66
r e p o r ta g e
decEMBER 2012 E H & I
Nieuw e ser ie!
made in holland
Meubels van Leolux Dutch design is wereldwijd beroemd, maar dat Nederland ook een maakindustrie heeft om trots op te zijn, is minder bekend. Zo vervaardigt Leolux al sinds 1948 kwaliteitsmeubels voor het binnenen buitenland. EH&I bezoekt de fabriek, waar elke week duizend unieke stuks van de band rollen. P r o d u c t i e R o b J a n s e n | F o t o g r a f i e J a m e s S to k e s | T e k s t J e r o e n J u n t e
De geverfde huiden waarmee de meubels worden bekleed hangen klaar voor verdere verwerking.
r e p o r ta g e
E H & I decEMBER 2012 69
de stoelen staan klaar voor controle en worden vervolgens ingepakt voor transport. midden De spuitlijmafdeling: hier wordt het frame van fauteuil Mayon voorzien van een eerste laag foam. rechts De mallen van stoel Parabolica van bovenaf gezien. Linkerpagina de houten frames van eetkamerstoel Talos staan klaar voor een eerste laag foam.
‘ Het timmeren van de houten romp en het stikken van het leer gaat nog net als vroeger’
O
p de glazen deur van de productiehal in Venlo hangt een poster. Met sierlijke letters staat er ‘25 jaar in dienst’ naast het portret van een lachende vrouw. Het is kenmerkend voor het bijna tachtig jaar oude familiebedrijf Leolux. ‘Betrouwbaarheid is een van onze kernwaarden,’ zegt directeur Sebastiaan Sanders (1980), kleinzoon van een van de oprichters. Dat ook ‘kunstzinnig’ een vaste waarde is, is te zien aan de buitenmuur van de hal. Hij is bekleed met kleurrijk plastiek: ‘het grootste kunstwerk van Venlo en omstreken’. ‘Ook de vormgeving van onze meubels is kunstzinnig,’ zegt Sanders. ‘Maar zonder de bestaande klanten af te schrikken. Ook dat is een vorm van betrouwbaarheid.’ De derde kernwaarde, ‘innovatief’, komt naar voren in de productie van de meubels. Computergestuurde snijmachines en lasersnijders zijn niet meer weg te denken uit het productieproces. ‘Maar waarmee we ons echt onderscheiden, is het handmatig vakmanschap.’ De collectie is beperkt tot ‘alles wat zitten aangenaam maakt’, wat in de praktijk neerkomt op een ruim assortiment stoelen en sofa’s, aangevuld met salon- en eettafels en accessoires als karpetten en kussens. Al deze meubels worden zonder uitzondering geproduceerd in de vier grote productiehallen aan
de Limburgse Maas. Aan standaardmodellen doen ze niet bij het bedrijf. De hoogte van de poten, een bekleding van stof of leer, de dikte van het leer, zelfs de kleur van de stiknaden – elk meubel kan geheel naar wens worden samengesteld. Dat maakt de productie complex en arbeidsintensief: van de 450 arbeidskrachten werkt ruim de helft op de productievloer.
