Or kane n & Tor nado’s
Project Algemene Vakken Mevr. Bogaert, Mr. Supeley Onze Jeugd Roeselare PAV
orkanen & tornado’s
4 BSO
Inhoudstabel Orkaan
p3 p4 p4 p6 p7
Tornado’s
Hoe ontstaat een tornado? Waar komen tornado’s vooral voor? Hoe wordt de sterkte van een tornado bepaald? Artikel: Tornado teistert Tongeren Verschil orkaan-tornado
p p p p p p
Bronnenlijst
p 13
Hoe is de draairichting van een orkaan? Naamgeving bij orkanen Atlasoefening: Artikel: Orkaan Isaac bereikt kust van Louisiana 7 jaar na Katrina
PAV
orkanen & tornado’s
8 8 9 9 10 12
2
Orkaan Een orkaan is een zware storm (cycloon) die men het vaakst tegenkomt in de gebieden ten noorden en ten zuiden van de evenaar, de keerkringen. Ze onstaan doordat relatieve koude luchtstromingen in aanraking komen met de hete luchtstroom op de evenaar. Een orkaan heet hurricane in de Vernigde Staten, tyfoon of cycloon in Azië en Willy-willie in Australië.
1.
Hoe ontstaat een orkaan?
……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… 2.
Hoe wordt een orkaan genoemd in de volgende landen?
Australië: ……………………………………………………………………………………………………………… V.S.: …………………………………………………………………………………………………………………….. Azië: ……………………………………………………………………………………………………………………..
PAV
orkanen & tornado’s
3
Hoe is de draairichting van een orkaan? Op het noordelijk halfrond (=het gebied boven de evenaar) draait de orkaan tegen de klok in. Op het ………………………………………… halfrond draait de orkaan in wijzerzin.
Naamgeving bij orkanen De eerste orkaan van het jaar krijgt een naam met de A, de tweede met de B, enz … . Eerst gaven ze namen van goden, daarna gaven ze heel lang alleen meisjesnamen, maar na 1979 worden ook jongensnamen gebruikt. In landen als Korea, Thailand, Vietnam, China, Japan worden historische namen van goden gebruikt, zoals Prapiroon (regengod), Wukong (apenkoning) of Dianmu (moeder van de bliksem). De namen worden om de 6 jaar opnieuw gebruikt, tenzij het om een grote, gedenkwaardige, dodelijke gaat: die naam wordt dan afgeschaft.
PE: leestekst orkanen PAV
orkanen & tornado’s
4
Lees aandachtig de tekst op pagina 2 en beantwoord volgende vragen: 1.
Omkring het juiste antwoord:
De naamgeving van orkanen gebeurt alfabetisch / niet-alfabetisch Vanaf 1989 / 1979 worden er ook jongensnamen gegeven aan orkanen. De namen van orkanen worden nooit / om de 6 jaar opnieuw gebruikt. Als de orkaan dodelijk is wordt de naam opnieuw / nooit meer gebruikt. Kleur de naam van de orkaan die dodelijk was in het rood en de nieuwe naam 6 jaar later in het groen. 2002
2008
Arthur
Arthur
Bertha
Bertha
Cristobal
Cristobal
Dolly
Dolly
Edouard
Edouard
Fay
Fay
Gustav
Gustav
Hanna
Hanna
Isidore
Ike
Josephine
Josephine
Kyle
Kyle
Lili
Laura
Marco
Marco
Nana
Nana
Omar
Omar
Paloma
Paloma
Rene
Rene
Sally
Sally
Teddy
Teddy
Vicky
Vicky
Wilfred
Wilfred
De orkaan Mitch maakte in 1998 meer dan 20 000 doden in CentraalAmerika. De naam van deze orkaan werd dus in 2004 vervangen door een nieuwe naam. PAV
orkanen & tornado’s
5
Atlasoefening: Benoem de verschillende oceanen & zeeën waarboven orkanen kunnen ontstaan. Noteer ook de werelddelen in de voorziene kadertjes.
