A Pesca de Baixura en Muros nos anos 50-60 by MANUEL LAGO

The Muros Times -Revista Dixital Muradana de Arte e Cultura-

ESPECIAL XULLO—2015

LEMBRANZAS DUN VELLO MARIÑEIRO:

REVISTA DIXITAL A PESCA DE BAIXURA EN MUROS DE ARTE E CULTURA NOS ANOS 50-60

POR PEDRO CAAMAÑO LAGO 1

The Muros Times ESPECIAL XULLO—2015

Carta do Director: Por terceira vez en menos de un ano, a revista dixital muradana The Muros Times, pon na rede unha edición especial, dedicada nesta ocasión, a pesca de baixura, en Muros, nos anos 50-60. Este traballo foi realizado por Pedro Caamaño Lago (Pedro de Cabaceira), un curtido home de mar muradano, conocedor dos mil avatares do difícil mundo da pesca. Pedro, en líneas sinxelas, amosános un Muros diferente ao que coñecemos hoxe; un Muros cargado de “traballos”, nos que os homes de mar, sofren e loitan polas súas familias, arriscando as súas vidas no día a día nun traballo sempre duro e difícil. Con todo, Muros e o mar, son un todo indivisible; son historia viva de onte e futuro de sempre. Dende TMT, seguimos e seguiremos traballando por dar a conocer a nosa historia, a que fixo do noso Muros o que hoxe coñecemos,. Vaia por diante, o noso gradecemento a Pedro e a outros moitos muradanos comprometidos que a axudan a TMT a ser altofalante das súas lembranzas.

Indice: Os primeiros recordos…

Páx. 3

A evolución das artes de pesca

páx. 7

A guerra do “profundo”

páx. 11

A canoa muradana

páx. 15

As artes de pesca

páx. 23

A pesca artesanal

páx. 27

Entrevista

páx. 34

“THE MUROS TIMES” non se responsabiliza nin se identifica coas opinions verquidas por parte dos seus colaboradores nos materiais publicados.

Director: Jorge Lago Rama - Editor: Manuel Lago Álvarez Difusión da Cultura— Depósito legal : C2437-2013

A Pesca de Baixura en Muros nos anos 50-60 —Pedro Caamaño Lago-

Os primeiros recordos... A

cunha idea e acadaron outra. Como acontecera

época sobre a que vou escribir e inesquecible

sempre.

para os que nos criamos na posguerra. En esa época tan oscura e pobre, a maioría dos rapaces empezamos a ver aparecer algunha luz pola fiestra que nos parecía que nunca se ía abrir. Esa luz que che alerta para loitar con algunha posibilidade de futuro. Naqueles tempos, si pensabas un pouco, dábaste conta que da forma que se estaba a desenrolar o noso entorno, aínda que con algunha luz, non se podía formar un futuro mais ou menos

De feito os que hoxe aguantan a pesca, e os

digno, salvo o de emigrar. De feito hoxe parece

que daquela mobilizaron os bancos, foron algún

que esta pasando algo parecido, porque a xuven-

día emigrantes, salvo algunha que outra excep-

tude tamén tende a deixarnos, buscando en outros

ción, que si non salía afora, dunha forma ou de

lugares un posto de traballo con garantía, xa que

outra tamén se beneficiou, coma os bancos, os

aquí non hai quen o garanta, “hai traballo sí”, pero

contratistas de obras, os almacéns de construción,

cartos poucos. Parece que o mecanismo que al-

e en definitiva todo o sistema administrativo, todos

gún día levou a Muros a ser un dos portos mais

embaucados no panal da “rica mel”. Polo menos

importantes de Galicia, quedou durmido e non hai

non pasaron as inclemencias da emigración.

quen sexa capaz de abrirlle esa pequena fiestra ca luz adecuada

para

que

volva

Por iso para min que nacín pescando, fáise-

funcionar.

me moi grato recordar os tempos nos que disfruta-

Por iso os que non sabiamos facer outra cousa

ba axudando a miña familia, a remontar a barreira

mais que pescar, tivemos que emigrar para conse-

da pobreza na que Muros estaba inmersa, como

guir capital para investir e defendelo por ti mesmo,

dixen antes, polas circunstancias da postguerra,

xa que daquela o pouco que había vendíano ben

hasta que cumprín o servizo militar, e coma case

caro. Así que optamos pola emigración, uns con-

todos, tamén saín a probar sorte.

seguiron ó que pretendían e outros non, uns foron E tamén como insinuei antes nunca souben

si acertei on non, xa que gañei unhas cousas pero

dente que a dos pescadores; aínda que tampouco

perdín outras que eu sempre valorei moito, como o

debía estar exento de risco, xa que os prezos osci-

loitar polo que a un lle gusta, no entorno familiar.

lábanlle dun día para outro e carecían de medios

Así que sen mais dilación, intentarei o relato sobre o

para reservalo para tempos mellores.

desenrolo da pesca, que tanto me gustaba desde a

Nos veráns cando os peixes abundaban, ou

miña infancia.

os salgaban, ou os curaban o sol, recordo que esta-

Sempre desde o meu punto de vista, direi que

ban as murallas cheas de xurelos sardiñas pulpos e

en unha parte moi importante, directa ou indirecta-

toda clase de peixes espatarrados recibindo o sol

mente, na década dos cincuenta, en Muros íase

nas mellores horas do día.

abrindo camiño, baseándose na pesca de cordel (ou con liña).

A estes intermediarios, podiámolos diferen-

Digo indirectamente, por que co-

ciar dividíndoos en dous grupos, maioristas, e rega-

ma hoxe, había xente que compraba e vendía o pei-

teiras, podiamos denominar como maioristas, os

xe, exportando, limpando e empacando. E igual que

que compraban na lonxa de Muros, e transportaban

hoxe tamén, esta xente era a que en realidade pros-

o peixe a Coruña ou a Vigo, para logo vendelo alí.

peraba, polo menos a prosperidade era mais evi-

E como regateiras, as que compraban na lonxa, ou

Este é o antiguo concello. Antes da reforma da lonxa e despois de legalizar a pesca na lonxa pagaban no concello. En esa ventana da dereita tiña a oficina o señor Longa, e pagaba por un ventanuco que daba o portal do concello.e esas dáas ventanas de esquerda da porta, eran da escuela publica, que tiña a entrada pola fachada do pinche esquerdo. “a escuela de don Vicente”. Da miña epoca.

onde podían, e logo vendíano na pescadería. Algun-

os utensilios para poder fumalo, libriños de papel, e

has delas, tamén tiñan postos na praza de Santiago.

o mellor un “isqueiro” para acendelo, Seguindo uns cantos metros mais xa, entrabas na lonxa.

A pescaderia estaba situada na praza hoxe denominada, pescaderia vella, os baixos daredor,

De fronte, estaban as oficinas que formaliza-

onde agora hai diversos negocios, eran case todos

ban a compra e a venda, nas que che atendía o se-

“sotos” (baixos

ñor Goday ou o señor Longa, para logo pagarche no

onde traballaban

peixe

”peixeiras”.

baixo do concello.

Esta é a pescadería vella. Aquí no medio, estaba emplazada a pescadería que dou nome a esta plaza.

Se facemos algo de memoria, e buscamos a

Despois de enfocar as oficinas, xirabas un

orixe e o desenrolo da pescaderia vella, temos que

pouquiño a dereita, e alí estaba a báscula, na que

falar primeiro da lonxa vella. A lonxa vella, e o edifi-

se pesaban tódolos peixes, é derredor espallados

cio que hoxe, na parte baixa serve de almacén o

por toda a lonxa, estaban as moreas de peixe, cada

concello, e na parte alta, están ás oficinas de capita-

unha de cada embarcación, xa foran de merluzas,

nía marítima. Si ías cara a lonxa, encontrábaste co

de ollomol, ou de outros peixes, e o lado de cada

quiosco do señor Pablo, alí mercábase todo o que o

morea, había outras moreíñas pequenas, que eran

pescador podía mercar daquela, que era ben pouco,

dos rapaces que por seren novos e careceren de

ou case nada, unhas cantas tazas de viño, tabaco, e

experiencia non xuntaban cos demais, hasta que

esas moreíñas íanse facendo demasiado grandes

dia oubo na Gardiña.

con arreglo a parte correspondente a cada quiñón, e

hoxe ten, e que nada ten que ver ca de antano. De

logo xa os facían xuntar. Ao fondo estaba a vende-

esta si se acordará moita xente; déronlle mais alto

duría. A vendeduría era un cuartiño semi cerrado

con placas de cemento, e instalaron as oficinas de

onde, de fronte estaba o vendedor, e derredor sen-

pago onde hoxe esta capitanía marítima.

tadas en pupitres individuais estaban as comprado-

Logo fixeron a reforma que

Creo recordar que antes de chegar as esca-

ras e compradores, e cada un tiña un timbre adosa-

leiras para subir á Capitanía, había un cerrado onde

do no apoia brazos, que apretaba cando lle petaba,

o vendedor por detrás dunha mesa, e as comprado-

pero o do timbre paréceme que non durou moito por

ras de fronte e derredor, tamén sentadas en un ban-

que despois gritaban ben alto; había unha que fixo

co alargado, daban o seu “mio” cando lles parecía.

famoso o seu grito pola forma tan simpática de face-

Esta é a lonxa vella que eu pretendo recordar, co quiosquiño do señor Pablo.

lo, dicía así, “mío Josefa Lopes”, os rapaces cando

Pero tampouco lles pareceu moi satisfactorio, por

queriamos facer chiste imitábamola.

que optaron por vender en sito como fan hoxe, por

O largo dese tempo fixéronlle algunhas refor-

que como e lóxico vían mellor o que compraban. E

mas, xa que adosada a lonxa estaba a cárcere, a

logo subías a parte darriba onde che pagaba José

que rexentaba como carceleiro, o que fora carpintei-

María o Asturiano.