Militaire precisie
Per week worden er minstens duizend unieke meubels vervaardigd. Om dat voor elkaar te krijgen, verloopt het maakproces volgens bijna militaire precisie. De werkvloeren ogen als een gymzaal: gele lijnen geven exact aan wat waar gebeurt. Bij de ingangscontrole liggen de pakketjes schuim die straks op een bijpassend houten frame worden gelijmd. In gigantische stellagekasten – een Ikea-magazijn is er niets bij – liggen duizenden houten onderdelen klaar voor de verschillende tafels, stoelen en banken. Afwijkende onderdelen worden in de houtwerkplaats op maat gemaakt. Deze houten delen worden handmatig geassembleerd, waarna ook het bijbehorende schuim met de hand wordt bevestigd. Een verkeerde combinatie van onderdelen is dankzij een ingenieuze codering uitgesloten. Via een meer dan honderd meter lange transportband gaan de naakte meubels, »
Geschiedenis
1934 Oprichting Zuid-Nederlandse Clubmeubelfabriek (ZNC) 1948 De broers Jan en Ton Sanders kopen de fabriek, al snel wordt de meubelcollectie Leolux gedoopt 1953 In het woontijdschrift Ons Huis verschijnt de eerste advertentie 1963 Leolux wordt officieel de nieuwe bedrijfsnaam 1964 Opening van de eerste showroom in Nederland 1969 Het huidige logo wordt geïntroduceerd; fotograaf Paul Huf maakt een baanbrekende reclamecampagne 1981 Jeroen Sanders en Johan van Beek vormen de nieuwe directie. Datzelfde jaar komt er een tweede productiehal 1989 Introductie van de Pallone, tot op de dag van vandaag het bekendste ontwerp uit de collectie 1999 Een derde nieuwe productiehal wordt operationeel 1997 In samenwerking met Philips lanceert Leolux Plugged Furniture: meubels en audiovisuele apparatuur ineen 2004 Johan van Beek legt zijn werkzaamheden als directeur neer, vijf jaar later treedt Jeroen Sanders terug 2007 Opening vierde productiehal 2009 Opening van bezoekerscentrum Via Creandi in Venlo 2012 Sebastiaan Sanders wordt directeur: hij is de derde generatie Sanders die aan het roer staat van het familiebedrijf
r e p o r ta g e
E H & I decEMBER 2012 71
Langs de muur staan rekken met houten mallen. Voor als er een machinestoring is
Ervaren coupeuses naaien de patroondelen aan elkaar. rechterpagina Het rek met mallen van de ver schillende patroondelen, uiteraard per model geordend.
72
r e p o r ta g e
decEMBER 2012 E H & I
Bestseller Top 5 1 Scylla
Zestien jaar geleden ontwierp Gerard Vollenbrock de oerNederlandse Scylla, met een verwijzing naar de functionele ontwerpen van De Stijl. Waar Rietveld eenvoudig te maken timmermansmeubels nastreefde, ligt voor Leolux de nadruk op comfort, met armleuningen bekleed met leer of alcantara. 2 Vol de Rêve
Bij speciale orders worden de patroondelen met de hand geknipt. midden het naaiatelier bevindt zich boven de stoffeerafdeling. rechts Deze bestelling van fauteuils Lirio is bijna klaar. Elke bestelling wordt door dezelfde stoffeerder afgewerkt om de kans op eventuele afwijkingen zo klein mogelijk te houden. rechterpagina meubels Klaar voor transport naar de dealers.
De ‘droomvlucht’ is een ontwerp van Jane Worthington uit 2006. Het model, dat met opvallende elementen kan worden uitgebouwd, is gedurfd en comfortabel. Zo zijn de rolletjes aan de achterkant van het kussen bedoeld om tussen de zitting en rug te klemmen. Ook de armkussens kunnen worden versteld. 3 Arabella
41 jaar in dienst
Als vijftienjarige jongen begon René Hutjes in 1971 als leerling-stoffeerder in de oude fabriek. ‘In de daaropvolgende 41 jaar heb ik het hele bedrijf doorlopen.’ Lachend: ‘Behalve de directiekamer.’ Hutjes is daarmee een van de oudste werknemers van Leolux. Hij zag het bedrijf door de jaren heen groeien en veranderen. Al bleef de productiemethode eigenlijk hetzelfde. ‘De automatisering heeft vooral saai handwerk overbodig gemaakt, zoals het eindeloos snijden van het leer. Maar het timmeren van de houten romp en het stikken van het leer is nauwelijks veranderd. De machine waar aan de ene kant schuim, hout en leer in gaat, en aan de andere kant een kant-en-klare bank uit komt, bestaat nog steeds niet. Het is vooral de vorm van de meubels die is veranderd.’ Tegenwoordig werkt Hutjes op de serviceafdeling, waar gebruikte meubels weer als nieuw worden gemaakt. ‘Daar zitten ongetwijfeld meubels bij die ik zelf twintig jaar geleden in elkaar heb gezet,’ lacht Hutjes. Een jaar of vier geleden zag hij in een vintagezaak in Antwerpen een Leolux-bank die zijn handtekening droeg. ‘In het garantielabel zetten we voor de grap weleens heel klein onze naam. Toen ik zei dat het ‘mijn’ bank was, keek de winkeleigenaar wel een beetje vreemd.’
