The Muros Times - nº 6 - outubro 2013 by MANUEL LAGO

The Muros Times Nº 6 OUTUBRO—2013

REVISTA DIXITAL DE ARTE E CULTURA

UNHA FIESTRA EN LIBERDADE FEITA POR MURADANS E ADICADA A TODOLOS MURADANS 1

The Muros Times

Cadro de Redacción: Director: Jorge Lago de Pexejo Director xefe de edición e maquetación: Manuel Lago Álvarez Director de edición en área de Lingua: Henrique Monteagudo Director de edición en área de Historia e Mar: Manuel M. Caamaño Area de Mediciña: María Castiñeira Area de Poesía: Joaquín Vilar Area de Teatro: Antón Lago Area de Educación: Marisé Luces Área de Belas Artes: Antón Lago Área de Sociedade: Quín Caamaño Area de Música: Alianza Uhía Área de Costumes: Manuela Tajes Área de Etnografía: Manolo de Lajo

Difusión da Cultura. Exemplar gratuíto, prohibida a súa venda.

The Muros Times Nº 6

- OUTUBRO—2013 Indice:

Carta da Redacción

Páx. 4

Na procura de sinerxias (Esmu-Carnota)

páx.

Los tres “Don Diego de Muros”(II) (Elena Barreda Cernadas)

páx.

6-7

A Nosa Xente (Domingo Antonio Guerra París)

páx.

A Nosa Xente (Juan Jesús Gestal Otero)

páx.

A Nosa Xente (Ramón Dubert Novo)

páx.

O O balaustre da torre da parroquial de Muros. (M. Lago Alvarez)

páx . 10

O misterio da illa de San Antón (Manolo de Lajo)

páx.

A nosa xente na diáspora

páx.

12-13

Entevista a Amado Barrera (p/Jorge Lago de Pexejo)

páx.

14-17

Cómo herdar na nosa Galicia (p/ Ramón Siaba Vara)

páx.

18-19

Moluscos e Bivalbos da nosa ría (II) (José M. Formoso Luces)

páx.

20-21

Anorexia nerviosa (II) (Dra. Castiñeira)

páx.

22-23

Natura Muradán (Amado Barrera)

páx.

A danza sae da panza (p/ Marcelo da Rabela)

páx.

Rueiro dos Cuncheiros (Xokas Figueiras)

páx.

Natura Muradán: “gladiolo común” (p/ Amado Barrera)

páx.

O Casino de Muros (Francisco Caamaño Cebreiro)

páx.

28-29

A fonte da pontella do Maio de Esteiro (Francisco Abeijón )

páx.

30-31

Entrevista o grupo musical Terbutalina (p/ Quin Caamaño)

páx.

32-33

Os nosos fotograf@s (Benigno Louro Sendón)

páx.

34-35

Aires de Patrón (p/ Manuel M. Caamaño)

páx.

A voz dos nosos poetas

páx.

Entrevista a Musta. Un neno saharaui en Muros (p/ Quín Caamaño)

páx.

MUROS: de sardiñas e polbos, no ano 1902 (p/ M. lago Alvarez)

páx.

“THE MUROS TIMES” non se responsabiliza nin se identifica coas opinions verquidas por parte dos seus colaboradores nos materiais publicados.

Carta da Redacción: Un mes mais e seguimos adiante ¡¡¡. A gran aceptación que está tendo a revista danos pulos para seguir traballando con mais ganas. As estadísticas que nos da a páxina de TMT, amais a de issuu.com, son moi reveladoras: crecemos en lectores, o que nos enche de ledicia a todos. No andar da revista, cos meses vamos adaptando os contidos os gustos dos lectores sin renunciar a por en valor o esencial da revista: a historia, arte, cultura, tradicions, etc, das terras muradanas. Tamén os colaboradores van indo a mais, pero lentamente. Necesitamos contar con mais persoas que aporten o seu saber e facer, e para eso non fai falta estar cargado de títulos. Son moitos os que poden colaborar e deben facelo, pois coa súa aportación contribuen a espallar os seus coñecementos. Sin querer ser pesados, (a verdade e que o somos), temos pendente de escribir sobre cento e unha cousas. A nosa historia da moito de sí, en todo-los eidos, e poucos concellos poden presumir deso; pois presumamos os que podemos ¡¡¡. Para a revista de Novembro hai xa preparados un lote de artículos que de seguro van a ser do gusto de todos pola súa novidade: “Os Castros de Muros”; “A exclaustración dos frades do Convento de Louro”; ¿Cómo e cando se fundou a capela de San Xosé?, etc, e tamén se vai a contar cunha sección nova que se vai titular: “Muros: fai cen anos ou mais”, e na que daremos a coñecer pequeñas historias de feitos acontecidos na bisbarra. Nesta sección, moitos van recoñecer como protagonistas os seus avós e bisavós con detalles de todo tipo: a súa boda, os testigos, o nacementos dos fillos, viaxes, estudos, aperturas de locais comerciales, a marcha á emigración, etc. Xa por último, queremos manifestar o a gradecemento de TMT o queredor muradán Alfonso Pouso, quen, a partires deste número, e debido a cuestions particulares, deixará de aportar colaboracions á revista. TMT queda orfa dunha notable pluma, que tanto en prosa como en verso fixonos vibrar de emoción. P.L. : Ahí vai o gráfico das estadísticas da páxina de TMT:

Na procura de sinerxías A educación musical está a recibir o recoñecemento que se merece ademais de que hoxe en día contamos en Galicia cunha rede de conservatorios profesionais e de escolas de música, con dous conservatorios superiores e está presen-

te nas facultades de educación das tres universidades galegas, impensable noutros tempos. A consolidación da música no ensino superior debe procurar sinerxías entre os Conservatorios Superiores de Música de Vigo e A Coruña coas tres universidades galegas. Trátase simplemente de botar

man do principio de eficiencia e eficacia, buscando puntos de contacto e colaboración que sexan beneficiosos para as dúas institucións. Para os docentes o mundo anglosaxón é a referencia, onde a formación superior de música está totalmente ensamblada no mundo universitario. O obxectivo en Galicia é a creación a

medio prazo dun mestrado interuniversitario en investigación e educación musical, unha proposta pioneira que xa está aprobada e en vías de desenvolvemento e que virá a encher un espazo baleiro. Este mestrado será un exemplo de cooperación pois mentres que a universidade se responsabilizaría da compoñente académico-teórica da que goza maior tradición, os conservatorios achegarían a parte práctica, a instrumental. Trátase de sacar o máximo rendemento á transferencia de coñecemento, cunha modalidade moi adaptada a Boloña e á formación en competencias porque á música lle vén de seu ademais de posibilitar que o alumnado de ensinanzas artísticas poida facer unha tese de doutoramento cunha temática musical. En Galicia en xeral (e na nosa zona en particular, MurosCarnota) temos moito camiño andado, posto que de 20 anos para aquí temos opción de estudar música a moi poucos kilómetros das nosas casas, dos nosos centros escolares sen ter que renunciar a ningún outro tipo de actividades. Así mesmo, podemos seguir estudando música ao trasladarnos ás cidades universitarias, posto que todas contan con conservatorios e escolas … pero aínda nos queda moito por percorrer para chegar a ser, musicalmente falando, coma o resto dos europeos. Entre todos e o noso esforzo, habémolo lograr. (p/ ESMU—

Carnota)

LOS TRES “DON DIEGO DE MUROS”(II) p/ ELENA BARRERA CERNADAS (Extracto de un trabajo realizado por ELENA BARRERA CERNADAS en 2002, alguno de cuyos ejemplares fueron donados por la autora a la BIBLIOTECA MUNICIPAL DE MUROS)

ciudadano de Santiago del siglo XIV, el cambiador Lopo Paiz da Moeda Vella. De sus primeras nupcias con Aras Gómez Xarpa,

ACLARACIONES GENEALÓGICAS Tres eclesiásticos con el mismo nombre accedieron a obispados diferentes a partir de 1472. La homonimia ha frustrado la compresión de acontecimientos importantes de sus respectivas biografías. Se trata de Diego de Muros I, obispo de Tui ( 1472-1487) y de Ciudad Rodrigo ( 1487-1493); Diego de Muros II, obispo de Canarias ( 14961505) y Diego de Muros III, obispo de Mondoñedo (1506-1512) y de Oviedo (1512-1525). El parentesco entre los tres es determinante para aclarar su vinculación con la iglesia de Santiago y, eventualmente, con el estudio Compostelano. Muros I consiguió que en 1474 el arzobispo Alonso de Fonseca II nombrase canónigo compostelano a su sobrino: Muros II, para González Novalin, y Muros III, para Femández Campelo, García Oro y Justo y Lucas Álvarez. La evidencia documental permite afirmar, con González Novalin, que se trataba de Muros II. El antepasado común de los tres es Diego Rodríguez de Muros, j uez de Muros, fundador del hospital de la villa, muerto antes de 1438. Fue padre de Esteban Rodríguez de Muros, cabeza de una rama familiar compostelana, y de un segundo varón, de nombre desconocido, que caso con Catalina Gómez. De Esteban Rodríguez de Muros, nacerán Diego (Rodríguez) de Muros I, obispo de Tui y de Ciudad Rodrigo; Esteban Rodríguez de Muros, canónigo compostelano, privado de la canonjía en 1475, y provisor de Ourense desde 1496; y Mayor Pérez, dotada por su padre en 1436 para contraer matrimonio con Vasco López de Burgos. Por Muros III deán de Santiago desde 1494.

heredó Menda López estas casas de la Rúa Nova, en las que vivió con su segundo marido, el escudero Martín Alfonso de Burgos. De Martín Alfonso y Menda López nació el padre del obispo de Canarias, Vasco López de Burgos. La relación con la rama compostelana de los Muros se establece al casarse en segundas nupcias Vasco López con Mayor Pérez. hija de Esteban Rodríguez de Muros. Tanto Esteban Rodríguez de Muros, como su yerno Vasco López de Burgos, fueron contemporáneamente regidores de la ciudad. El futuro patrono del estudio compostelano debió después de 1442.Como sugiere su nombre, en su infancia huérfana de padre debió de ser decisiva la ayuda prestada por la familia materna y, e en especial, por su tío, el obispo Diego de Muros I. Estudió en Salamanca, donde se doctoro in utroque iure. Su nombramiento como canónigo compostelano en 1474 precede a su relación con el Cardenal Mendoza. Sin embargo, nunca se desvinculo de su ciudad natal, donde tenia su