ro de riveira, Juan Malvarez Vaamonde, (avó de Pepe Canosa), unha das embarcacións que construíu foi o Compostelano, nos astaleiros que algún

—-=—-

A Pesca de Baixura en Muros nos anos 50-60

A evolución das artes de pesca Cando as embarcacións chegaban tarde levaban o

uns bancos, e por encima de todo isto un tellado

peixe ós sotos. Alí ían a maioría das señoras dos

aguantado por unhas columnas de pedra. E en

pescadores cargadiñas cos seus cestos a cabeza,

eses bancos sentábanse as peixeiras todas fa-

que pola súa estrutura debían pesar polo menos

chendosas, a venderen o seu produto o mais caro

uns 30 quilos. E cando o peixe abundaba un pou-

que podían. As mais coñecidas eran, as señoras,

co, e as peixeiras empezaban a eructar coa fartu-

Rita Trillo, Tina de Roque, Lela de Roque María

ra, habíallo que pedir por favor, e coller o que che

de Tina, A Leriñana, e outras. Isto chegaba ata a

daban.

fonte e para alá da fonte tamén había algúns cerrados, onde había carnicerías. Ata que se fixo a pra-

O día seguinte as peixeiras, pola mañá leva-

za nova, a que funcionou hasta que deixou de fun-

ban o peixe para a pescadería onde o expoñían

cionar, agora esta intentando funcionar outra vez.

encima daquelas mesas, que estaban situadas ó longo da mesma, por un lado e polo outro, deixan-

Incomprensiblemente ata fai moi pouco tempo, o

do un pasillo polo medio, por onde circulaba a xen-

traballo do pescador estaba tan desprestixiado que

te que ía a comprar, e polo exterior das mesas,

mesmo daba reparo recoñecer que eras home de

mar, e menos presumir del. Cando se falaba de

industrial, xa que peixe estes homes conseguíano a

profesións o que mais e o que menos dáballe volta

barullo, pudrían nos muelles por non haber quen o

o tema para despistar a conversación. Cando en

comercializara. Estes comerciantes, foron caendo

realidade eran os verdadeiros protagonistas, non se

lenta pero irremisiblemente. Daquela aínda había

podía comer peixe fresco si o pescador non expo-

varias fábricas de salazón, outras tantas de conser-

ñía a vida tódolos días, especialmente no inverno,

va, unha boa flota de lanchas e de galeóns, uns

Éstes eran os mencionados barcos, alguns teñen as canoas abordo.

pero isto non se quería recoñecer.

cantos asteleiros, que entre todos empregaban a unha boa cantidade de xente; Eu creo que non

Sen embargo a forza de traballo e tenacidade

souberon adaptarse as novas tecnoloxías, deixá-

foron saíndo, emprendendo unha carreira lenta pe-

ronse ir e cando se deron conta, non eran capaces

ro ascendente, con moi poucos recursos, o que tiña

de aguantarse no mercado, nin con calidade nin

unha canoa ou un bote polbeiro podía considerarse

con cantidade.

afortunado. So había unhas cantas familias con eses privilexios.

Seguindo co tema da pesca, dicía que nos en esa carreira de relevos, recollémolo

Pero o que en realidade fallou foi a parte

testigo e

tamén o levamos con bastante dignidade. Agora parece que hai unha porcentaxe moi importante de xente, que empeza a recoñecer un pouco a verdadeira valía do pescador, e de toda a xente que de unha forma ou de outra vive do mar. Dicía a miña aboa, nunca e tarde cando a dicha e boa. Esto é un orgullo para os que levamos uns 17 anos na asociación Xubimar, loitando pola honoraEste é o señor Pedro de cabaceira, meu pai. O gran patrón

bilidade dos xubilados do mar, e por añadidura de todos os mariñeiros, tendo en conta que uns mais

A pesares de todos estes avatares en contra,

cedo e outros mais tarde, todos íamos ser xubilados,

esta forma tradicional de pescar ó cordel, solía mar-

aínda que por desgraza moitos dos que hoxe practi-

car diferenzas entre os pescadores. Diferenzas ou

can a pesca de recreo, antes non o entendían, de

categorías, deixámolo para que o denominen como

calquera forma gañamos a partida, e uns e outros

mellor lles veña. Os pescadores de merluza, de be-

disfrutamos do que nos gusta, e do que mellor sabe-

sugo, de cabala, de robalo e de badeixo en aquela

mos facer, que é pescar. Con moitos atrancos e con

época eran os mellor considerados. Recordo que

moitas zancadillas, iso sí, pero coa confianza de

nas súas tertulias, seleccionaban os mellores pesca-

loitar por algo que nos parecía xusto.

dores e o mesmo tempo os mellores remeiros, estes

eran imprescindibles, cando se trataba de traballar

mais. Sen embargo uns anos mais tarde, a pesca

nas canoas. Aínda que en esta foto tamén hai re-

de arrastre foi collendo bastante auxe, naquela épo-

presentantes da baka), non se podía desligar unha

ca das cigalas, dos rapes, dos rapantes, hasta o

cousa da outra, porque as dúas eran as fontes de

extremo de que no censo do arrastre de

ingreso mais importantes do noso porto.

contáronse ata 22 bakas. Os xurelos e a as xardas,

Muros

os que agora se lles da tanto valor daquela non se

Aínda que a pesca de arrastre, por aquela

querían. E a partires de eses tempos empezaron a

época non estaba alá moi ben considerada, e non

facturar bastante mais que os pescadores.

pretendo con isto desprestixiala, pero no traxecto

lonxa de Muros non se volveron a ver tantos ollo-

deses anos foi bastante perseguida polo sector de

moles nin tantas merluzas como en aqueles tem-

mais baixura, ata o extremo de teren conflitos se-

pos.

rios. O que pasaba era que daquela na baka, ganábase bastante menos. Por iso, solo se enrolaban

A razón foi a evolución das artes de pesca,

nas bakas, aqueles ós que os patróns de cordel non

As bakas ampliaron os aparellos, nos pescadores

lles parecían o suficiente expertos, e polo tanto non

apareceron os palangres, as volantas, volantillas,

os enrolaban hasta ver as súas características, ou

betas, nasas dos pulpos, e por descontado, os con-

a” fasquia”, que era así como se denominaba a un

flictos entre pescadores de cordel, e os de todas

bo pescador o a un menos bo. Porque, como se

estas artes, o meu entender (que tamén son de an-

traballaba a parte e se repartía a todos por igual, ó

tes),”esquilmadoras dos recursos”.

que non pescaba ben era una carga para os de-

A Pesca de Baixura en Muros nos anos 50-60

A guerra do “profundo” Para defender os intereses, de uns e outros, empe-

garon pola pesca de cordel, empezaron a engan-

zaron as denuncias, de uns contra outros. Os que

char cos anzós nos palangres, e empezaron as ca-

somos de Muros coñecemos todos estes avatares:

bezas a dispararse, os de Fisterra largaban os pa-

redes enganchadas nos aparellos de arrastre; na-

langres polas tardes, e recollían pola mañan, eles

sas colgadas nos pescantes e nas portas, que si

cargaban de merluzas e os de Muros non podia-

me paga..., que si non che pago…

mos nin pescar, e de ahi o lio: que si tendes dereito.. que si non. En resumen, que dalgunha forma

Pero o conflicto mas serio foi o acontecido,

entenderon que debían actuar.

entre os pescadores da merluza de Muros e os de Fisterra, que diron en pescar co palangre, nos cala-

Unha tarde víronlle largar os palangres por

doiros de toda vida do cordel.

fora da fanequeira, xusto nos mares onde pescaban o cordel, e nin corto nin perezoso, dous barcos

Os pescadores de Muros, que sempre avo-

Aquí pescando no Josefa. No profundo, cando meu pai estaba enfermo, eu sentado a popa aguantando o barco, o lado, pistonio, o da ronca, rafael de pes de plomo, os dous de proa, Pepe, e David de lelada, o de medio non recordo podia ser Ramon de breche.

acordaron saír cedo, e pretendendo ou non, pren-

él, cortar o cabo. Os de Fisterra, enganchárono, e

deron todos nos palangres, nas canoas por un la-

despois de forcexear, amarrárono na cornamusa

do e nos barcos polo outro, pero ala chegando o

de proa, e así chegaron con el a terra, cando lles

dia apareceu un de Fisterra, que logo chamáronlle

preguntaron por que o amarraron, según eles, para

o ”queso”.

que non se lle tirara o mar. En Fisterra, según versións as mulleres queríano linchar, que si o tira-

Os mais sensatos arriaron os palangres e

mos o mar que si o apaleamos, as de dios. Tiveron

puxéronse a facer o paripé de pescar, sen embar-

O señor Pedro León, pescando as merluzas. que influír as autoridades de marina, que xa esta-

go un dos botes de Muros, pasou do de Fisterra e

ban alertadas polas mulleres de Muros.

sigeu co palangre na man, co viveiro cheo de merluzas, o de Fisterra saleulle a parte de “queso”,

Como e de supoñer en Muros armouse un

colleu o rezon tiroullo abordo do bote de Muros,

revuelo que nin d… ¡. Que si ibamos a Fisterra;

arrancando co bote de remolque para Fisterra, pe-

que si hai que levar armas ou non, Pero o señor

ro amigos!!!! despois de forcexear co cabo cando

avogado D. Manuel González Gil, que según ver-

xa tiñan o bote socado a popa, o patrón do bote de

sións, era amigo do secuestrado, calmou os áni-

Muros ocorréuselle coller un cuchillo, para según

mos e acordou sair a buscalo. Encontraron un ca-

mión, embarcaron uns cuantos dos mais decididos,

fixeron das súas, cando estaban largando os palan-

e tira para Fisterra, Xa chegaban arremangados,

gres, tiraban o rezon e levaban todo arrastro.

pero entre o avogado e as autoridades, embarcaron no camión o secuestrado muradán e saíron para Muros de volta, como e de supoñer os seguintes meses os de Muros acougaron.

