Buurtkrant wijkaanpak Stadsdeel Osdorp
April 2010
Inhoud 2 ■
Goede bewonersplannen van Borrendammebuurt
3 ■
Niet lullen, maar poetsen! zegt Mostafa El Filali
■
Zwerfafval bestrijden in Zuidwest Kwadrant
4 De vrouwen van de Wildemanbuurt ■
Moestuinen in Reimerswaalbuurt
Foto Jaap Wals
■
Wat doen wij voor onze wijk?
Voormalig stadsdeelvoorzitter Marjo Teuling: “Wijkaanpak betekent echt het verschil. Het geeft een buurt en haar bewoners de kans om aan te haken, om er iets van te maken. Het is meer dan een blanco cheque. Het is serieus de problemen aanpakken, mogelijkheden scheppen en kansen grijpen, zodat er structureel zaken voor de buurt en haar bewoners veranderen. Zowel het gezicht van buiten, de fysieke kant als van binnen wie je bent.”
Ongeveer veertig wijken krijgen vanaf 2009 een financiële impuls van het Rijk om ze op een aantal punten te verbeteren: de wijkaanpak. In Osdorp zijn dat de Reimerswaalbuurt, de Borrendammebuurt, het Zuidwest Kwadrant en de Wildeman- en Blomwijckerbuurt. Het geld voor de wijkaanpak wordt geïnvesteerd in bestaande voorzieningen en activiteiten of in nieuwe projecten. Een deel wordt besteed door het stadsdeel, een deel door de woningcorporaties en
een deel kunnen de bewoners zelf besteden, voor hun eigen plannen, door het indienen van een bewonersinitiatief. Waarom wijkaanpak? Het doel van de Wijkaanpak is alle wijken op een bepaald niveau te brengen, op het Normaal Amsterdams Peil (NAP). Er wordt vooral gekeken naar wat een buurt nodig heeft om de leefbaarheid te verbeteren. Vanuit de Wijkaanpak is er geld beschikbaar voor zowel het Buurtuitvoeringsplan als voor bewonersinitiatieven. Martine Koehein werkt voor stadsdeel Osdorp als programmamanager Wijkaanpak. Zij weet precies welke mensen en clubs er actief zijn in de verschillende buurten. “Dankzij de wijkaanpak kunnen we projecten met elkaar verbinden of er een schepje bovenop doen. Drie keer per jaar kij-
Foto Jaap Wals
Wijkaanpak
Zijn uw grootste zorgen als bewoner: onveiligheid, zwerfafval en dat u uw buren niet goed kent? Dan is er goed nieuws. Bewoners, woningcorporaties, stadsdeel Osdorp en andere samenwerkingspartners werken daar ieder op hun manier extra hard aan. Met geld van de wijkaanpak.
ken we of het ook echt helpt. Daarmee verantwoorden we hoe we het geld van de wijkaanpak gebruiken. En het dwingt ons om scherp te
blijven, want je kunt het geld maar één keer uitgeven.” Lees verder op pagina 2
Top 3 ergernissen van bewoners waar de wijkaanpak wat aan doet 1. Veilig op straat Er is extra toezicht door stadswachten en straatcoaches die de jongeren kennen en een oogje in het zeil houden. 2. Schoon op straat Bewoners vinden het vuil op straat. Deze klacht staat met stip bovenaan. Daarom kunnen bewoners niet
alleen een afvalcontainer adopteren, maar ook met het Cleanteam bellen als er vuil op straat ligt. Het vuil wordt dan snel opgeruimd en de schoonmakers spreken mensen er ook op aan. Op de basisscholen krijgen kinderen lessen over zwerfafval. Bewust worden van je eigen rol is essentieel om gedrag te veranderen, vandaar dat we op allerlei manieren
hiermee bezig zijn. Bewoners kunnen het Cleanteam bereiken via telefoonnummer 0800 265 8980. 3. Contact met buren Voor buurtbewoners en beroepskrachten die veel contacten hebben in de wijk, zijn zogenoemde mediationtrajecten opgezet in de buurten. Daar leren ze hoe ze kun-
nen bemiddelen bij conflicten in de buurt. Uit de portiekgesprekken bleek ook dat veel oudere Nederlanders zich eenzaam voelen in hun wijk. Onbekend maakt onbemind, luidt een gezegde. Veel bewonersinitiatieven gaan dan ook over elkaar leren kennen en ontmoeten.
