Microsoft Word - SÜSLEME İŞLERİ-1

T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

MEGEP (MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ)

METAL TEKNOLOJİSİ

SÜSLEME İŞLERİ–1

ANKARA 2006

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller; •

Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılı Kararı ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli olarak yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarında amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretim materyalleridir (Ders Notlarıdır).

•

Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek ve geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında uygulanmaya başlanmıştır.

•

Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği kazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılması önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir.

•

Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşılabilirler.

•

Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır.

•

Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında satılamaz.

İÇİNDEKİLER AÇIKLAMALAR ........................................................................................................ii GİRİŞ ........................................................................................................................... 1 ÖĞRENME FAALİYETİ - 1....................................................................................... 3 1. SÜSLEME İŞLERİ .................................................................................................. 3 1.1. Süsleme Demirciliğinin Tarihçesi..................................................................... 3 1.1.1. Avrupa’da Süslü Demir Sanat İşleri........................................................... 4 1.1.2. Türkiye’de Süslü Demir Sanat İşleri.......................................................... 4 1.2. Süsleme Demirciliğinde Motifler...................................................................... 4 1.2.1. Motiflerin Süsleme Demirciliğindeki Yeri ve Önemi................................ 4 1.2.2. Motif yapma Yöntemleri............................................................................ 5 UYGULAMA FAALİYETİ................................................................................... 10 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME......................................................................... 12 ÖĞRENME FAALİYETİ – 2 .................................................................................... 14 2. SAC MALZEMELERİ TAVLAYARAK İZLEMEK ........................................... 14 2.1. Malzemeleri İzlemede Kullanılan Takımlar ................................................... 14 2.2. İnce Parçalara Soğuk İzleme Uygulama ......................................................... 14 2.3. İzlenmiş İş Resimleri....................................................................................... 16 UYGULAMA FAALİYETİ................................................................................... 18 ÖLÇE VE DEĞERLENDİRME ............................................................................ 19 ÖĞRENME FAALİYETİ - 3..................................................................................... 21 3. SICAK BÜKME İLE -C- MOTİFİ YAPMAK...................................................... 21 3.1. El İle Bükerek Motif Yapmak ......................................................................... 21 3.2. Kalıplarda Bükerek Motif Yapmak................................................................. 22 3.3. Bükerek Elde Edilen -C- Motifli İş Resimleri ................................................ 26 UYGULAMA FAALİYETİ................................................................................... 29 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME......................................................................... 30 ÖĞRENME FAALİYETİ - 4..................................................................................... 32 4. SICAK BÜKME İLE -S- MOTİFİ YAPMAK ...................................................... 32 4.1. El İle Bükerek Motif Yapma ........................................................................... 32 4.2. Kalıplarda Bükerek Motif Yapma................................................................... 32 UYGULAMA FAALİYETİ................................................................................... 37 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME......................................................................... 38 MODÜL DEĞERLENDİRME .................................................................................. 40 CEVAP ANAHTARLARI......................................................................................... 42 KAYNAKLAR........................................................................................................... 43

i

AÇIKLAMALAR AÇIKLAMALAR KOD

215ESB013

ALAN

Metal Teknolojisi

DAL/MESLEK

Isıl İşlemciliği

MODÜLÜN ADI

Süsleme İşleri–1

MODÜLÜN TANIMI SÜRE

Bu modül malzemeleri sıcak olarak izleyerek ve bükerek motifler yapma ile ilgili bilgi ve becerileri kapsayan öğrenim materyalidir.

40/32 Sıcak Kesme-Yarma-Delme Modülünü Almış Olmak.

ÖN KOŞUL YETERLİK

MODÜLÜN AMACI

EĞİTİM ÖĞRETİM ORTAMLARI VE DONANIMLARI

Malzemeleri sıcak olarak izleyerek, bükerek motifler yapmak.

Genel Amaç Bu modül ile gerekli ortam ve ekipman sağlandığında, tekniğine uygun olarak sac ve dolu malzemelere izleme yapabileceksiniz, parçaları sıcak olarak - S - ve - C- şeklinde bükebileceksiniz.

Amaçlar ¾ Amaca uygun olarak dolu malzemeleri tavlayarak izleme yapabileceksiniz. ¾ Amaca uygun olarak sac malzemeleri tavlayarak izleme yapabileceksiniz. ¾ Amaca uygun olarak malzemeleri sıcak olarak - S şeklinde bükebileceksiniz. ¾ Amaca uygun olarak malzemeleri sıcak olarak - C – şeklinde bükebileceksiniz.

Ortam: Gerçek çalışma ortamı veya metal işleri atölyesi.

Donanım: Isı kaynağı, sıcak şekillendirme takımları, örs, çekiç, iz zımbaları, dolu ve sac malzeme ¾

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

¾

Bu modül içerisinde yer alan her faaliyetten sonra verilen ölçme araçları ile kendi kendinizi değerlendireceksiniz.

Modül sonunda, kazandığınız bilgi beceri ve tavırların ölçülmesi için öğretmeniniz tarafından hazırlanan ölçme aracı ile değerlendirileceksiniz.

ii

GİRİŞ GİRİŞ Sevgili Öğrenci, Metal işlerinde süsleme demirciliği, demirin sanata dönüştürüldüğü bir alandır. Bu alan metalleri şekillendirmenin temelini oluşturur.

Metal mesleğinde süsleme işleri; balkon, merdiven, pencere, kapı, bahçe parmaklıkları, salon bölmeleri, avize, aplik, ayna çerçevesi vb daha birçok alanda üretim ve iş imkânı sağlar. Eski zamanlarda genellikle el emeği harcanarak yapılan bu işler, günümüzde gelişen teknolojik makineler tarafından yapılmaktadır. Gelişen bu teknoloji sayesinde daha az kas gücüne ihtiyaç duyularak kısa zamanda daha çok ürünün ortaya çıkması sağlamıştır. Yine gelişen bu teknolojide amaç eski estetik ve güzelliği aratmayacak motifler ortaya çıkarmak olmuştur.

Süsleme demirciliğinin Türkiye’de çok geniş bir çalışma imkânı vardır. Sizler bu modül ile birlikte kazandığınız bilgi ve becerilerle, süsleme demirciliği alanında rahatlıkla iş yapma yeterliğine sahip olacaksınız.

Bu alanda engin düşünme yeteneği ile metale şekil veren çok iyi sanatkâr olma gayreti içerisinde çalışın.

