3-2015
fir Jonker vun 11 bis 18 Joer kënnt 5 x am Joer eraus
U L . B U L C SCIENCE
News
Abrëll-Juli 2015
Le programme d'activités en français se trouve sur notre site internet
Info: • Interview mam Simon Philippo Säit 6-9 • Quiz + Opléisung leschte Quiz Säit 10-11 • Concours Genial Säit 12-13 • Aktivitéiten Säit 14-29 • Science Reesen: et si just nach e puer Plaze fräi!! Säit 30 • Umeldungsziedel Säit 31
2
3
Science live iwwert d'ganzt Joer! Bass du u aft Wëssensch . . chnik an Te e intr sséiert? Hues du iwwer 11 Joer? Wëlls du nei Leit kenne i léieren, dé ht déi selwec u Intressen h wéi s du?
4
Wa jo, da kuck der den neie Programm vum „Science Club“ genee un. De „Science Club“ bitt dir vill flott Aktivitéiten, wéi zum Beispill verschidden technesch a wëssenschaftlech Work shopen an Experimenter, intressant wëssenschaftlech Ausstellungen am In- an Ausland, „Science Camp“, …
Wann s du un Aktivitéite wëlls deelhuelen, da mell dech beim „Science Club“ per Post (mam Umellungsziedel op der leschter Säit), per E-mail
(science-club@mnhn.lu) oder per Internet un.
(www.science-club.lu) Mee denk drun, d‘Zuel vun deenen, déi kënne mat maachen, ass limitéiert. Duerfir, wann s du wierklech un enger Aktivitéit intresséiert bass, da mell dech esou fréi wéi méiglech un.
Science-Club 25, rue Münster L-2160 Lëtzebuerg Tel.: 462233-450 Rép. - Fax: -451
an Zesummenaarbecht mat der
www.uni.lu
mam "Projet Interactifs Scientifiques"
www.pins.lu
www.science-club.lu
De „Science Club“ ass eng Initiativ vum „natur musée“
w w w.m nh n.l u
Mir soen dem „Fonds National de la Recherche“ Merci fir seng finanziell Ënner stëtzung.
5
Mineralogen. dann Land für einen Und die hatten Zum n: gsel“ im de in ün br it Gr ei „M e zw Aus besagt e ig es hi r einen gibt de Gepäck? r. Zum h vor knapp Boden einiges he In der Tat. Als ic er rg bu m xe her kam, anderen sind Lu 20 Jahren hier r de in el m einen vi eu er us schon imm hatte das M sen we us an ge s nd eg Fu rw n te he un lic Welt beacht rt dann do h n ic nen, den und haben vo w mit racht. Gestei eb itg n. Ich war m te er en Intervie ippo ob uw pr sz Gesteins begann au l i t h is P e Mineraloge : er Simon ippo ist ein Unikumog damals der erst e t is b il al h b es also Jo P r er ga Ih Simon ger Min Das heißt, des Landes, da rgs einzi rg bu d das ist bis m Un xe Luxembu n. Lu f tu au nicht einiges zu e di nd ... si n Gesteine beschränkt? heute so gebliebe d der Beruf ch bin un fis ft ra ha og sc Ge . en id en Le Mitnicht ppo. Der hren auf Mineraloge von Simon Phili ich schon seit Ja Was wertet ein N NH M en im ili t is as e Br og d al Miner t aus? den Kongo un kein konkre 00 Proben iert, und das ist „Herr“ über 30.0 lis eralogen sind ia in ez M sp ir W m und de Anfang des zu nn ialforscher De aus Luxemburg er ll. at fa Zu die M en ar w ts t. er el W nd en. Wir r hu de hr Rest letzten Ja unter den Geolog in der er che und is rg bu em m ch xe en Lu viele acht e erforsch m ni lo as w Ko o, en pp ch nschaften is ili ge lg Herr Ph damaligen be physikalische Ei in ngen gi tallen er is ät ein Mineraloge Kr sp ; n, tiv ne Kongo ak von Gestei ? rg bu ch m na xe d s Lu Da kann viele für die Arbe und Mineralien. ein Luxemburg ist Brasilien. tes sehr interessan
6
on Philippo
user, Foto © Sim
Autor: Sven Ha
gszwecken rein zu Forschun mit ch au er erfolgen, ab g als un tz Nu e di f au Blick Werkstoffe.
