Het nieuwe centrum van Almere Haven
1
Colofon
Het nieuwe centrum van Almere Haven presentatieboek 12-11-2007
opdrachtgever: gemeente Almere:
de Alliantie Markt 1 Almere-Haven postbus 90 1300 AB Almere
Stadhuisplein 1 Postbus 200 1300 AE Almere
ontwerp:
broekbakema Van Nelle ontwerpfabriek Schiehal G Van Nelleweg 1 3044 BC Rotterdam 010 4134780 info@broekbakema.nl
Ketner Olsen architecten Rochussenstraat 313b 3023 DG Rotterdam 010 8424442 info@ketnerolsen.com
team:
Aldo Vos (broekbakema) Christina Olsen (Ketner Olsen) Marjan Ketner (Ketner Olsen)
Inhoudsopgave
Colofon
2
Voorwoord
5
Hoven in de binnenstad komen weer tot leven
6
Van achterkant tot binnenkant
8
De eerste twee hoven
10
Supermarkt en mediatheek aan Het Plein
12
Parkeergarage met bebouwing aan de busbaan
14
en groene gevel aan binnenhof
Sluistoren en stadstuin aan de dijk
16
Wonen in een groene binnentuin
18
Voorplein voor bestaande en nieuwe entrees in hof
20
Nieuwe tuin voor bestaand gebouw in hof
22
Programma nieuwbouw
24
De nieuwe kaart van het centrum van Almere Haven
25
3
De twee hoven in Almere Haven die een nieuwe inrichting krijgen
4
Voorwoord
Voor u ligt het resultaat van een in opdracht van de Alliantie en de gemeente Almere uitgevoerde studie naar een nieuwe garderobe voor het centrum van Almere Haven. Het mooie stadsdeel aan het Gooimeer vertoont vijfentwintig jaar na zijn geboorte een aantal slijtageplekken. Kort gezegd moet enerzijds een aantal doorgaande wegen in het centrumgebied worden opgeknapt door de straten goede straatwanden te geven met aantrekkelijke gebouwen en passende functies. Anderzijds moet de inrichting en het straatmeubilair van de binnenhoven worden vernieuwd om deze weer aantrekkelijk te maken voor de volgende generaties Almeerders. De voorstellen die in deze presentatie worden gedaan, moeten worden gelezen als oplossingsrichtingen. Er wordt een beeld gegeven van hoe de woonen werkmilieus in het centrum een kwaliteitslag kunnen maken om weer aantrekkelijk te worden voor bestaande en nieuwe bewoners en bezoekers. Zo wordt een voorstel gedaan hoe het Plein en de busbaan met nieuwe gevels en een nieuwe straatinrichting, een visitekaartje voor het stadsdeel kunnen worden. Daarnaast laat de visie zien hoe de ruime binnenhoven, waar veel mensen hun voordeuren hebben, kunnen worden omgetoverd tot plekken met een eigen identiteit en een mooie uitstraling. Dit kan door de hoven opnieuw in te richten met kwalitatief groen en hoogwaardige verharding, al dan niet in combinatie met nieuwe bebouwing. Deze presentatie laat zien dat met een visie op het openbaar gebied samen met aantrekkelijke gebouwen, het kwaliteitsbeeld van Almere Haven kan gaan kantelen van sober en doelmatig naar aantrekkelijk, groen, herkenbaar en wervend. Wij wensen u veel leesplezier!
5
Hoven in de binnenstad komen weer tot leven Inleiding Aanleiding voor de studie is de geplande sloop en nieuwbouw van de supermarkt aan Het Plein. Vanwege het belang van deze centrale plek is het perspectief van de studie vergroot naar het hele centrumgebied. Het centrum van Almere Haven is na ruim vijfentwintig jaar aan vernieuwing toe. De kenmerkende jaren zeventig opbouw van het centrumgebied is onder de loep genomen om een goede inpassing van nieuwbouw te garanderen. Vanuit welk gedachtengoed is Almere Haven destijds ontstaan en hoe functioneert het centrumgebied nu na ruim vijfentwintig jaar? Hoe kan het centrumgebied weer aantrekkelijk worden gemaakt voor winkelen en hoe kan de achteruitgang van de woonmilieus worden tegengegaan? Hoe een nieuwe impuls te creëren door gebruik te maken van de bestaande kwaliteiten? Kortom: Hoe kan er gewerkt worden aan een positieve identiteit voor Almere Haven centrum voor bewoners en bezoekers. De visie geeft voorbeelden van hoe het hele centrumgebied een kwaliteitslag kan maken door de herinrichting van een aantal plekken en nieuwe gebouwen. Vanuit deze ideeën geeft de visie een aantal concrete beelden voor de inrichting van de twee hoven rondom de supermarkt aan Het Plein en de parkeergarage.
