Geheimoverdegrens by Münsterland e.V.

r e v o m i e h e G s n e r g e d t e h n i en z i e r s g n i k k e d d t e i On b e g s n e r g e s Duit

Bekijk ook onze unieke video's over belevenissen in het duitse grensgebied

Ga zitten en droom weg...

Grafschaft Bentheim | Emsland | MUnsterland | Osnabrucker Land

De mooiste plekken om te fotograferen

24 uur in Münster

Typisch Duits

Vakantieherinneringen waar je slimmer van wordt

Het langzame Duitsland

Het actieve, sportieve buitenlandgevoel

Levendige tradities

24 uur in Warendorf & omgeving

Ze maken er een feest van

365 geheimen per jaar

Dichterbij dan je denkt

24 uur in Nordhorn

Een dagje uit met je gezin

Kastelen & buitenplaatsen met een geschiedenis

Eerlijk eten is heerlijk

Als je vermoeide lichaam wel wat aandacht kan gebruiken

Beloon jezelf met een dagje winkelen in Duitsland

Kamperen

24 uur aan de Ems

Colofon

even voorstellen

net over de duitse grens zijn behoorlijk veel geheimen te ontdekken, in de vakantiestreken grafschaft bentheim, münsterland, osnabrücker land en emsland.

vertelt: leuke plekken om te overnachten, fijne arrangementen, aanbiedingen, tips, altijd actueel. Typ het internetadres godg.nl/ plus het desbetreffende paginanummer uit deze gedrukte brochure (voorbeeld voor deze pagina: godg.nl/3) en je komt precies bij het onderwerp van die pagina. Hier

Het zou wat moois zijn als dat allemaal in een brochure

vind je meer informatie. En dan zijn er nog bewegende

van 52 pagina’s zou passen; de fraaiste plekken om te foto-

beelden, te bekijken op je smartphone. Ook weer actueel,

graferen, al die verrassende fietsroutes en wandeltochten,

voor ieder vakantieseizoen. Alsof je al echt in Duitsland bent!

dingen die je hier niet zou verwachten en dingen waar je wél

Bijna dan.

op rekent, zoals heerlijke streekproducten, mooie tradities, ‘vreemde’ gebruiken. Beschouw het maar als voorpret op papier, een tipje van de sluier. Papenburg

Doorlezen? Kan op internet. Facebook bijvoorbeeld. Zoek op geheimoverdegrens. En er is een website die het hele verhaal

Emsland Sögel Haren Meppen

Volg ons:

Haselünne

Grafschaft BentheimNordhorn Groningen

het.geheim.over.de.grens grensgeheim

Lingen

Bramsche

Assen

Emsland Grafschaft Bentheim Deventer Osnabrücker Land

Den Haag

Utrecht

Gent

Bad Bentheim

Münsterland

Ochtrup

Venlo

godg

Osnabrücker Land

Arnhem Hengelo

Rotterdam Nijmegen Breda

Geheim over de grens

Quakenbrück

Emmen

Amsterdam

Stubengasse Münster

tie o

Wist je dat

for

Even voorstellen

r in

inhoudsopgave

r e v o m i e h e G t He ens & deze r g e d . . . e r u h c o br

www. godg.nl/3

www. godg.nl/2

Ahaus Liège

Ibbenbüren

Osnabrück

Tecklenburg Bad Rothenfelde FMO

Gronau

Antwerpen Maastricht Brussel

Rheine

Steinfurt

Greven

Münsterland Warendorf

Coesfeld

grensgeheim

Münster Bocholt

Borken

Dülmen Oelde Haltern am See

Ahlen

Beckum

Melle

www. godg.nl/4

. . . t a d e j t Wis . . . in dit deel van duitsland het wemelt van de ‘geheimpjes’ - nou ja, bij ons niet zo heel bekende juwelen. leer dit lijstje uit je hoofd en maak straks indruk op je reisgenoten door ze ‘spontaan’ te ontdekken!

In het Stadtmuseum Münster krijg je een compleet beeld van de turbulente geschiedenis van de mooie hoofdstad van Westfalen. Alles tussen intieme volkscultuur en gewichtige Europese politiek: de machtige Bisschop van Münster!

www. godg.nl/5

9. 8. Warendorf, paardenstad. Het begon al met de koning van Pruisen, die vestigde er in 1826 een chique stoeterij, nu een begrip

Scheepswerf Meyer Werft in Papenburg. Al zes

als topsportinstituut. Absoluut hoogtepunt:

generaties lang (sinds 1795) een familiebedrijf.

de jaarlijkse show Hengstparade,

Met héél erg grote orders uit het buitenland -

geslaagde mix tussen galante dressuur

overal een begrip als bouwer van de allergrootste,

en dreunend hoefgetrappel.

superluxe cruiseschepen.

Duikersparadijs NaturaGart Stukje ‘Sillicon Valley’ in het

Het dal van de Hase had de landelijke primeur:

rustige, maar ideeënrijke

Mundraub. Vrij vertaald: onbeperkt eten van alle

De hele Euroroute R1 Calais-Duitsland-Polen-

Münsterland - de campus

fruitbomen (kersen, appels, peren, pruimen).

Sint Petersburg fietsen hoeft echt niet. Stiekem

(mét hotelrestaurant) van

Wel even zelf plukken, met het speciaal ontwikkelde

liggen de bijzondere etappes net

‘s werelds grootste bouwer

plukladdertje, waarop je na gedane arbeid ook

van apps voor smartphones

lekker kunt zitten.

over de grens: het moerasgebied Zwillbrocker Venn bij Vreden, met de noordelijkste kolonie flamingo’s wereldwijd. Even verderop begint het

12.

Zeker even stoppen in Vreden.

Geweldige ervaring, niet alleen voor kinderen: de gigantische

Konzertgalerie in stadspark

Wessels zijn gespecialiseerd in

Kindervlooienmarkt in Rheine.

Bagno in Steinfurt geldt als de

groot-groter-mega. Herenschoenen

Uniek, gezellig, levendig.

oudste vrijstaande concertzaal

bijvoorbeeld: vanaf maat 47 tot écht

Dik 1.000 kinderen verkopen

van Europa. Gebouwd in 1774 -

reuzenformaat. Tip: Bezoek ook het

speelgoed, huisraad, boeken

sinds 1997 treden er regelmatig

Miniatuur Schoenmuseum!

en nog wat.

Liefhebbers van parken, tuinen en landschapsarchitectuur, pak de agenda: de Landesgartenschau 2018 is in kuuroord Bad Iburg. Ook ver na 2018 een beziens-

antiek scheepswrak, riffen met bedrieglijk echte zeebodemrotsen.

13.

Klokkengieterij en klokkenmuseum Gescher. Al duizend jaar hetzelfde, nog steeds fascinerend:

waardigheid, want park, bomen en vaste

het uiterst precieze en

planten blijven.

toch ook weer loodzware

omgetoverd wordt tot een

14.

klinkende klok.

Fietshoofdstad Münster. Je verwacht het niet, maar studentenstad

wereldberoemde musici op.

Münster telt twee keer zoveel fietsen als inwoners. Gevolg: vrij baan op heerlijke fietspaden Het Felix-Nussbaum-Haus in Osnabrück is zonder twijfel een

om de stad langzaam te

van de mooiste musea van Europa. Schilder Nussbaum over-

ontdekken. Hoogtepunt is

leed in 1944 in kamp Auschwitz; het gebouw waar je stil van

de geheel autovrije ring rond

wordt, is van de beroemde

het centrum, de flaneer- en

Joodse architect Daniel Libeskind (Berlijn,

watergrotten, een verzonken tempel,

metaal in een mal van leem

De schoenmakers van Schuhaus

11.

procédé waarmee gloeiend

De barokke, rijkelijk versierde

het allemaal: eindeloze onder-

Tobit in Ahaus.

parkachtige Münsterland.

10.

Unterwasserpark Ibbenbüren heeft

fietsboulevard Promenade.

New York, Toronto).

14.

www. godg.nl/6

www. godg.nl/7

Rotsformatie ‘Dörenther Klippen’ met ‘Hockendes Weib’ in Ibbenbüren De volkssage achter de naam ‘Hurkende Vrouw’ is bijna té mooi om waar te zijn!

Witte Venn bij Ahaus

De hele wandelroute Baumberger Ludgerusweg

Grasland met donkere plassen en halfdroge

Want: glooiende heuvels,

n e k k e l p e t s i o o De m n e r e f a r g o t o f e om t

inspirerende cultuurschatten.

heidevelden, grazende Schotse Hooglanders. @vincentcroce

saaie vakantiefoto’s maken, dat zal nog lastig worden hier. kijk om je heen, sta even stil bij weer zo’n fotogeniek duits moment en bewaar ze goed, al die prachtherinneringen.

@christophschoeter

Bossen in Naturpark Hohe Mark Westmünsterland Uitgestrekte wouden, leefgebied van zeldzame planten en dieren, waaronder groot wild! Westruper Heide bij Haltern am See Omdat... de ochtendmist het indrukwekkende landschap bijna mystiek laat lijken.

Molen in Hüven, Emsland Zeldzaam Europees erfgoed, vooral dankzij de unieke

@e_r_f_i

combinatie windmolen-watermolen.

De zandstenen burcht van Bad Bentheim Hét kasteel van Noord-Duitsland, 90 meter hoog op een rots, met onvergetelijke vergezichten!

Stadsplein Prinzipalmarkt Münster Want: statige trapgevels, voorname bogengalerijen met exclusieve winkels. Ook indrukwekkend: het oude stadhuis!

www. godg.nl/8

geheim over de grens

e d n e r e Betov ! n e r u e l k Natuurpark Moor Veenland bij Twist

Al die betoverende kleuren! Blauwgroen moerasland, goudgeel graan, bruine turf, bloeiende heide. @juego13

De ‘Canyon’ van Lengerich, Tecklenburger Land Ook wel ‘Blauwe Lagune’ dankzij het turqoisekleurige water in voormalige kalkgroeve.

s n e r g e d r e v o #geheim Gebruik #geheimoverdegrens en misschien wordt jouw foto op ons instagram-kanaal @grensgeheim gedeeld...