Dentro de la rama compostelana, del matrimonio contraído por Mayor Pérez con Vasco López de Burgos nacerá el compostelano Diego Rodríguez de Muros II, menor· de edad en 1459, canónigo de Santiago desde 1474, aspirante a la chantria en 1491, y obispo de Canarias desde 1496. Los ascendientes de Diego de Muros II pertenecen al ámbito del patriciado urbano. Sus casas e morada de la Rua Nova, que en 1501 donara para sede del estudio, habían pertenecido a Aras González Xarpa, ciudadano de Santiago, que moraba en ellas a finales del siglo XIV. Menda López, abuela paterna del obispo de Canarias, era hijo de otro importante

morada, en la casa de la Rua Nova, donde habían vivido sus padres. Este origen compostelano de Muros Il nos induce a pensar que la relación de Marzoa con los Muros se entabla primero, y principalmente, con la rama compostelana, representada . por Diego de Muros I y su sobrino, Diego de Muros Il. La vinculación de Diego de Muros III con la catedral de Santiago es veinte años posterior. El futuro deán pertenece a la rama muradana de la familia. Fueron sus abuelos matemos Gómez Alfonso, notario de Muros, y Clara Domínguez y su abuelo paterno Diego Rodríguez de Muros, juez de la villa muradana. Nacido probablemente en Muros de un primer matrimonio de su madre, Catalina Gómez, vivió desde muy pronto en la villa de Cee, en la casa del segundo marido de su madre, el escudero Fernán Casquizo. Tras una brillante etapa de estudiante universitario, alcanza los títulos de maestro en artes, licenciado en teología y doctor en decretos. Había tenido también una experiencia decisiva en el Colegio de la Santa Cruz de Valladolid y en la Universidad de Sigüenza, donde ejerció la docencia, y puso en marcha las. disposiciones de Sixto IV, relativas a la anexión de canonjías para dotar las cátedras de teología y derecho. En 1488, Inocencio VIII concedía facultad a Diego de Muros, doctor canonista, para poder aceptar cualquier beneficio eclesiástico, con cura o sin ella. Fue canónigo de Sigüenza desde 1488 y maestrescuela desde el 11 de marzo de 1493. La expectativa sobre el primer beneficio que vacase en la catedral de Santiago, que poseía por carta de los Reyes Católicos de 4 de febrero de 1494, lo convertiría en deán compostelano. Llegaba a Compostela a tiempo. de coincidir con su pariente Diego de Muros II, antes de que partiese para Canarias, y de ver con simpatía las iniciativas colegiales de Marzoa y Melgar, en las que los Muros no tuvieron inicialmente ninguna participación. COLEGIATA

rectoral un beneficio simple, al objeto de establecer en dicha iglesia un cabildo colegial con rentas procedentes de los beneficios anteriores y de ciertas contribuciones del vecindario. La cura de almas de la villa quedaba confiada a dos canónigos que debían ser presbíteros; las funciones ordinarias del Oficio divino y Misa conventual se debían celebrar en la nueva colegiata, las misas de difuntos en la antigua iglesia de S. Pedro, próxima al cementerio. HISTORIA DE LA SANTA APOSTÓLICA METROPOLITANA IGLESIA DE SANTIAGO (ANfONIO LOPEZ FERREIRO) (...) Si no bastase la erección de la colegiata de Muros, cuyas prebendas estaban principalmente destinadas a fomentar el amor al estudio ya las letras, lo proclamaría muy alto el hecho de haber fundado el colegio de Salamanca(...) De la parte que cupo al Sr. Muros en la fundación y edificación del Gran Hospital de Santiago, instituido por los Reyes Católicos, se ocupo extensamente el Sr. Villamil y Castro en su eruditismo estudio sobre dicha fundación. Tenemos, según esto, que fueron antepasados de D. Diego de Muros, deán de Santiago, los fundadores del hospital de pobres de la villa de Muros, que aun hoy subsistiese. Pues bien, en el archivo del ayuntamiento de la mima villa existe un tumbillo en pergamino con los documentos relativos al citado hospital; y la principio se indica quien fue su fundador por estas palabras:

MUROS

Entre las muchas y excelentes obras que llevo a cabo D. Diego de Muros, el deán de Santiago, figura la erección en la Iglesia, Colegiata de la rectoral existente en la villa de Muros bajo la advocación de Santa Maria del Campo o a Nova, mediante la bula dad al efecto por Alejandro VI en 15 de mayo de 1500, que comienza con las palabras Sacri apostolatus ministerio. En ella dice el Papa que, para evitar ciertos roces que había entre los vecinos del pueblo de Muros y la Iglesia de Santiago, el maestro Diego de Muros, rector de la Iglesia parroquial, doctor de Decretos y· notario apostólico, había resignado su cargo, así como el clérigo . Femando de Castro que tenia en la misma

Es de advertir que el inciso: que foi edificado etc" afecta, no al cementerio de S. Pedro, que existió mucho antes del s.XV, sino al hospital de pobres, como se vera claro mas adelante. Aparece, por tanto, evidente que este " Diego Rodríguez, juez de la villa de Muros" en 1418, fue progenitor de D. Diego de Muros, deán de Santiago y mas tarde obispo de Mondoñedo y de Oviedo. (continuará)

A NOSA XENTE Domingo Antonio

Juan Jesús

Guerra París

Gestal Otero

Facer de biografo de noso Domin non lle pode resultar fácil a ninguén, porque este muradan en exercicio e unha persoa que sempre quer pasar desapercibida. Humilde en todo, e un namorado do seu pobo natal e das súas xentes.

Muradano, nacido en el año 1947, es Catedrático y jefe del Servicio de Medicina Preventiva y Salud Pública del Complejo Hospitalario Universitario de Santiago. Decano de la Facultad de Medicina de Santiago, Académico numerario de la Real Academia de Medicina y Cirugía de Galicia. Académico correspondiente de la Academia Nacional de Medicina de Buenos Aires. Cónsul a.h. de la República de Perú en Galicia. Licenciado en Medicina por la Universidad de Santiago (1970). Doctor en Medicina por la Universidad de Navarra (1974). Especialista en Medicina Preventiva y Salud Pública (1975). Médico de Empresa (1976). Médico de Sanidad Nacional por oposición (1975). Fue subjefe provincial de Sanidad y jefe de inspección de Sanidad y Salud de A Coruña (1975-1980), destacando su participación activa en las epidemias de cólera y mitilotoxismo. Director del Centro Comarcal y jefe de Sanidad de Santiago (1981-1985), destacando las actividades de higiene escolar y director general de Salud Pública de la Xunta de Galicia, destacando la campaña de vacunación frente a la Meningitis C que permitió controlar la epidemia. Profesor invitado de las Facultades de Medicina de Coimbra, UBA y Maimónides de Buenos Aires, Universidad del Nordeste (República Argentina) y de la Universidad Nacional San Luis Gonzaga de Ica (Perú); del Instituto Pedro Kourí de La Habana, de las Facultades de Derecho de la UBA y Universidad Católica de Buenos Aires. Fue nombrado Doctor Honoris Causa por la Universidad Nacional San Luis Gonzaga de Ica-Perú.

Fillo de Antonio Guerra e de Tomasa da Florera, naceu en Muros no ano 1964. Casado con Marita (unha guapa muradana de Miraflores), ten unha filla. No ano 1987 entrou a traballar no Concello de Muros, e en 1992, pasou a formar parte do Consello de Contas de Galicia, na area de facendas locais. Licenciado en Económicas pola Universidade de Santiago, e Máster en Auditoría de Contas, (Instituto de Auditores Censores de Contas de España e USC), e experto en fiscalización externa do sector público local de Galicia e na elaboración de Diagnósticos integrais de situación e implementación de plans estratéxicos. Estudioso empedernido, ten publicados un bo número de traballos sobre temas económico-financieiros: "Os concellos e os efectos negativos da globalización nas comunidades costeiras", “As operacións de Tesourería: unha proposta de fiscalización”; "A cuantificación do remanente de tesourería nos municipios galegos menores de cinco mil habitantes". “A rendición de contas nos municipios galegos”, "Actividad económica muradana. Una visión subjetiva", etc. No ano 2007, xunto con outros muradanos comprometidos, fundou a Asociación cultural “SORUM”, que desplegou un amplo abano de actividades culturais, que dexeixaron unha fonda pegada en Muros e a súa bisbarra. A Asociación foi disolta en abril de 2013. Domin, que é un home ainda novo, está chamado a ser un referente ideolóxico no campo da xestión económica-financiera do municipalisto galego.

A NOSA XENTE Padre Ramón Dubert Novo, S.J.

san sus restos. Estuvo a cargo de la construcción del nuevo Arzobispado de Santiago, que él llamó su gran obra.

Ramón Dubert nació en Muros de San Pedro, provincia de La Coruña, España, el 31 de octubre de 1934. Era el séptimo de diez hermanos, entre ellos una religiosa y otro dos sacerdotes. Su formación sacerdotal la inició en el noviciado de los jesuitas en Cuba, donde llegó el 19 de marzo de 1954. Allí estudió Humanidades Clásicas, Oratoria Sagrada y Espiritualidad; pasando luego a España de nuevo para graduarse en Filosofía y Teología.

En 1989 fundó la Asociación Cardenal Beras, institución sin fines de lucro dedicada al sostenimiento económico de los seminarios católicos. Fue fundador y asesor del grupo “Compromiso ’99″. Al momento de su muerte era presidente del Semanario Católico Nacional Camino, de la Revista Celebraciones y del consejo de Cáritas Archidiocesana de Santiago.

En 1962 llegó a la República Dominicana, radicándose en Dajabón, donde trabajó como profesor hasta el 1966, pasando a Loma de Cabrera como sacerdote fundador de la casa de formación Santa Ana, impartiendo cursos de adiestramiento agrario a los campesinos de la zona. Con la experiencia adquirida empezó a escribir su primer libro, que más tarde sería publicado en Santiago, bajo el título “Manual de los Presidentes de Asamblea”. En 1975 es llamado a Santiago para trabajar en la Parroquia Corazón de Jesús de Los Jardines Metropolitanos. Encargado de la formación humana y espiritual de los maestros del Politécnico Femenino Nuestra Señora de las Mercedes y también de los padres de las estudiantes, donde impartía charlas mensuales y quincenales que les ayudaban en su formación, tanto académica como espiritual. Les daba seguimiento a las estudiantes y celebraba la Eucaristía con ellas cada quince días. Además de retiros especiales en fechas claves, como Cuaresma y Navidad.

El P. Ramón Dubert dio un nuevo rostro a Cáritas impulsando y dando continuidad a una series de proyectos: Proyecto Techo y Pared (PROTEPA), con la construcción de 295 casas a personas de escasos recursos; Voluntariado Social Cristiano, Gestión Ambiental, Construcción de 92 Apartamentos en Cienfuegos, 26 Boticas Populares y Dispensarios Médicos, Escuela “Nuestra Sra. De La Luz”, para la formación técnico-vocacional de personas de escasos recursos, ayuda a Damnificados, Construcción de Iglesias, ventas Vino de misa y el programa de Comedores Infantiles.

Fueron 30 años de labor continua, como capellán y asesor de la institución. Se encarga de la formación de los ministros laicos de la arquidiócesis y también de los Grupos En Servicio (GES). Al mismo tiempo empieza los campamentos de verano a orillas del río Bao.

Muere el 26 de noviembre del 2005, en Santiago. Sus restos descansan en la Parroquia San Ramón Nonato. Sus obras publicadas: “Manual de los Presidentes de Asamblea”, “La vida sigue y el Evangelio ahí”, “Aprende a defender tu fe” y “Prédicas”.