Esto non quer dicir que xa se acabou, aínda tiveron conflitos no canto, digo tiveron por que cando chegaron cos palangres o canto, xa eu non estaba. A pesares de toda esta guerra, todo se arreglou, por

Pero a cousa non quedou aí. Uns meses mais

que no fondo todos sabían que tiñan razón, os agre-

tarde, estaban os de Muros pescando fondeados os

didos e os agresores, o que pasa é que todos tiñan

ollomoles nos siriales da nave, e chegaron os de

a obriga de loitar polas súas familias. Por que digo

Fisterra co queso, engreidos pola vitoria anterior, e

esto porque a raíz dun accidente, que non sei preci-

ca escusa de que si o profundo era dos de Muros,

sar, no que morreron cinco pescadores de Fisterra.

os siriales eran dos de Fisterra, colleron os rezons

O barco naufragado chamabase “Isleño”. Os de Mu-

engancháronlle os cabos os botes, e leváronos

ros sentíronse identificados, co dolor dos fisterráns,

arrastro hasta case Fisterra, onde os arriaron, a al-

é a nivel de cofraria elaboraron unha coroa, despra-

gúns puxéronselle de corbata. Tamén os de Muros

zándose a Fisterra, ían un tanto mosqueados polo

Dous moi bos pescadores moi conocidos, meu tío Alonso do Majacho e o señor Pedro León

que había pasado. Pero os de Fisterra abrazáronse a eles, pagaron tódolos gastos, e acabáronse os conflitos para sempre.

A nivel persoal, gustaríame

dicir que a raíz de que os palangres, logo as volantas fixeron a súa aparición. Acabáronse os ollomoles, as merluzas da fanequeira e mais tarde do canto, chegando a conclusión que seguindo co cordel, aínda hoxe teriamos merluzas e ollomoles para rato. Aqui ia eu levando o chuvasco o baradoiro, para limpar.

Por eso o traballo de estes homes comparado

Un erro nun papel... engarrucho e tiro, pero o patrón

co traballo dun oficinista por exemplo, sin menospre-

non ten nada que tirar, e moi pouco onde agarrarse.

zar a nadie, cada un no seu sitio, ou con cantidade

E que pouco se apreciaban estas cousas, claro

de outros, e tan arriesgado, que non o podes califi-

víanse tan castigados polas inclemencias do tempo,

car de inferior a ningún. Que significará unha falta

e pola sicose de pensar que o dia seguinte comerías

de ortografía, ou un erro en unha palabra mal expre-

ou non, “e daban pena”. Aínda que a min, sempre

sada, ou outra cousa parecida, ante un erro nave-

me deron pena aqueles que algún dia os menospre-

gando en popa encima da cresta dun golpe de mar.

ciaron.

A Pesca de Baixura en Muros nos anos 50-60

A canoa muradana Antes de todo isto, como dixen antes, empregában-

guras á hora de navegar en vela. A partir de esa

se canoas, e botes polbeiros. As canoas son em-

acertada construción, denomináronse “Canoas”.

barcacións, de unha eslora media de unhas 20

Hai quen se empeña en chamarlle bucetas, (pode

cuartas de quilla, equivalentes a uns 4m ;de manga

que en outras rías sexa así), pero os mesmos car-

aproximadamente 1,5m, de puntal sobre 0,70 cm.

pinteiros acreditan que os de Muros non pedían

alcanzando unha eslora total de 5m. ou máis. Es-

bucetas, pedían canoas.

tas embarcacións eran feitas exclusivamente polos excelentes e famosos carpinteiros de ribeira da ría de Muros, de unha estética, e unha estructura, que

Tamén eran uns grandes veleadores, segundo versións deles mesmos, cando se encontraban no traxecto, ben “trincaban” as escotas para que non

as facían más lixeiras á hora de remar, e máis se-

Esta é unha pequena canoa, a cal aparellamos con esta vela de relinga, intentando semellar ás canoas das que estamos a falar.

lles adiantaran os demáis, (algún que outro ten

as canoas normales tiñan tres piojas, onde se

tumbado), unhas veces por exceso de confianza e

apoiaba a base do pao, cerrada ata o banco, ex-

outras polas inclemencias do tempo. Había unha

cepto pola popa, por onde se introducía o pao.

zona moi perigosa que era a comprendida entre

Se partimos de proa, a primeira é pao a caída, pao

Pedra de Con e a Punta do Queixal, (aí teñen tum-

á de medio, e pao á candela; sen embargo, algúns

bado algunha que outra).

tíñanlle catro, a última máis a popa que as demáis, para poñer o pao máis vertical, (isto servía para cando a brisa era pouca). Neste caso, os demáis arriaban a vela, e ían a remos. Estes, poñían o pao na cuarta pioja, (é dicir ,na de máis a popa), subían a verga canto podían e desta forma a verga pola parte de popa subía máis que horizontal. Nunha vela normal quedaría un oco entre a rastreira e a canoa, pero neste caso este gran veleador tiña un “cuchillo” na rastreira de menor a maior partindo de proa xeralmente cosido, que neste caso, arriaba para cubrir o oco do que antes falabamos, e así seguir en vela e segundo versión do mesmo ían a remos moi poucas veces. Falando con eles destes temas, chegan a emocionarse, ¡parece que o están vivindo! Cando vindo do

As velas tradicionais usada polas canoas de Mu-

“profundo” con vento de travesía, arreciando polo

ros, eran as denominadas de relinga, se non eran

través de babor, ¡na incricada de mar! (dicían eles),

todas idénticas era porque cada maestrillo usaba o

“silbaba” a canoa enriba do golpe de mar. O home

seu librillo, e modificábanas según a imaxinación

de máis peso, agarrado ó costado de barlovento, e

do patrón ou das características da embarcación en

o máis cativo co chicador lanzando auga fóra sen

concreto. Uns preparábanas para correr máis en

tregua, ata quedar exhausto, (como para ter un se-

”bolina” (dicíase cando se navegaba cara o vento)

gundo de despiste o patrón...).

e outros preparábanas para navegar “en popa”(dicíase cando se navegaba máis a favor do

E desta forma, víanse case tódolos días, penden-

vento), e outros tíñanas preparadas cos seus ex-

tes dun golpe de mar máis ou menos forte que de-

tras para as dúas cousas. Por exemplo, xeralmente

cidira se tiñan que vivir ou non.

¡E que pouco se apreciaban estas cousas!, ¡claro...! víanse tan castigados polas inclemencias do tempo e pola inseguridade de se ó dia seguinte comerías ou non que daban pena. Aínda que a mín, sempre me deron pena aqueles que algún dia os menosprezaron. Volvendo á vela, e para definilas un pouco mellor, o pao era como un metro máis longo que a canoa; a verga, era coma dous terzos da quilla; a relinga e o sotavento como a eslora total; o embergue coma verga, e a rastreira como dous terzos da eslora toépoca, (e bastante estricta), controlada instintiva-

tal.

mente por eles mesmos; en especial na pesca do Tripuladas por tres ou catro pescadores, xeralmente

polbo. O polbo pescábase todo o ano excepto nos

tres. Nos mellores tempos estas embarcacións,

meses de Xuño e Xullo, que xa daquela sabían que

podían pescar de dous a trescentos quilos de lubi-

era o tempo de desove. Nese tempo adicábanse ó

na, de merluzas, ou de besugos, (dependendo da

congro e ó corrican; no verán pescábase os calama-

época do ano pescábase unha especie ou outra).

res, a lubina as merluzas e os besugos, e no in-

Ainda sen haber leis escritas, cada pesca tiña a súa

verno o ollomol, a cabala, e o que podías, cando

che deixaba o tempo.

diodía no verán); ou “aproveitemos que aí ven a virasión”(este tamén é un vento, que con menos in-

Como se pode imaxinar o traballo era moi duro;

tensidade procede do sur ó suroeste).E casi sempre

saían de Muros ás dúas ou ás tres da mañán, re-

cargados, entre “pertrechos” e peixes. Cando ían ós

mando tres ou catro horas, excepto cando o vento

besugos, os pertrechos xa case cargaban a canoa,

era favorable, que” veleaban” (expresábase desta

levaban un caixón con engado, dúas poutadas, o

forma a manobra de izar a vela).

Nesta foto, pódense ver os artífices desta proeza, que en realidade son tamén parte dos protagonistas de todo este relato. Empezando pola esquerda e de pé,: os señores Pepe de Louro, Juan Manuel, Antonio do Coxo, Juanito de Salustiana, (este era o remo de popa, polo tanto o que marcaba o ritmo das paladas), Ricardo do Ricardón, Alonso do Majacho, (este era o de proa, polo tanto o da pica), Manuel de Bache, e empezando tamén pola esquerda e de rodillas, Manolo do Ricardon, Patricio o Caramés, Manolo de Fisterra, Pedro de Cabaceira, (meu pai, que era o patrón), Juan do Caxón, e Juanito do Maio Majaio. Nas derradeiras horas da tarde, regresaban con oucalamento de fondear (que daquela era de esparto,

tras tantas horas de remo ou máis, según se lle por-

polo tanto encharcábase e pesaba o seu), tres ou

tara o vento do Leste o Nordeste, e do Norte o No-

catro remos, o pao, a vela, a verga, as ustajas, a

roeste. O primeiro era o que lles axudaba na ida e o

vara de portar, as cubetas de triturar o engado, as

que máis os castigaba na volta ó remontala ría, e o

rebolas, a ronca, e os chismes de pescar. Tendo en

segundo, axudáballe na volta. Dicían,” vámonos que

conta que estas embarcacións tiñan un desplaza-

aí ben a cascarroada”(este é un vento do cuarto

miento de unha tonelada aproximadamente, ás ve-

cuadrante, que xeralmente entra a partires do me-

ces tiñan que tirar o peixe ó mar cando no traxecto

món, ) e así camiñaba máis a canoa, e si había ca-

encontraban máis vento do que prevían.

