Microsoft Word - Temel_Mekanik_2 by motorsitem motorsitem

T.C. Mİ LLİEĞİ Tİ M BAKANLIĞI

MEGEP

(MESLEKÎ EĞİ Tİ M VE ÖĞRETİ M Sİ STEMİ Nİ N GÜÇLENDİ Rİ LMESİPROJESİ )

MOTORLU ARAÇLAR TEKNOLOJİ Sİ

TEMEL MEKANİ K-2

ANKARA 2007

Milli Eğ itim Bakanlı ğı tarafı ndan geliş tirilen modüller;  Talim ve Terbiye Kurulu Baş kanlı ğ ı nı n 02.06.2006 tarih ve 269 sayı lıKararıile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğ itim Okul ve Kurumları nda kademeli olarak yaygı nlaş tı rı lan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programları nda amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandı rmaya yönelik geliş tirilmişöğretim materyalleridir (Ders Notları dı r).  Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandı rmak ve bireysel öğ renmeye rehberlik etmek amacı yla öğrenme materyali olarak hazı rlanmı ş , denenmek ve geliş tirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğ itim Okul ve Kurumları nda uygulanmaya baş lanmı ş tı r.  Modüller teknolojik geliş melere paralel olarak, amaçlanan yeterliği kazandı rmak koş ulu ile eğ itim öğ retim sı rası nda geliş tirilebilir ve yapı lması önerilen değiş iklikler Bakanlı kta ilgili birime bildirilir.  Örgün ve yaygı n eğitim kurumları , iş letmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaş ı labilirler.  Bası lmı şmodüller, eğitim kurumları nda öğ rencilere ücretsiz olarak dağı tı lı r.  Modüller hiçbir ş ekilde ticari amaçla kullanı lamaz ve ücret karş ı lı ğ ı nda satı lamaz.

İ Çİ NDEKİ LER AÇIKLAMALAR ...................................................................................................................iii Gİ Rİ Ş.......................................................................................................................................1 ÖĞRENME FAALİ YETİ -1..................................................................................................... 3 1. AVUÇ TAŞLAMA ..............................................................................................................3 1.1. Avuç Taş lama Aleti......................................................................................................3 1.1.1. Görevi...................................................................................................................3 1.1.2. Yapı sıve Çalı ş ması .............................................................................................. 3 1.1.3. Kullanı ldı ğ ıYerler ...............................................................................................4 1.1.4. Kullanı lması nda Dikkat Edilecek Noktalar.......................................................... 4 UYGULAMA FAALİ YETİ ................................................................................................5 ÖLÇME VE DEĞERLENDİ RME......................................................................................6 ÖĞRENME FAALİ YETİ -2..................................................................................................... 7 2. EL Bİ REYZİİ LE DELME ..................................................................................................7 2.1. El Bireyzleri ................................................................................................................. 7 2.1.1. Görevi...................................................................................................................7 2.1.2. Yapı sıve Çalı ş ması .............................................................................................. 7 2.1.3. Kullanı lması nda Dikkat Edilecek Noktalar.......................................................... 8 UYGULAMA FAALİ YETİ ................................................................................................9 ÖLÇME VE DEĞERLENDİ RME....................................................................................10 ÖĞRENME FAALİ YETİ -3................................................................................................... 11 3. KOLLU MAKAS İ LE KESME .........................................................................................11 3.1. Kollu Makaslar........................................................................................................... 11 3.1.1. Görevi................................................................................................................. 11 3.1.2. Yapı sı ................................................................................................................. 11 3.1.3. Kullanı lması nda Dikkat Edilecek Noktalar........................................................ 12 UYGULAMA FAALİ YETİ .............................................................................................. 13 ÖLÇME VE DEĞERLENDİ RME....................................................................................14 ÖĞRENME FAALİ YETİ -4................................................................................................... 15 4. EL SAC MAKASI İ LE KESME ........................................................................................ 15 4.1. El Sac Makasları........................................................................................................15 4.1.1. Görevi................................................................................................................. 15 4.1.2. Yapı sı ................................................................................................................. 15 4.1.3. Kullanı lması nda Dikkat Edilecek Noktalar........................................................ 15 UYGULAMA FAALİ YETİ .............................................................................................. 17 ÖLÇME VE DEĞERLENDİ RME....................................................................................18 ÖĞRENME FAALİ YETİ -5................................................................................................... 19 5. METALLERİ N BASİ T YÖNTEMLERLE TALAŞSIZ SOĞUK ŞEKİ LLENDİ Rİ LMESİ ................................................................................................................................................19 5.1. Eğ me, Bükme ve Burma ............................................................................................ 19 5.1.1. Tanı mı , Gereğ i ve Önemi ................................................................................... 19 5.1.2. Gerekli Takı mlar ve Özellikleri ......................................................................... 20 5.1.3. Mengenede Metalleri Eğerken Dikkat Edilecek Hususlar ................................. 20 5.1.4. Mengenede Metalleri Bükerken Dikkat Edilecek Noktalar ............................... 20 5.1.5. Mengenede Metalleri Burarken Dikkat Edilecek Noktalar................................ 21

UYGULAMA FAALİ YETİ .............................................................................................. 22 ÖLÇME VE DEĞERLENDİ RME....................................................................................23 ÖĞRENME FAALİ YETİ -6................................................................................................... 24 6. KAFASI KOPMUŞCIVATA VEYA SAPLAMAYI YUVASINDAN ÇIKARMA ........24 6.1. Ters Kı lavuzlar........................................................................................................... 24 6.1.1. Tanı mıve Görevi ............................................................................................... 24 6.1.2. Yapı sıve Malzemesi.......................................................................................... 25 6.1.3. Kullanı ldı ğ ıYerler .............................................................................................25 UYGULAMA FAALİ YETİ .............................................................................................. 26 ÖLÇME VE DEĞERLENDİ RME....................................................................................27 ÖĞRENME FAALİ YETİ -7................................................................................................... 28 7. ZIMPARALAMA İ ŞLEMİ ................................................................................................ 28 7.1. Zı mparalar.................................................................................................................. 28 7.1.1. Görevi................................................................................................................. 28 7.1.2. Çeş itleri .............................................................................................................. 29 7.1.3. Zı mparalama İ ş leminin Yüzey Kalitesine Etkisi ............................................... 29 7.2. Zı mpara Makineleri....................................................................................................29 7.2.1. Tanı mı ................................................................................................................29 7.2.2. Yapı sıve çalı ş ması .............................................................................................30 UYGULAMA FAALİ YETİ .............................................................................................. 31 ÖLÇME VE DEĞERLENDİ RME....................................................................................32 ÖĞRENME FAALİ YETİ -8................................................................................................... 33 8. PERÇİ NLEME................................................................................................................... 33 8.1. Tanı mıve Özellikleri ................................................................................................. 33 8.2. Perçin Çeş itleri ........................................................................................................... 33 8.2.1. Malzemesine Göre Perçinler.............................................................................. 33 8.2.2. BaşŞekillerine Göre Perçinler ........................................................................... 33 8.2.3. Kullanı lma Yerine Göre Perçinler ..................................................................... 34 8.3. Perçinleme Çeş itleri ................................................................................................... 34 8.4. Perçinlemede Dikkat Edilecek Hususlar....................................................................34 UYGULAMA FAALİ YETİ .............................................................................................. 35 ÖLÇME VE DEĞERLENDİ RME....................................................................................36 MODÜL DEĞERLENDİ RME .............................................................................................. 37 CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 40 KAYNAKÇA .........................................................................................................................43