‘ Voor een innovatief bedrijf is het essentieel om samen te werken met jonge ontwerpers’ voorzien van hout en schuim, naar de leer- en stofverwerking. Meer dan driekwart van de meubels wordt hier afgewerkt met leer, de rest krijgt een stoffen bekleding. Huiden worden gelooid en gekleurd aangeleverd, hoofdzakelijk vanuit Italië. In het magazijn hangen permanent meer dan 150 kleuren op voorraad. Het leer wordt in zijn geheel gescand, waarna de patronen er via een computerscherm handmatig over worden verdeeld. Zo omzeilen de medewerkers eventuele oneffenheden. Aan de andere kant van de hal worden lappen stof verwerkt op een digitale snijtafel. Maar langs de muur staan nog steeds rekken met houten mallen. Als er een machinestoring is, kan er toch worden doorgewerkt. Op de mezzanine in de productiehal bevindt zich het atelier, waar met tientallen naaimachines de bekledingen van de meubels worden gestikt. Beneden zetten medewerkers de laatste stap in de productie: het stofferen en vastnieten van de bekleding op de houten frames met schuim. Nog een laatste controle en de meubels zijn klaar om te worden uitgeleverd. Elke stoel is op dat moment door een tiental handen gegaan. Een intensief productieproces is het, zo veel is zeker. Daarnaast introduceert Leolux minstens zes nieuwe ontwerpen per jaar. Als de productie van zo’n nieuw ontwerp van start gaat, loopt iemand van productontwik-
keling een paar weken mee om er zeker van te zijn dat het eindproduct precies zo wordt als het ontwerp. Vervolgens wordt de productie tot in detail gedocumenteerd. Sanders houdt een blauwe archiefmap omhoog. ‘Dit is het DNA van een van onze banken.’
Frisse ideeën
Dankzij het tot in de details gestroomlijnde productieproces staat het familiebedrijf al bijna driekwart eeuw voor betrouwbare kwaliteit. ‘Daarom kiezen we ook geen ontwerpers op basis van naamsbekendheid. Een creatief product met hoog zitcomfort maken, is voor ons belangrijker dan een spraakmakend stoeltje van een ontwerper die misschien ook nog voor andere merken werkt.’ Al heeft ook het bedrijf zijn blikvangers. Zoals de Pallone, een stoel met een rugleuning die op één poot balanceert. De massieve zitting lijkt op een reusachtige kiezelsteen. Wel is er al jaren een uitwisseling met de Design Academy Eindhoven. ‘Voor een bedrijf dat gelooft in innovatie is het essentieel om te werken met jonge ontwerpers. Zij hebben frisse ideeën, denken niet na of iets wel of niet kan worden gemaakt. En dat hoeft ook niet. Wij weten dat als geen ander.’ www.leolux.nl
De Duitse Stefan Heiliger ontwerpt vaker meubels voor Leolux. Voor de Arabella uit 2011 liet hij zich inspireren door het werk van zijn beroemde vader, de beeld-houwer Bernhard Heiliger. De Arabella lijkt een traditioneel model te hebben, dat pas in tweede instantie verrast met een asymmetrisch lijnenspel. 4 Pallone
Films als Goldfinger en Barbarella vormden de inspiratiebron voor de Pallone uit 1989. Ontwerper Roy de Scheemaker wilde een zwevend kussen maken, dat futuristisch oogde en aangenaam zat. De Pallone is onderscheiden door Design Zentrum Nordrhein Westfalen, bekroond als Beste Nederlandse Meubelontwerp 1989 en onderscheiden met de Design Preis Schweiz. 5 Marabeau
De eigenwijs ogende Marabeau speelt in op de behoefte telkens anders te zitten: de hoofdsteunen zijn in drie standen te draaien en in hoogte verstelbaar. Gerard Vollen-brock, die een deel van het jaar in Griekenland woont en werkt, ontwierp de bank eerder dit jaar. Andere ontwerpen van zijn hand voor Leolux zijn de Scylla en de Marabis.