1

2

ÖĞRENME FAALİYETİ-1 AMAÇ

ÖĞRENME FAALİYETİ - 1

Bu modül sonunda gerçek çalışma ortamı ve uygun atölye ortamı sağlandığında amaca uygun olarak dolu malzemeleri tavlayarak izleme yapabileceksiniz. ¾

ARAŞTIRMA ¾ ¾ ¾

Dolu malzemelerin izlenmesinde kullanılan takımları araştırarak not ediniz.

Dolu malzemelerin izlenmesindeki işlem basamaklarını araştırarak rapor ediniz.

Bu araştırmaları yapmak için çevrenizde, süsleme demirciliği ile ilgili uygulamalar yapan işletmelerden, eğitim kurumlarından (üniversite ve mesleki öğretim veren ortaöğretim kurumları), kütüphanelerden veya internet ortamından yararlanabilirsiniz.

1. SÜSLEME İŞLERİ

Resim 1.1: Süsleme demirciliğinin tarihi

1.1. Süsleme Demirciliğinin Tarihçesi Taş Devri ve Bronz Çağını takip eden yıllar Demir Çağının başlangıcı olarak bilinir.

Demir, Roma devrinde endüstriyel amaçlı olarak kullanılmaya başlamış ve eski çağlardan bu güne kadar insanoğlu bu yeteneği geliştirerek günümüze ulaştırmıştır.

3

1.1.1. Avrupa’da Süslü Demir Sanat İşleri XII. Yüzyılın sonlarına doğru baskı ve kalıplar kullanılarak demire meyve ve bitki yaprakları motifi verilmiştir. Bu dönemde yapılan işlerde bu stil sıkça kullanılmıştır. Demir sanat işlerinin en yüksek devri XII. yüzyılın sonunda olmuştur. Bu devirde sanatkârlar demire istedikleri süsleme şekillerini verebilmişlerdir. Süsleme demirciliğinin Avrupa’da en çok uygulandığı ülkeler Almanya ve Fransa olmuştur. Bu ülkeler Avrupa’da süsleme demirciliğin gelişmesine ve yaygınlaşmasına öncülük etmiştir.

1.1.2. Türkiye’de Süslü Demir Sanat İşleri Türklerde demir sanat işlerinin tarihi Avrupa’dan daha eskidir. Selçuklulardan günümüze kalan birçok eser (kapı halka ve tokmakları, kilitler vs) Türklerin demiri şekillendirme sanatını çok iyi bildiklerinin delilidir.

Selçuklu Türkleri gibi Osmanlı Türkleri de süsleme işleri ile uğraşmışlardır. Osmanlı Türklerindeki süsleme işleri daha çok pencere parmaklıkları alanında görülmektedir. Türkler eski zamandan günümüze kadar süsleme demirciliğinin bir çok alanında (parmaklıklar, kapı kilidi, kapı tokmağı vs) işler yapmışlar, halen gelişen teknoloji ile daha geniş alanlarda süsleme işleri yapmaktadır.

Resim 1.2: Süsleme demirciliğinin gelişimi

1.2. Süsleme Demirciliğinde Motifler 1.2.1. Motiflerin Süsleme Demirciliğindeki Yeri ve Önemi Süsleme demirciliğinin temelini motifler oluşturur. Süsleme demirciliğinde yapılacak olan işin önce şekli ve biçimi tasarlanır, daha sonra bu tasarıyı ortaya çıkaracak uygun motif belirlenir. Bu motifi, işi yapacak olan ustanın hayal gücü, yeteneği ve el becerisi birleşerek ortaya çıkarabilir ya da daha önceden bilinen bir motif kullanılabilir. Piyasada yapılan birbirinden güzel süsleme işleri, değişik biçim ve güzelliklerde hazırlanan motiflerin bir araya getirilip birleştirilmesi ile oluşmaktadır (Resim 1.3). Bu sebeple motiflere verilen değişik şekil ve tasarımlar kendini yapılan süsleme işinde göstermektedir.

4

1.2.2. Motif yapma Yöntemleri Günümüzde birçok motif yapma yöntemleri kullanılmaktadır. Bunlardan en çok kullanılanları aşağıda sıralanmıştır. ¾ İzleme ile elde edilen motifler ¾ Bükerek elde edilen motifler ¾ Burarak motif yapma ¾ Döverek elde edilen motifler

Resim 1.3: Birden fazla motifin birleştirilmesi ile yapılmış süslü iş bahçe kapısı

NOT: Bu modülde sadece izleme ile ve bükerek elde edilen motifler anlatılacak, burarak ve döverek elde edilen motifler bir sonraki modülde anlatılacaktır.

Reism 1.4: İzleme yöntemi ile yapılmış süslü iş sokak lambası

5

1.2.2.1. İzleme İle Elde Edilen Motifler Süsleme işlerinde motif elde etmenin bir yöntemi de izleme yöntemidir. İzleme yöntemi ile süsleme işçiliğinde değişik ve birbirinden farklı motifler elde edilebilir. İzleme yöntemi ile motif elde etmek için gerekli açıklamalar aşağıda sıra ile verilmiştir. ¾ İzlemenin Süsleme Demirciliğindeki Yeri Süsleme işi için hazırlanacak olan motifin daha güzel veya farklı görünmesini sağlamak için demir malzeme yüzeyi çeşitli şekil ve biçimlerde izleme yapılır (Resim 1.4).

Yapılan bu izleme motife ayrı bir güzellik ve ahenk katar. Dolu malzeme yüzeylerine, dolu malzeme uç kısımları ve sac malzemelerin değişik şekillerde(yaprak, çiçek, hayvan motifi vb.) biçimlenmelerinde genellikle izleme yöntemi uygulanır. Süsleme demirciliğinde izleme yöntemi istenilen her türlü malzemelere uygulanabilir. ¾

Malzemeleri İzlemede Kullanılan Takımlar

Resim 1.5: Malzemeleri izlemede kullanılan bazı el takımları

Malzemeleri izlemede sıcak şekillendirmede kullanılan takımların çoğu (çekiç, varyoz, kısaçlar, mengene, örs, demirci ocağı, süsleme zımbaları vb.) kullanılmaktadır (Resim 1.5).

Bizim için en önemli olan malzemeler ısı kaynağı ve baskı zımbasıdır. Genelde dolu malzemeleri kolay izlemek için tavlanması(ısıtılması) gerekir. Bunun için ısı kaynağı olarak demirci ocağı kullanılır. Malzeme yüzeyine veya ucuna istenilen şekil ve biçimin verilmesi için uygun baskı zımbası seçilir ve ayarlanır. Demirci ocağı ve izleme zımbası işe başlanmadan önce hazırlanmalıdır (ocak yakılmalı, takımlar hasarsız olmalı ve zımbalar kontrol edilmeli).