AÇIKLAMALAR AÇIKLAMALAR KOD

521MMI078

ALAN

Motorlu Araçlar Teknolojisi

DAL / MESLEK

Alan Ortak

MODÜLÜN ADI

Temel Mekanik - 2 Öğ rencinin otomotiv sektöründe karş ı laş acağ ımekanik arı zaları giderebilmesi ve basit onarı mlarıyapabilmesi için temel mekanik iş lemlerin anlatı ldı ğ ıbir öğ retim materyalidir. 40 / 32 Temel Mekanik 1 modülünü baş armı şolmak Otomotiv parçalarıüzerinde temel mekanik onarı mlar yapmak Genel Amaç Standart süre içerisinde, ölçü standartları na uyarak, düzgün yüzey kalitesiyle işparçaları nı n üzerinde temel mekanik iş lemler yapabileceksiniz. Amaçlar Standart süre içerisinde ölçü standartları na uyarak: 1. Düzgün yüzey kalitesiyle avuç taş lama aletini kullanarak metalleri taş layabileceksiniz. 2. El bireyzi ile malzemeleri delebileceksiniz. 3. Kollu makas ile sac parçaları nıkesebileceksiniz. 4. El sac makasıile metalleri kesebileceksiniz.. 5. Metal dayanı mları nı dikkate alarak metal parçaları mengenede eğ ip, büküp, burabileceksiniz. 6. Kafasıkopmuşcı vatayıveya saplamayıtemiz ve düzgün bir ş ekilde yuvası ndan çı kartabileceksiniz. 7. Zı mpara numara standartlarıölçüsünde kademeli olarak zı mparalayacak ve değ iş ik özellikte yüzey kalitesi oluş turabileceksiniz. 8. Perçinle birleş tirebileceksiniz. Ortam: Atölye, teknoloji sı nı fı , tesviye tezgâhları , mengeneler, çelik cetveller kumpaslar, el testereleri, markalama aletleri, eğ eler, avuç taş lama aleti, el bireyzleri, Kollu makaslar, el sac makasları , ters kı lavuz takı mı , zı mparalar, zı mpara makineleri, değ iş ik özellikte perçinler, perçin tabancası , işparçalarıve temel el aletleri Modül içerisinde yer alan her faaliyetten sonra, verilen ölçme araçlarıile kazandı ğı nı z bilgi ve becerileri ölçerek kendi kendinizi değ erlendireceksiniz. Öğ retmen modül sonunda sizlere, ölçme araçlarıuygulayarak modül uygulamalarıile kazandı ğ ı nı z bilgi ve becerileri ölçerek değ erlendirecektir.

MODÜLÜN TANIMI SÜRE ÖN KOŞUL YETERLİ Lİ K

MODÜLÜN AMACI

EĞİ Tİ M ÖĞRETİ M ORTAMLARI VE DONANIMLARI

ÖLÇME VE DEĞERLEN Dİ RME

iii

Gİ Rİ Ş Gİ Rİ Ş Sevgili öğrenci Motorlu taş ı tlar sektörünün içinde bulunan Otomotiv Alanış u anda bütün bölgelerdeki sanayi sitelerinde yaygı n bir hizmet ağısunmaktadı r. Otomotiv endüstrisi çok genişve iş imkânlarıçok çeş itli bir endüstridir. Teknolojik geliş melerin çok hı zlıyaş andı ğ ı dünyamı zda, otomotiv sanayinde de baş döndüren bir hı zda teknolojik geliş meler yaş anmaktadı r. Sağlam temellerle bu yolda ilerlemek için bazıtemel bilgi ve becerilere sahip olmanı z gerekmektedir. Bu modül ile sizlere temel mekanik iş lemleri yapabilmeniz için gerekli bilgiler verilmiş , sektöre çı ktı ğ ı nı zda karş ı laş acağı nı z basit onarı mları ve el tesviyeciliğ i uygulamaları nınası l yapacağ ı nı z anlatı lmı ş tı r. Temel bilgiler ve faaliyetler içeren bu modül, sektörde çalı ş ı rken sı k karş ı laş abileceğiniz durumlarda sizlere yardı mcıolacaktı r. Bu nedenle modülün sizler tarafı ndan iyi bir ş ekilde öğ renilmesi ve uygulamaları n titizlikle yapı lmasıgerekmektedir. Temelleri sağlam atı lmı şbir meslek elemanı nı n ileride problem çözme yeteneğ i de kuş kusuz geliş mişolacaktı r. Avuç taş lama, el bireyzleri, kollu makaslar, el sac makasları , metallerin soğuk ş ekillendirilmesi, ters kı lavuzlar, zı mparalar ve perçinlemenin anlatı ldı ğ ımodülde, bir Otomotiv elemanıolarak, ileride seçeceğ iniz dal ne olursa olsun modülde bulunan bilgiler ile kazanacağ ı nı z yeterlikler, Temel Mekanik 1 modülünde kazandı ğ ı nı z yeterliliklerin üstüne eklenince sizin ayakları nıyere sağ lam basan, kendine güveni olan birer otomotiv elemanı olmanı zısağ layacaktı r.

ÖĞRENME FAALİ YETİ -1 ÖĞRENME FAALİ YETİ -1 AMAÇ Standart süre içerisinde, ölçü standartları na uyarak düzgün yüzey kalitesiyle avuç taş lama aletini kullanarak metalleri taş layabileceksiniz.

A RAŞTIRMA:

ARAŞTIRMA 

Piyasada avuç taş lama aletini kimler, hangi iş lerde kullanı r? Araş tı rı nı z. Rapor halinde sı nı fta sununuz.

1. AVUÇ TAŞLAMA 1.1. Avuç Taş lama Aleti 1.1.1. Görevi Avuç taş lama aleti, adı ndan da anlaş ı lacağ ıgibi küçük boyutlu taş lama iş lemlerinde kullanı lan bir alettir. Uç kı smı na takı lan spiral bir zı mpara taş ıyardı mı yla, küçük kaynak çapakları nı n alı nması nda, küçük profillerin kesilmesinde ve sanayide daha birçok iş yerinde yaygı n olarak kullanı lmaktadı r.

Şekil 1.1: Avuç taş lama aleti

Şekil 1.2: Spiral zı mpara taş ları

1.1.2. Yapı sıve Çalı ş ması Avuç taş lama aletinin elektrik enerjisiyle çalı ş anlarıvardı r. Elektrik enerjisiyle çalı ş an bir elektrik motoru, taşmilini döndürür. Mile takı lacak taş , kesme veya taş lama amaçları yla kullanı labilir. Avuç taş lama aletiyle çalı ş ı rken parçadan kopan çapak ve oluş an kı vı lcı mları yönlendirmek için taşçevresine koruyucu kapak takı lı r.

1.1.3. Kullanı ldı ğ ıYerler Sanayide birçok iş letmede, özellikle oto kaportacı lı kta ve metal iş lerinde kullanı lı rlar. Demir doğrama iş leri ve korkuluk yapı lan atölyelerde yaygı n kullanı m alanı na sahiptirler. 1.1.4. Kullanı lması nda Dikkat Edilecek Noktalar      

Avuç taş lama aletini kullanı rken taşmiline, iş e uygun taştakı lmalı dı r. Elektrik kablosu, taş ı n bağlantı sıve balansıkontrol edilmelidir. Aleti zorlayacak büyük iş ler yapı lmamalı dı r. Elektrik kablosu dönen taş tan uzak tutulmalı dı r. Yumuş ak metal, ağaç vb. maddeler taş lanmamalı dı r. Taş lama ve kesme iş lemleri sı rası nda gözlük, eldiven, toz maskesi gibi koruyucu ekipman kullanı lmalı dı r.  İ ş lem yapı lmadan önce çevrede bulunan yanı cıve patlayı cımaddeler uzaklaş tı rı lmalı dı r.

Şekil 1.3: Dİ KKAT! İ şgüvenliği

UYGULAMA FAALİ YETİ UYGULAMA FAALİ YETİ İ ş lem Basamakları

Öneriler  



Makineye uygun taş ıtakı nı z.



Taş lanacak parçayıuygun pozisyona  getiriniz. 



Kesme ya da taş lama taş ı nıtakı nı z. Atölyelerde ve çevrede bulunan avuç taş lama aletlerinden yararlanı nı z. Öğretmeninize danı ş ı nı z. Madde 1.1.4. ten yararlanı nı z.

 

Öğretmeninize danı ş ı nı z. Taş muhafazası nı n, size doğ ru bakması nı sağ layı nı z. Kesme veya taş lama iş lemi için pozisyon belirleyiniz.

