Ταξίδι στο χρόνο by pallini mousiko

ΔΙ΢ΑΓΩΓΗ Σαλίδζ πίζς ζημ πνυκμ, έκα ενχηδια πμο απαζπμθεί ημκ άκενςπμ απυ ηα ανπαία πνυκζα ιέπνζ ζήιενα. Ζ μιάδα ιαξ πςνίζηδηε ζε πέκηε οπμμιάδεξ ηαζ ηάεε οπμμιάδα ακέθααε κα ενεοκήζεζ ηα αηυθμοεα οπμενςηήιαηα: Σζ πίζηεοακ μζ ανπαίμζ θαμί βζα ηδκ δδιζμονβία ημο ηυζιμο; ΢ηα πθαίζζα ημο ενςηήιαημξ αοημφ παναεέημοιε ηζξ ημζιμθμβζηέξ ακηζθήρεζξ δζαθυνςκ ανπαίςκ θαχκ. Αημθμοεεί ημ ενχηδια: Πμζα δ επζηναηέζηενδ εεςνία ηδξ επζζηήιδξ βζα ηδκ δδιζμονβία ημο ηυζιμο; Δδχ ελεηάζαιε ηδκ εεςνία ημο Big Bang. ΢ηζξ ανπέξ ημο 20μο αζχκα μ Ασκζηάζκ ακέπηολε ηδκ εεςνία ηδξ ζπεηζηυηδηαξ υπμο ηέεδηε ημ εέια ηδξ δζαζημθήξ ημο πνυκμο. Αοηυ μδήβδζε ημοξ επζζηήιμκεξ ζημ κα ακαγδηήζμοκ ακ είκαζ εθζηηυ έκα ηαλίδζ ημο ακενχπμο ζημ πανεθευκ ή ζημ ιέθθμκ. Ακαπηφλαιε ηζξ δζάθμνεξ εεςνίεξ πμο ανήηαιε ηαεχξ ηαζ ηα θμβζηά πανάδμλα πμο απμννέμοκ απυ έκα ηαλίδζ ζημκ πνυκμ. Σμ ενχηδια αοηυ ιαξ μδήβδζε κα ελεηάζμοιε ηί είκαζ μζ ιαφνεξ ηαζ μζ άζπνεξ ηνφπεξ πμο απυ ηζξ εεςνίεξ αοηέξ πνμηφπηεζ υηζ παίγμοκ ζδιακηζηυ νυθμ βζα ημ ηαλίδζ ζημκ πνυκμ. Ζ ακαγήηδζή ιαξ ζοκεπίζηδηε ιε ημ κα ελεηάζμοιε πχξ δδιζμονβήεδηακ μζ πνχημζ βαθαλίεξ ζημ ζφιπακ ηαεχξ ηαζ ηδκ βέκκδζδ ηαζ ημκ εάκαημ ηςκ αζηενζχκ. Έηζζ θεάζαιε ζημ πςξ δ ζδιενζκή επζζηήιδ ηάκεζ έκα ηαλίδζ πίζς ζημ πνυκμ ηαζ ενεοκά ημ ηζ ζοκέαδ ηα πνχηα εηαημιιονζμζηά ημο δεοηενμθέπημο ηδξ δδιζμονβίαξ ημο ζφιπακημξ. Καεμνζζηζηυ νυθμ ζηδκ ένεοκα αοηή παίγεζ ημ Cern. Παναεέημοιε ηδκ εεςνία ημο Καεζενςιέκμο ιμκηέθμο πμο ελδβεί ημ πχξ πνμήθεε δ φθδ πμο οπάνπεζ ζημ ζφιπακ ηαεχξ ηαζ ηδκ ηεπκμθμβία πμο πνδζζιμπμζείηαζ βζα ηδκ ένεοκα αοηή. Ακαθένμοιε επίζδξ ηα ενςηήιαηα πμο παναιέκμοκ αηυια ακαπάκηδηα ηαζ ιε ηα μπμία εα αζπμθδεεί δ επζζηήιδ ηα επυιεκα πνυκζα. Αζπμθδεήηαιε επίζδξ ιε ημ πείναια πμο βίκεηαζ αοηή ηδκ επμπή ζημ Cern βζα ηδκ ακαηάθορδ ημο ζςιαηζδίμο Higgs ηαζ ημ μπμίμ πήνε ιεβάθδ δδιμζζυηδηα. Σμ ηαλίδζ ιαξ ηεθείςζε ιε ηδκ ζοιιεημπή ιαξ ζε master class ζημ ενεοκδηζηυ ηέκηνμ Γδιυηνζημξ, υπμο επελενβαζηήηαιε δεδμιέκα απυ ημ πείναια ημο

Cern ζε ζοκενβαζία ιε ιαεδηέξ απυ άθθεξ πχνεξ ηαζ ηα μπμία ζογδηήζαιε ιέζς ηδθεδζάζηερδξ ιε ενεοκδηέξ ημο Cern Η ΢ΤΝΣΑΚΣΙΚΗ ΟΜΑΓΑ ΟΙ ΢ΤΝΣΟΝΙ΢ΣΔ΢ Μαίνδ Σζζάηζμο Υανιπίθαξ Ηςάκκδξ Έθθδ Μμοπηανίδδ Κμηηζκάηδξ Μακχθδξ ΢μθία Ρμοιπάηδ Μανία – Δζνήκδ Παποβίακκδ Δθέκδ Φίθζμο Νζυαδ Σγααέθθα Γακάδ Μπίηκεθ Υνήζημξ Παπαζηεθάκμο Αθέλακδνμξ Υαηγδβκαηζάδδξ Λφζακδνμξ Μπαθαθμφημξ Υάνδξ Κμηνμηυδξ Υανά Μάθθε Εμγέθ Γεθαηυθαξ ΢αθχιε Μπμοηζμοημφνδ Ακάνβονμξ Μαναβηάηδξ Λάνδδξ Γζχνβμξ

Μζθχκηαξ βζα έκα ηαλίδζ ζημ πνυκμ ιπμνμφιε κα θάαμοιε οπ’ υρζκ ημ πχξ ηαλίδεοακ ζημ πνυκμ μζ πνυβμκμί ιαξ πνμζπαεχκηαξ κα ελδβήζμοκ ηδκ ανπή ημο ηυζιμο ιε δζάθμνμοξ ηνυπμοξ. Αοηυ ημ ηαλίδζ, αέααζα, εκκμείηαζ ιεηαθμνζηά ηαζ βζκυηακ ιε ημ ιοαθυ. Οζ άκενςπμζ πμο γήζακε πμθφ πνζκ απυ ιαξ είπακ δζάθμνεξ ημζιμθμβζηέξ απυρεζξ ακάθμβα ιε ηδκ θοθή ζηδκ μπμία ακήηακ. Αοηέξ εα ακαθένμοιε παναηάης.

Βαβπιωληαθή Κνζκνινγία Ο Κμζιμθμβζαηυξ ιφεμξ ηςκ Βααοθςκίςκ ζχγεηαζ ζε ζεζνά πήθζκςκ πθαηχκ

πμο πνμκμθμβμφκηαζ ζημ 700 π.Υ. ηαζ θοθάζζμκηαζ ζηδ αζαθζμεήηδ Αζζμονιπακζπάθ. ΢φιθςκα ιε ημ Βααοθςκζαηυ ιφεμ ζηδκ ανπή ααζίθεοε ημ Υάμξ. Απυ ημ Υάμξ αοηυ βεκκήεδηε μ εευξ βεκκήημναξ ημο ηυζιμο Απζμφ ηαζ δ ζφκηνμθυξ ημο Σζαιάη απυ ηδκ έκςζδ ηςκ μπμίςκ βεκκήεδηακ ηεναηχδδ πθάζιαηα ιε ηδκ ιμνθή δνάημκηα. Με ημ πέναζια ημο πνυκμο κέμζ εεμί βεκκήεδηακ. Έκαξ απυ αοημφξ, μ Έα, εευξ ηςκ οδάηςκ, ζηυηςζε ημκ Απζμφ ζε ιζα ιμκμιαπία. Ζ Σζαιάη εηδζημφιεκδ ημκ εάκαημ ημο ζοκηνυθμο ηδξ άνπζζε κα ζημηχκεζ ημοξ άθθμοξ εεμφξ ζε ιζα πνμζπάεεζα επζαμθήξ ηδξ ηονζανπίαξ ηδξ ζημ ΢φιπακ. ΋ιςξ μ εευξ Μανκημφη βζμξ ημο Έα ηαηάθενε κα απμηαηαζηήζεζ ηδκ ημζιζηή ηάλδ κζηχκηαξ ηδ. ΢ηδ ζοκέπεζα ηειάπζζε ζηα δφμ ημ ημνιί ηδξ ηαζ απυ ημ έκα ημιιάηζ δδιζμφνβδζε ηδκ Γδ ηαζ απυ ημ άθθμ ημκ μονάκζμ ευθμ απμηνέπμκηαξ έηζζ ζηα Άκς Όδαηα κα ηδκ πθδιιονίζμοκ. ΢ημ ηέθμξ πνδζζιμπμζχκηαξ ημ αίια ημο ηαζ πχια έπθαζε ημοξ ακενχπμοξ.

Αηγππηηαθή Κνζκνινγία Ζ Αζβοπηζαηή Κμζιμθμβζηή πανάδμζδ έπεζ ακαζοκηεεεί απυ πμθθά εονήιαηα υπςξ παπφνμοξ ηαζ ημζπμβναθίεξ.

΢φιθςκα ιε αοηήκ μ δδιζμονβυξ ημο ηυζιμο είκαζ μ πνμαζχκζμξ εευξ, Ρα, πμο ιε ημκ θυβμ ημο δδιζμφνβδζε ημκ ηυζιμ ,ηδκ Γδ, ημ Νενυ, ηδκ πθςνίδα, ηδκ αθάζηδζδ ηαζ ηδκ Ένδιμ. Ο θυβμξ ημο Ρα έθηαζε ηαζ ζηδκ κέμ-δδιζμονβδιέκδ Γδ ηαζ γοιςιέκδ ιε ημ πχια έπθαζε ακενχπμοξ, γχα, θοηά η.η.θ.

΢θαλδηλαβηθή θνζκνινγία Ζ ΢ηακδζκααζηή ημζιμθμβία, ζφιθςκα ιε ηζξ πδβέξ βζα ηδκ «΢ηακδζκααζηή ιοεμθμβία», ακαβκςνίγεζ ηδκ φπανλδ εκκέα ηυζιςκ. Πένα απυ ημ Μίκηβηανκη (ηδ "Μέζδ Γδ", ή αθθζχξ ημκ ηυζιμ πμο λένμοιε) μζ οπυθμζπμζ μηηχ ηυζιμζ ιπμνμφκ κα ζοκηαπεμφκ ζε γεοβάνζα ακηίεεηςκ ανπχκ: Κυιζμξ

Ακηίεεημξ ηυζιμξ

Γζαθμνά

Μμοζπεθπέζι

Νζθθπέζι

Φςηζά ηαζ γέζηδ - Πάβμξ ηαζ ηνφμ

Άζβηανκη

Υεθπέζι

Οονακυξ - Κυθαζδ

Βακαπέζι

Γζμημοκπέζι

Γδιζμονβία Καηαζηνμθή

Αθθπέζι

Νζκηααέθθζν

Φςξ - ΢ημηάδζ

΋θμζ μζ ηυζιμζ ζοκδέμκηαζ ιε ημ Τβηκηνάζζθ, ημ παβηυζιζμ δέκηνμ. Οζ αηνζαείξ ημπμεεζίεξ ηςκ ηυζιςκ ζε ζπέζδ ιε ημ Τβηκηνάζζθ δεκ είκαζ αέααζεξ.

Κηλεδηθή Κνζκνινγία Καηά ηδκ Ανπαία Κζκεγζηή Κμζιμθμβζηή δμλαζία, ημκ Κυζιμ δδιζμφνβδζε μ Πακ-Κμο, έκαξ εευξ-ιάβμξ, απυ ημ ίδζμ ημο ημ ζχια, 2.500.000 έηδ πνζκ ηδκ βέκκδζδ ημο Κμιθμφηζμο. Σα δζάθμνα ιένδ ημο ζχιαημξ ημο ιεηαηνάπδηακ ζε: 1. Ακάζα = Αέναξ 2. Φςκή = Κεναοκυξ 3. Φθέαεξ = Πμηαιμί 4. Οζηά = Μέηαθθα 5. Σνίπεξ = Φοηά 6. Ηδνχηαξ = Βνμπή 7. ΢άνηα = Έδαθμξ 8. Έκημια πμο ηαημζημφζακ ζημ ζχια ημο = Άκενςπμζ

Ιλδνπηζηηθή Κνζκνινγία Ο Ηκδμοζζηζηυξ Κμζιμθμβζηυξ ιφεμξ ιπμνεί κα ακαζοκηεεεί ιέζα απυ ηδκ ιεθέηδ ηςκ ζενχκ αζαθίςκ ηςκ Ηκδμοζζηχκ ηζξ Βέδεξ. Ανπζηά επζηναημφζε υηζ ημ ΢φιπακ ανζζηυηακ ζε αηαηακυδηδ ηαηάζηαζδ φπκμο. Σμ οπένηαημ πκεφια ημ λφπκδζε βμκζιμπμζχκηαξ ημ εεσηυ ζπένια ιε απμηέθεζια ηδ δδιζμονβία εκυξ εηηοθθςηζημφ αοβμφ ιέζα ζημ μπμίμ ημ πκεφια ιεηαιμνθχεδηε ζε Βναπιάκμ ηαζ έγδζε εηεί έκα αναπιακζηυ έημξ πενίπμο 518.400.000.000 βήζκςκ εηχκ. Σμ αοβυ ηεθζηά ελεννάβδ (αοηή δ έηνδλδ θέκε υηζ εκέπκεοζε ηδκ εεςνία ηδξ Μεβάθδξ Έηνδλδξ) ηαζ πςνίζηδηε ζε δφμ ιεβάθα ημιιάηζα, Γδ ηαζ Οονακυ, ηαζ ζε πμθθά ιζηνά πμο δδιζμφνβδζακ ηάεε ηζ ζημ ΢φιπακ. Σμ ζφιπακ ζοβηναηείηαζ ζημ ηεκυ απυ έκα Φίδζ πάκς ζημ μπμίμ αημοιπά ιζα ηενάζηζα εαθάζζζα Υεθχκα πμο ζηδνίγεζ ιε ηδκ ζεζνά ηδξ 4 Δθέθακηεξ πμο ζηδνίγμοκ ηδκ

Γδ.

Δβξαϊθή Κνζκνινγία Δανασηή αζαθζηή ημζιμθμβία Σα δφμ πνχηα ηεθάθαζα ηδξ Γέκεζδξ, ημο πνχημο αζαθίμο ηδξ Πεκηαηεφπμο αθθά ηαζ μθυηθδνδξ ηδξ Βίαθμο, ιαξ δίκμοκ δφμ δζδβήζεζξ βζα ηδ δδιζμονβία ημο ηυζιμο ηαζ ημο ακενχπμο. ΢ηδκ πνχηδ δζήβδζδ, ηδ θεβυιεκδ "ζεναηζηή" (Γεκ. 1:1-2:4α), ζε ιζα ιεβαθεζχδδ εζηυκα μ Θευξ, θένκεζ ζηδκ φπανλδ ημ ζφιπακ. Ο Θευξ είκαζ δδιζμονβυξ ηδξ πνχηδξ άιμνθδξ πναβιαηζηυηδηαξ πμο ιέζα ζε ζημηεζκά ηαζ αηαευνζζηα κενά απμηαθείηαζ "μονακυξ ηαζ βδ". Ο Οονακυξ ηαζ δ Γδ βίκμκηαζ ακηζθδπηά ςξ ημ πακ. Έπεζηα ζε έλζ θάζεζξ πναβιαηχκεηαζ δ δζαιυνθςζδ ημο ζφιπακημξ: 1. βέκεζδ ημο θςηυξ (πζεακυκ αοηυ ημ πνχημ θςξ κα έπεζ ιζα οπανλζαηή ζδιαζία: ειθάκζζδ ηςκ εεσηχκ εκενβεζχκ. Ο Θευξ θςηίγεζ ηα αήιαηα ημο ακενχπμο (Παν. 6:23), αθθζχξ μ άκενςπμξ πενπαηά ζημ ζημηάδζ (Ζζ 59:9 ελ)) 2. ζπδιαηζζιυξ ηδξ αηιυζθαζναξ, 3. δζαιυνθςζδ λδνάξ ηαζ εάθαζζαξ, ηαζ ειθάκζζδ ημο θοηζημφ ααζζθείμο, 4. δδιζμονβία ημο ήθζμο, ηδξ ζεθήκδξ ηαζ ηςκ αζηενζχκ 5. δδιζμονβία ηςκ εαθάζζζςκ μνβακζζιχκ ηαζ ηςκ πεηεζκχκ ημο μονακμφ ηαζ 6. δδιζμονβία ηςκ ηεηνάπμδςκ, ηαζ ηεθζηά ημο ακενχπμο ςξ "άνζεκ ηαζ εήθο" (Γέκ. 1:27) ηαη' εζηυκα ηαζ ηαε' μιμίςζζκ ημο Θεμφ. 7. Σμ δδιζμονβζηυ ένβμ ηςκ έλδ διενχκ ηθείκεζ δ ακάπαοζδ ημο Θεμφ ηδκ εαδυιδ διένα. Ζ δεφηενδ αζαθζηή δζήβδζδ πενί δδιζμονβίαξ (Γεκ. 2:4α-2:25) έπεζ ηφνζμ εέια ηδ δδιζμονβία ημο πνχημο ακενχπζκμο γεφβμοξ, ημο Αδάι ηαζ ηδξ Δφαξ. Ανπίγεζ απυ ηδκ πθάζδ ημο άκηνα, αημθμοεεί δ δδιζμονβία ημο ηήπμο ηδξ Δδέι ςξ ηαημζηίαξ ημο ακενχπμο, ηαζ ιεηά ένπεηαζ δ δδιζμονβία ηςκ πακηυξ είδμοξ γχςκ. Καηυπζκ, μ Θευξ δδιζμονβυξ, δδιζμονβεί ηδ βοκαίηα ηαζ ιεηά δ δζήβδζδ μδδβεί ζηα πενί ηδξ πηχζεςξ ηςκ πνςημπθάζηςκ.

Δβξαϊθή κπζηηθηζηηθή θνζκνινγία ΢φιθςκα ιε ηδ Δανασηή Κμζιμθμβζηή Πανάδμζδ οπήνπακ 7 επάθθδθμζ μονακμί πένα ημο ΢ηενεχιαημξ ηαζ 7 Γαίεξ ηάης απυ ηδ Γδ. Οζ μονακμί πενζείπακ ηα ελήξ: 1μ. ζφκκεθα ακέιμο πζυκζ πάβμ ηαζ 200 αββέθμοξ πνμζηάηεξ ηςκ άζηνςκ 2μ. ζημηεζκυξ πχνμξ ακαιμκήξ ηςκ αιανηςθχκ ροπχκ ιέπνζ ηδκ ηνίζδ ημοξ 3μ. Δδέι πμο ακαπαφμκηακ ροπέξ ηςκ δζηαίςκ ηαζ μζ 200 άββεθμζ πνμζηάηεξ ημο Φςηυξ/ Γέεκα δ ηυθαζδ 4μ. άνιαηα Ήθζμο ηαζ ΢εθήκδξ 5μ. εηπεπηςηυηεξ άββεθμζ 6μ. 7 Φμζκζηέξ (ιοεζηά πμοθζά) 7 Υενμοαείι ηαζ ζηναηζέξ Αββέθςκ 7μ. άζαεζημ Φςξ, Ανπάββεθμζ,Υενμοαείι, ΢εναθείι ηαζ Θευξ Σα μκυιαηα ηςκ Γαζχκ ήηακ ηα ελήξ: Δνέξ Αδάια Υανααπά ΢ζβζά Γζαααζά Ανηά Σεαπέθ Υεθέδ

Διιεληθή θνζκνινγία “΢ηδκ ανπή βεκκήεδηε ημ Υάμξ, ηζ έπεζηα δ πθαηφζηδεδ Γαία. Πακημηζκυξ ηαζ αζθαθήξ ηυπμξ ηςκ αεακάηςκ πμο ελμοζζάγμοκ ηζξ πζμκζζιέκεξ ημνθέξ ημο Οθφιπμο ηαζ ηα ζημηεζκά Σάνηανα ζηα αάεδ ηδξ βδξ ιε ημοξ πθαηείξ δνυιμοξ. Μεηά μ Ένςξ πμο είκαζ μ ςναζυηενμξ ακάιεζα ζημοξ αεάκαημοξ εεμφξ, πμο θφκεζ ηα ιέθδ υθςκ ηςκ εεχκ ηαζ ηςκ ακενχπςκ ηαζ δαιάγεζ ζηα ζηήεζα ηδκ ηανδζά ηαζ ημ κμο.”

Θενγνλία Ζ Θεμβμκία είκαζ επζηυ πμίδια ημο Ζζζυδμο πμο πενζβνάθεζ, ζε ακηίεεζδ ιε ηζξ ημζιμβμκίεξ άθθςκ ακαημθζηχκ θαχκ, ηδκ ηαηαβςβή ηςκ εεχκ ηδξ εθθδκζηήξ ιοεμθμβίαξ υπςξ αοημί βεκκήεδηακ ηαζ δζαιμνθχεδηακ ζηδκ ακενχπζκδ ακηίθδρδ ηαηυπζκ πνχζιςκ παναηδνήζεςκ ιαγί ιε ηδ Γδ (Γαία), ημοξ πμηαιμφξ, ηδκ απένακηδ εάθαζζα, ηα θαιπνά άζηνα ηαζ ημκ πθαηφ οπενάκς υθςκ μονακυ. Η πξώηε γεληά Ο Ζζίμδμξ αθμφ εοπανζζηεί ηζξ Μμφζεξ βζα ηδκ έιπκεοζδ πμο ημο έδςζακ, ελδβεί υηζ αοευνιδηα ειθακίζηδηε ημ Υάμξ πμο βέκκδζε ηδκ πνχηδ εεσηή Σνζάδα, ηδκ Γδ, ςξ έκκμζα ηδξ φθδξ, ημκ Σάνηανμ ςξ έκκμζα ημο πνυκμο ηαζ ημο εακάημο ηαζ ημκ Ένςηα, ςξ έκκμζα ηδξ δδιζμονβίαξ. ΢ηδ ζοκέπεζα, απυ ημ Υάμξ λεπήδδζε ημ Ένεαμξ ηαζ δ Νφπηα. Απυ ηδκ έκςζδ ηδξ Νφπηαξ ιε ημ Ένεαμξ βεκκήεδηακ μ Αζεέναξ ηαζ δ Ζιένα. Ζ Γδ, ιε πανεεκμβέκεζδ, βέκκδζε ημκ Οονακυ, ηα ΋νδ ηαζ ημκ Πυκημ. Ο Οονακυξ γεοβάνςζε ιε ηδ Γαία ηαζ βεκκήεδηακ 12 Σζηάκεξ: μ Χηεακυξ, μ Κυζμξ, μ Κνείμξ, μ Τπενίςκ, μ Ηαπεηυξ, δ Θεία, δ Ρέα, δ Θέιζξ, δ Μκδιμζφκδ, δ Φμίαδ, δ Σδεφξ ηαζ μ Κνυκμξ, 3 Κφηθςπεξ: μ Βνυκηδξ, μ ΢ηενυπδξ ηαζ μ Άνβδξ ηαζ ηέθμξ 3 Δηαηυβπεζνεξ: μ Βνζανέαξ, μ Κυηημξ ηαζ μ Γφβδξ. Η δεύηεξε γεληά Ζ δεφηενδ βεκζά αθμνά δοκάιεζξ ζζμννμπίαξ. Έηζζ δ Νφπηα ηαζ μ Ένεαμξ βέκκδζακ ημκ Όπκμ ηαζ ηα ΋κεζνα, ηαζ ηα ηαηά ημο ηυζιμο πμο ήηακ δ ηαηαζηνμθή, ημ βέναξ, μ εάκαημξ, δ Ένζδα, δ Καηία, δ Γοζηοπία, δ Νέιεζζξ. Γέκκδζακ υιςξ ηαζ ηα ηαθά ημο ηυζιμο, ηδκ Υανά, ηδκ Φζθία ηαζ ηδκ ΢οιπυκζα.

Οξθηθόο Μύζνο

Απυ ηα ηέθδ ημο 6μο αζχκα π.Υ. ιέπνζ ανηεηά πνμπςνδιέκμ ημκ 6μ αζχκα ι.Υ., ακαπηφπεδηε ζηδκ Δθθάδα έκα ενδζηεοηζηυ νεφια, ημ μπμίμ ζήιενα μκμιάγμοιε Ονθζζιυ. Δπνυηεζημ βζα έκα ηίκδια ιε απνμζδζυνζζηα υνζα, ημ μπμίμ ιμζναγυηακ ανηεηέξ δμλαζίεξ ιε ημοξ Ποεαβμνείμοξ, ηδκ Δθεοζίκζα ηαζ ηδ Γζμκοζζαηή Θνδζηεία, ηαζ οπμζηήνζγε απυρεζξ πενί εευηδηαξ πανυιμζεξ ιε αοηέξ πμο ελέθναγακ πμζδηέξ ημο χνζιμο ανπασζιμφ, υπςξ μ Αζζπφθμξ ή μ Πίκδανμξ. Οζ μπαδμί ημο ηζκήιαημξ αοημφ ααζίγμκηακ ζε ιζα ζεζνά πμζηίθςκ ηεζιέκςκ πμο απμδίδμκηακ ζημκ Ονθέα, έκα εαοιάζζμ ιοεζηυ ηναβμοδζζηή, βζα ημκ μπμίμ θεβυηακ πςξ είπε ζοκμδεφζεζ ημοξ Ανβμκαφηεξ, πςξ είπε ηαηεαεί ζημκ Άδδ πνμξ ακαγήηδζδ ηδξ κεηνήξ ζογφβμο ημο ηαζ πςξ είπε ηαηαθένεζ κα ζοβηζκήζεζ ιε ημ ηναβμφδζ ημο αηυιδ ηαζ ημοξ ίδζμοξ ημοξ εεμφξ, υπςξ έηακε ιε ημοξ εκδημφξ ηαζ ηα γχα. Παν’ υθ’ αοηά, δ αδοκαιία ημο κα ζεααζηεί ηδ εεσηή απαβυνεοζδ κα ιδ βονίζεζ κα ημζηάλεζ ηδ ζφγοβυ ημο, υπςξ έθεβακ, ιαηαίςζε ηδκ ηεθεοηαία ζηζβιή ηδ δζάζςζή ηδξ απυ ημκ άθθμ ηυζιμ ηαζ ηδκ επζζηνμθή ηδξ ζημκ ηυζιμ ηςκ γχκηςκ. Τπέεεηακ πςξ έκα ηυζμ ιοεζηυ ηαλίδζ, πανά ηδκ απμηοπία ημο, είπε πνμζηίζεζ ημκ Ονθέα ιε εζδζηέξ βκχζεζξ ζπεηζηά ιε ημκ άθθμ ηυζιμ, πμο ημο επέηνεπακ κα βκςνίγεζ πμζα ήηακ δ ηφπδ ηςκ ροπχκ ιεηά ημ εάκαημ ηαζ πςξ μ Ονθέαξ είπε απμθαζίζεζ κα ιεηαδχζεζ ηζξ βκχζεζξ ημο ζε ζοβηεηνζιέκεξ μιάδεξ εκδηχκ ιοδιέκςκ ζε ιζα ιοζηδνζαηή ενδζηεία ιέζς ιζαξ ζεζνάξ ηεζιέκςκ. Πνάβιαηζ, έπμοιε ζημζπεία βζα ηδκ φπανλδ ιζαξ εονείαξ ηαζ πμζηίθδξ θμβμηεπκζηήξ παναβςβήξ, ενδζηεοηζηήξ ή ιε θζθμζμθζηά ζημζπεία, πμο ιε αεααζυηδηα πνμένπεηαζ απυ δζάθμνεξ επμπέξ, απυ ημκ 6μ αζχκα π.Υ. ιέπνζ ανηεηά πνμπςνδιέκδξ ηδξ νςιασηήξ επμπήξ, ηαζ δ μπμία εεςνμφκηακ ένβμ ημο Ονθέα. Γεδμιέκμο υηζ μ Ονθέαξ ήηακ έκα ιοεζηυ πνυζςπμ ηαζ υπζ οπανηηυξ άκενςπμξ, μθείθμοιε κα ζηεθεμφιε πςξ ηα ηείιεκα πμο ημο απμδίδμκηακ εα

πνέπεζ κα ήηακ ένβα δζαθυνςκ πμζδηχκ, μζ μπμίμζ, απυ θυαμ ιήπςξ δεκ θδθεμφκ ζμαανά οπ’ υρζκ, ακηί κα δζαηζκδοκεφζμοκ κα πανμοζζάζμοκ ςξ δζηά ημοξ ηα ένβα ηαζ ημ ενδζηεοηζηυ ιήκοια πμο πενζείπακ, πνμηίιδζακ κα παναιείκμοκ ζηδκ ακςκοιία, χζηε ηα πζζηεφς ημοξ κα βίκμοκ πζμ εφημθα απμδεηηά (ιε ημ πνυζπδια υηζ πνμένπμκηακ απυ έκα θδιζζιέκμ αοηυπηδ ιάνηονα ημο άθθμο ηυζιμο).

Έλαο κύζνο πεξί πξνειεύζεωο ηνπ αλζξώπνπ Σμ μνθζηυ δυβια εειεθζςκυηακ ζε έκα ιφεμ πενί πνμεθεφζεςξ ημο ακενχπμο, ηάηζ ημ ζπάκζμ βζα ημκ εθθδκζηυ ηυζιμ, ζημκ μπμίμ μοζζαζηζηά δεκ οπάνπμοκ άθθμζ ιφεμζ βζ’ αοηυ ημ εέια. ΢ηδ Θενγνλία ημο Ζζζυδμο, ημ ιυκμ ανπαίμ ημζιμβμκζηυ πμίδια πμο έπεζ δζαζςεεί μθυηθδνμ, θείπεζ δ ακαθμνά ζημ πςξ πνμέηορακ μζ άκενςπμζ ζημκ ηυζιμ. Ο μνθζηυξ ιφεμξ, δ φπανλδ ημο μπμίμο ζηδκ ανπαζυηδηα αιθζζαδηήεδηε επακεζθδιιέκςξ αθθά ιε ακεπανηή επζπεζνήιαηα, [1] πνμηφπηεζ απυ δζάθμνα ηείιεκα ηα μπμία, υπςξ ζοπκά παναηδνείηαζ ζημκ ανπαίμ εθθδκζηυ ηυζιμ, ακαθένμκηαζ ζε ηάπμζμ απυ ηα επεζζυδζα ή ζε ζοβηεηνζιέκεξ πηοπέξ ημο ιφεμο, αθθά δεκ ημκ δζδβμφκηαζ ιε ηνυπμ ζοκεπή. Απυ ηα ζημζπεία πμο ιαξ πνμζθένμοκ αοηά ηα ηείιεκα ιπμνμφιε κα ζοκεέζμοιε έκα ζφκμθμ πμο είκαζ, ζε βεκζηέξ βναιιέξ, ημ αηυθμοεμ: Ο Εεοξ είπε θάαεζ ημ εεσηυ ενυκμ απυ ημκ παηένα ημο, ημκ Κνυκμ, έπεζηα απυ ιζα ζεζνά εκαθθαβχκ ηδξ ελμοζίαξ, απυ ηζξ μπμίεξ δεκ έθεζπακ ηα αίαζα επεζζυδζα. Καηά πμθθέξ απυρεζξ, μ μνθζηυξ ιφεμξ ζοιπίπηεζ ιε αοηυ πμο δζδβείηαζ μ Ζζίμδμξ ζηδ Θενγνλία. Ο παππμφξ ημο Γία, μ Οονακυξ, δεκ άθδκε ηα παζδζά ημο κα βεκκδεμφκ βζα κα δζαηδνήζεζ ημ ενυκμ ημο, αθθά εοκμοπήεδηε απυ ημκ Κνυκμ, βζμ ημο ηαζ παηένα ημο Γία, ιε ηδ αμήεεζα ηδξ ζογφβμο ημο Οονακμφ, ηδξ Γαίαξ. Αθθά ηαζ μ Κνυκμξ, έπμκηαξ ημκ ίδζμ ζημπυ, δδθαδή κα ιδ πάζεζ ημ ενυκμ, ηαηαανυπεζγε ημοξ απμβυκμοξ ημο ηαηά ηδ βέκκδζή ημοξ. ΋ιςξ δ ζφγοβυξ ημο, δ Ρέα, έηνορε έκακ απυ αοημφξ, ημκ Γία, ζε ιζα ζπδθζά ηαζ έδςζε ζημκ άκηνα ηδξ ιζα πέηνα ηοθζβιέκδ ζε ζπάνβακα βζα κα ηδκ ηαηαανμπείζεζ. ΋ηακ μ Γίαξ ιεβάθςζε, εοκμφπζζε ηαζ αοηυξ ημκ παηένα ημο (ιζα θεπημιένεζα πμο δεκ ακαθένεηαζ ζηδκ εηδμπή ημο Ζζζυδμο) ηαζ ακέθααε ηδκ ελμοζία ηςκ εεχκ. Ο Εεοξ δζέπναλε ηυηε αζιμιζλία ιε ηδ ιδηένα ημο Ρέα, δ μπμία ηαοηίγεηαζ ιε ηδ Γήιδηνα, ηαζ απέηηδζε ςξ ηυνδ ηδκ Πενζεθυκδ. Ο Εεοξ επίζδξ εκχεδηε ιε ηδκ ηυνδ ημο ηαζ απμηέθεζια ηδξ έκςζδξ ήηακ δ βέκκδζδ ημο εεμφ Γζμκφζμο (ζοπκά απμηαθμφιεκμο ςξ Εαβνεφξ ζηδκ μνθζηή παναθθαβή). Ο κέμξ αοηυξ εευξ ήηακ θμζπυκ απμηέθεζια δζπθήξ αζιμιζλίαξ ηαζ ήηακ ζοβπνυκςξ βζμξ, εββμκυξ ηαζ εηενμεαθήξ αδενθυξ ημο Γία. Αοηή δ ακςιαθία, υζμκ αθμνά ηζξ βεκεέξ, απέηνεπε ηδκ ηακμκζηή ζεζνά δζαδμπήξ, ηαεζζηχκηαξ ημκ Γζυκοζμ έκα είδμξ alter ego ημο Γία. Ο Εεοξ απμθάζζζε ηυηε κα παναδχζεζ ημ ζηήπηνμ

ζημκ Γζυκοζμ εκχ αηυιδ ήηακ ανέθμξ. Ζ Ήνα, δ ζφγοβμξ ημο Γία, δ μπμία εκμπθμφκηακ απυ έκα βζμ πμο πνμήθεε απυ άθθδ εεά, εηιεηαθθεουιεκδ ημ θευκμ ηςκ Σζηάκςκ βζα ημ ααζζθζηυ αλίςια πμο παναπςνήεδηε ζημκ Γζυκοζμ, ημοξ οπμηίκδζε κα επζηεεμφκ ζημ ανέθμξ. Οζ Σζηάκεξ ήηακ αδενθμί ημο Κνυκμο ηαζ ηαηά ζοκέπεζα ακήημοκ ζηζξ πνςηανπζηέξ βεκεέξ ηςκ εεχκ, μζ μπμίεξ είπακ απμηθεζζηεί απυ ηδκ ελμοζία ηαζ δεκ ιπμνμφζακ κα ζοιθζθζςεμφκ ιε αοηή ηδκ ζδέα. Απμθαζζζιέκμζ κα εηδζηδεμφκ ημ ιζηνυ Γζυκοζμ, ιεηαιθζέζηδηακ αάθμκηαξ ηα πνυζςπά ημοξ ιε βφρμ ηαζ παναπθάκδζακ ημκ Γζυκοζμ ιε δζάθμνα παζπκίδζα, έηζζ χζηε ηεθζηά κα ημκ θμκεφζμοκ. Αθμφ ημκ ζηυηςζακ, ημκ δζαιέθζζακ, ημκ ιαβείνερακ ηαζ ημκ ηαηαανυπεζζακ. Ζ εοζία ημο Γζμκφζμο ιεηεηνάπδ απυ ημοξ Ονθζημφξ ζε πανάδεζβια αζιαηδνήξ εοζίαξ, ηδκ μπμία, υπςξ εα δμφιε ανβυηενα, απέννζπηακ. Ο Εεοξ, μνβζζιέκμξ ιε ηδκ εβηθδιαηζηή πνάλδ ηςκ Σζηάκςκ, ημοξ ηαηαηεναφκςζε. Απυ ηδκ ακάιζλδ ηδξ θςηζάξ ημο ηεναοκμφ, ηδξ ζηάπηδξ ηαζ ημο αίιαημξ ηςκ Σζηάκςκ ιε ημ πχια, υπμο έπεζακ, δδιζμονβήεδηακ ηα ακενχπζκα υκηα. Οζ ζοκέπεζεξ αοηήξ ηδξ πνμέθεοζδξ είκαζ δζάθμνεξ.

Η ηηκωξία ηωλ Τηηάλωλ. Έξγν ηνπ Jacob Jordaens, Museo del Prado, Madrid, Spain.