tro o de “través” (ou de proa de estribor), era máis

Nestes traxectos a remos organizábanse auténticas regatas. E para darlle a importancia que merece, débese explicar a forma de remar nestas canoas de tres remeiros, empezando a dicir que ningún dos tres ou catro remos eran iguais; Ó remo de” couse” ( o de popa de estribor) era polo menos unha cuarta máis longo que o de “carto”, ( este era o remo de mais á proa de babor) e o de “medio” como media cuarta mais pequeno que o de carto. Desta forma, o remo de couse situado máis á popa que os outros, aguantaba a forza de arrancada dos outros dous, e ó mesmo tempo, facía de timón guiando a embarcación. Se o remeiro de popa era forte sentábase máis ó medio e trincaba menos o couse, ( esto quere dicir que exercía menos de ti-

pequeno que os demais, e axudaba o remo de couse; e despois de semellante esforzo, a presumir de

bos remeiros e de mellor canoa; os da virxe,

que gañaron as dúas nas que participaron.Logo

reuníanse no “plantío”, os da xesta e os da calle

foron invitados á Coruña, pero por problemas do

ancha, pola maña no quiosco de “Marcote”, e pola

traballo non foron.

tarde debaixo dos soportais do “Coxo”, e os da cer-

Nos entrenamentos, esperaban polas bakas.

ca, debaixo dos soportais da rambla da “jocha”; E

Mandábanlle abrir máquina, e, encanto non lle vira-

sen tregua, preparando as cousas para o día se-

ban pola proa non estaban preparados para gañar.

guinte case sen descansar. Non é de estrañar que

Nos entrenamentos tiveron que descartar algúns

no ano 51, cando por primeira vez en Muros se

dos

acordou regatear coas traíñas (daquela aínda de

compañeiros,

porque

rompían

tódolos

“toletes”, puxéronllos de ferro e arrancaban as

madeira) estas regatas organizábaas o concello de

“talameiras”. Por exemplo, o señor Antonio de Tó-

Corcubión nas súas festas, e como os de Muros

quenes, tivérono que descartar por que o rompía

tiñan fama de bos remeiros, (porque gañaban tó-

todo, e a algúns máis, como o señor Antonio de

dalas regatas de canoas organizadas na ria de Mu-

Antonan, puxéronlle toletes de ferro. E así foron

ros), os de Corcubión quixeron probalos nas traí-

combinando forza e peso, para terminar a regata

ñas, e cousa fixeron, porque na primeira regata,

con garantía.

non lle fixeron “tensa”, e na segunda ó ano seguinte, (e según eles), unha gamela levoulles arrastro a

Esa foi a primeira vez que Muros gañou a regata

boia cando ían gañar con máis diferencia, aínda

de traíñas. Non era coma hoxe que van acadando

que con bo criterio, déronlle o premio igual. Así

puntos, cada regata era individual, nin que dicir ten

Esta foto é a original. Foi sacada no profundo pescando as merluzas, o que ten a merluzae e Antonio do Brinqueiro, e o de popa son eu que foi unha gran festa; hai moitas anécdotas acer-

A pesar de todo, cando tiñan que ir ós cala-

ca desta regata, pero estou seguro que serian moito

deiros de pesca máis lonxanos como eran o

máis interesantes contadas por eles mesmos. Hoxe

“profundo” ou “mar da ola”. Cito estes dous porque

aínda hai homes que participaron en aquelas rega-

se trazamos unha líña de un para o outro, xeralmen-

tas, como Manuel de Bacho, Manolo de Fisterra, e

te nas canoas, nunca a sobrepasaban. O primero

“non hai máis”. Se tendes oportunidade aconséllo-

situado a unhas doce millas, o rumbo NW cuarta a

vos que faledes con eles destes temas, por que hai

W de Pedra de Con, e o segundo a unhas sete e

anécdotas de toda clase. media, o rumbo WSW tamén de Pedra de Con, Preséntoos cos alcumes familiares, porque e

“aproximadamente”. Deixaban un día ou dous de

máis doado recoñecelos, en todo caso sempre co

descanso antes de volver, porque entre que se co-

máximo respeto. Polo traballo que desenrolaban,

mía mal e semellante esforzo, a cousa non se lle

estes homes debían ser autenticas correas de acei-

poñía nada ven que digamos.

ro. Polo tanto, hai que dicir que os mares máis

frecuentados polas canoas muradanas, eran os da

barcacións tan pequenas e con temporales tan for-

famosa “corredura”, (esta zona chamámoslle nós, a

tes como se soían coller en todos aqueles anos.

comprendida entre Montelouro e Fisterra.) Nestes

Tiñan que ser moi cautos á hora de decidir sair o

tempos, nesa zona xa case non se pode pescar ó

mar. Cando os patróns desconfiaban do tempo, antes de saír para o mar, reuníanse detrás do quiosco de Marcote, e escoitábase dicir ós vellos: “Hoxe temos nordeste que ferrepea” Os rapaces non sabiamos o que era, ata que nos dimos conta que por encima de Tal, saían unhas nubes de cor escura que rapidamente se disolvían.A rapidez en disolverse significaba a intensidade do vento. Sen embargo este vento non era moi perigoso, salvo cando era esaxerado. Era máis a ter en conta cando en inverno, reunidos en tertulia debaixo dos soportais escoitabas: “Mañán non sei si sairemos” ¿e ló? Home mira para o “semblante” (dirección en que corren as nubes impulsadas polo vento) Noroeste no serán, vendaval pola mañán” (e nesta nosa costa o vendabal e sinónimo de descanso forzoso.) Ou “gaivotas na riveira, mariñeiros á merda” ou “Luna deitada, mariñeiro en pé” E tamén cando corrían as

cordel, por que está sempre cargada de toda clase

nubes e non había vento dicían“ De onde ven a

de aparellos de pesca, dende toda clase de nasas,

burra, ten que vir o arrieiro” E cando no verán cho-

ata toda clase de redes, palangres etc. O peixe que

vía como de borraxeira, dicían. “Bichochia, Norte

se mova está perdido, tanto de día como de noite.

cría”. E xeralmente non fallaba. Por iso a estes ve-

Non sei como tanto rexenera esta nosa costa.

llos pescadores débeselles escoitar con atención,

Tamén se frecuentaba a zona desde Baia ás Baso-

xa que sempre se aprenden cousas moi positivas,

ñas, pero menos.

que non recollen as novas tecnoloxías.

Tamén se debe resaltar a capacidade, de preve-lo tempo, tendo en conta que, nunhas em-

—-=—-

A Pesca de Baixura en Muros nos anos 50-60

As artes de pesca Posteriormente, e isto si que lle tocou vivilo con

pos inmemoriais, nos “cantos”(Caladoiros de pesca,

mais intensidade a nosa xeración, os máis aveza-

situados entre a plataforma continental e o talude

dos empezaron a ver o negocio; E como pode verse

continental incluso en zona peláxica, a unhas vinte

en todas estas outras fotos, empezaron a comprar e

millas ó oeste de Montelouro). Enrolados en lan-

a construír embarcacións a motor, desde seis a oito

chas, xa pescaban tamén cantidades semellantes

ou dez metros de eslora, nos que se enrolaban de

incluíndo congros de gran tamaño e meros. Esto

seis a oito pescadores, os mesmos que antes esta-

podo mencionalo, por terllo oído algunha que outra

ban enrolados nas canoas.

vez ós vellos. Dicían, quen ía antes o canto era a lancha do Jaliñeiro e a lancha do Majacho, o meu

Estas embarcacións foron sustituindo totalmente ás

avó por parte de miña nai. e seguro que irían mais.

canoas. Porque de esta forma podíanse traballar moitos mais días seguidos e sen tanto esforzo, en

En aqueles tempos facían os “chismes” (aparellos

épocas favorables, de esta forma xa pescaban has-

de pesca) con fío bramante, os “rodeales” para os

ta tonelada e pico de tódolos

peixes que antes

congros e as “espunlleiras” para as chernas. Xa que

mencionei. Falo de todas estas especies, porque

as tanzas que había eran moi débiles para seme-

eran as mais frecuentes. Sen embargo, desde tem-

llantes peixes, (as tanzas que daquela había facían-

Esta foto recorda a decada dos anos cincuenta. “Os famosos anos das merluzas” se de seda e de vísceras de animais).

facíase bastante perigoso, polo risco de escachar as canoas contra os barcos, para evitalo atrancá-

Para cubrir a demanda dos pescadores que

banse un ou dous remos verticais entre o barco e a

querían enrolarse, combinábanse canoas e barcos.

canoa, para que ca maraxe, esvarara a canoa po-

O principio levaban as súas canoas de remolque

los remos sen tocar no barco, (e así descargábase

ata o caladoiro de pesca co risco que isto supoñía

o peixe antes de subilas abordo). A maioría dos

cando facía mal tempo o rompérselle algún que

barcos levaban dúas canoas a bordo, xeralmente

outro remolque.

na popa, algún ten levado tres. E pódolles asegurar No caladoiro, embarcaban os mariñeiros co-

que se necesitaba unha gran dose de valentía e

mo podían nas canoas, en grupos de tres, e tamén

outra tanta de axilidade, para saltar ás canoas pola

como podían amañábanse para defender a súa

mañá, e de volta, a saltar outra vez ós barcos pola

parte con arreglo a dos demais.

tarde. Había algúns que parecía que non tocaban cos pes en nada, andaban por encima das

Mais tarde xa se embarcaban as canoas nos

“regalas”, como si estivesen andando polo peirao.