Verklaar: ‘De baan van de tropische cycloon.’ ……………………………………………………………………………………………………………………………
Hoe wordt de kracht van een orkaan uitgedrukt? Schaal van Saffir en Simpson Het Amerikaanse National Hurricane Center hanteert sinds 1969 voor hurricanes de schaal (5 klassen) van Herbert Saffir en Bob Simpson (5: veel daken en soms complete huizen worden vernield, bomen ontworteld) Vanaf welke windsnelheid wordt een tropische storm een orkaan genoemd? …………………… km/h PAV
orkanen & tornado’s
6
Orkaan Isaac bereikt kust van Louisiana 7 jaar na Katrina Orkaan Isaac heeft gisteravond laat lokale tijd de kust van Zuid-OostLouisiana bereikt. Volgens het National Hurricane Center groeide de storm daarbij nog aan, met windsnelheden tot 130 kilometer per uur. Op de zevende verjaardag van de rampzalige orkaan Katrina ligt New Orleans nog steeds op de verwachte koers van Isaac. De autoriteiten verwachten "sterke windstoten en een gevaarlijke stijging van het waterpeil langs de kust aan het noordelijke deel van de Golf van Mexico". In Shell Beach, Louisiana zou het water al bijna drie meter gestegen zijn, maar het orkaancentrum waarschuwt voor stijgingen tot wel vier meter hoog in Louisiana, Mississippi en Alabama. In de eerste twee staten heeft president Obama intussen al de noodtoestand afgekondigd. Bron: hln.be; 29/08/2012 Welke stad bedreigt de orkaan Isaac? ……………………………………………………………………………………………………………………………. Welke orkaan was veel erger 7 jaar voordien? ……………………………………………………………………………………………………………………………. Welke windsnelheden werden gemeten? ……………………………………………………………………………………………………………………………. Welke categorie heeft deze orkaan? (zie tabel vorige pagina) …………………………………………………………………………………………………………………………… Wat verwachten de autoriteiten? ……………………………………………………………………………………………………………………………. Atlasoefening: duid aan op de kaart 1.
New Orleans
2.
VS
3.
Golf van Mexico
4.
Atlantische oceaan
PAV
orkanen & tornado’s
7
Tornado’s Hoe ontstaat een tornado? Een tornado ontstaat doordat warme lucht boven land opstijgt. Deze lucht koelt af op een zekere hoogte en vormt een buienwolk. Door die voortdurende wisselwerking van koude en warme lucht begint een draaiende beweging die een sterk vernietigende kracht kan hebben.
PE: internetopdracht tornado’s PAV
orkanen & tornado’s
8
Waar komen tornado’s vooral voor? Vooral de verenigde Staten worden vaak geteisterd door tornado’s. De ‘Tornado Alley’ (vertaald: …………………………………………… ) komt voor in de zuidelijke staat Texas en loopt richting noorden tot in Minnesota.
Hoe wordt de sterkte van een tornado bepaald? Schaal van Fujita
PAV
orkanen & tornado’s
9
Tornado teistert Tongeren Ze moeten zich even op de uitgestrekte vlakten van Kansas of Oklahoma gewaand hebben, daar in Limburg. Deze avond heeft een heuse windhoos er namelijk een spoor van ravage nagelaten in de regio rond Tongeren. Rond 20.00 uur kwam de tornado op gang, begeleid door een kort en hevig onweer. De brandweer van Tongeren ontving een tiental oproepen vanuit de deelgemeentes Piringen, Overrepen en Neerrepen. In Hoeselt bij Vrijhern was er schade. In Zutendaal kregen de woningen langs de Trichterweg het hard te verduren en in Maasmechelen kwamen bomen op de E314 richting Nederland terecht. "De Tongerse brandweer kreeg een tiental oproepen. Het ging onder meer om ontwortelde bomen. Een patrouille zag de windhoos en filmde het fenomeen met een gsm. Het trok in een mooie rechte lijn vanuit Piringen op de Lankgracht naar de Hasseltsesteenweg in Overrepen en dan naar de Gravierstraat in Neerrepen. Op de Hasseltsesteenweg waaide een complete boom over een huis, die op straat terechtkwam. In Neerrepen vloog een trampoline over een