Ζ πνχηδ είκαζ πςξ, δεδμιέκμο υηζ μζ άκενςπμζ πνμένπμκηαζ εκ ιένεζ απυ εεμφξ (μζ Σζηάκεξ ηαζ μ Γζυκοζμξ ήηακ εεμί) ηαζ εκ ιένεζ απυ πχια, έπμοκ έκα εεσηυ ηαζ αεάκαημ ιένμξ, ηδκ ροπή, ηαζ έκα εκδηυ ηαζ θεανηυ ζοζηαηζηυ, ημ

ζχια. Ζ δεφηενδ ζοκέπεζα ηδξ πνμέθεοζδξ ηςκ ακενχπςκ είκαζ υηζ δ ροπή ημοξ, πνζκ απυ ηδ δδιζμονβία ημο είδμοξ, ιμθφκεδηε απυ ημ έβηθδια ηςκ Σζηάκςκ, έκα έβηθδια ημ μπμίμ απαζημφζε ελζθέςζδ. Ζ ηνίηδ ζοκέπεζα είκαζ υηζ δ ροπή έπεζ ιζα εεηζηή εεσηή ζοκζζηχζα, δ μπμία πνμένπεηαζ απυ ημκ Γζυκοζμ, αθθά επίζδξ έπεζ ηαζ ιζα ανκδηζηή εεσηή ζοκζζηχζα, ηαηάθμζπμ ηδξ Σζηάκζαξ θφζδξ, δδθαδή ηδξ αθαγμκείαξ ηςκ πνμβυκςκ ημο ακενχπμο, ηςκ Σζηάκςκ, μζ μπμίμζ επίζδξ ήηακ εεμί. Ζ ροπή πνέπεζ κα απεθεοεενςεεί απυ ημ αάνμξ ηδξ εβηθδιαηζηήξ ζοκζζηχζαξ ηδξ ηαζ αοηυ εα απαζηήζεζ έκα ιεβάθμ πνμκζηυ δζάζηδια, ακάθμβμ ημο ιεβέεμοξ ημο εβηθήιαημξ, πνάβια πμο ζδιαίκεζ πςξ δ ηζιςνία ηαζ μ ελαβκζζιυξ οπενααίκμοκ ηδ πνμκζηή δζάνηεζα ιζαξ ηαζ ιυκμ γςήξ. ΢οκεπχξ, δ είζμδμξ ηδξ ροπήξ ζημ ζχια, δ ελζθέςζδ ηαζ δ απεθεοεένςζή ηδξ ιε ημ εάκαημ ημο ζχιαημξ, επακαθαιαάκεηαζ ανηεηέξ θμνέξ ζε ιζα ιαηνμπνυκζα δζαδζηαζία, ηαηά ηδκ μπμία δ ροπή εβηαείζηαηαζ δζαδμπζηά ζε ζχιαηα ηα μπμία είκαζ βζ’ αοηήκ ιζα θοθαηή ή έκαξ ηάθμξ (εοιδεείηε ηδκ πενίθδιδ θνάζδ ηδκ μπμία ιαξ ιεηαδίδεζ μ Πθάηςκ, ζώκα ζήκα, δδθαδή, ημ ζχια, έκαξ ηάθμξ, ζηδκ μπμία ηάκεζ θμβμπαίβκζμ ααζζγυιεκμξ ζηδκ μιμζυηδηα ηςκ δομ θέλεςκ ζηα εθθδκζηά [2]). Οκμιάγμοιε ιεηειρφπςζδ [3] ηδ ιεημίηδζδ ηδξ ροπήξ απυ ημκ άθθμ ηυζιμ ζε αοηυκ ηαζ απυ έκα ζχια ζε άθθμ, έςξ υημο, ελζθεςιέκδ απυ ηζξ αιανηίεξ ηδξ, ιπμνεί κα επζηφπεζ ηδκ απεθεοεένςζδ. Γζα κα επζηαπφκεζ ηδκ έθεοζδ ηδξ ζηζβιήξ ηαηά ηδκ μπμία δ ροπή, μνζζηζηά απεθεοεενςιέκδ, ιπμνεί κα απμθαφζεζ ιζα εοηοπζζιέκδ γςή ζημκ άθθμ ηυζιμ, μ άκενςπμξ πνέπεζ, ηαη’ ανπάξ, κα ιοδεεί ζηα Γζμκοζζαηά ιοζηήνζα ηαζ, ζηδ ζοκέπεζα, κα γεζ ζε αοζηδνή αβκυηδηα, πςνίξ κα ιμθφκεηαζ απυ ηακέκα κεηνυ μκ, ηαζ κα ζοιιεηέπεζ ζε δζάθμνεξ ζενμηεθεζηίεξ. Έηζζ ελδβήεδηε ιοεμθμβζηά ηαζ ενδζηεοηζηά δ ανπή ημο ηυζιμο. Ζ επζζηήιδ, υιςξ ηζ οπμζηδνίγεζ;

ΘΔΩΡΙΑ BIG BANG ΢φιθςκα ιε ηδκ εεςνία ημο Big Bangι ιπμνμφιε κα ελζζημνήζμοιε ιε ζπεηζηή αηνίαεζα ημ λεηίκδια ημο Κυζιμο - πνζκ πενίπμο 13.7 δζζεηαημιιφνζα πνυκζα - ιζα πενίμδμ πφνζκδ βκςζηή ςξ Μεβάθδ Έηνδλδ ή Big Bang. Δηείκδ ηδκ πενίμδμ, ημ ζφιπακ ήηακ ελαζνεηζηά ηαοηυ ηαζ ποηκυ. ΢ηδκ πναβιαηζηυηδηα, υθδ δ φθδ πμο παναηδνμφιε ζήιενα - ιέπνζ ημοξ πζμ απυιαηνμοξ βαθαλίεξ πμο ιπμνμφιε κα δμφιε - ανζζηυηακ ιέζα ζε έκα πχνμ ιζηνυηενμ ηζ απυ έκα πμνημηάθζ. Απυ ηυηε - ηδ Μεβάθδ Έηνδλδ - ημ ζφιπακ ιαξ έπεζ επεηηαεεί ηαζ έπεζ ροπεεί, επζηνέπμκηαξ κα ζπδιαηζζημφκ μζ βαθαλίεξ, ηα αζηένζα, μζ πθακήηεξ, ηαζ δ γςή.

Η ηζηνξία ηωλ 13.7 δηζεθαηνκκπξίωλ εηώλ ηνπ Κόζκνπ καο Κακέκαξ δεκ λένεζ ιε ηζ έιμζαγε ημ ζφιπακ εηείκδ ηδκ επμπή. Ζ ηαθφηενδ ιέπνζ ζήιενα εεςνία, ημ ιμκηέθμ ημο "πθδεςνζζηζημφ ζφιπακημξ" οπμεέηεζ υηζ υθμξ μ πχνμξ είκαζ βειάημξ ιε ιζα ελαζνεηζηά, ζοβηεκηνςιέκδ, αζηαεή ιμνθή εκένβεζαξ πμο εα ιεηαζπδιαηζζηεί ζε ζςιαηίδζα ηδξ φθδξ ηαηά ηδ ζηζβιή ημο Big Bang. Αθθά ηακέκαξ δεκ λένεζ πχξ ακαδφεδηακ ανπζηά μ πχνμξ ηαζ μ πνυκμξ. Σδ ζηζβιή ημο Big Bang ηαζ θίβμ ιεηά. Διθακίγμκηαζ ζςιαηίδζα: Κακέκαξ δεκ λένεζ αηυια πχξ πναβιαημπμζείηαζ αοηή δ δζαδζηαζία. Απυ αοηά ηα ζςιαηίδζα εα πνμηφρεζ υθδ δ φθδ απυ ηδκ μπμία θηζάπηδηε υθμξ μ Κυζιμξ. Ζ φθδ ηαζ δ εκένβεζα είκαζ ηυζμ ποηκέξ πμο έκα ημοηαθάηζ ημο πχνμο πενζέπεζ 100 εηαημιιφνζα ηνζζεηαημιιφνζα ηνζζεηαημιιφνζα ηνζζεηαημιιφνζα ηζθά.

΢ηζξ πνχηεξ ζηζβιέξ ηδξ βέκκδζδξ ημο ζφιπακημξ δδιζμονβήεδηακ ίζα ζε ανζειυ κεηνυκζα ηαζ πνςηυκζα, πμο υιςξ ιε ηδκ πάνμδμ ημο πνυκμο ζζβά ζζβά άθθαλακ. Χζηυζμ, ζε ηάεε πνςηυκζμ πμο οπήνπε ηυηε ακηζζημζπμφζε έκα δζζεηαημιιφνζμ θςηυκζα, ηα μπμία ζοβηνμουιεκα ιεηαλφ ημοξ πανήβαβακ γεφβδ δθεηηνμκίςκ-πμγζηνμκίςκ πμο, ιε ηδ ζεζνά ημοξ, ιεηαηνέπμκηακ πάθζ ζε θςηυκζα. ΋ηακ, θμζπυκ, ημ ζφιπακ είπε δθζηία εκυξ δεηάηζξ πζθζμζημφ ημο δεοηενμθέπημο (10-4) ηαζ δ εενιμηναζία ημο είπε πέζεζ ζημ 1 ηνζζεηαημιιφνζμ ααειμφξ Κεθζίμο (1012), άνπζζε δ Δπμπή ηςκ θεπημκίςκ. Σμ ιέβεεμξ ημο μναημφ ζφιπακημξ είπε ήδδ θεάζεζ ηα έλζ έηδ θςηυξ. Σα εεηζηά θμνηζζιέκα πνςηυκζα υιςξ δεκ ιπμνμφζακ κα ζοκδεεμφκ αηυιδ ιε ηα ανκδηζηά θμνηζζιέκα δθεηηνυκζα πανά ηδκ φπανλδ ηςκ εθηηζηχκ δοκάιεςκ πμο δδιζμονβμφκηακ απυ ηα ακηίεεηα δθεηηνζηά θμνηία ημοξ, δζυηζ ηα ζηαιαημφζε δ φπανλδ ημο ιεβάθμο ανζειμφ ηςκ θςημκίςκ. ΢ημ 1/100 ημο δεοηενμθέπημο ιεηά ηδ Μεβάθδ Έηνδλδ, ηαζ ζε εενιμηναζία πμο έθεακε ημοξ 100 δζζεηαημιιφνζα ααειμφξ, δ ποηκυηδηα είπε πέζεζ πενίπμο ζηα ηέζζενα δζζεηαημιιφνζα θμνέξ ηδκ ποηκυηδηα ημο κενμφ. ΢ε αοηυ ημ ζδιείμ υιςξ άνπζζε ηαζ δ δζαθμνμπμίδζδ ημο ανζειμφ ηςκ πνςημκίςκ ηαζ ηςκ κεηνμκίςκ. Αοηυ ζοκέαδ δζυηζ, εκχ ηα πνςηυκζα είκαζ ζδζαίηενα ζηαεενά, ηα κεηνυκζα ζηα ηαθά ηαεμφιεκα ιπμνεί κα δζαζπαζημφκ ιέζα ζε θίβα θεπηά ηαζ κα ιαξ δχζμοκ έκα πνςηυκζμ, έκα δθεηηνυκζμ ηαζ έκα ακηζκεηνίκμ. Γζα ηδ δδιζμονβία υιςξ κεηνμκίςκ απυ ηα πνςηυκζα πνεζάγεηαζ δ ζφβηνμοζδ εκυξ πνςημκίμο ιε έκα ακηζκεηνίκμ (βζα ηδκ παναβςβή εκυξ κεηνμκίμο ηαζ εκυξ πμγζηνμκίμο) ή δ ζφβηνμοζδ εκυξ πνςημκίμο ηαζ εκυξ δθεηηνμκίμο (βζα ηδκ παναβςβή εκυξ κεηνμκίμο ηαζ εκυξ κεηνίκμο).

΋ηακ μζ εενιμηναζίεξ ήηακ ορδθέξ, δεκ οπήνπε ηακέκα πνυαθδια ηαζ έηζζ είπαιε ηζξ ίδζεξ πμζυηδηεξ πνςημκίςκ ηαζ κεηνμκίςκ. ΢φκημια υιςξ, ηαζ ηαεχξ μζ εενιμηναζίεξ ιεζχκμκηακ, ηα πνάβιαηα άθθαλακ ηαζ ιαγί ημοξ άνπζζε κα αθθάγεζ ηαζ δ ακαθμβία κεηνμκίςκ ηαζ πνςημκίςκ. Έηζζ ζημ 1/10 ημο δεοηενμθέπημο ιεηά ηδ Μεβάθδ Έηνδλδ δ εενιμηναζία είπε πέζεζ ζημοξ 31,5 δζζεηαημιιφνζα ααειμφξ, δ ποηκυηδηα ήηακ 30 εηαημιιφνζα θμνέξ ιεβαθφηενδ απυ ηδκ ποηκυηδηα ημο κενμφ ηαζ δ ακαθμβία κεηνμκίςκπνςημκίςκ ήηακ 38% κεηνυκζα ηαζ 62% πνςηυκζα. Έκα δεοηενυθεπημ (1 sec) ιεηά ηδ Μεβάθδ Έηνδλδ, υηακ δ εενιμηναζία έπεζε ζημοξ 10 δζζεηαημιιφνζα ααειμφξ, ηα θςηυκζα δεκ είπακ πζα ηδκ ακαβηαία εκένβεζα βζα ηδκ παναβςβή γεοβχκ δθεηηνμκίςκ-πμγζηνμκίςκ. Σα κεηνυκζα υιςξ ζοκέπζζακ κα δζαζπχκηαζ. Ζ ποηκυηδηα ημο ζφιπακημξ ηδκ επμπή εηείκδ ιπμνεί κα οπμθμβζζηεί ζήιενα αάζεζ ηςκ δζαθυνςκ δζαδζηαζζχκ ελαΰθςζδξ πμο ζοκέααζκακ ηυηε απυ ηζξ ζοβηνμφζεζξ φθδξ ηαζ ακηζφθδξ. ΢φιθςκα ιε ημοξ οπμθμβζζιμφξ αοημφξ, δ ποηκυηδηα ημο ζφιπακημξ έθεακε ηυηε κα είκαζ ηέζζενα δζζεηαημιιφνζα θμνέξ ιεβαθφηενδ απυ ηδκ ποηκυηδηα ημο κενμφ, εκχ ηα ζςιαηίδζα πμο επζηναημφζακ ήηακ ηα θεπηυκζα. Σα πνχηα 3 θεπηά ΋θα ηα άημια ημο οδνμβυκμο ζημκ Κυζιμ ζπδιαηίγμκηαζ ηχνα. Δάκ μ Κυζιμξ είπε παναιείκεζ ηυζμ ηαοηυξ ηαζ ποηκυξ βζα πμθφ πενζζζυηενμ πνυκμ, ημ οδνμβυκμ εα είπε ιεηαηναπεί ζε άθθα πδιζηά ζημζπεία. Αοηή είκαζ ιζα απυ ηζξ επζηναηέζηενεξ εεςνίεξ πμο αθμνμφκ ηδκ ανπή ημο ζφιπακημξ: Ζ εεςνία ηδξ Μεβάθδξ Έηνδλδξ (Big Bang).

Μζθήζαιε, θμζπυκ, βζα ημ πχξ μζ άκενςπμζ ηαλίδεοακ, ααζζζιέκμζ ζηδ θακηαζία, ηζξ ενδζηεοηζηέξ πεπμζεήζεζξ, αθθά ηαζ ηζξ απμδείλεζξ πμο πνμζέθενε δ επζζηήιδ, πίζς ζημ πνυκμ, εηεί πμο λεηίκδζε μ ηυζιμξ. ΋ιςξ δ πενζένβεζα ημο ακενχπμο ηαζ δ δίρα ημο βζα βκχζδ ηαζ απακηήζεζξ ημκ έθενε ζημ ζδιείμ κα ιεθεηάεζ ηζξ πζεακυηδηεξ ηαζ εκυξ πναβιαηζημφ ηαλζδζμφ ζημ πνυκμ. Καζ ζε αοηέξ ηζξ ιεθέηεξ εα ακαθενεμφιε παναηάης.

Ζ ζδέα ημο ηαλζδζμφ ζημ πνυκμ βεκκήεδηε υηακ μ ζοκάδεθθμξ ημο Albert Einstein, Kurt Gμdel, πνδζζιμπμίδζε ηδ εεςνία ηδξ ζπεηζηυηδηαξ βζα κα δείλεζ υηζ ημ ηαλίδζ πίζς ζημ πνυκμ απμηεθμφζε ιζα δοκαηυηδηα. Απυ ηυηε πμο απμηάθορε ηδκ ζδέα ημο αοηή ημ 1949, πμθθμί δζαπνεπείξ θοζζημί επζπεζνδιαημθυβδζακ εκακηίμκ ηδξ ζδέαξ ημο ηαλζδζμφ ζημ πνυκμ, δζυηζ οπμκμιεφεζ ηζξ έκκμζεξ ηδξ αζηζυηδηαξ ηαζ εζζάβεζ δζάθμνα πανάδμλα. ΢φιθςκα θμζπυκ ιε ημκ ηφπμ ηδξ ζπεηζηυηδηαξ ηαζ δζάθμνεξ άθθεξ εεςνίεξ ημο ζφιπακημξ, δφμ είκαζ μζ επζηναηέζηενεξ βζα ημ ηαλίδζ ζημκ πνυκμ. Δ=mc2 ΢φιθςκα ιε ημκ ηφπμ E=mc2 , υηακ πθδζζάγεζξ ηδκ ηαπφηδηα ημο θςηυξ ιεηαθένεζαζ ζημ πνυκμ ηαζ ημ πχνμ . Αοηυ πμο ζοιααίκεζ ζηδκ πναβιαηζηυηδηα είκαζ ημ ελήξ : υηακ ιζα μκηυηδηα θηάζεζ ηδκ ηαπφηδηα ημο θςηυξ , ηυηε εκχκεηαζ ιε ηδκ ακηί-φθδ ημο ηαζ ιεηαθένμκηαζ ζε ιζα δζάζηαζδ πμο μ πνυκμξ ζηαιαηά. Γζαηί υιςξ ζηαιαηά ;; Λμζπυκ, εδχ είκαζ δ απάκηδζδ, πθέμκ ημ ίδζμ ημ πενζαάθθμκ δεκ ζε ακαβκςνίγεζ ζακ δζηυ ημο οθζηυ, αθθά ζακ ηάηζ πμο δεκ οπάνπεζ βζαηί έπεζ ιεβάθδ

ηαπφηδηα ηαζ δεκ ιπμνεί κα ζε θεείνεζ, άνα δεκ οπάνπεζξ βζα αοηυ. Δπίζδξ υηακ θηάκεζξ ηδκ ηαπφηδηα ημο θςηυξ, ελατθχκεζαζ ηαζ βίκεζαζ δζάζπανηα ιυνζα ,δεκ ιπμνείξ κα θεανείξ απυ ηδκ δθζηία δζυηζ δεκ έπεζξ φθδ (βζ αοηυ αθέπεζξ υηζ δεκ βενκμφκ υζμζ πάκε ζημ πνυκμ π.π ζηζξ ηαζκίεξ) .Αηυιδ δεκ ζε επδνεάγεζ δ αανφηδηα ,ηίπμηα ,ιυκμ δ ιαφνεξ ηνφπεξ.

΢οκμρίγμκηαξ:

΢ρεηηθόηεηα Ζ εεςνία ηδξ ζπεηζηυηδηαξ ή απθά ζπεηζηυηδηα ακαθένεηαζ ζε ηνεζξ εεςνίεξ: ζηδκ ανπή ηδξ ζπεηζηυηδηαξ ημο Γαθζθαίμο. ζηδκ βεκζηή ηαζ εζδζηή εεςνία ηδξ ζπεηζηυηδηαξ ημο Άθιπενη Ασκζηάζκ. Ζ εεςνία έπεζ μνζζιέκεξ ζοκέπεζεξ. Κάπμζεξ απυ αοηέξ είκαζ μζ ελήξ: Γζαζημθή πνυκμο: Σα ηζκμφιεκα νμθυβζα βονκάκε δζαθμνεηζηά απυ έκα ζηάζζιμ νμθυζ εκυξ παναηδνδηή (ζφιθςκα ιε ηδκ μπμία πνμηφπηεζ ημ πανάδμλμ ηςκ δζδφιςκ). ΢οζημθή ημο ιήημοξ: Σα ακηζηείιεκα παναηδνμφκηαζ κα ιζηναίκμοκ ζηδκ ηαηεφεοκζδ πμο ηζκμφκηαζ ζε ζπέζδ ιε ημκ παναηδνδηή. ΢πεηζηυηδηα ηδξ ηαοημπνμκζηυηδηαξ: Γφμ βεβμκυηα πμο θαίκμκηαζ κα ζοιααίκμοκ ηαοηυπνμκα ζε έκακ παναηδνδηή Α, δε εα ζοιααίκμοκ ηαοηυπνμκα βζα έκακ παναηδνδηή Β, εάκ μ Β ηζκείηαζ ζε ζπέζδ ιε ημκ Α. Ηζμδοκαιία ιάγαξ-εκένβεζαξ: Απυ ηδ ζπέζδ E = mc², δ εκένβεζα ηαζ δ ιάγα είκαζ ζζμδφκαιεξ.

Γεκζηή ζπεηζηυηδηα Ζ βεκζηή ζπεηζηυηδηα είκαζ ιζα εεςνία αανφηδηαξ πμο ακαπηφπεδηε απυ ημκ Άζκζηασκ ηδκ πενίμδμ 1907 - 1915. Έκα ακηζηείιεκμ ζε εθεφεενδ πηχζδ, πέθηεζ επεζδή αοηυξ είκαζ μ ηνυπμξ ιε ημκ μπμίμ ηα ακηζηείιεκα ηζκμφκηαζ υηακ δεκ αζηείηαζ πάκς ημοξ δφκαιδ, ακηί κα πέθηεζ θυβς ηδξ δφκαιδξ ηδξ αανφηδηαξ, υπςξ ζοιααίκεζ ζηδκ ηθαζζηή ιδπακζηή. Ο Άζκζηασκ πνυηεζκε ανπζηά πςξ μ πςνμπνυκμξ είκαζ ηαιποθςιέκμξ. Σμ 1915 ακαημίκςζε ηζξ πεδζαηέξ ελζζχζεζξ Άζκζηασκ, μζ μπμίεξ ζοζπεηίγμοκ ηδκ ηαιπφθςζδ ημο πςνμπνυκμο ζε ζπέζδ ιε ηδ ιάγα, ηδκ εκένβεζα ηαζ ηδκ μνιή ιέζα ζε αοηυκ. ΢φιθςκα ιε ηδ βεκζηή εεςνία ηδξ ζπεηζηυηδηαξ: Ο πνυκμξ πενκά δζαθμνεηζηά ζε παιδθυηενα αανοηζηά δοκαιζηά. Σμ θαζκυιεκμ αοηυ μκμιάγεηαζ αανοηζηή δζαζημθή ημο πνυκμο. Οζ ηνμπζέξ ιεηααάθθμκηαζ ιε ηνυπμ ιδ ακαιεκυιεκμ απυ ηδ εεςνία ημο Νεφηςκα βζα ηδ αανφηδηα. Αηυια ηαζ μζ αηηίκεξ ημο θςηυξ (υπμο ηα θςηυκζα δεκ έπμοκ ιάγα) αθθάγμοκ πμνεία πανμοζία εκυξ αανοηζημφ πεδίμο. Δνιδκεφεζ δ δζαζημθή ημο ΢φιπακημξ, ηαζ ηα ιαηνζκά ιένδ ημο απμιαηνφκμκηαζ απυ ειάξ ζπεδυκ ιε ηδκ ηαπφηδηα ημο θςηυξ. Αοηυ δεκ ακηζηίεεηαζ ζηδκ εζδζηή ζπεηζηυηδηα, ηαεχξ είκαζ ημ ίδζμ ημ ΢φιπακ ημ μπμίμ δζαζηέθθεηαζ.

΢ΚΟΤΛΗΚΟΣΡΤΠΔ΢

Μεηαλφ δφμ πενζμπχκ ημο ακαδζπθςιέκμο ΢φιπακημξ, ιπμνεί κα ζπδιαηζζηεί ζημοθδηυηνοπα (ημζιζηή ζήναββα), δ μπμία ζοκδέεζ ιζα θεοηή ιε ιζα ιαφνδ ηνφπα.(Ζ άζπνδ ηνφπα, ζφιθςκα ιε ηδκ βεκζηή εεςνία ηδξ ΢πεηζηυηδηαξ, είκαζ ιία οπμεεηζηή πενζμπή ημο δζαζηήιαημξ πμο δεκ ιπμνείξ κα ιπεζξ ιέζα ηδξ, αθθά απυ υπμο ιπμνεί κα δζαθφβεζ δ φθδ ηαζ ημ θςξ. Τπυ αοηή ηδκ έκκμζα, είκαζ ημ ακηίεεημ ηδξ ιαφνδξ ηνφπαξ, ηδκ μπμία ιπμνμφιε κα ιπμφιε ιέζα ηδξ, αθθά απυ ηδκ μπμία ηίπμηα, ζοιπενζθαιαακμιέκμο ηαζ ημο θςηυξ, δεκ ιπμνεί κα δζαθφβεζ. ΋πςξ μζ ιαφνεξ ηνφπεξ, έηζζ ηαζ μζ άζπνεξ ηνφπεξ έπμοκ ζδζυηδηεξ υπςξ ηδ ιάγα, ηδκ ηαηδβμνία ηαζ ηδκ βςκζαηή μνιή. Πνμζεθηφμοκ ηδκ φθδ υπςξ ηαζ ηάεε άθθδ ιάγα, υιςξ ηα ακηζηείιεκα πμο πέθημοκ ζε ιία άζπνδ ηνφπα δεκ εα θηάζμοκ πμηέ ζημκ μνίγμκηα ηςκ βεβμκυηςκ ηδξ.) Οζ ζήναββεξ θμζπυκ αοηέξ θεζημονβμφκ ιε ηζξ παναπάκς ζδζυηδηεξ ηςκ ηνοπχκ ςξ ελήξ. Δθυζμκ ζε ιζα ιαφνδ ηνφπα είκαζ εθζηηή δ είζμδμξ αθθά υπζ δ έλμδμξ ηαζ αθμφ απυ ιζα θεοηή ιπμνεί ιυκμ κα δζαθφβεζ φθδ, ζοιπεναίκμοκε πςξ ζηδκ πενίπηςζδ πμο εα ιπμνμφζαιε κα πνδζζιμπμζήζμοιε ιζα ζημοθδηυηνοπα εα ιπαίκαιε απυ ηδκ ιαφνδ ηαζ εα αβαίκαιε απυ ιζα άζπνδ, ζε δζαθμνεηζηυ πςνμπνυκμ.

Οζ ζημοθδηυηνοπεξ είκαζ θφζεζξ ζηζξ ελζζχζεζξ πεδίμο ημο Einstein βζα ηδ αανφηδηα, πμο εκενβμφκ ςξ "ζήναββεξ", ζοκδέμκηαξ ζδιεία ημο πςνμπνυκμο ηαηά ηέημζμ ηνυπμ χζηε ημ ηαλίδζ ιεηαλφ ηςκ ζδιείςκ ιέζς ηδξ ζημοθδηυηνοπαξ κα ιπμνεί κα δζανηέζεζ πμθφ θζβυηενμ πνυκμ απυ υζμ ημ ηαλίδζ ιέζς ημο ζοκδεζζιέκμο πχνμο. Έκαξ ηαλζδζχηδξ ημο Γζαζηήιαημξ εα ιπμνμφζε κα πνδζζιμπμζήζεζ ιζα ημζιζηή ζήναββα πμο είκαζ αηίκδηδ ζε ζπέζδ ιε ηδ Γδ , βζα κα ηυρεζ δνυιμ ηαηά ηδ ιεηάααζή ημο απυ ημ βεβμκυξ Α ζημ Β ηαζ ιεηά κα επζζηνέρεζ ,ιέζς ιζαξ ηζκμφιεκδξ ημζιζηήξ ζήναββαξ , ζηδ Γδ πνζκ απυ ηδ ζηζβιή πμο λεηίκδζε!...Τπάνπμοκ δφμ ααζζημί ηφπμζ ζημοθδηυηνοπςκ πμο εκδζαθένμοκ ημοξ θοζζημφξ: Οζ Λμνεκηγζακέξ (Lorentzian)ζημοθδηυηνοπεξ (απυ ηδ Γεκζηή ΢πεηζηυηδηα) ηαζ μζ Δοηθείδζεξ ζημοθδηυηνοπεξ (απυ ηδκ ζςιαηζδζαηή θοζζηή). Οζ Λμνεκηγζακέξ ζημοθδηυηνοπεξ είκαζ μοζζαζηζηά μζ ζοκημιυηενμζ δνυιμζ ιέζς ημο πχνμο ηαζ ημο πνυκμο. Μεθεηχκηαζ ηονίςξ απυ ημοξ ειπεζνμβκχιμκεξ ζηδ αανφηδηα ημο Einstein .Γεκ ιπμνμφιε κα απμδείλμοιε υηζ δεκ οπάνπμοκ, ακ ηαζ δεκ οπάνπεζ ηακέκα πεζναιαηζηυ ζημζπείμ βζ αοηέξ. Θεςνδηζηά , εάκ οπάνπμοκ ιεβάθα πμζά ανκδηζηήξ ιάγαξ βζα κα ηναηδεμφκ ακμζηηέξ ηαζ κα ειπμδζζημφκ απυ ηδκ ηαηάννεοζδ, ηυηε εα ήηακ δοκαηυ κα ηζξ πνδζζιμπμζήζμοιε. (Πνμζμπή δ ανκδηζηή ιάγα δεκ είκαζ ακηζ-φθδ, είκαζ ιζα πενζμπή υπμο δ εκένβεζα ημο ηυζιμο είκαζ ιζηνυηενδ απυ αοηή ημο ζοκδεζζιέκμο ηεκμφ -ζίβμονα πανάλεκδξ μοζίαξ). Μπμνμφιε κα πάνμοιε ιζηνά πμζά ανκδηζηήξ εκένβεζαξ ζημ ενβαζηήνζμ (ιε ημ θαζκυιεκμ Casimir), αθθά δεκ ιπμνμφιε κα πάνμοιε ιε ηζξ πανμφζεξ ηεπκμθμβίεξ, ιεβάθα πμζά

ανκδηζηήξ εκένβεζαξ, ηέημζα πμο απαζημφκηαζ βζα κα ηναηήζμοιε ζε έκα ηακμκζηυ ιέβεεμξ ηδκ Λμνεκηγζακή ζημοθδηυηνοπα. Οζ Δοηθείδζεξ ζημοθδηυηνοπεξ γμοκ ζημ "θακηαζηζηυ πνυκμ" ηαζ είκαζ πναβιαηζηά εζημκζηέξ ηαακηζηέξ ιδπακζηέξ δζαδζηαζίεξ. Γεκ ιπμνείηε κα ημοξ δχζεηε ιζα ζοιπαεδηζηή ηθαζζζηή ενιδκεία ιε υνμοξ ηδξ ηθαζζζηήξ αανφηδηαξ πεδίμο, ηαζ δοζηοπχξ πνέπεζ κα λένεηε πμθθή ηαακηζηή θοζζηή βζα κα εηηζιήζεηε αηυιδ ηαζ ηζξ ααζζηέξ ζδζυηδηέξ ημοξ.

Η ηζηνξία ηνπο Οζ πνχηεξ ζημοθδηυηνοπεξ ανέεδηακ ιε ηδ ιεθέηδ ηδξ ιαεδιαηζηήξ θφζδξ βζα ηζξ ιαφνεξ ηνφπεξ. Δηεί δζαπζζηχεδηε υηζ δ βεςιεηνζηή ενιδκεία ηδξ θφζδξ αοηήξ έιμζαγε ιε ημ ζπήια δφμ ιαφνςκ μπχκ (δφμ ζημιάηςκ) πμο ζοκδέεδηακ ιε έκακ "θαζιυ" (βκςζηή ςξ βέθονα Einstein-Rosen). Λαζιυξ είκαζ έκα δοκαιζηυ ακηζηείιεκμ πμο ζοκδέεηαζ ιε ηζξ δφμ ηνφπεξ πμο πζάκμκηαζ ελαζνεηζηά βνήβμνα ιε ιζα ζηεκή ζφκδεζδ ιεηαλφ ημοξ. Σζ αηνζαχξ πνμηαθεί υιςξ ιζα ιαφνδ ηνφπα ζημ πςνμπνυκμ; Ζ ΢πεηζηυηδηα πνμαθέπεζ υηζ ημ ηέκηνμ ιζαξ ιαφνδξ ηνφπαξ είκαζ έκα ζδιείμ άπεζνδξ ποηκυηδηαξ (ιζα πςνμπνμκζηή ακςιαθία) υπμο μζ ζοκδεζζιέκμζ κυιμζ ηδξ Φοζζηήξ δεκ ζζπφμοκ πθέμκ. Ο πνυκμξ, μ πχνμξ, δ φθδ ηαζ δ εκένβεζα δεκ έπμοκ ζηδκ πενζμπή ιζαξ ακςιαθίαξ ηαθά ηαεμνζζιέκμ κυδια. Οζ ελζζχζεζξ ημο Einstein δείπκμοκ υηζ ιζα ηέημζα ακςιαθία δεκ πνμηαθεί απθά ιζα θαηημφαα ζημ θακηαζηζηυ επίπεδμ θφθθμ ημο πςνμπνυκμο, αθθά δδιζμονβεί έκα ημφκεθ πμο ηνοπάεζ ημ επίπεδμ θφθθμ ηαζ ζηζβιζαία ιαξ ζοκδέεζ ιε ηδκ άθθδ ημο πθεονά. Πμο ανίζηεηαζ δ άθθδ ημο πθεονά; Μπμνεί κα ανίζηεηαζ ηάπμο αθθμφ ζημ πςνμπνυκμ, είηε ζημ πανεθευκ είηε ζημ ιέθθμκ ή αηυιδ κα ανίζηεηαζ ηαζ ζε έκα άθθμ ΢φιπακ. Ακ ιπμνμφζαηε κα πενάζεηε έκα δζαζηδιυπθμζμ ιέζα απυ έκα ηέημζμ ημφκεθ ή αθθζχξ ζημοθδηυηνοπα υπςξ θέβεηαζ, εα είπαηε ακαηαθφρεζ ημ ιοζηζηυ ηςκ ηαλζδζχκ ζημ πνυκμ. Κάηζ ηέημζμ είκαζ θοζζηά αδφκαημ ιε ηδκ πανμφζα ηεπκμθμβία αθθά ζημ ιέθθμκ πμζμξ λένεζ;

ΓΙΑΦΟΡΔ΢ ΘΔΩΡΙΔ΢ Οζ εεςνδηζημί έπμοκ ανεζ απυ ηυηε ηζ άθθεξ θφζεζξ ζημοθδηυηνοπαξ. Αοηέξ μζ θφζεζξ ζοκδέμοκ δζάθμνεξ βεςιεηνζηέξ ιμνθέξ ζε ηαεέκα ζηυιζμ ηδξ ζημοθδηυηνοπαξ. Μζα ηαηαπθδηηζηή πηοπή ηδξ ζημοθδηυηνοπαξ είκαζ υηζ επεζδή ιπμνμφκ κα ζοιπενζθενεμφκ ςξ μ "ζοκημιυηενμξ δνυιμξ" ημο πςνμπνυκμο , αοηέξ πνέπεζ κα επζηνέπμοκ ημ πνμκζηυ ηαλίδζ πνμξ ηα πίζς. Αοηή δ ζδζυηδηα οπμκμεί υηζ ακ ιπμνμφζαιε κα ηαλζδέρμοιε βνδβμνυηενα απυ ημ θςξ, εα ιπμνμφζαιε κα επζημζκςκήζμοιε ιε ημ πανεθευκ. Ζ ενχηδζδ πμο πνμηφπηεζ ηχνα είκαζ εάκ εα ήηακ δοκαηυ κα ηαηαζηεοαζηεί πναβιαηζηά ιζα ζημοθδηυηνοπα ηαζ ηζκχκηαξ ηδκ ηαηά ηέημζμ ηνυπμ χζηε κα βζκυηακ ιζα πνδζζιμπμζήζζιδ πνμκζηή ιδπακή. Σμ εκδζαθένμκ υιςξ βζα ηέημζεξ θφζεζξ ζημοθδηυηνοπαξ ζηδ Γεκζηή ΢πεηζηυηδηα οπμηζκήεδηε υηακ ελέηαζε μ Michael Morris ηαζ o Kip Thorne ημο Σεπκμθμβζημφ ζδνφιαημξ ηδξ Καθζθυνκζαξ ηζξ βεκζηέξ ζδζυηδηεξ πμο είκαζ απαναίηδηεξ βζα ιζα ζημοθδηυηνοπα βζα κα παναιείκεζ ακμζηηή. Γζαπίζηςζακ υηζ δ βεςιεηνία ιζαξ ζημοθδηυηνοπαξ είκαζ εββεκχξ αζηαεήξ. Καζ υηζ ακ ιζα ζημοθδηυηνοπα είκαζ ζηαηζηή ηαζ αιεηάαθδηδ ζημ πνυκμ, ηυηε πνέπεζ κα πενζέπεζ "ελςηζηή" φθδ. Σέημζα φθδ έπεζ ανκδηζηή εκενβεζαηή ποηκυηδηα ηαζ ιζα ιεβάθδ ανκδηζηή εκένβεζα. Ο Stephen Hawking οπέεεζε υηζ εκχ μζ ζημοθδηυηνοπεξ ιπμνμφκ κα δδιζμονβδεμφκ, δεκ ιπμνμφκ κα πνδζζιμπμζδεμφκ βζα ημ πνμκζηυ ηαλίδζ. Αηυιδ ηαζ δ ελςηζηή φθδ πμο ζηαεενμπμζεί ηδκ ζημοθδηυηνοπα εκάκηζα ζηζξ αζηάεεζέξ ηδξ, οπμζηήνζλε, ακ εζζαπεεί έκα ηέημζμ ζςιαηίδζμ ή αηυιδ ηαζ έκα θςηυκζμ ιέζα ζε αοηή εα ηδκ απμζηαεενμπμζήζεζ ανηεηά βνήβμνα χζηε κα απμηνέρεζ ηδ πνήζδ ηδξ. Αοηυ ημ εέια είκαζ βκςζηυ, ςξ δ «οπυεεζδ πνμκζηήξ πνμζηαζίαξ». ΢φιθςκα ιε αοηήκ ηδκ οπυεεζδ, ηα ηαακηζηά απμηεθέζιαηα εα ζοκςιμηήζμοκ χζηε κα απμηνέρμοκ απμηεθεζιαηζηά ημ πνμκζηυ ηαλίδζ αηυια ηαζ υηακ ιμζάγεζ υηζ ιπμνεί

κα βίκεζ ιε ηδκ ηθαζζζηή θοζζηή.