barcos, baixándoas pola mañá no caladoiro de pes-

Non daba tempo de sentaren as canoas no mar e

ca, e subíndoas pola tarde. O principio en canto

algún xa estaba a bordo. Nin con vento nin con cal-

non se lle colleu a maña, cando apuraba o vento

ma. Nas conversas mencionábanse a uns e a ou-

Sen embargo ningunha outra forma de pescar ó

tros pola súa peculiar destreza. (Algo para recordar

“cordel” (ou con liña) ten menos importancia, por

con orgullo).

que encerra as mesmas dificultades e require as mesmas destrezas, só se diferenciaban na distan-

A esta forma de pescar tan dificultosa e tan

cia e na calidade da pesca. Por exemplo, nos inver-

selectiva, había que engadirlle a forma de navegar

nos duros, dentro da ría, cando non se podía saír á

tan difícil, por carecer de aparatos que facilitaran a

costa, a pesca das Fanecas e das “Pías” (ollomol

navegación. Para encontrar os caladoiros de pes-

pequeno,

ca, e non se vían as marcas; empregábase un sim-

hoxe

case

desaparecido),

“rincha” (Cabala pequena) sacaron de moitos apu-

ple “compás” e un “escandallo” feito de chumbo,

ros as familias muradáns, que non alcanzaban a

cheo de “pingue” en un dos extremos,( graxa de

aforrar o suficiente nos meses de verán. Así que

porco) e enganchado no extremo dunha liña ben larga para que cubrira todas as profundidades, que o patrón tiña mais ou menos controladas. A partir de aí, xa xogaba a destreza de cada patrón, algo fantástico por ter que recordar nomes de caladoiros, rumbos a seguir, enfilacións, demoras, profundidade, calidade de fondos. E cantidade de veces de noite, con“borraxeira”, alumeados por unha

tiñan que saír a pescar aínda que che comera o

linterna, ou como moito por un candil. Cando ha-

frío. Aínda que tamén había familias de pescado-

bía que usar o escandallo en días de borraxeira,

res que se dedicaban a pescar solo dentro da ría, a

poñiase na proa o home de confianza do patrón

costa case non a coñecían.

para indicarlle a profundidade e a calidade do fondo, arriando e halando tantas veces como o patrón

Éncheme de orgullo recordar de maneira es-

llo indicara, E preguntáballe ¿qué vai? “Fango”, que

pecial, é tamén por experiencia, a pesca do polbo

vai? Area, ¿qué vai? “Cascáxo” ¿que vai? Pedra. E

con raña, á que ultimamente me gustaba moito

así que o patrón lle parecía dicía: fondo e a pescar

pescar, alternando con luras e chopos. É esta unha

que estamos no sitio. A veces tiña que pedir relevo

forma de pescar tan selectiva e tan técnica que

pola cantidade de liña que tiña que halar. isto traba-

poucos poden presumir de facelo ben, Para elo ti-

llando nos cantos, era bastante frecuente, por que

ñas que ser ensinado por alguén que xa fora ensi-

con pouco que te abriras de leste a oeste, o mesmo

nado con antelación, por iso se recordan xeracións

caías en cento vinte brazas como “descantilabas”,

de polbeiros sempre das mesmas familias. Como

e logo a ver quen halaba tanta liña.

os Brinqueiros, os Antonáns, os Borraxeiras, os Capitáns, os Parises, os Cabaceiras. Case todos

da Virxe do Camiño, e de Portugalete. Todos exce-

(pero na euforia das Merluzas e dos ollosmoles,

lentes pescadores de polbo, e por suposto doutras

chegáronse a esquecer un pouco). Ultimamente

moitas

especies.

¡Imaxínense!.

“bote” (embarcación semellante a buceta de tres e medio ou catro metros de eslora) manexado por un so pescador, con dous remos de “panel”, seis liñas con una raña en cada unha, e en cada raña dous cangrexos e un anaco de peixe, (xeralmente xurelo). En inverno cando escaseaban os cangrexos, (din os mais vellos), esta pesca

Que pescaban con espigas de millo. Todo

practicábana os vellos xubilados do

mar, unha polo prezo que daquela era pouco e ou-

isto manexado o mesmo tempo e as veces con ven-

tra por que non necesitabas estar enrolado, e así

to fresco. (Os mais técnicos podían pescar cen ou

ias raspando un suplemento para engadir a pouca

máis quilos de polbo), sen embargo estes pescado-

pensión que recibía o xubilado de baixura. Ata que

res non eran alá moi tomados en conta; En oca-

o prezo empezou a evolucionar e entonces si que

sións escoitabas comentar: (Os da virxe son polbei-

se desatou a euforia e o egoísmo pola pesca do polbo; Ata o extremo de perseguir os vellos polbeiros, non importaba que foran pais ou avós, ata que conseguiron quitalos do mar. Algo que nunca se debeu facer, si acaso controlalo pero non excluílo. Por iso tivemos que asociarnos, e así defendernos do que nos parecía unha inxustiza. ros, un bote con dous remos e unha cesta con dous

Así que os novos que viñeron, cando a emi-

pateiros) eu creo entender que esta expresión era

gración os apurou, é apoiados polas novas tecnolo-

por que necesitaban moi pouca cousa para saír ó

xías, inventaron tubos especiais para as nasas nas

mar. Sen embargo esta era unha pesca que daba

que entra todo o que se move, e non sae case na-

moito de si, por que dependía de un mesmo, e sem-

da. Por iso está ben que as controlen antes de que

pre se ía ó mar se non era mais lonxe era mais cer-

o exterminen todo, como ocorreu coa pesca da

ca, de feito coñecíanse algúns polbeiros que non

merluza e do ollomol, nos caladoiros do” profundo”.

saían do Rebordiño para fóra, e non eran dos que

—=—

menos pescaban,

A Pesca de Baixura en Muros nos anos 50-60

A pesca artesanal É de mención interesante a pesca da cabala, xa

(O balancín é un trebello que consta dunha liña,

que esta pesca era a que sacaba de moitos apu-

chumbo, tanza anzol e unha “bulsa”) (a bulsa e

ros ós pescadores en inverno. Recordo o famoso

unha bolsa pequena para transportar o engado ó

dito: “Xa che pagarei cando veñan as xardas” (e

fondo). (O silgo consta de liña, chumbo, tanza e

moi acertado por que no inverno estábase espe-

un só anzol). A forma de pescar co balancín re-

rando a chegada das xardas, para pagar es dé-

quire unha destreza especial. Por exemplo: nun-

bedas das familias mais humildes. E ademais

ha embarcación de dous ou mais pescadores os

que era unha pesca que enchía de orgullo os bos

de proa pescan co balancín e o de popa con

pescadores, xa que requiría unha gran experien-

dous silgos. Os dous de proa teñen que buscar a

cia. Pescábase de dúas formas: con “balancín” e

altura na que se encontran as cabalas para co

con “silgo”, para o balancín usábase como cebo

engado facelas comer mellor. Como se presu-

o fígado de tenreira ou de porco, (ou de gato, co-

mía tanto de mellor pescador os dous de proa,

mo dicían algúns), e para o silgo sardiña ou lura.

unhas veces querendo, e outras sen darse con-

ta, enganábanse mutuamente e iso que se an-

ciono como os que non.

daba a xunta, canto máis pescabas mis gañabas.

A pesca do robalo tamén tiña a súa dose

(Pero era mais forte o orgullo que a fame). Isto

de destreza e de valentía. De destreza pola for-

tamén ocorría ca pesca da merluza; enganában-

ma de preparar os “chibos” ou de lanzar a

se mutuamente para marcar diferencias. (Ultima

“majua”, e de risco por ter que acercarse ás rom-

mente para evitar estas cousas, a partires das

pentes cando o mar de fondo era moi forte. Nos

corenta brazas marcábanse as liñas, en grupos

anos cincuenta e anteriores traballaban con chi-

de dez con cintas de colores distintos, e todos

bos, (feitos a man, con chumbo, pelos, e anzols),

iguales, xustamente para evitar estas tolemias).

e traballaban nas rompentes ou o currican, mais

Así que, o que mellor facía os utensilios de pes-

no inverno traballaban con palangres que os en-

ca, o que encontraba a profundidade axeitada, o

carnaban

que mellor preparaba o cebo, estes eran os que

con “pateiros” vivos, (Cangrexos) E

posteriormente nos veras xa se pescaba ca

máis pescaban, e case sempre eran os mesmos

mencionada majúa, cando os robalos saían á

por que en definitiva eran os mellores, (e ben

superficie en “manchos” (diciámoslle manchos a

coñecidos por todos). Podía citar algúns como

grupos enormes que por motivos de comida,

fixen antes cos polbeiros. Neste caso serían: os

saian a superficie), estes manchos, podían apa-

Leóns, os Jordiños, os Carecos, os Locaos, os

recer desde dentro da ría ata Fisterra, por toda

Papeiros, os Majachos, os Cabaceiras, pedindo

corredura; Toleaban os robaleiros, o mesmo lle

desculpas por si se ofenden, tanto os que men-

saían cerca como mais lonxe, e os patróns reben-

especies. Sen embargo hoxe incomprensiblemente

taban os motores dos barcos para chegar canto

vólvena a utilizar.

antes a eles, os mais expertos xa ían ca liña e a majua enganchada no anzol para lanzala canto antes mellor, ( a liña do robalo constaba tan so de unha tanza moi longa e forte, e un so anzol), o que o facía así case sempre collía algún antes de que

Tamén se debe mencionar e nunca, nunca esquecer, a utilización da dinamita para estes peixes, creo que isto foi unha das razóns da súa desaparición, agora parece que se recoñece o terrible efecto que causou.

se “calaran” outra vez, (diciamos que se calaban, cando se afundían outra vez), o que non era tan