seitig. Wo Das klingt viel alogen? er arbeiten Min aftlichen ch ns se is In der w oft auch in Forschung, aber ternehmen, Un e. der Industri ffgewinnung die in der Rohsto mögliche en tätig sind, könn er auch ab , in se er Arbeitgeb el eg n Hersteller von Zi eben er Od oder Zement. che tli af ch ns se is naturw m Fall. ne ei Museen wie in m lltag hier im Wie sieht Ihr A Museum aus? r Zeit Die Hälfte meine Büro, im h ic e ng ri verb iven at tr is neben admin m le al r vo n ite Tätigke
ben von mit dem Schrei 20% arbeite Zu n. el Fachartik u.a. im LIST, ich in Laboren, widme ich % und weitere 20 ng. Und die unserer Sammlu % verbringe verbleibenden 10 nde. lä Ge im n ich drauße
nach einem Das klingt fast ... b Jo Routinet der Das Gegenteil is selten, t is Fall. Routine enschaft id Le rt hö dafür ge ist eine g dazu. Mein Allta chung rs Fo s au Mischung er risi ung und der Popula Ergebnisse. er entsprechend Es geht stets Anders gesagt: entdecken darum, Neues zu blikum zu Pu m und dann de präsentieren.
mt das Und was bekom nen zu Ih i be Publikum n? sehe ng Unsere Sammlu .000 30 nd ru t umfass ke. üc st ng llu te ss Au den alten Mineralien aus mburger Minen des Luxe enso eb Nordens sind steine aus Ge ie w n vertrete dern oder den Nachbarlän d dem un en eben Brasili ben einige ha ir w d Un Kongo. . en Unikate zu biet
7
und ab ist Faszination Punkt die n se is einem gew nach neuen ständige Suche Viele Steine n. Erkenntnisse chten und hi sc Ge erzählen Geschichte.
Sie es, Wie schaffen Mineralogie r Menschen fü ren? zu interessie schen wirkt en M e el Auf vi r Mineralien de k die Ästheti rich: Farbe anziehend, sp as ist oft und Form. D Der Rest g. der Einstie
8
nach neuen Ist diese Suche auch Ihr n Erkenntnisse Antrieb? rscher Definitiv. Ein Fo en und ag Fr stellt immer Da n. te or tw sucht An eralogen in M ir w n he ac m e. Übrigens keine Ausnahm den wurden allein in en zwei hr Ja vergangenen rzeit de 0 40 4. der rund al er ien von bekannten Min unserem in n Doktorande . kt ec td Team en
d – von Belgien un Simon Philippo Grund London in den en für its mit zehn Jahr re be h sic er l Wei
, geistern begann Mineralien zu be n Simon vo eg W he isc war der akadem t. ann vorgezeichne Philippo irgendw lanai uv Lo in um di Dem Geologie-Stu n ei te lg Neuve fo
iews Weitere Interv f: au du st de fin
e Materie ien – spannend Thema Mineral „live“ erleben n – und hlen Geschichte Mineralien erzä NHN für den M s da t alb plan Geschichte. Desh mburgische tellung über luxe ineralien Herbst eine Auss M a, ik Lateinamer in r he sc or rf tu Na reits am 27. ch eine Rolle. Be spielen dabei au Rahmen mon Philippo im Auf dem Mai 2015 lädt Si n. ei m eu s ins Mus des Science Club m zu Thema: en Experimente Programm steh cht“. Siehe Li f Mineralien au n re ie ag re ie „W Seite 26. Doc ie sowie ein Post PhD in Mineralog 96 19 . on nd Lo m in im British Museu ich e Belgier schließl ig rt bü ge r de kam im em itd , wo er se nach Luxemburg te für Naturgeschich m eu us lm Nationa t. ite be rund ar in Luxemburg-G
9
Science Quiz kommen in Gibt es Goldvor
Luxembourg?
1. Nein g 2. Ja, im Öslin osel M r de an a, 3. J t et in 4. Ja, im M e Antwort Schicke uns dein dem zusammen mitular zurück oder Anmeldeform line auf beantworte on.lu www.science werden ausgelost Die Gewinner en Science News und im nächst n. bekannt gegebe
10
en gibt Zu gewinn al es diesm p und rosko 1 USB Mikience Tassen c 2 Mister S rt vom FNR) o s (gespon
AuflösunQguiz Science 1/2015
Im letzten Science Quiz hatten wir gefragt, wie viele Leute in den Innovationszentren von Goodyear arbeiten? Die richtige Antwort lautet : 900 Leute.
ntworten t: ichtigen A Aus den r Gewinner ausgelos 3 ir w n e b ha
• Eine USB Solarzelle : Mike Stein (13 Jahre) • Zwei Mister Science Tassen: Laura Lutgen (13 Jahre) Anne Julie Herber (18 Jahre)
11
ours GENIAL? Was ist der Conc olgt das rs GENIAL verf s 20 Jahren zum ou nc Co b er ew Der Ideenwettb Jugendliche im Alter von 5 bi elle und GENIALe in Ziel, Kinder und n anzuregen und so neue, orig cht und verbessert fa ke in en re D ve en n r Lebe kreativ mit denen unse Ideen zu finden, werden kann.