Luchtfoto Almere Haven centrum
1.
Ruimtelijke kwaliteit centrumgebied Het winkelgebied in Almere Haven bestaat uit een autovrije winkelstraat waaraan een aantal openbare ruimtes zijn gelegen: de Brink, de Markt, Het Plein en de Kade. Het Plein, op de hoek van de busbaan en de Kruisstraat, is op dit moment een verzameling van bushalten, gestalde fietsen en winkelwagens. Omdat Het Plein een belangrijke schakel is in de keten van openbare ruimtes, is een ingreep nodig om de ruimtelijke kwaliteit te vergroten. Het Plein heeft maat nodig en een sterke openbare functie naast de supermarkt die op dit moment het beeld domineert.
2.
3.
4.
Openbare ruimte in Almere Haven centrum
1. 2. 3. 4.
de Brink de Markt Het Plein en busbaan kade 6
Het Plein en de busbaan Door een nieuw hoekgebouw aan het Plein wordt ruimte gecreëerd. Hierdoor krijgt het Plein genoeg maat om een plein te zijn waar busreizigers op een plezierige manier op de bus kunnen wachten en waar genoeg ruimte is voor voetgangers. De fietsen krijgen een plek in de naastgelegen parkeergarage. Een openbare functie op de kop langs de winkelstraat (bijvoorbeeld een mediatheek) vormt het gezicht van het Plein. Omdat de huidige busbaan als onaantrekkelijk wordt ervaren, krijgt deze een nieuw profiel, in combinatie met een centrale fietsroute naar de omringende wijken. Aan weerszijden van de busbaan komt op enkele plekken nieuwe rooilijn bebouwing om het profiel een stedelijker uitstraling te geven. Aantrekkelijke binnenhoven In de ruime binnenhoven van de bouwblokken in het centrumgebied, worden de auto’s geparkeerd en bevinden zich de entrees van de woningen boven de winkels. Deze plekken hebben nu weinig verblijfswaarde en worden daardoor niet als prettig ervaren. Langs de informele route die door alle bouwblokken loopt, worden een aantal plekken opnieuw in gericht met groen en verharding, al dan niet in combinatie met nieuwe bebouwing. Dit geeft het woonmilieu in de hoven een nieuwe impuls en maakt het wonen in het centrum weer aantrekkelijk. Hiermee wordt tevens recht gedaan aan het groene imago van Almere Haven. Met het toe-eigenen van de plekken door de omwonenden wordt ook op langere termijn de kwaliteit behouden en verval voorkomen.
Verharde en groene binnenhoven verbonden door informele route
Naast de formele openbare ruimtes zoals de Markt en de Kade, worden de informele binnenhoven een tweede categorie van semiopenbare plekken, vergelijkbaar met de Haagse hofjes. De nieuwe plekken worden met elkaar verbonden door informele routes, herkenbaar in de bestrating en de verlichting.
Gebruikers van de hoven 7
Van achterkant tot binnenkant
Uitgangspunten voor ontwerp Belangrijk bij de transformatie van de binnenhoven is dat het verschil in uitstraling tussen de formele openbare ruimtes en de informele binnenhoven wordt vergroot door: Gebouwen en plekken in samenhang ontwerpen en ontwikkelen, bij nieuwe en bestaande gebouwen.
c.
Binnenhoven met elkaar verbinden door een informele route met herkenbaar karakter te introduceren.
b.
Tuinen creëren voor de woningen in de hoven door het platte daklandschap waar zij op uit kijken groen te maken door beplanting.
d. g.
a.
In de hoven waar de voordeuren aan de bovenlopen liggen wordt veel geparkeerd op het maaiveld. Deze hoven zijn vaak voorzien van veel verharding en weinig groen. Om de woonkwaliteit een groene impuls te geven, worden de platte bergingsdaken getransformeerd tot daktuinen. Hierdoor liggen de voordeuren van de woningen toch aan het groen, wordt het parkeren efficiënt opgelost en ontstaat op het maaiveld meer ruimte voor bomen en voetgangers.
h.
e.
f.