 Avuç taş lama aleti ile parça yüzeyini   taş layı nı z.

Öğretmeninize danı ş ı nı z. Madde 1.1.4. den yararlanı nı z. Emniyet ve güvenlik kuralları na uyunuz.

Taş ıiş parçası na uygun açı ve konumda yaklaş tı rı nı z. 

ÖLÇME VE DEĞERLENDİ RME ÖLÇME VE DEĞERLENDİ RME Bu faaliyet kapsamı nda hangi bilgileri kazandı ğı nı zı , aş ağ ı daki sorularıcevaplayarak belirleyiniz. OBJEKTİ F TESTLER (ÖLÇME SORULARI) 1.Avuç taş lama aleti ile hangi iş ler yapı lı r? A) El aletleri bilenir. B) Küçük kaynak çapakları temizlenir. C) Ağ aç kesilebilir. D) Kalı n lama demirler kesilir. 2. Avuç taş lama aleti hangi yerlerde kullanı lı r? A) Kaldı rı lamayan büyük parçalar üzerindeki küçük taş lama ve kesme iş lemlerinde B) Islak zeminlerde C) Yüzeylerin boyanması nda D) Markalama iş lemlerinde 3. Elektrikle çalı ş an avuç taş lama aletlerinde, taşmili hareketini nereden alı r? A) Zı mpara taş ı ndan B) Taşmuhafazası ndan C) Elektrik motorundan D) Açma –kapama anahtarı ndan

DEĞERLENDİ RME Cevapları nı zıcevap anahtarları yla karş ı laş tı rı nı z. Yanlı şcevapları nı z için faaliyetin ilgili konuları nıtekrar ediniz.

ÖĞRENME FAALİ YETİ -2 AMAÇ

ÖĞRENME FAALİ YETİ -2 Standart süre içerisinde, ölçü standartları na uyarak el bireyzi ile malzemeleri delebileceksiniz.

ARAŞTIRMA 

El bireyzini kimler, hangi iş lerde kullanı r? Araş tı rı nı z. Rapor halinde sı nı fta sununuz.

2. EL Bİ REYZİİ LE DELME 2.1. El Bireyzleri 2.1.1. Görevi Yatay, düş ey ve eğ ik durumdaki küçük çaplıdelikleri delmekte kullanı lan aletlerdir. Bazıbireyzlerde normal delme konumunun yanı nda darbeli delme konumu da vardı r. El bireyzleri sanayide hemen hemen bütün iş letmelerde bulunur. Hatta evlerimizde bile birçok iş in yapı lması nda bizlere yardı mcıolan aletlerdir. Uçları nda bulunan mandrene takı labilecek değ iş ik uçlar yardı mı yla metal, ahş ap, plastik, beton vb. yüzeyler delinebilir. Hatta mandrenlerine saplı zı mpara taş ları takı larak, küçük çaplı taş lama iş lerinde kullanı labilir. Özellikle taş ı nmasımümkün olmayan iş lerin delinmesinde çok yararlı dı rlar. Şekil 2.1: El bireyzi

2.1.2. Yapı sıve Çalı ş ması Elektrik ile hava ile akü yardı mı yla çalı ş anlarıvardı r. Piyasada yaygı n olarak kullanı lan bireyzler, elektrikli el bireyzleridir. Bu bireyzlerin içinde bulunan elektrik motoru, elektrik enerjisini hareket enerjisine çevirir ve mandrenin bağ lıolduğu mili döndürür. Mil dönünce mandren ve mandrene bağlanan matkap ucu da döner ve delik delme iş lemi yapı labilir.

2.1.3. Kullanı lması nda Dikkat Edilecek Noktalar

Şekil 2.2: Dİ KKAT ! İ şgüvenliği

    

Şekil 2.3: Dİ KKAT ! İ şgüvenliği

Delinecek parçaya uygun matkap seçilmeli ve sı kı ca mandrene bağ lanmalı dı r. Elektrik bağ lantıkablosu kontrol edilmelidir. Islak ortamlarda çalı ş ı lmamalı dı r. Elektrik kablosu dönen uçtan uzakta tutulmalı dı r. Bireyz amacı ndan uzak, zorlayı cı iş lerde kullanı lmamalı dı r.

UYGULAMA FAALİ YETİ UYGULAMA FAALİ YETİ İ ş lem Basamakları 



Öneriler 

Delinecek parçayı noktalayı nı z. Bireyzin ucuna uygun matkabıtakı nı z.



Delinecek parçayıuygun pozisyona getiriniz.



Bireyzi işparçası na uygun açı ve konumda yaklaş tı rı nı z.



Parçayıdeliniz.

               

Noktayıtam deliğin merkezine dik olarak vurunuz. Markalama aletlerinden yararlanı nı z. Öğ retmeninize danı ş ı nı z. Öğ retmeninize danı ş ı nı z. Temel mekanik 1 modülündeki delme ve çürütme faaliyetinden yararlanı nı z. Öğ retmeninize danı ş ı nı z. Delme iş lemi için pozisyon belirleyiniz. Islak zeminlerden kaçı nı nı z. Yanı cıve parlayı cımaddeleri ortamdan uzaklaş tı rı nı z. Öğ retmeninize danı ş ı nı z. Madde 2.1.3.den yararlanı nı z. Emniyet ve güvenlik kuralları na uyunuz. Bireyzi dik konumda parçaya yaklaş tı rı nı z. Öğ retmeninize danı ş ı nı z Bireyze yavaş ça bastı rı nı z Matkap ucunun parçadan çı kması na yakı n baskı yıazaltı nı z. Madde 2.1.3.den yararlanı nı z.

D) Cam

2. El bireyzi nerelerde kullanı lı r? A) Kaldı rı lamayan büyük parçalar üzerindeki, küçük delme iş lemlerinde B) Islak zeminlerde C) Yüzeylerin boyanması nda D) Markalama iş lemlerinde 3. Elektrikle çalı ş an el bireyzlerinde, matkap nereye bağ lanı r? A) Zı mpara taş ı na B) Mandrene C)Elektrik motoruna koluna

D)Bireyz

DEĞERLENDİ RME Cevapları nı zıcevap anahtarları yla karş ı laş tı rı nı z. Yanlı şcevapları nı z için faaliyetin ilgili konuları nıtekrar ediniz.

ÖĞRENME FAALİ YETİ -3

AMAÇ

ÖĞRENME FAALİ YETİ -3

AMAÇ: Standart süre içerisinde, ölçü standartları na uyarak, kollu makas ile sac parçaları nı kesebileceksiniz.

ARAŞTIRMA ARAŞ TIRMA: 

Kollu makaslarıkimler, hangi iş lerde kullanı r? Araş tı rı nı z. Rapor halinde sı nı fta sununuz.

3. KOLLU MAKAS İ LE KESME 3.1. Kollu Makaslar 3.1.1. Görevi Sacları n, ince levhaları n ve çeş itli çubuk demirlerin talaş sı z kesilmesinde kullanı lan araçlardı r. Sanayide birçok iş letmede, özellikle metal iş lerinde kullanı lı rlar. Demir doğrama iş leri, demir korkuluk yapı lan atölyelerde yaygı n kullanı m alanı na sahiptirler.

Şekil 3.1: Kollu makas

3.1.2. Yapı sı Makaslarda ve genelde bütün kesme araçları nda, kesim kolaylı ğ ı , yüzey düzgünlüğ ü, makas ağ ı zları nı n dayanı klı lı ğıiçin makası n kesici ağı zları na bazıaçı lar verilir. Bu açı lar makası n temiz ve düzgün bir kesme iş lemi yapmasıiçin gereklidir.

 Boş luk açı sı , makası n kesici ağ ı zları nı n yan yüzeylerinin, malzemeye temas etmesini önler. İ nce bir kesme hattı oluş turur.  Kama açı sı , makası n kesici ağ ı zları nı n malzemeye rahat dalması nısağlar.  Kesme açı sı , makası n kesici ağı zları nı n açı lma miktarı dı r.