Promovió la construcción de nuevas iglesias y capillas: Parroquias San Lorenzo y Beato Bonnaud en Cienfuegos, capilla Espíritu, capilla San Juan Bautista, en los Cerritos y Cristo Salvador en Matanzas, y dejó en proceso terminación la capilla Divina Misericordia en La Yagüita de Pastor, y la parroquia San Ramón Nonato en los Cerros de Gurabo, lugar donde repo-

“El deseo del P. Dubert era que se creara un comedor infantil en cada barrio pobre de Santiago, y que las familias de escasos recursos contaran con una vivienda digna y segura.” Datos aportados por Cáritas Santiago de los Caballeros.

todo el descanso que hace la torre, quedando evitado con esa mejora el que los niños puedan caerse abajo. Nuestra enhorabuena al Sr. Souto Iglesias y tomen nota los del Ayuntamiento de la actitud del Sr. Cura. Aunque contrarios en política oye nuestras quejas y hace las mejoras que son de justicia y ellos basta que nosotros lo pidamos para que no se haga

O balaustre da torre da parroquial de Muros. (p/ M. Lago Alvarez) Entre as moitas fotos antiguas de Muros, que nestes últimos anos apareceron nas redes sociais, moitas foron as que me chamaron a atención; pero unha en especial: unha foto da fachada da ExColexiata de Muros, na que se pode observar como a torre do campanario carece da balaustrada que ahora ten. Nin preguntando ós mais vellos fun capaz de datar a foto, pero como a miña curiosidade sempre foi grande… fun capaz de resolver o misterio. No periódico local “La Liga de Amigos”, no seu número 102, de 15 de maio de 1912, e dentro da sección “de interés local”, recóllese a seguinte nova: “Gracias Sr. Cura”. “Hace tiempo veníamos pidiendo a dicho señor la necesidad de poner en la torre de la iglesia un balconcillo, fuera de hierro o de ladrillo para evitar que se cayeran de la misma los niños que tenían que subir a tocar las campanas, al fin entre otras mejoras llevadas a cabo en la iglesia le tocó también poner un bonito balcón de balaustres con los esquinales de ladrillo a

y sino dígalo la calle del Príncipe.” Da nova queda claro que a balaustrada actual rematouse no ano 1912, a instancias do párroco de Muros, Don José Souto Iglesias, polo que, a foto de data dubitada debe ser anterior o mes de maio do mesmo ano. Acoplada o lado ezquerdo da fachada principal, a torre do campanario foi construída no ano 1758, a expensas do Gremio do Mar, que tamén sufragara a construcción da capela dos Dolores (1784) e a do Espíritu Santo, que tiña a súa sacristía, e que durante anos foi o baptisterio da parroquial. A torre e de estilo barroco seguindo os usos e gustos dos grandes arquitectos compostelans, e a ela accedese polo interior da nave, por unhas escaleiras de caracol.

O MISTERIO DA ILLA DE SAN ANTON p/ Manolo de Lajo

emprenderen a súa viaxe o Alén, dahí que se créa que a súa porta esta nesta illa ou

En Laxeiras, lugar da parroquia de Serres

nalgún lugar da costa entre Laxeiras e Abe-

(Muros), encóntrase unha pequena illa coñe-

lleira. Posiblemente en Pedra Carneira, pe-

cida como illa de San Antón, Santantón para

dra que con marea baixa escorada asoma como a entrada dunha cova por donde sale o arneirón que antigamente se usaba para cubrir as campas dos mortos; reseñar que o único sítio da costa donde se pode conseguir arneirón, é Pedra Carneira. Un tanto

os lugareños. Contan as lendas mitolóxicas que tanto o Alén como o inferno están en duas illas de Occidente, non moi lonxe do Finisterrae dos antíguos romans. Dase por feito que o inferno está na illa de Ons, na cova sin fondo coñecida como buraco ou porta

misteriosa a relación do arneirón cos mortos,

do inferno; contaban os antíguos moradores

e que ese sea o único lugar donde consegui-

que nas noites de temporal se escoitaban os

lo ¿nonsi?. Para rematar non ten moito sen-

lamentos das almas en pena. Por outro lado

tido que unha illa tan pequena como a de

tamén apareceron algúns escritos donde si-

San Antón tivera unha capela no seu cúmio,

nalan a San Antón como o último santo en

a non ser que hubera unha creenza moi forte

botarlles a bendición as almas boas antes de

para que tal obra fose feita.

A NOSA XENTE NA DIASPORA Maria Angeles Caamaño Paris. Hola a todos son Maria Angeles Caamaño Paris. Son a neta mais vella do señor Pepe de Corniños. Filla de María Angeles Paris Paris ( Cascarrona nova da Virxen do Camiño) e Antonio Caamaño Fernandez ( dos Carracás de Serres). Nacin en Serres no ano 1979. Salín do meu queridísimo Muros con 30 anos para Suiza porque coñecín a miña parexa que anque naceu aquí (en Suiza) é español e de pais españoles de Mazaricos- Arcos. Teño un neno de case dous anos, chamase Xoel e xunto co meu home e o meu pai son os

unha cidade de 140.000 habitantes máis ou menos. Comencei a traballar nun restaurante ( totalmente diferente a miña profesion: peluquera). Actualmente traballo no hospital desta cidade. En fin, este e un pedaciño da miña vida que comparto con vos porque esta boísima revista mo permite. Saudos a todolos meus amigos, bicos a meus irmans, que vos amo con locura, a miña cuñada Sonia que e coma a miña irma, miña cuñada Begoña, meus sobriños en especial a

tres grandes motores da miña vida.

miña Laurita. A tia Sol (que te quero) e a toda xente

Vin para este país no xulio do 2009.

do meu Muros. Un saudo e unha grande aperta para

Actualmente resido en Lausanne,

todos.

Ana Formoso Otero Soy Ana Formoso Otero. Nací en Muros hace unos cuantos años y emigré a Lanzarote hace 25 años. Soy hija de Vita y Nana. Tengo dos hijos y resido en Arrecife. Trabajo en

los apartamentos Relaxia Lanzaplaya

desde el año 1991 donde soy subgobernanta. Saludos a todos mis familiares y amigos de mi pueblo.

Lucia Sendon Lago Soy Lucía Sendón Lago, más conocida como la pequeña de los 'Rusos'. Nieta de María del Ruso, una de las mejores cocineras que ha dado este precioso paraíso que es Muros, el pueblo que me vio nacer. Aunque llevo muchos años fuera nunca he dejado de sentirme muradana. Dado que me encanta viajar he tenido la oportunidad de vivir en diferentes ciudades del territorio nacional. Tras graduarme en Periodismo, decidí lanzarme a la aventura empresarial y montar, junto a una socia, una agencia de comunicación para emprendedores, pymes y autónomos llamada Emprendoteca. Gracias a ello, en la actualidad, soy una de esas pocas afortunadas que ha convertido su pasión en su medio de vida. Un saludo lectores de The Muros Times y mis mejores deseos para esta publicación digital. (http://www.emprendoteca.com/que-es-emprendoteca)

Jesús Sande Caamaño Son Jesús Sande Caamaño,. Nacín en Muros na Calle Aurora (creo que ahora lle chaman Rúa dos Fornos). Meus país foron Manuela e Jesús. Estou felizmente casado con María Lamela que e de Ventín., e teño un fillo e unha filla, que xa me deron duas netas. Marchei para os EE.UU, no ano 1972, e resido no estado de Ne Jersey. Agora estou xubilado e paso algo mais de tempo en Muros. Ata fai uns meses tivén un barco de pesca que se chamaba MUROS. Puxénlle o nome de Muros, na honra do pueblo que me veu nacer. Agora teño outro barco que se chama María-Noel, que e o composto dos nomes das duas miñas netas, que son o meu gran tesouro. Nota: Pois igual que a Manolo Varela, a foto fíxoma Manolo de América, que vamos… xa pode ir cambiando de cámara, que a que ten, a todo o mundo saca feo ¡¡¡.

ENTREVISTA Entevista a Amado Barrera. p/Jorge Lago de Pexejo Non fai falta buscar moito para poder encontrar xente interesante e merecedora de que nos conte a súa historia. É de resaltar que moitos dos entrevistados nestas páxinas son muradans de adopción, por vontade propia ou por que as circunstancias lles fixeron vir a este canto de Galicia e o converteron en algo propio. Amado Barrera nace en Hoyales de Roa, Burgos. Fillo dunha valisoletana e un galego que, en plena"mobilidade", vaise a Toro, de onde Amado gardará as máis agarimosas lembranzas dos primeiros anos desa inesquecible "matria" que chamamos infancia, ao cabo dos que a familia trasládase a Madrid (a mobilidade continua).

máis: a Reválida do 6º curso saquéina sen problemas. O Bachilleir tamén foi pasando sen maiores problemas, pero tamén sen notas "maiores" , que sempre tiña eu moitas couas que facer, jaja., aínda que a Selectividade preuniversiaria custóume un verán agobiante nos madriles. ¡Uf! J.L.:_ Obviamente o Sr. Barrera pai non se andaba con "chiquitas" en canto a encamiñarte cara a unha carreira productiva e a mecánica de automóbiles non tería sido unha mala opción. Pero tí tiñas as túas propias ideas, nun tempo soñaches con ser arquitecto pero ante a brevidade de tal sono, embarcaches noutras actividades non menos intelectuais pero se vangardistas. Cóntanos algo desa época da

No colexio é alumno "predilecto" de Don Pedro Dicenta (irmán do actor Manuel Dicenta), co que permanecerá en contacto durante anos. Don Pedro deixóu unha pegada fonda na alma de Amado, tanto na conciencia social e política (érache Don Pedro un republicano moi activo, o que non lle trouxo poucos problemas), coma nas inquedanzas culturais, especialmente na literaria. J.L.:_ Amado, como para tantos que nos contan as súas peripecias, o futuro non está cicelado en granito e no teu caso posiblemente dístete conta cedo pois fixeches un pouco de todo ata te encontrar en Esteiro. Pero antes de ir a Esteiro, empecemos pola túa etapa escolar en Madrid. ¿Cómo foi o teu expediente alí? A.B.: Non foi moi brillante, coma sempre lles contaba aos meus alumnos, para que non se sintisen uns fracasados se non entendían algo á primeira ou aínda que tivesen que repetir algún curso. Eran tempos das "reválidas" (que agora pode que regresen, meigas fora) e para face-la de "4º" tiven que emplear outro ano. A miña "pedra no zapato" era a Xeografía, que non relacionaba coa realidade, alí metido entre as catro paredes das rúas madrileñas. Meu pai non quería bromas e coma ese ano "de máis" só aprobéi unha parte en Xuño, para Setembro xa me tiña buscado un taller de Mecánica de coches: se non aprobara, sería mecánico. Cando cheguéi coa nota, chamóu meu pai ao taller para dicir que non iría: non se andaba con bromas o Sr. Barrera. E facía ben. Espabiléi e xa non repetín

