Congoville op de Middelheimsite

“De stad Antwerpen, en de Middelheimsite De tentoonstelling vertrekt van Congoville in het bijzonder, bieden een krachtig prisma op de Middelheimsite (het gebied waardoor je de contouren van een onzichtbare dat bekend staat onder de naam stad kan zien en opnieuw verbeelden. ‘Middelheim’ is groter dan het museum). Lange tijd was Antwerpen als havenstad Welke koloniale sporen zijn hier de Belgische poort naar Congo. te vinden? Schepen vertrokken hier met imperialistische overtuigingen, mensen en wapens. (…) De opvallendste link staat naast het Maar de schepen keerden ook terug (…). Middelheimmuseum: de voormalige Ze ontscheepten een ongelooflijke hoeveelheid Koloniale Hogeschool, opgericht materiaal, grondstoffen, kostbaarheden, in 1920, waar ambtenaren voor de propaganda in beeld en woord, en ervaringen.” koloniale gebieden werden opgeleid. Sandrine Colard, curator Congoville De oprichtingsakte van de Koloniale Hogeschool werd getekend in Kasteel Middelheim. Het Kasteel diende ook als locatie om belangrijke gasten te ontvangen en de terreinen van het museum werden gebruikt voor sportactiviteiten van de school. Maar de school en waar die voor stond, zijn in de vergetelheid geraakt. De eerste wetenschappelijke studie is er nu pas over gemaakt, in opdracht van het Middelheimmuseum. Het heeft dus

zo’n zestig jaar sinds het uitroepen van de onafhankelijkheid van Congo, Rwanda en Burundi geduurd, voor België dit belangrijke stuk koloniaal erfgoed echt intensief onder de loep neemt.

Een tweede link is het park waarin het Middelheimmuseum in 1950 werd gesticht. De stad Antwerpen kocht het domein in 1910 en stelde het in 1912 open voor het publiek. Deze data zijn niet zonder betekenis. Sinds 1908 is België een koloniale grootmacht en dat straalt af op de stedenbouwkundige ontwikkeling van lanen, monumenten, parken en pleinen. Het ontstaan van het Middelheimpark loopt parallel met de geboorte van de Belgische koloniaal, zo merkt Sandrine Colard op. De Belgische kolonisatie in vijf data:

1885 Internationale erkenning van de privékolonie van koning Leopold II: Congo-Vrijstaat. 1908 Onder internationale druk om een einde te maken aan de wantoestanden neemt België de kolonie over: Belgisch Congo. 1916 België verwerft twee Duitse kolonies: Ruanda en Urundi, die als één gebied gerund en geëxploiteerd worden. 1960 Officieel einde van de kolonisatie en onafhankelijkheid Congo. 1962 Officieel einde van de kolonisatie en onafhankelijkheid RuandaUrundi. Zij gaan als twee aparte landen verder: Rwanda en Burundi.

“De grootste ambitie van de tentoonstelling is om de bezoeker mee te nemen op een tocht waarop hij afstand leert te nemen van het imperialistische verhaal dat nog altijd kritiekloos verheerlijkt wordt in deze stad. En tegelijk wordt er aan de diverse zwarte gemeenschappen getoond hoezeer de publieke ruimte ook de ‘hunne’ is.” Sandrine Colard, curator Congoville

Een derde link is in de geschiedenis van het museum zelf te vinden. Het Middelheimmuseum verzamelt en toont volgens de missie uit 1950 een internationaal overzicht van de beeldhouwkunst van de eigen tijd. Onder ‘internationaal’ begrijpen we vandaag echter iets anders dan toen. Het collectieprofiel en de tentoonstellingen zijn momenteel nog erg op Europa gericht, maar dat willen we in de toekomst anders aanpakken. Congoville past in dat nieuwe perspectief op de programmatie en het verzamelbeleid.

Met Congoville onderzoekt het Middelheimmuseum wie een stem heeft in de verhalen die we vertellen over onze cultuur en samenleving. Het Middelheimmuseum engageert zich tot meerstemmigheid en meer specifiek tot het betrekken van mensen met Congolese en Afrikaanse roots. Het doel is om nieuwe, langetermijnrelaties voor het museum te verkennen, het netwerk en kennisspectrum van het museum uit te breiden en als instelling te leren wat onze blinde vlekken zijn. Het concept van onze gastcurator zorgde voor de aanleiding om deze partners te zoeken, en met hen in gesprek te gaan. Concreet leverde dat niet alleen een tentoonstelling en nieuwe kunstwerken op, maar ook een uitgebreid publieksprogramma.

De tentoonstelling, de publicatie en het publieksprogramma zijn tot stand gekomen dankzij het enthousiasme, de toewijding en de steun van medewerkers en collega’s.

Het museumteam wil nadrukkelijk erkenning en dankbaarheid overbrengen aan alle gesprekspartners: zij namen de tijd en moeite om ons te informeren, te begeleiden, te waarschuwen, te bevragen, te onderzoeken en uit te dagen. Met hun hulp en bijdragen wil het Middelheimmuseum park, verzameling en publiek samenbrengen in een open ruimte waar verschillende perspectieven op een veilige manier kunnen worden gedeeld. Onze speciale dank gaat ook uit naar de bruikleengevers, SB BOF Decor Atelier, Groendienst, Team Behoud en Beheer van de musea en erfgoedinstellingen van de stad Antwerpen, Universiteit Antwerpen en in het bijzonder Linda Schools, MAS (Museum aan de stroom) - Els De Palmenaer, Nadia Nsayi Madjedjo en Tammy Wille, Pascale Obolo, Louis Van Broekhoven en alle medewerkers aan het publieksprogramma: Yao Issifou, Sarah Agyemang, Omar Ba, Lies Busselen, Judith Elseviers, Ruth Felter, Billy Kalonji, Stef Mabo, Benedicte Moussa, Steve Nzitunga, Souleymane Ouattara, Acces ngo, Mirandolo, Sérine Mekoun, Bitshilualua Kabeya, Primrose Ntumba. Voor meer inzicht in de concepten, achtergronden en contexten van de tentoonstelling, inclusief het onderzoek naar de Koloniale Hogeschool, en voor meer informatie over de kunstenaars en kunstwerken, inclusief een aantal interviews: zie de Congoville-publicatie uitgegeven door Leuven University Press (2021). Deze publicatie is te koop in de museumshop en te bekijken op de museumwebsite, www.middelheimmuseum.be.

Colofon

Tekstredactie: Marijke Van Eeckhaut Feedbackteam: Pieter Boons, Sandrine Colard, Yao Issifou, Ama Koranteng-Kumi, Serine Mekoun, Greet Stappaerts, Sara Weyns. Foto’s kunstwerken: Léonard Pongo Archieffoto’s: privécollectie Bob Vermerght, fotograaf onbekend Wettelijk depotnummer: D/2021/0306/49

V.U.: Sara Weyns, Middelheimmuseum 61, 2020 Antwerpen | 2021 | 17834499