Şekil 3.2: Makas açı ları

Çelikten yapı lı p sertleş tirilen kesici ağ ı zlarlardan biri sabit diğeri hareketlidir. Alt kesici ağ ı z, sabit olarak gövdeye bağlanmı ş tı r. Üst kesici ağı z makas kolu ile hareket ettirilir. Üst kesici ağ ı z düş ey eksende hareket ederken alt kesici ağ ı z ile araları nı n fazla açı k olmamasıgerekir. Fazla açı k olursa kesme yerine bükme olur. Makasları n ağı zlarızamanla aş ı nı rlar. Bu yüzden bilenebilmeleri için makas ağı zları sökülebilir yapı lmı ş lardı r 3.1.3. Kullanı lması nda Dikkat Edilecek Noktalar  İ şparçalarıkesilmeden önce mutlaka işeldiveni giyilir.  Kesilecek parça ş ekline göre makası n uygun ağ ı zlarıkullanı lı r.  Sac levhaları n kesiminde, özel durumlar hariç, parçanı n büyük kı smımakası n solunda, kesilip atı lacak kı sı m makası n sağ ı nda olmalı dı r.  Kesici ağı zları n arası na el ve parmak sokulmamalı dı r.  Sac levhalar işeldiveni ile tutulmalı dı r.

Şekil 3.3: Dikkat !!! İ şgüvenliği

UYGULAMA FAALİ YETİ UYGULAMA FAALİ YETİ İ ş lem Basamakları

Öneriler



Sacı n kesilecek belirleyiniz.



Kesilecek kı smı n büyük parçası nı makası n solunda tutunuz.    Makas kolunun en uç noktası ndan tutarak sacıkesiniz. 

Öğ retmeninize danı ş ı nı z. Madde 3.1.3.ten yararlanı nı z. Öğ retmeninize danı ş ı nı z. Sağ el ile makas kolunu, sol el ile parçayıtutunuz. Emniyet ve güvenlik kuralları na uyunuz.

Makas kolunu ilk konumuna  getiriniz  Saclarda oluş an ş ekil bozukluğ unu  düzeltiniz.

Öğ retmeninize danı ş ı nı z. Madde 3.1.3 ten yararlanı nı z. Çekiç ve örsten yararlanı nı z.



 

kı smı nı 

Markalama aletlerinden yararlanı nı z. Öğ retmeninize danı ş ı nı z.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİ RME ÖLÇME VE DEĞERLENDİ RME Bu faaliyet kapsamı nda hangi bilgileri kazandı ğı nı zı , aş ağ ı daki sorularıcevaplayarak belirleyiniz. OBJEKTİ F TESTLER (ÖLÇME SORULARI) 1. Kollu makaslar ile hangi iş ler yapı lı r? A) Sac malzemeler kesilir B) Plastik bloklar delinir C) Kâğ ı t kesilir D) Kalı n lama demirler kesilir 2. Makası n kesici ağ ı zları nı n malzemeye rahat dalması nısağ layan açı hangisidir? A) Boş luk açı sı B) Kesme açı sı C) Kama açı sı D) Talaşaçı sı 3. Kollu makaslarda, çelikten yapı lı p sertleş tirilen bölge neresidir? A) Makas kolu B) Makas gövdesi C) Oturma ayakları D) Kesici ağ ı zlar

DEĞERLENDİ RME Cevapları nı zıcevap anahtarları yla karş ı laş tı rı nı z. Yanlı şcevapları nı z için faaliyetin ilgili konuları nıtekrar ediniz.

ÖĞRENME FAALİ YETİ -4

AMAÇ AMAÇ:

ÖĞRENME FAALİ YETİ -4

Standart süre içerisinde, ölçü standartları na uyarak kollu makas ile sac parçaları nı kesebileceksiniz.

ARAŞ TIRMA: ARAŞ TIRMA 

Kollu makaslarıkimler, hangi iş lerde kullanı r? Araş tı rı nı z. Rapor halinde sı nı fta sununuz.

4. EL SAC MAKASI İ LE KESME 4.1. El Sac Makasları 4.1.1. Görevi El sac makasları , kollu makaslara göre daha ince ve küçük metal levhaları n kesilmesinde kullanı lan makaslardı r. Piyasada tenekeci makası , kaportacımakasıolarak adlandı rı lan çeş itleri de vardı r. Taş ı namayan veya kollu makas ile kesilemeyecek durumda olan sac levhalar, tenekeler, alüminyum ve diğer madenlerden yapı lmı şplakalar el sac makaslarıile kolayca kesilebilir. 4.1.2. Yapı sı El sac makasları nı n iki kesici ağ zıda hareketlidir. Kesici ağ ı zlarıyüksek kaliteli çelikten yapı lmı şve sertleş tirilmiş tir. Makası n kollarıplastik ile kaplanmı şolanlarıvardı r. Kol uzunluğ u attı kça, parça kesimi kolaylaş acağı ndan, sap kı sı mlarıbiraz uzun yapı lmı ş tı r.

Şekil 4.1: El sac makası

4.1.3. Kullanı lması nda Dikkat Edilecek Noktalar  Diğer makaslarda var olan açı lar, el sac makasıiçin de geçerlidir. Bu açı lardan hepsi de el sac makasları nı n etkili kesme yapabilmesi için gereklidir. 15

 El sac makasları nda kolay kesme için ağı zlar 20 dereceden küçük açı lı r. Kesme açı sı20 dereceden büyük olursa kesme yerine kayma olur.  Makas ağı zları nı n iyi bilenmişolmasıgerekir. Aksi takdirde kesilecek malzeme bozulur.

UYGULAMA FAALİ YETİ UYGULAMA FAALİ YETİ İ ş lem Basamakları 



Sacı n kesilecek kı smı nıbelirleyiniz.

Öneriler  

 İ ş aretler üzerinden makasıkullanarak  parçayıdeğ iş ik geometrik ş ekillerde  kesiniz. 

Markalama aletlerinden yararlanı nı z Öğretmeninize danı ş ı nı z Öğretmeninize danı ş ı nı z Madde 4.1.3 den yararlanı nı z İ şeldiveni takarak çalı ş ı nı z Geometrik olarak kare, üçgen, daire, çokgen kesimleri yapabilirsiniz

ÖLÇME VE DEĞERLENDİ RME ÖLÇME VE DEĞERLENDİ RME Bu faaliyet kapsamı nda hangi bilgileri kazandı ğı nı zı , aş ağ ı daki sorularıcevaplayarak belirleyiniz. OBJEKTİ F TESTLER (ÖLÇME SORULARI) 1. El sac makasıile hangi iş ler yapı lı r? A) İ nce saclar kesilir. B) Plastik bloklar delinir. C) Kâğ ı t kesilir. D) Kalı n lama demirler kesilir. 2. El sac makasları nda ağı zlar, 20 dereceden fazla açı lı rsa ne olur? A) Kesme iş lemi kaliteli olur. B) Makas, kesme yerine kayma yapar. C) Parçalar dipten kesilebilir. D) Parçalar istenilen ölçüden büyük kesilir. 3. El sac makasları nı n sertleş tirilen kı sı mlarınereleridir? A) Makası n kolları B) Kol kaplamaları C) Bağ lantınoktaları D) Kesici ağ ı zlar

DEĞERLENDİ RME Cevapları nı zıcevap anahtarları yla karş ı laş tı rı nı z. Yanlı şcevapları nı z için faaliyetin ilgili konuları nıtekrar ediniz.

ÖĞRENME FAALİ YETİ -5 ÖĞRENME FAALİ YETİ -5 AMAÇ Standart süre içerisinde, ölçü standartları na uyarak ve metal dayanı mları nıdikkate alarak metal parçalarımengenede eğip büküp burabileceksiniz.

ARAŞTIRMA  

Eğ me ve bükme iş leri yapan makineleri araş tı rı nı z. Rapor halinde sı nı fta sununuz. Metallere etki eden gerilmelerin neler olduğ unu ve bu gerilmelerin malzemeye etkilerini araş tı rı nı z. Rapor halinde sı nı fta sununuz.