Como antes xa mencionei, a pesca da merlu-

avivado, ou lle caía a majua, ou se lle enredaba a

za, era de pescadores moi finos, eu diría a que

liña, a ese tocáballe se cadraba. (A majúa é un pei-

mais, (sei que con esta afirmación levantarei polé-

xe alargado que vive enterrado na area en pouca

mica, pero eu sen dubida creo así). Era tan selecti-

profundidade), e cóllese cunha rede de arrastre

va, por que se pescaba con un so anzol, e como

non moi selectiva, denominada boliche, xa que ten

se comprenderá cando se terminaba de pescar

unhas mallas moi pequenas e non deixan saír as

non quedaba nada que puidera facerlle dano a o

crías de toda a cantidade das outras especies que

caladoiro. Como coa cabala, o que preparaba ben

se encerran dentro. Nos tempos dos nosos pais

as carnadas o que preparaba ben os” chis-

xa a prohibiron polo risco de esquilmar as demais

mes” (Trebellos de pesca), manexaba ben a liña 29

nas distintas profundidades, e controlaba o mo-

ata que puideron subir unha delas, e viron que

mento de “enferrar”, (Tirar con forza pola liña para

eran merluzas, a partires de aí, dedicáronse mais

enganchar ben o anzol na boca da merluza), ese

a elas. E con tanto éxito que chegaron a collelas

era dos mellores. Con frecuencia comentábase na

dentro da ría, (aínda que o verdadeiro caladoiro

ribeira, ese sinte ben pero engancha mal, e ese

foi na fanequeira do profundo, situada polo sud-

non sinte ben pero e mais firme a hora de engan-

oeste do mesmo.).Despois xa era unha pesca fixa

char. En algunhas embarcacións, segundo ver-

para tódolos anos, ata que os palangres e as vo-

sións, e por experiencia propia, algúns dedicában-

lantas, segundo versións deles mesmos e nosas

se a “enfarrarlle” ós que fallaban moito, ultima-

tamén, esquilmaron o caladoiro; logo seguiron

mente cando as fabas eran contadas, xa non se

perseguíndoas ata os cantos, onde tamén se pes-

permitía ter moitos fallos.

caron moitas pero, tamén alí chegaron os palangres e as famosas volantas, e xa era imposible

A este peixe empezouse a traballar alá nos

pescar, porque prendías cos anzós e perdías to-

anos corenta, dicían e din por que aínda están aí

dos os trebellos, ademais e isto estaba ben de-

moitos deles, e que sigan estando por moito tem-

mostrado, onde se traballaba coas volantas e cos

po, que pescando os ollosmoles, uns peixes rom-

palangres, as merluzas

píanlle as tanzas e pensaban que eran tiburons,

“embalaban”(marchábanse). Calquera e cons-

ciente de que eses trebellos non as collían todas

caban. Era traballoso por que como dixen antes

pero sen embargo, de alí desaparecían.

había que subir e baixar todo o día un quilo de peso con unha liña delgada, as mans cheas de

O principio, cando querías tocalo fondo ti-

graxa e de picadas dos xurelos, o final da sema-

ñas que ser moi rápido, por que prendías cos tre-

na non se podía nin cerrar as mans coa inchazón,

bellos nos “siriales”(plantas coralinas) pero por

(dicían as vellas “méxalle meu fillo méxalle” e fun-

último xa podías andar a rastro que era o mesmo,

cionaba). Requiría moitas horas, en ocasións

xa non había un coral no fondo, chegouse a esta

desde as tres da mañá ata as tantas da noite.

conclusión por que; cando os barcos ían collendo

Procurando cebos, triturando e moendo o engado

as volantas solo sentías golpes nas cubertas, ían rompendo os corales que lle viñan enganchados nas redes, como hoxe rompen os ourizos que veñen enganchados nas “vetas”. ( Estas son redes con mallas mais pequenas que as volantas). Como ben sabemos os pescadores de Muros, sempre lle gustou pescar ó cordel, cando tiveron que meter as redes, foi case obrigado po-

con esa máquina chouriceira, que algún dedo ten

los que viñan de fora. Nos invernos, enchían a ría

collido. Pescando e logo vendendo perdíase a

e a costa de miños e betas e cargaban de peixe.

noción do tempo. O cebo que se usaba, era a

Pasou igual cas nasas do polbo, cando os de Mu-

sardiña, lirio,ou majúa, e en raras ocasións o xu-

ros se deron conta xa estaban outros portos de

relo pequeno, cando en inverno escaseaban es-

volta. E ben certo que a pesca de cordel, segura-

tas especies, era o berberecho que se collía na

mente algúns armadores non se facían ricos, pe-

praia da Virxe do Camiño, en aqueles tempos nos

ro tamén e certo, que agora non teriamos que

que en esa praia podía mariscar todo o que qui-

lamentar.

xera, daba gusto ver a xente cando nas mareas vivas baixaban de tódalas aldeas do entorno, e

A pesca do ollomol era xa máis de forza.

ían cargadas cos seus cestos de tódolos maris-

Tamén a técnica marcaba diferenzas pero me-

cos que podían apañar desde berberechos ata

nos, aqueles que máis “inguadaban” (Este era o

orolas pasando por ameixas e navallas; os pou-

feito de transportar o fondo o peixe triturado que

cos días quedaba a praia revolta e ca area bran-

se introducía en unha “Bulsa” (bolsa enganchada

ca e non tardaba nin outra lúa, para estar carga-

a o chumbo de un quilo de peso) con unhas tan-

da outra vez de marisco; sen embargo agora pa-

zas con oito ou dez anzos eran os que mais pes31

rece que a “caparon”. Aínda que no inverno non

largo parecido a unha liña, poñiámoslle un anzol e

era tan doado, víase a xente descalza empapada

a pescar as pías. E hoxe quen nas dera, canta

de auga e mortiña de frío, polas chuvascadas do

riqueza xerarían, ¿xa nos gustaría saber por que

noroeste, que en esa praia eran de conxelarse.

desapareceron?.

O mesmo ocorría coa pesca das rinchas e das

Tiña tanta importancia, por que eran pescas

pías. Cando en inverno tiñas que pescar polo me-

do inverno, e no inverno era cando mais mal se

dio da ría, con esas lestadas que baixaban e bai-

pasaba, por que os malos tempos non che deixa-

xan polo río Tambre, capaces de deixarche sen

ban saír á costa, e esta pesca quitaba de moitos

tento e sen ideas. A pesca das “pías” (crías de

apuros. Coma hoxe fan algúns barcos, facíano

ollomol) tamén ten a súa historia. De estas crías

antes os botes que se dedicaban a elas, e as

de ollomol, nos anos dos que estamos a falar e

“xulias”, saían pola maña cedo e regresaban so-

anteriores, había tantos que estaban as pedras

bre o medio día, e alí estaban as súas señoras

cheas, os pescadores cando estaban pescando a

esperando polos seus maridos para levarlle as

outras pescas molestábanlle e chamábanlle des-

pías e as fanecas ó mercado de pola maña, para

pectivamente” riñaso”, os peiraos estaban cheos

coller a mellor venta, e si había marea, collían

chegaban a dentro da dársena, os rapaces que

eles o sacho e a cavar a “papona”, (que por certo

nos gustaba pescar, cando encontrabamos algo

tamén controlan hoxe chamándolle “ poliqueto”),

para o día seguinte continuar a faena. Había uns

ra mariñeira, referíndose o transporte de mercan-

cantos que eran asiduos a esta pesca, como o

cías, en unhas ou outras embarcacións, a indus-

vello do Fetoso, o vello do Pertirilleiro, o Culumbro, e algúns mais.

pesca do congro,

tamén se practicaba con frecuencia. Había familias como cas outras especies, que se dedican a eles, mais que as demais, Pero e unha especie que nunca foi alá moi de desexar, unha polo prezo e outra por que requiría traballar de noite, e isto a ninguén lle gustaba, sen embargo nos meses de Abril e Maio, estes pescadores, collían boas “caladas” como se dicía. Os demais pescadores, salvo cando se barruntaban pescas moi abundantes, ou exemplares grandes como nos cascos, ou nos cantos e cantiles, entonces só, por que combinados con outras especies como a cherna, o ollomol e a merluza, axudaban a incrementar a marea. Hoxe tamén se practica pero mais espora-

tria de conservas e a outros temas relacionados

dicamente, recórrese a ela cando non barruntas

co mar, todos eles moi razoables , e do agrado

nada das outras especies, ou pescadores que

de todos; Pero o pescador tamén ten a súa histo-

non coñecen ben outros recursos, xa que e unha

ria. Quizás non sexa esta a mellor maneira de

pesca bastante fácil, con teres un palangre e

expresala, nin eu o mais indicado, pero de segu-

“carnada” (cebo) coñezas o groso das pedras e

ro que e expresada con toda boa fe.

os peiraos xa a podes practicar, claro que, os

cultura mariñeira non debería perderse, Por que

que mais practican, mais coñecen, e polo tanto

sempre foi a base da economía dos portos pes-

mais pescan, pero como dixen antes, a noite é

queiros, debería quedar plasmada nos libros, e

para durmir.

en museos marítimos por todos os pobos costei-

Espero que estas versións sirvan para entender a dureza, e a valentía, destas nosas xentes, esa e a miña intención, vense libros de cultu-

Así que a

ros, por que cada pobo tubo a súa historia persoal e seguramente distinta a todas as demais. E Muros sen lugar a dubidas ten moito que contar. 33

ENTREVISTA Entrevista a Pedro

ou mesmo me atrevería a dicir que é o estereotipo do muradano, pescador dende moi xoven, pero con