Ocağın yakılması ve sıcak şekillendirme takımlarının kullanımı için Sıcak Kesme-YarmaDeleme modülünden detaylı bilgi edinebilirsiniz.

6

Resim 1.6: Pres makine ile elde edilen izleme

¾

Dolu Malzemelere İzleme Yapma

Herhangi bir dolu malzemeye izleme yapmak için öncelikle izleme takımları belirlenir. Daha sonra işlem yapılacak malzemeler ocakta ısıtılarak istenildiği gibi malzeme izlenir. Aşağıdaki uygulama faaliyetinde bu konu detaylı olarak anlatılmıştır. Aşağıdaki uygulama faaliyetini, işlem basamaklarına göre uygulayarak öğrenebilirsiniz.

NOT: Dolu malzemelere yukarıda anlatıldığı şekilde izleme yapmak günümüzde gelişen teknoloji ile birlikte makineler yardımı ile çok daha kolay ve seri hale gelmiştir.

Elde yaptığımız zımba yerine izleme kalıplarından faydalanılır. İzleme kalıbı makinedeki yerine takılır. Malzemenin izleme yapılacak kısmı tavlanır ve makinedeki kalıp üzerine yerleştirilir. Makinenin malzemeye uygulamış olduğu kuvvet ve hareket etkisi ile malzemenin istenilen yüzeyine, istenilen formatta izleme yapılır (Resim 1.6).

7

¾

İzlenmiş İş Resimleri

Aşağıda izleme ile elde edilmiş iş resimleri görülmektedir.

8

9

UYGULAMA FAALİYETİ UYGULAMA FAALİYETİ Dolu malzemenin izlenmesini aşağıdaki işlem basamaklarına göre yapınız. ¾

İşlem Basamakları İzlemede kullanılacak zımbayı elde edilmek istenen şekle göre seçiniz veya ayarlayınız. ¾

Öneriler İzleme esnasında parçayı ve zımbayı uygun takımlarla tutunuz.

Resim 1.7: İsteğe göre seçilecek izleme baskı zımbası

¾ ¾

Tavlamada kullanılacak ısı kaynağını (demirci ocağı) hazırlayınız. İzleme işlemi yapılacak olan parçayı tavlayınız.

¾

Çıplak el ile kesinlikle parçaları tutmayınız.

¾

Balyozu kullanan kişiyi yönlendiriniz (takım çalışması yapınız.).

Tek olarak çalışmayınız.

Yanmalara karşı mutlaka tedbirlerinizi alınız.

Resim 1.8: Malzemenin ocakta ısıtılması

¾ ¾

Tavlanan parçayı demirci ocağından çıkarınız. İzleme yapılacak olan parçayı örs üzerine yerleştiriniz.

¾ Resim 1.9: Ocaktan çıkarılan parçanın örs üzerinde uçlarının şekillendirilmesi

¾

İzleme zımbasını parça yüzeyine dik olacak

10

¾

şekilde tutunuz (Resim 1.11). Çekiçle, zımba üzerine dik vurma kuvvetini uygulayınız.

Resim1.11: Zımbanın malzeme yüzeyine dik ¾ konulması ve çekiçle istenilen formatta izleme yapma

¾

Parça yüzeyine istenilen formatta izlemeler yapınız. ¾

Resim 1.12: istenilen formatta yapılan izleme

¾

Çalışma sırasında mutlaka iş önlüğü ve eldiven kullanınız.

İzleme sonrası meydana gelen yamulmaları düzeltiniz

11

Mesleğiniz ile ilgili bütün iş güvenliği kurallarına uyunuz.

ÖLÇME DEĞERLENDİRME ÖLÇME VEVE DEĞERLENDİRME Bu faaliyet kapsamında hangi bilgiler kazandığınızı aşağıdaki soruları cevaplandırarak belirleyiniz.

A) OBJEKTİF TESTLER (ÖLÇME SORULARI) ÇOKTAN SEÇMELİ SORULAR 1.

Süsleme işini aşağıdakilerden hangisi en doğru biçimde ifade eder?

A) Koruma amacı ile yapılan süslü demir işleridir B) Süs için yapılan süslü ahşap işleridir C) Birden fazla motif ve bağlantı elamanının birleştirilerek yapılan süslü işlerdir D) Hiçbiri

2.

Aşağıdakilerden hangisi motif yapma yöntemlerinden biri değildir?

A) İzleme ile elde edilen motifler B) Burarak elde edilen motifler C) Döverek elde edilen motifler D) Keserek elde edilen motifler

3.

Aşağıdakilerden hangisi izleme ile motif yapmayı en doğru şekilde açıklar?

A) Malzeme yüzeyini çizerek elde edilen motif çeşididir.

B) Malzemeyi burarak oluşturulan iz ile yapılan motif çeşididir.

C) Yapılacak motifin daha güzel görünmesi için malzeme yüzeyinin çeşitli şekillerde izlenmesi ile oluşturulan motif çeşididir.

D) Malzeme yüzeyini eğeleyerek elde edilen motif çeşididir.

4.

Aşağıdakilerden hangisi izleme yaparken uyulması gereken hususlardan biri değildir?

A) Parça üzerine çekiçle vurularak izleme yapılır.

B) İzlemede, kalın malzemelerin izleme yapılacak kısmı tavlanmalıdır.

C) İzleme yapmak için izleme zımbası kullanılmalıdır.

D) İzleme sonrası meydana gelen çarpılmalar düzeltilmelidir.

DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınız sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrar inceleyiniz.

12

B) UYGULAMALI TEST Yaptığınız uygulamayı kontrol listesine göre değerlendirerek, eksik veya hatalı gördüğünüz davranışları tamamlama yoluna gidiniz.

KONTROL LİSTESİ DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ

Evet

Hayır

İzlemede kullanılacak zımbayı elde edilmek istenen şekle göre seçtiniz mi?

Tavlamada kullanılacak ısı kaynağını (demirci ocağı) hazırladınız mı? İzleme işlemi yapılacak olan parçayı tavladınız mı?

Tavlanan parçayı demirci ocağından çıkardınız mı? İzleme yapılacak olan parçayı örs üzerine yerleştirdiniz mi? İzleme zımbasını parça yüzeyine dik olacak şekilde tuttunuz mu? Çekiçle, zımba üzerine dik vurma kuvvetini uyguladınız mı?

Parça yüzeyine istenilen formatta izlemeler yaptınız mı? İzleme sonrası meydana gelen yamulmaları düzelttiniz mi? Çalışma esnasında bütün iş güvenliği kurallarına uydunuz mu?

DEĞERLENDİRME Yaptığınız değerlendirme sonunda hayır şeklindeki cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ederek veya araştırarak eksiklerinizi tamamlayabilirsiniz.

