HAREKET İLETİM VE KONTROL DERSİ FREN YARDIMCI SİSTEMLERİ MODÜLÜ ÇALIŞMA SORULARI 1.Şekilde görülen basınç oranlayıcı valfin görevi nedir? Yazınız. Özellikle önden çekişli araçlarda ön taraf arka tarafa oranla daha ağırdır ve frenleme anında araç ağırlık merkezi öne doğru hareket eder. Bu hareketin sonucu olarak ön tarafın ağırlığı artarken arka tarafı ağırlığının azalmasına neden olacak ve ön tarafın frenleme gücü artarken arka tarafın frenleme gücü azalacaktır. Ön ve arka lastiklerin aynı frenleme gücüne sahip olduğunu düşünülürse arka lastikler yükün azlığı nedeniyle erken frenleme yapacaktır. Bu nedenle arka lastikler kayar. Kayma sonucu lastiklerin yola tutunması zayıflar ve araç düz bir istikamette hareket etmez. Bu riski ortadan kaldırmak amacıyla arka lastiklerin ön lastiklerden önce devreye girmemesi için arka tekerleklere giden sistem üzerine bir oranlayıcı valf yerleştirilmiştir. 2. Şekilde görülen basınç oranlayıcı valfin çalışmasını kısaca açıklayınız. İki yüzeyi farklı olan bir pistondan yararlanılmıştır. Normal çalışma esnasında piston, A ve B bölmelerine bakan yüzlerinin yüzey farkı nedeniyle piston C valfini kapatıncaya kadar sola hareket eder. Eğer A odasındaki basınç yükselirse piston sağa itilir ve C valfi açılır. B odasındaki basınç artarak yüzey farkından dolayı piston sola hareket eder ve C valfi kapanır. Bu işlem basınç belirli bir seviyede tutulana kadar tekrar eder ve basınç düşürülmüş haliyle tekerleklere uygulanır. 3. Fren sistemlerinde kullanılan yüke göre basınç oranlayıcı valfin kullanım alanlarını ve görevini yazınız. Genellikle kamyonet, kamyon gibi araçlarda kullanılır. Arka tekerlekler üzerinde oluşan yük değişimlerine göre arka tekerleklere uygulanan hidrolik basıncı otomatik olarak ayarlar. 4. Fren sistemlerinde kullanılan yüke göre basınç oranlıyıcı valfin çalışmasını kısaca açıklayınız.
Araç yüksüz durumda iken arka tekerleklere gelen yük azdır ve arka tekerlekler kolayca kilitlenebilir. Bu nedenle arka tekerleklere uygulanan fren basıncı düşürülmelidir. Ancak, araç yüklendiği zaman arka tekerleklere gelen yük artacağı için daha büyük bir frenlemeye ihtiyaç duyulacaktır. Bu nedenle arka frenlere uygulanan basınç düşürme işleminin en aza indirgenmesi gerekir. Yük, arka dingil ile gövde arasına yerleştirilmiş olan bir algılama yayı tarafından hissedilir. Yük arttığında bu yay eğilerek basınç oranlayıcı valfin pistonunu hareket ettirir. Yükün miktarına bağlı olarak pistonda o oranda hareket eder. Pistonun hareket etmesine bağlı olarak geçiş yolu kesiti arttırılarak basıncın düşmesi engellenmiş olur.