Caamaño Lago

inquietudes de superación que tamén o levaron a exercer outros mesteres por outros mares e outras terras. Titulouse como patrón de pesca de litoral de

por Jorge Lago de Pexejo

segunda das rexións

NOROESTE O19 DE FE-

Quén é Pedro Caamaño Lago? Polo nome e así

BREIRO DE 1972. RG. CANTABRICA O 6 DE

sen máis sería un de tantos Pedros ou tantos Caa-

MARZO DE 1972. que hoxe ten convalidados como

maños e é por iso que sendo muradano temos que

PATRON / DE EMBARCACIÓNS DE LECER. P.E.R. Este home é o pesco e pescador por excelencia e o home de mar porque así se deron as circunstancias, unhas circunstancias que como el di aceptou sabendo que calquera outra cousa era para el impensable. Para moitos dos lectores desta revista, a presentación pode parecer escasa, pero desexaría que fose o propio Pedro o que nos guiara polo traxecto das súas experiencias. J.L._Pedro, ti naciches no 41, Cómo era o Muros daquel entón e que alternativas se ofrecían para aqueles que como ti naceron neses anos da post-guerra? Pedro Cabaceira ._ Respondendo a primeira interrogación, son Pedro de Cabaceira, por que meu

engadir ese sobrenome que nos acompaña a todos

avó procedente de Serres, era Manuel de Cabacei-

e que levamos connosco como un galardón que nos

ra, meu pai nado na porteliña era Pedro de cabacei-

diferencia do resto. Pedro é por suposto Pedro Ca-

ra, i eu nado enfronte da iglesia de Muros. Colexiata

baceira e por ese nome é polo que máis se coñece

Santa Maria, tamén son Pedro de Cabaceira, por

e polo que él mesmo se identifica. Pedro é o típico

que me quixeron chamar así, para alguns tamen era

Pedro de kica da majacha, ¡!claro que si ¡! Pero

eran cartos a reditos. Por suposto que habia algun-

como varón e primoxenito, prefiro identificarme co-

ha máis diferencia nas familias de escribanos, e

mo os meus antergos varons. A presentación é

empresarios, os que todos estábamos sometidos.

sobradamente amplia, non son nin mais nin tam-

Porque aínda que tuveras algo mais de diñeiro,

pouco menos que un humilde pescador muradan.

non había materia prima, non había que comprar.

Ahora sí procurarei responder a tua pregunta. Naquel entón para un neno coma min, fillo e neto de pescadores, era unha vida chea de carencias; carencias na alimentación, e carencias na hixiene a

Na parte agrícola vivían un pouco mellor posto que case sempre tiñan algo que comer. Pero permíteme que che fale da vida que me tocou vivir para que cada un fale da sua.

tódolos niveles, en resumen unha vida de pobreza.

Despois de todas estas dificultades como rapaz,

Unhas carencias pacticamente xeralizadas, aínda

era unha vida chea de inquietudes, xogos que

que dentro das familias dos mismos pescadores,

hoxe non hai, pero que nos facían disfrutar tanto

había algunha diferencia, pero moi pouquiña, de-

ou máis que os de agora, pillerías, ilusións, tanto

pendendo da cantidade de nenos menores de 10-

de neno como de adolescente. Aquí era cando em-

12 anos por que a partir desa edá xa axudaban os

pezabas a pensar un pouco no futuro, un futuro

páis a traballar, decian alguns que ter fillos varons

que non era moi alentador, os pescadores pelexan-

do co mar e cos peixes, os agricultores cabando sin

tódalas modalidades; de cordel, de xeito, de arras-

parar, os empresarios enchendoche de traballo, e

tre, vacas, boliches, rapetas, de cerco, tarrafas, pero eso sí, moitísimos pobres e poucos ricos, estes sí, moito máis ricos considerando a pobreza que había. J.L._ Dasnos unha estampa totalmente realista da época en que che tocou vivir, unha época chea de precariedades e ao mesmo tempo unha época que moitos de nós vivimos cun módico de felicidade e soubemos entrever un futuro mellor un pouco ao xeito dunha cita de

Di-

ckens: "Reflexiona sobre a túa presente sorte pois cada home ten alguna, non nas túas pasadas desgracias, das cales todos temos algunhas," Ata que idade estiveches inmerso nesa vida laboral que empezaches a tan temperá idade e pagandoche o menos posible, ou case nada. e can-

que por suposto tería que ser sumamente traba-

do tiñas algo aforrado, e ías o cine, cando saía o”

llosa?

nodo” habia que levantarse co brazo estirado, aín-

Pedro

da que te foras pola pata abaixo. Ou cando unha

Cabaceira._

Querido

amigo

Jorge;

“CHARLES DICKENS”, hai moi poucos, aínda que

vez que beu franco a muros, visitou a colegiata, e

alguns se crén, notaselle a diferencia as leguas. E

todo muros ali co brazo extendido, gritando, franco,

a miña gran sorte é estar aquí contestando a tua

franco, danos pan blanco, os repaces vixiados po-

entrevista, intentando colaborar en este interesante

los mayores, decian grita rapaz e non baixe-lo bra-

proxecto que é THE MUROS TIMES. E despois de

zo.

este pequeno inciso. Quero deixar claro que para O traballo nas fábricas, para a muller que

min esa vida non foi ningunha desgracia, simple-

non tiña moitos fillos, ou para as rapazas xoves, era

mente foi a vida que me tocou vivir, ou que nos to-

unha axuda familiar, Ata chegar a esa edá, despois

cou vivir a todos que nacemos por esas fechas.

da adolescencia, onde empezas a ver as cousas de

Todos sabemos que o mundo do mar e durísimo,

distinta forma vía a muros como o que era, o noso

pero é unha vida que chega a gustarche, e a estas

pobo, cheo de vida mariñeira, pescadores, de case

alturas estou mais que satisfeito e orgulloso da mi-

ña profesión, o que me coñece e sigueu de algun-

traxectoria alargouse hasta case os 21 anos que

ha forma a miña traxectoria teno máis que asumi-

fun para o servicio militar, unha traxectoria chea de

do.

loitas e alegrias cando a pesca era faborable, e

Os catorce anos enroleime con meu pai no Valentina, un barco de Noia dos Barcias, aí empecei a

anecdotas, e formas de traballar para encher a curiosidade de calquera interesado.

miña traxectoria de pescador en serio con algunha

Cumplín o servicio, entre o Canarias no que me

que outra dificulta porque me mareaba un pouco,

fixeron cabo verde, o Cervera e o minador Júpiter

pero logo me pasou. A ilusión e as gañas de axu-

en setembro do 1963, e Despois desa etapa lar-

dar era tanta, que sacaba forzas de onde fora.

gueime para Rotterdam.

Aprendendo, pescando aparte, con aqueles

J.L._ Cumplistes o servicio militar e fócheste a

homes cheos de experiencia dunha valentía e de

probar sorte a navegación mercante. ¿Cantos

unha calidá human digna de todo eloxio. Por eso

anos estuveches nela?

loitei sempre que puden, para que esta xente fora tomada enconta, e moito mellor apreciada do que era, para unha maioría demasiado amplia o ser mariñeiro pescador era menos que nada, un grave erro, cando arriscaban a vida prácticamente tódolos días para sacar as suas familias adiante. Esta

Pedro Cabaceira._ Ben, a principios do ano1964 collín unha maletiña, daquelas de carton, que aínda non fai moito que a tiramos, perece que a maletiña que non servia para nada tiña algo que parecia parte de nos. En esa maletiña, arrombou a miña

querida nai algunha ruopiña, un traxiño que facia

era un barco moi vello, e moi perigoso, e como se

pouco que o estreara, por que en esas fechas xa se

decía que se ganaba máis en Suecia embarquei

vivia un pouco mellor,asi que salín de Muros con un

nun cargueiro sueco, coa ruta entre Europa e Sue-

compañeiro que xa coñecía o camiño, cara a Roter-

cia, Finlandia, Polonia, no que votei outro ano. No

dam,o italiano unha pensión onde me tiñan que

ano 65 vin de vacacions e dispois de uns meses

atender, pero o enlace estaba de travesia e fallou.

volvín

En resumen; que tiven que arreglarme pola miña

R.A.B.Transatlantic

conta recorrendo toda-las compañías de Rotterdam

Europa Sudafrica Australia, Japon,excepto nun de-

pidindo yob, que era o que sabía decir. Creo que

les que estuben un par de anos un rolon, rolof, en-

entrei duas ou tres veces en cada unha, gastei os

tre o ano 66 e o 68, estes eran creo que oito barcos

zapatiños de suela en un par de días. En unha de-

de outros tantos paises europeos, que fixeron en

las pidíronme a libreta, viron os enbarques e des-

plan de experimentación, o (Atlantic Espan), logo

embarques de Muros e polas expresións das caras

seguin dándolle voltas o mundo en distntos barcos

entendin algo asi como; “coño este polo menos non

da misma compañía, e ostentando distintos cargos,

se maréa. En resumen, embarquei de segundo ma-

sempre de cuberta, ata que en Xuño do oitenta

riñeiro nun petroleiro de refinados, ca ruta Europa e

atracando en Oslo nunha maniobra un tanto com-

os paises do golfo de México. Eran viaxes de tres

plexa, unha estacha sacounos a min e un sudafri-

meses, o segundo viaxe xa fun de primeiro. Un ano

cano da mercante e a partires daí, empezou outra

cheo de anécdotas. Logo non me gustou por que

etapa.

suecia

embarcarquei

con rutas daredor do mundo

J.L._ Cóntanos sobre esa outra etapa Pedro.

calamares e chopos que daba gusto. Entón a pesca nos barcos empezou a fallar e os tripulantes

Pedro Cabaceira._ Chegados a esta fase, e

díronlle a oportunidá de xubilarse a partir dos 55 e

despois de unha longa recuperación cheguei a con-

fixeron contas; danme unha pensión e podo pescar

clusión que tiña que seguir loitando. A miña condi-

coma Pedro e cama Xan e como se entenderá in-

ción un tanto nervosa, non me ía permitir, estar

crementouse a competencia.

sentado. Entón ofrecéronme a representación dos efectos navales as tres a.a.a. e ali traballei un par