kijkwijzer
In de hoven waar de voordeuren of portieken direct aan het binnenhof liggen, worden verblijfs- en speelplekken gemaakt met een zacht en speels karakter, die het gebruik van de plekken bevordert. Het aanwezige groen in de vorm van bomen wordt uitgebreid en de verharding eronder verdwijnt. Dit kan door het efficiënter inpassen van de benodigde parkeerplaatsen. Klimplanten tegen blinde gevels maken de leefomgeving en het uitzicht vanuit de woningen nog prettiger. Bij een aantal hoven is de ongedefinieerde ruimte zo groot dat nieuwe bebouwing kan worden toegevoegd om de plek van nieuwe gebruikers te voorzien. Zowel bij het toevoegen van nieuwe als bij de renovatie van bestaande bebouwing is het belangrijk dat het gebouw en de plek in samenhang worden ontworpen om het gebruik en het eigen karakter ervan te optimaliseren. referenties informele verblijfsplekken in binnenhoven 8
b. daktuinen als overgang tussen privé en openbaar
a. leefwereld op nivo +1
c. groen verblijfsgebied onder bestaande bomen
d. terras met nieuwe bebouwing en vernieuwde entrees
e. parkeergarage met groene gevel
f. informele route langs groene gevel en daktuin
g. bestaand gebouw en bomen op nieuwe groene plek
h. nieuw gebouw inpassen tussen bestaande bomen 9
De twee eerste hoven
1 2
Supermarkt en mediatheek aan Het Plein
Parkeergarage met bebouwing aan busbaan
Eerste twee hoven die een nieuwe inrichting krijgen
3 4
Maquettefoto herinrichting eerste twee hoven
10
Sluistoren en stadstuin aan de dijk
Wonen in een groene binnentuin
5
Bedrijfspand aan busbaan en paviljoen in hof
6
Nieuwe tuin voor bestaand gebouw in hof
5
6
1 2 3
4
11
Supermarkt en mediatheek aan Het Plein
gebouw en plek: Gebouw is identiteitsdrager van Het Plein. functie: Commercieel (supermarkt), publieke voorzieningen (mediatheek) en woningbouw. typologie: Hybride stadsblok beeldkwaliteit bebouwing: Transparante begane grond met entreefuncties aan plein. Gevel aan de route tussen supermarkt en parkeergarage is transparant en biedt zicht naar buiten. Gebouw als sculptuur in de stad.
commerciele ruimte culturele voorzieningen
beeldkwaliteit openbare ruimte Ruimtelijke afbakening busbaan door groene sculptuur. Herkenbare terugkerende materialen. Ruimtelijke overkappingen bushaltes passend bij schaal plein.
wonen
gebouw
plek
gebouw als sculptuur
afbakening busbaan
transparante gevel
familie van materialen
duidelijke entree
overkappingen bushaltes
verlichting en nachtbeeld
verlichting en nachtbeeld 12
1
basisprofiel busbaan
3
1
7
1
3.5
3
13
Parkeergarage met bebouwing aan busbaan en groene gevel aan binnenhof gebouw en plek: Formeel profiel busbaan versterken door toevoegen programma. Informele route tussen binnenhoven met tegenover elkaar liggende entrees van parkeergarage en supermarkt. functie: Parkeergarage met woningen aan busbaan. Versterken relatie supermarkt / parkeergarage. typologie: Bestaande parkeergarage split/level. Grondgebonden woningen met voordeur aan busbaan. beeldkwaliteit bebouwing: Woningen met individuele vertikale gevelopbouw. Bestaande parkeergarage voorzien van groene gevels. Gevels langs route zijn transparant en bieden zicht naar buiten.
parkeren woon-werk ruimte
beeldkwaliteit openbare ruimte Herkenbare informele route door materiaalgebruik, beplanting en verlichting.
groene gevel daktuin fietsenstalling en entree parkeergarage
gebouw
transparantie gevel aan busbaan
plek
aandacht voor dakinrichting
vertikale geleding gevel aan busbaan
herkenbare entrees
daglicht in parkeergarage
reflectie gevel
groene gevel parkeergarage
materiaal en verlichting informele route 14
2
15
Sluistoren en stadstuin aan de dijk gebouw en plek: Toren als baken bij de stadsentree vanaf de dijk vormt samen met woningbouw een wooncluster rond stadstuin. Straatwand maakt de busbaan af en creëert een eigen plek voor woningbouw. functie: Woningbouw met inpandig parkeren. Kantoorruimtes op de begane grond. typologie: Laagbouw met grondgebonden woningen Hoogbouw met appartementen beeldkwaliteit bebouwing: Woningbouw met horizontale gevelopbouw. Minimaal 60 % glas. appartementen
beeldkwaliteit openbare ruimte: Hout als het verbindend element tussen binnen en buiten. Groene stadstuin als halfomsloten tuin voor de bewoners.