12
teilnehmen? Wie kann man oder in der n in der Schule Die Ideen werde eitet und kรถnnen entweder rb Freizeit ausgea en oder von einer Gruppe on rs pe werden. von Einzel en - eingereicht - in allen Format ist der 30. April 2015! ss Einsendeschlu
Aktivitéiten: gewinnen? Was gibt es zu en Köpfe Auf die kreativst Preise Le IA N warten GE ngen, wie und Überraschu ivitäten, kt A gTeambuildin utscheine, Wert- und Kinog d Workshops bei un Besichtigungen Unternehmen luxemburgischen ein Science in oder eine Fahrt pa. ro Eu in m eu us M
nn mit den Was passiert da Projekten? te Ideen und Projek Die GENIALen s zum 20. Juni in . bi werden vom 11 sgestellt! au le oi Et lle Be r de m formationen zu Alle wichtigen In L gibt es unter: IA Concours GEN u l.l ia en IAL www.g om/ConcoursGEN www.facebook.c
er vun 11 bis 13 Jo Säit 14-20
er vun 13 bis 15 Jo Säit 21-25
er vu 15 bis 18 Jo Säit 26-29
015 2 n e Rees
r vu 11 bis 18 Joe Säit 30
13
vun 11 - 13 Joer
z Schéierschwlla20n15
Samschdes, de 25.
Abrë
ir probéieren wéi erauszefannen, a en ud Ro m vill Koppele vu z an hw rsc ie hé Schwaarze Sc bréien. ronderëm Ëlwen
M
Rendez-vous:
is um 14:00 Auer (ber 16:00 Auer) op d Gare zu Elwen
5 Euro
14
Responsabel: Claude HEIDT Biolog
www.naturmusee.lu
vun 11 - 13 Joer
le Roboter l e u t ir v e r ie é Mee 2015 Programm Dënschdes, de 26.
Vakanz
Dued'Prrcogh ramtumelatleioun
vun engem vir g kleng Roboter kriss du en t vun der el W d' Aféierung an … Programmatioun
09:30 Rendez-vous: um er) (bis 15:00 Au Auer buerg op der Uni Lëtze ierg Campus Kierchb
Responsabel: S.ROTHKUGEL, J.BOTEV, L.KIRSCH Informatiker
http://crepes.uni.lu
5 Euro
15
vun 11 - 13 Joer
Insekten Orchideeën ei& 15 des, den 29. Mee 20 Fr
den rfuerschung vun sekten In an n Orchideeë ebitt am Naturschutzg Aarnescht.
E
Vakanz 14:00
Rendez-vous: um er) r (bis 16:00 Au
Aue n bei zu Nidderaanwe der Apdikt
5 Euro
16
Responsabel: Claude HEIDT Biolog
www.naturmusee.lu
vun 11 - 13 Joer
Rakéit Mir bauen edens,g de 25. Juni 2015 Donnesch
kéit. au deng eege Ra at m i dé D'Rakéit, we gëtt, oc Dr kloft ugedriw mat ch rle kanns du natie . heem huelen
B
er (bis Rdv: um 15:00 Au sen er) zu Stroos
17:00 Au eng, niewend der Gembei beim grénge Ge
Responsabel: P.ZIMMER Educateur P.DELHALT
5 Euro Biolog
www.naturmusee.lu, www.strassen.lu
17
vun 11 - 13 Joer
ROBODAY
Samschdes, de 27.
Juni 2015
annt dësem Dag isten kanns de déi ne ter bo Ro s NXT Mindstorm a en zesummebau . De programméieren zen, ät hw Roboter ka sc ieren, hé , gräifen, fueren schall tra Ul n mat Hëllef vu . éi m s "gesinn" a ville
B
09:00
Rendez-vous: um er) r (bis 12:30 Au
Aue am Technoport zu Esch Belval
5 Euro
Responsabel: Patrick DELHALT
Biolog
www.uni.lu, www.prosud.lu, www.naturmusee.lu
vun 11 - 13 Joer
ire nky W De Wo s du kann at lech m ! r ie t a n n huele heem
Wire Mad Lab: Wdeos,ndek27y. Juni 2015 Samsch
n dësem Atelier ill léide mir e flott Sp s ch au br fir zesummen. Do a un tio du Konzentra fill. De Fangerspëtzege s du nn Wonky Wire ka em he natierlech mat huelen!