5. METALLERİ N BASİ T YÖNTEMLERLE TALAŞSIZ SOĞUK ŞEKİ LLENDİ Rİ LMESİ 5.1. Eğ me, Bükme ve Burma 5.1.1. Tanı mı , Gereğ i ve Önemi Eğme, bükme ve burma metal malzemelerin üzerinden talaşkaldı rmadan yapı lan bir ş ekillendirme yöntemidir. Metalik malzemelere ş ekil vermek veya ş ekli bozulan malzemeleri düzeltmek için bu iş lemleri yapmak gerekir. Eğ me, bükme ve burma iş lemleri bazıimalatlar için özel makinelerde yapı ldı ğ ıgibi, bazıdurumlarda mengenede özel tekniklerle de yapı labilir. Otomotiv sektöründe, metal ve makine sektöründe yaygı n olarak bunlara ait iş lemler yapı lmaktadı r.

5.1.2. Gerekli Takı mlar ve Özellikleri Metalleri eğ me, bükme ve burma iş lemlerinde kullanı lan takı mlar; özel takı mlar, hidrolik presler, hidrolik kriko ve gergi mekanizmalarıolduğ u gibi, mengene, çekiç, tokmak ve çeş itli dayama parçalarıda bu iş lemlerde kullanı lı r.

Şekil 5.1: Mengenede eğme iş lemi

5.1.3. Mengenede Metalleri Eğ erken Dikkat Edilecek Hususlar Parça üzerinde yapı lan ş ekil değiş ikliğ i, parçada kenar ve kenara yakı n durum meydana getiriyorsa, bu iş leme eğ me denir.

Şekil 5.2: Eğme iş lemi sı rası nda malzemede ş ekil değiş ikliği

Eğme ve bükme iş lemlerinde eğ ilen kenarları n iç kı sı mları nda malzeme sı kı ş ması , dı ş kı sı mları nda ise uzama görülür. Uzama olan yerde, çekme gerilmesi, kı salma olan yerde, basma gerilmesi oluş ur. Aş ı rıolarak aynıkenar tekrar tekrar eğilirse, aynıbölge, malzeme özelliğ ini kaybeder ve o yüzeyde kı rı lma olabilir. İ nce parçaları n eğilmesi mengenede elle yapı labilir fakat kalı n parçalarda çekiç veya tokmak kullanmak iyi sonuç verir. Çekiç ve tokmak kullanı lı rken parçaları n, eğ ilecek kı sı mları na yakı n yere vurmak gerekir. Aksi halde titreş im meydana gelir. 5.1.4. Mengenede Metalleri Bükerken Dikkat Edilecek Noktalar Malzemede yapı lan ş ekil değiş ikliğ inde, kenardan ziyade kavis(yuvarlak kenar) meydana geliyor ise bu iş leme bükme iş lemi denir. 20

Şekil 5.3: Mengenede bükme iş lemi

Bükülecek kenarı n ölçülerinin, yapı lacak iş e uygun olmasıiçin, istenilen kaviste bir bükme parçası yla beraber mengenede ş ekillendirilmesi iyi sonuç verir. Bükme iş leminde kullanı lan takı mlar eğ me iş lemindekilerin aynı sı dı r. 5.1.5. Mengenede Metalleri Burarken Dikkat Edilecek Noktalar Metal malzemeye, boy ekseni etrafı nda çevrilerek ş ekil verilmesine burma denir. Burma ince parçalarda pense gibi basit takı mlarla yapı labileceği gibi, malzemenin kesitine göre özel anahtarlarla da yapı labilir. Anahtar kolunun uzunluğ u, burma iş lemi esnası nda moment kolunu artı racağ ıiçin kiş iye kolaylı k sağ lar.

Şekil 5.4: Mengenede burma iş lemi

UYGULAMA FAALİ YETİ UYGULAMA FAALİ YETİ İ ş lem Basamakları

Öneriler 



İ şparçası nış ekillendirilecek pozisyonda  mengeneye bağ layı nı z.      Çekiç ve el ile eğ iniz ve bükünüz. 

  

Metal parçaları özel aparatlarla burunuz.

 

Markalama aletlerinden yararlanı nı z. Öğretmeninize danı ş ı nı z. Tesviyeci mengenelerinden yararlanı nı z. Öğretmeninize danı ş ı nı z. Madde 5.1.3.ten yararlanı nı z. Madde 5.1.4.ten yararlanı nı z. Emniyet ve güvenlik kuralları na uyunuz. İ şparçasımalzeme özeliğ ini ve zorlamalara karş ı davranı ş ları nı internetten ve metal kitapları ndan araş tı rı nı z. Öğretmeninize danı ş ı nı z. Emniyet ve güvenlik kuralları na uyunuz. 5.1.5.ten yararlanı nı z. İ şparçasımalzeme özeliğ ini ve zorlamalara karş ı davranı ş ları nı internetten ve metal kitapları ndan araş tı rı nı z.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİ RME ÖLÇME VE DEĞERLENDİ RME Bu faaliyet kapsamı nda hangi bilgileri kazandı ğı nı zı , aş ağ ı daki sorularıcevaplayarak belirleyiniz. OBJEKTİ F TESTLER (ÖLÇME SORULARI) 1. Metal malzemelerin boy ekseni etrafı nda ş ekil değ iş tirmesine ne denir? A) Kesilme B) Eğilme C) Burulma D) Bükülme 2. Eğ ilme esnası nda malzemede nası l bir ş ekil değ iş ikliği olur? A) Eğilen kenarı n iç kı smı nda malzeme sı kı ş ması , dı şkı smı nda uzama görülür B) Eğilen kenarı n iç kı smı nda malzeme geniş lemesi, dı şkı smı nda kı salma görülür C) Eğilen kenarı n dı şkı smı nda geniş leme, iç kı smı nda uzama görülür D) Eğilen kenarı n iç kı smı nda yumuş ama, dı şkı smı nda kopma görülür 3. Malzemede yapı lan ş ekil değ iş ikliği kenardan ziyade kavis meydana getiriyorsa bu iş leme ne denir? A) Eğme B) Bükme C) Burma D) Kopma

DEĞERLENDİ RME Cevapları nı zıcevap anahtarları yla karş ı laş tı rı nı z. Yanlı şcevapları nı z için faaliyetin ilgili konuları nıtekrar ediniz.

ÖĞRENME FAALİ YETİ -6

AMAÇ

ÖĞRENME FAALİ YETİ -6

AMAÇ: Standart süre içerisinde, ölçü standartları na uyarak kafasıkopmuşcı vatayıveya saplamayıtemiz ve düzgün bir ş ekilde yuvası ndan çı kartabileceksiniz.

ARAŞ TIRMA: ARAŞ TIRMA 

Ters kı lavuzları , kimlerin ne amaçla kullandı kları nıaraş tı rı nı z. Rapor halinde sı nı fta sununuz.

6. KAFASI KOPMUŞCIVATA VEYA SAPLAMAYI YUVASINDAN ÇIKARMA Bazımakine elemanlarıbağ landı klarıyüzeylere vidalar vası tasıile bağlanı r. Zamanla paslanan ve yuvası ndan çı kmayan cı vatalar, anahtarlar ile sökülmeye çalı ş ı lı rken metal yorgunluğu ve aş ı rızorlama nedeniyle baş larıkopabilir. Bu gibi durumlarda, delik içinde kalmı şcı vatayıçı karmak gerekir. Cı vatanı n ucuna pim kaynatı larak veya cı vata ucu ters yönde keskilenerek yapı lan iş lemler yuvaya ve yüzeye zarar verebilir. Cı vatanı n dişdibi çapı ndan delinmesi iş leminde de eksenden kaçı k delik delinirse iç vida diş leri bozulabilir. Cı vatanı n oturduğu yüzeye zarar vermeden çı kartı lmasıgerekmektedir.