túa inmersión no Teatro da “Escuela de Arquitecturaç2 dirixida por Javier Navarro. A.B.: Esa foi a miña última (que non derradeira) experiencia teatral e quizais a máis satisfactoria, por máis plenamente vivida, a pesar de ser incompleta: estudando Arquitectura, (estiven dous anos intentándoo estúpida e infrutuosamente, pois estaba cantado que eu sería incapaz de facer esa carreira), metinme no "Teatro de Arquitectura". Foi unha das vivencias máis enriquecedoras de toda a miña vida. Aquel grupo admirable anunciaba un mundo novo. Eran persoas libres, sans, ilusionadas, activas e loitadoras. Que reunións de conversacións alegres e optimistas, soñadoras e confiadas en si mesmas. Xentes así fixeron posible a saída do túnel, deron a luz un mundo novo, pariron un sol de posibilidades. Eles foron os pais da democracia e non os que así

se proclaman. Dábannos as tantas da madrugada, e eu sentíame como un aprendiz de home. Había tantas mulleres coma homes, ou máis. E elas eran máis admirables aínda, porque maior era a súa loita. Era un ambiente desinhibido, pero extremadamente san, amable e entrañable. Inesquecible. A igualdade era o seu lema. O carpe diem o seu modus vivendi. Isto vai confundir ao amigo lector, así que aclaro: eran calquera cousa menos pasotas (noxenta palabra groseira). Con que ilusión ensaiaban, achegaban ideas, trasnoitaban... Eu non tiña tempo para ensaiar, tiña clases pola mañá e academia pola tarde. Se seguía en Arquitectura, xa tería tempo de integrarme totalmente. Axudaba coa tremoia, cos decorados, cortando as pranchas de poliexpan... E era un máis do grupo, como tal me trataron sempre. Sentíame acollido, apreciado, querido. Todos estaban en cursos superiores, eu era un novato. Pero só eu pensaba iso. Para todos era un máis da familia. O 22 de decembro do 68 (si, foi aquel ano!!) "representamos" no Teatro Español as églogas de Juan del Enzina ("Enzina 68. homenaxe-revisión"), na dirección Javier Navarro e Fernando Giner. Que emoción andar de acá para alá polos corredores e camerinos, tras o escenario de tan importante teatro! Era o 68! "Hoxe comamos e bebamos, que mañá morreremos" cantaban os pastores... pero os actores con esas cancións cantaban máis que un carpe diem lúdico: cantaban a un carpe diem liberizador, carpe diem transgresor, carpe diem transcendente. Era o 68!! No folleto dicíase que "Esta revisión culmina no tratamento dado ás églogas profanas, tratamento que constitúe unha nova forma teatral como concepto escenográfico dinámico e vivo". Estou seguro que ás "autoridades competentes" lles deron ganas de meternos no cárcere a todos: églogas profanas? concepto dinámico e vivo? Hoxe comamos e bebamos...? Moita bile tiveron que tragar aquelas autoridades aquel e os seguintes anos. E estes grupos de teatro independentes, innovadores e, direino claro, revolucionarios, foron autores, actores e directores do destino que España se daría poucos anos despois. Eles, e non os outros. Os outros prostituíron ese destino que, non obstante, segue aberto á liberdade, á esperanza dun mundo mellor. Grazas a eles. A pesar dos outros. J.L.:_ E cando o Mestre naceu en ti, aflorou tamén esta vocación e tamén fuches feliz dándolle saída, proxectándoa tamén no teu alumnado. Nada máis chegar a Esteiro xa fixeches algo, pero encontrácheste aquí con José Agrelo (biografia) e entón fixécheste a un lado, claro, que Pepe Agrelo había tempo que era mecenas desta expresión social en actividade escolar (pero non só escolar), e te limitaches a colaborar con él, con ilusión, filmando as súas representacións escolares

(O espantallo, Os soños na gaiola...). A.B.:_ Coñecín Pepe Agrelo, ou director de teatro, antes de coñecer a Don Xosé Agrelo, ou Mestre. Aínda viviamos en Bayona, e foi durante unhas vacacións que estabamos en Noia e vimos que había teatro no Concello. Noite de Lobos. Foi impresionante. Quen me ía dicir que coincidiría con Agrelo anos despois, mestres os dous, en Esteiro. Aquela función reavivou en min a afección do teatro, lembrei o Juan josé, de Joaquín Dicenta (avó do meu Mestre, Don Pedro), por algunha estraña asociación de ideas, volvin recapacitar sobre a importancia do teatro como revulsivo social e cultural e decidín levar o teatro aos meus alumnos como recurso de compren-

sión e de expresión persoal e colectivo. Pero con Agrelo en escea, nunca mellor dito, o mellor que podía facer eu era "silencio polo foro" antes mesmo de empezar. Agrelo era moito Agrelo. Con que vanidade podo dicir hoxe que fun eu quen escribiu no ordenador o texto completo dá súa "novela" (autobiografía novelada) "Os sete coitelos", para pasarllo á editorial, e, aínda máis, que fixo caso dá miña suxestión de que suprimise a última folla do orixinal... hoxe lamento que me fixera caso. J.L.:_ E aínda así, non te resistiches a buscar válvu-

las de escape que che permitisen achegar o teu “granito de arena”, o teu persoal toque no esceario dos festivais de Nadal, de Fin de Curso... Un fito para ti foi aquela representación que dirixiches dunha emotiva obriña que escribiu unha alumna túa: O escenario en dúas metades: a un lado, as mulleres "viúvas dos vivos" botando de menos en Nadal ós seus homes que, ao outro lado, botaban de menos tamén os seus fogares. Cartolinas azuis eran as ondas que axitaban o mar que os separaba. Se ata te atreviches, xordo como dis que es para a música, a dirixir a toda a túa clase convertida en coro e levala ao I CERTAME DE VILANCICOS, e aínda volverías ao ano seguinte.

Pobres mariños

A.B.:_ Si, foi emocionante: o primeiro ano nin sequera me atrevín a subir ao escenario con eles. Alí arriba, sós, portáronse con dignidade e deron o dó de peito. A min fixéronme chorar. Ao ano seguinte, cos mesmos cativos, prometinme que subiría con eles, que por eles aguantaría o bochorno da exposición pública do meu analfabetismo musical, pero arrouparía, esta vez si, aos meus queridos nenos. Volvéronse portar, non deron a nota. A min non me importou dala.

onde vos restos daquel ciminterio

Tamén foi emocionante a posta en escea da canción de Ana Kiro "Ou Serpent" que para o festival de fin de curso de 1990 preparéi e cantaron os meus alumnos, era o centenario dun dos naufraxios máis dramáticos da Costa da Morte. Toda a clase entoou a preciosa canción:

E na intimidade da aula sempre había ocasión para que os alumnos recitasen "A canción do Pirata" de Espronceda, dramatizasen pasaxes de obras clásicas ou modernas...

O SERPENT Foi non 1890 cando en negra noite con gran temporal un cruceiro que viña do Norte

Do barco inglés cento setenta e tres homes perderon a vida salvándose tres. Esta foi a gran traxedia que nunca na vida eu esquecerei. Foron tantos vos que alí afogaron que houbo que enterralos na beira do mar, son hoxe testemuñas do noso cantar. Inglaterra visteuse de loito ou saber que ou Serpent alí embarrancou e para sempre a esta costa galega de Costa dá Morte ou nome quedou. En Camariñas......

J.L.:_ O teu último ano en Esteiro trasladouse Agrelo e entón fixeches ti a montaxe e dirección da obrilla de Ana Barrera, a túa irmá, "O encanto que veu do sol", que tamén pasaches ao galego, claro. Ademais da adaptación, en colaboración cun compañeiro, Don Manuel, do AUTO DOS REIS MAGOS. Inesquecible aquel día. Foi, ademais da túa despedida do colexio de Esteiro, o pano a "O Mestre". A.B.:_ En efecto, o ano seguinte empezaría como "Profe" no IES novo, inaugurado o ano anterior por esixencia do "guión" da nova reforma educativa, que convertía colexiais en bachareis e mestres en profes. Todos saíron perdendo. Os Mestres intentarían seguir séndoo, malia o novo apelativo, pero moitos fomos os que non o conseguimos, porque o cambio non era esta vez só de nomes (xa había anos que o de mestre se cambiara a Profesor de E. Primaria, e logo de novo a mestre): o alumnado entraba no IES como un síux en territorio comanche; os horarios de Profesor eran un empedrado piso para o paso pausado que o mestre ten que levar; a asociación de nais creu tamén "ascendida" de capitan de garda dos Mestres a capitan de corps de profesores; a Administración, como sempre, mirando para outro lado.

na costa galega foi embarrancar. Era a noite do 10 de novembro, ou mando do Serpent ía mister Ross e a tres millas do Cabo Vilaño foi dar contra ás pedras nos baixos do Boi. En Camariñas, aínda hoxe, lémbrase ben ou que na costa aquela noite aconteceu.

Pero xa estou de novo a adiantar acontencimientos. J.L._ Compartiches connosco unha parte fascinante da túa vida e gustaríame seguir descubrindo a este Amado que ten unha mina inesgotable de "memorias" para compartir aínda que estou seguro de que esas Memorias con maiúscula estarán un día á nosa disposición e sen as estreitezas de espazo que nos obrigan a despedirnos do mestre. Como xa é costume gustaríame finalizar a entrevista co cuestionario de Bernard Pivot. 1. J.L_ ¿Cal é a túa palabra favorita? A.B.:_ BEIRAMAR, gústame estar na beira, na beira da mar 2. J.L._ ¿Cal é a menos favorita? A.B.:_ INFERNO. Aborrezo á xente que fai que o mundo sexa un inferno. 3. J.L._ ¿Que che emociona? A.B.:_ O cariño que me ten o meu neto. Non hai cousa tan emocionante, nin de lonxe. 4. J.L._ ¿Que son ou ruído gústache? A.B.:_ O son da mar cando, paseando pola praia, non se escoita outra cousa. O “silencio” do monte cando, paseando por él, non se escoita máis nada. 5. J.L._ ¿Que son ou ruído detestas? A.B.:_ O sonoro silencio cando non estóu só. Pero

esta resposta non corresponde á pregunta sobre ruídos. Tódolos “ruídos” me molestan. Todos. Por definición. Se non molesta, non é ruído. Pero detestable é o ruído que produce a violencia, sexa verbal ou material, non importa os decibelios, é a causa o que fai odioso o seu son. 6. J.L._ ¿Cal é a túa imprecación favorita? A.B.:_ ¡Ostras! agora non se me ocurre ningunha como favorita, (¡Manda ghuevos, qué poucas neuronas me van quedando!) 7. J.L._ ¿Que profesión ademais das que exercestes che gustaría haber feito? A.B.:_ Actor, Ebanista, Escritor, Oceanógrafo, Astrónomo, Astronauta, Director de cine, Arquitecto, Mago, Biólogo, Electricista, Químico, Matemático, Pedagogo, Catedrático... unha chea delas e ¿sabes qué?: Todo eso fixen: Fixen de MESTRE!! 8. J.L._ ¿Que profesión rexeitarías facer? A.B.:_ ¿Rexeitar? Ningunha profesíón paréceme rexeitable, todas sonme respetables. Claro que moitas as exercería como estación de tránsito hacia ós meus “destinos”. Por exemplo contable, vendedor ambulante, telefonista, traductor... 9. J.L._ Se o ceo existe, ¿Que te gustaría oír que che dixese Deus cando chegases ás portas celestiais? A.B.:_ ¡Benvido ao club!