Cevaplarınızın tamamı evet ise bir sonraki faaliyete geçiniz.

Cevaplarınızın tamamı evet ise bir sonraki faaliyete geçiniz.

13

ÖĞRENME FAALİYETİ-2 AMAÇ

ÖĞRENME FAALİYETİ – 2

Bu faaliyet sonunda gerçek çalışma ortamı ve uygun atölye ortamı sağlandığında amaca uygun olarak sac malzemeleri tavlayarak izleme yapabileceksiniz.

ARAŞTIRMA ¾ Sac malzemelerin izlenmesinde kullanılan takımları araştırarak not ediniz ¾ Sac malzemelerin izlenmesindeki işlem basamaklarını araştırarak rapor ediniz.

Bu araştırmaları yapmak için çevrenizde, süsleme demirciliği ile ilgili uygulamalar yapan işletmelerden, eğitim kurumlarından (üniversite ve mesleki öğretim veren ortaöğretim kurumları), kütüphanelerden veya internet ortamından yararlanabilirsiniz.

2. SAC MALZEMELERİ TAVLAYARAK İZLEMEK 2.1. Malzemeleri İzlemede Kullanılan Takımlar Malzemeleri izlemede sıcak şekillendirmede kullanılan takımların çoğu (çekiç, varyoz, kısaçlar, mengene, örs, demirci ocağı, zımba vb) kullanılmaktadır.

Bizim için en önemli olan malzemeler ısı kaynağı ve baskı zımbasıdır. Malzemeleri izlemede kullanılan takımlar bu modülün 1. öğrenme faaliyetinin 3.1.2 nci maddesinde geniş bir şekilde anlatılmıştır.

2.2. İnce Parçalara Soğuk İzleme Uygulama Herhangi bir sac malzemeye izleme yapmak için aşağıdaki işlemleri yapmanız gerekir Bu işlemler; ¾ ¾

İzleme yapılacak sac malzeme kalınlığı fazla ise daha kolay izlenmesi için tavlanması (ısıtılması) gerekir. Bu sebeple demirci ocağı ve burada kullanılacak takımlar ayarlanmalıdır. İzleme yapılacak biçime veya şekle göre izleme araçları veya baskı zımbası seçilmeli ve hazırlanmalıdır (Resim 2.1) .

Resim 2.1: Sac malzemelerin izlenmesinde kullanılacak zımba ve kalıplardan bazıları

14

¾

¾ ¾

Kalın sac malzemenin izleme yapılacak kısmı demirci ocağında tavlanmalı (ısıtılmalı), malzeme ocaktan çıkarılmalı, örs, pleyt veya özel belirlenecek yer üzerine konulmalıdır. Eğer sac malzeme ince ise tavlamaya gerek yoktur. İnce malzemeler soğuk olarak da izlenebilir.

Kalın sac malzemelerin tavlanmasında, mümkün olduğunca çarpılmanın olmamasına dikkat edilmelidir. İzleme yapılacak bölge üzerine seçilen izleme zımbası parça yüzeyine dik olacak şekilde konulmalı ve çekiçle zımbaya vurma kuvveti uygulanmalıdır (Resim 2.2).

Resim 2.2: İz zımbasının sac malzeme üzerine dik bir şekilde konulması ve izin oluşturulması

¾ ¾ ¾

Sac malzemelere yapılacak izleme uygulamalarında izin oluşması için izlenecek malzemenin altına altlık konulmalıdır.

Bu şekilde istenilen format ve biçimde malzemeye izleme yapılmalıdır. İzleme sonrası parça yüzeyinde meydana gelen çarpılma veya yamulmalar çekiçle düzenlenmeli ve işlem tamamlanmalıdır (Resim 2.3).

Resim 2.3: Sac malzemenin izlenmesi ile ortaya çıkan süslü iş yaprak motifi

Sac malzemelere yukarıda anlatıldığı şekilde izleme yapmak günümüzde gelişen teknoloji ile birlikte makineler yardımı ile çok daha kolay ve seri hale gelmiştir.

Elde yaptığımız bu uygulama yerine izleme kalıplarından faydalanılır. İzleme kalıbı makinedeki yerine takılır. Malzemenin izleme yapılacak kısmı tavlanır veya soğuk olarak makinedeki kalıp üzerine yerleştirilir. Makinenin malzemeye uygulamış olduğu kuvvet (pres) etkisi ile malzemenin istenilen yüzeyine, istenilen formatta izleme yapılır.

15

2.3. İzlenmiş İş Resimleri Aşağıda çeşitli alanlarda uygulaması yapılan izlenmiş iş resimleri görülmektedir.

16

17

UYGULAMA FAALİYETİ UYGULAMA FAALİYETİ Sac malzemenin izlenmesini aşağıdaki işlem basamaklarına göre yapınız. ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾

İşlem Basamakları İzlemede kullanılacak zımbayı elde edilmek istenen şekle göre seçiniz veya ayarlayınız (Resim 2.1).

Tavlamada kullanılacak ısı kaynağını (demirci ocağı) hazırlayınız. İzleme işlemi yapılacak olan sac parçayı çarpılmadan tavlayınız.

Tavlanan parçayı demirci ocağından çıkarınız. İzleme yapılacak olan parçayı örs üzerine yerleştiriniz (soğuk izleme için altlık kullanınız). İzleme zımbasını parça yüzeyine dik olacak şekilde tutunuz. Çekiçle, zımba üzerine dik vurma kuvvetini uygulayınız.

Parça yüzeyine istenilen formatta izlemeler yapınız (Resim 2.2). İzleme sonrası meydana gelen yamulmaları çekiçle veya tokmakla düzeltiniz (Resim 2.3).

18

¾ ¾ ¾

¾ ¾ ¾

Öneriler İzleme esnasında parçayı ve zımbayı uygun takımlarla tutunuz. Çıplak el ile kesinlikle parçaları tutmayınız.

Balyozu kullanan kişiyi yönlendiriniz (takım çalışması yapınız.).

Tek olarak çalışmayınız.

Yanmalara karşı mutlaka tedbirlerinizi alınız. Çalışma sırasında mutlaka iş önlüğü, gözlük ve eldiven kullanınız.

Mesleğiniz ile ilgili bütün iş güvenliği kurallarına uyunuz.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇE VE DEĞERLENDİRME A) OBJEKTİF TESTLER (ÖLÇME SORULARI) Bu faaliyet kapsamında hangi bilgileri kazandığınızı, aşağıdaki soruları Doğru-Yanlış olarak cevaplayarak belirleyiniz.