2
Wijkaanpak Stadsdeel Osdorp
Vervolg pagina 1 Een van de elementen uit het Buurtuitvoeringsplan was om bewoners te vragen wat er speelt in hun buurt en waar zij behoefte aan hebben. Veel mensen gaven bijvoorbeeld aan dat ze hangjongeren op straat wel vervelend vinden, maar dat ze wel zien dat jongeren nergens terechtkunnen in de wijk. Opvallend is ook dat veel mensen
zeggen hun buren niet meer te kennen en dat als negatief ervaren, bijvoorbeeld omdat ze nu niet op hun buren kunnen terugvallen als dat nodig is. Martine: “Kinderen moeten zonder achterstand kunnen opgroeien. Ook hun ouders moeten steun krijgen als dat nodig is. Goed onderwijs en speelplekken in de buurt, veilig op straat kunnen lopen en
een opgeruimde wijk. Daarom willen we graag dat de beste mensen in de buurten met wijkaanpak werken. Daar proberen we als stadsdeel aan te werken, maar dat kunnen we niet alleen realiseren.” Wat gebeurt er? Naast dat het stadsdeel heeft gesproken met bewoners en partners uit de buurt, is er ook gekeken naar onder-
zoeksresultaten en cijfers over de buurten. Na deze onderzoeken startte het stadsdeel met samenwerkingspartners zoals woningcorporaties, scholen, politie en jongerenwerk met projecten om buurten veiliger en prettiger leefbaar te maken. Deze projecten staan in het Buurtuitvoeringsplan (BUP). Dat bewoners zelf actief aan die doelen meewerken, is essentieel. Zij kunnen via de budgetten vanuit de
wijkaanpak, die bestemd zijn voor bewonersinitiatieven, zelf plannen indienen en uitvoeren. Het is hun wijk en als zij zich ervoor inzetten, komt dat de leefbaarheid ten goede.
Iedereen kan de wijkaanpak en de bewonersinitiatieven volgen op: www.uitvoeringsmonitor.nl en www.bewonersinitiatieven.nl.
Borrendammebuurt
Een middag in het park
Buurtuitvoeringsplan
Een dierenquiz of kameelrijden? Of liever een speurtocht of poffertjes eten? Op de spelletjesmiddag in februari waren er allerlei activiteiten voor kinderen.
Er is een winkelstraatmanager aangesteld en het Jongerenplatform heeft onderdak gekregen in een ruimte van Stadgenoot, die dankzij de wijkaanpak betaald kan worden. Ook is daar een ontmoetingsplek en een speelgoeduitleenpunt.
“Er zijn hier niet zo veel speelplekken voor kinderen, zodoende ben ik op het idee gekomen,” aldus buurtbewoonster Nadia Boukir. “Een paar jaar geleden was hier namelijk ook al eens een straatspeelmiddag. Dat was erg leuk.” Daarom vulde ze het formulier in voor een bewonersinitiatief. Tijdens de buurtvergadering waarop de verzamelde ideeën werden gepresenteerd, kreeg het plan voor de spelmiddag zo veel stemmen dat het kon worden uitgevoerd. Nadia: “Iedereen vond het goed.” De spelmiddag werd gecombineerd met de feestelijke start van
Raps, clips en videojournaals
de vernieuwing van het Botteskerkpark. “Er stond ook een tent waar je bijvoorbeeld chocolademelk kon drinken en poffertjes kon eten.” Voor de kleintjes waren er onder andere een clown en een springkus-
sen, de grotere kinderen mochten een ritje op de pony of kameel maken. In kinderboerderij De Dierenweide konden ze een quiz doen of een nestkastje maken. Een succesvol initiatief dus? “Absoluut. Het was een geslaagde middag.”
Eten met de buren Geen zin om op dinsdagavond zelf te koken? Dan kun je gezellig aanschuiven bij bekende en onbekende buurtgenoten. Genieten van een driegangenmenu van een echte kok bij OnS huis.
Stadgenoot. “Een professionele kok bereidt daar dan samen met een aantal helpers een uitstekende maaltijd,” zegt Wout Heukelom. Hij is met zijn vrouw Cygnea van der Hooning actief in OnS huis.