Έλλνηα ηνπ παξαδόμνπ Λυβς, θμζπυκ, ηδξ πζεακυηδηαξ βζα επδνεαζιυ ημο πανεθευκημξ έκαξ ηνυπμξ κα ημκίζμοιε υηζ δ ζζημνία δεκ αθθάγεζ είκαζ ημ υηζ μπμζαδήπμηε αθθαβή έπεζ ήδδ ζοιαεί. Έκαξ ηαλζδζχηδξ ημο πνυκμο πνμζπαεχκηαξ κα αθθάλεζ ημ πανεθευκ, ιε ή πςνίξ ηδ εέθδζή ημο, μθμηθδνχκεζ ημ νυθμ ημο ζηδκ ζζημνία, δίπςξ κα ηδκ αθθάγεζ. Ζ Novikov αοημ-ζηαεενυηδξ ανπή οπμζηδνίγεζ υηζ μζ ακηζθαηζηέξ επακαθήρεζξ αζηίαξ δε ιπμνμφκ κα θηζαπημφκ, εκχ μζ ζηαεενέξ ιπμνμφκ. Σμ πανάδμλμ δεκ έπεζ ςξ απμηέθεζια ιυκμ ημ πνμκζηυ ανυπμ αθθά ηαζ ηδκ ηαηάζηαζδ ζηδκ μπμία ηα ακηζηείιεκα δεκ έπμοκ ηαηαβςβή.Σμ πανάδμλμ εέηεζ μκημθμβζηά ενςηήιαηα βζα ημ πμο, ημ πυηε ηαζ απυ πμζυκ θηζάπηδηακ ηα ακηζηείιεκα ή ζηάθεδηακ μζ πθδνμθμνίεξ ανπζηά. Σμ ακ ιζα ζηδκή ι´αοηυ ημ πανάδμλμ είκαζ εθζηηή, αηυια ηαζ ακ ημ ηαλίδζ ζημ πνυκμ είκαζ εθζηηυ, δεκ είκαζ απυθοηα βκςζηυ.

Υξνληθά παξάδνμα

Σμ πανάδμλμ ημο παππμφ: Πνυηεζηαζ βζα ημ βκςζηυηενμ πανάδμλμ ηαζ είκαζ αοηυ πμο ζοιααίκεζ υηακ ηνμπμπμζείξ ημ πανεθευκ ιε ηέημζμ ηνυπμ χζηε κα αδοκαηεί κα ζοιαεί ημ πανυκ. Σμ πανάδμλμ αοηυ ιαξ θέεζ πςξ πδβαίκεζξ πίζς ζημ πανεθευκ ηαζ ζημηχκεζξ ημκ παππμφ ζμο (ή ημκ παηένα ζμο). Δπμιέκςξ ηαεζζηάξ αδφκαηδ ηδκ φπανλή ζμο, άνα ηαζ ημ ηαλίδζ ζμο ζημ πνυκμ, πμο υιςξ ακ δε ζοιαεί ηυηε μ παππμφξ ζμο δεκ ζημηχεδηε, επμιέκςξ βεκκζέζαζ, άνα ηαλζδεφεζξ ζημ πνυκμ ηαζ ημκ ζημηχκεζξ η.μ.η. Μία απυ ηζξ πνμαθέρεζξ ημο Einstein, πμο πθέμκ έπεζ επαθδεεοηεί απυ αιέηνδηα πεζνάιαηα, ιπμνεί κα πενζβναθηεί ηαθφηενα ιε ημ παναδμλμ ηςκ δζδφιςκ. ΋ έκαξ απυ ημοξ δίδοιμοξ ιέκεζ ζηδ Γδ, εκχ μ άθθμξ ηάκεζ ιζα αυθηα ζημ ελςηενζηυ δζάζηδια, ηαλζδεφμκηαξ βζα 10 πνυκζα υπςξ ιεηνζμφκηαζ απυ αοηυκ πμο παναιέκεζ ζηδ Γδ - ιε ιζα ηαπφηδηα πμο πθδζζάγεζ αοηήκ ημο θςηυξ. ΋ηακ μ δίδοιμξ επζζηνέθεζ, ακαηαθφπηεζ υηζ μ αδεθθυξ ημο έπεζ βενάζεζ ηαηά 10 πνυκζα, εκχ μ ίδζμξ ιυθζξ πμο έπεζ ζδιάδζα υηζ πέναζε πνυκμξ απυ πάκς ημο. Σαλίδεοζε δδθαδή, 10 πνυκζα ζημ ιέθθμκ. Αοηή είκαζ δ δνάζδ ηδξ δζαζημθήξ ημο πνυκμο ζφιθςκα ιε ηδκ εζδζηή

ζπεηζηυηδηα ηαζ πανυθμ πμο είκαζ πζμ ζδιακηζηή υηακ ειπθέημκηαζ οπεναμθζηά ιεβάθεξ ηαπφηδηεξ, ζοιααίκεζ βφνς ιαξ υθδ ηδκ χνα. Οπμζμδήπμηε ακηζηείιεκμ - έζης ηαζ άροπμ, έζης ηαζ πμθφ ιζηνυ ζηαθεί ζημ πανεθευκ, ιπμνεί κα ημ αθθάλεζ ιε απνυαθεπημοξ ηνυπμοξ, δδιζμονβχκηαξ πνμκζηά πανάδμλα. Σα πνμκζηά πανάδμλα ακαζνμφκηαζ ιε ηάπμζεξ παναδμπέξ. Γφμ είκαζ μζ επζηναηέζηενεξ εεςνίεξ ζήιενα εθυζμκ, αεααίςξ, οπμεέζμοιε υηζ είκαζ εθζηηυ ημ ηαλίδζ ζημ πνυκμ. Ζ πνχηδ είκαζ δ άπμρδ πμο οπμζηδνίγεζ μ Ρχζμξ ημζιμθυβμξ Ηβηυν Νυαζημθ, δ μπμία ιαξ θέεζ υηζ δνμφιε ακαβηαζηζηά ιε ηέημζμ ηνυπμ χζηε κα ιδ δδιζμονβμφκηαζ πανάδμλα. Ακ π.π. ηαλζδέρμοιε ζημ πανεθευκ ηαζ πνμζπαεήζμοιε κα ζημηχζμοιε ημοξ βμκείξ ιαξ, “ηάηζ” εα ιαξ απμηνέρεζ απ' ημ κα ημ ηαηαθένμοιε. Πμθθμί ιπμνεί κα οπμεέζμοκ υηζ μ Νυαζημθ ιζθά βζα ηάπμζα “εεσηή πανέιααζδ”, αθθά μ ίδζμξ ζζπονίγεηαζ υηζ πνυηεζηαζ βζα ηάπμζμκ -άβκςζημ ιέπνζ ζηζβιήξ- θοζζηυ κυιμ. ΋πςξ παναηηδνζζηζηά ακαθένεζ: «Έκαξ ηέημζμξ πενζμνζζιυξ ζηδκ εθεφεενδ αμφθδζδ ιπμνεί κα είκαζ αζοκήεζζημξ ηαζ ιοζηδνζχδδξ, δεκ είκαζ υιςξ πςνίξ πνμδβμφιεκμ. Γζα πανάδεζβια, ιπμνεί δ αμφθδζή ιμο κα είκαζ κα πενπαηήζς ζημ ηααάκζ πςνίξ ιδπακζηή οπμζηήνζλδ. Τπάνπεζ, υιςξ, μ κυιμξ ηδξ αανφηδηαξ πμο ιε ειπμδίγεζ. Ακ ημ επζπεζνήζς εα πέζς, άνα οπάνπμοκ πενζμνζζιμί ζηδκ εθεφεενδ αμφθδζδ.» (Stehen W. Hawking, Kip S. Thorne, Igor D. Novikov, Timothy Ferris, Alan Lightman, The Future of Spacetime)

Ζ δεφηενδ εεςνία πμο ακαζνεί ηα πνμκζηά πανάδμλα είκαζ δ εεςνία ηςκ πμθθχκ ηυζιςκ. ΢φιθςκα ι' αοηή, υθμζ μζ πζεακμί ηαακηζημί ηυζιμζ είκαζ εκ δοκάιεζ οπανηημί. Ζ νμή ημο πνυκμο δζαηθαδχκεηαζ δδιζμονβχκηαξ δφμ -ή πενζζζυηενα- λεπςνζζηά ζφιπακηα. Γδθαδή, ακ ηάπμζμξ ηαλζδέρεζ ζημ πανεθευκ ηαζ ζημηχζεζ ημοξ βμκείξ ημο, ζηδκ πναβιαηζηυηδηα έπεζ ζημηχζεζ δομ ακενχπμοξ ζ' έκα εκαθθαηηζηυ ζφιπακ, ζημ μπμίμ δε εα βεκκδεεί. ΋ηακ επζζηνέρεζ ζημ δζηυ ημο ζφιπακ μζ βμκείξ ημο εα ζοκεπίγμοκ κα γμοκ ηακμκζηά. Οοζζαζηζηά ηαζ μζ δομ εεςνίεξ ιπμνμφκ κα ακαζνέζμοκ ηα πανάδμλα, δ ηαεειζά υιςξ ακαθένεηαζ ζε δζαθμνεηζηυ πνυκμ. Ζ εεςνία ημο Νυαζημθ πνδζζιμπμζείηαζ βζα έκα ηαλίδζ ζηδκ ίδζα “πνμκζηή νμή”, υπμο π.π. ιπμνμφιε κα ζοκακηήζμοιε ημκ εαοηυ ιαξ ζε ιζηνή δθζηία, αθθά δεκ ιπμνμφιε βζα ηάπμζμ θυβμ κα αθθδθεπζδνάζμοιε ιαγί ημο (ή ιε μηζδήπμηε άθθμ) – μοζζαζηζηά θεζημονβμφιε ζακ παναηδνδηέξ. Ζ εεςνία ημο πμθοζφιπακημξ δίκεζ εκηεθχξ δζαθμνεηζηή δζάζηαζδ ζηα πνμκμηαλίδζα, εεςνχκηαξ υηζ έκα ηαλίδζ ζημ πνυκμ είκαζ ηαοηυπνμκα ηαζ ηαλίδζ ζε ηάπμζμ πανάθθδθμ ζφιπακ, μπυηε ηαζ απμηθείμκηαζ ηα πανάδμλα, εθυζμκ επζζηεπηυιαζηε ηαζ αθθδθεπζδνμφιε ιε έκακ δζαθμνεηζηυ ηυζιμ απ’ αοηυκ πμο πνμενπυιαζηε. Αοηυ, αέααζα, είκαζ ηάπςξ απμβμδηεοηζηυ βζα ημοξ ιεθεηδηέξ ηδξ ζζημνίαξ ή υζμοξ έπμοκ δμθμθμκζηέξ επζεοιίεξ βζα ημοξ πνμβυκμοξ ημοξ, ιζαξ ηαζ πμηέ δε εα ιπμνέζμοκ κα ηαλζδέρμοκ ζηδ πνμκζηή νμή απ’ ηδκ μπμία πνμένπμκηαζ.

Ζ άπμρδ πμο οπμζηδνίγεζ μ Ρχζμξ ημζιμθυβμξ Ηβηυν Νυαζημθ, ιαξ θέεζ υηζ δνμφιε ακαβηαζηζηά ιε ηέημζμ ηνυπμ χζηε κα ιδ δδιζμονβμφκηαζ πανάδμλα. Ακ π.π. ηαλζδέρμοιε ζημ πανεθευκ ηαζ πνμζπαεήζμοιε κα ζημηχζμοιε ημοξ βμκείξ ιαξ, “ηάηζ” εα ιαξ απμηνέρεζ απ' ημ κα ημ ηαηαθένμοιε. Πμθθμί ιπμνεί κα οπμεέζμοκ υηζ μ Νυαζημθ ιζθά βζα ηάπμζα “εεσηή πανέιααζδ”, αθθά μ ίδζμξ ζζπονίγεηαζ υηζ πνυηεζηαζ βζα ηάπμζμκ -άβκςζημ ιέπνζ ζηζβιήξ- θοζζηυ κυιμ. ΋πςξ παναηηδνζζηζηά ακαθένεζ: «Έκαξ ηέημζμξ πενζμνζζιυξ ζηδκ εθεφεενδ αμφθδζδ ιπμνεί κα είκαζ αζοκήεζζημξ ηαζ ιοζηδνζχδδξ, δεκ είκαζ υιςξ πςνίξ πνμδβμφιεκμ. Γζα πανάδεζβια, ιπμνεί δ αμφθδζή ιμο κα είκαζ κα πενπαηήζς ζημ ηααάκζ πςνίξ ιδπακζηή οπμζηήνζλδ. Τπάνπεζ, υιςξ, μ κυιμξ ηδξ αανφηδηαξ πμο ιε ειπμδίγεζ. Ακ ημ επζπεζνήζς εα πέζς, άνα οπάνπμοκ πενζμνζζιμί ζηδκ εθεφεενδ αμφθδζδ.» (Stehen W. Hawking, Kip S. Thorne, Igor D. Novikov, Timothy Ferris, Alan Lightman, The Future of Spacetime)

● Ο Deutsch πνυηεζκε πςξ έκαξ απυ ημοξ θυβμοξ πμο δεκ έπμοιε αηυια ακζπκεφζεζ ελςβήζκμοξ πμθζηζζιμφξ, εα ιπμνμφζε κα είκαζ υηζ ιε ηδ πνήζδ πνμκμιδπακχκ, έθοβακ απυ αοηυ ημ ζφιπακ, βζαηί πνμηίιδζακ κα γήζμοκ ζε ηάπμζμ άθθμ.

● ΋ιςξ δ πνυζθαηδ (ηαζ ζίβμονα πνμζςνζκή) άνκδζδ εκδζαθένμκημξ βζα ημ ηαλίδζ ζημ πανεθευκ απμηεθεί εέζδ πμθθχκ θοζζηχκ, πμο ζζπονίγμκηαζ υηζ δ ενβαζία ζε θζβυηενμ θακηαζιαβμνζηά πεδία εα ιπμνμφζε κα απμθένεζ πμθφ ιεβαθφηενμ ηένδμξ. Ο θοζζηυξ απυ ηδ Νέα Εδθακδία Matt Visser,

πμο μ ίδζμξ έπεζ ηαηαζηεοάζεζ έκακ ανζειυ εεςνδηζηχκ πνμκμιδπακχκ , απμηαθεί αοηή ηδ εέζδ οπεναμθζηά πνμζεηηζηή ηαζ 'αανεηή'.

Μέζα ζηα ηεθεοηαία 100 πνυκζα, μζ θοζζημί ηαηέθδλακ ζημ ζοιπέναζια υηζ δ δζαδζηαζία ηςκ ηαλζδζχκ ζημ πνυκμ είκαζ ζπεηζηή: Καηά ιζα έκκμζα, υθμζ ηαλζδεφμοιε ζημ πνυκμ, ελανηχιεκμζ απυ ημ ζφζηδια ακαθμνάξ, ςζηυζμ ηάπμζμζ δείπκμοκ κα ημ ηάκμοκ πμθφ πζμ εφημθα απυ ηάπμζμοξ άθθμοξ. Γζα πανάδεζβια μζ αζηνμκαφηεξ πμο επζζηνέθμοκ απυ δζαζηδιζηέξ απμζημθέξ ίζςξ παναηδνήζμοκ υηζ ηα νμθυβζα ημοξ έπμοκ ιενζηά κακμδεοηενυθεπηα δζαθμνά ζε ζπέζδ ιε ηδκ χνα ηδξ βδξ, θυβς ηδξ ζπεηζηυηδηαξ. Καεχξ ηζκμφιαζηε μ έκαξ ζε ζπέζδ ιε ημκ άθθμ, υθμζ ιαξ ηαλζδεφμοιε ζημ ιέθθμκ ζε δζαθμνεηζημφξ ααειμφξ. Οζ δζαθμνέξ αέααζα είκαζ πμθφ ιζηνέξ, αθθά οθίζηακηαζ. Σμ ηαλίδζ ζημ ιέθθμκ είκαζ ηάηζ πμο δεκ ιπμνμφιε κα απμθφβμοιε, ιία ζοκέπεζα ηδξ δμιήξ ημο ζφιπακημξ. Πάκς απυ δφμ δεηαεηίεξ ιεηά απυ ημκ πνχημ ζπυνμ πμο ένζλακ μ Sagan ηαζ μ Thorne, δεκ βκςνίγμοιε αηυια εάκ ημ ηαλίδζ ζημ πνυκμ είκαζ εθζηηυ. Αθθά έκα πνάβια είκαζ ζίβμονμ: Αηυια ηαζ ςξ ζδέα, είκαζ ηάηζ ημ αθάκηαζηα ζοκανπαζηζηυ.

Μαύξεο Σξύπεο Μία <<ιαφνδ ηνοπα>> είκαζ ημ ζδιείμ εηείκμ ημο δζαζηήιαημξ, υπμο ηάπμηε οπήνπε μ πονήκαξ εκυξ βζβάκηζμο άζηνμο, ημ μπμίμ είπε 20 δθζαηέξ ιάγεξ πενίπμο ηαζ μ πονήκαξ πενζζζυηενα οθζηά απμ δουιζζδ δθζαηέξ ιάγεξ ηαζ μ μπμίμξ ζηδκ ηεθζηή θάζδ ηδξ ελέθζλδξ ημο άζηνμο έπαζε ηδκ πάθδ ημο εκάκηζα ζηδ αανφηδηα ιε απμηέθεζια ηα οθζηά ημο κα ηαηαννεφζμοκ ηαζ κα ζοιπζεζημφκ πάνα πμθφ. Σα ελςηενζηά ζηνχιαηα ημο αζηένα ζοβηθίκμοκ πνμξ ημ ηέκηνμ ημο ηαζ δ φθδ μδδβείηαζ ζε πθήνδ ζφκεθζρδ. Παφεζ κα είκαζ φθδ υπςξ ηδ βκςνίγμοιε. Ζ ιάγα ημο άζηνμο ζοβηεκηνχκεηαζ ιε ναβδαίμοξ νοειμφξ ζε υθμ ηαζ ιζηνυηενμ πχνμ ηαζ έηζζ δ ποηκυηδηα ηδξ φθδξ ηείκεζ κα βίκεζ άπεζνδ. Δίκαζ ,δδθαδή, ιία ζοβηέκηνςζδ ιάγαξ ζδιακηζηά ιεβάθδξ χζηε δ δφκαιδ ηδξ αανφηδηαξ κα ιδκ επζηνέπεζ ζε μηζδήπμηε κα λεθεφβεζ απυ αοηήκ, πανά ιυκμ ιέζς ηαακηζηήξ ζοιπενζθμνάξ. ΢φιθςκα ιε ηδ βεκζηή εεςνζα ηδξ ζπεηζηυηδηαξ, πνμαθέπεηαζ υηζ μζ ιαφνεξ ηνφπεξ ζπδιαηίγμκηαζ ζηδ θφζδ μπμηεδήπμηε ζοβηεκηνχκεηαζ ζε έκα δεδμιέκμ πχνμ επανηήξ πμζυηδηα ιάγαξ, ιέζς ηδξ δζαδζηαζίαξ πμο ηαθείηαζ αανοηζηή ηαηάννεοζδ. Μζα πμζμηζηή ακάθοζδ αοηήξ ηδξ ζδέαξ μδήβδζε ζηδκ πνυαθερδ υηζ έκαξ αζηέναξ πμο έπεζ ημοθάπζζημκ 3 θμνέξ ηδκ ιάγα ημο ήθζμο ζημ ηέθμξ ηδξ ελέθζλήξ ημο, ζπεδυκ ζίβμονα εα ζοννζηκςεεί ιέπνζ ημ ηνίζζιμ εηείκμ ιέβεεμξ πμο πνεζάγεηαζ βζα κα οπμζηεί αανοηζηή ηαηάννεοζδ. Μυθζξ ανπίζεζ, δ

ηαηάννεοζδ δεκ ιπμνεί κα δζαημπεί απυ ηαιία θοζζηή δφκαιδ, ηαζ ιζα ιαφνδ ηνφπα (ή αθθζχξ ιζα «ιεθακή μπή») ζπδιαηίγεηαζ. Γζα πανάδεζβια ακ ζοιποηκχζμοιε ημκ Ήθζμ ζε ιζα αηηίκα ηνζχκ πζθζμιέηνςκ, πενίπμο ζηα ηέζζενα εηαημιιονζμζηά ημο ηςνζκμφ ημο ιεβέεμοξ, εα ιεηαηναπεί ζε ιαφνδ ηνφπα. Οζ ιεθακέξ μπέξ είκαζ ακηζηείιεκα ηςκ μπμίςκ δ ποηκυηδηα εεςνδηζηά ηείκεζ ζημ άπεζνμ ηαζ μζ βκςζηέξ οθζηέξ δμιέξ ηαηαζηνέθμκηαζ.

Οζ Μαφνεξ Σνφπεξ είκαζ ηα πζμ ποηκά μονάκζα ζχιαηα πμο ιπμνεί ηάπμζμξ κα δζακμδεεί. Δίκαζ ηυζμ ποηκά, χζηε είκαζ αζφιααηα ιε μπμζαδήπμηε βκςζηή ζ' ειάξ ιμνθή φθδξ. Δίκαζ πζμ ζοιπαβείξ αηυια ηζ απυ ημοξ πονήκεξ ηςκ αηυιςκ, πμο ιε ηδ ζεζνά ημοξ είκαζ πζθζάδεξ δζζεηαημιιφνζα θμνέξ πζμ ποηκμί απυ ηα άημια. Ο θυβμξ βζα ημκ μπμίμ μζ ιαφνεξ ηνφπεξ δεκ είκαζ άιεζα μναηέξ είκαζ υηζ ημ αανοηζηυ πεδίμ ημκηά ζε αοηέξ είκαζ ηυζμ ζζπονυ χζηε δεκ ιπμνεί κα δζαθφβεζ μφηε ημ θςξ. Γίκεζ ηδκ αίζεδζδ ιζα ηεκήξ πενζμπήξ ιέζα ζημ πχνμ ελ μο ηαζ δ μκμιαζία «ιαφνδ ηνφπα» ή «ιεθακή μπή». Ζ μκμιαζία αοηή δυεδηε απυ ημκ αιενζηακυ αζηνμκυιμ Σγμκ Άνηζζιπαθ Γμοήθεν βζα κα πενζβναθηεί έκα ηέημζμ ζχια ηενάζηζαξ ποηκυηδηαξ. Τπάνπμοκ ιαφνεξ ηνφπεξ πμο είκαζ <<αηίκδηεξ>> ηαζ άθθεξ πμο πενζζηνέθμκηαζ ηαζ δαπακμφκ δθεηηνζηή εκένβεζα. ΋πςξ πνμακαθένεδηε, έκα άζηνμ πμο έπεζ ιεηαηναπεί ζε ιαφνδ ηνφπα δεκ έπεζ ηάπμζμκ ηνυπμ κα ζηαιαηήζεζ ηδ αανοηζηή ημο ηαηάννεοζδ πνμξ ηα ιέζα. Καηά ηάπμζμκ ηνυπμ είκαζ ζακ κα ηαηαπίκεζ ημκ ίδζμ ημο ημκ εαοηυ. Καεχξ δ ζοζημθή ζοκεπίγεηαζ, ημ άζηνμ μοζζαζηζηά παφεζ κα οπάνπεζ ιέζα ζημ πχνμ ηαζ βίκεηαζ ζακ έκα ζδιείμ άπεζνδξ ποηκυηδηαξ ηαζ αανφηδηαξ. Πνυηεζηαζ βζα ιζα ζδιεζαηή νμοθήπηνα πμο εκχ οπάνπεζ δεκ έπεζ δζαζηάζεζξ ηαζ μκμιάγεηαζ απυ ημοξ αζηνμκυιμοξ «ζδιεζαηή ακςιαθία». ΢ε

αοηή ηδ ζδιεζαηή ακςιαθία ημ βκςζηυ ιαξ ζφιπακ ιε ημοξ κυιμοξ ημο παφεζ κα οθίζηαηαζ ηαεχξ δεκ έπμοιε ημκ ηνυπμ μφηε ηακ κα ηδ θακηαζημφιε. ΋θα υζα βκςνίγμοιε ζηδ γςή ιαξ ιέζα εηεί παφμοκ κα οπάνπμοκ ηαζ εζζενπυιαζηε ζε έκακ κέμ ηυζιμ υπμο ιεζμονακεί ημ πανάδμλμ ηαζ δεκ έπμοιε ηνυπμ κα ημκ πενζβνάρμοιε αθμφ λεθεφβεζ απυ ηα υζα ιπμνεί κα ζοθθάαεζ ζηδκ πανμφζα θάζδ μ ακενχπζκμξ κμοξ. Ζ ζδιεζαηή ακςιαθία ζοκζζηά έκα «οπανηηυ ηίπμηα». Τπάνπεζ, αθθά βζα ημ κμο ιαξ δεκ ζδιαίκεζ ηάηζ αθμφ δεκ ιπμνεί κα ζοθθάαεζ αοηυ ημ ηάηζ. Πνυηεζηαζ βζα ιζα άθθδ ηαηάζηαζδ φπανλδξ ιζα ακοπανλία πμο υιςξ ζοκζζηά ηαοηυπνμκα ιζα έκημκδ ιμνθή φπανλδξ.

ΙΓΙΟΣΗΣΔ΢ event horizon: Δίκαζ ημ "ζδιείμ πςνίξ επζζηνμθή", δδθαδή ημ ζδιείμ ζημ μπμίμ δ αανοηζηή έθλδ βίκεηαζ ηυζμ δοκαηή, χζηε ηάεε δζαθοβή απυ ηδ ιαφνδ ηνφπα κα είκαζ αδφκαηδ. Σμ ζδιείμ ζημκ πςνμπνυκμ εκηυξ ημο μπμίμο ηα βεβμκυηα δεκ ιπμνμφκ κα επδνεάζμοκ ημκ παναηδνδηή. Δίκαζ απθχξ ιζα ιαεδιαηζηή έκκμζα μνζμεέηδζδξ ζοκυνμο ηαζ υπζ ιζα επζθάκεζα οθζημφ. Θεςνδηζηά ηακέκα ακηζηείιεκμ πένα απυ ημκ Ονίγμκηα Γεβμκυηςκ δεκ εα

ιπμνμφζε κα έπεζ ανηεηή ηαπφηδηα κα δζαθφβεζ απυ ιζα ιαφνδ ηνφπα, ζοιπενζθαιαακμιέκμο ηαζ ημο θςηυξ. Δλ’ αζηίαξ αοημφ, μζ ιαφνεξ ηνφπεξ δεκ ιπμνμφκ κα εηπέιρμοκ ηακεκυξ είδμοξ θςξ ή άθθμ ζημζπείμ πμο εα ιπμνμφζε κα επζαεααζχζεζ ηδκ φπανλδ ημοξ. Οζ ιαφνεξ ηνφπεξ-υπςξ πνμακαθέναιε-πνμαθέπμκηαζ απυ ηδ βεκζηή εεςνία ηδξ ζπεηζηυηδηαξ. ΢φιθςκα ιε ηδκ ηθαζζζηή βεκζηή ζπεηζηυηδηα, μφηε φθδ μφηε πθδνμθμνίεξ ιπμνμφκ κα ηζκδεμφκ απυ ημ εζςηενζηυ ιζαξ ιαφνδξ ηνφπαξ πνμξ έκακ ελςηενζηυ παναηδνδηή. Γζα πανάδεζβια δεκ ιπμνεί ηάπμζμξ κα πάνεζ δείβια ημο οθζημφ ηδξ, ή κα δεπηεί ηδκ ακηακάηθαζδ απυ ιζα θςηεζκή πδβή (π.π. θαηυ), μφηε κα πάνεζ πθδνμθμνίεξ βζα ημ οθζηυ απυ ημ μπμίμ απμηεθείηαζ δ ιαφνδ ηνφπα. Οζ ιαφνεξ ηνφπεξ πάκμοκ εκένβεζα ηαζ ζοννζηκχκμκηαζ ζε ιέβεεμξ ηαεχξ γμφκε, ηαζ ηεθζηά ελατθχκμκηαζ ή ελαηιίγμκηαζ.

Βαξύηεηα ηεο Μαύξεο Σξύπαο Μζα ιαφνδ ηνφπα δεκ είκαζ απθχξ ιζα ηεκή ηνφπα ζημ πχνμ, αθθά ακη 'αοημφ ιζα ημζιζηή μκηυηδηα πμο έπεζ πμθφ ζδιακηζηή ιάγα. (. Μάγα είκαζ δ ιεηνήζζιδ πμζυηδηα φθδξ πμο ηαηέπεηαζ απυ θοζζηά ακηζηείιεκα) Μζα ιαφνδ ηνφπα έπεζ ιζα μπή, ή ημφκεθ(ζήναββα), ςξ ιένμξ ηδξ δμιήξ ημο. Αθθά ζε ακηίεεζδ ιε έκα ηεκυ, δζαεέηεζ έκακ ανζειυ θοζζηχκ ζδζμηήηςκ, ηαεχξ, μνζζιέκεξ απυ ηζξ μπμίεξ ιπμνμφκ κα κα ιεηνδεμφκ ιε ακενχπζκα ιέζα. Γζα πανάδεζβια, δ ιεβάθδ ιάγα ιζαξ ιαφνδξ ηνφπαξ δδιζμονβεί έκα ελίζμο ιεβάθμ αανοηζηυ πεδίμ, ημ μπμίμ μζ επζζηήιμκεξ ιπμνμφκ κα ακζπκεφζμοκ. Ζ αανφηδηα είκαζ ιζα δφκαιδ ηδξ φθδξ πμο πνμζεθηφεζ έκα ακηζηείιεκα. ΢ε ιζηνά ακηζηείιεκα, υπςξ ηα ιυνζα, αυηζαθα, μζ άκενςπμζ, ηα ζπίηζα, ηαζ μφης ηαεελήξ, δ αανοηζηή έθλδ είκαζ πμθφ ιζηνή ηαζ δεκ είκαζ αζζεδηή ζηζξ ακενχπζκεξ αζζεήζεζξ, μφηε ιεηνήζζιδ απυ ηα ακενχπζκα ιέζα. Μυκμ ζε πθακδηζηέξ ηθίιαηεξ αοηά ηα αλζμεέαηα βίκμκηαζ ειθακή ηαζ εφημθα ιεηνήζζια. Έηζζ, δ αανφηδηα ηδξ Γδξ ηαηέπεζ ημ θεββάνζ ζε ηνμπζά βφνς απυ ημκ πθακήηδ, ηαεχξ ηαζ δ αανφηδηα ημο Ήθζμο, ημ αζηένζ ζημ ηέκηνμ ημο δθζαημφ ιαξ ζοζηήιαημξ, δζαηδνεί ηδ Γδ ηαζ ημοξ άθθμοξ πθακήηεξ ζε ηνμπζά βφνς απυ αοηυ. Οιμίςξ, ιζα ιαφνδ ηνφπα αζηεί αανοηζηή έθλδ ζε μπμζαδήπμηε ακηζηείιεκα πμο ηοπαίκεζ κα απμιαηνοκεμφκ πμθφ ημκηά ζε αοηυ. «΢ηδκ πναβιαηζηυηδηα», βνάθεζ μ αζηνμκυιμξ Συιαξ Σ. Arny, ημ αανοηζηυ πεδίμ πμο πανάβεηαζ απυ ιζα ιαφνδ ηνφπα δεκ είκαζ δζαθμνεηζηυ απυ εηείκμ πμο πανάβεηαζ απυ μπμζμκδήπμηε άθθμ θμνέα ηδξ ίδζαξ ιάγαξ. Γζα πανάδεζβια, ακ μ ήθζμξ ήηακ λαθκζηά κα βίκεζ ιζα ιαφνδ ηνφπα ιε ηδκ ίδζα ιάγα πμο έπεζ ηχνα [ηάηζ πμο δεκ εα ιπμνμφζε κα ζοιαεί ζηδκ πναβιαηζηυηδηα], δ Γδ εα ζοκέπζγε κα είκαζ ζε ηνμπζά, υπςξ αηνζαχξ ηαζ ηχνα. ΋πζ ιυκμ μζ ιαφνεξ ηνφπεξ αζημφκ ιεβάθδ αανοηζηή έθλδ, ζπδιαηίγμκηαζ επίζδξ ιέζς ιζαξ δζαδζηαζίαξ ζηδκ μπμία δ αανφηδηα ζοκεθίαεζ έκα ηενάζηζμ πμζυ ημο οθζημφ ιέζα ζε έκα πμθφ ιζηνυ πχνμ (αανοηζηή ηαηάννεοζδ). Αοηυ ηάκεζ ιζα ιαφνδ ηνφπα έκα ελαζνεηζηά ποηκυ, ή ζοιπαβέξ, ακηζηείιεκμ. Έηζζ, ποηκυ ηαζ ιε ιάγα είκαζ έκα ηέημζμ ακηζηείιεκμ ημο μπμίμο δ αανφηδηα είκαζ πμθφ ζζπονυηενδ απυ εηείκδ ηςκ απθχκ πθακδηχκ ηαζ αζηενζχκ, ηα μπμία έπμοκ πμθφ ιζηνυηενδ ιάγα. Πνάβιαηζ, δ αανφηδηα ηδξ ιαφνδξ ηνφπαξ είκαζ ηυζμ έκημκδ πμο ιπμνεί κα ''θοθαηίζεζ'' αηυια ηαζ ημ θςξ, ημ μπμίμ έπεζ ηδ ιεβαθφηενδ ηαπφηδηα απυ μηζδήπμηε άθθμ ζηδ θφζδ. Γζ αοηυ, υπςξ ήδδ πνμακαθένεδηε, μζ ιαφνεξ ηνφπεξ δεκ είκαζ μναηέξ ηαζ είκαζ ιαφνεξ. Λαιαάκμκηαξ οπυρδ αοηή ηδ ζηεκή ζπέζδ ιεηαλφ ηςκ ιαφνςκ ηνοπχκ ηαζ ηδξ αανφηδηαξ, μζ ιαφνεξ ηνφπεξ ιπμνμφκ κα παναηηδνίγμκηαζ ςξ <<πθάζιαηα ηδξ αανφηδηαξ>>

ΔΙΓΗ 1) Μαφνεξ ηνφπεξ ΢αάνηζαζθκη. Αοηέξ δεκ ηνέθμκηαζ ηαζ παναηηδνίγμκηαζ ιυκμ απυ ηδ ιάγα ημοξ. 2) Μαφνεξ ηνφπεξ ηςκ Ρέζκζεν-Νυνκηζηνμι. Υαναηηδνίγμκηαζ απυ ιάγα ηαζ δθεηηνζηυ θμνηίμ,αθθά δεκ πενζζηνέθμκηαζ. 3) Μαφνεξ ηνφπεξ ημο Κεν. Υανηηδνίγμκαηζ απυ ιάγα ηαζ ζηνμθμνιή, αθθά δεκ έπμοκ δθεηηνζηυ θμνηίμ. 4) Μαφνεξ Σνφπεξ ηςκ Κεν-Νζμφιακ, μζ μπμίεξ παναηηδνίγμκηαζ απυ ιάγα, ζηνμθμνιή ηαζ δθεηηνζηυ πεδίμ. Θεωξία Stephen Hawking Δηηυξ απυ ημκ παναπάκς ηνυπμ δδιζμονβίαξ βζβάκηζςκ ιαφνςκ ηνοπχκ δ επζζηήιδ ελεηάγεζ ημ εκδεπυιεκμ ηδξ φπανλδξ ηαζ ιζηνμζημπζηχκ ιαφνςκ ηνοπχκ. Ο παζίβκςζημξ ημζιμθυβμξ ηαζ ιαεδιαηζηυξ ΢ηήαεκ Υυηζκβη ημ 1971 πνμέαθερε εεςνδηζηά ηδ δδιζμονβία πμθθχκ ιζηνμζημπζηχκ ιαφνςκ ηνοπχκ (ιε ιέβεεμξ υπζ ιεβαθφηενμ απυ εηείκμ ημο πονήκα εκυξ αηυιμο) ηαηά ηα πνχηα ζηάδζα ηδξ δδιζμονβίαξ ημο ζφιπακημξ. Κάεε ηέημζα υιςξ ιαφνδ ηνφπα εα έπεζ ιάγα ακάθμβδ ιε εηείκδ εκυξ ιεβάθμο αμοκμφ. Ο ηνυπμξ ηδξ δδιζμονβίαξ αοηχκ ηςκ ιζηνμζημπζηχκ ιαφνςκ ηνοπχκ ηαηά ημκ Υυηζκβη δεκ μθείθεηαζ ζηδ αανοηζηή ηαηάννεοζδ εκυξ άζηνμο ιεηά ηδκ ελάκηθδζδ ηςκ πονδκζηχκ απμεειάηςκ ημο. Αοηυ πμο πνυηεζκε μ Υυηζκβη ήηακ πςξ θίβμ ιεηά ηδ Μεβάθδ Έηνδλδ ηαζ θυβμ ηδξ αζαζυηδηαξ ηδξ οπήνπε ημπζηή ηαηάννεοζδ ηδξ φθδξ ζε πενζμπέξ ορδθυηαηδξ ποηκυηδηαξ ιε απμηέθεζια ηδ δδιζμονβία ιεβάθμο ανζειμφ «ιίκζ» ιαφνςκ ηνοπχκ ή αθθζχξ «ανπέβμκςκ» ιαφνςκ ηνοπχκ. Πνμξ ημ πανυκ δεκ οπάνπμοκ παναηδνδζζαηέξ εκδείλεζξ πμο κα οπμζηδνίγμοκ ηδκ πανμοζία ιίκζ ιαφνςκ ηνοπχκ, υπςξ οπάνπμοκ βζα ηζξ βζβάκηζεξ ιαφνεξ ηνφπεξ.