En vista do experimentado por outros portos, em-

de anos, en compañía dunha gran rapaza de

pezaron os profesionais a meter nasas para o pul-

Louro. Como digo despois de ese par de anos, en-

po largando caceas por onde traballábamos os pul-

tendín que aínda que me gustaba non era o meu

peiros, lóxico porque era onde estaban os pulpos.

estilo porque xa facía un tempo que me estaba ron-

Os pulpeiros prendían nas nasas e pasou o que

dando o tema de volver a pescar, e asi o fixen. En-

tiña que pasar; os profesionales empezaron a pro-

carguei un botiño polbeiro e a pescar uotra vez.

testar. En resumen; que nos regularon a pesca de

Daquela a pesca de cordel era libre, non tiña con-

cordel a oito quilos como máximo, calificándoa de

trol algún e pescabas o que podías vendendo onde

recreo sin ánimo de lucro. Entón algúns xa nos di-

podías e non pasaba nada pois éramos uns cantos

mos conta que tiñamos que facer algo e pensamos

xubilados i eu polo medio e pescábamos pulpos

en defendernos de algunha maneira e o mais legal

posible, en primeiro lugar asociándonos e logo bus-

estatutos según o requerian as lexislaciós, inte-

car argumentos. En todo este traxecto xa chega-

grando os pescadores de lecer, xa que antes era

mos o 1996 en que nos asociamos, fundando le-

só para xubilados do mar e pensionistas de calquer

galmente a asociación Xubimar,

indole…Formamos unha federación para negociar ca xunta e partir daí empezaron os pleitos ca Xunta

A partir daí empezamos a mandar escritos reivindi-

encabezados polo club nautico de Vigo ata que o

cando melloras e ir impoñendo algún respeto, ata que no 1999 sacaron o popular decreto, 211/99do 17 de Junio que reducía a pesca de recreo a 5 quilos e excluía ó pulpo. En esas fechas xe eu era o presidente polo que me comín todo o marrón buscando apoios por onde podiamos e axudado por algún que outro compañeiro e ahí foi cando me dei conta de verdadeira valía de uns e da calidá conservadora de outros. Sen embargo o noso traballo

tribunal superior de Galicia nos volveu a autorizar a

empezou a dar mais frutos dos que nós esperába-

pescar pulpo. No 2007 deixei a presidencia, seguín

mos, formándose asociacións por todas partes en

como vicepresidente hasta o 2010 e ahora sigo

contra do decreto, organizando reunions, recollida

pescando de vez en cando.

de firmas, manifestacións pacíficas, adaptamos os

J.L._ Ben, non cabe dúbida de que entre todos

pesca,

enrolouse

eses enredos lograches moito e sen organizarse

JFK School of Government onde absorbeu todo o

posiblemente hoxe estariades en peores condi-

posible para poder contrarrestar os efectos negati-

cións. Estas satisfeito co logrado baixo a túa

vos da xestión dos organismos estatais como

presidencia en Xubimar ou dende unha mirada retrospectiva teríalo feito de diferente xeito? Pedro Cabaceira ._ Estou totalmente satisfeito, porque non o puden facer mellor, si fora capaz de facelo non o dudaría, pero tamén entendo e tíveno sempre en conta que seguramente outros o poderían facer mellor, por eso o deixei, buscando máis preparación, buscando máis imaxen, máis prestixio en detrimento da miña personalidá, pero sempre a National Marine Fisheries Service que parecían

buscando o mellor para asociación e por suposto

máis inclinados a pasar por alto os abusos dunha

para tódolos socios e por añadidura para tódolos

industria pesqueira cada vez máis agresiva.

pescadores de recreo e para non parecer hipócrita como eu tamén son pescador de recreo tamén me

Despois de este relato, pode que de unha

beneficio. Para responderche a pregunta, actual-

impresión un tanto fria, poero non é así. Desde aquí

mente teño as miñas dudas de que se poda facer

arriva do alto que xenera e edá, vexo un neno na

mellor. Alguén decía "fai mais quen quer que quen

sua infancia moi feliz, o que lle gustaban tódolos

pode". Si estos cargos foran remunerados estou

placeres que se desenvolvían o meu carón, as ve-

seguro que si habería quen o fixera mellor, pero es-

ces un tanto obstruidos por unha falta de tempo que

tes cargos solo os poden facer personas que real-

me quitaban os meus queridos hirmans, e así se-

mente o sintan i eu sí que o sentía.

guín disfrutando de bañarme no castillo, de xogar as espadas, a primeira non che toco, a rebola, as pan-

Un dos acontecimentos, que me dou pulos foi o que

cheras, a sibillana, as flechas, as pedradas, daquela

chegou a ser capaz de conseguir Jim Donofrio no

non habia outras cousas. Asi cheguei a unha puber-

1996 cando fundou a RFA (Recreational Fishing

tá, tamén chea de ilusións, gustábanme as rapazas,

Alliance). Alguén desde Nueva York mandoume uns

tanto como os borrachos o viño, digo os borrachos

recortes de periódico de todo conseguido por él en

porque era o vicio máis forte daquel tempo, gustába-

pouco tempo en favor dos pescadores de recreo.

me bailar, cantar, que tamén se estilaba moito de Loitou sen sosego polo que o cría que tiña que de-

rapaz cantando panxoliñas ca ferreirosa, logo con

fender. Autodidacta en materia de ordenanzas sobre

carcaman, e logo cantándolle serenatas as rapa-

zas.Cando decidín formar a familia tamén me ilusio-

dis. Se tiveses que facer unha crítica ou propo-

nei loitando para conseguir melloras para a nai e

ñer solución, Que nos dirías e como ves o futu-

para os catro fillos. Aquí sí que me entra a duda de

ro da pesca de recreo en particular e a pesca en

si fixen o suficiente para darlles o que todos se me-

xeral en Muros ?

recen. Pode que dedicara máis tempo do que debe-

Pedro Cabaceira ._ Referente o proxecto da revis-

ría a outros menesteres, pero gustaríame que estu-

ta e a como a estades a levar, paréceme perfecto,

beran tan orgullosos de min como eu estou deles.

outra cousa e que chegue a xente ca ilusión sufi-

Sobre este tema sí que enchería folios, pero resu-

ciente para promocionarse no futuro. Hai que escoller moi ben os temas, pero eso estou seguro que o tendes superado e ademais quén son eu para opinar en estes temas. Sobre a pesca de recreo, qué che podo decir, que cada día colle máis vigor, increméntanse as licencias e as embarcacións xenerando unha nova vía de construccións náuticas, esto obliga a autoridá portuaria a mellorar as instalacións e a pro-

mindo temos unha familia feliz de catro fillos, duas

mocionalas e por añadidura, a conselleria de pesca

noras e catro netos, capaces de enorgullecer a cal-

a regular a pesca para cada vez máis incrementar o

quer avó que se precie.

negocio.

J.L._ Ben, sen ter que facer eu moitas pregun-

Todo esto pode que afecte o desarrollo

tas, expuxeches unha sinopse clara da túa vida

da pesca profesional xa de por si sumamente dete-

e dos teus intereses que non son poucos. Enri-

riorada pola sobre explotación, ó meu pobre enten-

quecíchenos co teu saber e déixanos con ganas

der, sin control. Este é un tema moi delicado a hora

de seguir aprendendo pero pouco espazo nos

de falar claramente dos pros e os contras de esta

queda aquí para seguir facéndoo. Sei que que-

modalidad, unha opinión sana de todo este

dan ducias de preguntas que non foron formula-

“embrollo” tende a ferir sensibilidades e estamos a

das e sospeito que tamén ti tes moito máis que

falar de postos de traballo, de familias que os pes-

dicir, polo tanto propoño que esta sexa a primei-

cadores teñen que defender por encima de calquer

ra entrega da entrevista e que poidamos conti-

controversia. Para aclarar un pouco a razón deste

nuala no futuro.

caos que a min me parece a pesca profesional, teríamos que desgranala punto por punto e arte por

Desde ese alto pupitre que che dá a edá como ti

arte, e zona por zona, e si me apuras persoa por

te cágome na leira

persoa. Asi que en conclusión, a pesca de recreo en auge ascendente e a pesca profesional a unha velocidad máis lenta que a de recreo, pero descendente. J.L._ Patrón, grazas polo percorrido e por cedernos o teu tempo tan xenerosamente. Compartiches connosco unha longa e enriquecida viaxe e 7. J.L._ Qué profesión ademais da que exerces

quedamos coas ganas de aprender máis. La-

che gustaría facer?

mentablemente temos que despedirnos pero non me quero ir sen deixarte o cuestionario ha-

Pedro Cabaceira ._ Gústame saber algo de todo,

bitual.

pero nunca pensei en outra que non fora a de pescador ou marino mercante, ben titulado por suposto.

1. J.L_ Cál é a túa palabra favorita?

8. J.L._ Qué profesión non desexarías facer?

Pedro Cabaceira ._ Paz. 2. J.L._ Cál é a menos favorita?

Pedro Cabaceira ._ Calquera que non me gustara.

Pedro Cabaceira ._ Guerra.

9. J.L._ Se o ceo existe, Qué che gustaría oír que che dixese Deus cando chegases ás portas ce-

3. J.L._ Qué te emociona?

lestiais?

Pedro Cabaceira ._ Esta é a que máis

Pedro Cabaceira ._ O sufrimento das persoas que-

me gusta. Que me mandara para baixo a empezar

ridas. e en xeral o de todo mundo.

de novo.

4. J.L._ Qué son ou ruído che gusta? Pedro Cabaceira ._ A música. 5. J.L._ Qué son ou ruído detestas? Pedro Cabaceira ._ Hai un ruído que detesto, o dos foguetes que últimamente sácanme de quicio 6. J.L._ Cál é o teu xuramento favorito? Pedro Cabaceira ._ Depende da razón, ultimamen-

COLABORA:

CONCELLO DE MUROS