OnS huis borduurt voort op de traditie in vele culturen om elkaar tijdens een gemeenschappelijke maaltijd beter te leren kennen. Dinsdags kunnen ruim dertig mensen aanschuiven in de BuurtEntree van
Wereldkeuken Wout Heukelom: “Vanaf vier uur zijn de mensen welkom, dan is er gratis koffie en thee. Er zijn geen spelletjes voor de kinderen, want de nadruk ligt op ontmoeting.”
Ondertussen bereidt kok David Vuijk in de BuurtEntree de maaltijd voor, die om zes uur wordt geserveerd. “Gerechten uit alle windstreken, het is echt een wereldkeuken.” En die formule slaat aan. “Mensen moeten zich van tevoren opgeven, dan weet de kok voor hoeveel mensen hij mag gaan koken. De laatste weken is het heel snel vol.” Van drie tot drieëntachtig Jong en oud heeft de weg naar OnS huis gevonden. Wout Heukelom: “De jongste deelnemer is drie, de oudste drieëntachtig.” Niet alle gasten zijn in Amsterdam geboren en getogen. “We zorgen voor een evenwichtige mix. En aan tafel is de voertaal Nederlands, dan kan iedereen elkaar het best verstaan.” De kinderen eten aan een aparte tafel, om hun ouders zoveel mogelijk gelegenheid te geven zich in de gesprekken te mengen. Eens in de maand is er bovendien een thema-avond. “We hebben het al gehad over gezond eten, de gemeenteraadsverkiezingen en ‘Ik en mijn buurt’.”
OnS huis is op elke dinsdagavond van 16.00-20.00 uur in de BuurtEntree van Stadgenoot, Tussen Meer 104. Volwassenen betalen € 2,- voor de maaltijd. Kinderen tot en met zes jaar eten voor € 1,- mee. Opgeven kan per telefoon: 020 619 4457.
Film is een krachtig medium. En jongeren, die zelf films produceren over hun eigen buurt, dat is cool! Veel Osdorpers kennen Aziz Kwyasse al van videoprojecten zoals het jeugdvideojournaal. “Dergelijke projecten zijn een prima manier om jongeren te betrekken bij hun buurt. De professionele aanpak spreekt hen aan. En ook het tastbare resultaat. Ze leren dingen over inkadering, belichting, montage, noem maar op. Vooral de meisjes tonen veel discipline, sommige van hen zouden er graag mee verder gaan.” Leuk is ook dat de video’s over de
Kleine Aarde en de opening van de moestuin in de Reimerswaalbuurt regelmatig worden vertoond op bijeenkomsten in de buurt. Rapper Een nieuwe parel in die reeks is de videoclip van de BotteskerkparkRAP. Aziz Kwyasse: “Een echte rapper heeft de tekst geschreven. Anderhalf kantje, dus de jongelui hebben stevig moeten repeteren voor we de opnames rond hadden. Een enthousiaste club van kinderen tussen de 8 en 12 jaar zorgden voor een klinkend resultaat. Het kan zo op tv worden uitgezonden.”
April 2010
3
Amsterdams Steunpunt Wonen en wijkaanpak
Klachten omzetten in acties voor de buurt wel een spiegel voor als dat nodig is. Hoe? Door ze te vragen naar de consequenties van hun keuze. Wil je bijvoorbeeld liever een buurtbarbecue of een jaar huiswerkbegeleiding voor denken over activiteiten ter verbetetwintig kinderen?” ASW begeleidt de ring van de leefbaarheid in de buurt. bewoners om de bewonersplannen Samen zetten we klachten om in kort en bondig op papier te zetten en acties die effect hebben, die passen in helpt ze ook bij de financiële afhandede dynamiek van de buurt. Een moes- ling. tuin levert niet alleen groenten op Mostafa: “Voorwaarde is altijd dat de voor de tuinders, maar ook meer vei- bewoners centraal staan in de planligheid op straat, want bewoners zijn nen. Ook moet het hún plan blijven. buiten aan het werk en zien dus meer Bovendien is het doel dat het bewowat er op straat gebeurt. Ook hebben nersplan uiteindelijk onafhankelijk buren contact met elkaar, omdat ze kan doorgaan, zonder ons of andere nieuwsgierig zijn geworden naar wat beroepskrachten. Geld in een buurt de tuin oplevert.” pompen is op zich niet zaligmakend. Buurtbewoners moeten medeverantSpiegel woordelijkheid dragen voor hun leef“We laten bewoners zelf uit de ideeën omgeving. Dan verbetert de leefbaarkiezen. Maar we houden ze daarbij heid en veiligheid pas echt.”