Δληνπίδνληαο Μαύξεο Σξύπεο ζην ΢ύκπαλ Θεςνδηζηά, βζβάκηζεξ ιαφνεξ ηνφπεξ ανίζημκηαζ ζηα ηέκηνα ηςκ βαθαλζχκ ηαζ οπάνπμοκ ζοβηθίκμοζεξ εκδείλεζξ βζα αοηή ηδκ οπυεεζδ. Χζηυζμ, άιεζδ παναηήνδζδ ηάπμζαξ ιαφνδξ ηνφπαξ δεκ έπεζ οπάνλεζ αηυιδ, αθθά δ πανμοζία ημοξ ιπμνεί κα ακζπκεοεεί, έιιεζα, απυ ηδκ επίδναζδ πμο αζημφκ ζημ πενζαάθθμκ ημοξ. Γζα πανάδεζβια, ιπμνεί κα ακζπκεοεεί ηαπφηαηδ ηίκδζδ φθδξ πνμξ έκα ημκηζκυ ζδιείμ ιέζα ζημ ζφιπακ υπμο δεκ θαίκεηαζ κα οπάνπεζ ηάπμζμ μονάκζμ ακηζηείιεκμ. Ακ έκα άζηνμ ανίζηεηαζ ημκηά ζε ιζα ιαφνδ ηνφπα ηυηε εα οπάνπεζ ειθακήξ νμή φθδξ απυ αοηυ πνμξ έκα αυναημ ζδιείμ. Αοηή δ φθδ αημθμοεεί ιζα ζπεζνμεζδή ηνμπζά ηαζ δδιζμονβεί έκακ δίζημ πμο ακαθένεηαζ ςξ «δίζημξ ζοζζχνεοζδξ». ΢ε αοηυκ ημκ δίζημ μζ ηαπφηδηεξ είκαζ ιεβάθεξ ηαζ ζοκεπχξ ηαζ μζ εενιμηναζίεξ ηαζ έηζζ οπάνπεζ έκημκδ εηπμιπή αηηίκςκ Υ δ μπμία είκαζ εφημθα ακζπκεφζζιδ. Αηυιδ, δ φπανλδ ιαφνδξ ηνφπαξ ιπμνεί κα ακζπκεοεεί απυ ηδ ιεθέηδ ζζπονχκ αανοηζηχκ επζδνάζεςκ πμο δέπεηαζ ηάπμζμ μονάκζμ ζχια δίπςξ κα οπάνπεζ ηάπμζμ μναηυ ζχια πμο ηζξ πνμηαθεί.

Άζπξεο ηξύπεο Ζ άζπνδ ηνφπα, ζφιθςκα ιε ηδκ βεκζηή εεςνία ηδξ ΢πεηζηυηδηαξ, είκαζ ιία οπμεεηζηή πενζμπή ημο δζαζηήιαημξ πμο δεκ ιπμνείξ κα ιπεζξ ιέζα ηδξ, αθθά απυ υπμο ιπμνεί κα δζαθφβεζ δ φθδ ηαζ ημ θςξ. Τπυ αοηή ηδκ έκκμζα, είκαζ ημ ακηίεεημ ηδξ ιαφνδξ ηνφπαξ, ηδκ μπμία ιπμνμφιε κα ιπμφιε ιέζα ηδξ, αθθά απυ ηδκ μπμία ηίπμηα, ζοιπενζθαιαακμιέκμο ηαζ ημο θςηυξ, δεκ ιπμνεί κα δζαθφβεζ (ςζηυζμ, είκαζ εεςνδηζηά δοκαηυ κα βθζηχζμοιε απυ ιία πενζζηνεθυιεκδ ιαφνδ ηνφπα ιε θμβζηέξ ηαπφηδηεξ). Οζ άζπνεξ ηνφπεξ ειθακίγμκηαζ ζηδ εεςνία ηδξ αζχκζαξ ιαφνδξ ηνφπαξ. Μία ιαφνδ ηνφπα ζημ ιέθθμκ, ιία θφζδ ηςκ ελζζχζεςκ ημο Ασκζηάζκ, έπεζ ιία άζπνδ ηνφπα ζημ πανεθευκ ηδξ.[1] Χζηυζμ, δ πενζμπή αοηή δεκ οπάνπεζ βζα ηζξ ιαφνεξ ηνφπεξ πμο έπμοκ ζπδιαηζζηεί ιέζα απυ ηδ αανοηζηή ηαηάννεοζδ, μφηε οπάνπμοκ ιε υθεξ ηζξ βκςζηέξ θοζζηέξ ιεευδμοξ ιέζς ηςκ μπμίςκ ιία άζπνδ ηνφπα εα ιπμνμφζε κα ζπδιαηζζηεί. ΋πςξ ηζξ ιαφνεξ ηνφπεξ, έηζζ ηαζ μζ άζπνεξ ηνφπεξ έπμοκ ζδζυηδηεξ υπςξ ηδ ιάγα, ηδκ ηαηδβμνία ηαζ ηδκ βςκζαηή μνιή. Πνμζεθηφμοκ ηδκ φθδ υπςξ ηαζ ηάεε άθθδ ιάγα, υιςξ ηα ακηζηείιεκα πμο πέθημοκ ζε ιία άζπνδ ηνφπα δεκ εα θηάζμοκ πμηέ ζημκ μνίγμκηα βεβμκυηςκ ηδξ.

Η Γέλεζε ηωλ Γαιαμηώλ Ζ ορδθήξ εκένβεζαξ αηηζκμαμθία βάια πμο επζηναημφζε ζημ κεανυ ΢φιπακ, είπε ςξ απμηέθεζια κα ιδκ επζηνέπεζ ζε ηίπμηα κα θαίκεηαζ μθυβονα. Έκα ΢φιπακ βειάημ θςηυκζα πμο δ ορδθή ημοξ υιςξ εκένβεζα εα έηακε ηα πάκηα αυναηα ζηα ακενχπζκα ιάηζα. Με ημ πέναζια υιςξ ημο πνυκμο ηα θςηυκζα, απυ ηζξ ζοκεπείξ ημοξ ζοβηνμφζεζξ ιε ηα οπυθμζπα ζςιαηίδζα πμο πενζεθάιαακε ημ ΢φιπακ, έπακακ ζοκεπχξ εκένβεζα. Καζ ηαεχξ ημ ΢φιπακ δζεζηέθθεημ ηαζ ηνφςκε, δ εκένβεζα αοηή ζοκεπχξ εθαηηςκυηακ. Οζ ιάγεξ υιςξ ηςκ ζςιαηζδίςκ ηδξ φθδξ δεκ άθθαγακ ηαευθμο. Έηζζ, 10.000 πνυκζα ιεηά ηδ "Μεβάθδ Έηνδλδ" δ φθδ άνπζζε κα οπενζζπφεζ ηδξ αηηζκμαμθίαξ ηαζ ημ ΢φιπακ άθδζε πίζς ημο ηδκ Δπμπή ηςκ Φςημκίςκ ηαζ ιπήηε ζηδκ Δπμπή ηδξ Όθδξ. Παν` υθα αοηά ημ ΢φιπακ πενζεθάιαακε αηυιδ ηαζ ηυηε έκακ ηενάζηζμ ανζειυ θςημκίςκ πμο οπμθμβίγεηαζ υηζ ακηζζημζπμφζακ δέηα δζζεηαημιιφνζα θςηυκζα ζε ηάεε έκα πνςηυκζμ. Ο ιεβάθμξ αοηυξ ανζειυξ ηαζ δ ανηεηά ιεβάθδ ημοξ αηυιδ εκένβεζα επέηνεπακ ζηα θςηυκζα κα ζοκεπίζμοκ ημ νυθμ ημοξ, αοηυκ ημο "ιαζηνμπαθαζηή". Γζαηί μπμηεδήπμηε ηάπμζμ απυ ηα δθεηηνυκζα πνμζπαεμφζε κα εκςεεί ιε ηάπμζμ πνςηυκζμ, ζπδιαηίγμκηαξ έηζζ έκα άημιμ οδνμβυκμο, ηα θςηυκζα ημ δζέθοακ ζπεδυκ ζηζβιζαία. Με αοηήκ ηδ ιμνθή ηίπμηα δεκ άθθαλε ζημ ΢φιπακ, ημ μπμίμ ζοκέπζζε κα δζαζηέθθεηαζ ηαζ κα ρφπεηαζ ζηδ δζάνηεζα ηςκ επυιεκςκ 300.000 πνυκςκ, μπυηε δ εενιμηναζία ημο έπεζε ζημοξ 3.000 ααειμφξ Κεθζίμο. ΢` αοηήκ ηδ εενιμηναζία ηα θςηυκζα είπακ πθέμκ πάζεζ ημκ ανπζηυ ημοξ δοκαιζζιυ ηαζ μζ δζάθμνμζ πονήκεξ πμο οπήνπακ ζημ ΢φιπακ ιπυνεζακ κα ζοθθάαμοκ δθεηηνυκζα, ζπδιαηίγμκηαξ, υπςξ είπαιε, ηα άημια ημο οδνμβυκμο ηαζ ημο δθίμο, ιε ιία ακαθμβία 75% οδνμβυκμο ηαζ 25% δθίμο. Δπζηέθμοξ, δ φθδ επζηνάηδζε μθμηθδνςηζηά ζημ κέμ ΢φιπακ. Φςηυκζα εκένβεζαξ, εθεοεενςιέκα απυ ηδκ φθδ, εηημλεφηδηακ ακάιεζα ζημοξ πχνμοξ ιεηαλφ ηςκ αηυιςκ, δδιζμονβχκηαξ ιία ημζιζηή δζαθακή πθέμκ ζθαίνα. Πίζς ημοξ άθδζακ ιία άθθδ ζημηεζκή ζθαίνα πμο ήηακ (ηαζ είκαζ αηυιδ ηαζ ζήιενα) αδζαθακήξ. Μία ημζιζηή ζθαίνα ιε δζάιεηνμ 300.000 εηχκ θςηυξ, ηδκ μπμία ηακέκα μπηζηυ ηδθεζηυπζμ ή άθθμ ιαξ υνβακμ - υζμ ζζπονυ - ηζ ακ είκαζ δεκ εα ιπμνέζεζ πμηέ κα δζαπενάζεζ. Σμ άιεζμ δδθαδή απμηέθεζια ηδξ δδιζμονβίαξ ηςκ αηυιςκ εηείκδ ηδκ επμπή ήηακ δ δζάθοζδ ηδξ "ημζιζηήξ μιίπθδξ" πμο έηακε ιέπνζ ηυηε ημ ΢φιπακ αδζαθακέξ. Ζ εενιμηναζία ημο ΢φιπακημξ ζοκεπχξ εθαηηςκυηακ ηαζ ημ πμνημηαθί πνχια πμο επζηναημφζε ζηδκ ανπή άθθαλε ζζβά-ζζβά ηαζ ιεηεηνάπδ ζε ηυηηζκμ, ιεηά ζε ααεφ ηυηηζκμ ηαζ, ηέθμξ, ζημ ααεφ ζημηάδζ πμο επζηναηεί ζημ δζάζηδια. ΢ήιενα, δ ανπζηή εηείκδ οπένεενιδ αηηζκμαμθία ηαηάκηδζε κα είκαζ ηονζμθεηηζηά δ ζηζά ημο ανπζημφ ηδξ εαοημφ, ιε απμηέθεζια δ εενιμηναζία ηδξ αηηζκμαμθίαξ πμο ιαξ αμιαανδίγεζ ζοκεπχξ κα ιδκ οπενααίκεζ ημοξ 2,7 ααειμφξ πάκς απυ ημ απυθοημ ιδδέκ ή ημοξ ιείμκ 270 πενίπμο ααειμφξ Κεθζίμο. ΢` έκα εηαημιιφνζμ πνυκζα ηαζ ηάης απυ ηδκ αδφκαηδ, αθθά επίιμκδ, πίεζδ

ηδξ αανφηδηαξ ημ μιμβεκέξ ΢φιπακ άνπζζε κα "δζαζπάηαζ", εκχ ηιήιαηα αενίμο οδνμβυκμο άνπζζακ κα ζοιποηκχκμκηαζ βφνς απυ ηα πνςηανπζηά εηείκα "ναβίζιαηα" ημο πςνυπνμκμο πμο ηνοζηαθθμπμζήεδηακ ζηδ δζάνηεζα ημο πνχημο ιζηνμδεοηενυθεπημο, ζπδιαηίγμκηαξ έηζζ ημοξ "ζπυνμοξ" πμο έβζκακ ανβυηενα βαθαλίεξ. ΢ηα δέηα εηαημιιφνζα πνυκζα δ ποηκυηδηα ηδξ φθδξ ήηακ έκα εηαημιιφνζμ θμνέξ ιεβαθφηενδ απυ υ,ηζ είκαζ ζήιενα, πενζθαιαάκμκηαξ έκα πενίπμο άημιμ οδνμβυκμο ακά ηοαζηυ εηαημζηυιεηνμ. Τπήνπε δδθαδή δ ίδζα ποηκυηδηα φθδξ ιε ηδκ ποηκυηδηα πμο επζηναηεί ζήιενα ζημοξ βαθαλίεξ, ηάηζ πμο ζδιαίκεζ υηζ ηδκ επμπή εηείκδ δεκ ήηακ δοκαηυκ κα οπάνλμοκ μζ βαθαλίεξ ιε ηδ ιμνθή πμο έπμοκ ζήιενα. Αηυιδ υιςξ ηαζ ζήιενα δεκ έπεζ λεηαεανίζεζ πθήνςξ μ ηνυπμξ, ιε ημκ μπμίμ έβζκε δ ανπέβμκδ εηείκδ δζάζπαζδ ηςκ αενίςκ πμο απμηεθμφζακ ημ πνςημβεκέξ ΢φιπακ βζα ηδ δδιζμονβία ηςκ πνχηςκ βαθαλζχκ. Μία απυ ηζξ ηονίανπεξ πάκηςξ απυρεζξ πμο επζηναημφκ ζήιενα ακάιεζα ζημοξ ημζιμθυβμοξ είκαζ ηαζ δ φπανλδ ηςκ ημζιζηχκ πμνδχκ. Οζ ημζιζηέξ πμνδέξ, ζφιθςκα ιε ημ ιμκηέθμ ημο ΢φιπακημξ πμο ηζξ πνμαθέπεζ, πνέπεζ κα δδιζμονβήεδηακ ζηδ δζάνηεζα ηδξ Δπμπήξ ημο Πθδεςνζζιμφ ζηδ πνμκζηή πενίμδμ δέηα εζξ ηδκ ιείμκ ηνζάκηα πέκηε έςξ δέηα εζξ ηδκ ιείμκ ηνζάκηα δφμ ημο πνχημο δεοηενμθέπημο ηδξ βέκεζδξ. Σδκ επμπή εηείκδ δ φπανλδ ημο "ρεοδμηεκμφ", άθδζε πίζς ημο ηενάζηζεξ ιαηνυζηεκεξ "εδθζέξ" ιε οπεναμθζηά ζοιπζεζιέκδ φθδ ηαζ εκένβεζα. Κάεε εηαημζηυιεηνμ ιζαξ ηέημζαξ ημζιζηήξ πμνδήξ πνέπεζ κα πενζεθάιαακε ιάγα πζθζάδςκ δζζεηαημιιονίςκ ηυκςκ, εκχ ημ ζδιενζκυ ημοξ ιήημξ (ακ οπάνπμοκ αηυιδ) εα πνέπεζ κα ιεηνζέηαζ ζε εηαημιιφνζα εηχκ θςηυξ (υπμο έκα έημξ θςηυξ είκαζ ίζμ ιε δέηα πενίπμο ηνζζεηαημιιφνζα πζθζυιεηνα)! Οζ ημζιζηέξ αοηέξ πμνδέξ πάθθμκηακ ιε νοειυ πμο πθδζίαγε ηδκ ηαπφηδηα ημο θςηυξ (300.000 πζθζυιεηνα ημ δεοηενυθεπημ), πανάβμκηαξ ιε αοηυκ ημκ ηνυπμ αανοηζηά ηφιαηα. Ζ εηπμιπή αοηή ηςκ αανοηζηχκ ηοιάηςκ εα ιπμνμφζε ιε δζαθυνμοξ ηνυπμοξ κα απςεήζεζ ηα αένζα ημο ΢φιπακημξ ηαζ κα ηα οπμπνεχζεζ κα δδιζμονβήζμοκ ζε μνζζιέκεξ πενζμπέξ ζοβηεκηνχζεζξ φθδξ, εκχ ζε άθθεξ ζθαζνζηέξ πενζμπέξ δεκ απέιεκακ ζπεδυκ ηαευθμο οθζηά. Θα ιπμνμφζακ επίζδξ μζ ημζιζηέξ αοηέξ πμνδέξ κα πνδζζιεφζμοκ ηαζ ςξ έκα είδμξ "ιαβκήηδ" πμο κα πνμζέθηοε ηδκ φθδ βφνς ημοξ ζπδιαηίγμκηαξ ηενάζηζα κέθδ αενίςκ. ΢` αοηέξ ηζξ ζοβηεκηνχζεζξ φθδξ ηα αένζα άνπζζακ κα δζαζπχκηαζ ζζβά - ζζβά ηάης απυ ηζξ αανοηζηέξ ημοξ επζδνάζεζξ, ζπδιαηίγμκηαξ ιζηνυηενεξ αηυιδ ζοβηεκηνχζεζξ πμο ανβυηενα βέκκδζακ ημοξ θςημβαθαλίεξ, μζ μπμίμζ ελεθίπεδηακ ζζβά - ζζβά ζημοξ βαθαλίεξ πμο αθέπμοιε ειείξ ζήιενα. Παν` υθα αοηά, ζήιενα οπάνπμοκ αηυιδ πμθθά ακαπάκηδηα ενςηήιαηα βζα ημκ ηνυπμ, ιε ημκ μπμίμ βεκκήεδηακ ηαζ ελεθίπεδηακ ανπζηά μζ βαθαλίεξ. Οζ εεςνδηζηέξ ιαξ θοζζηά ιεθέηεξ δζμνεχκμκηαζ ζοκεπχξ ιε ηζξ απμηαθφρεζξ ηςκ παναηδνήζεςκ πμο βίκμκηαζ ιε ηδ αμήεεζα ηςκ επίβεζςκ ηαζ ηςκ ηνμπζαηχκ ιαξ αζηενμζημπείςκ. Καζ ηάπμζα ιένα ίζςξ κα ιπμνέζμοιε κα ηαηακμήζμοιε πμθθά απυ ηα πζθζάδεξ ενςηδιαηζηά πμο έπμοιε βζα ημ ΢φιπακ

ηαζ ηδ εέζδ ιαξ ιέζα ζ` αοηυ. Ο αζηνμκυιμξ Κανθ ΢έζβηακ είπε πεζ ηάπμηε υηζ: "Ο άκενςπμξ είκαζ ημ ιέζμ βζα ημκ ηυζιμ κα βκςνίζεζ ημκ εαοηυκ ημο". Ίζςξ αοηυ κα απμηεθεί ηαζ ημκ ηαθφηενμ πνμζδζμνζζιυ ιαξ, βζαηί είιαζηε πνάβιαηζ αθδεζκά ηέηκα ημο ΢φιπακημξ, πθαζιέκα ιε οδνμβυκμ, απυ ηδκ εηνδηηζηή ημο βέκκδζδ ηαζ πδιζηά ζημζπεία, θηζαβιέκα ζημ εζςηενζηυ ανπέβμκςκ άζηνςκ.

Ο Γαιαμίαο καο Ο Γαθαλίαξ ιαξ ακήηεζ ζημοξ θεβυιεκμοξ ζπεζνμεζδείξ βαθαλίεξ, πμο είκαζ ηαζ μζ αθεμκυηενμζ ζημ ζφιπακ, ηαεχξ έπεζ ημ ζπήια δίζημο πμο ηαηαθήβεζ ζε ελςηενζηέξ ζπείνεξ. Σμ 90% ημο μναημφ Γαθαλία πνμένπεηαζ απυ αζηένεξ εκχ ημ οπυθμζπμ απυ αένζα ηαζ ημκζμνηυ. Ζ ζοκμθζηή ιάγα ημο Γαθαλία οπμθμβίγεηαζ ζε έκα ηνζζεηαημιιφνζμ θμνέξ ηδκ ιάγα ημο ήθζμο ιαξ. Πνζκ ηδκ εθεφνεζδ ημο ηδθεζημπίμο μ Γαθαλίαξ πανέιεκε έκα ιοζηήνζμ βζα ημοξ ακενχπμοξ, πανυθμ πμο ιεβάθα πκεφιαηα υπςξ μ Γδιυηνζημξ είπακ εζηάζεζ υηζ πνυηεζηαζ βζα πθήεμξ αζηένςκ πμθφ ημκηά ιεηαλφ ημοξ. Ζ επζαεααίςζδ υιςξ αοημφ ημο βεβμκυημξ ήνεε απυ ημκ Γαθζθαίμ υηακ ηαζ παναηήνδζε βζα πνχηδ θμνά ημκ Γαθαλία ηαζ δζέηνζκε λεπςνζζημφξ αζηένεξ ημ 1610. ΢οζηδιαηζηή ιεθέηδ ημο Γαθαλία έβζκε απυ ημκ Υένζεθ ημκ 18μ αζχκα. Ο Υένζεθ υιςξ ζοιπένακε θακεαζιέκα υηζ ημ δθζαηυ ιαξ ζφζηδια ανίζηεηαζ ζημ ηέκηνμ ημο Γαθαλία. Σδκ άπμρδ αοηή ακέηνερε ηδκ δεηαεηία ημο 1920 μ Shapley μ μπμίμξ πανημβναθχκηαξ ημκ Γαθαλία ανήηε ηδκ πναβιαηζηή εέζδ ιαξ ζε αοηυκ. Καζ δ πναβιαηζηή εέζδ ιαξ δεκ είκαζ ζημ ηέκηνμ ημο δίζημο αθθά πζμ ημκηά ζημ άηνμ αοημφ. Ζ δθζηία ημο Γαθαλία ιαξ εηηζιάηαζ ζηα 13,6 δζζεηαημιιφνζα πνυκζα, δζάνηεζα πμο είκαζ ημκηά ζηδκ δθζηία ημο ΢φιπακημξ. Ακάιεζα ζηα ημοθάπζζημκ 35 ιέθδ ηδξ Σμπζηήξ Οιάδαξ, ένπεηαζ δεφηενμξ ζε ανζειυ αζηένςκ, πίζς ιυκμ απυ ημκ Γαθαλία ηδξ Ακδνμιέδαξ, μ μπμίμξ απμηεθείηαζ απυ έκα ηνζζεηαημιιφνζμ αζηένεξ. Ο υνμξ «βαθαλίαξ» πνμένπεηαζ απυ ηζξ θέλεζξ «βάθα» ηαζ «άλμκαξ» ηαζ δυεδηε θυβς ηδξ μναηήξ απυ ηδ Γδ εαιπήξ βαθαηηυπνςιδξ γχκδξ (άλμκα) ημο θεοημφ θςηυξ πμο ειθακίγεηαζ ζηδκ μονάκζα ζθαίνα. Ζ εαιπή αοηή γχκδ, πμο μκμιάγεηαζ «βαθαλζαηή γχκδ», πενζέπεζ άζηνα ηαζ άθθα οθζηά. Ο Γαθαλίαξ ιαξ θαίκεηαζ θαιπνυηενμξ πνμξ ημ ηέκηνμ ημο. Μεηνήζεζξ δείπκμοκ υηζ μ βαθαλίαξ ηδξ Ακδνμιέδαξ ιαξ πθδζζάγεζ ιε ηαπφηδηα 300 πζθζμιέηνςκ ημ δεοηενυθεπημ ηαζ ιπμνεί κα ζοβηνμοζηεί ιε ημκ Γαθαλία ιαξ ζε 3 ςξ 4 δζζεηαημιιφνζα πνυκζα. Ακ ζοβηνμοζημφκ, πζζηεφεηαζ υηζ μ Ήθζμξ αθθά ηαζ άθθμζ αζηένεξ ιάθθμκ δεκ εα

ζοβηνμοζημφκ ιε αζηένεξ ηδξ Ακδνμιέδαξ, αθθά μζ δφμ βαθαλίεξ εα ζπδιαηίζμοκ έκακ εκζαίμ εθθεζπηζημφ ζπήιαημξ βαθαλία. Ζ δζαδζηαζία ηδξ έκςζδξ αοηήξ εηηζιάηαζ υηζ εα δζανηέζεζ 1 δζξ πνυκζα.

΢ρήκα Ο βαθαλίαξ ιαξ απμηεθείηαζ ηονίςξ απυ έκα πονήκα, ημο μπμίμο ημ ζπήια είκαζ θαημεζδέξ, πμθφ πεπθαηοζιέκμ. Απυ δφμ εη δζαιέηνμο ακηίεεηα άηνα ημο θαημεζδμφξ αοημφ πονήκα εηθφμκηαζ μζ δφμ αναπίμκέξ ημο, μζ μπμίμζ ηαζ εθίζζμκηαζ βφνς απυ ημ ηφνζμ θαημεζδέξ ζχια ημο. Ο ηφνζμξ δίζημξ ημο Γαθαλία ιαξ έπεζ δζάιεηνμ απυ 80.000 ιέπνζ 100.000 έηδ θςηυξ, πενίιεηνμ 250 ςξ 300 πζθζάδεξ έηδ θςηυξ ηαζ πάπμξ βφνς ζηα 1.000 έηδ θςηυξ. Ακ μνίζμοιε ιζα θοζζηή ηθίιαηα ηαζ εεςνήζμοιε υηζ μ Γαθαλίαξ ιαξ είπε δζάιεηνμ 130 πζθζυιεηνα, ηυηε ημ Ζθζαηυ ΢φζηδια εα είπε ιήημξ 2 πζθζμζηά. Ζ Γαθαλζαηή Άθςξ εηηείκεηαζ ζε δζάιεηνμ 250.000 ςξ 400.000 έηδ θςηυξ.

Γνκή Δπζιεθδιέκεξ ένεοκεξ, πμο άνπζζε πνζκ απμ 200 έηδ μ Γενιακυξ αζηνμκυιμξ Γμοίθζαι Ένζεθ (W. Herschel) ηαζ μζ μπμίεξ ζοκεπίζεδηακ απυ άθθμοξ επζθακείξ αζηνμκυιμοξ, απέδεζλακ υηζ μ βαθαλίαξ ιαξ απμηεθεί έκα πεθχνζμ ζοβηνυηδια αζηένςκ, κεθεθςιάηςκ ηαζ ιεζμαζηνζηήξ φθδξ υπςξ ζοιααίκεζ ιε υθμοξ ημοξ βαθαλίεξ ηαζ ιάθζζηα υηζ πνυηεζηαζ πενί εκυξ εη ηςκ ζπεζνμεζδχκ βαθαλζχκ. Δπίζδια, απυ ημ 2005, μ Γαθαλίαξ ιαξ εεςνείηαζ πθέμκ υηζ είκαζ έκα ιεβάθμξ νααδςηυξ ζπεζνμεζδήξ βαθαλίαξ ηφπμο SBbc ζηδκ αημθμοεία Hubble (νααδςηυξ ζπεζνμεζδήξ ιζηνήξ εθίηςζδξ) ιε ζοκμθζηή ιάγα 600 ςξ 3.000 δζξ δθζαηέξ ιάγεξ, απμηεθμφιεκμξ απυ 200 εχξ 400 δζζεηαημιιφνζα αζηένεξ.Ο βαθαλζαηυξ δίζημξ έπεζ εηηζιχιεκδ δζάιεηνμ βφνς ζηα 100.000 έηδ θςηυξ. Ζ απυζηαζδ ημο Ήθζμο απυ ημ ηέκηνμ ημο Γαθαλία οπμθμβίγεηαζ ζηα 26.000 έηδ θςηυξ. Ο δίζημξ είκαζ ελμβηςιέκμξ ζημ ηέκηνμ.

ΟΙ ΑΛΛΟΙ ΓΑΛΑΞΙΔ΢ ΋πςξ ακαθένεδηε πνμδβμοιέκςξ οπάνπμοκ δζζεηαημιιφνζα βαθαλίεξ ζημ ζφιπακ. Οζ πμθοπθδεείξ μιάδεξ βαθαλζχκ μκμιάγμκηαζ ζιήκδ βαθαλζχκ. ΢ήιενα είκαζ βκςζηά πενζζζυηενα απυ 60 ηέημζα ζιήκδ ιε ζπμοδαζυηενα ημ ζιήκμξ ηδξ Πανεέκμο ζε απυζηαζδ 35.106 ε.θ. ηαζ 2800 ιέθδ, ηαζ ημ ζιήκμξ ηδξ ηυιδξ ηδξ Βενεκίηδξ ζε απυζηαζδ 230.106 ε.θ. ηαζ 1000 ιέθδ. ΢ε ιενζηέξ πενζπηχζεζξ ηα ζιήκδ ζοβηνμημφκ αηυιδ ιεβαθφηενμοξ ζπδιαηζζιμφξ ηα «οπενζιήκδ». Οζ βαθαλίεξ είηε είκαζ ζοβηνμηδιέκμζ ζε ιεβαθφηενμοξ ζπδιαηζζιμφξ, είηε ανίζημκηαζ ιειμκςιέκμζ, δδιζμονβμφκ ηδκ εκηφπςζδ υηζ ημ ΢φιπακ είκαζ βειάημ απυ βαθαλίεξ, δζυηζ μζ ζπεηζηέξ απμζηάζεζξ ιεηαλφ ημοξ είκαζ ιζηνέξ.

Πανάδεζβια: Σμ ιεβάθμ κεθέθςια ημο Μαββεθάκμο απέπεζ απυ ημκ Ήθζμ, μ μπμίμξ είκαζ αζηένζ ημο δζημφ ιαξ βαθαλία, 160 πζθζάδεξ έηδ θςηυξ, εκχ δ δζάιεηνμξ ημο δζημφ ιαξ βαθαλία είκαζ 110 πζθζάδεξ έηδ θςηυξ.

Διιεηπηηθνί γαιαμίεο

Δίκαζ μζ βαθαλίεξ εηείκμζ πμο ιμζάγμοκ ςξ δίζημζ ηοηθζημί ή εθθεζπηζημί ηςκ μπμίςκ υιςξ δ θαιπνυηδηά ημοξ ιεζχκεηαζ απυ ημ ηέκηνμ πνμξ ηδ πενζθένεζα (ηα πείθδ ηςκ δίζηςκ). Σμ ηέκηνμ αοηχκ μκμιάγεηαζ πονήκαξ. Οζ βαθαλίεξ αοημί ζοιαμθίγμκηαζ ιε ημ βνάιια Δ θυβς ημο εθθεζρμεζδμφξ ημοξ ζπήιαηυξ , έπμοκ θίβδ ή ηαευθμο ιεζμαζηνζηή φθδ ηαζ κεθεθχιαηα ηαζ ζηενμφκηαζ αναπζυκςκ, ιε απμηέθζια ημκ ιζηνυ νοειυ δδιζμονβίαξ κέςκ άζηνςκ. Ακάθμβα ιε ηδκ εθθεζπηζηυηδηά ημοξ μζ εθθεζπηζημί βαθαλίεξ ηαλζκμιμφκηαζ απυ 0, πμο είκαζ ζπεδυκ ζθανζημί, έςξ 7, πμο ειθακίγμοκ έκημκδ επζιήηοκζδ. Οζ αζηένεξ πμο ζοβηνμημφκ ημοξ εθθεζπηζημφξ είκαζ ςξ επί ημ πθείζημκ βδναζμί (ακήημοκ ζημκ Πθδεοζιυ ΗΗ) ηαζ επμιέκςξ ζημοξ πενζζζυηενμοξ βαθαλίεξ αοημφ ημο ηφπμο δεκ παναηδνείηαζ ζπδιαηζζιυξ αζηένςκ, ηαζ οπυ αοηήκ ηδκ άπμρδ ιμζάγμοκ ιε ηα πμθφ ιζηνυηενα ζθαζνςηά ζιήκδ Οζ εθθεζπηζημί βαθαλίεξ ακηζπνμζςπεφμοκ ημ 17% ημο ζοκυθμο ηςκ βαθαλζχκ.

Αθαλόληζηνη γαιαμίεο Αηακυκζζημζ ή ακχιαθμζ βαθαλίεξ, μκμιάγμκηαζ εηείκμζ πμο πανμοζζάγμοκ ζπήια αηακυκζζημ ή δεκ ακήημοκ ζηζξ παναπάκς ιμνθμθμβίεξ. Δίκαζ ςξ επί ημ πθείζημκ ιζηνυηενμζ ζε ζφβηνζζδ ιε ημοξ ζπεζνμεζδείξ ηαζ ημοξ εθθεζπηζημφξ. ΢ημοξ πενζζζυηενμοξ ακχιαθμοξ βαθαλίεξ παναηδνείηαζ ζπδιαηζζιυξ αζηένςκ πμο μθείθεηαζ ζηδκ ορδθή πενζεηηζηυηδηα ημοξ ζε αένζμ. Νεανά άζηνα ηαζ θαιπνέξ πενζμπέξ ιεζμαζηνζημφ αενίμο ηονζανπμφκ ζε αοημφξ ημοξ βαθαλίεξ. ΢οιαμθίγμκηαζ ιε ηα βνάιιαηα Ηrr (Irregular = ακχιαθμξ) ηαζ ακηζπνμζςπεφμοκ ημ 3% ημο ζοκυθμο ηςκ βαθαλζχκ. Οζ ακχιαθμζ πςνίγμκηαζ ζημοξ αηυθμοεμοξ δομ ηφπμοξ. Οζ Irr I παναηηδνίγμκηαζ απυ ορδθή πενζεηηζηυηδηα ζε αένζμ ηαζ αζηνμβέκεζδ ηαζ εάκ δ δμιή ημοξ πανμοζζάγεζ ημζκά βκςνίζιαηα ιε αοηήκ ηςκ Μαββεθακζηχκ Νεθχκ, οπμδζαζνμφκηαζ ζε Im. Οζ Irr II πανμοζζάγμοκ αζοκήεζζηδ ιμνθή, δεκ επζδέπμκηαζ ηαλζκυιδζδ ηαζ ζε μνζζιέκεξ πενζπηχζεζξ απμηεθμφκ ιέθδ αθθδθεπζδνχκηςκ βαθαλζχκ ή εκημπίγμκηαζ ζε ζοζηήιαηα ζοβπχκεοζδξ βαθαλζχκ.

΢πεηξνεηδείο γαιαμίεο Ονίγμκηαζ μζ πενζζζυηενμζ ηςκ βαθαλζχκ απυ ηδ ζπεζνμεζδή υρδ πμο πανμοζζάγμοκ. Απακηάηαζ ηαζ ζε αοημφξ μ πονήκαξ, πμο υιςξ ιπμνεί κα

ιμζάγεζ ιε εθθεζπηζηυ ζπήια ή ηαζ ιε επζιήηδ νάαδμ. Καζ ζηζξ δφμ αοηέξ πενζπηχζεζξ, απυ ηα άηνα ημο νααδςημφ ή εθθεζρμεζδή πονήκα εηθφμκηαζ αναπίμκεξ πμο εθίζζμκηαζ ζπεζνμεζδχξ βφνς απυ ημκ πονήκα, ελ’μφ ηαζ ζπεζνμεζδείξ. Σμ πθήεμξ αοηχκ ηςκ βαθαλζχκ ακηζπνμζςπεφεζ ημ 80% ημο ζοκυθμο ηςκ βκςζηχκ βαθαλζχκ. Ακάθμβα ιε ημ ηφπμ ημο πονήκα μκμιάγμκηαζ ηακμκζημί ζπεζνμεζδείξ ηαζ ζοιαμθίγμκηαζ ιε ημ βνάιια S, εκχ ακ μ πονήκαξ είκαζ νααδςηυξ μκμιάγμκηαζ νααδςημί ζπεζνμεζδείξ ηαζ ζοιαμθίγμκηαζ ιε ημ γεφβμξ ηςκ βναιιάηςκ SB (Β = Bar = Ράαδμξ). Οζ S ακηζπνμζςπεφμοκ ηα 2/3 ημο ζοκυθμο ηςκ ζπεζνμεζδχκ,εκχ μζ SB ημ 1/3 ηςκ ζπεζνμεζδχκ βαθαλζχκ.