COMO HERDAR NA NOSA GALICIA p/ Ramón Siaba Vara (Avogado)

A Lei 2/2006, de 14 de xuño, de dereito civil de Galicia creou unha serie de institucións xurídicas baseadas no dereito consuetudinario galego diversas do dereito común, como son a apartación, o pacto de mellora e a mellora de labrar e posuír, a través das que se permite a posibilidade de entregar a herdanza en vida.

te realizábase mediante venda ou doazón co gravosas que ditas transmisións supoñían para las partes intervenientes. Coa apartación aplícase, como diciamos, o réxime fiscal regulado para as sucesións cos beneficios que o mesmo ten para os interesados (bonificación por parentesco, incapacidade, redución por adquisición de explotación agraria …).

A “apartación” é un pacto polo que a cambio de renunciar anticipadamente á lexitima futura, é dicir á condición de herdeiro forzoso ( dereito a percibir a cuarta parte da herdanza) recibe do causante, en vida deste, bens concretos que lle son adxudicados calquera que fose o valor da herdanza ao tempo de finar o causante. A diferenza do Código Civil por medio de dita institución permítense os negocios de disposición sobre a lexítima futura, permitindo a renuncia dos dereitos lexitimarios, non sendo, por tanto, necesario que finen determinados parentes para que os herdeiros poidan acceder aos bens que no seu día constituirían a súa herdanza, pódese dicir que se adianta a herdanza. O réxime fiscal é o mesmo que o do imposto de sucesións, é dicir o que se aplica ás herdanzas, sendo evidente que dita circunstancia é de especial importancia, posto que con anterioridade a dita figura a transmisión de bens entre ditos parentes normalmen-

A apartación era unha figura arraigada en certas partes de Galicia, xa sexa pola súa relación coa institución da mellora, da que era un complemento necesario, como pola propia idiosincrasia galega de migración, de maneira que os lexitimarios recibían dos seus maiores, en vida dos mesmos, unha cantidade de diñeiro que lles permitía emigrar ou formar o seu propio negocio.

O “pacto de mellora” é un convenio para mellorar a calquera fillo ou descendente en bens concretos e que pode supoñer desde o momento da súa sinatura a adquisición do citado ben ou pospoñer a súa adquisición ao finamento do mellorante (ascendente que realiza a mellora).

disposición, establecendo exclusivamente a lexítima de un cuarto da herdanza para os fillos e as súas liñaxes, de maneira que os pais e demais ascendentes deixan de ter a

Existe unha especialidade da mellora chamada “ mellora de labrar e posuír” cuxa finalidade é manter indiviso un lugar acasarado, explotación agrícola, industrial, comercial ou fabril entregándoo integramente a un dos descendentes que compensará en metálico ao resto podendo aprazar o pago, pero garantindo o cumprimento de dita obriga. Outras especialidades do dereito civil galego respecto ao dereito común: O Código Civil esixe para poder partir unha herdanza que todos os herdeiros estean de acordo, posto que se se opón un herdeiro a única solución sería acudir á vía xudicial co gravoso que dita solución resulta, mentres que o dereito civil galego permite

aos herdeiros que representen unha cota de máis da metade do haber partible e sexan, ao menos, dous poder promover ante notario a partición da herdanza, respectando en todo caso as disposición do causante e sempre que este no nomeara contador-partidor. O dereito civil galego abandonou a regulación do dereito común de dividir as herdanzas en terzos de lexitima, mellora e libre

condición de lexitimarios, continuando o cónxuxe como lexitimario do usufruto, aínda que só sexa do cuarto da herdanza, non do terzo como no dereito común. Asimílanse aos cónxuxes as parellas de feito, inscritas no rexistro de parellas de feito. O dereito civil galego permite o outorgamento de dous testamentos que non teñen correspondencia no dereito común como son o testamento mancomunado, que é o que outorgan dous ou máis persoas nun único instrumento notarial (forma aberta notarial), podendo os galegos outorgar dito testamento tanto en Galicia como fóra dela e o testamento por comisario, que vén a ser o que un dos cónxuxes outorga en exercicio da facultade de testar concedida polo outro, ben en capitulacións matrimoniais ou en testamento, é dicir trátase dun testamento feito por un apoderado (cónxuxe) despois da morte del testador. Como pode observarse as especialidades do dereito civil galego non son máis que a maneira de plasmar nun corpo legal o dereito consuetudinario propio da nosa terra.

Moluscos e Bivalvos da nosa ría (II) Todos los representantes de esta clase son acuáticos, tanto marinos como dulceacuícolas, y pueden encontrarse desde los límites superiores de la pleamar hasta las zonas abisales. La protección de las conchas permite que algunas especies especializadas soporten las condiciones de la franja costera intermareal.

p/ José Manuel Formoso Luces LOS MOLUSCOS BIVALVOS:

Los bivalvos Presentan un caparazón con dos valvas laterales, generalmente simétricas, unidas por una bisagra y ligamentos. Dichas valvas se cierran por acción de uno o dos músculos aductores.

En las conchas de los bivalvos se observa gran variedad de tamaños, formas, colores y dibujos esculpidos en la superficie. El tamaño fluctúa desde conchas diminutas (2 mm) hasta especies que pueden alcanzar 15 dm de largo y un peso de 250 kg. Entre los moluscos bivalvos más conocidos podemos nombrar: ostra, almeja, navaja, mejillón, broma de los barcos, coquina, etc.

Se les encuentra enterrados en fondos blandos (infauna), como habitantes fijos de superficies y estructuras rígidas o libres sobre los fondos epifauna. Algunas especies perforan el sustrato (roca o madera) y algunas más son comensales o parásitas.

ANOREXIA NERVIOSA (II) PATRONES DE CONDUCTA, SIGNOS Y SÍNTOMAS p/ Dra. Castiñeira 3.-PATRONES DE CONDUCTA DE ESTOS PACIENTES:

que no sirve para eliminar todas las calorías del estómago. EJERCICIO FÍSICO: Si bien produce beneficios tanto para el cuerpo como para la mente, pero en nuestra sociedad en lugar de ser un factor de distensión, a terminado contribuyendo a la presión

Inanición voluntaria Ejercicios intensos. Conductas purgativas

INEFICACIA DE LAS PURGAS: LAXANTES: Estas sustancias son peligrosas e ineficaces para eliminar calorías porque primariamente: afecta el vaciamiento del intestino grueso, mientras que la absorción de nutrientes se

creciente sobre la mujer y el hombre para lograr cuerpos inalcanzables.

4.-SIGNOS Y SÍNTOMAS El SÍNTOMA básico es la negativa a ingerir alimentos y la consecuente pérdida de peso, también causada por dietas excesivas y continuas. En las mujeres la menstruación puede ser infrecuente o estar ausente (amenorrea). Suele hacer ejercicios compulsivamente. produce en el intestino delgado. Aún con dosis exageradas se puede lograr como máximo una pérdida del 5% de las calorias ingeridas.

Es frecuente que la piel aparezca seca y cubierta con pelo fino (lanugo) y se experimenta caída de cabello.

DIURÉTICOS: Actúan a nivel de los riñones, ocasionando aumento de la pérdida de agua y potasio por orina. Por lo tanto la pérdida de peso es a expensas de agua y no de grasa.

Los pies y las manos se muestran fríos a veces hinchados. El pulso es lento. Los pensamientos pueden llegar a presentarse confusos o desacelerados, con una memoria pobre.

VÓMITO: No produce disminución del peso por-

ACTITUDES PREOCUPANTES ADOLESCENTE

Cocina para los demás, pero no prueba ni come lo que cocinó. Realiza regímenes alimentarios extraños y muy estrictos. Continuamente se encuentra a dieta auto impuesta. Paulatinamente elimina alimentos de su dieta. Si come lo que considera mucho, lo compensa con actividad física o algún método de purga. Come solo.

Depresión.

Se prepara la comida de forma especial.

Fatiga.

Esconde comida o come a escondidas. Se levanta por la noche a comer.

SIGNOS FÍSICOS

Después de comer se encierra en el baño sin motivo aparente.

Pérdida de peso mayor al 15% por debajo del peso adecuado.

Pasa muchas horas e incluso días sin comer.

Ulcera de estómago y de esófago.

Los horarios habituales de comidas de la familia los ocupa con actividades para evitar sentarse a la mesa.

Caída de cabello. Pequeñas rupturas vasculares en la cara o bajo los ojos. Fatiga.

Pone de manifiesto sentimiento de culpa o desprecio por haber comido. Utiliza ropa muy suelta para ocultar el cuerpo. Adopta conductas rituales al comer como contar la comida, cortarla en pedazos muy pequeños, jugar con ella en el plato.

Amenorrea – lanugo.

Prepara la comida casi quemada con la idea de eliminar la grasa.

Atrofia muscular.

Irritación crónica de la garganta. Pérdida de tejido graso. Hipotensión.

SIGNOS PSICOLÓGICOS.

Caries dentales

Aislamiento.

Piel amarillenta, osteoporosis, hipotermia.

Sentimiento de autoestima alto o bajo en función de lo que come o no come.

Deficiencia de las glándulas tiroides.

“NATURA MURADAN” p/ Amado Barrera

“Babosa de mar”: Este verano se produjo un fenómeno natural por su naturaleza pero excepcional por su rareza en las playas de Esteiro y es de suponer que en todas las de esta beiramar: la aparición de miles de “babosas de mar” varadas en la playa y a la deriva en el agua, aún vivas pero a todas luces moribundas. Su presencia ha ido en aumento significativo durante el último mes, pero estos días es tan ingente número que a nadie pasa desapercibida e incluso hay quien muestra algún temor. No hay motivo: es un fenómeno totalmente inofensivo, incluso si se tocan o se cogen no causan el

menor problema, (aunque su natural defensa al contacto es la emisión de un líquido viscoso, éste es inocuo para el hombre), salvo la lógica molestia física de ir evitándolos al andar por la playa. “Babosa de mar” es un nombre común apropiado, por su aspecto y también por su correspondencia a la Clase de los Moluscos Gasterópodos, pero puede dar lugar a confusión, pues se reserva para otro molusco parecido pero de otro orden taxonómico, reservándose para estas especies otro nombre común, el de “Liebre de mar”, por el aspecto de sus tentáculos inferiores. Al tacto se aprecia una dureza interna, que es la concha residual (de la que carecen las “babosas”). Se trata de una especie del género Aplysia y este fenómeno tan raro (en Esteiro nadie recuerda algo así) se puede explicar, en principio, por dos hipótesis: Una abundancia de su recurso alimenticio (varios tipos de algas, según su edad) junto con muy favorables condiciones ambientales (temperatura, ausencia de favorecen la supervivencia de un gran número de larvas (en cada

puesta hay más de 130.000 huevos); tanta superpoblación causa una rápida disminución del recurso y la población cae en picado. Esta teoría puede verse apoyada por la reciente extracción industrial de algas en la zona, prolongada durante cosa de dos meses previos al verano. Otra explicación sería que, tras la puesta, los individuos quedan muy debilitados y sólo les queda abandonarse a morir para dar paso a la siguiente generación, convirtiéndose en “fenómeno de masas” cuando la población tiene alcanzado un número inusualmente grande por condiciones medioambientales excepcionalmente favorables; esta teoría estaría apoyada por la simultánea presencia de miles de puestas, tantas, aparentemente, como individuos a la deriva, aunque no tan visibles, pues la mayoría quedan adheridas a las algas. Hay una tercera teoría, que armoniza las dos primeras: explosión de la población por condiciones favorables, debilitamiento tras la puesta y escasez entonces de recursos alimenticios.