“Slapende bewoners zorgen voor slapende organisaties en een wijk waar weinig gebeurt.” Mostafa El Filali wil ze graag wakker maken. Hij is adviseur Wijkontwikkeling West van het Amsterdams Steunpunt Wonen (ASW). Als geen ander hebben hij en zijn collega-adviseurs voelsprieten in de wijken. “Wij kennen de sleutelfiguren met goede contacten in de buurten. Dat kan een actieve huisvrouw zijn, maar ook een leerkracht of een ouder!” Groenten “Deze actieve buurtbewoners proberen we te interesseren om mee te
Foto Jaap Wals
“Niet lullen, maar poetsen!”, lacht Mostafa El Filali, “daar gaat het om in ons werk. Wij begeleiden de bewonersinitiatieven die buurtbewoners indienen en brengen ze in beweging. We zorgen ervoor dat zij de agenda mede bepalen in de wijken.”
Zuidwest Kwadrant
Taart voor zwerfafval!
Huiskamers voor de buurt?
Bijna alle Osdorpers vinden zwerfafval vervelend. Hoe langer het blijft liggen, hoe meer het een gevoel van onveiligheid geeft. En het trekt ander afval aan. “Daarom organiseren we allerlei acties om zwerfafval zo snel mogelijk op te ruimen.”
Woningcorporaties pakken de vraag naar laagdrempelige buurtruimtes op. Zo heeft woningcorporatie Stadgenoot twee BuurtEntrees in Osdorp geopend. De eerste in de Garage Notweg in de Wildemanbuurt en de tweede BuurtEntree heeft begin dit jaar haar deuren geopend aan de Tussen Meer. De BuurtEntrees zien er mooi en uitnodigend uit. Een BuurtEntree is een huiskamer voor de buurt waar bewoners elkaar kunnen ontmoeten en activiteiten kunnen organiseren. Er zijn gastvrouwen, gastheren en huismeesters in een BuurtEntree. De invulling van de BuurtEntree wordt bepaald door de buurtbewoners zelf, in overleg met Stadgenoot. De bewoners nemen het initiatief en de BuurtEntree biedt daarbij de helpende hand. De Woonmakelaars van Stadgenoot zijn ook gevestigd in de BuurtEntree aan de Tussen Meer. Woningzoekenden kunnen hier terecht om het actuele aanbod van zowel huurwoningen als koopwoningen te bekijken. De woonmakelaars bieden persoonlijke begeleiding.
Aan het woord is Robert Sickmann, projectleider zwerfafval in Osdorp: “Het is net als met een gebroken ruit. Als je die niet meteen vervangt, dan gaan binnen de kortste keren meer ramen aan diggelen.” Zo werkt het ook met zwerfafval, geeft Robert Sickmann aan: ”Zwerfafval moet je zo snel mogelijk opruimen. Mensen gooien veel minder snel iets op een schone plek, dan op plekken waar al troep ligt.” Vandaar dat Osdorp, onder andere via de wijkaanpak, de strijd aangaat met zwerfafval. Te beginnen rond
Naast de BuurtEntree biedt de garage Notweg ook onderdak aan de Keuken van Dichtbij. Deze Buurtkeuken is op 21 maart dit jaar geopend. In de Buurtkeuken kunnen bewoners elkaar ontmoeten rond het thema eten. Zo worden er kookevenementen, workshops, proeverijen en culinaire ontmoetingen georganiseerd. In de Keuken van Dichtbij koken de buurtbewoners en gebruikers van de Garage Notweg zoveel mogelijk met producten uit het landelijk gebied rond Osdorp. Dit is duurzaam en versterkt de band tussen stad en het landelijk gebied. In de Reimerswaalbuurt is een huiskamer gerealiseerd door woningcorporatie Ymere. Deze huiskamer, voor bewoners en door bewoners, heet het Reimertje. De huiskamer is dinsdag, woensdag en donderdag geopend van 10.00 tot 16.00 uur. Het Reimertje wordt beheerd door vrijwilligers, die worden begeleid door ASW. De huiskamer wordt onder andere gebruikt voor huiswerkbegeleiding, bijeenkomsten van bewonerscommissies, het Bewonersplatform Reimerswaalbuurt en diverse bewonersinitiatieven vanuit de Wijkaanpak.