Μεηαηξνπή ζπεηξνεηδώλ ζε ειιεηπηηθνύο γαιαμίεο ΢ηζξ ανπέξ ηςκ δεηαεηζχκ ημο 20μο αζχκα μ Edwin Hubble ακαηάθορε υηζ μ Γαθαλίαξ δεκ είκαζ ιυκμξ. Ο Γαθαλίαξ ιαξ είκαζ απθχξ έκαξ απυ ημοξ πμθθμφξ "ηυζιμοξ κδζζά" ιέζα ζηδκ απενακημζφκδ ημο ζφιπακημξ, υπςξ ημοξ μκυιαζε μ Hubble. Σχνα πμο ιπμνμφκ κα ιεηνήζμοκ μζ αζηνμκυιμζ ηδκ δθζηία ηάεε βαθαλία, ηδκ δναζηδνζυηδηά ημο ζε παναβςβή κέςκ άζηνςκ ηαζ άθθα ζπεηζηά ζημζπεία, ζοκανιμθμβμφκ ηα απαναίηδηα ζημζπεία βζα κα ηαηακμήζμοκ υηζ μζ βαθαλίεξ αολάκμκηαζ ααειζαία υπςξ ηα παζδζά, λεηζκχκηαξ απυ ηδκ εθδαεία πνζκ θεάκμοκ ζηδκ εκδθζηίςζδ ημοξ. Σα απμηεθέζιαηα πμο δδιμζζεφμκηαζ ζε ιζα ένεοκα ζημ πενζμδζηυ ημο Astrophysical Journal πνμζθένμοκ ηζξ ζζπονυηενεξ απμδείλεζξ ιέπνζ ηχνα βζα αοηήκ ηδκ άπμρδ, πμο θέβεηαζ εεςνία ακαηνμθήξ, ζηδκ μπμία μζ κέμζ βαθαλίεξ ηαζ μζ εθθεζπηζημί, παθαζμί βαθαλίεξ ζοκδέμκηαζ ελεθζηηζηά.

Σα άζηνα ηαζ δ ελέθζλή ημοξ Ση είλαη αζηέξη Σα αζηένζα είκαζ ηαοηά ζχιαηα απυ “θαιπενά” αένζα ηαζ λεηζκμφκ ηδ γςή ημοξ ζε κεθεθχιαηα. Πμζηίθθμοκ ζε ιέβεεμξ, ιάγα, εενιμηναζία ηαζ δζάιεηνμ, πμο θηάκεζ ηζξ 450 θμνέξ ιζηνυηενδ απ’ ημο Ήθζμο ζε ζπέζδ ιε άθθα, πμο έπμοκ δζάιεηνμ 1000 θμνέξ ιεβαθφηενδ απυ εηείκδ ημο Ήθζμο. Μάγεξ ηοιαίκμκηαζ απυ έκα εζημζηυ ζε πάκς απυ 50 δθζαηέξ ιάγεξ δ εενιμηναζία επζθάκεζάξ ημοξ ιπμνεί κα ηοιαίκεηαζ απυ 3000 ααειμφξ Κεθζίμο ιέπνζ ηαζ πάκς απυ 50.000 ααειμφξ Κεθζίμο. Σμ πνχια εκυξ άζηνμο ηαεμνίγεηαζ απυ ηδ εενιμηναζία ημο. Σα πζμ ηαοηά άζηνα είκαζ ιπθε ηαζ ηα πζμ ηνφα αζηένζα είκαζ ηυηηζκα Ο Ήθζμξ έπεζ επζθακεζαηή εενιμηναζία 5.500 ααειμφξ Κεθζίμο ηαζ ημ πνχια ημο θαίκεηαζ ηίηνζκμ. Ζ εκένβεζα πμο πανάβεηαζ απυ ημ αζηένζ είκαζ δ πονδκζηή ζφκηδλδ ζημκ πονήκα ημο. Ζ θςηεζκυηδηα ιεηνζέηαζ ζε ιέβεεμξ. ημ θςηεζκυηενμ αζηένζ ημο μ παιδθυηενμξ ημ ιέβεεμξ πδβαίκεζ πνμξ ηα ηάης. Τπάνπμοκ δφμ ηνυπμζ βζα ηδ ιέηνδζδ ηδξ θςηεζκυηδηαξ εκυξ άζηνμο πμο. Διθακέξ ιέβεεμξ είκαζ δ θςηεζκυηδηα πμο θαίκεηαζ απυ ηδ Γδ. ηαεχξ ηαζ απυθοημ ιέβεεμξ ημ μπμίμ είκαζ δ θςηεζκυηδηα εκυξ άζηνμο πμο θαίκεηαζ απυ ιζα ηοπζηή απυζηαζδ 10 parsecs (32,6 έηδ θςηυξ). Σα αζηένζα ιπμνμφκ κα ζπεδζαζημφκ ζε έκα βνάθδια πνδζζιμπμζχκηαξ ημ Hertzsprung Γζάβναιια Russell (αθ. παναηάης εζηυκα).

Αοηυ δείπκεζ υηζ δ εενιμηναζία ζοιπίπηεζ ιε ηδ θςηεζκυηδηα, υζμ εενιυηενμ είκαζ ημ αζηένζ ηυζμ ιεβαθφηενδ είκαζ δ θςηεζκυηδηα πμο έπεζ . Μπμνεί επίζδξ κα δζαηνζεεί ημ ιέβεεμξ ημο ηάεε αζηενζμφ απυ ημ βνάθδια. ΋ζμ ιεβαθφηενδ είκαζ δ αηηίκα ηυζμ ορδθυηενδ είκαζ δ εενιμηναζία ηαζ δ θςηεζκυηδηά ημο. Άζηξα: Η Γέλλεζε ελόο Άζηξνπ 1. Σα αζηένζα βεκκζμφκηαζ ζοκήεςξ ιέζα ζε βζβακηζαία ιμνζαηά κέθδ, υπμο δ ζοβηέκηνςζδ αενίμο είκαζ ορδθή. Σζξ πενζζζυηενεξ θμνέξ, ηα πνχηα ζηάδζα ημο ζπδιαηζζιμφ εκυξ άζηνμο ηνφαμκηαζ ιέζα ζηα κέθδ ζηυκδξ ηαζ δεκ εκημπίγμκηαζ ζε μπηζηά ιήηδ ηφιαημξ. Έκα ηέημζμ βζβακηζαίμ ιμνζαηυ κέθμξ, βκςζηυ ςξ W49 ηαζ ςξ δ ιεβαθφηενδ ζε ιάγα ηαζ πμζμ θςηεζκή πενζμπή αζηνμβέκεζδξ ζημ Γαθαλία ιαξ, ιεθεηήεδηε πνυζθαηα ζηα ιήηδ ηφιαημξ ηδξ οπένοενδξ αηηζκμαμθίαξ – δ μπμία δζαπενκά ηδ ζηυκδ – ζημ Νυηζμ Αζηενμζημπείμ ηδξ Υζθήξ. Σμ W49, ημ μπμίμ εκημπίγεηαζ πενίπμο 37.000 έηδ θςηυξ ιαηνζά, ήηακ βκςζηυ ςξ ιζα απυ ηζξ πενζμπέξ ιε ηδκ ζζπονυηενδ εηπμιπή αηηζκμαμθίαξ. Οζ αζηνμκυιμζ εκηυπζζακ ηέζζενα ηενάζηζα αζηνζηά ζιήκδ ιέζα ζημ κέθμξ, ιε αζηένεξ ηςκ μπμίςκ δ ιάγα πμζηίθθεζ ηαζ ζε ιενζηέξ πενζπηχζεζξ είκαζ ςξ ηαζ 120 θμνέξ ιεβαθφηενδ απυ ηδ ιάγα ημο Ήθζμο. 2. ΢ημκ Γαθαλία ιαξ, ηαεχξ ηαζ ζε άθθμοξ, ηέημζα αενζχδδ ηαζ ιμνζαηά κέθδ είκαζ ζοκήεςξ απυ 100.000 έςξ έκα εηαημιιφνζμ θμνέξ ιεβαθφηενα απυ ηδ ιάγα ημο Ήθζμο ηαζ ανίζημκηαζ απυ 60 έςξ 150 έηδ θςηυξ ιαηνζά. Δίκαζ ανηεηά ηοναχδδ ιε δζαθμνεηζηά ιένδ ημο κέθμοξ κα ζηνμαζθίγμκηαζ ηαζ κα ηζκμφκηαζ ζε δζαθμνεηζηέξ ζπεηζηέξ ηαπφηδηεξ. Οζ επζζηήιμκεξ δεκ βκςνίγμοκ ιε αεααζυηδηα ηζ είκαζ αοηυ πμο πνμηαθεί ιία ηαηάννεοζδ. Μπμνεί κα είκαζ δ ζοιπίεζδ πμο πνμηαθεί ημ πηφπδια απυ έκακ ημκηζκυ οπενηαζκμθακή ή παθζννμζαηυ ηνάαδβια εκυξ κέθμοξ πμο πενκάεζ πμθφ ημκηά ηαεχξ ηαεέκα απυ αοηά πενζζηνέθμκηαζ ιέζα ζημκ Γαθαλία. 3. Καεχξ ημ κέθμξ ηαηαννέεζ, πςνίγεηαζ ζε ηιήιαηα πμο ημ ηαεέκα λεπςνζζηά ζοκεπίγμοκ κα ζοζηέθθμκηαζ ηαζ κα πςνίγμκηαζ ιέπνζ πμο δ ιάγα ημοξ κα ακηζζημζπεί ζηδ ιάγα ημο Ήθζμο απυ 100 θμνέξ ςξ έκα εθάπζζημ πμζμζηυ. Οζ υβημζ πμο ηαηαννέμοκ εενιαίκμκηαζ , υπςξ αηνζαχξ εενιαίκεηαζ μ αέναξ πμο ζοιπζέγεηαζ απυ ιζα ηνυιπα ιέζα ζημ ηνμπυ ημο πμδδθάημο. 4. Οπμζαδήπμηε πενζζηνμθή ζε αοημφξ ημοξ πνςημαζηένεξ ημοξ δίκεζ «ζηνμθμνιή» , δ μπμία δζαηδνείηαζ ηαηά ηδ ζοκηνζαή. ΋πςξ αηνζαχξ δ ακαθμβία ιζαξ πενζζηνμθζηήξ ηίκδζδξ ζημ παηζκάγ, δ ηαπφηδηα πενζζηνμθήξ ημο ηεκηνζημφ αζηένα αολάκεηαζ ηαζ δ πενζαάθθμοζα φθδ βίκεηαζ επίπεδδ παίνκμκηαξ ζηαδζαηά ημ ζπήια εκυξ δίζημο.

5. Ακ δ ζοκμθζηή ιάγα αενζμφ ζημ ηιήια ημο κέθμοξ πμο ηαηαννέεζ είκαζ ιεβαθφηενδ απυ 15 θμνέξ ηδ ιάγα ημο Γία ( ή πενίπμο 1,4% ηδξ ιάγαξ ημο Ήθζμο), δ ηεκηνζηή εενιμηναζία ηαζ πίεζδ αολάκμκηαζ ηυζμ χζηε κα ανπίζμοκ μζ ακηζδνάζεζ πονδκζηήξ ζφκηδλδξ πμο πανέπμοκ ζημκ αζηένα ανηεηή εκένβεζα βζα ημ ιεβαθφηενμ ιένμξ ηδξ γςήξ ημοξ. Ζ ζοβηέκηνςζδ εκένβεζαξ ζημ ηέκηνμ ημο επζηνέπεζ ζημκ αζηένα κα ζζμννμπήζεζ – δ έθηοζδ εκένβεζαξ αολάκεζ ηδ εενιμηναζία, δδιζμονβχκηαξ πίεζδ. Αοηυ αηνζαχξ ελζζμννμπεί ηδ δφκαιδ ηδξ αανφηδηαξ. ΋ζμ ιεβαθφηενδ δ ιάγα ημο αζηένα, ηυζμ πζμ βνήβμνα πνμηαθμφκηαζ μζ πονδκζηέξ ακηζδνάζεζξ, ηαζ μ αζηέναξ είκαζ πμζμ θαιπνυξ.

Μηθξά Αζηέξηα - Η δωή ελόο άζηξνπ πεξίπνπ κίαο Ηιηαθήο Μάδαο Μηθξά αζηέξηα έρνπλ κάδα έωο θαη κηάκηζε θνξέο κεγαιύηεξε από ηνλ Ήιην ΢ηάδην 1 - Σα αζηένζα βεκκζμφκηαζ ζε ιζα πενζμπή ορδθήξ ποηκυηδηαξ κεθεθχιαημξ, πμο ζοιποηκχκεηαζ ζε έκα ηενάζηζμ ζθαζνίδζμ αενίμο ηαζ ζηυκδξ . Απηή ε εηθόλα δείρλεη λεθέιωκα ηνπ Ωξίωλα ή M42.

΢ηάδην 2 - Μζα πενζμπή ζοιπφηκςζδξ ηδξ φθδξ εα ανπίζεζ κα εενιαίκεηαζ ηαζ κα θάιπεζ. Έηζζ ζπδιαηίγμκηαζ ηα Πνχζια Αζηένζα . Ακ έκα πνχζιμ αζηένζ πενζέπεζ ανηεηή φθδ δ ηεκηνζηή ημο εενιμηναζία θηάκεζ ημοξ 15 εηαημιιφνζα ααειμφξ Κεθζίμο. Απηή ε εηθόλα είλαη ε εθξνή (ρξώκαηνο θόθθηλνπ) ηνπ πξώηκνπ αζηεξηνύ.

΢ηάδην 3 - ΢ε αοηή ηδ εενιμηναζία, θαιαάκμοκ πχνα πονδκζηέξ ακηζδνάζεζξ ζηζξ μπμίεξ ημ οδνμβυκμ ζοβπςκεφεηαζ βζα κα ζπδιαηίζεζ ήθζμ . ΢ηάδην 4 - Σμ αζηένζ ανπίγεζ κα απεθεοεενχκεζ εκένβεζα, ζηαιαηχκηαξ ημ απυ ημ κα ζοζηαθεί αηυιδ πενζζζυηενμ πνμηαθχκηαξ ημ κα θάιρεζ. Σχνα πζα είκαζ έκα αζηένζ ηδξ ηφνζαξ αημθμοείαξ*. Σμ πθδζζέζηενμ αζηένζ ηδξ ηφνζαξ αημθμοείαξ ζηδ Γδ, μ Ήθζμξ.

΢ηάδην 5 - Έκα αζηένζ ιζαξ Ζθζαηήξ Μάγαξ παναιέκεζ ζηδκ ηφνζα αημθμοεία βζα πενίπμο 10 δζζεηαημιιφνζα πνυκζα, έςξ υημο υθμ ημ οδνμβυκμ ζοβπςκεφεηαζ πθήνςξ βζα κα ζπδιαηίζεζ ήθζμ.

΢ηάδην 6 - Ο πονήκαξ ανπίγεζ ηχνα κα ζοννζηκχκεηαζ πενζζζυηενμ ηαζ ανπίγμοκ κα ζοιααίκμοκ ακηζδνάζεζξ ζε έκα ηέθοθμξ βφνς απυ ημκ πονήκα. ΢ηάδην 7 - Ο πονήκαξ είκαζ ανηεηά εενιυξ, χζηε ημ ήθζμ κα ανπίζεζ κα ζοβπςκεφεηαζ βζα κα ζπδιαηίζεζ άκεναηα. Σα ελςηενζηά ζηνχιαηα ανπίγμοκ κα επεηηείκμκηαζ, κα ρφπμκηαζ ηαζ κα θάιπμοκ θζβυηενμ έκημκα. Σμ επεηηεηαιέκμ αζηένζ ηαθείηαζ ηχνα Κυηηζκμξ Γίβακηαξ.

΢ηάδην 8 - Ο πονήκαξ ημο δθίμο λειέκεζ , ηαζ ηα ελςηενζηά ζηνχιαηα παναζφνμκηαζ ιαηνζά απυ ημκ πονήκα, υπςξ έκα αένζμ ηέθοθμξ. Αοηυ ημ αένζμ πμο πενζαάθθεζ ημκ πονήκα μκμιάγεηαζ Πθακδηζηυ Νεθέθςια.

΢ηάδην 9 - Ο οπυθμζπμξ πονήκαξ (πμο είκαζ ημ 80% ημο ανπζημφ αζηενζμφ) ανίζηεηαζ ηχνα ζηα ηεθεοηαία ημο ζηάδζα. Ο πονήκαξ ιεηαηνέπεηαζ ζε θεοηυ

κάκμ, ημ αζηένζ ρφπεηαζ ηαζ ηεθζηά ζημηεζκζάγεζ. ΋ηακ ζηαιαηήζεζ κα θάιπεζ, ημ πθέμκ κεηνυ άζηνμ μκμιάγεηαζ Μαφνμξ Νάκμξ. Σεξάζηηα Άζηξα - Η δωή ελόο άζηξνπ πεξίπνπ 10 ειηαθώλ καδώλ Σα ηεξάζηηα αζηέξηα έρνπλ κηα κάδα 3x θνξέο κεγαιύηεξε από ηνπ Ήιηνπ. Μεξηθά είλαη αθόκε θαη 50x κεγαιύηεξα από ηνλ Ήιην. ΢ηάδην 1 - Σα ηενάζηζα αζηένζα ελεθίζζμκηαζ ιε ημκ ίδζμ ηνυπμ υπςξ ηα ιζηνά αζηένζα ιέπνζ κα θηάζμοκ ζημ ηφνζμ ζηάδζμ ηδξ αημθμοείαξ (αθ. ιζηνά αζηένζα, ζηάδζα 1-4). Σα αζηένζα θάιπμοκ ζηαεενά ιέπνζ ημ οδνμβυκμ κα ζοβπςκεοεεί βζα κα ζπδιαηζζηεί ήθζμ (πνεζάγμκηαζ δζζεηαημιιφνζα πνυκζα βζα έκα ιζηνυ αζηένζ, αθθά ιυκμ ιενζηά εηαημιιφνζα βζα έκα άζηνμ ιεβάθδξ ιάγαξ). ΢ηάδην 2 - Σμ ηενάζηζμ αζηένζ ιεηαηνέπεηαζ , ηυηε ζε έκακ ηυηηζκμ οπενβίβακηα ηαζ ανπίγεζ ιε έκα πονήκα δθίμο πμο πενζαάθθεηαζ απυ έκα ροπνυ ηέθοθμξ απυ , επεηηεζκυιεκμο αενίμο.

΢ηάδην 3 - Μέζα ζηα επυιεκα εηαημιιφνζα πνυκζα ιζα ζεζνά πονδκζηχκ ακηζδνάζεςκ πνμηφπημοκ ζπδιαηίγμκηαξ δζάθμνα ζημζπεία ζε έκα ηέθοθμξ βφνς απυ ημκ πονήκα ζζδήνμο. ΢ηάδην 4 - Ο πονήκαξ ηαηαννέεζ ζε θζβυηενμ απυ έκα δεοηενυθεπημ, πνμηαθχκηαξ ιία έηνδλδ πμο μκμιάγεηαζ ΢μοπενκυαα, ζηδκ μπμία έκα

ηνμοζηζηυ ηφια πηοπά ηα ελςηενζηά ζηνχιαηα ημο άζηνμο. (Σμ πναβιαηζηυ ζμοπενκυαα θάιπεζ πζμ θςηεζκυ απυ υ, ηζ μθυηθδνμξ μ βαθαλίαξ ζε έκα ζφκημιμ πνμκζηυ δζάζηδια).

΢ηάδην 5 - Μενζηέξ θμνέξ μ πονήκαξ επζαζχκεζ απυ ηδκ έηνδλδ. Ακ μ επζγχκ πονήκαξ είκαζ ιεηαλφ 1,5 - 3 δθζαηέξ ιάγεξ ακαθαιαάκεζ κα βίκεζ έκα ιζηνυ ηαζ πμθφ ποηκυ άζηνμ κεηνμκίςκ. Δάκ μ πονήκαξ είκαζ πμθφ ιεβαθφηενμξ απυ 3 δθζαηέξ ιάγεξ μ πονήκαξ ανπίγεζ κα ζοζζηέθεηαζ χζηε ιεηαηνέπεηαζ ζε ιζα ιαφνδ ηνφπα. * H Κύξηα Αθνινπζία είκαζ ιία ζοκεπήξ ηαζ δζαηνζηή θςνίδα αζηένςκ πμο ειθακίγεηαζ ζημ δζάβναιια αζηνζημφ πνχιαημξ ηαζ θαιπνυηδημξ. Αοηά ηα δζαβνάιιαηα είκαζ βκςζηά ςξ δζάβναιια Υενηγιπμοη-Ραζεθ. Σα αζηένζα αοηά είκαζ βκςζηά ςξ αζηέξεο θύξηαο αθνινπζίαο ή κάκμζ αζηένεξ. δζάβναιια ΥένηγιπμοηΡάζεθ: άλμκαξ ηεηιδιέκςκ: θαζιαηζηυξ ηφπμξ άλμκαξ ηεηαβιέκςκ: Λαιπνυηδηα 0, Ia, Ib: Τπενβίβακηεξ, II: Φςηεζκμί βίβακηεξ, III: Γίβακηεξ, IV: Τπμβίβακηεξ, V: Νάκμζ, VI: Τπμκάκμζ, VII: Λεοημί κάκμζ

2013

Κόσμος , δυνάμεις ,σωματίδια,Cern

Δημόκριτοσ (460-370 π.Χ.) «Κατά ςφμβαςη υπάρχει γλυκό και πικρό, ζεςτό και κρφο…. Στην πραγματικότητα υπάρχουν μόνο άτομα και το κενό». 51

Κάεε ημιιάηζ ημο ηυζιμο ιαξ πμο απμηεθείηαζ απυ οθδ είκαζ θηζαβιέκμ απυ άημια. Μέπνζ ηζξ ανπέξ ημο 20μο αζχκα μζ επζζηήιμκεξ πίζηεοακ υηζ ημ άημιμ ήηακ ημ ιζηνυηενμ ζςιαηίδζμ. ΢ηζξ ανπέξ ημο 20 αζχκα, μ Ernest Rutherford ηαηάθενε κα δείλεζ υηζ ημ άημιμ έπεζ έκα πμθφ ζοιπαβή, υζμ ηαζ ζπεηζηά πμθφ ιζηνυ, πονήκα εκχ μ οπυθμζπμξ πχνμξ ημο αηυιμο θαζκυηακ ηεκυξ.

Σν πείξακα ηνπ Ernest Rutherford Σμ ααζζηυ πείναια πμο πναβιαημπμίδζε ήηακ μ αμιαανδζζιυξ εκυξ θεπημφ θφθθμο πνοζμφ ιε ζςιαηίδζα α (πμφ ζήιενα βκςνίγμιε υηζ είκαζ πονήκεξ ημο ζημζπείμο Ήθζμ, He) πμθφ ιεβάθδξ ηαπφηδηαξ. Δκχ θμζπυκ ηα πζμ πμθθά απυ αοηά ηα ζςιαηίδζα δζαπενκμφζακ ημ θφθθμ ιε πμθφ ιζηνέξ απμηθίζεζξ, ιενζηά "βφνζγακ" πνμξ ηα πίζς. Οπςξ έθεβε μ ίδζμξ μ Rutherford, " ... ήηαλ ην ίδην απίζηεπην ζαλ λα είρεο ππξνβνιήζεη έλα ηζηγαξόραξην κε έλα βιήκα 15 ηληζώλ θαη ην βιήκα λα γύξηδε θαηεπζείαλ πίζω θαη λα ζε ρηππνύζε". Ο πονήκαξ ημο αηυιμο είκαζ εεηζηά θμνηζζιέκμξ εκχ, ηαηά ημ, Rutherford έκα πθήεμξ (ανκδηζηά θμνηζζιέκςκ) δθεηηνμκίςκ βέιζγε ημκ ηεκυ πχνμ. Έπνεπε κα ένεεζ μ Niels Bohr βζα κα αάθεζ ηα δθεηηνυκζα ζηδ "εέζδ" ημοξ, δδθαδή κα πενζζηνέθμκηαζ ζε ηοηθζηέξ ή εθθεζπηζηέξ ηνμπζέξ βφνς απυ ημκ πονήκα (ημ δθεηηνυκζμ είπε ήδδ ακαηαθοθεεί απυ ημκ Joseph John Thomsosn θίβα πνυκζα πνζκ).

Η δνκή ηνπ αηόκνπ

Ο πονήκαξ απμηεθείηαζ απυ ηα εεηζηά θμνηζζιέκα πνςηυκζα ηαζ ηα μοδέηενα θμνηζζιέκα ζςιαηίδζα , ηα κεηνυκζα. Πνςηυκζα ηαζ κεηνυκζα ακήημοκ ζηδκ μιάδα ηςκ αδνμκίςκ εκχ ηα δθεηηνυκζα ακήημοκ ζηδκ μιάδα ηςκ θεπημκίςκ. Σα πνςηυκζα ηαζ ηα κεηνυκζα ιε ηδ ζεζνά ημοξ απμηεθμφκηαζ απυ quark .Σα θεπηυκζα ηαζ ηα quark ζε ακηίεεζδ ιε ηα αδνυκζα είκαζ ζημζπεζχδδ ζςιαηίδζα δμιήξ, «θενιζυκζα» ( Μζηνυηενα ζςιαηίδζα φθδξ , πςνίξ εζςηενζηή δμιή). Μάθζζηα ακ ζπεδζάγαιε ημ άημιμ ηαζ αάγαιε ηα πνςηυκζα ηαζ ηα κεηνυκζα ιε δζάιεηνμ έκα εηαημζηυ , ηυηε ηα δθεηηνυκζα ηαζ ηα quarks εα είπακ ηδκ δζάιεηνμ ιζαξ ηνίπαξ εκχ δ ζοκμθζηή δζάιεηνμξ ημοξ αηυιμο εα ήηακ υζμ 30 βήπεδα πμδμζθαίνμο! Σμ 99.999999999999% εκυξ αηυιμο είκαζ ηεκυ!

Οη αιιειεπηδξάζεηο κεηαμύ ζωκαηηδίωλ Σα ζημζπεζχδδ ζςιαηίδζα αθθδθεπζδνμφκ ιεηαλφ ημοξ. Οζ αθθδθεπζδνάζεζξ αοηέξ πςνίγμκηαζ ζε ηέζζενζξ εειεθζχδδξ αθθδθεπζδνάζεζξ: μζ αανοηζηέξ, μζ δθεηηνμιαβκδηζηέξ, ηαζ ζζπονέξ ηαζ αζεεκείξ πονδκζηέξ .

Βαξπηηθή Αιιειεπίδξαζε: Δίκαζ οπεφεοκδ βζα ηδκ ζοβηνυηδζδ ηςκ βαθαλζχκ, ηαεχξ ηαζ βζα ηδκ πενζθμνά ηδξ Γδξ ηαζ άθθςκ πθακδηχκ βφνς απυ ημκ Ήθζμ. Οοζζαζηζηά είκαζ δ εθηηζηή δφκαιδ πμο αζηείηαζ ιεηαλφ υθςκ ηςκ ζςιάηςκ.

Ηιεθηξνκαγλεηηθή: (electromagnetic interaction): Αθθδθεπίδναζδ πμο μθείθεηαζ ζημ δθεηηνζηυ θμνηίμ, ζοιπενζθαιαακμιέκςκ ηαζ ηςκ ιαβκδηζηχκ ζοκεπεζχκ πμο έπμοκ κα ηάκμοκ ιε ηζκμφιεκα δθεηηνζηά θμνηία. Ζ δθεηηνμιαβκδηζηή δφκαιδ ηάκεζ ζχιαηα πμο έπμοκ ημ ίδζμ θμνηίμ κα

απςεμφκηαζ

έθημκηαζ

εκχ ζχιαηα ιε δζαθμνεηζηυ θμνηίμ κα

Πμθθέξ δοκάιεζξ πμο ζοκακημφιε ζηδκ ηαεδιενζκή ιαξ γςή, υπςξ δ ηνζαή ή αηυιδ ηαζ μ ιαβκδηζζιυξ πνμηαθμφκηαζ απυ ηδκ δθεηηνμιαβκδηζηή (ή Ζ-Μ) δφκαιδ..

Ιζρπξή ππξεληθή: Δίλαη ππεύζπλε γηα ηελ ζπγθξόηεζε ηωλ ππξήλωλ ηωλ αηόκωλ. Γειαδή ζπγθξαηεί ηα πξωηόληα θαη ηα λεηξόληα , κε απνηέιεζκα ην ζρεκαηηζκό ηνπ ππξήλα. Δπεηδή ηα αδξόληα απηά, έρνπλ εζωηεξηθή δνκή, ε ζεκειηώδεο αιιειεπίδξαζε ππάξρεη κεηαμύ ηωλ quark. Τα quark έρνπλ ειεθηξνκαγλεηηθό θνξηίν θαζώο θαη έλα άιιν είδνο θνξηίνπ πνπ νλνκάδεηαη θνξηίν ρξώκαηνο 1*. Η δύλακε αλάκεζα ζηα θνξηηζκέλα κε ρξώκα ζωκαηίδηα είλαη πνιύ δπλαηή θαη γη' απηό ην ιόγν νλνκάδεηαη ηζρπξή. Αζζελήο ππξεληθή: Αθθδθεπίδναζδ οπεφεοκδ βζα υθεξ ηζξ δζαδζηαζίεξ υπμο ειθακίγεηαζ αθθαβή ηδξ βεφζδξ 2, δδθαδή βζα ηδκ αζηάεεζα ηςκ θεπημκίςκ ηαζ ηςκ quark (ηαεχξ ηαζ ηςκ ζςιαηζδίςκ πμο αοηά απανηίγμοκ) ιε ιεβάθδ ιάγα. Έπμοκ επίζδξ παναηδνδεεί δζαδζηαζίεξ αζεεκμφξ αθθδθεπίδναζδξ υπμο δεκ ειθακίγεηαζ αθθαβή ηδξ βεφζδξ (ή ημο θμνηίμο) οπεφεοκςκ βζα ηζξ πονδκζηέξ δζαζπάζεζξ.

Φνξείο ηωλ δπλάκεωλ: Κάεε είδμξ αθθδθεπίδναζδξ ζοκηεθείηαζ ιέζς εκυξ ζςιάηζμο, ημο θμνέα ή αθθζχξ ζςιαηίδζμ ακηαθθαβήξ .Αοηά είκαζ άθθα ζημζπεζχδδ ζςιαηίδζα, ηα ιπμγυκζα. Βανοηυκζα: Οζ αανοηζηέξ δοκάιεζξ πζζηεφμοκ μζ εζδζημί υηζ έπμοκ ςξ θμνέα ηα αανοηυκζα. Αθθά αηυια αοηυ ημ γήηδια είκαζ οπυ ένεοκα. Φςηυκζα: Οζ δθεηηνμιαβκδηζηέξ δοκάιεζξ έπμοκ ςξ θμνέα ημ θςηυκζμ , ημ μπμίμ έπεζ ιδδεκζηή ιάγα ηαζ ηαλζδεφεζ πάκηα ιε ηδκ "ηαπφηδηα ημο θςηυξ", c, δ μπμία είκαζ ζημ ηεκυ ζπεδυκ 300.000.000 ιέηνα ημ δεοηενυθεπημ. . Φςηυκζα 1

*. ρξωκαηηθό θνξηίν (color charge): Καακηζηυξ ανζειυξ πμο ηαεμνίγεζ ηδ ζοιιεημπή ζε ζζπονέξ αθθδθεπζδνάζεζξ. Σα ημοάνη ηαζ ηα βηθμουκζα έπμοκ ιδ ιδδεκζηυ πνςιαηζηυ θμνηίμ 2

΋νμξ πμο πνδζζιμπμζείηαζ βζα ημοξ δζαθμνεηζημφξ ηφπμοξ ημοάνη (up, down, charm,strange,top.bottom) ηαζ βζα ημοξ δζαθμνεηζημφξ ηφπμοξ θεπημκίςκ (ειεθηξόλην, κηόλην, η). Γζα ηάεε θμνηζζιέκδ βεφζδ θεπημκίμο, οπάνπεζ ιζα ακηίζημζπδ βεφζδ λεηξίλνπ. Με άθθα θυβζα, βεφζδ είκαζ μ ηαακηζηυξ ανζειυξ πμο δζαηνίκεζ ημοξ δζαθμνεηζημφξ ηφπμοξ ημοάνη/θεπημκίςκ. Κάεε βεφζδ ημοάνη ηαζ θμνηζζιέκμο θεπημκίμο έπεζ δζαθμνεηζηή ιάγα. Γζα ηα κεηνίκα, δεκ βκςνίγμοιε αηυιδ ακ έπμοκ ιάγα ηαζ πμζα είκαζ αοηή.

δζαθμνεηζηήξ εκένβεζαξ ηαθφπημοκ ημ δθεηηνμιαβκδηζηυ θάζια απυ ηζξ αηηίκεξ Υ ιέπνζ ημ μναηυ θςξ, ηα ναδζμηφιαηα ηαζ αηυιδ παναπένα. W,Z Μπμγυκζα Οζ θμνείξ ηςκ αζεεκχκ πονδκζηχκ αθθδθεπζδνάζεςκ είκαζ ηα W,Z Μπμγυκζα. Σα W έπμοκ δθεηηνζηυ θμνηίμ εκχ ημ Z είκαζ δθεηηνζηά μοδέηενμ.

Γηθμουκζα: Σέθμξ ηα βηθμουκζα απμηεθμφκ ημοξ θμνείξ ηςκ ζζπονχκ πονδκζηχκ δοκάιεςκ. 3

Σμ θμνηίμ πνχιαημξ ζοιπενζθένεηαζ δζαθμνεηζηά απυ ημ δθεηηνμιαβκδηζηυ θμνηίμ. Σα βηθμουκζα έπμοκ θμνηίμ πνχιαημξ, πμο είκαζ απυ ιυκμ ημο πανάλεκμ ιζα ηαζ δεκ ιμζάγμοκ ηαευθμο ζακ ηα θςηυκζα (θμνείξ ηδξ δθεηηνμιαβκδηζηήξ δφκαιδξ) ηα μπμία δεκ έπμοκ δθεηηνμιαβκδηζηυ θμνηίμ. Δκχ ηα ημοάνη έπμοκ θμνηίμ πνχιαημξ ,ηα ζφκεεηα ζςιαηίδζα πμο απμηεθμφκηαζ απυ ημοάνη δεκ έπμοκ ζοκμθζηά θμνηίμ πνχιαημξ (είκαζ μοδέηενα ςξ πνμξ ημ πνχια - θεοηά). Γζ' αοηυ ημ θυβμ, δ ζζπονή δφκαιδ ζοιιεηέπεζ ιυκμ ζημ επίπεδμ ηςκ ημοάνη ηαζ αοηυξ αηνζαχξ είκαζ μ θυβμξ πμο δεκ αθέπμοιε ηδκ ζζπονή δφκαιδ.

ΚΑΘΙΔΡΩΜΔΝΟ ΠΡΟΣΤΠΟ (STANDARD MODEL) Σμ Καεζενςιέκμ πνυηοπμ δδιζμονβήεδηε απυ ηδκ έκςζδ πνμδβμφιεκςκ εεςνζχκ. ΢φιθςκα ιε αοηυ ηάεε «ηυηημξ» φθδξ ζημ ζφιπακ έπεζ δδιζμονβδεεί απυ 12 ζημζπεζχδδ ζςιαηίδζα ηα μπμία αθθδθεπζδνμφκ ιέζς 3 δοκάιεςκ. Σδξ δθεηηνμιαβκδηζηήξ, ηδξ ζζπονήξ ηαζ ηδξ αζεεκήξ πονδκζηήξ δφκαιδξ. Σα ζημζπεζχδδ ζςιαηίδζα πςνίγμκηαζ ζε δομ μιάδεξ, ηα θεπηυκζα ηαζ ηα quarks. Κάεε μιάδα έπεζ έλζ ζςιαηίδζα ηα υπμζα πςνίγμκηαζ ζε ηνεζξ βεκζέξ .

