eyasis

Z.K.Ü KARABÜK TEKNİK EĞİTİM FAKÜLTESİ MAKİNE EĞİTİMİ BÖLÜMÜ OTOMOTİV ÖĞRETMENLİĞİ PROGRAMI TEZ SUNUMU ELEKTRONİK YAKIT ENJEKSİYON SİSTEMİ HAZIRLAYANLAR OKTAY ACAR MESUT UÇUM SERDAR YAĞBASAN FERHAT ORHAN

ÖZET KARIŞMIM ORANININ; MOTOR GÜCÜNE, YAKIT SARFİYATINA VE EGZOS BUJİ ATEŞLEMELİ MOTORLARDA KARIŞIMIN OLUŞTURULMASI KARBÜRATÖRLÜ SİSTEMİN KUSURLARI YAKIT ENJEKSİYON SİSTEMİ ÇEŞİTLERİ K-JETRONİK SİSTEMİN DEVRE ŞEMASI VE ÇALIŞMA PRENSİBİ MOTRONİK SİSTEMİN DEVRE ŞEMASI VE ÇALIŞMA PRENSİBİ M-MOTRONİK SİSTEMİN DEVRE ŞEMASI VE ÇALIŞMA PRENSİBİ KARBÜRATÖRLÜ SİSTEMLE TEK NOKTADAN ENJEKSİYONLU SİSTEMİN MOTOR PERFORMANSI YÖNÜNDEN KARŞILAŞTIRILMASI SONUÇ

ÖZET Buji ile ateşlemeli motorlarda hava-yakıt oranını motorun çalışma koşullarına göre ayarlamak ve yanmayı iyileştirmek için yapılan çalışmaların başında elektronik yakıt enjeksiyon sistemleri gelmektedir.

Bu sistemler sayesinde silindire alınan hava-yakıt karışımının ideal oranda karışması sağlanarak tam yanma elde edilmektedir. Elektronik yakıt enjeksiyon sisteminde kullanılan elektronik kontrol ünitesi, motorun bir çok parametrelerini dikkate alarak en uygun hava-yakıt karışımını ayarlayıp, yakıt silindir içerisine püskürtülmektedir. Ateşleme sistemi de elektronik kontrollü olduğu için en uygun anda karışım tutuşturmaktadır. Böylece motor daha verimli çalışmakta ve egzoz emisyonları önemli ölçüde azalmaktadır.

KARIŞMIM ORANININ MOTOR GÜCÜNE VE YAKIT SARFİYATINA ETKİSİ

Buji ile ateşlemeli motorlarda en yüksek gücü veren ve en ekonomik çalışmayı sağlayan karışım oranları birbirinden farklıdır. En yüksek gücü veren H/Y oranı 12/1-13/1, en ekonomik H/Y oranı ise 16/1 dir KARIŞMIM ORANININ EGZOS EMİSYONUNA ETKİSİ VE GRAFİKSEL GÖRÜNÜMÜ

Motorlarda ideal yanma ( tam yanma ) durumunda yanma ürünleri zehirli etkileri olmayan karbondioksit (CO2) ,su buharı (H2O) bileşenleriyle havadaki azottan (N2) oluşmaktadır. Stokiyometrik oranda oksijen en az fakat karbondioksit miktarı en yüksektir. Karışım zenginleştikçe CO2 oranında ki azalmaya karşı CO oranı artmakta bunun yanında karışım fakirleştikçe CO2 azalırken O2 artmaktadır.

Tam bir yanma her zaman gerçekleşmediği için, egzoz yoluyla bir çok zehirli gaz dışarı atılır. Bunlar genelde karbonmonoksit (CO), hidrokarbonlar (HC) ve azotoksitler (NOX) dir

BUJİ ATEŞLEMELİ MOTORLARDA KARIŞIMIN OLUŞTURULMASI

Benzin motorlarında yakıt, emme zamanı sırasında emme havasına karıştırılmakta ve yakıt-hava karışımından oluşan dolgu, pistonun yer değiştirmesi sırasında silindirde oluşan alçak basınç nedeni ile silindire emilmektedir. Yakıt ile havanın karıştırılması iki şekilde gerçekleşmektedir.