Waterkasteel Raesfeld Slot Raesfeld ligt fotogeniek tussen slotgracht, ophaalbruggen, kleine dorpshuisjes en historische diergaarde.

Wandelgebied Borgloher Schweiz Schilderachtige vakwerkboerderijen, heuvels, vergezichten. Zwitserland? Nee, je bent in Hilter, bij Osnabrück.

www. godg.nl/10

e t e j s t e i k j i l n e g i E n e e r o o v d n e n n a p s p i r t y t i c e t r ko münster

Ferienhof Schnieder

Fietsers in de hoofdrol

hier kom je je dag dus wel door. de prinzipalmarkt. daar begint iedere kennismaking. wat een plein! middeleeuwse puntgevels, knap gerestaureerd met liefde voor detail. waanzinnig mooi winkelen onder de bogen: designershops, boetieks, bijzondere sieraden. grote weekmarkt met eerlijke, biologische streekproducten. laat dat maar aan westfalen over.

even testen: waarom vinden we duitsland en de duitse ‘way of life’ ook alweer zo leuk, zo charmant en zo aangenaam anders?

h c s i Typ s t i u D Vakantie op de boerderij!

Kan op veel plekken over de grens; zeker in het agrarische, groene Emsland. Geweldige logeeradressen, bijna altijd volop in bedrijf als boerderij. Meekijken en een beetje

Osnabrück – de oude binnenstad

meehelpen mag!

Sprookjesachtige gevels, véél geschiedenis, knusse winkelstraatjes, een stadskasteel, Osnabrück heeft het

Ferienhof Schnieder bijvoorbeeld

allemaal. Het laatgotische stadhuis uit 1512 is wel het

Logeren in een kamer of vakantiewoning, mét alle voordelen

allerberoemdste gebouw. Ontdek waarom!

van een boerderijvakantie. Vrijheid, blijheid, ruimte, rust. Je ontmoet elkaar in het rustiek ingerichte BauernhofCafé

Kerstmarkt in Münster

(zomerterras en knapperende open haard in herfst en

Even verder kijken: een kwartiertje lopen en je ligt

Romantischer en genoeglijker wordt het niet. Schitterend

winter). Niet ver van Dülmen (natuur, wilde paarden)!

aan de Aasee. Toch ook een beetje strandvakantie.

verlichte, antieke gevels; lampjes in de bomen. Overal -

Wandelen, bootjevaren, zeilen, naar de dierentuin

op vijf afzonderlijke Weihnachtsmärkte - de zoete geur

Overal onderweg: Kaffee & Kuchen

Allwetterzoo Münster!

van dennentakken en Glühwein.

Voor sommigen stiekem het hoogtepunt van een vakantie-

Fietsers in de hoofdrol. Uniek in Europa: de

Biergarten Jupp unner de Böcken

Promenade. Groene, autovrije ring rond het

Authentiek Beiers uitje, aangenaam dichtbij in Haltern

centrum. Dat betekent: fietsen, flaneren, mensen

am See! Op tafel specialiteiten uit Ruhrgebied en

Kerstmarkt in Borken-Marbeck bij Waldhof Schulze Beikel

kijken, terrasje pakken. Doorfietsen en wat zien?

Münsterland. En natuurlijk kostelijke speciaalbieren.

Alles wat een Duitse kerstmarkt zo verleidelijk maakt,

Vraag even naar de 100-Schlösser-Route.

Op loopafstand van het meer, op een heerlijke plek

maar dan onder de bomen in het bos! Ook wel een beetje

‘onder de beukenbomen’.

een openluchtrestaurant: heerlijke streekgerechten,

dag: in een dorpsherberg of plattelandscafé taart bij de

Terrasjes aan de haven

Stadtmuseum

www. godg.nl/11

Dan nog tijd over van het lanterfanten? Snuif

pannenkoeken, warme Glühwein.

gerust wat kunst en cultuur op. Münster heeft dus

Burcht en stadskern Steinfurt

30 musea. Ja, dertig. Ietsje meer zelfs. Niet te missen,

Dagje Burgsteinfurt: pittoresk gelegen, oeroud water-

zo groot en compleet: het LWL-Museum für Kunst

kasteel (12de eeuw!), de befaamde concertzaal in park

und Kultur. Spraakmakend: het Kunstmuseum

Bagno en een historische Altstadt om eindeloos in

Pablo Picasso. Veel grafisch werk. Ook van beroemde

te dwalen.

tijdgenoten, zoals Braque en Chagall. Stukje belangrijke Europese geschiedenis: Stadtmuseum Münster. Vast wel eens gehoord: De Vrede van Münster. Anders even googlen: 1648. De basis van onze EU. Liever in de frisse lucht blijven? Bekijk de sculpturen in de stad, o.a. met werken van Eduardo Chillida. Later op de avond? De havenwijk, hartje stad. Daar vind je de creatieve hotspots en kunstenaars, de leuke barretjes en eettentjes.

Flaneren op de Prinzipalmarkt

koffie. Meestal huisgemaakt en altijd typisch Duits!

Binnenstad Osnabrück met kerstmarkt

Oude stad Burgsteinfurt

www. godg.nl/13

12 geheim over de grens

te danken, zoals C&A,

Tijdmachine Papenburger Zeitspeicher

genoemd naar de Duitse

Voor wie niet kiezen kan tussen indrukwekkend echt-

broers Clemens en August.

met-eigen-ogen en verbluffend virtueel. In Papenburg

Wist je vast niet.

- waar ook een bekende mega-scheepswerf is - beleef je de geschiedenis van scheepvaart en schepen

Olie in de grond!

bouwen helemaal interactief. Zodat je uiteindelijk

Echt waar: het olieveld

alles weet. Extraatje: kijkje bij ‘s werelds grootste

‘Klein Texas’ ligt in Twist,

onafhankelijke autotestbaan.

een kwartiertje fietsen van

n e g n i r e n n i r e h e i t n a k a V r e m m i l s e j waar ordt w n a v

Romeinen en Germanendagen in Kalkriese

zeg nou zelf; je hersenen en je goede smaak hebben nooit vakantie! net over de grens in duitsland vind je niet alleen natuur en boerderijen, maar ook lekker veel leerzame inspiratie.

Woud, misschien wel de bekendste veldslag ooit: die tussen

Germanen en Romeinen, 2000 jaar geleden nu en precies hier. TextilWerk Bocholt Knap doordacht hergebruik van industrieel erfgoed. Leerzaam en een lust voor het oog. Tussen de oude bakstenen muren

Kunstmuseum Pablo Picasso Münster

en stoere puntdaken draait het om de vroegste fabricage van

Vergeet Parijs, vergeet Málaga. In Münster kozen ze voor

textiel, om de modernste technieken in mode en design, plus

600 m² pure verwondering. Het genie Picasso van alle

alles daartussenin.

kanten bekeken: thematisch, verhelderend, dus ook werk van bevriende kunstenaars en tijdgenoten.

Töddenland Tödden? Zo werden hier de marskramers genoemd, die

Museum und Park Kalkriese

eeuwen geleden te voet met een simpele mand vol linnen en

Spannende archeologie op een prachtplek. Vooral

wol op pad gingen. Te koop in heel Noord-Europa. Aan deze

gewijd aan de legendarische Slag bij het Teutoburger

ondernemende pioniers hebben we de latere textielindustrie

Emmen. De bijnaam is al wat

De moerassen van het Emsland

ouder, maar geboord naar het

Al wandelend over een ‘Lehrpfad’ zoals bijvoorbeeld

‘zwarte goud’ wordt er nog

het MoorInfoPfad Esterwegen begrijp je ineens alles;

steeds. Prachtige ingewikkelde

dankzij interactieve info over ontstaan, dieren, planten,

installaties en simpele ja-knikkers,

pogingen om de boel droog te krijgen, bedreigingen

allemaal te zien op het terrein van

van al die schoonheid in de natuur. Even met de blote

Erdöl-Erdgas-Museum Twist.

voeten over een stuk turf? Kan.

Smokkelaarsroute Kommiezenpad

De thee-, ijs-, whisky-, bier- en chocolade academie

Wel even wat meer dan een wande-

Rheine is niet alleen mooi, maar ook heel erg

lingetje met wegwijzers! Een cultuur-

lekker. Om bezoekers te verwennen, bedachten

historisch project als resultaat van

ze culinaire workshops om je vingers bij af te likken.

de vriendschappelijke samenwerking

Bijvoorbeeld ijssmaken proeven in Eiscafé Nuraghe

tussen Südlohn en Winterswijk.

of een chocoladeavond met de ongewone smaakjes

Bovendien: geweldig kijkje op de

Ierse whisky of peper-aardbei.

avontuurlijke wereld van smokkelaars, uit de tijd dat de officiële grens nog gemarkeerd werd met stenen paaltjes en de veldwachter van de douane een ‘Kommies’ heette.

Töddenland Fietstocht

Picassoplatz Münster

e j e i z s t e i f . . . e r d e e p m O t a w n e v e t e n 14

geheim over de grens

15 geheim over de grens

Scan de Q je telefo R code en leg om te zi on op het vlak e kunt bel n wat je nog m e even op de fiets er

Scan de QR code hiernaast of ga naar: godg.nl/fietsen

n e s t Fie

l dat je er a r o o v je l n. Ste oen is hier ďŹ etse je n u k Geen seiz i . o n e n n la Zo mo p kantie ele video. nk vast va e tu d c e a b e d t, n s e b ed probeer ste gelijk, dus

e m a z g n a l Het d n a l s t i Du

www. godg.nl/17

geheim over de grens

te mooi om in de auto te blijven.

het landschap is anders, de boerderijen en kastelen zijn anders, de natuur heeft in duitsland nog alle ruimte. zoveel moois en onbedorvens, daar horen wandelingen en fietsroutes bij waar over is nagedacht.

avontuurlijke, reizende handelaars uit vroeger eeuwen, ook wel ‘Tödden’ genoemd. Langeafstandsroute R1 loopt helemaal van de Franse kust naar Sint Petersburg. Laat nou net het mooiste stukje net

Fietsroutes

over de Duitse grens zijn. 275 kilometer van natuurreservaat Zwillbrocker Venn door ‘Parklandschaft’ Münsterland tot

TIP

aan de heuvels van Ostwestfalen/Lippe.