DOĞRU-YANLIŞ TESTİ (....)

1. Sac malzemeleri izlemede sıcak şekillendirmede kullanılan takımların hiçbiri kullanılmaz. (....)

2. İzleme yapılacak biçime göre baskı zımbası seçilir ve malzeme yüzeyine konularak izleme yapılır.

(....)

3. Kalın malzemelerin izleme yapılacak kısmı tavlanmalıdır.

(....)

4. Malzemelerin tavlanmasında mümkün olduğunca çarpılmaların olmamasına dikkat edilir.

(....)

5. İnce sac malzemeleri örs üzerinde kesme yapılarak izlenebilir.

DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınız sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrar inceleyiniz

19

B) UYGULAMALI TEST Yaptığınız uygulamayı kontrol listesine göre değerlendirerek, eksik veya hatalı gördüğünüz davranışları tamamlama yoluna gidiniz.

KONTROL LİSTESİ DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ

Evet

Hayır

İzlemede kullanılacak zımbayı elde edilmek istenen şekle göre seçtiniz mi?

Tavlamada kullanılacak ısı kaynağını (demirci ocağı) hazırladınız mı? İzleme işlemi yapılacak olan sac parçayı tavladınız mı?

Tavlanan parçayı demirci ocağından çıkardınız mı? İzleme yapılacak olan parçayı örs üzerine yerleştirdiniz mi? İzleme zımbasını parça yüzeyine dik olacak şekilde tuttunuz mu? Çekiçle, zımba üzerine dik vurma kuvvetini uyguladınız mı?

Parça yüzeyine istenilen formatta izlemeler yaptınız mı? İzleme sonrası meydana gelen yamulmaları düzelttiniz mi? Çalışma esnasında bütün iş güvenliği kurallarına uydunuz mu?

DEĞERLENDİRME Yaptığınız değerlendirme sonunda hayır şeklindeki cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ederek veya araştırarak eksiklerinizi tamamlayabilirsiniz.

Cevaplarınızın tamamı evet ise bir sonraki faaliyete geçiniz.

20

ÖĞRENME FAALİYETİ-3 AMAÇ

ÖĞRENME FAALİYETİ - 3

Bu faaliyet sonunda gerçek çalışma ortamı ve uygun atölye ortamı sağlandığında amaca uygun olarak malzemeleri sıcak olarak - C - şeklinde bükebileceksiniz. ¾

ARAŞTIRMA ¾ ¾

Malzemeleri -C- şeklinde bükmede kullanılan takımları araştırarak not ediniz Malzemeleri -C- şeklinde bükmedeki işlem basamaklarını araştırarak rapor ediniz.

Bu araştırmaları yapmak için çevrenizde, süsleme demirciliği ile ilgili uygulamalar yapan işletmelerden, eğitim kurumlarından (üniversite ve mesleki öğretim veren ortaöğretim kurumları), kütüphanelerden veya internet ortamından yararlanabilirsiniz.

3. SICAK BÜKME İLE -C- MOTİFİ YAPMAK 3.1. El İle Bükerek Motif Yapmak Herhangi bir süsleme işi birden fazla motifin birleşmesi ile oluşmaktadır. Bu sebeple bizim için önemli olan yapılacak olan motifin biçimi ve yapılma şeklidir.

Modülümüzün bu öğrenme faaliyetinde sadece C şeklinde motif yapmayı öğreneceğiz. -C- motifi, adından da anlaşılacağı gibi C şeklinde yapılan motif çeşididir. Diğer motifleri bir sonraki öğrenme faaliyetinde ve bir sonraki modülde öğreneceksiniz.

Yapacağımız süsleme işi için el ile bükme sonucunda motifler hazırlayabiliriz.

Resim 3.1: -C- motifi kullanılarak yapılmış Bu işlem, genellikle kalıp yardımı ile bina girişi korkuluğu oluşturulması mümkün olmayan şekillerin elde edilmesinde tercih edilir. Elde bükülecek malzemenin el ile bükülmeye elverişli olması gerekir.

El ile bükme yapmada, bükmeyi sağlayıcı el takımları ve değişik şekillerde hazırlanmış aparatlar kullanılır. Bizim için önemli olan bükme işleminin kalıpta yapılmasıdır. Bu sebeple kalıpta –C- motifi yapmayı aşağıda anlatıldığı gibi öğrenmeye çalışalım.

21

3.2. Kalıplarda Bükerek Motif Yapmak Bir süsleme işinin değişik şekillerde hazırlanan birden fazla motifin birleştirilmesi ile yapıldığını daha önce anlatmıştık. Bu öğrenme faaliyetinde sadece -C- motifi yapmayı öğrenmemiz yeterli olacaktır. Bir motifin istenilen biçimde ve seri olarak yapılması kalıpla mümkün olur.

Kalıplarda bükerek -C- motifi, aşağıdaki işlem basamakları uygulanarak elde edilir.

Bu işlemler;

Şekil 3.1: Motifin sac parçası üzerine çizilerek şablon hazırlanması

¾ ¾

-C- motifinin tasarımı yapılır (kullanılacak malzeme, ölçü ve biçimi). Tasarıma göre motif sac parçası üzerine çizilerek şablon hazırlanır (Şekil 3.1), Yapılacak olan –C- motifinin açınım boyuna göre malzeme kesilir, hazırlanacak motif küçük ise istenilen ölçüde C motifi hazırlandıktan sonra parça kesilir (Resim 3.2),

Resim 3.2: Açınım boyuna gore kesilen malzemeden –C- motifinin oluşturulması

¾ ¾

-C- motifinin kavisini oluşturmada kullanılacak çatal ayak malzeme ölçüsüne göre ayarlanır, -C- motifin kavisini oluşturmada kullanılacak çatal ayak mengeneye bağlanır,(Resim 3.3)

22

Resim 3.3 Çatal ayağı mengeneye bağlayarak büküm yapma

¾

Kesilen parçanın uçları ocakta ısıtılarak düzenlenir ve biçimlendirilir. İsteğe bağlı olarak tavlanarak veya soğuk olarak malzeme izlenir (Resim 3.4).

Resim 3.4: Motif yapılacak malzemenin uclarının düzenlenerek biçimlenmesi

¾ ¾

-C- motifi yapmak için malzeme tavlanır (ısıtılır), Tavlanan malzeme çıkarılır, çatal ayak ve örs yardımı ile –C- motifi yapılır (Resim 3.5),

Resim 3.5: Tavlanan malzemenin –C- motifi yapılması

23

¾

Yapılan motif daha önce yapılan şablondan kontrol edilir (Resim 3.6),

Resim 3.6: Yapılan motifin şablondan kontrol edilmesi

¾

Motifin pleyt üzerinde son düzeltmeleri yapılarak işlem tamamlanır (Resim 3.7).