6.1. Ters Kı lavuzlar 6.1.1. Tanı mıve Görevi Yukarı da sı raladı ğ ı mı z nedenlerden dolayı , cı vataları n yuvaları ndan temiz bir ş ekilde çı kartı lmasıiçin kullanı lan takı mlar, ters kı lavuzlardı r. Ters kı lavuz uygulanacak cı vatanı n önce ekseninden, cı vata çapı nı n 2/3’ ünü geçmeyecek ş ekilde delinmesi gerekir. Delik çapıfazla genişolmamalı dı r. Daha sonra çapa uygun ters kı lavuz, saat dönüşyönünün tersine delik içine ağı zlatı lı r ve çevrilir. Bu iş lem, cı vatanı n ters yönde dönmesine ve delik içinden çı kması na sebep olur. Böylece cı vata yuvadan çı kartı lmı ş , yuva ve yüzey zarar görmemişolur.

6.1.2. Yapı sıve Malzemesi Ters kı lavuzlar konik biçimlerde ve değ iş ik çaplarda takı m halinde yapı lmı ş lardı r. Üzerlerinde, sol vida yönünde, helis açı sıyüksek, keskin ve tutucu diş ler açı lmı ş tı r. Takı m çeliğinden yapı lan ters kı lavuzları n saplarıkare ş eklinde, anahtar sokulup çevrilecek biçimde imal edilmiş tir.

Şekil 6.1: Ters kı lavuz takı mı

6.1.3. Kullanı ldı ğ ıYerler Oto tamirhaneleri, motor yenileş tirme ve makine tamir atölyeleri dahil pek çok meslek dalı nda kullanı lı r.

UYGULAMA FAALİ YETİ UYGULAMA FAALİ YETİ İ ş lem Basamakları

Öneriler 



Cı vatanı n ekseninden, küçük bir delik  deliniz.     

Delik içine ters kı lavuz uygulayı nı z.

Markalama aletlerinden yararlanı nı z. Öğ retmeninize danı ş ı nı z. Matkaplardan yararlanı nı z. Emniyet ve güvenlik tedbirlerini alı nı z. Öğ retmeninize danı ş ı nı z. Madde 6.1.1’den yararlanı nı z. Çapaklar ve yaralanmalara karş ı önlem alı nı z.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİ RME ÖLÇME VE DEĞERLENDİ RME Bu faaliyet kapsamı nda hangi bilgileri kazandı ğı nı zı , aş ağ ı daki sorularıcevaplayarak belirleyiniz. OBJEKTİ F TESTLER (ÖLÇME SORULARI) 1. Delik içinde kalmı ş , kafasıkopmuşcı vata hangi aletle çı kartı lı r? A) Heilcoil B) Zı mba C) Kı lavuz D) Ters kı lavuz 2. Ters kı lavuz uygulanacak delik nası l delinir? A) Cı vata ekseninden, cı vata çapı ndan büyük delinir B) Cı vatanı n tam ekseninden, cı vata çapı ndan biraz küçük delinir C) Saplamanı n deliğ in içinde kalan kı smı ndan eksene dik delik delinir D) Cı vata çapı ndan büyük, eksene dik delik delinir 3. Ters kı lavuz uygulanamayan durumlarda kafasıkopmuşcı vata nası l çı kartı lı r? A) Özel presler yardı mı yla B) Pense yardı mıile çekilerek C) Ucuna pim kaynatarak veya gevş eme yönünde keskilenerek D) Mengenede arkası ndan çekiçlenerek

DEĞERLENDİ RME Cevapları nı zıcevap anahtarları yla karş ı laş tı rı nı z. Yanlı şcevapları nı z için faaliyetin ilgili konuları nıtekrar ediniz.

ÖĞRENME FAALİ YETİ -7

AMAÇ

ÖĞRENME FAALİ YETİ -7

Standart süre içerisinde, ölçü standartları na uyarak, Zı mpara numara standartları ölçüsünde kademeli olarak zı mparalayacak ve değ iş ik özellikte yüzey kalitesi oluş turabileceksiniz.

ARAŞTIRMA 

Zı mparaları n, kimler tarafı ndan, ne amaçla kullanı ldı kları nıaraş tı rı nı z. Rapor halinde sı nı fta sununuz.

7. ZIMPARALAMA İ ŞLEMİ Zı mparalama iş lemi yüzeyden mekanik olarak malzeme koparma iş lemidir. Doğ ru yapı lan bir zı mparalama iş leminde hasar görmüşyüzeyden malzeme koparı rken yüzey mümkün olan en az hasarla bı rakı lı r ve zı mparalama iş lemi yüzey parlatma için kullanı lı r. Zı mparalama iş lemi, kaba zı mparalama iş lemi ve ince zı mparalama iş lemi olmak üzere iki ayrıgruptan oluş ur.

Şekil 7.1: Zı mparalar

7.1. Zı mparalar 7.1.1. Görevi Zı mparalar, malzemelerin üzerinden küçük parçalar kopartarak malzeme yüzeyini düzeltip parlaklaş tı ran elemanlardı r. Zı mparanı n yapı sı , genel olarak özel kâğ ı tları n üzerine değ iş ik büyüklükte aş ı ndı rı cıkumları n yapı ş tı rı lması yla meydana gelir.

7.1.2. Çeş itleri Kumun tane büyüklüğ üne göre, zı mparalar numaralandı rı lmı ş tı r. P.80, P.100, P.150 gibi numaralar verilen zı mparaları n rakamlarıbüyüdükçe, iş ledikleri yüzey kalitesi hassaslaş ı r. Numaranı n önündeki P harfi, zı mpara kâğ ı dı ndaki kumun tane büyüklüğ ünün standart olduğ unu belirtir. Kuru zı mpara ve su zı mparasıolmak üzere iki çeş it zı mpara vardı r. Kuru zı mparada, genelde kâğ ı t üzerindeki kumlar seyrektir ve aş ı ndı rı cıkum olarak alüminyum oksit kullanı lı r. Su zı mparası nda ise, kâğ ı t üzerindeki kumlar sı ktı r ve aş ı ndı rı cıkum olarak silisyum karbür kullanı lı r. Zı mpara tabakaları , yani aş ı ndı rı cıkumun yerleş tirildiğ i tabakalar, özel kâğı tlardan yapı ldı ğı gibi, özel bezlerden de yapı labilir.

Şekil 7.2: Zı mparayıoluş turan değiş ik özellikte kum tanecikleri

7.1.3. Zı mparalama İ ş leminin Yüzey Kalitesine Etkisi Zı mparalama iş lemi, metal, ahş ap, boyalıyüzey, plastik ve diğer ürünlerin hepsine uygulanı r ve zı mparalar sanayide, hemen her meslek grubu tarafı ndan kullanı lı r. Zı mparalama yaparken kalı n zı mparalardan baş lanmalı , yüzey önce kalı n zı mpara ile zı mparalanmalı , daha sonra ince zı mpara yapı lmalı dı r. Bu iş lem yüzey üzerindeki çiziklerin en az görünmesini sağlar. Cam üzerine zı mpara uygulanmasıcamıçizeceği için, cam yüzeylere zı mpara yapı lmamaktadı r.

7.2. Zı mpara Makineleri 7.2.1. Tanı mı Zı mparalama iş lemi yüzeylere el ile uygulandı ğ ıgibi, zı mpara makineleri ile de uygulanabilir. Bu iş lem için genelde iki çeş it makine yaygı n olarak bu iş lerde kullanı lı r. Bunlar titreş imli zı mpara makinesi ve dairesel zı mpara makinesidir.

7.2.2. Yapı sıve çalı ş ması

Şekil 7.3: Titreş imli, toz emiş li zı mpara makinesi

Titreş imli zı mpara makineleri, ahş ap iş lerinde, oto boyacı lı ğ ı nda yaygı n kullanı m alanı na sahiptir. Alt kı smı na kolayca takı lan plaka zı mparanı n, zı mpara motoru tarafı ndan titretilmesi ile çalı ş ı rlar. Bazıtiplerinde, tabandaki deliklerden emilen toz, cihazı n arka kı smı nda bulunan bir toz torbası nı n içinde toplanı r. Dairesel zı mpara makineleri, sac yüzeylerin zı mparalanması nda, paslıyerlerde, kaynak yerlerinin temizlenmesinde kullanı lı r. Bu zı mpara makinelerinde de bir emiciye bağ lanarak tozlar bir torbada toplanabilir.