Fietsen over oude smokkelaarspaadjes en handels-

Beetje varen, beetje fietsen. Dat kan in het waterrijke,

wegen, 148 km door een indrukwekkend cultuur-

zuidelijke Emsland. Vraag naar Schiff & Rad Salzbergen.

landschap met stoere burchten en pronkkastelen, dat is de (vaak onderscheiden) Grenzgängerroute

De Emsland-Route verbindt de mooiste beziens-

Teuto-Ems.

waardigheden in de streek: oude watermolens en hypermoderne scheepsbouw. Ook Lingen, het gezellig

De 100 Schlösser Route door mooi Münsterland,

Grenzgängerroute

stadje met veel historische panden mag niet ontbreken.

de koningin onder de Duitse fietsroutes. Een kleine 1.000 kilometer langs velden, hagen en boomwallen.

De Hase-Ems-Tour volgt twee idyllische, eigenwijs

Op de fiets de grens over! Diep de prachtige Grafschaft

En altijd doemt er wel weer een mooi kasteel op.

meanderende riviertjes. Een tocht vol verrassingen: het

Bentheim in. Wie de complete, geweldig fietsvriendelijke

Fietsvriendelijk en leuk: hotel

romantische, vruchtbare Artland in het noordelijke deel,

Grafschafter Fietsentour (220 km) voltooit, weet alles.

Ludwig-Windthorst-Haus, Lingen.

Afwisselende landschappen, interessante verhalen.

de landelijke lus Lingen-Rheine niet ver van de grens en

Handig: het in Nederland bedachte knooppuntensysteem

Niet alleen Bed&Breakfast, maar

Je volgt op de Töddenland-Radweg de routes van

de stad Osnabrück aan het begin - of eind, dat mag ook.

loopt soepel over in het Duitse netwerk met routebordjes.

ook Bett&Bike. Fietsers meer dan welkom dus. Eigen tuin, met aangrenzend een beukenbos.

Hase-Ems-Tour

Betaalbaar comfort met jeugdherbergprijzen. Je komt er langs op verschillende routes door het Emsland. Bijna jammer dat je weer vertrekt!

Fietsers op de R1

www. godg.nl/18

www. godg.nl/19

Wandelen

De hoge ruggen van het Teutoburger Wald, rots-

De paden van Natuurpark Moor Veenland (vanuit Twist),

formaties uit de prehistorie, de mythische veldslag

op de grens van Groningen/Drenthe en het Emsland.

tussen Germanen en Romeinen, natuurgebied

Ooit ondoordringbaar veengebied - er zijn nog een paar

Eggegebergte: de beroemde Hermannsweg begint

plekken ongeschonden hoogveen.

in Rheine. Wil je (bijna) alles zien van het groene, onbedorven Beginnen met wat kortere rondjes? De zeven natuur-

Grafschaft Bentheim, dan loop je alle 15 wandelingen

routes (tussen 6 en 13 km lang) Teutoschleifen laten

van de Grafschafter Spurensuche. Onderdeel is een ware

je alles zien wat het Tecklenburger Land zo mooi

wandelklassieker, het Podagristenpad.

maakt: adembenemende vergezichten bijvoorbeeld. Naturpark Hohe Mark - Westmünsterland is groot De Ludgerusweg doorkruist de idyllische Baumberge,

genoeg voor een spannend netwerk van wandelroutes.

waar de stadjes allemaal lijken te eindigen op -beck.

De Hohe-Mark-Steig bijvoorbeeld: uitgestrekte bossen,

Vergeet niet te stoppen bij de Dom van Billerbeck of

lieflijke meertjes, grootse natuurmonumenten, via zorg-

kloostercomplex Stift Tilbeck.

vuldig gekozen ‘geheime’ paden tussen Olfen en Wesel.

Dat wordt even klimmen, op de eerste echte

TIP

heuvels over de grens. Makkelijk zat, want de 100 km Ahornweg door het afwisselende Osnabrücker Land kun je splitsen in etappes van 10 tot 20 km. Kun je mooi het UNESCO werelderfgoed Geopark TERRA.vita zien.

Pittoresk Tecklenburg

Comfortabel en relaxed: 4 sterren

TIP

Landidyll Hotel Zum Freden, Bad Iburg. Wat mag je verwachten in het schitterende Teutoburger Wald? Vriendelijke gastheer en gastvrouw, prima restaurant, aantrekkelijke Wellness-arrangementen (eigen sauna!), riante, fris ingerichte hotelkamers in een middelgroot hotel met fijne tuin.

Doe je de Vechtdalroute of de hele Grafschafter Fietsentour? Verwen jezelf dan eens goed, minimaal één origineel nachtje lang. Slapen als eenvoudige monnik tussen eeuwenoude kloostermuren, maar dan wel met modern comfort: Kloster Frenswegen Nordhorn. Smaakvolle kamers met authentieke details.

Natuurpark Moor Veenland

e v e i t r o p s , e v e i t c a t e H l e o v e g d n a l n e t i bu

www. godg.nl/20

www. godg.nl/21

nieuwe energie

bewegen is leuk, buiten bezig zijn is goed voor je. het lijkt geen enkele moeite te kosten in een nieuwe, spannende omgeving, die toch een beetje vertrouwd is: duitsland, net over de grens.

Kivelingsfest Lingen

Paardrijden in het Emsland Hier heb je alles: actieve vakanties op de paardenboerderij, een Western Festival in augustus, de Pferdetage in Lähden. Samen het water op - de PröbstingSee bij Borken. Te huur: roeiboten, waterfietsen, kano’s en kayaks.

Meteen maar de avontuurlijkste: Kletterwald Ibbenbüren. Klettern is Duits voor klimmen

Watersportweekend hartje Westfalen? Klinkt vreemd, maar

en klauteren. In totaal 151 lelijke hindernissen:

kan echt. Voor wie twijfelt: heel verhelderend is de all-in

touwladders, netbruggen, wankele surfplanken,

kennismakingsaanbieding in het Lippetal. Stukje kanoën

schommels en Tarzan-lianen.

op de in natuurlijke glorie herstelde Lippe (stilte, witte reigers, dan weer ‘wild’ water), het volgende moment snoeihard op

Swingolf in het Hasetal

Bocholt Kirmes

de waterski’s over recreatieplas Tuttenbrock.

Lijkt op klassiek golf, geschikt voor jong en oud en iedereen mag spelen. 18 holes met een lengte tussen

Kanoën op Ems en Hase

80 en 280 meter op 10 hectare natuurlijk golfterrein.

Kronkelend, traag stromend, kalm aan dus. Na iedere bocht weer een ander natuurlandschap.

e g i d n Leve s e i t i d tra

Middeleeuws stadsfeest ‘Kivelinge’ Iedere drie jaar in de binnenstad van Lingen. Prachtig aangekleed, met levensechte ‘boertige’ acteurs en straatmuzikanten.

Golfbaan Uhlenberg-Reken Het echte werk, 18 holes in een schitterend decor. Bossen en open velden van natuurgebied Hohe Mark. Grensoverschrijdende KanoRonde Peddelen over kleine riviertjes: Dinkel en Vechte. 40 mooie kilometers door de Grafschaft Bentheim

Kletterwald Ibbenbüren

schitterende oude gebruiken, die al heel lang bestaan. veel respect voor het erfgoed, dat je te danken hebt aan je verre voorouders. ook dat is helemaal duits: modern is lang niet altijd beter.

en Dinkelland langs fotogenieke plaatsjes Neuenhaus en heerlijkheid Lage.

Vestingstad Meppen Gaaf behouden gebleven stervormig bolwerk van wallen, nu een flaneergebied met eeuwenoude bomen. Klooster Bentlage Waar geschiedenis, natuur en cultuur elkaar ontmoeten. De stille kloostertuin is een oase

Cultuurhistorisch centrum KULT, Vreden

van rust langs de fietsroutes aan de Ems.

Voorheen vier heemkundige instituten, nu

KanoRonde

alle geheimen van de streek ‘Hamaland’

Bocholter Herbstkirmes

onder één dak.

Het Oktoberfest van het Westmünsterland. Dus charmanter, verfijnder, meer ‘culinair’ dan bier alleen.

Maria Geburtsmarkt Telgte Een bonte, oergezellige Jaarmarkt, vol geweldige

Stokpaardenraces Osnabrück

koopjes, voortgekomen uit een 400 jaar oude

Vrolijke herdenking van de Vrede van Westfalen (1648).

traditie als veemarkt en warenmarkt.

Ieder jaar op 25 oktober draven basisschoolkinderen door de straten, op een houten ‘Steckenpferd’.

Alle musea van Gescher Het stadje is helemaal niet zo groot, maar

Emsland Moormuseum Geeste

het aantal musea is indrukwekkend: klokken-

Europa’s grootste veenmuseum, alles over

museum, imkers & bijen, koetsen, turfwinning,

veenkolonisatie en -veengebieden. Spectaculair:

museumboerderij ‘Auf dem Braem’.

‘Mammut’: ‘s werelds grootste stoomploeg.

r e v o e j r e d n o w r Ve . . . r u u t a n de 22

geheim over de grens

23 geheim over de grens

Scan de QR c o je telefoon de en leg o om te zien w p het vlak a kunt beleven t je nog meer in de natuur

Scan de QR code hiernaast of ga naar: godg.nl/wandelen

n e l e d n a W

ooier? Dit m t e h n a k r , waar Duitsland n. Kijk late e in v e n g le e te d k n Wa n indru ! , om je ee n e ld uwe video e e ie b n n e e e zijn de tijd elk jaarge nog eens:

www. godg.nl/24

www. godg.nl/25

warendorf & omgeving

g a d n e e t a d r e m Jam t l e t r u u 4 2 maar

het mooie van goede gebruiken is dat ze elk jaar terugkomen.