Resim 3.7: -C- motifinin örs veya pleyt üzerinde düzeltilmesi ve motifin oluşturulması

Yukarıda anlatıldığı şekilde -C- motifi yapmak, gelişen teknoloji ile birlikte makine yardımı ile çok daha kolay ve seri hale gelmiştir. Elde yaptığımız bu uygulama yerine motif yapma kalıplarından da faydalanılır. Motif yapma kalıbı makine üzerine takılır. Tavlanmış veya soğuk olarak, bükülecek malzeme kalıba bağlanır. Makinenin döndürme kuvveti ile istenilen -C- motifi elde edilir (Resim 3.8)

24

2

1

3 Resim 3.8: Makinede –C- motifi yapım aşamaları (kalıbın makineye yerleştirilmesi(1), malzemenin kalıba bağlanması (2) ve motifin yapılması(3))

25

Makinelerin temini açısından bu yöntem ekonomik olarak pahalıdır. Bu sebeple elde hazırlanan kalıplardan faydalanılarak da kolay ve seri motifler yapılabilir. Bu yöntemde, yapılacak olan motifin şablonu hazırlanarak iş masası üzerine sağlam puntalarla tutturulur.

Motif yapılacak malzeme ısıtılır ve şablon etrafında bükülerek motif yapılır (Resim 3.9).

3.3. Bükerek Elde Edilen -C- Motifli İş Resimleri

26

27

Bükülen malzeme Şablon motif

Resim 3.9: Şablon motiften yararlanılarak motif yapma

28

UYGULAMA FAALİYETİ UYGULAMA FAALİYETİ Herhangi bir –C- motifini aşağıdaki işlem basamaklarına göre yapınız. ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾

İşlem Basamakları -C- motifinin resmini bir sac parçasının üzerine çiziniz ve şablon hazırlayınız (Şekil 3.1).

-Cmotifinin kavisini oluşturmada kullanılacak çatal ayağı malzeme ölçüsüne göre ayarlayınız.

-Cmotifinin kavisini oluşturmada kullanılacak çatal ayağı mengeneye bağlayınız. (Resim 3.3) -C- motifinin açınım boyuna göre malzemeyi kesiniz(Resim 3.2) NOT: Hazırlanacak –C- motifi küçük ise istenilen ölçüde –C- motifi hazırlandıktan sonra kesme işlemi yapılabilir.

Kesilen malzemelerin uçlarını düzeltiniz veya biçimlendiriniz.

NOT: İstenirse malzemeyi sıcak veya soğuk olarak izleyebilirsiniz (Resim 3.4).

Hazırlanan parçayı tavlayınız. Çatal ayak ve örs yardımı ile –C- motifini oluşturunuz (Resim 3.5).

Oluşturduğunuz –C- motifinin ölçülerini hazırlanan şablondan kontrol ediniz (Resim 3.6).

Pleyt üzerinde son düzeltme ve kontrolü yapınız (Resim 3.7).

29

¾ ¾ ¾ ¾ ¾

Öneriler Biçimlendirilecek parçayı uygun takımlarla tutunuz. Çıplak el ile kesinlikle parçaları tutmayınız.

Yanmalara karşı mutlaka tedbirlerinizi alınız. Çalışma sırasında mutlaka iş önlüğü, gözlük ve eldiven kullanınız.

Mesleğiniz ile ilgili bütün iş güvenliği kurallarına uyunuz.

ÖLÇME DEĞERLENDİRME ÖLÇME VEVE DEĞERLENDİRME A) OBJEKTİF TESTLER (ÖLÇME SORULARI) Bu faaliyet kapsamında hangi bilgileri kazandığınızı, aşağıdaki soruları Doğru-Yanlış olarak cevaplayarak belirleyiniz.

DOĞRU YANLIŞ TESTİ (....)

1. El ile bükme yöntemi genelde kalıp ile bükmenin mümkün olmadığı durumlarda yapılır.

(....)

2. Elde bükülecek malzemenin kalınlığı çok yüksek olmalıdır.

(....)

3. Kalıp yardımı ile –C- motifi yapmadan önce, yapılacak motifin sac parça üzerine çizilerek şablonu hazırlanır.

(....)

4. Yapılacak olan –C- motifinin açınım boyuna göre parça kesilir.

(....)

5. -C- motifi yapmak için hiçbir zaman malzemeyi tavlamaya gerek yoktur.

DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınız sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrar inceleyiniz

30

B) UYGULAMALI TEST Yaptığınız uygulamayı kontrol listesine göre değerlendirerek, eksik veya hatalı gördüğünüz davranışları tamamlama yoluna gidiniz.

KONTROL LİSTESİ DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ

Evet

Hayır

-C- motifinin resmini bir sac parçasının üzerine çizerek şablon hazırladınız mı?

-C- motifinin kavisini oluşturmada kullanılacak çatal ayağı malzeme ölçüsüne göre ayarlayarak mengeneye bağladınız mı?

-C- motifinin açınım boyunu hesaplayıp, açınım boyuna göre malzemeyi kestiniz mi?

Kesilen malzemelerin uçlarını biçimlendirdiniz mi?

Hazırlanan parçayı tavladınız mı? Çatal ayak ve örs yardımı ile –C- motifini oluşturdunuz mu?

Oluşturduğunuz –C- motifinin ölçülerini hazırlanan şablondan kontrol ettiniz mi?

Pleyt üzerinde son düzeltmeleri yaptınız mı? Çalışma esnasında bütün iş güvenliği kurallarına uydunuz mu?

DEĞERLENDİRME Yaptığınız değerlendirme sonunda hayır şeklindeki cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ederek veya araştırarak eksiklerinizi tamamlayabilirsiniz.

Cevaplarınızın tamamı evet ise bir sonraki faaliyete geçiniz.

31

ÖĞRENME FAALİYETİ-4

AMAÇ

ÖĞRENME FAALİYETİ - 4

Bu faaliyet sonucunda gerçek çalışma ortamı ve uygun atölye ortamı sağlandığında amaca uygun olarak malzemeleri sıcak olarak - S - şeklinde bükebileceksiniz.

ARAŞTIRMA ¾ ¾

Malzemeleri -S- şeklinde bükmede kullanılan takımları araştırarak not ediniz Malzemeleri -S- şeklinde bükmedeki işlem basamaklarını araştırarak rapor ediniz.

Bu araştırmaları yapmak için çevrenizde, süsleme demirciliği ile ilgili uygulamalar yapan işletmelerden, eğitim kurumlarından (Üniversite ve mesleki öğretim veren ortaöğretim kurumları), kütüphanelerden veya internet ortamından yararlanabilirsiniz.