UYGULAMA FAALİ YETİ UYGULAMA FAALİ YETİ İ ş lem Basamakları

Öneriler  



P 40 zı mpara ile yüzeyi el ve makine ile zı mparalayı nı z.

   



P120 zı mpara ile yüzeyi el ve makine ile zı mparalayı nı z.

   



P240 zı mpara ile yüzeyi el ve makine ile zı mparalayı nı z.

   



P400 zı mpara ile yüzeyi el ve makine ile zı mparalayı nı z.

Yüzey kalitelerini karş ı laş tı rı nı z.

   

Zı mpara standartları ndan yararlanı nı z. Atölyelerde ve çevrede bulunan zı mpara ve zı mpara makinelerinden yararlanı nı z. Öğretmeninize danı ş ı nı z. Madde 7.1. den ve 7.2.den yararlanı nı z. Zı mpara standartları ndan yararlanı nı z. Atölyelerde ve çevrede bulunan zı mpara ve zı mpara makinelerinden yararlanı nı z. Öğretmeninize danı ş ı nı z. Madde 7.1. den ve 7.2.den yararlanı nı z. Zı mpara standartları ndan yararlanı nı z. Atölyelerde ve çevrede bulunan zı mpara ve zı mpara makinelerinden yararlanı nı z. Öğretmeninize danı ş ı nı z. Madde 7.1. den ve 7.2.den yararlanı nı z. Zı mpara standartları ndan yararlanı nı z. Atölyelerde ve çevrede bulunan, zı mpara ve zı mpara makinelerinden yararlanı nı z. Öğretmeninize danı ş ı nı z. Madde 7.1. den ve 7.2.den yararlanı nı z. Madde 7.1.3.den yararlanı nı z. Öğretmeninize danı ş ı nı z.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİ RME ÖLÇME VE DEĞERLENDİ RME Bu faaliyet kapsamı nda hangi bilgileri kazandı ğı nı zı , aş ağ ı daki sorularıcevaplayarak belirleyiniz. OBJEKTİ F TESTLER (ÖLÇME SORULARI) 1. Zı mparalar hangi maddelerden oluş ur? A) Özel kâğ ı tları n üzerine yapı ş tı rı lan aş ı ndı rı cı taneciklerden B) Plastik yüzey üzerinde yer alan kesici takı mlardan C) Hava çeliğ i ve takı m çeliğ inden D) Alüminyum saclardan 2. Zı mpara makinelerinin çeş itleri genel olarak hangileridir? A) Kesme ve delme zı mpara makineleri B) Titreş imli ve dairesel zı mpara makineleri C) Püskürtmeli ve darbeli zı mpara makineleri D) Eksenel ve taş lamalızı mpara makineleri 3. Zı mparalar hangi yüzeylere uygulanmaz? A) Metal B) Ahş ap C) Sert Plastik D) Cam

DEĞERLENDİ RME Cevapları nı zıcevap anahtarları yla karş ı laş tı rı nı z. Yanlı şcevapları nı z için faaliyetin ilgili konuları nıtekrar ediniz.

ÖĞRENME FAALİ YETİ -8 AMAÇ

ÖĞRENME FAALİ YETİ -8

Standart süre birleş tirebileceksiniz.

içerisinde,

ölçü

standartları na

uyarak

malzemeleri

perçinle

ARAŞTIRMA 

Perçin ne demektir? Perçinlerin, kimler tarafı ndan, ne amaçla kullanı ldı kları nı araş tı rı nı z. Rapor halinde sı nı fta sununuz.

8. PERÇİ NLEME 8.1. Tanı mı ve Özellikleri İ ki veya daha çok sayı da parçanı n birbiriyle sökülemez olarak perçinle birleş tirilmesine perçinleme denir. Perçin, bu birleş tirmeyi yapan bağ lantıelemanı nı n adı dı r. Perçin malzemesi olarak yumuş ak çelik, pirinç ve alüminyum alaş ı mıkullanı lmaktadı r. Fazla yük ve bası nca dayanı m istenmeyen yerlerde içi boş altı lmı şperçinler kullanı lı r. Böylece daha seri perçin yapma imkânısağlanı r. Günümüzde pop perçin adıverilen çivili perçinler sanayide yaygı n olarak kullanı lmaktadı r. Bu perçinlerin dayanı mıçelik perçinlere göre zayı f olmakla birlikte, çalı ş an kiş ilere, çok pratik perçinleme olanağ ısunmaktadı r. Pop perçinler, özel bir perçin tabancasıile perçin takı lacak deliğ e takı lı p perçinleme sağ lar.

8.2. Perçin Çeş itleri 8.2.1. Malzemesine Göre Perçinler  Çelik perçinler  Bakı r perçinler  Pirinç perçinler  Alüminyum alaş ı mıperçinler 8.2.2. BaşŞekillerine Göre Perçinler  Yuvarlak baş lıperçin  Mercimek baş lıperçin  Havş a baş lıperçin  Balata perçini  Kayı şperçini  Pop perçin 33

Şekil 8.1: Başş ekillerine göre perçin çeş itleri

8.2.3. Kullanı lma Yerine Göre Perçinler Sı kısı zdı rmaz perçinler Sı zdı rmaz perçinler Dayanı m perçinleri

8.3. Perçinleme Çeş itleri Bindirme perçinleme Tek yamalıperçinleme İ ki yamalıperçinleme

8.4. Perçinlemede Dikkat Edilecek Hususlar Perçinlenecek parçalar, malzeme özellikleri dikkate alı narak ve karş ı layacağ ıyük düş ünülerek takı lacak perçin çapı na uygun delinmelidir.

Şekil 8.2: Pop perçin tabancası

Şekil 8.3: Pop perçin uygulaması

Perçin boyu, arka tarafta perçin baş ıoluş turmaya yetecek uzunlukta hazı rlanı r. Perçin boyu çok uzun olursa, perçin yapmak zorlaş ı r. Zaman ve malzeme kaybıolur, oluş an perçin baş ış ekilsiz olur ve göze hoşgözükmez. Eğ er perçin boyu kı sa olursa, yeterli perçin baş ı oluş turulamayacağ ıiçin perçin en küçük bir zorlamada yerinden çı kar. Perçinleme esnası nda parçaları n arasıaçı k olmamalı , birbirlerine iyi bastı rı lmalı dı r. Açı k olursa araya perçin malzemesi dolar ve perçinin dayanı mıazalı r.

UYGULAMA FAALİ YETİ UYGULAMA FAALİ YETİ İ ş lem Basamakları



Öneriler  

Perçinlenecek iş parçası nı uygun çapta deliniz.    



Pop perçin tabancası na veya  delik içine perçini yerleş tirip perçinle birleş tiriniz.  



Şiş irmeli perçin  kullanı lacaksa, perçini delik  içine yerleş tirip çekiç ile örs üzerinde baş ı nı ş iş irip  perçinle birleş tiriniz.

Öğretmeninize danı ş ı nı z. Birleş tirilecek parçaları n malzemesi ve gereken dayanı ma uygun çapta perçin çapı seçiniz. Markalama aletlerinden yararlanı nı z. Emniyet ve güvenlik önlemlerini alı nı z. Öğretmeninize danı ş ı nı z. www.onur.com.tr web sayfaları ndan yararlanı nı z. Perçin tabancası nıparçaya dik konumda bastı rarak perçinleme yapı nı z. Madde 8.4. ten yararlanı nı z. Atölyelerde ve çevrede bulunan pop perçin makinelerinden yararlanı nı z. Madde 8.4.den yararlanı nı z. Atölyelerde ve çevrede bulunan ş iş irmeli perçinlerden yararlanı nı z. Öğretmeninize danı ş ı nı z.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİ RME ÖLÇME VE DEĞERLENDİ RME Bu faaliyet kapsamı nda hangi bilgileri kazandı ğı nı zı , aş ağ ı daki sorularıcevaplayarak belirleyiniz. OBJEKTİ F TESTLER (ÖLÇME SORULARI) 1. Aş ağ ı dakilerden hangisi bir perçin çeş idi değildir? A) Yuvarlak baş lıperçin B) Havş a baş lıperçin C) Fasulye baş lıperçin D) Mercimek baş lı perçin 2. Aş ağ ı dakilerden hangisi bir perçinleme çeş idi değ ildir? A) Bindirme perçinleme B) Tek yamalıperçinleme C) Çift yamalı perçinleme D) V ağı zlıperçinleme 3. Perçinler hangi malzemelerden üretilmezler? A) Çelik B) Dökme demir C) Pirinç

D) Alüminyum alaş ı mı

DEĞERLENDİ RME Cevapları nı zıcevap anahtarları yla karş ı laş tı rı nı z. Yanlı şcevapları nı z için faaliyetin ilgili konuları nıtekrar ediniz.