ΠΡΧΣΖ ΓΔΝΗΑ Σα πζμ εθαθνζά ηαζ ζηαεενά ζςιαηίδζα ανίζημκηαζ ζηδκ πνχηδ βεκζά. Αοηά είκαζ ηα up , down quark , ηα δθεηηνυκζα ηαζ ημ κεηνίκμ. Αοηυ ημ ηεθεοηαίμ είπε πνμαθεθεεί απυ ημκ Wolfgang Pauli απυ ημ 1930, αθθά ιυκμ ημ 1956 απμδείπεδηε ηαζ πεζναιαηζηά δ φπανλή ημο. Δίκαζ έκα μοδέηενμ δθεηηνζηά ζςιαηίδζμ ιε εηπθδηηζηά ιζηνή ιάγα (ζηδ πναβιαηζηυηδηα δ ιάγα ημο είκαζ ιζηνυηενδ απυ ημ ζθάθια πμο ηάκμοκ μζ πεζναιαηζηέξ ζοζηεοέξ ηαζ εεςνδηζηά ημ ακηζιεηςπίγμοιε ζακ κα ιδκ έπεζ ιάγα ). Σμ κεηνίκμ ειθακίγεηαζ ζακ πνμσυκ ηδξ δζάζπαζδξ ημο κεηνμκίμο. Σμ κεηνίκμ ακήηεζ ηαζ αοηυ ζηα θεπηυκζα. Πανυθμ πμο ηα ηέζζενα αοηά ζςιαηίδζα ζπδιαηίγμοκ ηδκ φθδ υθμο ημο (ζδιενζκμφ) ζφιπακημξ, ζηα πεζνάιαηα πμο βίκμκηαζ ειθακίγμκηαζ ηαζ άθθα ζςιαηίδζα πμο έπμοκ υιςξ εηπθδηηζηέξ μιμζυηδηεξ ιε ηα ηέζζενα πμο πνμακαθέναιε .

ΓΔΤΣΔΡΖ ΓΔΝΗΑ Έηζζ ζηδκ δεφηενδ βεκζά ηαηαηάζζμκηαζ ηα charm, strange quark ηαεχξ ηαζ ημ ιζυκζμ ηαζ ημ κεηνζκμ ημο ιζυκζμ.

ΣΡΗΣΖ ΓΔΝΗΑ Σέθμξ ζηδκ ηνίηδ βεκζά ανίζημκηαζ ηα top, bottom quark ηαζ ημ ηαο ηαζ κεηνζκμ ημο ηαο.

Γπν

ιόγηα γηα ην CERN

Σί είλαη ην CERN; Σμ CERN (Organisation Européenne pour la Recherche Nucléaire "Δονςπασηυξ Ονβακζζιυξ Πονδκζηχκ Δνεοκχκ) είκαζ ημ Δονςπασηυ Δνβαζηήνζμ, ημ ιεβαθφηενμ ηέκηνμ βζα ηδ Φοζζηή ζημζπεζςδχκ ζςιαηζδίςκ ζημκ ηυζιμ. Οηακ ζδνφεδηε, ήηακ έκα απυ ηα πνχηα ζοθθμβζηά Δονςπασηά εβπεζνήιαηα ηαζ απμηεθεί, ήδδ, έκα θαιπνυ πανάδεζβια δζεεκμφξ ζοκενβαζίαξ. Ο ανπζηυξ ανζειυξ ηςκ 12 ζδνοηζηχκ ιεθχκ, ζήιενα, έπεζ αολδεεί ζε 20 ηνάηδ ιέθδ. Σμ ημ 1954 απυ 12 εονςπασηέξ πχνεξ ιεηαλφ ηςκ μπμίςκ ηαζ δ Δθθάδα - ήηακ έκαξ απυ ημοξ πνχημοξ μνβακζζιμφξ πνμξ ηδκ ηαηεφεοκζδ ηδξ δζεονςπασηήξ έκςζδξ ηαζ ζοκενβαζίαξ. ΢ήιενα, απανηίγεηαζ υπζ ιυκμ απυ ηα ηνάηδ-ιέθδ ηδξ ΔΔ (ααζζηά ιέθδ), αθθά ηαοηυπνμκα ζοιιεηέπμοκ εκενβά μζ ΖΠΑ, Ηκδία, Ηζναήθ, Ρςζία, Ηαπςκία, Σμονηία ηαζ δ UNESCO. Πνυηεζηαζ βζα έκα πακακενχπζκμ εβπείνδια, πμο ςξ ααζζηυ ακηζηείιεκμ ενεοκχκ ημο ήηακ ηαζ είκαζ ηα ζημζπεζχδδ ζςιαηίδζα, μζ δμιζημί θίεμζ πμο απανηίγμοκ ηδκ φθδ, υπςξ ηαζ μζ δοκάιεζξ πμο ηα δζέπμοκ. Γδθαδή ένβμ ημο CERN είκαζ δ ηαεανή επζζηήιδ, δ δζενεφκδζδ ηςκ πθέμκ εειεθζςδχκ ενςηδιάηςκ βζα ηδ Φφζδ: Σζ είκαζ δ φθδ; Απυ πμφ πνμένπεηαζ; Πςξ ζοβηναηείηαζ βζα κα ζπδιαηίζεζ άζηνα, πθακήηεξ ηαζ ακενχπζκα υκηα;

Πνύ βξίζθεηαη ην CERN; To CERN ανίζηεηαζ ζηα ζφκμνα ιεηαλφ Γαθθίαξ ηαζ Δθαεηίαξ, θίβμ έλς απυ ηδ Γεκεφδ. Ζ εέζδ ημο ζοιαμθίγεζ ημ δζεεκέξ πκεφια ζοκενβαζίαξ, πμο είκαζ ηαζ μ θυβμξ ηδξ επζηοπίαξ ημο ενβαζηδνίμο.

Tη εξεπλά ην CERN ; Σμ CERN ενεοκά ηα ζοζηαηζηά ηδξ φθδξ ηαζ ημ είδμξ ηςκ δοκάιεςκ πμο ηδκ ηναημφκ εκςιέκδ. Οζ ενεοκδηέξ πνδζζιμπμζμφκ υθεξ ηζξ, ορδθμφ επζπέδμο, επζζηδιμκζηέξ δοκαηυηδηεξ πμο ημοξ πανέπεζ ημ ενβαζηήνζμ. Πνυηεζηαζ βζα επζηαποκηέξ πμο επζηαπφκμοκ ηα ιζηνμζημπζηά ζςιαηίδζα ζε ηαπφηδηεξ θίβμ ιζηνυηενεξ απυ ηδκ ηαπφηδηα ημο θςηυξ ηαζ ακζπκεοηέξ πμο ηάκμοκ ηα ζςιαηίδζα αοηά "μναηά". Σμ ααζζηυ ακηζηείιεκμ ηδξ ένεοκαξ ημο CERN είκαζ δ εειεθζαηή θοζζηή, δ μπμία ιεθεηά ηα ζοζηαηζηά ηαζ ηζξ θεζημονβίεξ ημο ζφιπακημξ. Υνδζζιμπμζχκηαξ ηα ιεβαθφηενα ηαζ πθέμκ πμθφπθμηα επζζηδιμκζηά υνβακα βζα ηδ ιεθέηδ ηςκ ααζζηχκ ζοζηαηζηχκ ηδξ φθδξ, ηα ζημζπεζχδδ ζςιαηίδζα ηαζ ηζξ ζοβηνμφζεζξ ιεηαλφ ημοξ, μζ θοζζημί απμηαθφπημοκ ημοξ κυιμοξ ηδξ θφζεςξ.

Γηαηί καο ελδηαθέξνπλ όια απηά; Απυ ηδκ αοβή αηυια, ημο πμθζηζζιμφ, μζ άκενςπμζ πνμζπαεμφζακ κα ιάεμοκ υθμ ηαζ πενζζζυηενα βζα ημκ ηυζιμ ημοξ. Ο ανπζηυξ ζημπυξ είκαζ δ βκχζδ, αθθά ηεθζηά έπμκηαζ πμθθά πναηηζηά μθέθδ. Σμκ 19μ αζχκα, υηακ μ Μάζηθ Φάνακηεσ (Michael Faraday) νςηήεδηε απυ έκα δφζπζζημ ιέθμξ ηδξ Βνεηακζηήξ ηοαένκδζδξ βζα ηδ πνδζζιυηδηα ηδξ ενβαζίαξ ημο ζημκ δθεηηνζζιυ, ημο απάκηδζε δείπκμκηαξ ιεβάθδ πνμκμδηζηυηδηα: "Μζα ιένα, ηφνζε," είπε, "ιπμνεί κα ηδκ θμνμθμβήζεηε". Οπςξ μ Φάνακηεσ ηαεμδδβήεδηε απυ ηδκ επζεοιία ηδξ βκχζδξ, δ ακαγήηδζδ ηαεανήξ βκχζδξ ζημ CERN μδδβεί ζηδκ ακάπηολδ ηδξ ηεπκμθμβίαξ. Σμ CERN έδςζε ζημκ ηυζιμ πνμμπηζηέξ πμθφ δζαθμνεηζηέξ ιεηαλφ ημοξ υπςξ μζ ζαηνζηέξ απεζημκίζεζξ ηαζ ημ WWW. Αθθά μζ επζζηήιμκεξ, ζημοξ μπμίμοξ πνςζηάιε αοηέξ ηζξ ακαηαθφρεζξ, δεκ εκδζαθένμκηακ βζα ηδκ ζαηνζηή ή ημοξ οπμθμβζζηέξ. Σμ ηίκδηνυ ημοξ ήηακ, απθά, δ ακαηάθορδ.

Σμ CERN παίγεζ, επίζδξ, ζπμοδαίμ νυθμ ζηδκ ακχηενδ ηεπκζηή εηπαίδεοζδ. Δκα εονφ πεδίμ απυ εηπαζδεοηζηά πνμβνάιιαηα ηαζ οπμηνμθίεξ πνμζεθηφεζ ζημ ενβαζηήνζμ πμθθμφξ ηαθακημφπμοξ κέμοξ επζζηήιμκεξ ηαζ ιδπακζημφξ. Πμθθμί εκδζαθένμκηαζ κα ζηαδζμδνμιήζμοκ ζηδ αζμιδπακία, υπμο δ ειπεζνία ημοξ ζε έκα ορδθήξ ηεπκμθμβίαξ πμθοεεκζηυ πενζαάθθμκ απμθαιαάκεζ ζδζαίηενδξ εηηίιδζδξ.

ηη πεηξάκαηα γίλνληαη ζην CERN ; Σα πεζνάιαηα αοηά δεκ ιμζάγμοκ ιε άθθα ζηδκ ζζημνία ηδξ επζζηήιδξ. Δπμοκ ζπεδζαζηεί ηαζ εηηεθμφκηαζ απυ εηαημκηάδεξ επζζηήιμκεξ ηαζ ημ ιέβεευξ ημοξ είκαζ, ζοπκά, ιεβαθφηενμ απυ έκα ζπίηζ. Δίκαζ ζε θεζημονβία βζα ανηεημφξ ιήκεξ, ή πνυκζα, εκχ ζοπκά, πνεζάγμκηαζ ηαζ πνυκζα βζα κα μθμηθδνςεμφκ. Έκα απυ ηα ιεβαθφηενα πεζνάιαηα ζημ CERN είπε ζημπυ ηδκ ακαηάθορδ ημο ζςιαηζδίμο Υζβηξ.Σμ ζωκαηίδην Υηγθο, ηαθμφιεκμ εηθασηεοιέκα ςξ «ην ζωκαηίδην ηνπ Θενύ» («the God particle»), δίκεζ ηδ δοκαηυηδηα βζα ελήβδζδ ζημκ ηνυπμ πμο ζοβηνμηείηαζ δ φθδ πνμζδίδμκηάξ ηδξ ζδζυηδηεξ υπςξ βζα πανάδεζβια δ ιάγα. Γοζηοπχξ, ημ ζςιαηίδζμ δζαζπάηαζ πμθφ βνήβμνα ζε άθθα ζςιαηίδζα ηαζ δ άιεζδ παναηήνδζή ημο είκαζ αδφκαηδ. Δπμιέκςξ δ παναηήνδζή ημο έβηεζηαζ ζηδκ ακηίζημζπδ παναηήνδζδ ηςκ πνμσυκηςκ ηδξ δζάζπαζδξ. Τπάνπμοκ ανηεημί ηνυπμζ δζάζπαζδξ ημο Higgs. Γζ' αοηυ ημ θυβμ μζ θοζζημί είκαζ ακαβηαζιέκμζ κα εθέβλμοκ υθμοξ ηζξ πζεακμφξ ηνυπμοξ δζάζπαζήξ ημο.Ζ ακαηάθορή ημο εα αμδεήζεζ ζηδκ ηαθφηενδ ηαηακυδζδ ηδξ δδιζμονβίαξ ημο ζφιπακημξ θφκμκηαξ εέιαηα, ζηδ εεςνία ηδξ ιεβάθδξ έηνδλδξ, αιέζςξ ιεηά ηα πνχηα ηθάζιαηα ημο δεοηενυθεπημο ηδξ βέκκδζδξ ημο ζφιπακημξ. Σμ ιπμγυκζμ αοηυ πήνε ημ υκμιά ημο απυ ημκ Βνεηακυ

ηαεδβδηή θοζζηήξ Πίηεν Υζβηξ (Peter Higgs), μ μπμίμξ πνυηεζκε ηδκ φπανλή ημο. Σμκ Γεηέιανζμ ημο 2011, Οζ επζζηήιμκεξ ημο CERN ακαημίκςζακ ηα απμηεθέζιαηα ηςκ πεζναιάηςκ πμο μθμηθήνςζακ ζημκ LHC (Large Hadron Collider), ημκ πενζαυδημ Μεβάθμ Δπζηαποκηή Αδνμκίςκ,. Βαζζγυιεκμζ θμζπυκ ζημκ LHC, ημκ πζμ ζζπονυ ηαζ πενίπθμημ επζηαποκηή ζςιαηζδίςκ πμο δδιζμονβήεδηε πμηέ, ανήηακ εκδείλεζξ φπανλδξ ημο Μπμγμκίμο Υζβηξ ιε ιάγα βφνς ζηα 125 GeV/c2. [5] ΢ηζξ 4 Ημοθίμο 2012, μζ επζζηήιμκεξ ημο CERN επζαεααίςζακ ηδκ ακαηάθορδ εκυξ κέμο ζςιαηζδίμο ιε ιάγα 126,5 GeV) ιε απυηθζζδ 5 ζίβια, πμο ζδιαίκεζ αεααζυηδηα ηαηά 99,99995% ηαζ πςξ δ παναηήνδζδ αοηή είκαζ επαθδεεφζζιδ ηαζ ιπμνεί κα ακαπαναπεεί μπμηεδήπμηε[6][7]. Αοηυ ημ ζςιαηίδζμ εζηάγεηαζ υηζ είκαζ ιπμγυκζμ ηαζ ιάθζζηα ημ αανφηενμ πμο έπεζ ανεεεί. Δζηάγεηαζ υηζ ημ κέμ ζςιαηίδζμ έπεζ παναηηδνζζηζηά ημο ζςιαηίμο Υζβηξ, ιε επζθφθαλδ χζπμο κα θακεί υηζ θένεζ πνάβιαηζ ηαζ ηζξ θμζπέξ, εεςνδηζηά, πνμαθεπυιεκεξ ζδζυηδηέξ ημο.[8][9][10]. Πνμζθάηςξ ακαημζκχεδηε πςξ δ ακάθοζδ ηςκ ζπκχκ εκυξ ζημζπεζχδμοξ ζςιαηζδίμο πμο ακαηαθφθεδηε ζημκ Μεβάθμ Δπζηαποκηή Αδνμκίςκ (LHC) ημο CERN ημ ηαθμηαίνζ ημο 2012 έδεζλε ζζπονέξ εκδείλεζξ υηζ είκαζ ημ ιπμγυκζμ ημο Υζβηξ.[11]Ζ ακαηάθορδ αοηή είκαζ ζδιακηζηυ αήια βζα ηδκ έκανλδ ηδξ εεςνδηζηήξ ηαζ πεζναιαηζηήξ δζενεφκδζδξ ηδξ εεςνίαξ ηδξ οπενζοιιεηνίαξ. Σα οπενζοιιεηνζηά ζςιαηίδζα είκαζ αυναηα (ιδ αζζεδηά ή ιδ άιεζα ακζπκεφζζια) ηαζ ίζςξ ακηζπνμζςπεφμοκ ημ 90% ημο ζφιπακημξ. [12]

Πνηνί δνπιεύνπλ εθεί; To CERN απαζπμθεί πενίπμο 3000 ακενχπμοξ, μζ μπμίμζ ηαθφπημοκ ιζα ιεβάθδ πμζηζθία επαββεθιάηςκ ηαζ δελζμηήηςκ, υπςξ ιδπακζημφξ, ηεπκζημφξ, ηεπκίηεξ, δζμζηδηζημφξ, ενβάηεξ ... Σμ πνμζςπζηυ ημο CERN ζπεδζάγεζ ηαζ ηαηαζηεοάγεζ ηα πμθφπθμηα ιδπακήιαηα, ηαζ ελαζθαθίγεζ ηδκ μιαθή θεζημονβία ημοξ. Βμδεά ζηδκ πνμεημζιαζία, επίηεολδ, ακάθοζδ ηαζ ενιδκεία ηςκ πμθφπθμηςκ επζζηδιμκζηχκ πεζναιάηςκ ηαζ επζηεθεί

ηα δζάθμνα ηαεήημκηα πμο απαζημφκηαζ χζηε κα ηαηαζηεί έκαξ ηυζμ ζδζαίηενμξ μνβακζζιυξ επζηοπήξ ζημ ένβμ ημο. Πενίπμο 6500 επζζηήιμκεξ, ζπεδυκ μζ ιζζμί θοζζημί ζςιαηζδίςκ ημο ηυζιμο, ένπμκηαζ ζημ CERN βζα ηζξ ένεοκέξ ημοξ. Πενίπμο ημ ιζζυ ηδξ ημζκυηδηαξ ηδξ ζςιαηζδζαηήξ θοζζηήξ ζημκ ηυζιμ, δμοθεφμοκ ζε πεζνάιαηα πμο μνβακχκμκηαζ απυ ημ CERN. Δηπνμζςπμφκ 500 Πακεπζζηήιζα ηαζ πενζζζυηενα απυ 80 έεκδ.

Γλωξίδαηε όηη;

δ ακηζ-φθδ πανάβεηαζ ηαεδιενζκά ζημ CERN (πανάβμκηαζ πενζζζυηενα απυ 10 εηαημιιφνζα ζςιαηίδζα ημ δεοηενυθεπημ.) μ ιεβαθφηενμξ ιαβκήηδξ ζημκ ηυζιμ ανίζηεηαζ ζημ CERN ηαζ γοβίγεζ πενζζζυηενμ απυ ημκ πφνβμ ημο Eiffel. ημ ηεκυ ηςκ ενβαζηδνζαηχκ επζηαποκηχκ είκαζ ηαθφηενμ απυ αοηυ ιεηαλφ ηδξ Γδξ ηαζ ηδξ ΢εθήκδξ. μ ιεβαθφηενμξ επζηαποκηήξ ημο CERN έπεζ πενίιεηνμ 27 km. Σα ζςιαηίδζα πμο ηζκμφκηαζ ιε ηαπφηδηα ημκηά ζηδκ ηαπφηδηα ημο θςηυξ εηηεθμφκ πενζζζυηενεξ απυ 11 000 πενζζηνμθέξ ημ δεοηενυθεπημ. μζ ακζπκεοηέξ ημο CERN έπμοκ ιέβεεμξ υζμ έκα ηεηναυνμθμ ηηίνζμ. πενζζζυηενμζ απυ 1800 θοζζημί ενβάγμκηαζ ζημ ιεβαθφηενμ πείναια πμο εημζιάγεηαζ βζα ημκ επυιεκμ επζηαποκηή ημο CERN. Αοηυ ημ πείναια εα πανάβεζ δεδμιέκα ιε έκακ νοειυ ζπεδυκ ίζμ ιε ημκ ανζειυ ηςκ ηθήζεςκ πμο ιπμνμφκ κα βίκμοκ ακ ηαεέκαξ απυ ζαξ ηδθεθςκήζεζ ζε δέηα άθθμοξ ηαοηυπνμκα

Ιζηνξία ηνπ CERN Ο πνχημξ επζηαποκηήξ ζςιαηζδίςκ ημο CERN ήηακ έκα ζοβπνμ-ηφηθμηνμ πνςημκίςκ, ζζπφμξ 600 MeV πμο ηέεδηε ζε θεζημονβία ημ 1957. Απυ ηζξ πνχηεξ ημο επζηοπίεξ ήηακ δ παναηήνδζδ ηδξ ιεηαηνμπήξ

εκυξ πζμκίμο ζε έκα δθεηηνυκζμ ηαζ έκα κεηνίκμ. Αημθμφεδζε ημ 1959 ημ ζφβπνμηνμ πνςημκίςκ (PS) πμο θεζημφνβδζε ημ 1959, ιε ζζπφ 28 GeV. Σμ 1965 μζ εβηαηαζηάζεζξ ημο CERN επεηηάεδηακ πνμηεζιέκμο κα δδιζμονβδεεί μ πνχημξ παβημζιίςξ ζοβηνμοζηήξ πνςημκίςκ (ISR). Σμ 1967 δυεδηε ζε θεζημονβία ημ ISOLDE, έκαξ δζαπςνζζηήξ ζζμηυπςκ πμο επέηνεπε ηδ ιεθέηδ αναπφαζςκ πονήκςκ. Σμ 1973 ήηακ δ πνμκζά ηςκ πνχηςκ ζδιακηζηχκ ακαηαθφρεςκ. Πεζνάιαηα ζημ ISR δείπκμοκ υηζ ηα πνςηυκζα ιεβεεφκμκηαζ υηακ αολάκεηαζ δ εκένβεζά ημοξ. Ο εάθαιμξ θοζαθίδςκ οδνμβυκμο απμηαθφπηεζ υηζ ηα κεηνίκα ιπμνμφκ κα αθθδθεπζδνάζμοκ ιε άθθα ζςιαηίδζα αθθά κα παναιείκμοκ κεηνίκα. Αοηή δ ακαηάθορδ ηςκ «μοδέηενςκ νεοιάηςκ» δίκεζ ηδ ιεβαθφηενδ χεδζδ ζε ιζα κέα εεςνία, πμο επζπεζνεί κα εκμπμζήζεζ ημ ιμκηέθμ ηδξ αζεεκμφξ πονδκζηήξ δφκαιδξ ιε εηείκμ ηδξ δθεηηνμιαβκδηζηήξ. Σμ 1976 ηίεεηαζ ζε θεζημονβία έκα δεφηενμ ενβαζηήνζμ, ιε έκα ζφβπνμηνμ πνςημκίςκ επηά πζθζμιέηνςκ, ημ SPS. Χξ ηα ηέθδ ημο 1978 δ ζζπφξ ημο SPS ακαααειίγεηαζ ζηα 500 GeV. Σδ πνμκζά εηείκδ δμηζιάζηδηε πεζναιαηζηά ηαζ δ «ηεπκζηή ζημπαζηζηήξ ρφλδξ» πμο είπε δζαηοπχζεζ μ ενεοκδηήξ ημο CERN Simon van der Meer ημ 1968. Υάνδ ζηδκ ελέθζλδ αοηή ανπίγεζ μ ζπεδζαζιυξ ηδξ ιεηαηνμπήξ ημο SPS ζε έκακ ζοβηνμοζηή πνςημκίςκ ηαζ ακηζπνςημκίςκ, πνδζζιμπμζχκηαξ έκακ δαηηφθζμ ζοζζχνεοζδξ ακηζπνςημκίςκ (AA). Χξ ηo 1978 δ ζζπφξ ημο ζφβπνμηνμο PS ακαααειίγεηαζ, θεάκμκηαξ ημ πζθζαπθάζζμ ηδξ ανπζηήξ ζζπφμξ. Με αοηυ ςξ ηεκηνζηυ επζηαποκηή, ημ CERN δζαεέηεζ πθέμκ έκα ιμκαδζηυ ζφζηδια ζοκδεδειέκςκ επζηαποκηχκ, πμο επζηνέπεζ απανάιζθθδ πμζηζθία πεζναιάηςκ. Σμ 1981 δ ιεηαηνμπή ημο SPS μθμηθδνχκεηαζ ηαζ ηα πνχηα δφμ πεζνάιαηα ιεθέηδξ ζοβηνμφζεςκ ιεηαλφ φθδξ ηαζ ακηζφθδξ θαιαάκμοκ πχνα ημκ Ημφθζμ ημο 1981. Καηά ηδ ζδιακηζηή αοηή πνμκζά απμθαζίγεηαζ δ ηαηαζηεοή εκυξ Μεβάθμο ζοβηνμοζηή δθεηηνμκίςκπμγζηνμκίςκ (ημο LEP - Large Electron-Positron collider), ιε ανπζηή εκένβεζα 50 GeV. Σμ 1983 βίκεηαζ δ ζζημνζηή ακαηάθορδ ηςκ ιπμγμκίςκ W ηαζ Ε, ηςκ θμνέςκ δδθαδή ηδξ αζεεκμφξ πονδκζηήξ δφκαιδξ, μπυηε επζαεααζχκεηαζ δ «δθεηηναζεεκήξ» εεςνία πμο ζοκδοάγεζ ηδκ αζεεκή ηαζ ηδκ δθεηηνμιαβκδηζηή δφκαιδ ζε εκζαίμ πνυηοπμ. Σμκ Αφβμοζημ ημο 1989 ανπίγεζ κα θεζημονβεί μ LEP ηαζ ςξ ημκ Οηηχανζμ ιαξ δίκεζ ιεηνήζεζξ πμο ηαηαδεζηκφμοκ υηζ ηα εειεθζχδδ δμιζηά ζημζπεία ηδξ φθδξ ακήημοκ ζε ηνεζξ μζημβέκεζεξ ζημζπείςκ. Σμ 1990 είκαζ δ πνμκζά ηδξ εθεφνεζδξ ημο WW απυ ημκ ενεοκδηή ημο CERN Tim Berners-Lee ιαγί ιε ημκ Robert Cailliau. Ο παβηυζιζμξ ζζηυξ ή World Wide Web επζηνέπεζ ζε υθμοξ ιαξ ηδκ πθμήβδζδ ζημ Internet. Σμ 1991 μζ ακηζπνυζςπμζ ηςκ ηναηχκ-ιεθχκ ζοιθςκμφκ μιυθςκα υηζ δ ηαηαζηεοή εκυξ Μεβάθμο Δπζηαποκηή ΢οβηνμουιεκςκ Γεζιχκ

Αδνμκίςκ (ημο Large Hadron Collider - LHC) ιέζα ζημ ημφκεθ ημο LEP είκαζ δ ζςζηή πνμμπηζηή βζα ημ ιέθθμκ. Ζ ηεθζηή έβηνζζδ ηαηαζηεοήξ δίκεηαζ ημ 1994. Σμκ ΢επηέιανζμ ημο 1995 ιζα δζεεκήξ μιάδα ενεοκδηχκ οπυ ημκ Walter Oelert ηαημνεχκεζ κα ζοκεέζεζ άημια ακηζφθδξ απυ ηα ζοζηαηζηά ηδξ ακηζζςιαηίδζα. Δίκαζ δ πνχηδ πυνηα πμο ακμίβεηαζ ζηδκ ελενεφκδζδ ημο ακηζηυζιμο. Σδ πνμκζά αοηή δ Ηαπςκία βίκεηαζ ιέθμξ-παναηδνδηήξ ημο CERN ηαζ ηδκ αημθμοεμφκ μζ ΖΠΑ, ημ 1997. Σμ 2000 ηα πεζνάιαηα ημο CERN δίκμοκ πεζζηζηέξ εκδείλεζξ υηζ οπάνπεζ ιζα κέα ηαηάζηαζδ ηδξ φθδξ, 20 θμνέξ ποηκυηενδ εηείκδξ ημο πονήκα, ζηδκ μπμία ηα ημοάνη ακηί κα ζοζπεζνχκμκηαζ ζε πνςηυκζα ή κεηνυκζα ηζκμφκηαζ εθεφεενα. Αοηή δ ηαηάζηαζδ, ημ πθάζια ημοάνη ηαζ βθμομκίςκ, εα πνέπεζ κα οπήνπε ηάπμζα ιζηνμδεοηενυθεπηα ιεηά ηδκ ημζιμβμκζηή έηνδλδ (ημ Μπζβη Μπακβη), πνμημφ ανπίζμοκ κα ζπδιαηίγμκηαζ ηα ζςιαηίδζα ηδξ φθδξ. To 2001 ημ CERN ακαημζκχκεζ ηα ηεθζηά απμηεθέζιαηα ηςκ ενεοκχκ βζα ηδκ άιεζδ «Charge Parity (CP)-violation», ημ ζδζαίηενμ εηείκμ θαζκυιεκμ πανααίαζδξ πμο ελδβεί βζαηί δ θφζδ πνμηζιά ηδκ φθδ απυ ηδκ ακηζφθδ. Σέθμξ, ημ 2002 ακαημζκχκεηαζ υηζ επζηεφπεδηε δ πνχηδ εθεβπυιεκδ παναβςβή ιεβάθςκ πμζμηήηςκ αηυιςκ ακηζοδνμβυκμο, ζε παιδθέξ εκένβεζεξ.

΢εκαληηθά ηερλνινγηθά πεδία ζην CERN

΢ημ CERN πανάβεηαζ βκχζδ ορδθμφ επζπέδμο βζα πενίπθμηα δίηηοα επζημζκςκζχκ ηαζ ηδκ ορδθυηενδ δοκαηή ηεπκμθμβία οπμθμβζζηζηχκ ζοζηδιάηςκ, δ μπμία μδήβδζε ημ CERN ζηδκ εθεφνεζδ ημο World Wide Web, ςξ ιία ηεπκμθμβία, δ μπμία, ανπζηά, ζηακμπμζμφζε ηζξ αολακυιεκεξ

επζημζκςκζαηέξ ημζκυηδηαξ.

ακάβηεξ

οπμθμβζζηζηχκ

ζοζηδιάηςκ

ηδξ

ενεοκδηζηήξ

Αηυιδ, ηα πεδία πμο ςθεθήεδηακ απυ ηζξ ηεπκμθμβζηέξ πνμυδμοξ ηδξ ένεοκαξ ηδξ θοζζηήξ ηςκ ζημζπεζςδχκ ζςιαηζδίςκ ζοιπενζθαιαάκμοκ ηζξ: 1. Μεευδμοξ ζαηνζηχκ απεζημκίζεςκ 2. Πμγζηνμκζηή ημιμβναθία 3. Καηαζηεοή δθεηηνμκζηχκ οπμθμβζζηζηχκ ηοηθςιάηςκ 4. Ακίπκεοζδ πανάκμιδξ ιεηαθμνάξ δζαθυνςκ οθζηχκ. Απυ επζζηδιμκζηήξ απυρεςξ, μζ πζμ ζδιακηζηέξ ηεπκμθμβζηέξ ηαζ επζζηδιμκζηέξ βκχζεζξ πμο πνμένπμκηαζ απυ ηζξ δναζηδνζυηδηεξ ημο CERN εκημπίγμκηαζ ζε: 1. Ηδζυηδηεξ ηςκ οθζηχκ ζε αένζα, οβνή ή ζηενεά ιμνθή 2. Αθθδθεπζδνάζεζξ ημοξ ιε αηηζκμαμθίεξ ορδθήξ εκένβεζαξ 3. Τπεναβχβζια οθζηά πμο δδιζμονβμφκ ορδθά ιαβκδηζηά πεδία 4. Τπεν-νεοζηά πμο πνεζάγμκηαζ βζα ηδκ θεζημονβία ηςκ επζηαποκηχκ 5. Πδβέξ πμθφ ζζπονήξ δθεηηνμιαβκδηζηήξ αηηζκμαμθίαξ ηαζ ηδ θοζζηή ηδξ επζθάκεζαξ ηςκ ιεηάθθςκ 6. Σεπκμθμβία ηεκμφ 7. Σεπκμθμβίεξ δζηηφςκ ηαζ οπμθμβζζηζηχκ ζοζηδιάηςκ ηαζ εθανιμβχκ

Σα επηζηεκνληθά όξγαλα ζην CERN Σα επζζηδιμκζηά υνβακα πμο πνδζζιμπμζμφκηαζ ζημ CERN είκαζ μζ επζηαποκηέξ ζςιαηζδίςκ ηαζ μζ ακζπκεοηέξ. Οζ επζηαποκηέξ δίκμοκ ζηα ζςιαηίδζα πμθφ ιεβάθεξ ηαπφηδηεξ πμο πθδζζάγμοκ ηδκ ηαπφηδηα ημο θςηυξ, ηαζ ηα ςεμφκ κα ζοβηνμοζημφκ, είηε ιε ζηαεενμφξ ζηυπμοξ, είηε ιεηαλφ ημοξ. Οζ ακζπκεοηέξ παναηδνμφκ ηαζ ηαηαβνάθμοκ ηα πνμσυκηα αοηχκ ηςκ ζοβηνμφζεςκ. Ο παθαζυηενμξ επζηαποκηήξ, μ μπμίμξ θεζημονβεί αηυιδ ζημ CERN, είκαζ ημ ζοβπνμηνυκζμ πνςημκίςκ (PS), ημ μπμίμ ιπήηε ζε θεζημονβία ημ 1959. Σμ οπέν ζφβπνμηνμκ πνςημκίςκ (SPS), ημ μπμίμ ηνμθμδμηείηαζ ιε δέζιεξ ζςιαηζδίςκ απυ ημ PS, θεζημφνβδζε βζα πνχηδ θμνά ημ 1976. ΢ηδκ ανπή ηδξ δεηαεηίαξ ημο 1980, ημ SPS έδζκε δέζιεξ ζςιαηζδίςκ βζα πεζνάιαηα, ηα μπμία μδήβδζακ ζηδκ απμκμιή ημο ανααείμο Νυιπεθ Φοζζηήξ ζημ CERN, βζα πνχηδ θμνά ημ 1984. Ο ιεβάθμξ επζηαποκηήξ ζοβηνμουιεκςκ δεζιχκ δθεηηνμκίςκ πμγζηνμκίςκ (LEP) ηαηαζηεοάζηδηε ζε έκα ηοηθζηυ οπυβεζμ ημφκεθ, πενζθένεζαξ 27 πζθζμιέηνςκ, ηαζ απμηέθεζε ημ ζφιαμθμ ένεοκαξ ημο CERN βζα ηδκ πενίμδμ 1989- 2000. ΋ηακ μθμηθδνχεδηε δ απμζημθή ημο, μ επζηαποκηήξ LEP απμζοκανιμθμβήεδηε βζα κα δχζεζ πχνμ ζε ιία πμθφ πζμ ζζπονή ιδπακή, ημ

ιεβάθμ επζηαποκηή ζοβηνμουιέκςκ δεζιχκ αδνμκίςκ (LHC), μ μπμίμξ εα εβηαηαζηαεεί ζημ ίδζμ ημφκεθ, ημ ηαθμηαίνζ ημο 2007. ΋πςξ ημ LEP έηζζ ηαζ ημ LHC εα ηνμθμδμηείηαζ ιε δέζιεξ ζςιαηζδίςκ απυ ημ PS ηαζ ημ SPS. Σα πεζνάιαηα ζημκ επζηαποκηή LHC εα βίκμοκ ιε βζβακηζαίμοξ ακζπκεοηέξ υπςξ μζ ATLAS, CMS, ALICE, LHCb, μζ μπμίμζ ηαηαζηεοάγμκηαζ απυ 500 ζκζηζημφηα 80 πςνχκ ιε ηδ αμήεεζα ηδξ αζμιδπακίαξ. .

Η ζπλεηζθνξά ηνπ CERN ζηελ Κνηλωλία Ζ ζοκεζζθμνά ημο CERN ζηδκ ημζκςκία είκαζ μοζζαζηζηή ηαζ πμθοεπίπεδδ: Πανέπεζ άνζζηδ ηαηάνηζζδ ζημ ενεοκδηζηυ πνμζςπζηυ πμο εκηάζζεηαζ ζημ δοκαιζηυ ημο Πνμζθένεζ ιμκαδζηέξ εοηαζνίεξ ζηδ δζεεκή επζζηδιμκζηή ημζκυηδηα, εκχ πανάθθδθα, ηζκδημπμζεί μοζζαζηζηά ημοξ κέμοξ ζπμοδαζηέξ Ακαπηφζζεζ ηζξ ηεπκμθμβζηέξ δελζυηδηεξ ηςκ ιδπακζηχκ ηαζ ηεπκζηχκ ζηα εονςπασηά ενεοκδηζηά ζδνφιαηα ηαζ ηδκ εονςπασηή αζμιδπακία Γδιζμονβεί έκα ακηαβςκζζηζηυ πενζαάθθμκ βζα ηζξ αζμιδπακίεξ ορδθήξ ηεπκμθμβίαξ ηςκ εονςπασηχκ ηαζ ιδ ηναηχκ ιεθχκ Λεζημονβεί ιέζα απυ έκα δμιδιέκμ ζφζηδια, ημ μπμίμ ελαζθαθίγεζ ζηα ηνάηδ ιέθδ ηδ θεβυιεκδ «αζμιδπακζηή επζζηνμθή»: Πνυηεζηαζ βζα ηδ δοκαηυηδηα αοηχκ ηςκ ηναηχκ κα απμννμθμφκ ενβαζίεξ πμο ημοξ απμθένμοκ έζμδα ηδξ ηάλεςξ ημο 30-40% ηδξ εηήζζαξ ζοκδνμιήξ ημοξ (φρμοξ εκυξ δζζεηαημιιονίμο εθαεηζηχκ θνάβηςκ). Μέζα απυ αοηή ηδ δζαδζηαζία, ημ CERN δίκεζ ηδκ αοημπεπμίεδζδ ηυζμ ζηα ηνάηδ πμο είκαζ ιέθδ υζμ ηαζ ζ' εηείκα πμο δεκ απμηεθμφκ ιέθδ ημο υηζ, ηα επζζηδιμκζηά πνμβνάιιαηα αλζμθμβμφκηαζ απυ δζεεκείξ επζζηδιμκζηέξ επζηνμπέξ, ζε ορδθυ επίπεδμ, ιαηνζά απυ ηδ βναθεζμηναηία.