kantoren parkeren
gebouw
plek
horizontale geleding hoogbouw
houten lamellen als overgang tussen binnen en buiten
parkeren onder een dek
zwevend vlonderpad
duidelijke entree
beplanting met kleur
gebouwcluster rond tuin
scultuur langs busbaan 16
3
17
Wonen in een groene binnentuin
gebouw en plek: Nieuw collectief woongebouw in het groen geeft impuls aan het wonen en verblijven in het hof functie: Woningbouw, bijzondere woonvormen (bijv. groepswonen gehandicapten) typologie: Galerijontsluiting met parkeren onder gebouw beeldkwaliteit bebouwing: Gebouw als paviljoen met alzijdige orientatie. Horizontale gevelopbouw. beeldkwaliteit openbare ruimte: Gebruik ruimte in talud voor garage en bergingen. Gebruik ruinte op het talud als verblijfplek. Aansluitingen kwalitatief groen op verharding vormgeven
wonen
gebouw
plek
gebouw als paviljoen
talud als verblijfsplek
alzijdige orientatie
robuste beplanting en materialen
horizontale geleding gevels
zitelementen
gebruik maken van talud
route en verblijven 18
4
19
Bedrijfspand aan busbaan en paviljoen in hof
gebouw en plek: Bedrijfspand aan busbaan maakt straatwand af. Paviljoen op binnenplaats creëert programma in hof. functie: Horeca, galerie of woonwerkunit. Bedrijfsruimte aan buslaan. typologie: Paviljoen en stedelijke invulling. beeldkwaliteit bebouwing: Gevel in rooilijn met bebouwing aan busbaan. Paviljoen in hof met transparante begane grond en alzijdige oriëntatie beeldkwaliteit openbare ruimte Voorplein voor aanwezige en nieuwe entrees. Accentueren verblijfsplek door verschil in materiaalgebruik
wonen / atelier / horeca kantoren
gebouw
plek
straatwand buslaan afmaken
voorplein voor bedrijven
sculpturaliteit door gevelindeling
´Sweethearts`plek
gebouw en plek
accentueren verblijfsplek door materiaalgebruik
overgang privé-openbaar
daktuin 20
5
21
Nieuwe tuin voor bestaand gebouw in hof
gebouw en plek: Nieuwe inrichting plek geeft impuls aan gebruik gebouw. functie: Functies die aansluiten op andere medische functie in dit hof. typologie: Bedrijfsverzamelpand. beeldkwaliteit bebouwing: Gebouw in hof met alzijdige oriëntatie. Begane grond interactie tussen binnen en buiten stimuleren. beeldkwaliteit openbare ruimte Stadstuin die uitnodigt voor nieuw gebruik. Accentueren verblijfsplek door verschil in materiaalgebruik en beplanting. Informele route als zwevend element door tuin.
gebouw
plek
bestaand gebouw en plek
bestaande bomen als basis
sculpturaliteit door gevelindeling
uitnodigen tot nieuw gebruik
medisch centrum in hof
kleur en textuurrijke beplanting
kerk in hof
route en verblijven als drager van de plek 22
6
23
Programma nieuwbouw
Supermarkt en mediatheek aan Het Plein
aantal woningen
aantal
17
gbo
Parkeergarage met bebouwing aan de busbaan en groene gevel aan binnenhof
bvo
1755
bedrijfsruimte
aantal
aantal
gbo
Sluistoren en stadstuin aan de dijk
bvo
aantal
woningen
10
1300
woningen
bedrijfsruimte
10
500
bedrijfsruimte
winkels
1500
winkels
winkels
mediatheek
1700
mediatheek
mediatheek
parkeren
totaal
4955
6030
Wonen in een groene binnentuin aantal woningen
aantal
9
gbo
parkeren
318
totaal
318
aantal
bedrijfsruimte
winkels mediatheek 9
totaal
9
879
aantal
gbo
1636
29
gbo 3090 380
parkeergarage
34
totaal
34
bvo
aantal woningen
1160
3470
5950
aantal
gbo
bvo
65
7025
bedrijfsruimte
2040
winkels
winkels
1500
mediatheek
mediatheek
1700
parkeren
parkeren
totaal
1160
24
bvo
Totaal nieuw programma
woningen
bedrijfsruimte
parkeren inpandig
9760
Bedrijfspand aan busbaan en paviljoen in hof
bvo
879
1800
aantal
1375
totaal
361
12265
24750
De nieuwe kaart van het centrum van Almere Haven
25
Ketner Olsen
