YÜZEY İŞARETLERİ,TOLERANSLAR VE MONTAJ RESİMLERİ ÇALIŞMA SORULARI 1. Tolerans ne demektir?Açıklayınız. Bir iş parçasının montaj edildiği yerde görevini yapabilecek şekilde, belirli sınır ölçüleri içinde yapılması işlemine tolerans denir. 2.
Resimler üzerinde belirtilen ölçülerin makine imalatında tam olarak elde edilememesinin nedenleri nelerdir? a. Makine ve Avadanlık Hataları
b. Ölçü Aletleri Hataları
c. Isı ve Işık Hataları
d. Kişisel Hatalar
(T = EBÖ – EKÖ)
TOLERANS FORMÜLÜNE GÖRE
En Büyük Ölçü(EBÖ)
: İki sınır boyutunun en büyüğüdür. Esas ölçü ile üst sapmanın
toplamına eşittir. Deliklerde EBÖ = E+ES, millerde EBÖ = E+es formülü ile hesaplanır. En Küçük Ölçü(EKÖ) : İki sınır boyutunun en küçüğüdür.Esas ölçü ile alt sapmanın toplamına eşittir.Deliklerde EKÖ=E+Eİ , millerde EKÖ=E+ei formülü ile hesaplanır. Tolerans(T)
: En büyük ölçü ile en küçük ölçü arasındaki farktır. Tolerans, işareti olmayan
mutlak bir değerdir. 3. Yukarıda verilen açıklamalara dayanarak Aşağıda verilen değerlere göre delik ve mil için tolerans değerlerini bulalım. Delik için
: Ø 40
ES = 0,020
Eİ = - 0,005
Mil için
: Ø 40
es = 0
ei = - 0,010 olsun
E: = 40
ES = 0,020
Eİ = 0,005 olduğuna göre;
Delik için
EBÖ = E + ES = 40 + 0,020 = 40,020 mm EKÖ = E + Eİ = 40 + (-0,005) = 39,995 mm T = EBÖ - EKÖ = 40,020 - 39,995 = 0,025 mm Mil için
: E = 40
es = 0
ei = -0,010
EBÖ = E + es = 40 + 0 = 40 mm EKÖ = E + ei = 40 + (-0,010) = 39,990 mm T = EBÖ - EKÖ = 40 - 39,990 = 0,010 mm bulunur.
4.Sapmaların Ölçü Çizgileri Üzerinde Gösterilmesi
Sapmalardan biri (+) diğeri ( -) ve değerleri eşitse
Sapmalardan her ikiside (+) ise
Sapmalardan biri (+) diğeri ( 0) ise
Sapmalardan biri (+) diğeri ( -) ise
Sapmalardan her ikiside (-) ise
Sapmalardan biri (0) diğeri ( -) ise