4. SICAK BÜKME İLE -S- MOTİFİ YAPMAK 4.1. El İle Bükerek Motif Yapma El ile bükerek motif yapma konusu bu modülün 3. öğrenme faaliyetinin 1. maddesinde detaylı olarak anlatılmıştır. Bizler bu öğrenme faaliyetinde sadece -S- motifin yapılışını öğreneceğiz. Bu motifin şekli S’ye benzediğinden adına -S- motifi denilmiştir.

4.2. Kalıplarda Bükerek Motif Yapma Bu öğrenme faaliyetinde sadece -S- motifi yapmayı öğreneceğimizi daha önce söylemiştik. Bir motifin istenilen biçimde ve seri olarak yapılması kalıpla mümkün olur.

Kalıplarda bükerek -S- motifi aşağıdaki işlem basamaklarını uygulanarak elde edilir.

Bu işlemler; ¾ -S- motifin tasarımı yapılır (kullanılacak malzeme, ölçü ve biçimi). Tasarıma göre motif sac parçası üzerine çizilerek şablon hazırlanır (Şekil 4.1). ¾ Yapılacak olan –S- motifinin açınım boyuna göre malzeme kesilir. Hazırlanacak motif küçük ise, istenilen ölçüde –S- motifi hazırlandıktan sonra parça kesilir (Resim 4.2).

32

Resim 4.2: Açınım boyuna göre kesilen malzemeden –S- motifinin oluşturulması

Şekil 4.1: Motifin sac parçası üzerine çizilerek şablon hazırlanması

¾ ¾ ¾

Resim 4.3 Çatal ayağı mengeneye bağlayarak büküm yapma

¾ ¾

-S- motifinin kavisini oluşturmada kullanılacak çatal ayak malzeme ölçüsüne göre ayarlanır, -Smotifin kavisini oluşturmada kullanılacak çatal ayak mengeneye bağlanır (Resim 4.3), Kesilen parçanın uçları ocakta ısıtılarak düzenlenir ve biçimlendirilir. İsteğe bağlı olarak tavlanarak veya soğuk olarak malzeme izlenir (Resim 4.4).

-S- motifi yapmak için malzeme tavlanır (ısıtılır), Tavlanan malzeme çıkarılır, çatal ayak ve örs yardımı ile –S- motifi yapılır (Resim 4.5), Resim 4.4: Malzemenin ısıtılması ve uçlarının düzeltilmesi

Resim 4.5: Tavlanan malzemenin –S- motifi yapılması

33

¾

Yapılan motif daha önce yapılan şablondan kontrol edilir (Resim 4.6).

Resim 4.6: Yapılan motifin şablondan kontrol edilmesi

¾

Motifin pleyt üzerinde son düzeltmeleri yapılarak işlem tamamlanır (Resim 4.7).

Resim 4.7: -S- motifinin örs veya pleyt üzerinde düzeltilmesi ve motifin oluşturulması

Yukarıda anlatıldığı şekilde –S- motifi yapmak günümüzde gelişen teknoloji ile birlikte makine yardımı ile çok daha kolay ve seri hale gelmiştir.

34

Elde yaptığımız bu uygulama yerine motif yapma kalıplarından faydalanılır. Motif yapma kalıbı makine üzerine takılır. Tavlanmış veya soğuk olarak bükülecek malzeme kalıba bağlanır. Makinenin döndürme kuvveti ile istenilen –S- motifi elde edilir (Resim 4.8).

1

2

3 Resim 4.8: Makinede –S- motifi yapım aşamaları (kalıbın makineye yerleştirilmesi(1), malzemenin kalıba bağlanması (2) ve motifin yapılması(3))

Makinelerin temini açısından bu yöntem ekonomik olarak pahalıdır. Bu sebeple elde hazırlanan kalıplardan faydalanılarak ta kolay ve seri motifler yapılabilir. Bu yöntemde, yapılacak olan motifin şablonu hazırlanarak iş masası üzerine sağlam puntalarla tutturulur.

Motif yapılacak malzeme ısıtılır ve şablon etrafında bükülerek motif yapılır (Resim 4.9).

Bükülen malzeme Şablon motif

Resim 4.9: Şablon motiften yararlanarak motif yapma

35

4.3. Bükerek Elde Edilen -S- Motifli İş Resimleri

36

UYGULAMA FAALİYETİ UYGULAMA FAALİYETİ Herhangi bir –S- motifini aşağıdaki işlem basamaklarına göre yapınız. ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾

İşlem Basamakları -S- motifinin resmini bir sac parçasının üzerine çiziniz ve şablon hazırlayınız (Şekil 4.1).

-Smotifinin kavisini oluşturmada kullanılacak çatal ayağı malzeme ölçüsüne göre ayarlayınız.

-Smotifinin kavisini oluşturmada kullanılacak çatal ayağı mengeneye bağlayınız (Resim 4.3).

-S- motifinin açınım boyuna göre malzemeyi kesiniz (Resim 4.3).

NOT: Hazırlanacak –S- motifi küçük ise istenilen ölçüde –S- motifi hazırlandıktan sonra kesme işlemi yapılabilir.

Kesilen malzemelerin uçlarını düzeltiniz veya biçimlendiriniz.

NOT: istenirse malzemeyi sıcak veya soğuk olarak izleyebilirsiniz.

Hazırlanan parçayı tavlayınız. Çatal ayak ve örs yardımı ile –S- motifini oluşturunuz (Resim 4.5).

Oluşturduğunuz –S- motifinin ölçülerini hazırlanan şablondan kontrol ediniz. (Resim 4.6) Pleyt üzerinde son düzeltme ve kontrolü yapınız (Resim 4.7).

37

¾ ¾ ¾ ¾ ¾

Öneriler Biçimlendirilecek parçayı uygun takımlarla tutunuz. Çıplak el ile kesinlikle parçaları tutmayınız.

Yanmalara karşı mutlaka tedbirlerinizi alınız. Çalışma sırasında mutlaka iş önlüğü, gözlük ve eldiven kullanınız.

Mesleğiniz ile ilgili bütün iş güvenliği kurallarına uyunuz.

ÖLÇME DEĞERLENDİRME ÖLÇME VEVE DEĞERLENDİRME A) OBJEKTİF TESTLER (ÖLÇME SORULARI) Bu faaliyet kapsamında hangi bilgileri kazandığınızı, aşağıdaki boş bırakılan yerleri uygun bir şekilde doldurarak belirleyiniz.

BOŞLUK DOLDURMA TESTİ 1.