Maiwoche Osnabrück

Het Kunstmuseum Pablo Picasso Münster verrast vaak met tijdelijke tentoonstellingen: geleend werk van over de hele wereld, als er maar een link met leven en werk van de grote meester is. Maiwoche Osnabrück. Altijd half mei. Tien dagen lang één groot straatfeest, tientallen podia. Telgte

De hele zomer lang: KULTOURsommer im Emsland. Kan van alles zijn: middeleeuwse verkleedpartijen,

het lijkt nog best moeilijk kiezen, voor wie van romantische, oude stadjes houdt: de binnensteden van warendorf en telgte. elk met zijn eigen soort charme. middeleeuwse steegjes, knusse pleinen en stille hoekjes, scheve geveltjes. misschien lukt het zo: warendorf geldt als duitslands hoofdstad van de paardensport; in het 1200 jaar oude telgte mag je bedevaartsoord wallfahrtskappelle met 600 jaar oude pietà niet missen. tip: gewoon allebei doen.

dorpsfeesten voor jong en oud, museumdagen. Op schitterende plekken soms, zoals de beroemde tuinen van Schloss Clemenswerth of de gezellige Korn- und

n e e r e n e k a m e Z n a v t s e fe

Hansemarkt in hanzestadje Haselünne. Niet te missen

in juni: de traditionele Salz- und Ölmarkt in Salzbergen.

Het ‘Lampionfest’ in het Kurpark Bad Bentheim. Duizenden lichtjes bij de burcht! Iedere derde zaterdag in augustus.

Marktplein Warendorf Kanoën op de Werse en Ems! Gewoon schitterend. De nog smalle bovenloop van de Ems en zeker het kabbelende zijriviertje Werse kronkelen nog grotendeels door het natuurlijke rivierbed. Waar dat even niet meer zo was, is dat prachtig hersteld. Uitzicht op een langgerekt, beschermd natuurgebied (de münsterländische Emsaue) met afwisselend velden en bossen. Liever hoog en droog te paard? Nergens vind je zoveel Ooit vers geoogste asperges geproefd? In asperge-

uitdagende, keurig bewegwijzerde ruiterpaden als in

dorp Sassenberg-Füchtorf zijn ze nét iets langer

Paardrijhoofdstad Warendorf en omgeving. Alleen

en lekkerder.

al de Warendorfer Reitroute is 200 km lang. Genoeg voor meerdere afwisselende dagtochten, inclusief fijne

Fietsen langs rivieren heeft wat. Het is er altijd groen

overnachtingsadressen, leuke landelijke herbergen

en je kunt ontspannen toeren, zonder al te steile

onderweg en paardenboerderijen om samen ‘bij te tanken’.

hellingen. In het ideale rondje voor een lang weekend

noem het festival, of evenement

Derde weekend in september: Racedays Steinfurt. De geur

van een dag of vier neem je delen van de twee aan-

Rond recreatieplas Tuttenbrocksee hoeft niemand zich

van ‘burning rubber’ en benzine. Dragraces, motorshows,

trekkelijkste routes van de regio op: Werse Radweg

te vervelen. Van een voormalige kalksteengroeve is een

cartwedstrijdjes, kostbare klassiekers rollen over

en Ems Radweg, samen de Werse-Ems-Tour van

heerlijke zwemplas gemaakt, helemaal teruggegeven aan

dikke kinderkopjes.

ruim 180 km.

de natuur. Zandstrandjes, lome ligveldjes, een 2 kilometer

Warendorfer Ruiterpad

lange wandelboulevard, de razendsnelle waterskibaan

Laatste vrijdagavond van november: Ahaus leuchtet auf.

‘TwinCable Beckum’.

In het mooie stadje halen ze alles uit de kast voor een wedstrijdje ‘Wie heeft de mooiste kerstverlichting?’ Winkels open! Misschien wel het toppunt van Duitsland’s kijk op traditie & sfeer: Kerstmarkten! Een Top 10 mooiste Weihnachtsmärkte? Ieder jaar van - pakweg - eind november tot daags voor Kerstmis: Bad Bentheim, Lingen, Meppen, Melle, Osnabrück, Münster (vijf!), Haltern am See, Nordhorn, Warendorf, Ibbenbüren (On Ice!). Tuttenbrocksee

www.kerstmarktenoverdegrens.nl

Kerstmarkt Münster

n e m i e h e g 5 6 3 jaar r e p

www. godg.nl/27

geheim over de grens

Ballonvaart Heek

Münster Marathon

Spectaculum Telgte

lente, zomer, herfst en winter; het enige voorspelbare aan dit deel van duitsland is dat er altijd wel iets goeds te doen is. of iets geks, of iets betoverends. meestal op vaste tijden op de kalender.

Jazzfest Gronau

Ieder jaar in april: Jazzfest Gronau. Met grote,

Iedereen fietst op die dag vanuit allerlei richtingen naar

Theater, muziek, comedy, allemaal in een decor om van

Vaste prik in de adventsweken, net voor Kerstmis:

internationale namen uit jazz, swing en blues.

het grote slotfeest!

te smullen: de beroemde lanen naar de tuinpaviljoens

de Weihnachtsmarkt op het mooie terrein van

van Schloss Clemenswerth (Sögel).

Tierpark Nordhorn. Knus verlichte hutten, open

Ook salsa, soul of funk is helemaal niet verboden. In zalen, zaaltjes, kroegen én op straat.

Je moet het ooit eens meegemaakt hebben: een ballonvaart

vuren, smakelijke snacks en - we zijn tenslotte in een

bij Heek, net ten oosten van Twente. Kastelen, boerderijen,

Gezelliger dan Game of Thrones, maar wel razend realis-

Waanzinnig geheim, betoverend natuurschouwspel:

riviertjes, van bovenaf is alles nog veel indrukwekkender.

tisch: het Middeleeuwse ‘Phantasie Spectaculum’ in augustus.

in maart/april verandert het beukenbos op de berg

Kan het hele jaar, behalve hartje winter.

Riddertoernooi met schone jonkvrouwen, ongewassen

Gewoon sprookjesachtig. Dat zijn Duitse kerstmarkten

marskramers, narren, troubadours. De plek: een idyllische

altijd, zou je zeggen. Ga dan maar eens kijken

groene weide in Telgte.

op de Weihnachtsmarkt bij waterkasteel Schloss

Freden (Bad Iburg) plotsklaps in een paarsroodwit veldboeket. Komt door de bloeiende holwortel, een

Recept voor een onvergetelijke zomerdag: lekker struinen

papaverachtige stinzenplant.

rond kasteel Burg Gemen bij Borken. Het uitzicht is steeds

Grappige traditie vol lentekriebels: de feestelijke

dierentuin - levende kerststal met os en ezel.

Raesfeld. Zo’n 75 knappe kraampjes plus draaimolen

weer anders. Imposante slotgracht, stukje bos, geheime

Lang niet de beroemdste citymarathon, wel hard op weg

en kinderboerderij: schapen of geitjes aaien in

wandelpaden door beschermd natuurlandschap.

de leukste te worden: De Volksbank Münster Marathon.

nostalgische kerstsfeer!

opening van het fietsseizoen heet in Emsland en

Met 100.000 vrolijke bezoekers eigenlijk een 42 km lang

Grafschaft Bentheim heel hoopvol ‘Anradeln’ of

Heel lief, die naam: Kleines Fest im großen Park. In feite

‘Anfietsen’ als je dichtbij Nederland bent.

hét culturele evenement van het jaar in het Emsland.

volksfeest. Altijd in september.

n a d j i b r e t Dich t k n e d je

www. godg.nl/28

Nordhorn Vechtesee

De heuvels van de Baumberge in

Winkelen in Bocholt

n r o h d r o N n i Ook n e e t r u du g a d e i t n vaka r u u 4 2 maar NORDHORN

Heerlijke bossen hier in hartje Münsterland. Op de

Klein, maar ﬁjn

Baumberger Sandsteinroute wandel je door het buiten-

Idyllisch stadje met veel water en groen. De rivier de

gebied van vijf aantrekkelijke stadjes: Nottuln, Havixbeck,

Vechte - een paar kilometer verderop in Nederland

Billerbeck, Rosendahl en Coesfeld.

heet hij ineens Overijsselse Vecht - kronkelt als een langgerekt natuurgebied door de hele streek: de

waarom zou je de oceaan overvliegen, naar het verre zuiden rijden, op zoek naar grootse natuur en coole kunst? waarom zou je op safari gaan op een ander continent? als je het allemaal kunt beleven bij de buren?

Aardolie bij Twist . . .

Grafschaft Bentheim. Hier in Nordhorn ‘omarmen’

Sinterklaasoptocht en kerstmarkt

Moerassen, boerderijtjes - en dan zie je ineens pompende

twee rustige zijtakken het centrum.

De Sint heet hier Nicolaus. Op zijn feest op 5 december:

jaknikkers aan de horizon! Alles over de winning van het zwarte goud in het Erdöl-Erdgas-Museum.

ambachtelijke kraampjes met adventskransen, decemberZo kan je dag beginnen: actieve ochtend op

verlichting en feestelijke woonideeën. Een aanloopje naar

recreatiemeertje Vechtesee

de über-romantische Weihnachtsmarkt. Houten stalletjes,

. . . en wilde paarden bij Dülmen

Vooral leuk in de zomer natuurlijk: surfen, zeilen,

flakkerend kaarslicht, duizenden lampjes schitteren onder

Het is echt waar. In natuurgebied Merfelder Bruch lopen ze

kanoën, zwemmen. Op de oever een halte van het

de bomen van de stad. Hier is gegarandeerd niks cool of

Winkelen in Bocholt

al heel lang rond: een echte kudde wilde paarden. Toch even

project Kunstwegen: een spannend paviljoen van de

hip, maar dat is dan juist goed!

Meer speciaalzaken dan winkelketens, oude

kijken, tijdens je vakantie op Ferienhof Schnieder in Merfeld.

Amerikaanse kunstenaar Dan Graham. Berlijn, New

winkelstraatjes in het voetgangersgebied aan

York, Brazilië, maar dan gewoon in Nordhorn.

de rivier, comfortabel overdekt shoppen in de

Kunstmuseum Pablo Picasso Münster

Shopping Arkaden.