■
■
Foto Marjo Verberne
■
BuurtEntree Notweg, Notweg 38, buurtentree-notweg@stadgenoot.nl. Gastvrouwen aanwezig op maandag-, donderdag- en dinsdagmiddag, telefoon: 06 5025 3397. BuurtEntree Tussen Meer, Tussen Meer 104, buurtentree-tussenmeer@stadgenoot.nl. Gastheer Suleyman aanwezig maandag tot en met donderdag, telefoon: 06 1500 8668. De Keuken van Dichtbij, Garage Notweg, Notweg 38, www.garagenotweg.nl, info@garagenotweg.nl. Bewonerscentrum Het Reimertje, Viveportenstraat 58.
Foto Jaap Wals
■
scholen. Robert Sickmann: “Speciaal voor basisscholen hebben we het project ‘Opgeruimd staat Netjes’. Dat bestaat uit een les in de klas over zwerfafval, afval prikken op het schoolplein en een bezoek aan het afvalpunt Osdorp. Verschillende scholen hebben daar al aan meegedaan.” Scholieren zijn vervuilers Middelbare scholieren maken onder andere een video over zwerfafval en discussiëren over prikkelende stellingen. Robert Sickmann: “Een voorbeeld van een dergelijke stelling? ‘Scholieren zijn de grootste vervuilers’. Dat maakt de tongen meestal wel los.” Wekelijks is er ook een prikactie vanuit dagcentrum De Elzen. “Een groep deelnemers trekt dan onder leiding van professionele begeleiders met prikstokken door de buurt.”
Daarnaast zijn er regelmatig zwerfvuilacties in de wijk. “Onlangs hebben we meegedaan aan de landelijke Opschoondag. Tientallen mensen gingen de straat op om zwerfafval te verzamelen. Eerst kregen ze een ontbijt aangeboden en na afloop was er koffie met taart. Met zijn allen hebben we veel zakken met rommel ingezameld.” Handen uit de mouwen Bewoners die samen de handen uit de mouwen willen steken, kunnen altijd aankloppen voor ondersteuning. “We lenen kosteloos hulpmiddelen uit zoals hesjes, handschoenen en prikstokken. En we denken ook graag mee over hoe je zo’n buurtactie het best kunt organiseren.”
Voor meer informatie, kun je contact opnemen met Robert Sickmann, telefoon: 020 518 0643 of 06 2247 4132.
4
Wijkaanpak Stadsdeel Osdorp
Wildemanbuurt
Wat willen de vrouwen?
Buurtuitvoeringsplan
”Soms kom je iemand tegen en dan weet je niet eens of diegene nou bij je op de trap woont of niet. Dat kan beter!” vindt Nadia Amouri Salim. “Vrouwen zouden meer samen moeten ondernemen, zodat ze elkaar beter leren kennen en elkaar kunnen helpen.”
Ouderen leren - onder andere in rollenspellen met acteurs - hoe ze met jongeren om kunnen gaan. Speelplekken worden opgeknapt, er is een Buurtkeuken en een Buurtweb. Ymere stelt de Garage Notweg voor de komende jaren ter beschikking aan de buurt. Het Amsterdams Steunpunt Wonen houdt hier kantoor. Het vrouwencentrum startte een buurtkeuken, waar vrouwen gezonde maaltijden voor schoolkinderen koken.
Je zou kunnen beginnen met een uitstapje, denkt Nadia. “Bijvoorbeeld naar Volendam. In de tijd dat de kinderen naar school zijn. En daarna zouden we iedere veertien dagen bij elkaar kunnen komen in de Garage Notweg. Om dingen te bespreken, bijvoorbeeld over de opvoeding. Wat doe je met kinderen die ’s zomers nog heel lang op straat zijn?” Ook samen dingen doen, hoort bij haar plan. “Ik heb een aanvraag voor een naaicursus ingediend. Maar we kunnen ook een keer samen koken, of aan de slag gaan met het opknappen van de straat. Het belangrijkste is dat vrouwen eerst maar eens wat meer uit hun huis komen. Dan krijg je vanzelf meer contact en kun je elkaar ook helpen. Met praktische dingen zoals het invullen van formulieren of als je naar het ziekenhuis moet. Ook op die manier maak je de buurt leefbaarder, dus ik hoop dat het lukt.”