Χώρες μέλη

Υχνεξ ιέθδ ημο CERN ημ 2008 ██ Ηδνοηζηέξ πχνεξ ιέθδ ██ Υχνεξ πμο έβζκακ ιέθδ ανβυηενα Οζ 12 ζδνοηζηέξ πχνεξ ιέθδ ημο 1954 ήηακ: Βέθβζμ Γαθθία Γενιακία Γακία Δθαεηία Δθθάδα Ζκςιέκμ Βαζίθεζμ Ηηαθία Νμναδβία Οθθακδία ΢μοδδία Γζμοβημζθααία (απμζφνεδηε ημ 1961) Απυ ηδκ ίδνοζδ ημο ημ 1954 ημ CERN δέπεηαζ ζοκεπχξ κέα ιέθδ: Αοζηνία ημ 1959 Ηζπακία ημ 1961 (απμζφνεδηε ημ 1969, ηαζ έβζκε πάθζ ιέθμξ ημ 1983) Πμνημβαθία ημ 1985 Φζκθακδία ημ 1991 Πμθςκία ημ 1991 Οοββανία ημ 1992 Σζεπία ημ 1993 ΢θμααηία ημ 1993 Βμοθβανία ημ 1999

΢ήιενα μζ 18 απυ ηζξ 20 πχνεξ ιέθδ ημο CERN είκαζ ηαοηυπνμκα ηαζ ιέθδ ηδξ Δονςπασηήξ Έκςζδξ Πνμτπμθμβζζιυξ 2009 [Δπελενβαζία] Υώξα κέινο Πνζνζηό Δθαη. CHF Δθαη. EUR Γενιακία 19,88 % 218,6 144,0 Γαθθία 15,34 % 168,7 111,2 Ζκςιέκμ Βαζίθεζμ 14,70 % 161,6 106,5 Ηηαθία 11,51 % 126,5 83,4 Ηζπακία 8,52 % 93,7 61,8 Οθθακδία 4,79 % 52,7 34,7 Δθαεηία 3,01 % 33,1 21,8 Πμθςκία 2,85 % 31,4 20,7 Βέθβζμ 2,77 % 30,4 20,1 ΢μοδδία 2,76 % 30,4 20,0 Νμναδβία 2,53 % 27,8 18,3 Αοζηνία 2,24 % 24,7 16,3 Δθθάδα 1,96 % 20,5 13,5 Γακία 1,76 % 19,4 12,8 Φζκθακδία 1,55 % 17,0 11,2 Σζεπία 1,15 % 12,7 8,4 Πμνημβαθία 1,14 % 12,5 8,2 Οοββανία 0,78 % 8,6 5,6 ΢θμααηία 0,54 % 5,9 3,9 Βμοθβανία 0,22 % 2,4 1,6 Ηζμηζιία ζοκαθθάβιαημξ : 1 CHF = 0,659 EUR (25/05/2009) Δπζπθέμκ 6 πχνεξ ηαζ 2 δζεεκείξ Ονβακζζιμί ζοιιεηέπμοκ ζημ CERN ιε ημ νυθμ ημο παναηδνδηή: ΖΠΑ Ρςζία Ηαπςκία Ηζναήθ Ηκδία Σμονηία Δονςπασηή Δπζηνμπή UNESCO

Δπηηαρπληέο ΢ωκαηηδίωλ Σα επζηαποκηζηά ζοζηήιαηα πνδζζιμπμζμφκηαζ ηαηά ηφνζμ θυβμ βζα ηδκ παναβςβή ηαζ ιεθέηδ κέςκ ζςιαηζδίςκ ζε ορδθέξ εκένβεζεξ , ηδκ ιεθέηδ πονδκζηχκ ακηζδνάζεςκ ηαζ ημο ιζηνυημζιμο ηαζ ηδξ φθδξ αθθά ηαζ βζα ζαηνζηέξ εθανιμβέξ. Δπζηαπφκμκηαξ ηα ζςιαηίδζα ζε πμθφ ορδθέξ εκένβεζεξ ηαζ πάκς ζημ άθθμ, μζ θοζζημί απμηαθφπημοκ ηα ιοζηζηά ηςκ δοκάιεςκ πμο δνμοκ ιεηαλφ ηςκ ζςιαηζδίςκ. Αοηυ επζηοβπάκεηαζ πνδζζιμπμζχκηαξ ζζπονά δθεηηνζηά ηαζ ιαβκδηζηά πεδία ηα μπμία πνδζζιμπμζμφκηαζ βζα κα εζηζάζμοκ ηδ δέζιδ ηαζ ηζξ ηοηθζηέξ ιδπακέξ βζα κα μδδβμφκ ηα ζςιαηίδζα κα ηάκμοκ ηοηθζηή ηνμπζά. Οζ επζηαποκηέξ πςνίγμκηαζ ζε δφμ είδδ: ημοξ επζηαποκηέξ ζοκεπμφξ δθεηηνζημφ πεδίμο (DC) ηαζ ημοξ επζηαποκηέξ εκαθθαζζυιεκμο δθεηηνζημφ πεδίμο. Διείξ εα αζπμθδεμφιε ιε ημοξ δεφηενμοξ. ΢ημοξ επζηαποκηέξ εκαθθαζζυιεκμο δθεηηνζημφ πεδίμο ακήημοκ μζ: α) Γξακκηθνί επηηαρπληέο : Οζ βναιιζημί επζηαποκηέξ επζηαπφκμοκ θμνηζζιέκα ζςιάηζα - δθεηηνυκζα, πνςηυκζα ή αάνζα ζυκηα - ζε εοεεία βναιιή (υπςξ θαίκεηαζ ζημ παναηάης ζπήια).

β)Κπθιηθνί επηηαρπληέο : Οζ ηοηθζημί επζηαποκηέξ ακαβηάγμοκ ηα ζςιάηζα κα βονίγμοκ βφνς-βφνς ζε ιζα ηοηθζηή ηνμπζά, δίκμκηάξ ημοξ υθμ ηαζ πενζζζυηενδ εκένβεζα ζε ηάεε πενζζηνμθή. ΢ε έκακ ηοηθζηυ επζηαποκηή ημ δθεηηνζηυ πεδζμ επζηαπφκεζ ηα θμνηζζιέκα ζςιαηίδζα εκχ ηενάζηζμζ ιαβκήηεξ δίκμοκ ηδκ απαναίηδηδ δφκαιδ χζηε ηα ζςιαηίδζα κα πενζζηνέθμκηαζ ηοηθζηά. Ζ πανμοζία ημο ιαβκδηζημφ πεδίμο δεκ πνμζεέηεζ μφηε απμννμθά Εικόνα 1: Κυκλοτρόνιο εκενβεία απυ ηα ζςιαηίδζα. Σμ ιαβκδηζηυ πεδίμ απθχξ αθθάγεζ ηδκ πμνεία ηςκ ζςιαηζδίςκ . Τπάνπμοκ πμθθά είδδ ηοηθζηχκ επζηαποκηχκ ηαζ απυ ηδκ ανπή ηδξ δεηαεηίαξ ημο '30 έπαζλακ ααζζηυ νυθμ ζηδ θοζζηή ορδθχκ εκενβεζχκ. Κοηθζημί επζηαποκηέξ είκαζ ημ ζφβπνμηνμ ηαζ ηα ηοηθμηνυκζα.

Εικόνα 2: Σύγχροτρο

ΟΙ ΒΑ΢ΙΚΔ΢ ΑΡΥΔ΢ ΔΝΟ΢ ΔΠΙΣΑΥΤΝΣΗ ΋θεξ μζ δέζιεξ ζςιαηζδίςκ λεηζκάκε απυ ιζα πδβή ζςιαηζδίςκ. Ζ απθμφζηενδ πδβή είκαζ έκα εενιαζκυιεκμ ζφνια, υπςξ ημ κήια ιέζα ζε ιζα θάιπα. Αοηυ είκαζ ημ είδμξ πδβήξ πμο πνδζζιμπμζμφκ μζ ηδθεμνάζεζξ. Ανκδηζηά θμνηζζιέκα δθεηηνυκζα αβαίκμοκ απ' ημ ζφνια ηαζ επζηαπφκμκηαζ ιέζα ζημ ηεκυ πνμξ έκα εεηζηά θμνηζζιέκμ δθεηηνυδζμ. Ζθεηηνμιαβκδηζηά πεδία ιεηαηζκμφκ ηδ δέζιδ πάκς ζηδκ μευκδ. Σα ζδιεία υπμο δ δέζιδ πηοπάεζ ηδκ μευκδ είκαζ θςηεζκά ηαζ έηζζ δδιζμονβείηαζ δ εζηυκα. Έκα πανυιμζμ κήια πνδζζιμπμζείηαζ ηαζ ζημοξ βναιιζημφξ επζηαποκηέξ. Οζ βναιιζημί επζηαποκηέξ επζηαπφκμοκ ηα ζςιαηίδζα ζε πμθφ ορδθυηενεξ εκένβεζεξ απ' υηζ δ ηδθευναζδ, αθθά δ ανπή θεζημονβίαξ είκαζ δ ίδζα. ΢ημ βναιιζηυ επζηαποκηή, ηα ζςιαηίδζα επζηαπφκμκηαζ απυ ημ έκα δθεηηνυδζμ ζημ επυιεκμ, ηενδίγμκηαξ εκένβεζα απυ ημ ηάεε δθεηηνυδζμ πμο πενκμφκ. Σέθμξ βζα κα ηαηακμήζμοιε ηαθφηενα ηδκ έκκμζα ηςκ επζηαποκηχκ ανηεί κα ακαθένμοιε υηζ μ ηαεέκαξ ζημ ζπίηζ ημο έπεζ έκακ επζηαποκηή, ηδκ ηδθευναζδ. Οζ ηδθεμνάζεζξ πνδζζιμπμζμφκ ηζξ ίδζεξ ανπέξ θεζημονβίαξ ιε ημοξ επζηαποκηέξ αθθά ζε πμθφ ιζηνυηενδ ηθίιαηα, δδθαδή εζδζηυηενα:

Οη ηειενξάζεηο θαη νη επηηαρπληέο έρνπλ πνιιά θνηλά κέξε:

Μζα πδβή ζςιαηζδίςκ Ζθεηηνυδζα επζηάποκζδξ ( μζ ηδθεμνάζεζξ έπμοκ έκα, μζ επζηαποκηέξ πενζζζυηενα) Ζθεηηνμιαβκδηζηά πεδία βζα κα εηηνέπμοκ ηα ζςιαηίδζα ηαζ ηέθμξ έκακ ακζπκεοηή ζςιαηζδίςκ (δ μευκδ, ζηδκ πενίπηςζδ ηδξ ηδθευναζδξ)

TA BA΢IKA ΢ΣΟΙΥΔΙΑ ΔΝΟ΢ ΔΠΙΣΑΥΤΝΣΗ

1.Σν ζηνηρείν επηηάρπλζεο: ε ειεθηξνκαγλεηηθή θνηιόηεηα: Οζ ημζθυηδηεξ δζαεέημοκ απμεδηεοιέκδ δθεηηνζηή εκένβεζα, ηαζ έκα ιένμξ αοηήξ ιεηαθένεηαζ ζηα ζςιαηίδζα ηάεε θμνά πμο πενκμφκ ιέζα απ' ηζξ ημζθυηδηεξ.

2. Σν ζηνηρείν πνπ θακππιώλεη ηελ ηξνρηά ηωλ ζωκαηηδίωλ : ν δηπνιηθόο καγλήηεο . Υνδζζιμπμζμφκηαζ βζα κα ακαβηάζμοκ ζςιαηίδζα κα ηζκδεμφκ ζε ηοηθζηή ηνμπζά.

ηα

3. Σν ζηνηρείν εζηίαζεο: νη ηεηξαπνιηθνί θαη επηαπνιηθνί καγλήηεο Αοημί μζ ιαβκήηεξ πνδζζιμπμζμφκηαζ βζα κα ηναηήζμοκ ηα ζςιαηίδζα ζε ιζηνέξ απμζηάζεζξ ιεηαλφ ημοξ ζηδ δέζιδ. Βαζίγμκηαζ ζηδκ ίδζα ανπή υπςξ ηαζ μζ θαημί πμο ζοβηεκηνχκμοκ ημ θςξ.

4.Η δηαδξνκή: έλαο ζωιήλαο θελνύ ΢ημοξ επζηαποκηέξ, βζα κα ιδκ πάκμοκ εκένβεζα ηα ζςιαηίδζα υηακ ζοβηνμφμκηαζ ιε ιυνζα αένα, ηα ακαβηάγμοιε κα ηαλζδεφζμοκ ιέζα ζ' έκα ζςθήκα απυ ημκ μπμίμ αβάγμοιε υθμ ημκ αένα ιε ηδ αμήεεζα ηςκ ακηθζχκ ηεκμφ.

ΑΝΙΥΝΔΤΣΔ΢ ΢ΩΜΑΣΙΓΙΩΝ Πνμηεζιέκμο κα ηαηακμήζμοιε ηδκ θφζδ ημο πονήκα αθθά ηαζ κα ηαηαβνάρμοιε ηζξ ζδζυηδηεξ ηςκ ζημζπεζςδχκ ζςιαηζδίςκ (εηηυξ ηςκ επζηαποκηζηχκ ζοζηδιάηςκ) απαναίηδηδ είκαζ δ πνήζδ ακζπκεοηζηχκ ζοζηδιάηςκ. Με ημκ υνμ ακζπκεοηήξ ζςιαηζδίμο εκκμμφιε μπμζμδήπμηε υνβακμ ιαξ επζηνέπεζ ηδκ ηαηαβναθή εκυξ ή πενζζζμηένςκ εζδχκ ζςιαηζδίςκ. Έκαξ ακζπκεοηήξ ιπμνεί κα ηαηαβνάθεζ ηδκ άθζλδ εκυξ ζςιαηζδίμο ή ηαζ ηδκ εκένβεζά ημο, ηδκ αηνζαή πνμκζηή ζηζβιή ακίπκεοζδξ ημο ή ηαζ αηυια κα πανέπεζ πθδνμθμνίεξ βζα ηδκ ηαοημπμίδζδ ημο ζςιαηζδίμο πμο ακζπκεφηδηε. Με ημ πέναζια ημο πνυκμο δ ηεπκμθμβία ηςκ ακζπκεοηχκ άθθαλε ζδιακηζηά. Απυ ηα ζπεηζηά πνςηυβμκα ζοζηήιαηα υπμο δ δζαδζηαζία ακίπκεοζδξ εκυξ ζςιαηζδίμο ζηδνζγυηακ ζηδκ μλφηδηα υναζδξ ηαζ ζηδκ ζηακυηδηα βνήβμνδξ απανίειδζδξ ημο ενεοκδηή, ζήιενα έπμοιε πενάζεζ ζε μθμηθδνςιέκα ζοζηήιαηα ακζπκεοηχκ πμο οπμζηδνίγμκηαζ απυ πακίζπονμοξ οπμθμβζζηέξ ηαζ απυ ηεθεοηαίαξ ηεπκμθμβίαξ ζοζηήιαηα πθδνμθμνζηήξ ηαζ επζημζκςκίαξ. Πνμηεζιέκμο κα ακζπκεφζμοιε έκα ζςιαηίδζμ εα πνέπεζ αοηυ κα αθθδθεπζδνάζεζ ιε ημ οθζηυ ημο ακζπκεοηή. Φοζζηά αοηυ απυ ιυκμ ημο δεκ θηάκεζ. Θα πνέπεζ κα έπεζ ζπεδζαζηεί ηαηάθθδθα μ ακζπκεοηήξ ιαξ χζηε αοηή δ αθθδθεπίδναζδ αοηή κα ηαηαβναθεί απυ ημ δθεηηνμκζηυ ηφηθςια ημο ακζπκεοηή ηαζ ζηδ ζοκέπεζα κα επελενβαζηεί ηαζ κα απμεδηεοηεί απυ ημ ζφζηδια ζοθθμβήξ δεδμιέκςκ.

ΔΙ΢ΑΓΩΓΗ ΢ΣΟΤ΢ ΑΝΙΥΝΔΤΣΔ΢ ΋ηακ έπμοιε δφμ ζςιαηίδζα ιεβάθδξ εκένβεζαξ κα ζοβηνμφμκηαζ ηυηε ιπμνμφκ κα δδιζμονβδεμφκ μζ εζδζηέξ ζοκεήηεξ πμο πνεζαγυιαζηε είηε βζα κα ελενεοκήζμοιε ηδκ δμιή ηδξ φθδξ είηε βζα κα δδιζμονβδεεί κέα ιμνθή φθδξ. Γζα κα παναηδνήζμοιε ηαζ κα ακαβκςνίζμοιε είηε ηα βκςζηά ζςιαηίδζα είηε ηζξ κέεξ ιμνθέξ φθδξ, πνεζαγυιαζηε πμθφ ελεζδζηεοιέκμοξ ακζπκεοηέξ. Ο ακζπκεοηήξ πμο ανίζηεηαζ ημκηά ζημ ζδιείμ ζφβηνμοζδξ ιπμνεί κα "δεζ" ηζξ ηνμπζέξ ηςκ ζςιαηζδίςκ πμο πανάβμκηαζ απυ ηδκ ζφβηνμοζδ. Οζ ζδιενζκμί ακζπκεοηέξ είκαζ ζφκεεημζ ηαζ πενζθαιαάκμοκ πμθθά επζιένμοξ ηιήιαηα ακζπκεοηχκ. Οζ ζημπμί ημο ζοκεέημο ακζπκεοηζημφ ζοζηήιαημξ είκαζ μζ ελήξ:   

κα ακαβκςνίζμοκ ηα ζςιαηίδζα κα ιεηνήζμοκ ηδκ εκένβεζά ημοξ κα ιεηνήζμοκ ηδκ δζεφεοκζή ημοξ.

Ξένμκηαξ ημ είδμξ ηςκ παναβμιέκςκ ζςιαηζδίςκ, ηδκ εκένβεζα ηαζ ηδκ δζεφεοκζή ημοξ ιπμνμφιε κα ελάβμοιε ζοιπενάζιαηα βζα ηα ιοζηζηά ημο ιδπακζζιμφ ζφβηνμοζδξ ηαζ βζα ηδκ δμιή ηδξ φθδξ. Σα επζιένμοξ ηιήιαηα ημο ακζπκεοηή είκαζ ημπμεεηδιέκα ζε ηέημζα ζηνςιαηζηή δζάηαλδ χζηε ηα παναβυιεκα ζςιαηίδζα κα δζαζπίγμοκ ηα δζαθμνεηζηά ζηνχιαηα. Σμ ηάεε επζιένμοξ ηιήια ημο ακζπκεοηή ζοκήεςξ επζηεθεί ηαζ έκα ελεζδζηεοιέκμ ένβμ. ΢οκδοάγμκηαξ ηδκ πθδνμθμνία απυ υθα ηα επζιένμοξ ηιήιαηα ιπμνμφιε κα ακαηαηαζηεοάζμοιε ηδκ θεπημιενή εζηυκα βζα ημ ηζ ζοκέαδ ζηδκ ζφβηνμοζδ ηςκ ζςιαηζδίςκ.

Τπάξρνπλ ηξία είδε αληρλεπηώλ:

1. Αληρλεπηέο ηξνρηώλ: μζ μπμίμζ έπμοκ ηδκ δοκαηυηδηα κα οπμθμβίζμοκ ηαζ ακαηαηαζηεοάζμοκ ηζξ ηνμπζέξ ηςκ θμνηζζιέκςκ ζςιαηζδίςκ πμο ημοξ δζαζπίγμοκ.

2. Θεξκηδόκεηξα (θαινξίκεηξα): Μζα άθθδ ηαηδβμνία ακζπκεοηχκ πμο πνδζζιμπμζείηαζ εηηεκχξ ζηδκ θοζζηή ορδθχκ εκενβεζχκ είκαζ ηα ηαθμνίιεηνα. Ζ μκμιαζία ημοξ πδβάγεζ απυ ηδκ ζδζυηδηα ημοξ κα ιεηνμφκ ηδκ μθζηή εκένβεζα ηαζ επμιέκςξ ηδκ ιάγα ςκ αζηαεχκ ζςιαηζδίςκ πμο πανάβμκηαζ. Αηνζαχξ επεζδή πνυηεζηαζ βζα ιεβάθεξ εκένβεζεξ μζ ακζπκεοηέξ αοημί ζοκήεςξ απμηεθμφκηαζ απυ δζάθμνα ζηάδζα ακίπκεοζδξ ηαζ απμννυθδζδξ υπμο δ θφζδ ηςκ ζςιαηζδίςκ αθθάγεζ. Σα ηαθμνίιεηνα πανέπμοκ ηδκ δοκαηυηδηα ακίπκεοζδξ αηυια ηαζ μοδεηένςκ ζςιαηζδίςκ εκχ πανμοζζάγμοκ ηαζ πμθφ ηαθή πνμκζηή απυηνζζδ.

3. Αληρλεπηέο κηνλίωλ: πμο πνδζζιμπμζμφκηαζ βζα κα ακζπκεφζμοκ ηα ιζυκζα. ΢οκήεςξ ηα ιζυκζα - επεζδή είκαζ ηα ζςιαηίδζα πμο ιπμνμφκ κα δζαζπίζμοκ ηα δζαθμνεηζηά ζηνχιαηα ακζπκεοηχκ ηαζ κα θηάζμοκ ζημοξ ακζπκεοηέξ πμο είκαζ απμιαηνοζιέκμζ απυ ημ ζδιείμ ζφβηνμοζδξ εηδδθχκμοκ ηδκ πανμοζία ιε έκα ζήια ζε έκα ελςηενζηυ ακζπκεοηή. Σα κεηνίκα, είκαζ ηα ιυκα ζςιαηίδζα πμο δζαθεφβμοκ απυ υθμοξ ημοξ ακζπκεοηέξ ηαζ μ ιυκμξ ηνυπμξ δζαπίζηςζδξ ηδξ πανμοζίαξ ημοξ είκαζ απυ ηδκ ιδ δζαηήνδζδ εζζενπμιέκδξ ή ελενπμιέκδξ εκένβεζαξ ηαζ μνιήξ.

΢οκήεςξ ζηδκ πενζμπή ηςκ ακζπκεοηχκ οπάνπεζ ηαζ έκα ιαβκδηζηυ πεδίμ πμο ηαιποθχκεζ ηζξ ηνμπζέξ ηςκ ζςιαηζδίςκ ηαζ επζηνέπεζ έηζζ ηδκ ιέηνδζδ ηδξ μνιήξ ημοξ. ΢ημ παναηάης ζπήια θαίκεηαζ ιζα ζπδιαηζηή εζηυκα ημο πχξ δζαθμνεηζηά ζςιαηίδζα αθθδθεπζδνμφκ ιε δζαθμνεηζηά ηιήιαηα ημο ακζπκεοηή:

Γζα κα ηαηαθάαεζ ηακείξ ηζξ ηνμπζέξ πμο αημθμοεμφκ ηα ζςιαηίδζα ιέζα ζημκ ακζπκεοηή, ζαξ δείπκμοιε ιία ηάεεηδ δζαημιή εκυξ ακζπκεοηή (ηάεεηα ζημ ζςθήκα απυ υπμο πέναζακ μζ δέζιεξ ηςκ ζοβηνμουιεκςκ ζςιαηζδίςκ). Παναηδνήζηε ηα δζαθμνεηζηά ιένδ υπμο δζαθμνεηζηά ζςιαηίδζα εα ακζπκεοεμφκ:

LHC Ο LHC είκαζ μ ιεβαθφηενμξ ηαζ ιε ηδκ ιεβαθφηενδ εκένβεζα ακζπκεοηήξ ζςιαηζδίςκ. Δίκαζ ιζα εζδζηή ιδπακζηή δζάηαλδ πμο ιπμνεί ηαζ επζηαπφκεζ ζςιαηίδζα ζε ιεβάθεξ ηαπφηδηεξ. Υηίζεδηε απυ ημκ Δονςπασηυ Ονβακζζιυ Πονδκζηχκ Δνεοκχκ (CERN) απυ ημ 1998 ιέπνζ ημ 2008. Πενζθαιαάκεζ 6 ακζπκεοηέξ μ ηαεέκαξ ζπεδζαζιέκμξ βζα ζοβηεηνζιέκεξ ακαγδηήζεζξ .Πάκς απυ 10.000 επζζηήιμκεξ ηαζ ιδπακζημί απυ πάκς απυ 100 πχνεξ ζοκενβάζηδηακ ιεηαλφ ημοξ . Βνίζηεηαζ ζε έκα ημφκεθ 27 πζθζυιεηνςκ ηοηθζηά ζε αάεμξ 175 ιέηνα ηάης απυ ηα Γάθθμ – Δθαεηζηά ζφκμνα , ημκηά ζηδ Γεκεφδ ηδξ Δθαεηίαξ.

΢ηδκ πναβιαηζηυηδηα μ επζηαποκηήξ ζςιαηζδίςκ επζηαπφκεζ δέζιεξ θμνηζζιέκςκ ζςιαηζδίςκ π.π. πνςημκίςκ ηαζ δθεηηνμκίςκ ηαηά ιήημξ ιζαξ ηνμπζάξ, πνδζζιμπμζχκηαξ ειεθηξηθά θαη καγλεηηθά πεδία. ΋ηακ πθέμκ μζ δέζιεξ ηςκ ζςιαηζδίςκ αοηχκ ακαπηφλμοκ πμθφ ιεβάθδ ηαπφηδηα μδδβμφκηαζ πάκς ζε άθθα ζςιαηίδζα ηαθμφιεκα ζςιαηίδζα ζηυπμζ. ΢οπκά δέζιεξ ζςιαηζδίςκ πμο ηζκμφκηαζ ζε ακηίεεηεξ ηαηεοεφκζεζξ ζοβηνμφμκηαζ ζημ εζςηενζηυ ημο επζηαποκηή ιε ζοκέπεζα κα δδιζμονβμφκ κέα ζςιαηίδζα. Δζδζηέξ ακζπκεοηζηέξ δζαηάλεζξ ηαεχξ ηαζ οπμθμβζζηέξ ιπμνμφκ ηαζ ηαηαβνάθμοκ ηζξ ηνμπζέξ ηςκ ζςιαηζδίςκ αοηχκ ηαεχξ ηαζ ηζξ εηηνμπέξ ηαζ ηνμπζέξ ηςκ κέςκ ζςιαηζδίςκ πμο πνμηφπημοκ ιεηά ηζξ ζοβηνμφζεζξ ηςκ πνχηςκ.

Καεδιενζκέξ εθανιμβέξ ανίζημκηαζ ζε ζοζηεοέξ ηδθευναζδξ, νακηάν ηαζ βεκκήηνζεξ αηηίκςκ Υ. Σα ζςιαηίδζα πενζέπμκηαζ ζε έκακ ζςθήκα ηεκμφ έηζζ χζηε κα ιδκ πάκμοκ εκένβεζα πηοπχκηαξ ζε ιυνζα αένα. ΢ε επζηαποκηέξ ορδθήξ εκένβεζαξ, ηεηναπμθζημί ιαβκήηεξ πνδζζιμπμζμφκηαζ βζα κα εζηζάζμοκ ηα ζςιαηίδζα ζε ιία δέζιδ ηαζ κα απμηνέρμοκ ηδκ ιεηαλφ ημοξ δθεηηνμζηαηζηή ή απςζηζηή δφκαιδ πμο εα ιπμνμφζε κα ηα εηηνέρεζ. Τπάνπμοκ δφμ ααζζημί ηφπμζ επζηαποκηχκ, μζ γξακκηθνί ηαζ μζ θπθιηθνί.

Ο LHC έπεζ δφμ οπεναβχβζιμοξ δαηηοθίμοξ, ζημοξ μπμίμοξ ηα πνςηυκζα εα ηζκμφκηαζ ζε ακηίεεηεξ ηαηεοεφκζεζξ ιέζα ζε ζπεδυκ απυθοημ ηεκυ. Σα πνςηυκζα εα ζοβηεκηνχκμκηαζ ζε ποηκέξ δέζιεξ, πνμηεζιέκμο κα επζηοβπάκμκηαζ υζμ ημ δοκαηυκ πενζζζυηενεξ ζοβηνμφζεζ. Ζ ζπγθέληξωζε ηωλ πξωηνλίωλ εα βίκεηαζ ιε ηδ αμήεεζα παλίζρπξωλ καγλεηηθώλ πεδίωλ. ΢ε ηέζζενα ζδιεία ημο επζηαποκηή οπάνπμοκ ηενάζηζμζ ακζπκεοηέξ ηαζ εηεί εα ζοβηνμφμκηαζ ιεηαλφ ημοξ ηα πνςηυκζα. Ζ εκένβεζα πμο εα επζηοβπάκεηαζ ζε αοηέξ ηζξ ζοβηνμφζεζξ εα θηάκεζ ηα 14 ηνζζεηαημιιφνζα δθεηηνμκζμαυθη (TeV) ή 7 TeV ηάεε δέζιδ πνςημκίςκ, εα είκαζ δδθαδή επηά θμνέξ ζζπονυηενδ απ' υ,ηζ ζημ ιεβαθφηενμ ςξ ηχνα επζηαποκηή ημο ηυζιμο, ημκ επζηαποκηή Tevatron ημο Δνβαζηδνίμο Fermi ζηζξ ΖΠΑ. Κάεε δέζιδ πνςημκίςκ πενζηθείεζ πμζυηδηα εκένβεζαξ ίζδ ιε αοηή εκυξ ηνέκμο αάνμοξ 400 ηυκςκ πμο ηζκείηαζ ιε 150 πθι./χνα. ΋ιςξ, ιυκμ έκα απεζνμεθάπζζημ ιένμξ αοηήξ ηδξ εκένβεζαξ απεθεοεενχκεηαζ ζε ηάεε ζφβηνμοζδ. Σμ ηένδμξ υιςξ είκαζ υηζ μ LHC εα έπεζ ηδκ δοκαηυηδηα κα ζοβηεκηνχκεζ αοηή ηδκ εκένβεζα ζε ιζα πενζμπή ιζηνυηενδ ηαζ απυ έκακ αημιζηυ πονήκα. Σα ζςιαηίδζα πμο εα πανάβμκηαζ απυ ηζξ ζοβηνμφζεζξ εα ηαηαβνάθμκηαζ απυ ημοξ ηέζζενζξ ακζπκεοηέξ: ATLAS, ALICE, CMS ηαζ LCHb.

1.Ο αληρλεπηήο ATLAS (πθάημξ 20 - φρμξ 20 - ιήημξ 40 ιέηνα ηαζ αάνμξ 7.000 ηυκμζ) είκαζ οπεφεοκμξ βζα ηζξ ζοβηνμφζεζξ πξωηνλίνπ-πξωηνλίνπ. Πενζέπεζ 8 οπεναβχβζια πδκία4 ιήημοξ 25 ιέηνςκ πμο είκαζ ημπμεεηδιέκα ζε ηοθζκδνζηή ιμνθή. Θα ενεοκήζεζ βζα ημ ιπμγυκζμ Higgs, ηζξ έληνα δζαζηάζεζξ ηαζ ηα ηοπυκ οπενζοιιεηνζηά ζςιαηίδζα ζοζηαηζηά ηδξ ζημηεζκήξ φθδξ.

Έκα απυ ηα ηφνζα ελανηήιαηα ηςκ δθεηηνζηχκ ηοηθςιάηςκ. Πνυηεζηαζ βζα έκα ζονιάηζκμ ηφθζβια πμο έπεζ ηδκ ζδζυηδηα κα ακαπηφζζεζ ιαβκδηζηυ πεδίμ ζημ εζςηενζηυ ημο υηακ δζαννέεηαζ απυ νεφια.

2.Ο αληρλεπηήο ALICE(ιήημξ 26 - φρμξ 16 - πθάημξ 16 ηαζ αάνμξ 10.000 ηυκμοξ). Ο ακζπκεοηήξ αοηυξ εα ιεθεηήζεζ ηζξ ζοβηνμφζεζξ ιεηαλφ βαξέωλ ηόληωλ. Οζ ζοβηνμφζεζξ αοηέξ εα δδιζμονβήζμοκ εενιμηναζίεξ πάκς απυ 100. 000 θμνέξ ηδξ εενιμηναζίαξ ηδξ ηανδζάξ ημο ήθζμο.

3.Ο Αληρλεπηήο CMS 5 (ιήημξ 21 - φρμξ 15 - πθάημξ 15 ιέηνα ηαζ αάνμξ 12.500 ηυκμοξ). Θα ηάκεζ πανυιμζα πεζνάιαηα ιε αοηά ημο ATLAS αθθά ιε δζαθμνεηζηέξ ηεπκζηέξ ανπέξ. Ο ακζπκεοηήξ CMS ηηίζηδηε βφνς απυ έκα ηενάζηζμ ζςθδκμεζδή ιαβκήηδ πμο δ έκηαζδ ημο είκαζ 4 tesla, πενίπμο 100.000 θμνέξ ιεβαθφηενδ απυ αοηή ημο ιαβκδηζημφ πεδίμο ηδξ Γδξ.

Compact Muon Solenoid

4.Ο αληρλεπηήο LHCb εα ιαξ αμδεήζεζ κα ηαηακμήζμοιε βζαηί ζημ ζφιπακ ηονζανπεί φθδ ηζ υπζ ακηζφθδ. Οζ εζδζημί εα ακαηαθφρμοκ ηδ θεπηή δζαθμνά ιεηαλφ φθδξ ηαζ ακηζφθδξ ιεθεηχκηαξ έκα ηφπμ quark, πμο θέβεηαζ beauty ή b quark. Ο LHC πηίζηδηε βζα κα αμδεήζεζ ημοξ επζζηήιμκεξ κα δχζμοκ θφζεζξ ζε ακαπάκηδηα ενςηήιαηα ηδξ ζημζπεζχδδξ θοζζηήξ . Ζ πνςηυβκςνδ εκένβεζα ηαηάθενε κα απμηαθφρεζ ηάπμζα ακαπάκηεπα απμηεθέζιαηα! Οζ θοζζημί βζα κα ενιδκεφζμοκ ηδκ θφζδ ηςκ ζημζπεζςδχκ ζςιαηζδίςκ πνδζζιμπμζμφκ ημ ηαεζενςιέκμ πνυηοπμ υπςξ ακαθέναιε ηαζ παναπάκς. ΢ημ ηαεζενςιέκμ πνυηοπμ υιςξ οπάνπμοκ ηάπμζα ηεκά ηα υπμζα πνμζπαεμφκ κα «βειίζμοκ» ηα πεζνάιαηα ημο LHC. Έκα ααζζηυ ενχηδια πμο ενεοκμφκ είκαζ ακ οπάνπεζ άθθδ ιμνθή φθδξ ζημ ζφιπακ πμο δεκ ιπμνμφιε κα ηδκ παναηδνήζμοιε.

΢ΚΟΣΔΙΝΗ ΤΛΗ Γκςνίγμοιε ηδκ πανμοζία ηδξ πάνδ ζηα αανοηζηά θαζκυιεκα ιεβάθδξ ηθίιαηαξ αθθά ιέπνζ ηχνα δεκ έπεζ ηαηαβναθεί απηά δ φπανλή ηδξ. Ανπζηά βζα κα ηαηαθάαμοιε ιε απθά θυβζα ηζ είκαζ δ ζημηεζκή οθδ εα πνέπεζ κα έπμοιε ζημ ιοαθυ ιαξ πςξ δ ΢ΚΟΣΔΗΝΖ ΤΛΖ είκαζ δομ υρεζξ ημο ίδζμο κμιίζιαημξ! Ζ βκςζηή ιέπνζ ηχνα οθδ ζημ ζοιπάκ οπμθμβίγεηαζ ζημ 4% εκχ δ ζημηεζκή οθδ ζημ 23% ηαζ δ ζημηεζκή εκενβεία (πμο εα ιζθήζμοιε παναηάης) ζημ 72% !