Niet het enige in Europa, maar zeker niet het minste!

Altijd doen: Dierentuin Nordhorn

Geweldige collectie grafiek van Pablo Picasso, plus spannend

In het ‘Tierpark’ aan de rivier leven de dieren

werk van tijdgenoten.

(100 soorten) zo authentiek mogelijk, onder andere

Designer Outlet Ochtrup Grote merken, heel erg kleine prijzen in maar liefst

dankzij natuurlijke afscheidingen in plaats van

65 winkels en boetieks. Kortingen tot 70% - net

Canyon de Blauwe Lagune van Lengerich

voorbij Enschede.

Kristalhelder, turquoise gekleurd water, in een diepe, voor-

Musikakademie Heek

TIP

hekken en kooien.

malige kalksteengroeve. Bovenaan indrukwekkende uitzichten

Kerstborrel op het water!

over het ‘Wilde Westen’ van het Tecklenburger Land.

Zoiets bedenken ze alleen in Duitsland: platte boot,

Van beginnerscursussen tot workshops met nascholing

sterke en warme rumpunch en dan maar varen.

voor muziekleraren en profs; als je van muziek houdt,

Roze ﬂamingo’s in het wild

Met lampjes! Meerdere malen per week in november

vind je in het enorme aanbod iets goeds.

Verrassend begin van je fietstocht over de R1: natuurreservaat

en december om 17 uur. En op zwoele zomer-

Slapen in Nordhorn?

Zwillbrocker Venn bij Vreden, een exotisch aanloopje naar het

avonden dan? Romantische Mondscheinfahrten -

Twee aanraders, eigenlijk drie.

parkachtige Münsterland.

avondschemering, maanlicht en kippenvel verzekerd.

Hotel Riverside heeft bedden in een modern gebouw pal aan de

@linda_wi_2906

Wilde paarden bij Dülmen

Vechtesee. Mét Biergarten en heerlijk

Onderaardse grotten en gewelven Onderdeel van het unieke Natur- und Geopark TERRA.vita: de Silbersee-Stollen onder bergrug

restaurant Pier 99. In het oude Dierentuin Nordhorn

stadscentrum heet het plotseling

Hüggel. Prehistorische oernatuur of toch

In-Side-Hotel. Ze verwennen je met

mensenwerk? Wie zal het zeggen?

écht Duitse Wellness, zoals een Finse sauna. Gaan we voor roman-

Typisch het grensgebied

tische luxe? Hotel am Stadtring

Authentieke boerderijcafeetjes met taart uit eigen

heeft 4 sterren en is dankzij de

keuken. De koffie is klaar!

mooie all-in aanbiedingen zeker niet onbetaalbaar!

www. godg.nl/29

www. godg.nl/30

t e m t i u e j g a d n e E n i z e je g zes ideeën, alle zes anders

www. godg.nl/31

vandaag hebben we meer zin in het buitenleven!

De natuur in. Haltern heet niet voor niets Haltern am See. Het ligt aan een prachtig meertje, hartje Naturpark Hohe Mark - Westmünsterland. Zwemmen, zonnen en natuurlijk varen! Bij Bootsverleih Meilenbrock hebben ze het hele watersportgebeuren, van langzame trapboot tot snelle kajak. Opgedroogd? Leef je uit in het heuvelachtige attractiepark Ketteler Hof, picknicken of barbecuen mag! Vlakbij en het hele jaar open: Wildpark Frankenhof in Reken. Dik 35 hectare groot. In Haltern am See zelf heb je een geweldig Römermuseum: de Romeinen als uitvinders,

kunstenaars en gewoon thuis, op de bank. Overnachten op de boerderij, maar wel een beetje comfortabel?

citytrip naar misschien wel de kleinste, fijnste wereldstad.

Ferienhof Schnieder in Merfeld bij Dülmen.

Haltern am See Een dagje Münster betekent sowieso: keuzes maken. Meteen na je ontbijt naar een totaal andere wereld? Dierentuin Allwetterzoo Münster is in allerlei opzichten uniek. Afdelingen met nauwelijks afrasteringen, alleen natuurlijke grenzen. Weer ergens anders loop je tussen de dieren, de pinguïns voeren mag! Even zelf een hapje eten en dan door naar het LWL-Museum voor Natuurkunde. Helemaal terug naar de oertijd: dino’s en reusachtige mammoets, gewoon in Westfalen. Dat toen nog geen Westfalen heette. Het planetarium is helemaal spannend: het heelal in!

Allwetterzoo Münster

LWL-Museum voor Natuurkunde

Pretpark Ketteler Hof

s n e r g e d r e v #geheimo

geheim over de grens

www. godg.nl/33

nooit ver weg en toch ontzettend duits?

Liever een dagje met thema ‘nooit ver weg en toch ontzettend Duits’? Genoeg aanraders. Dierentuin Nordhorn: groot,

Treinfietsen Hasetal

wie durft het aan: boordevolle dag voor energieke levensgenieters.

origineel (doodshoofdaapjes, tweevingerige luiaards), vooral uit op dierenwelzijn, natuurlijk terrein. Gronau heeft het rock’n’popmuseum, swingende muziektempel met 100 jaar popgeschiedenis in voormalige textielfabriek. SwinGolf proberen in Emsbüren? Je kunt het, de holes zijn zo groot als een (kleine) pizza. Niet verder vertellen: veel mensen gebruiken de golfbaan als excuus voor het oergezellige Bauernhofcafé! Eventjes 100 generaties terug in de tijd: de levensechte Bronzezeithof Uelsen. Wonen, boeren en leven in het Bronzen Tijdperk. De gehele grensregio lijkt geknipt voor vakanties met kinderen. Je hebt zelfs een streng regionaal keurmerk: Familieland

Dit kan een onvergetelijke vakantiedag worden: Osnabrücker Land en Hasetal,

Emsland. Genoeg te doen. Van de

iets noordelijker. Ga maar na: watersportparadijs Alfsee. Cursusje wakeboarden

reusachtige Meyer Werft Papenburg,

of knallen op één van de drie waterskiliften van de StrandArena. Met Pinksteren

bouwer van torenhoge cruiseschepen

rustig rondkijken in het tweejaarlijkse tentenkamp bij Museum und Park Kalkriese:

tot Playmobilverzamelaar miniWelt. Van

echte, originele Germanen en Romeinen. Dat is in de oneven jaren; in de even

waterskiwereld Blue Bay aan de Heeder

jaren gigantisch Paasvuurwerk. Treinﬁetsen van Quakenbrück naar Fürstenau, niet

See tot Poppenmuseum Niederlangen,

op een rijwiel, maar over treinrails, op de vierpersoons ‘draisine’ of de ‘teamfiets’

bij Lathen. En dan vergeten we

met maximaal 19 zadels. Bijna niet te geloven: voetstappen van dinosaurussen, in

nog waterkasteel Schloss Dankern,

de rotswand bij Barkhausen, onder Bad Essen. Europees natuurmonument!

middelpunt van een avontuurlijk pretpark en recreatiegebied. Pardon, Ferienzentrum. rock’n’popmuseum

Zoo Osnabrück

misschien een nadeeltje: ‘s avonds is je hoofd helemaal leeg, van al die indrukken!

uniek in europa: bruisende stad, midden in beschermde natuur.

Vandaag blijven we in de stad. Osnabrück dus. Heerlijke winkels, in een paar losse wijkjes op loopafstand van Dagje Rheine-Ibbenbüren-Tecklenburg. Zeldzame

elkaar in de Altstadt: shop till you drop. Jammer dat de

lippenberen kijken in Zoo Rheine, Duitslands

kinderen vanmorgen niet weg te slaan waren uit tropisch

eerste Apenwoud zien, scharrelen op de kinderboerderij, speeltuin verkennen, lunchen in

zwemparadijs Nettebad: golfslagbad, wildwaterkanaal, hot Sommerrodelbahn

tubs, reuzenglijbanen. We moeten door! Een paar uur ‘Afrika

de ZooBistro. Bij Abenteuergolf Tecklenburg kan

in Osnabrück’: de Zoo heeft een Samburu-landschap met

werkelijk iedereen scoren: een zelfbedachte mix

antilopen, zebra’s en giraffen. Kan ook in het donker, voor

van laagdrempelig minigolf en het al iets grotere broertje SwinGolf. De decorbouwers hebben

het nog spannendere donker-Afrika-gevoel. Zo heb je ‘s

zich uitgeleefd: thema ‘mooi Teutoburger Wald’. Puur nostalgische fun met cultstatus: de 90 jaar

middags nog wat tijd voor buitengebied Nettetal, met

oude Sommerrodelbahn Ibbenbüren, keihard de berg af op houten sleetjes! ‘s Avonds ontspannen

uitdagend Kletterwald (klimmen en klauteren) en ietsje

in de binnenstad van Ibbenbüren!

minder vermoeiend: minigolf.

r e s i n e e r e d e i r o ! Vo n e o d e t s t e i l e w

34 geheim over de grens

35 geheim over de grens

Scan de QR code en je telefoon op het leg v om te zien wat je lak n kunt beleven tijd og meer ens een dagje uit

Scan de QR code hiernaast of ga naar: godg.nl/dag jeuit

t i u e j g a D

uks te ltijd wat le A . n e d r o w heeft n dagje uit er seizoen d ie , n Zo kan ee e ld e bee ien? errassend nd er uit z la s it u D beleven, v dagje gaat jouw wat. Hoe

www. godg.nl/36

& n e l e t s a K t e m n e s t a a l p n e t i bu s i n e d e i h c s e g een

vraag het je geschiedenisleraar, of google even: waarom zijn er uitgerekend in deze hoek van europa zo enorm veel fabelachtige ridderburchten, dure paleizen en versterkte vestingen?

www. godg.nl/37

@mistaya22

Schloss Harkotten

Burg Bentheim

Met Schloss Harkotten is iets vreemds: het zijn twee kastelen.