Na de voorjaarsmarkt: kerstmarkt, bingo en bloembakken? Eind februari bonden tientallen kinderen de schaatsen onder. Een ritje over de tijdelijke ijsbaan was de grootste attractie van de voorjaarsmarkt in de Wildemanbuurt, die dit jaar voor het eerst werd gehouden. En met succes! “Ik heb een tijd in Holendrecht gewoond, maar ik ben blij dat ik weer terug ben in de Wildemanbuurt,” zegt Margriet Bosch. Zij is één van de bewoners achter deze eerste voorjaarsmarkt. “Die hebben we op touw gezet, omdat onze buurt wel wat extra leven in de brouwerij kan gebruiken,” vervolgt Margriet. Kraampjes De ijsbaan trok niet alleen kinderen. “Ook veel ouders kwamen even kijken. Voor hen waren er ook kraampjes met informatie over de buurt. En natuurlijk was er ook warme chocolademelk, soep en broodjes.” Dus volgend jaar weer? Margriet: “Wat ons betreft wel. En we hebben ook plannen voor een kerstmarkt, bingoavonden en bloembakken om de buurt op te fleuren.” Reimerswaalbuurt
Buurtuitvoeringsplan Ook op plekken waar over enkele jaren nieuwbouw komt, knappen woningcorporatie Ymere en het stadsdeel de speelplekken op, zodat in de tussenliggende jaren de omgeving niet verloedert. Ymere houdt portiekgesprekken met bewoners en knapt portieken op. Ymere startte ook het voorlees/mentorproject: oudere bewoners lezen kinderen voor of worden mentor voor kinderen uit de buurt.
Moestuinen brengen leven in de buurt
Colofon Deze buurtkrant is een uitgave van stadsdeel Osdorp met medewerking van de afdeling Communicatie, april 2010 Productie en tekst Movement: Chris Bos, Mario Verhoeven Foto’s: Jaap Wals Vormgeving: Floppy Design Druk: StyleMathôt
“Anderhalf jaar geleden vroegen mensen of ze op dat stukje grond, dat vrij kwam bij de renovatie, een tuin mochten aanleggen,” zegt Mohamed Hajoui van het Bewonersplatform Reimerswaal. Woningcorporatie en eigenaar Ymere bleek wel voor dat plan te porren en zodoende kan er ook dit voorjaar van alles worden gezaaid en gepoot. Achttien percelen van pakweg drie bij zes meter telt de moestuin. En de belangstelling is groot. Mohamed: “Veel mensen tuinieren voor het eerst. Ik ook, maar gelukkig krijgen we advies van ervaren mensen. Zij weten wanneer je welke gewassen moet zaaien en hoeveel ruimte nodig is tussen de plantjes.” De tuinierders betalen tien euro per jaar aan contributie. De opbrengst is meer dan een maaltje verse groente of een zelf gekweekt boeket. Mohamed: “De onderlinge contacten zijn heel leuk. Je overlegt met elkaar, je leert van elkaar. Zo hoorden we bijvoorbeeld van een bewoner, die oorspronkelijk uit Spanje komt, hoe en wat ze daar verbouwen.” Bewonerscentrum Voor bijeenkomsten kan de moestuingroep terecht in het bewonerscentrum in de Viveportenstraat. “We organiseren steeds meer: cursussen, een leesdag voor de kinde-
Foto Jaap Wals
Sla, aardappelen, worteltjes, zonnebloemen. Deze zomer levert de bewonersmoestuin in de Reimerswaalbuurt hopelijk weer veel groenten op. De tuin is een groot succes en een tweede moestuin is in de maak. De tuinen brengen het buurtleven op gang.
ren, koffieochtenden voor vrouwen. Het is echt een handige plek, die de buurt kan gebruiken als er een ruimte nodig is voor activiteiten.” Woningcorporatie Ymere is een ondersteunende partner. “Sinds we ons als Bewonersplatform Reimerswaal verenigd hebben, worden we echt serieus genomen. We doen het nu op zijn Nederlands, op tijd aan de bel trekken in plaats van afwachten en die ervaring geven we ook weer door aan anderen: niets komt vanzelf, je moet wel in beweging komen.” De moestuin en het bewonerscentrum werpen letterlijk en figuurlijk vruchten af. Mohamed Hajoui: “Het contact is absoluut verbeterd. Steeds meer mensen leren elkaar kennen, dat merk je in de tuin, maar ook op straat.”