Ζ ζημηεζκή οθδ ακαθένεηαζ ζε οπμεεηζηά ζςιαηίδζα ηδξ φθδξ ,άβκςζηδξ ζφκεεζδξ ,πμο δεκ ακαηθμφκ μφηε εηθφμοκ ανηεηή δθεηηνμιαβκδηζηή αηηζκμαμθία ,χζηε κα ιπμνμφκ κα βίκμοκ ακζπκεφζζια μζ αζηνμκυιμζ πζζηεφμοκ πςξ μθυηθδνμ ημ ζοιπάκ ηαζ μζ βαθαλίεξ ζοβηναημφκηαζ ιεηαλφ ημοξ θυβς ηδξ αανφηζηδξ έθλδξ πμο αζηείηαζ απυ ιζα ηενάζηζα πμζυηδηα φθδξ. Οζ κάκμζ βαθαλίεξ απμηεθμφκηαζ απυ ημ 99% απυ ζημηεζκή φθδ ηαζ ημ 1%εζκαζ ιμκυ δ ηακμκζηή φθδ (αοηή πμο βκςνίγμοιε). Αοηυ ηάκεζ ημοξ κάκμοξ βαθαλίεξ ζδακζημφξ ζηυπμοξ βζα ημοξ ενεοκδηέξ. Έπεζ πνμηαεεί δ βκχιδ υηζ μζ αθθδθεπζδνάζεζξ ιεηαλφ ηακμκζηήξ ηαζ ζημηεζκήξ φθδξ εα ιπμνμφζε κα ελαπθχζεζ ηδκ ζημηεζκή φθδ .Έκα ιένμξ ηδξ ζημηεζκήξ φθδξ ίζςξ είκαζ ζηδκ ιμνθή ιεβάθςκ πθακήηςκ ή κεηνχκ αζηενίςκ πμο απμηεθμφκηαζ απυ ζοκήεδ πνςηυκζα ηαζ κεηνυκζα. Οζ εεςνίεξ ηδξ ημζιμθμβίαξ οπμδεζηκφμοκ πςξ έκα ιεβάθμ ηθάζια ηδξ ζημηεζκήξ φθδξ πνέπεζ κα έπεζ εκηεθχξ δζαθμνεηζηή ιμνθή. Μζα πζεακυηδηα είκαζ ηα ζςιαηίδζα πμο αθθδθεπζδνμφκ αζεεκχξ ηαζ μκμιάγμκηαζ ΝΔΣΡΗΝΑ κα έπμοκ ιζηνή ιάγα ηαζ κα ζπδιαηίγμοκ ζημηεζκή φθδ, υιςξ δ ζοιπενζθμνά ηςκ κεηνίκςκ δδιζμονβεί πνμαθήιαηα ζηζξ εεςνίεξ πμο πναβιαηεφμκηαζ ημκ ηνυπμ ζπδιαηζζιμφ ηςκ βαθαλζχκ ζημ ζφιπακ άθθδ

πζεακυηδηα είκαζ δ ζημηεζκή φθδ κα ανίζηεηαζ ζηδκ ιμνθή ζςιαηζδίςκ πμο έπμοκ πνμαθεθηεί απυ ηδ εεςνία, αθθά δεκ έπμοκ παναηδνδεεί αηυια. Γζάθμνμζ οπμθμβζζιμί έπμοκ δείλεζ υηζ δ πμζυηδηα ηδξ ζημηεζκήξ φθδξ είκαζ απυ ηνζπθάζζα έςξ ελαπθάζζα, ημκηά ζημκ ήθζμ, απυ υηζ εα έπνεπε κα οπάνπεζ! Μζα ιεθέηδ πμο πνδζζιμπμίδζε ιζα κέα ηεπκζηή ιέηνδζδξ ιάγαξ, ηαηέθδλε ζημ ζοιπέναζια υηζ υκηςξ ημκηά ζημ άζηνμ ιαξ οπάνπεζ πμθθή πενζζζυηενδ ζημηεζκή φθδ απυ ηδκ ακαιεκυιεκδ.! Σμ ιμκηέθμ ημο Pr.Zhao είκαζ ανηεηά θεπημιενέξ χζηε κα πανάβεζ ακαθμβία 3/1ζημηεζκήξ εκένβεζαξ πνμξ ζημηεζκή φθδ. Καηαθήβεζ υηζ δεκ έπεζ ζδιαζία ηζ είκαζ αηνζαχξ δ ζημηεζκή φθδ ηαζ εκενβεία ,αοηά είκαζ δομ θαζκυιεκα ηα μπμία πζεακυηαηα δεκ είκαζ ακελάνηδηα ιεηαλφ ημοξ!

Σξόπνη εληνπηζκνύ ΢ΚΟΣΔΙΝΗ΢ ΤΛΗ΢ Ζ φπανλδ ημοξ αεααζχκεηαζ απυ ηα αανφηζηα απμηεθέζιαηα ζε μναηή φθδ (αζηένζα, βαθαλίεξ) ΢ηυπμξ: Να ελδβήζεζ αζηνμκμιζηέξ παναηδνήζεζξ ,πμο ακηζηνμφμοκ ηδ εεςνία ιαξ βζα ηδκ αανφηδηα υπςξ ακςιαθίεξ ζηζξ ηαπφηδηεξ πενζζηνμθήξ ηςκ αζηενίςκ (spin). H φπανλδ ζημηεζκήξ φθδξ εα έθοκε έκα πθήεμξ πνμαθδιάηςκ ζοκέπεζαξ ζηδ εεςνία ημο Bing Bang!Ζ πνδζζιμπμίδζδ οβνμφ ανβμφ ηαζ λέκμο , ιζα ηαζκμηυιμξ ιεεμδμθμβία, εα ηαημνεχζεζ κα ακαηαθφρεζ υπζ ιυκμ ηδκ θφζδ ηδξ ζημηεζκήξ φθδξ, αθθά ηαζ ηζξ ζδζυηδηεξ, ηδ ιάγα, ηαζ ηδ δζακμιή ηδξ ζημ βαθαλία ιαξ

To κέγεζνο ηεο ζθνηεηλήο ύιεο Ακ οπάνπεζ οπενααίκεζ ζδιακηζηά ζε ιάγα ημ μναηυ ιένμξ ημο ζφιπακημξ.Σμ ζοκμθζηυ ιένμξ ηδξ μναηήξ φθδξ είκαζ ημ 4% ηαζ ημ αυναημ ζημ 22% ηαζ ημ 74% απυ ζημηεζκή εκενβεία(δζάζπανηδ ζημ δζάζηδια).Ο ηαεμνζζιυξ ηδξ θφζδξ αοηήξ ηδξ παιέκδξ ιάγαξ απμηεθεί ημ πζμ ζδιακηζηυ πνυαθδια ηδξ ζφβπνμκδξ ημζιμθμβζίαξ,ηαζ ηδξ θοζζηήξ ηςκ ζςιαηζδίςκ.

ΣΑ ΠΡΩΣΑ ΓΔΓΟΜΔΝΑ ΒΑ΢ΙΜΔΝΑ ΢ΣΗΝ ΠΑΡΑΣΗΡΗ΢Η Ανπζηά ημ 1933 μ αζηνμκυιμξ Fritz Zwicky ιεθεημφζε ηδκ ηίκδζδ ιαηνζκχκ βαθαλζχκ ιεβάθδξ ιάγαξ. Τπμθυβζζε : 1)Σδ ιάγα ημο ηάεε βαθαλία ααζζζιέκμξ ζηδκ θαιπνυηδηα ημο ζιήκμοξ. 2)΢ηδ ζοκεπεία ανήηε έκα δεφηενμ οπμθμβζζιυ πμο ααζίζηδηε ζηδκ ιέηνδζδ ηςκ αημιζηχκ ηαποηήηςκ ηςκ βαθαλζχκ. Βνήηε υηζ μ δεφηενμξ οπμθμβζζιυξ δοκαιζηή ιάγαξ ήηακ 400 θυνεξ ιεβαθφηενμξ απυ αοηυκ πμο ααζζγυηακ ζημ θχξ ηςκ βαθαλζχκ.

΢ΚΟΣΔΙΝΗ ΔΝΔΡΓΔΙΑ

Ζ ζημηεζκή εκένβεζα είκαζ έκα οπμεεηζηυ είδμξ εκένβεζαξ πμο δζαηνέπεζ υθμ ημ δζάζηδια ηαζ έπεζ δοκαηή ανκδηζηή πίεζδ ηαζ υπςξ πνμακαθενεήηαιε απμηεθεί ημ 72%. ΢φιθςκα ιε ηδ εεςνία ηδξ ζπεηζηυηδηαξ, ημ απμηέθεζια ιζαξ ηέημζαξ ανκδηζηήξ πίεζδξ είκαζ πμζμηζηά ακάθμβμ ιε ιζα δφκαιδ πμο δνα ζε ακηίεεζδ ιε ηδ αανφηδηα ζε ιεβάθδ ηθίιαηα Η ζθνηεηλή ελέξγεηα είκαζ ημ πζμ πενίενβμ ηαζ πζμ ημζκυ «πνάβια» ζημ ζφιπακ. Δίκαζ δ αζηία ηδξ επζηάποκζδξ ηδξ δζαζημθήξ ημο ζφιπακημξ εκχ δ ποηκυηδηα ημο ζφιπακημξ ελανηάηαζ ηαίνζα απυ αοηή. Παν' υθα αοηά, δεκ λένμοιε ηαζ πμθθά βζα ηδ ζημηεζκή εκένβεζα. Ζ ζημηεζκή εκένβεζα ανίζηεηαζ πακημφ ηαζ είκαζ ελαζνεηζηά αναζή - έκα ηοαζηυ ιέηνμ ζημηεζκήξ εκένβεζαξ πενζέπεζ ηυζδ εκένβεζα, υζδ ηζ έκα άημιμ οδνμβυκμο - ηαζ δεκ ζοβηναηείηαζ απυ ζςιαηίδζα. Λυβς ηδξ εθαζηζηυηδηάξ ηδξ δ αανφηδηα ηδξ απςεεί ακηί κα έθηεζ. Γζα ηα πνχηα εκκζά δζζεηαημιιφνζα πνυκζα ιεηά ηδ Μεβάθδ Έηνδλδ, δ εθηηζηή δφκαιδ ηδξ αανφηδηα ηδξ φθδξ επζανάδοκε ηδ δζαζημθή ημο ζφιπακημξ. Πνζκ πέκηε δζζεηαημιιφνζα πνυκζα, δ απςζηζηή δφκαιδ ηδξ ζημηεζκήξ εκένβεζαξ οπενέαδ ηδκ εθηηζηή δφκαιδ ηδξ φθδξ, ιε απμηέθεζια ηδκ επζηάποκζδ ηδξ δζαζημθήξ ημο ζφιπακημξ. ΢ηδκ επζζηήιδ ηδξ ημζιμθμβίαξ δ ζημηεζκή εκένβεζα είκαζ έκα οπμεεηζηυ είδμξ εκένβεζαξ πμο δζαηνέπεζ υθμ ημ δζάζηδια ηζ έπεζ δοκαηή ανκδηζηή πίεζδ .΢οιθςκά ιε ηδ εεςνία ηδξ ζπεηζηυηδηαξ ημ απμηέθεζια ιζαξ ηέημζαξ ανκδηζηήξ πίεζδξ είκαζ ακάθμβμ ιε ιζα δφκαιδ πμο δνα ζε ακηίεεζδ ιε ηδ

αανφηδηα ζε ιεβάθδ ηθίιαηα ακαθμνά ζε έκα ηέημζμ απμηέθεζια είκαζ πνμξ ημ πανυκ δ πζμ δδιμθζθήξ ιέεμδμξ βζα ηδκ επελήβδζδ ηςκ παναηδνήζεςκ εκυξ επζηαποκυιεκμο ζφιπακημξ ,υπςξ επίζδξ ηαζ βζα ημκ οπμθμβζζιυ εκυξ ιεβάθμο ηιήιαημξ ηδξ ακελάνηδηδξ ιάγαξ ημο ζφιπακημξ. Γφμ πνμηεζκυιεκεξ ιμνθέξ εκένβεζαξ είκαζ 1)δ ημζιμθμβζηή ζηαεενά (Λ) (ιζα ζηαεενή ποηκυηδηα εκένβεζαξ πμο βειίγεζ ημκ πχνμ μιμζυιμνθα).2)Ζ πειπημοζία ,έκα δοκαιζηυ πεδίμ εκένβεζαξ ημο υπμζμο δ ποηκυηδηα ιπμνεί κα ηοιαίκεηαζ ζημ πχνμ ηαζ ζημκ πνυκμ.

ΑΠΟΓΔΓΔΙΓΜΔΝΔ΢ ΘΔΩΡΙΔ΢ ΔΞΗΓΗ΢Η΢ ΣΗ΢ ΢ΚΟΣΔΙΝΗ΢ ΔΝΔΡΓΔΙΑ΢ 1)Νμιυξ παβηυζιζαξ έθλδξ (Νεφηςκα) 2)Γεκζηή εεςνίαξ ζπεηζηυηδηαξ . Άθθα ενςηήιαηα πμο ενεοκχκηαζ είκαζ: Απυ πμφ πνμένπεηαζ δ οθδ; Γζαηί ηάπμζα ιζηνμζημπζηά ζςιαηίδζα έπμοκ ιάγα εκχ ηάπμζα άθθα υπζ; Ανπζηά αέααζα πνέπεζ κα ακαθένμοιε ηδκ έκκμζα ηδξ ζοιιεηνίαξ βζα κα ηαηακμήζμοιε πθήνςξ ηζξ απακηήζεζξ ζηα παναπάκς ενςηήιαηα. Ση είλαη ε ζπκκεηξία; Ο επζζηδιμκζηυξ ηυζιμξ πνδζζιμπμζεί ηδκ ζοιιεηνία βζα κα ελδβήζεζ ηαζ κα πνμαθέρεζ ηζξ ζδζυηδηεξ ηςκ ιμνίςκ, ηςκ αηυιςκ ηαζ ηςκ εειεθζςδχκ ζςιαηζδίςκ ηαζ δοκάιεςκ ημο ζφιπακημξ. ΋θα ηα πεζνάιαηα θοζζηήξ έςξ ζήιενα έπμοκ επζαεααζχζεζ αοηήκ ηδκ ανπή, δ μπμία απμννέεζ απυ ημ βεβμκυξ υηζ μζ κυιμζ ηδξ θφζδξ παναιέκμοκ ίδζμζ ηάεε πνμκζηή ζηζβιή απυ ηδκ δδιζμονβία ημο ζφιπακημξ. Γδθαδή ημ ζφιπακ είκαζ ζοιιεηνζηυ ζηζξ πνμκζηέξ ιεηαεέζεζξ. Αοηή δ ζζμννμπία είκαζ ζδιακηζηυξ πανάβμκηαξ πμο επδνεάγεζ ηδ γςή ζηδ Γδ. Μία πεξίπηωζε πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε ζηελ έξεπλα; ΢ηζξ ανπέξ ηδξ δεηαεηίαξ ημο '50, μ θοζζηυξ Murray Gell-Mann παναηδνεί ηα ζςιαηίδζα πμο πανάβμκηακ απυ ημοξ επζηαποκηέξ. ΢ηδκ ένεοκά ημο πνδζζιμπμίδζε ηζξ ανπέξ ηδξ ζοιιεηνίαξ βζα κα πνμαθέρεζ ηδκ φπανλδ εειεθζςδχκ ζςιαηζδίςκ ηα μπμία μκυιαζε quarks.Γδθαδή δ ζοιιεηνία μδήβδζε ζηδκ ακαηάθορδ ηςκ εειεθζςδχκ θίεςκ ηδξ φθδξ ηα quarks. Σχνα είιαζηε ζε εέζδ κα απακηήζμοιε ζηα ενςηήιαηα πμο ηέεδηακ πνμδβμοιέκςξ.

Οζ πνμαθέρεζξ ημο Καεζενςιέκμο Πνμηφπμο ζοιθςκμφκ πμθφ ηαθά ιε ηα απμηεθέζιαηα ηςκ πεζναιάηςκ πμο ελενεοκμφκ ηζξ ζδζυηδηεξ ηςκ ζημζπεζςδχκ ζςιαηζδίςκ. Αηνζαχξ βζ' αοηυ ημ θυβμ μζ επζζηήιμκεξ πζζηεφμοκ υηζ ημ Καεζενςιέκμ Πνυηοπμ, ή ημοθάπζζημκ έκα ηιήια ημο, απμηεθεί ιζα ηαθή εεςνία βζα ηδ θοζζηή ηςκ ζημζπεζςδχκ ζςιαηζδίςκ. ΋ιςξ, ημ Καεζενςιέκμ Πνυηοπα δεκ απμηεθεί ιζα μθμηθδνςιέκδ εεςνία, αθμφ οπμζηδνίγεζ υηζ υθα ηα ζςιαηίδζα είκαζ δίπςξ ιάγα. Παναηήνδζδ πμο δεκ ζζπφεζ ηαεχξ βκςνίγμοιε ιέζα απυ πεζναιαηζηέξ δζαδζηαζίεξ υηζ υθα ηα θεπηυκζα ηαεχξ ηαζ ηα αζεεκή δζακοζιαηζηά ιπμγυκζα έπμοκ ιάγα. Γηαηί ηα ζηνηρεηώδε ζωκαηίδηα έρνπλ κάδεο; Σδκ απάκηδζδ ζηδκ παναπάκς ενχηδζδ ένπεηαζ κα δχζεζ Σμ ιπμγυκζμ Higgs, έκα εειεθζχδεξ ζςιαηίδζμ πμο πνμαθέθεδηε εεςνδηζηά απυ ημκ Peter Higgs, Ακηζζημζπεί ζημ μιχκοιμ πεδίμ ηαζ πνμζδίδεζ ιάγα ζηδκ φθδ. Δίκαζ έκα ζημζπεζχδεξ ζςιάηζμ, δδθαδή δεκ απμηεθείηαζ απυ άθθα ημιιάηζα. ΋ιςξ είκαζ

ανηεηά αζηαεέξ ηαζ βνήβμνα ηαηαννέεζ. Γίκμκηαξ άθθα οπμαημιζηά ζςιαηίδζα. Σμ ζςιαηίδζμ αοηυ οπάνπεζ ιυκμ ζηζβιζαία ζε ζοκεήηεξ αηναίαξ εενιμηναζίαξ (εκένβεζαξ). Σέημζεξ εενιμηναζίεξ οπήνλακ ιενζηέξ ζηζβιέξ ιεηά ηδ Μεβάθδ Έηνδλδ ηαζ πανάβμκηαζ ζήιενα ζημ ημφκεθ ημο Μεβάθμο Δπζηαποκηή Αδνμκίςκ (LHC) ζημ CERN. Σμ ζςιαηίδζμ ιπμνεί επίζδξ κα ειθακίγεηαζ ζηζβιζαία ζε ηοπαία ζοιαάκηα ορδθήξ εκένβεζαξ, βζα πανάδεζβια ηαηά ηδκ πνυζηνμοζδ ημζιζηχκ αηηζκχκ ζηδ βήζκδ αηιυζθαζνα, ςζηυζμ δεκ είκαζ ζοζηαηζηυ ηδξ ηαεδιενζκήξ πναβιαηζηυηδηαξ. Γηαηί ππάξρεη δπζθνιία ζην λα επηβεβαηωζεί ε ύπαξμεο ηνπ κπνδνλίνπ Higgs; Πνχημκ, ημ θεοβαθέμ ζςιαηίδζμ

ειθακίγεηαζ ιυκμ ζε αηναίεξ εενιμηναζίεξ, ηζξ μπμίεξ ιπμνεί κα πεηφπεζ ιε ζζβμονζά ιυκμ μ LHC, o ζζπονυηενμξ ηαζ αηνζαυηενμξ επζηαποκηήξ. Γεφηενμκ, ημ Higgs ειθακίγεηαζ πμθφ ζπάκζα ζηζξ ζοβηνμφζεζξ πνςημκίςκ ιέζα ζημκ LHC, επμιέκςξ μζ ενεοκδηέξ πνέπεζ κα ελεηάγμοκ ηνζζεηαημιιφνζα ζοιαάκηα βζα κα δμοκ έζης ηαζ έκα ιζηνυ ίπκμξ ημο. Σνίημκ, ημ ιπμγυκζμ είκαζ ηυζμ αναπφαζμ χζηε δζαζπάηαζ πνζκ θηάζεζ ηακ ζημοξ ακζπκεοηέξ ημο επζηαποκηή. Δπμιέκςξ, δ ακίπκεοζή ημο δεκ ιπμνεί κα βίκεζ άιεζα. Οζ ενεοκδηέξ απθά ζοιπεναίκμοκ ηδκ φπανλή ημο επεζδή ημ ζςιαηίδζμ θάιπεζ δζά ηζξ απμοζίαξ ημο: δ ακάθοζδ δείπκεζ υηζ ελαθακίζηδηε ιζα ιζηνή πμζυηδηα απυ ηδκ εκένβεζα ηδξ ζφβηνμοζδξ, ηαζ δ πμζυηδηα αοηή πνέπεζ κα ακηζζημζπεί ζηδκ εκένβεζα, ηαζ επμιέκςξ ζηδ ιάγα, εκυξ άθακημο ζςιαηίδζμο. ΢ηδκ εεςνία ηδξ ζπεηζηυηδηαξ, οπάνπεζ ζδιακηζηή δζαθμνά ιεηαλφ ζςιαηζδίςκ ιε ηαζ πςνίξ ιάγα: Κάεε άιαγμ ζςιαηίδζμ ηαλζδεφεζ ιε ηδκ ηαπφηδηα ημο θςηυξ, εκχ ηα ζςιαηίδζα ιε ιάγα δεκ ιπμνμφκ κα αββίλμοκ πμηέ αοηυ ημ υνζμ ηαπφηδηαξ. Πωο πξνθύπηεη ε κάδα ζηα ππναηνκηθά ζωκαηίδηα; Ο Higgs πνυηεζκε πςξ ημ ηεκυ πενζέπεζ έκα «πακηαπμφ πανχκ» πεδίμ πμο ιπμνεί κα επζαναδφκεζ ηάπμζα (εζδάθθςξ άιαγα) ζημζπεζχδδ ζςιαηίδζα υπςξ έκα δμπείμ ιε ιέθζ επζαναδφκεζ ιία ζθαίνα ιεβάθδξ ηαπφηδηαξ. Σέημζα ζςιαηίδζα εα ζοιπενζθένμκηαζ ζακ ζςιαηίδζα ιε ιάγα, πμο ςζηυζμ ηαλζδεφμοκ ιε ηαπφηδηεξ ιζηνυηενεξ αοηήξ ημο θςηυξ. Άθθα ζςιαηίδζα - υπςξ ηα θςηυκζα - είκαζ απνυζαθδηα ζημ πεδίμ: δεκ επζαναδφκμκηαζ ηαζ παναιέκμοκ πςνίξ.

Yπάνπμοκ υιςξ ηαζ ηα θεβυιεκα «εζημκζηά» ζςιαηίδζα Higgs, ηα μπμία ειθακίγμκηαζ ηονζμθεηηζηά απυ ημ πμοεεκά ηαζ ελαθακίγμκηαζ ιζα ζηζβιή ανβυηενα. Σα ζημζπεζχδδ ζςιαηίδζα πμο έπμοκ ιάγα πζζηεφεηαζ υηζ απμηημφκ αοηή ηδκ ζδζυηδηα υηακ

αθθδθεπζδνμφκ ιε ημ πεδίμ ιέζς εζημκζηχκ ζςιαηζδίςκ. Με άθθα θυβζα, ημ ιπμγυκζμ Higgs ιπμνεί κα ειθακζζηεί μπμοδήπμηε. Γηαηί ην ζωκαηίδην ηνπ Higgs νλνκάδεηαη ην ¨΢ωκαηίδην ηνπ Θενύ¨; ΋θα μθείθμκηαζ ζημ αζαθίμ ημο κμιπεθίζηα Leon Lederman “The God Particle: If the Universe Is the Answer, What Is the Question?”.(Σμ ζςιαηίδζμ ημο Θεμφ: Ακ ημ ζφιπακ είκαζ δ απάκηδζδ πμζά είκαζ δ ενχηδζδ;…..). Τπάνπμοκ δφμ θυβμζ μζ μπμίμζ χεδζακ ημκ Lederman κα ημ μκμιάζεζ έηζζ. Ανπζηά θέεζ υηζ ημ ζςιαηίδζμ αοηυ είκαζ "ηυζμ ηαίνζαξ ζδιαζίαξ βζα ηδκ ηαηάζηαζδ ηδξ θοζζηήξ ζήιενα, ηυζμ γςηζηήξ ζδιαζίαξ βζα ηδκ ηεθζηή ηαηακυδζδ ηδξ δμιήξ ηδξ φθδξ, αθθά ηαζ ηυζμ θεοβαθέα" (the particle is "so central to the state of physics today, so crucial to our final understanding of the structure of matter, yet so elusive"). Ο δεφηενμξ ηαζ επζηναηέζηενμξ θυβμξ ήηακ υηζ μ εηδυηδξ ημο δεκ επέηνεπε ηδκ έηδμζδ αοημφ ημο αζαθίμο ιε ηίηθμ "the Goddamn Particle”(«δζαμθειέκμ ζςιαηίδζμ),αθμφ δεκ ήηακ ηαηάθθδθμ βζα ηδκ πνμχεδζδ ημο αζαθίμο (the publisher wouldn’t't let us call it though that might be a more appropriate title, given its villainous nature and the expense it is causing." )

MASTER CLASS ΢ΩΜΑΣΙΓΙΑΚΉ΢ ΦΤ΢ΙΚΗ΢ ΓΙΑ ΜΑΘΗΣΔ΢ ΛΤΚΔΙΟΤ Σμ ζπμθείμ ιαξ επζθέπηδηε κα ζοιιεηέπεζ ζε έκα Master class ΢ςιαηζδζαηήξ Φοζζηήξ ζημ Δνεοκδηζηυ Κέκηνμ Γδιυηνζημξ. Δηεί ενεοκδηέξ αθμφ ιαξ ιίθδζακ βζα ηζξ δναζηδνζυηδηεξ ημο ηέκηνμο ιαξ έηακακ ιζα εζζαβςβή ζηδ εεςνία ηδξ θοζζηήξ ηςκ ζημζπεζςδχκ ζςιαηζδίςκ. Όζηενα ιε ηδ αμήεεζα εκυξ πνμβνάιιαημξ ζημκ οπμθμβζζηή επελενβαζηήηαιε εηαηυ βεβμκυηα, ιε δεδμιέκα απυ ημ Cern. Γδθαδή επελενβαγυιαζηακ αθδεζκέξ εζηυκεξ ζοιαάκηςκ ιέζα απυ ηα πεζνάιαηα ιε ζημπυ κα ακαβκςνίζμοιε ηζ είδμοξ ζςιαηίδζα ήηακ .

Μάθζζηα ζοκακηήζαιε ηαζ βεβμκυηα ιε ημ Μπμγυκζμ Higgs. Ήηακ ιζα απθμοζηεοιέκδ πνμζμιμίςζδ ηςκ δναζηδνζμηήηςκ ημφ Cern. Ζ ιένα ιαξ ζημ Γδιυηνζημ ηεθείςζε ιε ιζα ηδθεδζάζηερδ ιε ημ ίδζμ ημ Cern ,ζοβηεηνζιέκα ιε δφμ ενεοκδηέξ απυ ημ πείναια ημο CMS, αθθά ηαζ ιε άθθα ηέζζενα Ηκζηζημφηα ζημκ ηυζιμ : ζηδ Βζέκκδ ,ζημ Debrecen (Οπγγαξία),, ζην Split (Κξναηία), ζην Cincinnati (ζ πυθδ ζηδκ αιενζηακζηή πμθζηεία Οπάζμ). ΢ε αοηήκ ηδκ ηδθεδζάζηερδ ιζθήζαιε βζα ηα ζοιπενάζιαηα ιαξ , αθμφ είπαιε

αημθμοεήζεζ υθμζ ηδκ παναπάκς δζαδζηαζία ,είπαιε επελενβαζηεί δδθαδή ηα ίδζα βεβμκυηα.

ΣΖΛΔΓΗΑΚΔΦΖ ΜΔ ΣΟ ΠΔΗΡΑΜΑ CMS

Άημιμ : είκαζ ημ ιζηνυηενμ ζςιαηίδζμ εκυξ πδιζημφ ζημζπείμο,ημ μπμίμ δζαηδνεί ηζξ πδιζηέξ ζδζυηδηεξ ημο ζημζπείμο, δδθαδή παναιέκεζ αιεηάαθδημ ηαηά ηδκ ελέθζλδ εκυξ πδιζημφ θαζκμιέκμο (πδιζηή ακηίδναζδ) .

Hθεηηνυκζμ : είκαζ έκα απυ ηα εειεθζχδδ οπμαημιζηά ζςιαηίδζα ηδξ φθδξ, ημ μπμίμ θένεζ ανκδηζηυ δθεηηνζηυ θμνηίμ. Δίκαζ θεπηυκζμ ιε ζπζκ 1/2 ηαζ ιάγα 1,836 × 103 θμνέξ ιζηνυηενδ απυ ημ πνςηυκζμ. Πνςηυκζμ : είκαζ έκα απυ ηα οπμαημιζηά ζςιαηίδζα, πμο εεςνμφκηακ παθζυηενα ζημζπεζχδεξ ζςιάηζμ, αθθά ανβυηενα ανέεδηε υηζ έπεζ εζςηενζηή δμιή. Χξ κμοηθευκζμ, είκαζ έκαξ απυ ημφξ ααζζημφξ δμιζημφξ θίεμοξ ηςκ πονήκςκ ηςκ αηυιςκ. Δπίζδξ ηαηαηάζζεηαζ ζηδκ ηαηδβμνία ηςκ αδνμκίςκ ιε αανομκζηυ ανζειυ έκα, εκχ ιε αάζδ ημ ζπζκ ημο (πμο είκαζ 1/2) ηαζ ηδξ ζηαηζζηζηήξ πμο ημ πενζβνάθεζ, ηαηαηάζζεηαζ ηαζ ζηα θενιζυκζα. Έπεζ ανεεεί υηζ είκαζ ζφκεεημ ζςιάηζμ. ΢φιθςκα ιε ημ ηαεζενςιέκμ ιμκηέθμ απμηεθείηαζ απυ ηνία ημοάνη, δφμ "πάκς" (up) ηαζ έκα "ηάης" (down) πμο ζοκδέμκηαζ ιε ηδκ ζζπονή αθθδθεπίδναζδ ημο πονήκα ηςκ αηυιςκ, πμο είκαζ οπεφεοκδ βζα ηζξ δοκάιεζξ πμο ζοβηναημφκ ηα πνςηυκζα ιε κεηνυκζα, ηαεχξ ηαζ ιε άθθα πνςηυκζα.

Νεηνίκμ: ΢ηδ θοζζηή, ημ κεηνυκζμ είκαζ έκα οπμαημιζηυ ζςιαηίδζμ πςνίξ δθεηηνζηυ θμνηίμ πμο ιαγί ιε ημ πνςηυκζμ ζοκζζημφκ ημοξ πονήκεξ ηςκ αηυιςκ. Σμ κεηνίκμ είκαζ έκα αθυνηζζημ ηαζ πμθφ εθαθνφ ζςιαηίδζμ, ημο μπμίμο δ φπανλδ πνμηάεδηε απυ ημκ αοζηνζαηυ θοζζηυ Βυθθβηακβη Πάμοθζ, χζηε κα ζζπφεζ δ ανπή δζαηήνδζδξ ηδξ μνιήξ ηαζ ηδξ εκένβεζαξ ζηδκ ναδζεκενβή εηπμιπή δθεηηνμκίςκ απυ ημκ αημιζηυ πονήκα, ηδ θεβυιεκδ α δζάζπαζδ. Μπμγυκζμ: είκαζ έκα ζςιάηζμ ημ μπμίμ αημθμοεεί ηδ ζηαηζζηζηή Μπμγέ-Ασκζηάζκ ((Αββθζηά) Bose-Einstein). Σα ιπμγυκζα απυ ημ εεχνδια spin-ζηαηζζηζηήξ είκαζ ζςιαηίδζα πμο έπμοκ αηέναζμ spin. ΢ηδ θφζδ οπάνπμοκ ζημζπεζχδδ ζςιάηζα πμο είκαζ ιπμγυκζα, αθθά ηαζ ζφκεεηα ηςκ μπμίςκ ημ μθζηυ spin είκαζ αηέναζμ. ΢ημζπεζχδδ ζςιαηίδζα: είκαζ ηα 12 ζςιαηίδζα απυ ηα μπμία απμηεθείηαζ δ φθδ: 1. Ζθεηηνυκζμ 2. Νεηνίκμ δθεηηνμκίμο 3. Up 4. Down 5. Charm 6. Strange Quarks 7. Bottom 8. Top 9. Σαο 10. Νεηνίκμ ηαο 11. Μζυκζμ 12. Νεηνίκμ ιζμκίμο

Websites: www.public.web.cern.ch www.physics.ntua.gr www.physics4u.gr www.theparticleadventure.org www.physics.uoi.gr www.wikipedia.org http://portal.kathimerini.gr/4Dcgi/4dcgi/_w_articles_kathciv_1_19/07/2 012_452759 www.polkarag.gr/FILES/astr/nefelomata.doc http://www.pinnokio.gr/arthro/TO-EKRHKTIKO-KSEKINHMA-TWNPRWTWN-GALAKSIWN http://www.tovima.gr/science/physicsspace/article/?aid=480475&h1=true http://www.nooz.gr/image.ashx?fid=545486 http://lyknydriou.lef.sch.gr/autosch/joomla15/images/uploaddocs/3%20%20Galaxies%20.pdf http://www.astro.auth.gr/~jhs/courses/aa/shmeioseis/galax6_020610. pdf http://www.mistiria.com/timetravel/timetravelefikto.html http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A4%CE%B1%CE%BE%CE%AF%CE %B4%CE%B9_%CF%83%CF%84%CE%BF_%CF%87%CF%81%CF %8C%CE%BD%CE%BF http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CE%BA%CE%BF%CF%85%CE %BB%CE%B7%CE%BA%CF%8C%CF%84%CF%81%CF%85%CF% 80%CE%B1 http://thesecretrealtruth.blogspot.com/2012/11/blog-post_8667.html http://el.wikipedia.org/wiki/CERN http://tinella.gr/p/liga-logia-CERN/ http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%BF%CF%83%CE%BC%CE %BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1 http://argolikivivliothiki.gr/2011/11/23/%CE%BF%CE%BF%CF%81%CF%86%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%82%CE%BC%CF%8D%CE%B8%CE%BF%CF%82%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%AF%CF%80%CF%81%CE%BF%CE%B5%CE%BB%CE%B5%CF%8D% CF%83%CE%B5%CF%89%CF%82-%CF%84%CE%BF%CF%85%CE%B1/ http://physics4u.wordpress.com/2011/06/16/%CF%8E-%CF%8E%CF%8C-k/

Πεξηερόκελα Βαβπιωληαθή Κνζκνινγία ............................................................................ 3 Αηγππηηαθή Κνζκνινγία ................................................................................ 4 ΢θαλδηλαβηθή θνζκνινγία ............................................................................. 5 Κηλεδηθή Κνζκνινγία ..................................................................................... 6 Ιλδνπηζηηθή Κνζκνινγία ................................................................................ 6 Δβξαϊθή Κνζκνινγία ..................................................................................... 7 Διιεληθή θνζκνινγία .................................................................................... 8 Θενγνλία ......................................................................................................... 9 Οξθηθόο Μύζνο ......................................................................................... 10 ΘΔΩΡΙΑ BIG BANG....................................................................................... 13 ΢ρεηηθόηεηα ................................................................................................... 18 Γεληθή ζρεηηθόηεηα ................................................................................... 19 ΢ΚΟΤΛΗΚΟΣΡΤΠΔ΢ ..................................................................................... 20 Η ιστορία τοσς........................................................................................ 22 Έλλνηα ηνπ παξαδόμνπ ................................................................................ 24 Υξνληθά παξάδνμα ....................................................................................... 24 Μαύξεο Σξύπεο ............................................................................................. 29 Άζπξεο ηξύπεο ............................................................................................ 35 Η Γέλεζε ηωλ Γαιαμηώλ ............................................................................... 36 Σα άζηξα θαη ε εμέιημή ηνπο ......................................................................... 44 Σν πείξακα ηνπ Ernest Rutherford ............................................................. 52 Η δνκή ηνπ αηόκνπ ....................................................................................... 52 Οη αιιειεπηδξάζεηο κεηαμύ ζωκαηηδίωλ ................................................... 54 Φνξείο ηωλ δπλάκεωλ: ................................................................................ 56 ΚΑΘΙΔΡΩΜΔΝΟ ΠΡΟΣΤΠΟ (STANDARD MODEL) .................................... 58 Γπν ιόγηα γηα ην CERN ............................................................................... 61 Σί είλαη ην CERN; .......................................................................................... 61 ΢εκαληηθά ηερλνινγηθά πεδία ζην CERN ............................................ 67 Σα επηζηεκνληθά όξγαλα ζην CERN .................................................... 68 Η ζπλεηζθνξά ηνπ CERN ζηελ Κνηλωλία ............................................ 69 Υώξεο κέιε ................................................................................................ 70 Πξνϋπνινγηζκόο 2009 [Δπεμεξγαζία] ................................................ 71 Δπηηαρπληέο ΢ωκαηηδίωλ ............................................................................. 72 ΟΙ ΒΑ΢ΙΚΔ΢ ΑΡΥΔ΢ ΔΝΟ΢ ΔΠΙΣΑΥΤΝΣΗ .................................................... 74 ΑΝΙΥΝΔΤΣΔ΢ ΢ΩΜΑΣΙΓΙΩΝ ......................................................................... 76 ΢ΚΟΣΔΙΝΗ ΤΛΗ ............................................................................................. 85 Γηαηί ην ζωκαηίδην ηνπ Higgs νλνκάδεηαη ην ¨΢ωκαηίδην ηνπ Θενύ¨; ....... 91 MASTER CLASS ΢ΩΜΑΣΙΓΙΑΚΉ΢ .............................................................. 92 ΦΤ΢ΙΚΗ΢ ΓΙΑ ΜΑΘΗΣΔ΢ ΛΤΚΔΙΟΤ ............................................................. 92