Stilte en bezinning in het 600 jaar oude Kloster

Ooit door de adellijke bewoners gesplitst met een tussen-

Frenswegen. Pure rust en ‘Twents’ aandoende

Schloss Nordkirchen, ook wel het Versailles van Westfalen.

muur! De ridderzaal of ‘Wappensaal’ is nu restaurant. In het

landschappen (watermolen, eikenlanen) op

Met ‘koninklijk’ aangelegde wandeltuinen. Achter de hoge façade

‘Harkottener Schlosslädchen’ koop je deftig tafelporselein,

Herrlichkeit Lage.

ontdek je een intiem binnenhof - ook gewoon toegankelijk!

voor thuis. Schloss Iburg in Bad Iburg is deels klooster, deels

Op loopafstand van de al even beroemde Burg Vischering, ligt waterkasteel ‘Renaissanceburg Lüdinghausen’. Het

In Rheine zijn ze - terecht - trots op het plaatselijke toperfgoed: de Bentlager

bisschoppelijk paleis, uit de tijd dat de bisschop nog regeerde als een vorst. Bekijk de kostbaarheden

oorspronkelijke vestingbolwerk (12de eeuw) is nu een

Dreiklang. Kloster Bentlage, Naturzoo

in de barokke Ridderzaal uit de 17e eeuw, wandel

geliefd stadspark.

Rheine en het Salinepark, een eeuwenoude

rond in het Kurpark.

techniek om mineraalrijk bronwater te vernevelen. En dan maar inademen!

Over bijzondere tuinen gesproken: fiets de GartenTraumTour en je ziet privétuinen achter

Burg Gemen

o m i e h e g #

s n e r g e d ver

Je hebt slotgrachten en je hebt

hekken, die normaal gesloten blijven. Van keurige

slotgrachten. Het voor vijanden

Engelse kasteeltuinen tot sympathieke, eigen-

onneembare water rond de ruim 900

zinnige moestuinen.

jaar oude Burg Gemen in Borken mag je gerust een idyllische kasteelvijver

Het neogotische Schloss Ippenburg doet een beetje

noemen, omgeven door een

Brits aan. Al sinds de 14e eeuw in het bezit van

bomenrijk wandelparadijsje.

dezelfde gastvrije familie, want in lente, zomer en herfst zijn er heerlijke tuinfestivals.

De Tiergarten van Schloss Raesfeld. Geen dierentuin, maar een

Nog zo’n prachtig familiekasteel: Schelenburg.

landschap. De basis werd al in de

De ooit zo krijgshaftige verdedigingstoren kijkt

Renaissance gelegd. Heidevelden,

nu vredig neer op slotgracht en gezellig caféterras.

grote stukken bos, leefgebied van groot wild.

Schloss Clemenswerth in Sögel (Emsland) mag je gerust uniek noemen. Een intact jacht- en lustslot

Burg Oeding bestond al in

in originele rococostijl vind je nergens anders in

de 14e eeuw. De toren is nu

Europa. Het streng symmetrische buitenterrein

een comfortabel hotel met

met acht stervormige lanen die uitkomen bij

bijzondere kamers.

tuinpaviljoens is zelfs wereldberoemd.

Al 1.000 jaar stoer op de

En dan zijn er nog de tuinen, vaak privébezit.

hoge rotsen: Burg Bentheim

Sommige gaan maar één keer per jaar open voor

in kuuroord Bad Bentheim.

nieuwsgierige bezoekers, tijdens ‘Gartenland

Steeds een stukje groter

Münsterland’. Meestal mag je rekenen op een

en ingewikkelder, dankzij

hapje of drankje van de trotse eigenaar. Alleen

dikke middeleeuwse muren,

al in Heek zijn vier van dat soort wonderschone,

kruittoren, eigen kerkje

‘geheime’ tuinen.

zelfs: de Katharinenkirche.

www. godg.nl/39

TIP

geheim over de grens

Gasthaus MalleJan

n e t e k j i l r Ee k j i l r e e h s i

direct over de grens smaakt alles meteen veel lekkerder. je proeft het: voor duitse koks en thuisbakkers is koken een erezaak - saai eten doe je maar ergens anders! Het zwarte brood van Enkings Mühle.

de koningin van de groente: de asperge, vers van het land.

Wij zouden zeggen: donker sneetje roggebrood; hier

Bijna helemaal dan, want je hebt er ook vertier van het

heet het Delikatess-Pumpernickel. Specialiteit van

nostalgisch-gezonde soort: jaarlijkse boerenmarkt,

de grensregio. Oud en eerbiedwaardig familierecept

vakanties bij de boer, paardrijden in de omgeving.

RadelMahl, Göckes Haus & Garten

fineerde keuken, mooie mix van eigentijdse creatieve kookkunst en traditioneel Münsterland. Spannende voorgerechten, heel goed in vegetarisch, maar ook bekend voor vlees van “Bunte Bentheimer Schwein” of “Freesisch Rind”. Restaurant ‘Eichenblatt’ van Wilminks Parkhotel Neuenkirchen. Puik adres ook voor een korte culinaire verwenvakantie, met heerlijke natuur vlak voor de deur. Vraag naar de voortreffelijke voordeelarrangementen - alles kan: 1 nacht, 2 nachten, 5 nachten of meer. Schokoladenmanufaktur

TIP

producten, zuinig op je cultuur. Geen wonder dat

met alleen maar natuurlijke ingrediënten, dus zonder rare toevoegingen.

Nog zo’n aanrader met een geraf-

Klute’s Brauerei & Brennerei - heel lang geleden begonnen

Sole kuuroord Bad Essen slaagde, met glans.

als bierbrouwerij van een Karmelietenklooster: in 1352! Speciaalbieren uit Westfalen. Ver voordat het trendy

Er zijn in het hele land maar vier oudere. Nu kun je tussen

‘Slow food’ uit Twist. Bij Landgasthof Backers weten ze wat

was om ‘Craft Beer’ uit Brooklyn of Berlijn te drinken,

de ouderwetse koperen ketels genieten in het fijnproevers-

goed voor je is. Hier bepaalt de seizoenskalender wat er op

had Münster al 100 ‘independent’ bierbrouwerijen.

restaurant. Overnachten kan ook, hartje Baumberge.

je bord komt: frisse daslook (lente), zongerijpte tomaten en bessen (zomer), paddenstoelen en pompoen (herfst),

Proef Pinkus Müller maar eens, ‘Altbier’ sinds 1816. Ga je er heen omdat de ‘Kaffee & Kuchen’ zo lekker is,

regionaal wild in de winter. Bij Gasthof Robben zit je in een

De huttentocht Südlohn-Oeding: proeverij op de

of toch vanwege de geweldige entourage? Vlak voor de

typisch Duitse ‘Stube’: zithoekjes, nissen, een drankje staand

fiets, langs 12 blokhutten waar plaatselijke chefkoks

stoere ridderburcht Burg Hohes Haus in Heek, gebouwd

aan de royale, heerlijk ouderwetse bar.

zich uitleven op een thema. De eerste zondag in juni.

met dikke natuursteenbrokken, staat het ‘Wachtmeisterhaus’.

Kan het hele jaar: delicate, handgemaakte bonbons

Trapgevel uit 1600, hoge ramen, kelders met antieke ronde

Vroeger ‘armeluiseten’ uit het Emsland: de boekweit-

om in de keuken van topkok Paul

proberen, gemaakt door de meesterchocolatiers van

gewelven. Lunchen, slapen en genieten.

pannenkoek. Proberen bij het Moormuseum in Geeste

Riehemann, onderscheiden met de

Verse, liefst met de beste producten uit de regio, daar draait het

(ook op de kaart: Bentheimer zwein en schaap!) of bij

landelijke eretitel ‘Küchenmeister’.

Heel gewoon vinden ze dat hier: op het terrein van dierenpark

het Papenbörger Hus, pronkstuk van openluchtmuseum

Pure verwennerij. De kunst

Leuk overnachtingsadres: Göckes Haus & Garten,

Nordhorn zijn bij ‘Gasthaus De Mallejan’ zowat alle eerlijke

Von-Velen-Anlage: alles over de eerste veenpioniers.

afkijken mag: volg een kook-

Wettringen. Geweldige bomentuin vol verstopte

streekproducten te krijgen die Grafschaft Bentheim culinair

zitjes en BBQ, warm familiepension en een paar

op de kaart hebben gezet. Lekkernijen van het befaamde

Stoken, branden, brouwen. De kleine ‘Kornbrennerei Heydt’

in Steinfurt. Aanrader: een nachtje

vakantiewoningen voor groepen. Fijne keuken met

Bunte Bentheimer Schwein, salami van schaap, de smake-

in Haselünne is sterk in kruidenlikeur, vruchtenbrandewijn,

logeren in één van de stijlvolle

speciaal RadelMahl voor fietsers. Bedenkers van

lijkste braadworstjes, wild, helder kruidenbitter Grafschafter

alles met wodka of jenever. Net als plaatsgenoot Rosche,

hotelkamers. Of - om het nog

culinaire fietstochten met ieder vijf verwenpauzes,

Kräuterwacholder.

ook al zo’n sterk merk. Bier dan. Bij de Landhaus-Brauerei

wat mooier te maken - de suite

de Schokoladenmanufaktur in Bistro-Café Turmhaus.

cursus van Posthotel Riehemann

in Lünne (met geweldige keuken) maken ze het bekendste

met ruime woonkamer en

Al van keurmerk Cittaslow gehoord? Een soort slow cooking,

streekbier, donker Emsländer, maar ook sprankelende

aparte slaapkamer!

Het dorpje Füchtorf bij Sassenberg - bijnaam:

maar dan voor steden. Het logo is een slak en dat staat voor:

speciaalbieren voor elk seizoen.