huis en belandde op een auto. Er zijn geen gewonden", vertelde Guy Duchateau van de lokale politie in Tongeren. In de Hoeseltse deelgemeente Vrijhern werden de daken van twee woonhuizen over een oppervlakte van tweehonderd vierkante meter vernield. Ook drie hangars liepen averij op. De Genkse brandweer ontving een vijftiental oproepen vanuit de omgeving van de Trichterweg in Zutendaal, waar de dakpannen van twaalf huizen gingen waaien. Twintig brandweermannen waren rond 22.00 uur nog bezig daken dicht te leggen. Vanuit Genk kwamen zowat twintig oproepen binnen voor ondergelopen straten en enkele kelders. De Maasmechelse brandweer was met acht mensen bezig om de schade op te ruimen en zeilen te leggen in het bedrijf Metes in Lanklaar (Dilsen-Stokkem). Daar werden ramen weggewaaid en gingen panelen van het bedrijf de lucht in. Langs de E314 moesten bomen opgeruimd worden. Volgens de Maasmechelse brandweer meldde een medewerker van het agentschap Natuur en Bos dat er ook in het bos verschillende bomen gesneuveld waren. Wateroverlast in Vlaams-Brabant, de Kempen en Henegouwen Ook elders in het land heeft het onweer lelijk huisgehouden. In het Vlaams-Brabantse Pajottenland moest de brandweer uitrukken om de wegen te vrijwaren van modderstromen. Onder andere Asse, Groot-Bijgaarden, Gooik, Galmaarden en Schepdaal werden getroffen door de wateroverlast. De Kempen kregen eveneens te kampen met overmatige nattigheid. In Herentals, Kasterlee en Grobbendonk liepen er verschillende kelders onder. De provincie Henegouwen kreeg ook haar deel te verwerken. In Ath en Ghislenghien stonden verscheidene straten blank en moesten het waters uit de kelders gepompt worden. Bron: hln.be; 7/06/12
PAV
orkanen & tornado’s
10
Vragen bij het artikel: 1.
Waar heeft een windhoos lelijk huis gehouden?
……………………………………………………………………………………………………………………………. 2. Door wat werd de tornado, die op gang kwam, begeleid? ……………………………………………………………………………………………………………………………. 3. Geef 2 gevolgen van deze tornado. ……………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………. 4. Wat meldde een medewerker van het agentschap Natuur en Bos? ……………………………………………………………………………………………………………………………. 5. Duid op de kaart van België aan waar Tongeren (T) & Roeselare (R) liggen. Teken op onderstaande kaart het pad Van de tornado. Hoeveel km heeft de tornado afgelegd? Gebruik hiervoor de lijnschaal. ………………………. km
PAV
orkanen & tornado’s
11
Verschil orkaan-tornado Een orkaan ontstaat steeds boven de oceanen terwijl een tornado boven land ontstaat. Een tornado is veel beperkter in omvang: de breedte kan variëren van 100m tot 500m. Een orkaan kan een breedte van 500 km hebben! Men spreekt van een orkaan van zodra een tropische storm de snelheid van 118 km/h bereikt. De zwaarste orkaan kan een snelheid bereiken van 300 km/h. De snelheid van een tornado schommelt tussen 64 km/h en 500 km/h. Orkanen zijn goed te voorspellen terwijl tornado’s onvoorspelbaar zijn. De meeste informatie over tornado’s wordt verkregen door tornadojagers. Dit zijn mensen die met hun auto tornado’s opzoeken om dan te melden welke richting ze uitgaan. Deze tornadojagers worden ook wel ‘spotters’ genoemd. De film ‘Twister’ toont heel goed deze tornadojagers in actie. Opdracht: Vul onderstaand schema aan
Orkaan
Tornado
Ontstaan Snelheid Breedte Voorspelbaar
PE: vragen bij de film ‘Twister’ PAV
orkanen & tornado’s
12
Bronnenlijst
PAV
CROMBEZ F. Orkanen & tornado’s. VTI Roeselare, 2011 Cartoon ‘New York bereidt zich voor op orkaan Irene’ door Klier 2007 http://environment.nationalgeographic.com/environment/naturaldisasters/hurricane-profile/ www.nasa.com www.noaa.com
orkanen & tornado’s
13