A LABAZADA A DANZA SAE DA PANZA A nai do Cristoviño no rexía moi ben que digamos dos miolos do cerebro da cabeza, defecto este que xa lle viña de herdanza; e o pai, rexía un pouco mellor cando non estaba borracho, que rara, moi rara, era vez que non se atopa neste estado de embriaguez que é o mesmo que dicir que aínda rexía menos.

Ó outro día, luns, chegou a casa da señora Mariquita o Cristoviño, ditoso e feliz, dicíndolle: –Mamá Mariquita. Onte farteime de comer na carballeira da Madanela. ¡Miña nai o que tal co-

Pois nesta condición calamitosa, sen roupiña que vestir e famiña en abundancia, vivía, mellor dito malvivía o Cristoviño e mais os sete ou oito irmáns, mal contados porque seguramente eran máis, nunha mísera choza afumada e negra co-

mín! Case me fartei. –¿Ulo o anaco de galo que me traes para min? –preguntoulle a Mariquita. –Non lle traio nada. –¿Daquela? –E que non sobrou nada. Comémolo todo. mo os meus pecados –non me atrevo a chamarlle casa por non faltar a verdade– de non sei cantos centímetros cadrados (pois a un metro non chegaba). Tiña de bo, tanto o Cristoviño coma os seus irmáns, que amais da nai biolóxica, a que os pariu, outras nais que eran as que, dun xeito ou outro, vestíannos, educábannos e mantíñannos. Tamén cumpre dicir que eles, as criaturiñas, eran todos de máis xeitoso, mesmamente coma anxelotiños.

E o rapaz non mentía. A señora Mariquita ben que o comprendía; por iso preguntoulle: –¿E que tal estaba? –¡Mi má! De tanto que nos gustou ata lle chuchamos os osos. Entón foi cando a señora Mariquita, a súa nai Mariquita, lle

Un día o Cristoviño foi en cas da súa nai Mariquita (unha das tantas que tiñan, sen ser a deles) e moi contento díxolle: –Non sabe, mamá Mariquita. Papá ten un galo e vaino matar mañá en Louro para comelo na festa da Madanela. E a señora Mariquita, a nai Mariquita, moi agarimosa, díxolle ó rapaciño: –E a min non me has de traer un anaco. – Respondeulle o neno: –Se mo dá miña nai, si. Ó outro día, domingo, festa da Madanela, alá foron para Louro, que mesmo parecía unha procesión sen santo, o Cristoviño, os pais do Cristoviño e a lexión de irmáns do Cristoviño co galo e demais trebellos en cestas á cabeza. Ese día no apareceu Cristoviño pola casa da súa nai Mariquita.

preguntou: –¿Cómo o cociñáchedes, asado? – respondéndolle o cativo moi orgulloso: –Non señora. Metade en empanada e a outra metade en caldeirada. (p/ Marcelo da Rabela)

Rueiro dos Cuncheiros (Louro)

Tipo de ben: Vivenda singular , Alpendres e edificios auxiliares , Concello: Muros Parroquia:Louro (Santiago de) Lugar:Louro-Rueiro dos Cuncheiros. Cronoloxía: Descoñecida , Descrición:

tín sen antepeito baixo o que se encontra a entrada ás cortes. Este tipo de construción correspondería a chamada “casa do pincho”, que apareceu na Galiza mariñeira na idade media e caracterízase por ter o piñón na fachada da casa así como pola súa construción entre medianeiras.

Conxunto formado por unha vivenda e un alpendre adosado. Trátase de dúas edificacións rectangulares cubertas cada unha delas a dúas augas,conformando así unha fachada de dous piñóns, na que resalta a sopena para protexer o cumio, e unha gárgola para a saída da auga que percorre a gran canle do muro medianeiro cara a fachada. Nos muros utilízanse grandes pezas graníticas axustadas con rachas (perpiaño) sen regularizar. No alpendre destaca a porta, protexida por dúas grandes pezas monolíticas que soportan a súa vez outra que serve de torna chuvias. A vivenda accédese por un sinxelo pa-

Propiedade: Privada Uso actual: Residencial Código no Catálogo da Xunta: Categoría do Ben: Dato descoñecido Tradición oral: Referencias bibliográficas: SORALUCE BLOND, José Ramón e FERNÁNDEZ FERNÁNDEZ, Xosé: «Arquitecturas da Provincia da Coruña, Carnota, Lousame, Muros, Noia, Outes e Porto do Son».

Artigo de Xokas Figueiras, recollido en: www.patrimoniogalego.net

Natura Muradan:“GLADIOLO COMUN” p/ Amado Barrera

El “gladiolo común” (Gladiolus communis) es sin duda ninguna una de las más raras flores gallegas y la menos común de las gallegas flores que en Muros atoparás. Si es que la atopas: En los 30 veranos que llevo por esta beiramar, ha sido éste el primero en que un gladiolo he visto. Con eso está dicho todo. Es el género Gladiolus el más importante (con 300 especies, la mayoría africanas y muchas de ellas cultivadas en todo el mundo en gran número de variedades e híbridos), de la Subfamilia Ixioideas (flores reunidas en

una influorescencia unilateral y con asimetria aparente) de la Familia de las IRIDACEAS del Orden de las LILIIFLORS. Es una de las tres únicas especies del género que viven en España. Típico de ellas es el aspecto del androceo, cuyos estambres, que son arqueados y filiformes,y

están

dispuestos unilateralmente

están libres (no soldados) y tienen las anteras, que son lineares, más largas que los filamentos. La

palabra

“gladiolo” significa “espada pequeña” (de ahí el de “gladiador”), que es el aspecto de sus hojas.

O CASINO DE MUROS

O Casino de Muros, que fora fundado no ano 1895, está a piques de desaparecer, e con él , unha das sociedades mais antiguas de Muros e a súa bisbarra.

Reproducimos en TMT un traballo realizado por Don Francisco Caamaño Cebreiro (+), no ano 2007, para a páxina Web do CIRCULO DE RECREO NAUTICO MURADANO:

“El Círculo de Recreo Muradano se constituyó en Sociedad Recreativa en la villa de Muros el 13 de Enero de 1895. Estuvieron presentes en el acto fundacional los siguientes señores: D .León Casiano Campelo – D.Timoteo del Sel – D.Alejandro Portals Boris –D.Abelardo Dubert Riva – D. Adelino Portals Boris – D. Joaquin Vieta – D.Juan Lojo - Ricardo Romani Ferrer – D. Abelardo Dubert Siaba – D. José Fernández Iglesias – D. Adolfo del Sel – D. Abelardo Romani Azuaga – D. Jose Romani Mariño – D. Alejandro Portals Portals – D. Francisco Dubert Siaba – D. Manuel Romero – D. Luís González – D. Joaquin Caamaño – D. José Manuel Castroman – D. Antonio del Sel – D.Secundino P. Pardiñas – D. Francisco López – D. José Portals Boris – D. Juan Louro.

tura por medio de conferencias, cursillos y fomentar la lectura con una buena biblioteca. Se prohibía tratar cualquier asunto de carácter religioso o político Figura registrada en el Libro Registro General de Asociaciones perteneciente al fondo documental del Gobierno Civil de la Coruña al folio 26 posterior y 27 anterior de la referencia 5022 el día 20 de Enero de 1895. A lo largo de su centenaria historia sufrió distintas alteraciones, tanto en lo referente al domicilio social como al estatutario. Con respecto al estatutario destacan fundamentalmente la modificación del artículo 17 del reglamento efectuado el 21 de Enero de 1919 .En esa fecha el domicilio social estaba en dependencias del propio Ayuntamiento. Presidía la sociedad Antonio Beiro Uhía.

Tuvo su domicilio social en la casa nº 24 de la calle del Mar , propiedad de D .José Portals Boris La primera Junta Directiva recayó por unanimidad en los siguientes señores: Presidente : D. Juan Louro Vicepresidente : D. Antonio del Sel Secretario: D. Secundino Paris Pardiñas Vocal: D. Ricardo Romaní Ferrer Vocal: D. Francisco Dubert Siaba quienes acometieron la redacción de los primeros Estatutos por los que se regiría la Sociedad. El arranque de la misma fueron con 28 socios .El primer conserje D. Luís Romero, maestro nacional con un sueldo anual de 630 pts y el encargado del primer equipamiento mobiliario. El objeto de la Sociedad era proporcionar a los socios y familias, recreo, distracciones, difundir la cul-

A petición del Gobernador Civil, bien por extravío de los anteriores estatutos, bien por haber sufrido la Sociedad un cierre por sanción o por ambas causas, se modificaron varios artículos dando lugar a una nueva redacción del reglamento; esto ocurría el 29 de Febrero de 1928 bajo la Presidencia de D .Isidro García Dubert. En esa fecha la razón social estaba en la calle de La Marina nº 11 (Edificio Artaza) Los socios en esa fecha eran 60. La reforma estatutaria obligatoria después de la guerra de 1936 obligaba a reformar determinados artículos a todas las Asociaciones en virtud del Decreto de 25 de Enero de 1941. Se aprobó dicha reforma el 1 de Marzo de 1941 y al mismo tiempo la nueva

Junta Directiva presidida por D. Manuel Rodríguez Paris. En ese momento el nº de socios eran 49 y el local social era el actual edificio del Banco Gallego.