Spargeldorf - moet het helemaal hebben van

milieuvriendelijk, trots op lokaal ruim voorhanden waarden en

op originele adressen en picknickplaatsen.

m a a h c i l e d i e o m r e v e n a k Als j t h c a d n a a t a w wel n e k i gebru

www. godg.nl/40

verwentips voor lichaam & geest

geheim over de grens

Waldbaden

De Salzgrotten van het Emsland doen wat voor je. Ontspanning, herstel, algemeen beter in je vel, heel goed voor je luchtwegen. Zo werkt het: de wanden zijn bekleed met immense brokken zout rechtstreeks uit de Himalaya, tot 500 miljoen jaar oud. Er ontstaat een microklimaat boordevol waardevolle mineralen in de lucht:

Saunapark Epe

magnesium, kalium, ijzer, seleen, jodium, calcium. Allemaal puur natuur dus. Je vindt dit soort verwen- en hersteloorden Carpesol

in Papenburg, Haren, Haselünne (met zouttapijt van zout uit

TIP

de Dode Zee!), Werlte en Emsbüren: vloerverwarming maakt het daar een aangename 38 graden.

Iedereen in Duitsland weet: het Osnabrücker Land is het land van kuuroorden. alleen de beste, meest

Ook het Münsterland is heel geschikt voor een lekker

heilzame mogen de beschermde titel ‘bad’ voeren.

egoïstische gezondheidsvakantie. Naar exclusief thermen

zullen we even?

& beautycomplex Saunapark Gronau-Epe bijvoorbeeld. Allerlei soorten sauna’s en weldadige plonsbekkens om een

Bad Rothenfelde: bronwater en badwater met écht

baantje te trekken of gewoon heerlijk stil te drijven. Badderen,

zeezout (‘Sole’) van grote diepte, uit de oertijd. Het

relaxen, zwemmen, culinair smullen, beauty en massages;

ingenieuze Gradierwerk om mineraalrijk water te

genoeg om heerlijk te herstellen van stress en ervaren van

vernevelen en het luxe sauna en wellnesscomplex

een pure verwenbeleving! Eind van de middag: tijd voor een

Carpesol. Ook wel: de ‘sauna der superlatieven’

originele, authentiek Engelse High Tea bij Kloster Bentlage.

Een echt Duitse Wellnesskuur

met op ruim 8.000 vierkante meter - en toch overal

De fijnste sandwiches, een pasteitje, en zoete lekkernijen.

afwisselen met wandelen en

aardig intiem - thermaalbaden, Solebaden en andere

Bijna niet te doen in één dag: alle 10 de sauna’s van de

buiten zijn? Reserveer een paar

waterverwennerij. Bad Laer heeft het wonderlijke

Caribische waterwereld Bahia Bocholt, het zwembad en een

dagen in Wellnesshotel Jammertal,

fenomeen ‘Piepstein’: versteende pijp-achtige vormen,

wereldprimeur: wisselglijbaan AQUA CHOICE, mét afslag:

een voormalige boerenhoeve op

opgebouwd uit heilzame zouten en mineralen uit de

blijf je in de langzame blauwe buis of kies je de razendsnelle,

de stille heide van Naturpark

prehistorie. Het innovatieve ‘Waldbaden’ in het bos

steile rode?

Haard. Nu een 4-sterren WellnessGolf & Spa Resort. Dat betekent:

bij Bad Iburg kan ook lang na de Landesgartenschau 2018. Onderzoek toont namelijk aan: gezondheids-

Even ontspannen net over de grens? Breng dan een bezoekje

een luxe oase met zwembaden,

bevorderend! Verkwikkend overnachten doe je bij

aan de Bentheimer Mineraltherme. Drie verschillende baden,

sauna’s, massages en beauty-

Gasthof Freden, een Landidyll hotel: bio-sauna,

zonnebanken, uitnodigende rustzones, een bistro en nog veel

behandelingen.

Finse sauna, Erlebnisdusche, massages.

meer: een perfecte verwendag!

High Tea bij Kloster Bentlage

t e m f l e z e j n o o l e B n e l e k n i w e j g a d n e e d n a l s t i u in D

www. godg.nl/42

www. godg.nl/43

de prachtigste etalages, dingen die je nog niet kende, te gekke koopjes, maffe kleine zaakjes, gastvrije koffieadresjes, altijd met de kwaliteit van ‘made in germany’. daarom is winkelen in duitsland gewoon leuker dan thuis.

Stijlvol Münster

Aantrekkelig Lingen

Exclusieve modemerken, trendy boetieks, ruim dertig

Lingen heeft het compacte winkelkwartier Lookentor: zo’n 50

musea. Dankzij de middeleeuwse bogengalerijen rond

speciaalzaken voor van alles, van elegante mode tot fotografie

de oude Prinzipalmarkt waan je je in Bologna of Rome.

en hi-tech gadgets. Maar ook de historische flair valt niet te

Op een uurtje van huis.

missen in de winkelstraatjes en op het marktplein!

Historisch Osnabrück

TIP

Je ziet ze in Nederland steeds minder: kleine delicatessenwinkeltjes of speciaalzaken met aandacht voor klanten. Hier in de Altstadt wel. Bekijk ook de moderne winkel-wandelboulevard Kamp Promenade, onderdeel van de voetgangerszone in het centrum! Doen: de Redlinger Straße, met al zijn secondhand shops. Stukje hip Berlijn-Prenslauer Berg, maar dan gewoon Osnabrück. Gezellig Rheine Niet de grootste winkelstad, wel bijzonder. Met onder andere de vooruitstrevende shopping mall Emsgalerie:

Tip voor een fijn, niet al te groot

gedurfde architectuur met veel glas. Insider’s tip: het

hotel in Lingen? Hotel-garni

zonnige buitenterras voor koffie met Duitse taart.

Veldscholten ligt op maar tien minuten lopen van de binnenstad.

Charmant Meppen

Om de hoek: de EmslandArena,

Winkelwereld vol uitersten: het gezellige voetgangers-

evenementenhal/sportstadion/

gebied in de smalle straten rond het oude stadhuis en

muziektempel. Net als de

het populaire winkelcentrum MEP, met winkels, goede

Emslandhallen (beurzen, antiek-

eettentjes en terras aan de rivier.

en curiosamarkten, feesten). De geliefde fietsroutes van

Designer Outlet Ochtrup

Emsland-Touristik door het

Niet verder vertellen: hotspot voor échte koopjesjagers.

prachtige Emsland liggen op

Grote modemerken, designerondergoed, of gewoon

de balie voor je klaar.

mooie nieuwe schoenen. Kijk niet op van een megakorting van 70%. Vijf keer knus, net over de grens en tóch zo anders! Borken: van oudsher veel unieke detailhandel, dus minder saaie, voorspelbare ketens. Bocholt: traditionele en wat nieuwere winkelstraten, overal geldt: kwaliteit en goede raad. Vreden: reken op een doolhof aan kromme, onlogische straatjes en steegjes in de binnenstad. Nordhorn: het zijn net kanalen in Venetië, maar dan de Vechte in Nordhorn; het grootste winkelcentrum heet Vechte Arkaden. Altijd lekker warm en overdekt. Ahaus (winkelen met uitzicht op het chique slot met kasteeltuinen) ligt nét over de grens, bij Binnenstad Osnabrück

Winterswijk en Enschede.

Rheine

r e s i d a t s e k l e e n t I s r e d n a n s e k iet k e d t on 44

geheim over de grens

Scan de QR c o je telefoon de en leg o om te zien w p het vlak a kunt beleven t je nog meer in de steden

Scan de QR code hiernaast of ga naar: godg.nl/steden

n e d e St

brĂźck in nus Osna k r, e m o z de uitse MĂźnster in bekende D n o n e E Levendig ? om k Of anders p deze ple o â&#x20AC;&#x2122;s o e id de winter? v u de nnen? Ho stad verke n! in de gate

www. godg.nl/46

n e r e p m a K

www. godg.nl/47

in een tentje, caravan of camper

nu je toch op vakantie bent, wil je er ook echt met je neus bovenop, al die groene, gastvrije weelde hier in duitsland. lekker veel buiten zijn, eigen baas en nooit op de klok kijken. prinsheerlijk midden in de natuur, je eigen slaapplek altijd bij je. tentje, caravan of camper. tafeltje ervoor en genieten maar. nu al zin om er morgenvroeg weer op uit te gaan, terwijl je er eigenlijk al bént. Campingplatz Bullerby am Attersee wekenlang niet af hoeft zonder je te vervelen. Verfrissende boerderijcampings - vooral in het agrarische Emsland - waar je bij zonsondergang een praatje maakt met de boerin, de kinderen hebben meegeholpen bij het voeren. En dan zijn er

Het enige gevaar van twee weken Campingplatz Bullerby

nog de fijne, officiële camperplaatsen, vaak op verrassende

am Attersee is dat je de kinderen twee weken nauwelijks ziet.

plekken, waar je denkt: mag ik hier wel staan? Zoals de

Misschien alleen rond etenstijd. Kindvriendelijker kan een

bevoorrechte locatie vlakbij idyllisch waterkasteel Schloss

camping haast niet zijn. De speeltuin is ronduit fantastisch.

Raesfeld. Natuurlijk allemaal met de beste voorzieningen.

Nu eens niet de ‘verplichte’ speeltoestellen die je overal ziet, maar een ravotpark waar over is nagedacht. Veel puur natuur,

Eurocamp Lienen

Naar camping Eurocamp in Lienen ga je vanwege de

houten bouwsels. Ook traditionele spelletjes als tafeltennis

unieke ligging: in een rustig, zachtglooiend zijdal van het

en minigolf. En dan is er nog de Attersee! Kristalhelder water,

Teutoburger Wald. Toch nog 170 meter boven zeeniveau.

zandstrandjes, fijne ligweide. Actie genoeg: zwemmen, roeien,

Leuke stadjes zoals Bad Iburg en Hagen waar je te voet

waterfietsen. Het water is zo schoon, dat je er kunt vissen

of op de fiets naartoe kunt. Regiohoofdstad Osnabrück is

op forel, een heel kieskeurige vis.

ietsje verder weg. Mooi, traditioneel terrein met terrassen, Campings heb je hier in alle soorten en maten.

tussen de plaatsen heggen en bomen. Leuke speeltuin, met

Genoeglijk, klein en speels, weldadig rustig of juist

kabelbaan om 58 meter lang aan te zweven!