MODÜL DEĞERLENDİ RME MODÜL DEĞERLENDİ RME

Bu modül sonunda hangi bilgileri kazandı ğ ı nı zı , aş ağ ı daki sorularıcevaplayarak belirleyiniz. A. OBJEKTİ F TESTLER (ÖLÇME SORULARI) 1.Avuç taş lama aletinin ucuna aş ağ ı dakilerden hangisi takı lamaz? A) Spiral taş lama taş ı B) Spiral kesme taş ı C) Parlatı cıdisk D) Torna kalemi 2.El bireyzlerinin ucuna aş ağ ı dakilerden hangisi takı lamaz? A) Metal matkabı B) Elmas uçlu matkap C) Spiral kesme taş ı D) Saplıküçük zı mpara taş ı 3. Aş ağ ı dakilerden hangisi makası n kesici ağ ı z açı ları ndan birisi değ ildir? A) Dalma açı sı B) Kesme açı sı C) Kama açı sı D) Boş luk açı sı 4.Makaslarda kesme iş lemini yapan kesici ağı zlar, hangi malzemeden yapı lmı ş lardı r? A) Alüminyum alaş ı mı B) Sertleş tirilmişçelik C) Pirinç (sarı ) D) Dökme demir 5.El sac makasları nda kesici ağı zlardan hangisi hareketlidir? A) Alt kesici ağ ı z B) Üst kesici ağı z C) Her iki ağı z D) Üst ağ zı n kesici kenarı 6.Metalin boy ekseninde döndürülmesine ne denir? A) Burkulma B) Burulma C) Bükülme D) Eğilme

7.Eğ me ne demektir? A) Malzemeden talaşalarak yapı lan ş ekillendirmedir. B) Malzemenin yuvarlak olarak ş ekillendirilmesidir. C) Malzemede talaş sı z olarak kenar meydana getirilmesidir. D) Malzemenin boy ekseninde döndürülmesidir. 8.Kafasıkopmuşcı vatayı , ters kı lavuz ile çı kartı rken neye dikkat edilir? A) Cı vatanı n eksenine 90 derece delik delinir. B) Cı vatanı n ekseninden, cı vata çapı ndan küçük delik delinir. C) Cı vatanı n ekseninden, cı vata çapı ndan büyük delik delinir. D) Cı vatanı n uç kı smı ndan, eksene dik, cı vata çapı ndan büyük delik delinir. 9. Zı mparalarda aş ı ndı rı cıkumlar hangi maddelerden oluş ur? A) Silisyum karbür veya alüminyum oksit B) Silisyum karbür veya sülfürdioksit C) Sülfürdioksit veya azotoksit D) Azotoksit veya alüminyum oksit 10. Aş ağı dakilerden hangisi malzemesine göre bir perçin çeş idi değildir? A) Çelik perçinler B) Pirinç perçinler C) Alüminyum alaş ı mıperçinler D) Mercimek baş lı perçinler

DEĞERLENDİ RME Cevapları nı zıcevap anahtarları yla karş ı laş tı rı nı z. Yanlı şcevapları nı z için faaliyetin ilgili konuları nıtekrar ediniz.

B) UYGULAMALI TEST Aş ağ ı daki performans testi ile kazandı ğ ı nı z beceri, tavı r, tutum ve davranı ş larıölçünüz. Derecelendirme

Değerlendirme Ölçütleri

Evet



Avuç taş lama aletinin ucuna iş e uygun taş ıtakabildiniz mi?



Avuç taş lama aleti ile ince profil kesebildiniz mi?



Avuç taş lama aleti ile taş lama iş lemleri yapabildiniz mi?



El bireyzinin ucuna matkap takabildiniz mi?



El bireyzi ile malzemeleri delebildiniz mi?



Kollu makas ile sac malzemeleri kesebildiniz mi?



El sac makasıile ince malzemeleri değiş ik geometrik ş ekillerde (üçgen, kare, yuvarlak vb..) kesebildiniz mi?



Metalleri mengenede bükebildiniz mi?



Metalleri mengenede eğ ebildiniz mi?

  

Metal çubukları mengenede burabildiniz mi? Kafası kopmuş cı vatayı yuvası ndan ters kı lavuz çı kartabildiniz mi? Yüzeyleri kademeli olarak el ile zı mparalayabildiniz mi?



Yüzeyleri kademeli olarak makine ile zı mparalayabildiniz mi?



Malzemeye uygun perçin seçebildiniz mi?



Perçinlenecek parçayıuygun çapta delebildiniz mi?



Pop perçin ile perçinleyebildiniz mi?



Örs üzerinde çekiç yardı mıile perçinleyebildiniz mi?



Bütün faaliyetlerde gerekli güvenlik önlemlerini aldı nı z mı ?



Alet ve takı mlarıkorudunuz mu?



Verilen süre içinde iş leri bitirebildiniz mi?

ile

DEĞERLENDİ RME

Değ erlendirme sonunda Hayı r cevapları nı z var ise ilgili konuyu tekrar ediniz.

Hayı r

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI ÖĞRENME FAALİ YETİ- 1 CEVAP ANAHTARI 1.

ÖĞRENME FAALİ YETİ- 2 CEVAP ANAHTARI 1.

ÖĞRENME FAALİ YETİ- 3 CEVAP ANAHTARI 1.

ÖĞRENME FAALİ YETİ- 4 CEVAP ANAHTARI 1.

ÖĞRENME FAALİ YETİ- 5 CEVAP ANAHTARI 1.

ÖĞRENME FAALİ YETİ- 6 CEVAP ANAHTARI 1.

ÖĞRENME FAALİ YETİ- 7 CEVAP ANAHTARI 1.

ÖĞRENME FAALİ YETİ- 8 CEVAP ANAHTARI 1.

MODÜL DEĞERLENDİ RME CEVAP ANAHTARI 1

KAYNAKÇA KAYNAKÇA                                 

ÖZCAN Şefik, Halit BULUT, Atelye ve Teknoloji 1, Gül Yayı nevi, Ankara,1973. ÖZCAN Şefik, Halit BULUT, Atelye ve Teknoloji 3, Gül Yayı nevi, Ankara,1974. ÖZLÜ İ rfan, Temel Metal, ISBN 975–3–0 71sk. No:40/1 Emek Ankara ZORLU Nihat, Otomotiv Tamir Boyacı lı ğ ı , YAŞAR BASF Otomotiv Boyaları ,İ zmir, 2000. www.asteknikhirdavat.com www.arinoks.com.tr www.armotif.com.tr www.bosch.com.tr www.civtas.com www.demeter.com www.ecu.edu www.emrehan.com www.endercivata.com www.enkay.com.tr www.kar-el.com.tr www.koctas.com www.latis.com www.makinatakim.com www.netes.com.tr www.singul.8m.com www.teskon.com www.toreci.com.tr www.struers.com www.pinarhobi.com www.onur.com www.isgüvenligi.net www.istegenc.com.tr www.izeltas.com www.izocalc.com www.latis.com www.phy.uct.ac.za www.sanalisveris.com www.sangbo.co.tr

     

www.sayisalgrafik.com.tr www.tera.com www.tutas.com www.tmtemak.com www.zimas.com.tr www.zerteknik.com.tr