“S” motifinin tasarımı yapıldıktan sonra motif …..….parçası üzerine çizilerek ………. hazırlanır.

2.

“S” motifin kavisini oluşturmada kullanılacak …………. ayak mengeneye bağlanır ve üzerinde işlem yapılır.

3.

Bükümün kolay olması için malzeme ocakta ……………

4.

Elde edilen –C- motifin pleyt üzerinde son ………..…….. yapılmadan işlem tamamlanmalıdır.

5.

Çalışma esnasında bütün iş ………………….. kurallarına uymak gerekir.

DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınız sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrar inceleyiniz

38

B) UYGULAMALI TEST Yaptığınız uygulamayı kontrol listesine göre değerlendirerek, eksik veya hatalı gördüğünüz davranışları tamamlama yoluna gidiniz.

KONTROL LİSTESİ DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ

Evet

Hayır

-S- motifinin resmini bir sac parçasının üzerine çizerek şablon hazırladınız mı?

-S- motifinin kavisini oluşturmada kullanılacak çatal ayağı malzeme ölçüsüne göre ayarlayarak mengeneye bağladınız mı?

-S- motifinin açınım boyunu hesaplayıp, açınım boyuna göre malzemeyi kestiniz mi?

Kesilen malzemelerin uçlarını biçimlendirdiniz mi?

Hazırlanan parçayı tavladınız mı? Çatal ayak ve örs yardımı ile –S- motifini oluşturdunuz mu?

Oluşturduğunuz –S- motifinin ölçülerini hazırlanan şablondan kontrol ettiniz mi?

Pleyt üzerinde son düzeltmeleri yaptınız mı? Çalışma esnasında bütün iş güvenliği kurallarına uydunuz mu?

DEĞERLENDİRME Yaptığınız değerlendirme sonunda hayır şeklindeki cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ederek veya araştırarak eksiklerinizi tamamlayabilirsiniz.

Cevaplarınızın tamamı evet ise modül değerlendirmeye geçebilirsiniz.

39

MODÜL DEĞERLENDİRME MODÜL DEĞERLENDİRME PERFORMANS TESTİ (YETERLİK ÖLÇME) Modül ile kazandığınız yeterliği aşağıdaki kriterlere göre ölçünüz.

KONTROL LİSTESİ DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ İzleme İçin Kriterler İzlemede kullanılacak zımbayı elde edilmek istenen şekle göre seçtiniz mi?

Tavlamada kullanılacak ısı kaynağını (demirci ocağı) hazırladınız mı? İzleme işlemi yapılacak olan parçayı tavladınız mı?

Tavlanan parçayı demirci ocağından çıkardınız mı? İzleme yapılacak olan parçayı örs üzerine yerleştirdiniz mi?

Sac malzeme için altlık kullandınız mı? İzleme zımbasını parça yüzeyine dik olacak şekilde tuttunuz mu? Çekiçle, zımba üzerine dik vurma kuvvetini uyguladınız mı?

Parça yüzeyine istenilen formatta izlemeler yaptınız mı? İzleme sonrası meydana gelen yamulmaları düzelttiniz mi?

Motif Yapma İçin Kriterler -C- veya –S- motifinin resmini bir sac parçasının üzerine çizerek şablon hazırladınız mı?

-C- veya –S- motifinin kavisini oluşturmada kullanılacak çatal ayağı malzeme ölçüsüne göre ayarlayarak mengeneye bağladınız mı?

-C- veya –S- motifinin açınım boyunu hesaplayıp, açınım boyuna göre malzemeyi kestiniz mi?

Kesilen malzemelerin uçlarını biçimlendirdiniz mi?

Malzemeyi tavlayarak çatal ayak ve örs yardımı ile -C- veya –Smotifini oluşturdunuz mu?

Oluşturduğunuz -C- veya –S- motifinin ölçülerini hazırlanan şablondan kontrol ettiniz mi?

Pleyt üzerinde son düzeltmeleri yaptınız mı?

Düzenli ve Kurallara Uygun Çalışma Kriterleri Biçimlendirilecek parçayı uygun takımlarla tuttunuz mu?.

Yanmalara karşı mutlaka tedbirlerinizi aldınız mı? Çalışma sırasında mutlaka iş önlüğü, gözlük ve eldiven kullandınız mı?

Mesleğiniz ile ilgili bütün iş güvenliği kurallarına uydunuz mu?

40

Evet

Hayır

DEĞERLENDİRME Yapılan değerlendirme sonunda hayır cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz.

Kendinizi yeterli görmüyorsanız modülü tekrar ediniz.

Bütün cevaplarınız evet ise modülü tamamladınız, tebrik ederiz. Öğretmeniniz size çeşitli ölçme araçları uygulayacaktır. Öğretmeninizle iletişime geçiniz.

41

CEVAP ANAHTARI CEVAP ANAHTARLARI ÖĞRENME FAALİYETİ 1’İN CEVAP ANAHTARI 1 2 3 4

C D C A

ÖĞRENME FAALİYETİ -2’NİN CEVAP ANAHTARI 1 2 3 4 5

Y D D D Y

ÖĞRENME FAALİYETİ -3’ÜN CEVAP ANAHTARI 1 2 3 4 5

D Y D D Y

ÖĞRENME FAALİYETİ 4’ÜN CEVAP ANAHTARI 1 2 3 4 5

(Sac), (Şablon) Çatal Tavlanır(Isıtılır) Düzeltilmesi Güvenliği

Cevaplarınızı cevap anahtarları ile karşılaştırarak kendinizi değerlendiriniz.

42

KAYNAKLAR KAYNAKLAR ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾

ÇALIŞKAN Hikmet, Sıcak Şekillendirme Teknolojisi, Teknik Eğitim Fakültesi Matbaası, ANKARA 1983. ÇALIŞKAN Hikmet, Metal İşleri Teknolojisi, Teknik Eğitim Fakültesi Matbaası, ANKARA 1983. ÇALIŞKAN Hikmet, Süsleme Demirciliği, Yüksek Teknik Öğretmen Okulu Matbaası, ANKARA 1977.

SERFİÇELİ Y. Saip, Metal İşleri Meslek Teknolojisi, Form ofset matbaacılık, ANKARA, Haziran 1997.

SERFİÇELİ Y. Saip, Soğuk ve Sıcak Şekillendirme, Form ofset matbaacılık, ANKARA, Temmuz 1997. www.fatihferforje.com www.vepferforje.com www.kaleliferforje.com www.ferforjeshop.com www.berberoglu.com.tr www.ortaklarferforje.com www.ay-nes.com www.ergulferforje.com www.ferforje.com

43