De omgeving mag er ook zijn: aan de ‘achterkant’ van het kampeerterrein kronkelt riviertje de Düte,

aangenaam levendig. Riant en comfortabel om eens

de beschermde natuurgebieden liggen hier zij aan

heerlijk aan de verwennerij van ‘Glamping’ te doen,

zij. De binnenstad van Osnabrück lijkt hier in alle

vijfsterren vakantieparadijzen waar je

Campingpark Münsterland Eichenhof

landelijke rust een flink eind weg, toch is het maar Campingpark Haddorfer Seen

een dik kwartier rijden. Ook al aan een meer (de Feldmarksee bij Sassenberg), maar een heel ander type camping: Campingpark Münsterland Eichenhof heeft alles voor een relaxte vijfsterren verwenvakantie. Kamperen doe je rond een voormalige boerderij. Geweldige sanitaire voorzieningen, waaronder een Kinderbadeland. Lekker veel comfort op je eigen staanplaats: stroom, water, tvaansluiting, gratis wifi. Ga je toch even de camping af, dan vind je meteen uitstekend bewegwijzerde fietspaden. Bijvoorbeeld om

veel luxe overnachten in een comfortabele, volledig

een kijkje te nemen in het oude centrum van

uitgeruste safaritent - het betere Glamping! Alle

Warendorf, aan de oevers van de Ems.

voordelen van buiten kamperen, maar dan met een zacht hotelbed. Of: je tent of caravan neerzetten onder

Bij Wettringen (halverwege Enschede-

de ‘Italiaanse’ pijnbomen. Vraag bij het reserveren

Rheine) ligt Campingpark Haddorfer Seen.

naar de Kieferhain. Of: de Radlerhütten speciaal voor

Hier heb je nogal wat opties. Met heel

fietsers. Nóg een mogelijkheid: pal aan het water

www. godg.nl/48

www. godg.nl/49

Alfsee Ferien- und Erholungspark, aan het meer de Alfsee dus.

de achtertuin. Staanplaatsen zijn uitgerust met de

Dit vijfsterren vakantie- en recreatiepark kreeg al meerdere

modernste voorzieningen. Het aanbod voor kinderen

onderscheidingen. Hier kan iedereen zich thuis voelen:

is reusachtig. Huisdieren zijn welkom. Allerlei hippe

feestjes op het centrale plein ‘Piazza’ met Biergarten en

evenementen zorgen voor een afwisselend programma,

restaurant, gekke evenementen (24-uurs race voor mountain-

sportief of alleen gezellig. Bekende fietsroutes beginnen

bikers!), Indoor Funcenter, verhuur van fietsen en e-bikes,

direct voor de deur; de hoofdstad van de paardensport

spannende heggendoolhof, waterskibanen, karting racebaan,

Warendorf is vlakbij.

verkeersschool Kinderautoland. Gewoon lui liggen zonnen op een zandstrandje aan het water, dat mag ook! Hoe wil

Campingpark Haddorfer Seen

je overnachten? Een toerplaats op de camping, moderne

www.duitsland-campings.nl

vakantie-appartementen of een nachtje een hotelkamer in het eigen Hotel Alfsee-Piazza? van het meer. Daar zijn de ‘Comfortplätze’ opvallend groot - je mag rekenen op stroom, water en riolering.

Plan de vakantieweken niet te vol, want in de regio is

Helemaal zelf een eigen plek uitzoeken kan ook, op

van alles te zien. Museumterrein Kalkriese bijvoor-

het grote veld zonder afgebakende staanplaatsen,

schaduw van dennen of berken, dichtbij de tennisbanen

beeld, ooit de plek van de legendarische veldslag tussen

ook direct aan de Haddorfer Seen. Daar deel je de

of het indoorspeelparadijs.

Germanen en Romeinen, de Varusslag bij het Teutoburger

voorzieningen met je buren: Grillplatz om te barbecuen, stroomkastjes, watertappunten en sanitair.

Wald. Een ‘Kletterwald’ of klimbos, SwinGolf spelen, een Stel je voor: het groene Osnabrücker Land, aan de rand

Quad huren, een eindje over treinrails fietsen met de jolige

van een beschermd natuurgebied, het Artland met zijn

vierpersoons ‘Draisine’.

oude vakwerkboerderijen om precies te zijn. Eindeloze vakantiedagen als zwaar bevoorrechte gast van het

Een vijfsterren camping in het mooie, oostelijke Münsterland. Campingpark Heidewald bij Sassenberg. Misschien wel het origineelste kampeeradres, met schitterende natuur in Campingpark Heidewald

Alfsee Ferien- und Erholungspark

Erholungsanlage HERTHA-SEE

Wifi is sowieso voor alle gasten gratis, op het totale terrein. Echt werken is natuurlijk streng verboden, maar wel makkelijk om ‘s avonds even te googlen wat er ook weer zo mooi was in Rheine, Steinfurt, Bad Bentheim (kuuroord met superkasteel), Schüttorf of Ibbenbüren. In het Duitse grensgebied krijg je al snel te maken met het Münsterland, dat bekend staat als ‘Parklandschaft’. De Erholungsanlage HERTHA-SEE past daar naadloos in. Aan vaste staanplaatsen doen ze niet; het immense terrein is 250.000 m2 groot. Even rondkijken dus, waar het aangenaam is: aan het strand, in de zon, in de

www. godg.nl/50

, l a d r e i v i r e t s d n e k e b t e h t g Nie i d l e w e g d e o eveng

51 geheim over de grens

de ems, elke dag anders

de ems mag je een buitenbeentje noemen: van kabbelend beekje bij de bron, tot druk bevaren zee-arm bij de monding in het noorden. al heel lang het levendige middelpunt van een bloeiende regio, dat merk je aan alles!

bouwen en wonen in het Emsdal, de tincollectie en handwerkkunst... uit Nederland. Waarschijnlijk het actiefste en toch meest relaxte saunacomplex ooit: Linus Lingen Wasserwelten. Ga maar na: buitenpark met waterval, 100 meter gevaarlijke ‘Black

Fietsen over oude Smokkelpaden, aan twee kanten

Hole Glijbaan’, zo’n 1.000 m2 aan ligbaden, bubbelbaden

van de grens. Dat betekent: prachtige, vaak heel

en zwembaden.

afgelegen plekjes, in mindere tijden het werkterrein van snode zwarthandelaren.

COLOFON

Plantenpretpark Emsﬂower Emsbüren Ooit een ‘gewoon’ tuindersbedrijf, nu een toeristische

Foto: Heinz Hoppe, p. 13 Picassoplatz © Presseamt Stadt Münster - Bernhard Fischer, p. 13 Töddenland-Radweg © Töddenland Radweg, p. 16 Hase-Ems-Tour © Hasetal Touristik, p. 17 Ludwig Windthorst Haus © Ludwig Windthorst Haus,

Het fraaie, varende icoon van veenkolonie én

attractie van XXL-formaat: zo’n 100 ha vol attracties met

Uitgever en redactie:

scheepvaartstad Papenburg: Brigg Friederike, in het

een groen tintje: tropische kas, speeltuinen, restaurant,

Geheim over de grens

water pal voor het raadhuis. VVV-kantoor, museum-

rondleidingen. En ja, ze verkopen nog steeds groente,

Grensoverschrijdend Projectbureau voor Toerisme

boot én drijvende trouwlocatie!

snijbloemen en perkplanten.

EUREGIO

Enscheder Straße 362

48599 Gronau, Duitsland

Tel.: 053 - 460 51 32 · Fax: 053 - 460 51 59

info@geheimoverdegrens.nl

www.geheimoverdegrens.nl

Ze staan zij aan zij in de binnenstad van Lingen: schilderachtige, originele vakwerkhuizen en andere

TIP

oeroude gevels, zó uit het sprookjesboek. Alleen voor wandelaars en fietsers: het piepkleine,

met spierkracht getrokken veerbootje over het

Concept & vormgeving: Morskieft Ontwerpers -

Dortmund-Ems-Kanal. Zelfs de naam is idyllisch:

Strategische Identiteiten, Enter

Emsfähre Leher Pünte.

Druk: Druckhaus FROMM, Osnabrück

Tekst: NL Connection, Travel Marketing & Communication,

Bremen

Misschien wel het origineelste buitencafeetje van Meppen: de molen Höltingmühle (type Wallholländer!)

op een smalle landtong tussen een rustig kanaal en riviertje de Hase.

Fotoverantwoording:

Ongecompliceerd, eerlijk, seizoens-

De in deze brochure gebruikte foto´s vallen onder het

gebonden. Zo werkt het restaurant

auteursrecht en mogen derhalve niet gekopieerd of zonder

Het past maar net, binnen de muren van het statige

van Hotel von Euch in Meppen

toestemming worden gebruikt. De foto’s zijn eigendom van

Emslandmuseum Lingen, plus het oude koetsiershuis

graag. Alleen de betere producten

de volgende instellingen: Grensoverschrijdend Projectbureau

ernaast: de vroegste geschiedenis van de streek,

van boeren uit de omgeving,

voor Toerisme / EUREGIO, Münsterland e.V., Grafschaft

of een dapper plaatselijk mini-

Bentheim Tourismus e.V., Emsland Touristik GmbH,

bierbrouwerijtje. Hier overnachten?

Tourismusverband Osnabrücker Land e.V.

beetje wat je te wachten staat:

Aansprakelijkheid:

elegante, beetje statige stadsvilla

Alle gegevens baseren op de stand van zaken van december

met sfeervol ingerichte kamers.

2016. Deze brochure is gemaakt met het doel te informeren.

Bij het gulle en gezonde ontbijt-

Vanwege foute informatie of niet nagekomen dienstverlening

buffet komt niemand iets tekort.

kan geen recht op schadevergoeding worden ontleend

tegenover ‘Geheim over de grens’ als uitgever van

deze brochure.

9e oplage, 2016

Aan de voorgevel zie je al een

Lingen Bergstrasse

@foto_kalle

geheim over de grens

WWW.GEHEIMOVERDEGRENS.NL

Niedersächsische Staatskanzlei

Europäische Union Europese Unie