El 30 de Junio de 1952 debido a un violento incendio quedó destruido el local citado anteriormente con todas sus pertenencias a excepción de una silla olvidada en el balcón del inmueble. Presidía la Sociedad D .José Malvárez Dubert y la dirección era Avenida Calvo Sotelo nº 30. Desde el incendio hasta el traslado al Curro de la Plaza nº 2 las actividades sociales se desarrollaron en el bar de Ramón que existía en el ensanche de la Avenida de la Marina La reforma estatutaria aprobada el 20 de Enero de 1961 fue solicitada por D. Manuel Fuentes Lago presidente de la sociedad en esas fechas. El local seguía en el Curro de la Plaza nº 2. Pequeñas reformas durante un periodo de tiempo hasta que en fechas recientes se amplía la denominación social que pasa a llamarse CIRCULO DE RECREO NAUTICO MURADANO con domicilio Corro de la Plaza nº 2 . La Sociedad la presidía D. Marcelino Otero Ramos. Actualmente (2007) su Junta Directiva está presidida por Dª Begoña del Sel, integrando el equipo directivo Pepa Fabeiro, Marco Lojo, Ramón Sambade, José Da Silva, Dolores Ferreiro, María Teijo, Antonio Caamaño, José Luís Martínez y Miro Lago“. Muros a 24 de septiembre de 2007"

nas noites das «areas gordas» a lavar, peitearse

A fonte da Pontella do Maio en Esteiro

e para esquillar aos curiosos. Pero a da Pontella é a fonte máis singular de Esteiro. Trátase dunha fonte bonita e moderna. Foi

p/Francisco Abeijón Núñez.

feita a principios do século XX con unha fasquía

Hai agora un par de anos, a nova corría como un

de construcción vilega. A súa base octogonal e a

ruxe ruxe por todas as parroquias do concello: os

adornada columna central fan pensar na imaxe

veciños do lugar do Maio ían facerlle o cen cum-

típica dunha praza en calquer vila de Galicia. Foi

pleanos á súa fonte do lugar. Tratábase dunha

unha contrucción ambiciosa para o tempo e o lu-

festa atrevida e especial. Con presenza dos membros da corporación muradana coa súa alcaldesa á fronte, con concurso de tartas incluída e a que finalmente acudiría moita xente. Imos repasar hoxe aqueles días e aquela festa para saber un pouco máis da fonte da Pontella do Maio. Os veciños dispuxéronse a celebrar os cen anos da construcción da fonte da Pontella sabedores de que non se trata da fonte máis vella da parroquia. Máis ben ao contrario, probablemente a da Pontella sexa unha das fontes máis novas. Polo título de fonte máis antiga de Esteiro terían que loitar as outras fontes: a do ferrollo, a lamuda, a da chouza, a do pozo de fontenla, a do barreiro, a da mexadoira, a da mixirica, a de fontecoba, a de fontedortas, a da marta, a do canle de solleiros, a de reboredo, a de uhía, a do catalán na ribeira,

gar no que foi instalada. Sobre esta fonte contan que xurdiu unha lenda: a de agacha no seu interior un auténtico tesouro. A fonte foi construída no outono de 1911 pola cuadrilla do mestre canteiro “do neto de Reboredo”. Fíxose a instancias de varios veciños do lugar do Maio que un ano antes presentaran unha solicitude ao efecto no concello de Muros. A súa construcción foi unha das primeiras decisións que etc… Tampouco se trata dunha fonte lexendaria como a de “riba” na que se xuntaban as meigas

tomaría como alcalde, D.José Romaní Ferrer. Un home que era a terceira xeración daqueles cata-

láns que a principios do século XIX emigraron a

frontarse aos obreiros municipais. Impedindo o

Galicia para instalrse en Esteiro na percura de

traballo da brigada municipal desfacéndolle pola

sardiñas. Este alcalde de Muros era neto de José

tardiña o choio feito durante todo o día. Este épi-

Romaní i Ytllas e de Rosa Cruz i Roca, matrimo-

co episodio chegaría á xustiza tendo que pasar a

nio que procedente de Blanes na provincia de

declarar diante das autoridades da época moitos

Girona foron o alicerce do imperio que crearon os

veciños que foron encausados por este asunto.

romaní esteiráns.

Protagonizando, principalmente as mulleres do lugar do Maio, un exemplo de solidariedade entre veciños por non identificar ninguén aos autores dos feitos. Esta decidida oposición veciñal conseguiu ablandar a unhas autoridades municipais que estaban totalmente deslexitimadas socialmente no tramo final da dictadura. E ao contrario do que lle pasou a outros monumentos no concello de Muros a fonte da Pontella non se moveu do seu sitio no lugar do Maio.

Gracias ao arquivo municipal de Muros, custodia-

Se cadra, por estes motivos a fonte da Pontella

do por Pepita Fernández, podemos saber hoxe

foise convertindo nun sinal de identidade do lu-

que o coste total da obra foi de mil cincocentas setenta e unha pesetas da época. E tamén que foi precisa a autorización de Manuela Montes Núñez para pasar a tubería que conduce a auga dende o manantial ata a ubicación da fonte á beira do camiño do lugar. Co paso do tempo, a fonte da Pontella, converteuse no principal espazo cívico e de reunión do lugar do Maio. Antes da existencia da traída da auga corrente ás vivendas, a Pontella foi o punto de encontro da xente que ía á fonte para encher as caldeiras de auga. E máis modernamente, pasou a ser o sitio no que reinar os nenos do lugar, e para as reunións da mocidade nos seráns no

gar. E ao final vai resultar certo que a fonte agacha na súa base un tesouro. O tesouro da solidariedade entre as persoas que fixo posible que os veciños defenderan o patrimonio comunal. E

tempo de verán. Na Pontella tamén se viviría un destacado episodio no tramo final da dictadura franquista cando o alcalde de Muros daquel tempo dispuxo o seu traslado e a construcción dunha especie de alxi-

tamén para que lles dese por xuntarse todos a celebrar o centenario da súa construcción: O lugariño do Maio, non hai sitio como el, non te vaias queridiño, sen coller amores nel

ve no lugar. Os veciños xuntáronse para des-

O lugariño do Maio, luce con moito esplendor,

montar esta maniobra e mesmo tiveron que en-

coa fonte da pontella e un ciclón gañador.

ENTREVISTA O GRUPO MUSICAL TERBUTALINA Por Quin Caamaño Quin Caamaño .-Todo o que escoitei e lin de vós non é nada convencional, polo tanto esta entrevista tampouco debería selo.

ma de arte que non sexan a música e a tanatopraxia.

Quin.- Vós de quen sodes? -A Terbutalina nase no insentro entre Ventín, Muíño do Vento e Esteiro (condados do estado de Muros) Q.C. -Sodes todos de Muros? Terbutalina -Hai tres de Esteiro, un de Ventín e outro que ninguén quere recoñecer como propio.

Q.C. -Sei que non é a primeira incursión no mundo da música. De onde vindes? T. -Tocabamos todos en John Happy Driver, un proxecto para sacar a nenos pobres das favelas grazas ao free-jazz, mais expulsáronnos polas nosas incoherentes ideas políticas. Q.C. -En pouco tempo fixéstesvos cun oco na escena musical galega. Como foi o proceso? T. -Compoñemos cancións que despois tocamos en concertos, a xente escóitaas e despois cántaas cando está de festa ou tras o coito. É dicir, facemos o que fai un grupo que se valore algo a si mesmo. Q.C -Xa levades feito varios traballos, algún deles gravados en Portugal e Los Ángeles. Como foi iso? Q.C.- Supoño que esta pregunta vola farían unha morea de veces, por que o nome de Terbutalina? T. -Por motivos puramente comerciais. Cobramos unha comisión dun emporio farmacéutico que non podemos citar. Q.C.- Como se creou o grupo? T. -Grazas a un anuncio de Infojobs. Q.C. -Entre vós tamén hai un poeta, non? T. Esperemos que non. Terbutalina está en contra da literatura e de calquera outra for-

T. -Iso son caprichos que nos permitimos de cando en vez. Como ben se sabe, ningún de nós está casado (por agora), polo que podemos gastar os cartos que gañamos nos concertos no que nos peta. Xa gravamos en Los Ángeles, Portugal e Belgrado. O próximo disco igual o gravamos en Londres ou en Tijuana. Iso é o que temos en mente, vaia. Q.C. -As vosas cancións son moi peculiares, con letras moi divertidas e moito ritmo. Como é o proceso de composición? T. -Preferimos non dicilo, porque incorreria-

mos en varios delitos. Q.C. -De donde bebestes musicalmente? T. -Cada un de nós ten as súas influencias. Sería moi complicado citar só unhas poucas, mais podería resumirse que a Terbutalina bebe de si mesma. Autoinfluénciase. Q.C -Na actualidade como definirías o voso estilo? T. -Garage-punk. Q.C. -Co tema “Filloa” vexo unha intención de defender o noso ante a invasión das cousas que nos veñen de fóra. É así? T. -Non, para nada. Q.C. -Este foi un ano importante para Terbutalina. Nomeados como mellor grupo galego nos Premios da Música Independente e un dos vosos discos está entre os 25 mellores do rock galego. Non está nada mal, non? T. -Son cousas que van pasando, mais ás que lles damos a súa xusta importancia. Se estamos nisto non é por esa clase de recoñecemento, senón polo sorriso dun neno, mellor dito, polo sorriso dunha nena ou de varias. Q.C. -Tal como está o mercado é difícil vender discos. Vós tomastes outro camiño neste sentido. Explicádeo.

Q.C. -Para cando unha actuación en Muros? T. -Cando lle poñan o noso nome a unha praza. Q.C. -Como vedes a Terbutalina dentro duns anos? T. -Se todo vai ben, presidindo a Xunta. Q.C. -Tanto polas letras das cancións, da música e os vídeos sodes un grupo moi divertido e cañeiro.; iso non quita o voso compromiso coa actualidade dando a vosa versión. T. -Somos un grupo de música. Q.C. -Foi un pracer esta conversa, agardamos vervos axiña por Muros e desde The Muros Times desexamos que todos os vosos proxectos cheguen a bo porto. T. -Agradecidos a vós polo trato que nos dades.

T. -É sinxelo: non vendemos discos. Fi-

Discografía: Live in Catoira (2011) - Que-de-leite! (2011) Broncodilatador (2011) - Hostias para todos (2012) Ritmo Serbio (2013) Letras de algunha canción de Terbutalina FAI SOL. Fai sol, e veñen os turistas e suben os presios e desaparesen as caras de despresio Fai sol, e eu estou moreno

naciámonos cos directos. Q.C. -Cantos discos levades editados ou colgados? T. -Contando directos e EPs, un total de seis. Q.C. -Neste verán actuastes en varios festivais e festas. E agora, que vos queda para este ano? T. -Gravar novo material para volver suar nos escenarios.

Bambamdubidubambam, Bambamdubidubi Bambamdubidubambam , Bambamdubidu Fai sol e énchense as terrasas e póñense en bikini todas as rapasas Fai sol e eu estou moreno Bambamdubidubambam / Bambamdubidubi / Bambamdubidubambam / Bambamdubidu http://www.youtube.com/watch?v=6LCuNpLJMPM

Os nosos fotograf@s Benigno Louro Sendón, mais coñecido por “BENIRROXO”, e un fotógrafo pasional. Alí onde vai sempre leva a súa cámara, e sempre disposto a exprimila cunhas fotografías diferentes; tomadas no lugar oportuno e no momento xusto. No que non ten competencia e en facer fotografía paixasística. Parece como si a luz, o entorno, o semblante e ata a cor estuveran esperando por él. E dentro das paixases: o seu querido MONTELOURO, ó que fotografía de forma única, irrepetible. Ahí van unas cantas fotos, dos moitos milleiros que ten nas súas coleccions.

AIRES DE PATRÓN p/ Manuel M. Caamaño Sonou o timbre do teléfono do barco, e ao descolgalo, no outro lado da liña, a voz dun vello coñecido tamén patrón dun porto veciño que me chamaba para unha consulta nada habitual. A conversa que mantivemos foi máis ou menos esta.

nomeaba ao coitado do meu amigo, e pedinlle a vella si podía eu soster a peneira xunto co enfermo de “aire”. A muller accedeu sen ningún reparo e sostivemos a peneira meu amigo e mais eu mentres a vella repetia o ritual. A peneira revirábase de tal maneira que esvaraba de entre os nosos dedos cada vez que ela dicía o nome do meu amigo! Logo para maior gloria da menciñeira e maior confusión para min, pronunciou o meu nome e a peneira non se moveu un só pelo entre as nosas mans; polo visto eu estaba libre de aire algún! Convencido eu de que a peneira viraba sen truco nin artificio visible, pasamos ao seguinte ritual. O que ía a sanar o meu amigo!