1.Karbüratörlü sistem 2.Benzin püskürtmeli sistem

KARBÜRATÖRLÜ SİSTEMİN KUSURLARI

1.Ventüri ve manifold kesitinin her çalışma koşuluna uygun yapılamayışı, volumetrik verimin ve neticede motor gücünün düşmesine sebep olur.

2.Karbüratörlü sistemlerde motorun alçak devirlerinde karbüratörde ve manifoldta hava hızı az olduğundan yakıtın tozlaşması da iyi değildir

3.Gaz kelebeğine uygun oranda yakıt şevki sağlanamaması neticesinde çoğunlukla zengin karışım oluşmakta ve gereksiz yakıt sarfiyatı ve kirli egzoz meydana gelmektedir.

YAKIT ENJEKSİYON SİSTEMİ ÇEŞİTLERİ

1. MEKANİK VE HİDROLİK KUMANDALI YAKIT ENJEKSİYON SİSTEMİ ( K-JETRONİK )

2. MOTRONİK YAKIT ENJEKSİYON SİSTEMİ

3. M-MOTRONİK YAKIT ENJEKSİYON SİSTEMİ

K-JETRONİK SİSTEMİN DEVRE ŞEMASI VE ÇALIŞMA PRENSİBİ

Hava miktarına bağlı olarak emme supabı arkasına sürekli püskürtme yapan sistemlerden biri olan K-Jetronik, ilk sistemdir.

Bu sistemde, önce motor tarafından emilen ve gaz kelebeğinin konumuna bağlı olarak değişen, hava miktarı ölçülür ; sonrada bu hava miktarına bağlı olarak gerekli yakıt miktarı ayarlanır. Bu yolla motora o anda değişik gerekli olan karışım oranı belirlenir. Sistemde hava ölçümü , motorun değişik çalışma koşullarına çok uygun olduğundan, yanma tam ; egzoz gazı ise ; bütün çalışma koşullarında oldukça temiz olur. Şekilde sistemin devre şeması ile işlev bölümleri görülmektedir.

MOTRONİK SİSTEMİN DEVRE ŞEMASI VE ÇALIŞMA PRENSİBİ

Motronik; tam elektronik ateşleme sistemi ve sayısal (dijital) olarak çalışan bir mikro işlemci (bilgisayar) içeren bir elektronik kumanda ünitesi (ECU) ile kumanda edilen bir elektronik ateşleme ve yakıt püskürtme sistemidir

Sistemin Genel Yapısı Sistemin elektronik kontrol ünitesi (elektronik beyin), mikrobilgisayar, mikrobilgisayar işlemcisi, güç kaynağı, bir koruyucu kutu ve sensörlerden oluşmuştur.

M-MOTRONİK SİSTEMİN DEVRE ŞEMASI VE ÇALIŞMA PRENSİBİ

M-Motronik’ in Motronik’ ten farkı; sinyal giriş işlemlerine, araç hızı, kam mili pozisyonu ve RPM sinyalleri, çıkış aşamalarına da takometre, çift lambda sondası, kam mili kontrolü, ikinci hava enjeksiyonu, emme manifoldu kontrolü, yakıt buhar kabı temizleme valfi, rölanti işletmesi, hata lambası ve teşhis gibi işletme elemanları eklenmiştir.

KARBÜRATÖRLÜ SİSTEMLE TEK NOKTADAN ENJEKSİYONLU SİSTEMİN MOTOR PERFORMANSI YÖNÜNDEN KARŞILAŞTIRILMASI Volümetrik Verim

Motor G端c端

Yak覺t T羹ketimi

Egzoz Emisyonlar覺 Hidrokarbon Emisyonlar覺 ( HC )

Karbonmonoksit Emisyonlar覺 ( CO )

SONUÇ

Otomobilden çıkan egzoz emisyonları, çevre kirliliğinin artmasına neden olmaktadır. Günümüzde taşıt sayısının artması ile bu oran daha da artmaktadır. Ayrıca otomobilden istenen diğer bir özellikte minimum yakıt tüketimidir.

Püskürtülen yakıt miktarını ve ideal yanmayı sağlamak için enjeksiyon sistemine geçilmiştir. Çevre kirliliğinin azalması yönündeki baskılar, yeni araçlarda elektronik yakıt enjeksiyon sisteminin kullanılmasını zorunlu hale getirmiştir.