- Coñeces a algunha menciñeira en Muros que quite o aire? - Estasme a tomar o pelo? - Non , necesítoa de verdade. - E lo?

Unha trepia de ferro con loureiro ardendo e fumeando no seu interior pousada no chan, era o instrumento. Nada de ultrasóns, nin escaneres, nin raios X , tan só unha trepia.

-Fai unha boa temporada que non me van ben as cousas no traballo. Vaiamos onde vaiamos a pescar, os peixes para nós sempre son poucos. Xa probei todos os remedios que eu podo aportar e seguimos igual , teño que estar posuído por algún mal aire!

O doente pasaba unha e outra vez por riba do fume mentres tres mulleres chamadas María rezaban

Eu coñecía o meu interlocutor facía unha morea de anos , dende que aínda rapaces estabamos na escola de náutica en Vigo aló polos anos 70, e crin que me estaba a tomar o pelo con esa pregunta. Pero ante tales argumentos e ante a evidente desesperación do meu amigo, din creto a súa petición e quedei en informarlle das miñas pescudas en pos da menciñeira. Non me fixo falta buscar moito, fun informado da existencia dunha recoñecida “sanadora de aires” nun lugar da parroquia de Serres e así llo comentei ao meu amigo, quedando citados para o seguinte sábado en Muros. Picoume a curiosidade por saber máis da sanadora e souben que era sogra dun coñecido meu e pedinlle a ese coñecido que nos acompañase. O sábado en cuestión xuntámonos os tres e acudimos en comandita á consulta. Nun alpendre de pedra estaba a vella , medio encurvada pola artrosis e cos avíos de sanar preparados. Unha peneira era o instrumento que ía dicir se o meu amigo tiña o “aire” e se o tiña, dilucidar a súa procedencia, pois disque cabia a posibilidade de que fose de morto ou de vivo ese mal tan etereo. Nun lateral da peneira unha tesoira espetada, e dentro da criba un peite(símbolo da bruxa) , unha moeda enferruxada e arredor da tesoira un rosario , por aquelo de ter contentos aos santos cristiáns. O ritual era simple. A vella cun dedo na tesoira e o presunto posuído polo “aire” con outro sostiñan a peneira. A menciñeira recitaba o conxuro. -Peneiriña de peneirar , dime si (aquí o nome do doente) ten o aire, se é de vivo vírame a cara e se é de morto vírame o cu.E a peneira pendurada da tesoira comezaba a revirarse sempre ao mesmo sentido.

“padresnuestros” e “avesmarias” e a menciñeira murmuraba escuros e segredos conxuros. Así escasamente un minuto ata que a vella decidiu someter ao meu amigo a un novo dictame da peneira . A criba esta vez nin se inmutou co nome do antes posuído,. -Estas curado meu fillo- Foi a sentencia da vella. Eu coido que a muller nada pediu polo seu traballo , e si algo obtivo foi pola boa vontade do doente. Cando saímos do alpendre a faciana do meu amigo tiña un xesto moi distinto que cando entramos. Poucos días despois era eu que marcaba o telefono del para preguntar si as cousas cambiara. - Man de santa, Manuel . Esa muller cambioume a vida. - Vanche mellor as cousas logo?

Varias veces lle fixo a mesma pregunta e outras tantas a peneira revirouse do mesmo xeito.

Dende aquel día os peixes apéganse a min leve a onde leve o barco.

A sentencia foi clara: -Meu fillo , tes o aire e é aire de vivo. A receta, simple. -Tes que pasar polo fume.

Raio, pensei, porque non había de ter eu tamén o “aire” para que logo de sanado se me apegasen tamén a min os peixes!

Eu observaba todo aquelo entre escéptico e abraiado de ver como a peneira se reviraba cada vez que a vella

Poderosa arma é fe.

A voz dos nosos poetas

Que non é touca ou toalla Que non é touca ou toalla Foto: José Brinqueiro

nos dous cumes pioneira, nin tampouco borraxeira

Enche as copas de viño,

competente pola talla;

elas farannos gozar,

carda algodón de primeira esta nube silandeira, virtual e sobranceira,

rosal, ribeiro, albariño,… icémolas para brindar.

de ilusionismo en baralla que, polo visto, é pantalla;

Xurdirán os sentimentos,

condesación tan lixeira,

as gañas de parolar,

de verán, faina a peneira

trafegos de mar e vida,

por renegar da poalla, do orballo, chuvia guerreira

historias de nunca acabar.

do tempral cando atalla, do vendaval cando malla

Enche as copas taberneiro,

sen compaixón na ribeira;

tamen queremos olvidar.

é tan bestial na batalla

Lembranzas de vellos...moitas!

quen no estío algodoeira.

Copas de viño...máis!! Joaquín Vilar.

http://rioderradeiro-naeiroa.blogspot.com.es/

Entrevista a Musta. Un neno saharaui en Muros p/ Quín Caamaño

playa, al monte, jugamos….. -TMT.- ¿Quiénes son los chicos mayores? M. Kiko, Antía…., los que mandan en el campamento. -TMT.- Dijiste que te gustaba la playa. ¿Conocías el mar? M.- No pero mi hermana me contaba que el mar era un sitio con mucha agua y que se metía para nadar. TMT.- ¿Y cuándo vistes el mar, qué te pareció? M.- Un sitio con agua, mucha, mucha agua!!!!

As VACACIÓNS EN PAZ preséntanse nun marco de solidariedade e axuda desinteresada co fin de propiciarlles unha estancia agradable e humanamente ricas aos nenos e nenas saharauis que viven nos Campamentos de Refuxiados de Tinduf, e que no verán chegan ata os 55º.

-TMT.- ¿Ya sabes nadar?

A primeira semana será de visitas aos médicos, para recoñecementos, analítica, revisións, vacinas….. Dentro deste programa, una familia muradá acolle a un destes nenos gracias a colaboración do Concello de Muros. -The Muros Times.- ¿Cómo te chamas? Musta.- Mustafa Bachir pero aquí todos me llaman Musta. -TMT.- ¿Cuánto hace que vienes a Muros? M.- Dos años -TMT.- ¿Cuánto tiempo echas en Muros? M.- Los dos meses de verano. -TMT.- ¿Cómo es que viniste a Muros? M.- Antes ya vino mi hermana Salka y Quin me preguntó por teléfono si quería venir y le dije que sí.

M.- Sí. Antes nadaba con manguitos, ahora ya no.

-TMT.- Cuándo te lo dijeron, sabías a dónde venías?

-TMT.- ¿Vas a volver para el año?

M.- Sí, mi hermana Salka me contaba todo de Muros y de la familia de aquí.

M.- Si me llaman vengo, a mí me gusta mucho. TMT.- Musta é un rapaz inquedo, todo enerxía e a entrevista parece que empeza a cansalo, así que deixamos que colla o seu patín e recorra o Curro da Praza una e outra vez, como fai tódalas tardes despois de vir da praia . Como decía él; patín bici, balón…. Da gusto ver como disfruta, a alegría que desprende . Parece que leva aquí entre nós toda a vida.

-TMT.- ¿Qué es lo que más te gusta de Muros? M.- La comida, la playa, andar en bici, el patín, el campamento….los amigos. -TMT.- ¿Te gusta la comida de aquí? M.- Sí, mucho. TMT.- ¿Qué es lo que más te gusta? M.- Pollo con patatas, tortilla, aceitunas,pescado…

Remata Agosto e Musta ten que voltar ao Campamento de Refuxiados de Tinduf, alí o agarda a súa familia.

-TMT.- ¿Qué hacéis en el campamento?

Ata o ano que ben Musta!!!

M.- Voy con mis amigos y los chicos mayores a la

MUROS: de sardiñas e polbos, no ano 1902 p/ Manuel Lago Alvarez Hai quen di que a historia acaba repetíndose sempre. Para min, que non é para tanto.. De repetirse, só o fai un pouquiño. E en cuestión de pesca e cosechas (que non creo que sexa historia) son as condición climáticas anteriores ou sobrevidas, as que mandan.

recuerdan. En este tiempo que siempre había buenos lances, se reducen hoy, trabajando mucho, a cientos escasos. Se está pagando el millar a 38 reales. Estos días abunda bastante la caballa. Los pescadores hacen su agosto pues la pagan los acaparadores, el ciento a cindo duros y medio. Los pobres tenemos que comer las espinas. ¡Quién lo diría!. Esta ria, tan abundante en pescados de todas clases y alcanzan unos precios tan subidos. El pulpo ha llegado el quintal a veintiún duros, precio desconocido en esta comarca. Los que suelen comprarlo reunieron cerca de 200 quintales, esto solo en la primera remesa, correspon-

Neste verán de 2013 estivo en boca de todos a escaseza de sardiñas. Os barcos poucas traían, e as poucas que se poñían a venda tiveron un prezo moi por riba dos habituais. Por San Xoán, na noite máxica, na que botamos fora os meigallos, e de costume inmemorial comer sardiñas asadas feitas nas brasas do purificado lume. I este ano, para caseque todos foi obrigado recorrer a carne e os chinchiños, que resultaron mais baratos que as moi desexadas sardiñas. Pero como antes dicía, isto do 2013 e caseque unha historia repetida. Tamén no ano 1902, a escaseza de sardiña na nosa ria era patente, e as queixas das xentes eran dobres: unhas pola propia escaseza, e outras, polo alto prezo que tiñan. Vamos… pintadiño, pintadiño, o que pasou mais de cen anos despois. O periódico local “El Pueblo Muradano”, no seu número de novembro de 1902, faciase eco do malestar existente na Vila pola escaseza e alto prezo das sardiñas e outros productos, da seguinte maneira: “NUESTROS PRODUCTOS: La cosecha de sardina de este año fue de las más escasas que se

diendo la mayor parte al barrio de la Virgen, unos 3000 duros, nada menos. Esta gente, por su laboriosidad y condiciones marineras, se está poniendo muy bien. Reconocen que no hay que alejarse mucho de la familia para ganar el pan nuestro de cada dia. El maíz, que dicen hubo una cosecha regular, ya se paga el ferrado a 22 reales. Como todo está tan caro, auguramos un mal invierno. Si Dios no lo remedia vamos a comernos los unos a los otros. Y por añadidura, el vino nuevo a 35 céntimos.” Esta era a crónica do queixoso redactor da nova, que me da que ten moito “retintín”, xa que deixa para os últimos parágrafos o comentario sobre o alto prezo do viño novo (35 céntimos o litro). Creo supoñer ben, si penso que o muradano redactor era dos que dicía: “QUE SUBA O PAN E QUE BAIXE O VIÑO”

COLABORA:

CONCELLO DE MUROS