A
Rendez-vous:
is um 10:00 Auer (b‘natur 12:00 Auer) am musée’ am Gronn
Responsabel: M. WILWERT Geograf C. SCHAUL Geograf
www.naturmusee.lu
5 Euro
19
vun 11 - 13 Joer
anz grouss g e r ie é D g n e l K Juli 2015 nneschdes, den 2. Do
pannen, Insekten, Raupen, Wierm… at wiem? Wien ass Famill m sch mat er fu Entdeck an er pp Lu r ge Hëllef vun en n vu t el W déi faszinant n se llo be de klenge wier Déieren.
S
Rendez-vous:
is um 15:00 Auer (b‘natur m a r) e 17:00 Au musée’ am Gronn
5 Euro
20
Responsabel: Alain FRANTZ
Biolog
www.naturmusee.lu
vun 13 - 15 Joer
toid Mad Lab: I25n.sAberëcll 2015
id secto Den In du kanns mat lech natier uelen! h heem
Samschdes, de
oid ir léiden en Insect st Dë . en zesumm nescht Insekt ka tro ek el chen, Geräischer maa egen we be seng Fühlere Liicht a r he an op Geräisc er och aw et hu reagéieren. Et , esou en er léi ze d’Fähegkeet fir en, er éi in tra u kanns du et so ht ec Nu r datt et an de g aktiv ass. schléift an am Da
M
Rendez-vous:
is um 10:00 Auer (b‘natur 12:00 Auer) am musée’ am Gronn
10 Euro Responsabel: M. WILWERT
Geograf,
C. SCHAUL
Geograf
www.naturmusee.lu
21
vun 13 - 15 Joer
en en a spier20 h ic r ie im h C e 15 Kosmetika Freides, den 29. Me
z n a k a V
ierend ntdeckt déi fasziné ika! et sm Ko Welt vun de r di tt kri r ie An dësem Atel ie m hi C d' en Abléck an ter an dir vun dëse Produk amm vun G kënnt är eege poingen, am Sh Hautcrèmen, uguer en Lëppestëfter a so selwer at m eegenen Deo r he éc er hiergestallte G maachen.
E
Rendez-vous:
is um 14:00 Auer (b‘natur 16:00 Auer) am musée’ am Gronn
5 Euro
22
Responsabel: João MARTINS
Chemiker
www.pins.lu
vun 13 - 15 Joer
an ze bäissen r d ir f ie im h C n e Juni 2015 Molekularkich Donneschdes, de 4. ch xtravagant exotes en rm Fo ! er pt Kachreze an t ne n ee i a Faar wen, dé er Aw s. as t nn der Kiche gewi alles iessbar!
E
Rendez-vous:
is um 15:00 Auer (b‘natur 17:00 Auer) am musée’ am Gronn
5 Euro Responsabel: João MARTINS
Chemiker
www.pins.lu
23
vun 13 - 15 Joer
controller o r ic M m u v n u io Juli 2015 Programmat nneschdes, den 9. Do
f ir léiere mat Hëlle n ie ne m ge vun en e-Programm, de ar ftw So austeen Microcontrollerb Platinn d an op eiser Lux-L . Mat en er éi ze programm en, ng nu en einfachen Uw vu re ie wéi z.B. d‘Uste lle mir Liichtdioden, wë stalten. ge dësen Atelier
M
15:00 ) am Auer (bis 18:00 Auer Arts Lycée TechniqueC03 et Métiers,Atelier
Rendez-vous: um
0 Euro
24
Responsabel: Paul KREINS, GEORGES LAUTH
Elektrotechniker
www.ltam.lu
vun 13 - 15 Joer
ein Déchets15' 'H a m ir F n in h c s . Juli 20 Sortéierma Donneschdes, de 16
EntFodenkcktionndeegemerent
vun enger ris déi den Sortéiermaschinn, Valorluxoe bl Inhalt vun de llef Hë at Tuten trennt. M ass et n in ch vun dëser Mas schen, flä ks sti méiglech fir Pla ,Tetrapak Eisen, Aluminium , fir duerno en a.s.w. ze trenn éieren. cl cy kënnen ze re
Auer)
:00 Rdv: 14:00 (bis 16 ein zu H a rm Fi r e
bei d oder Bech-Kleinmacher Gare um 13:15 Lëtzeburg
0 Euro Responsabel: Tobias WILHELM
Hein Déchets
www.heingroup.lu
25
vu 15 - 18 Joer
ten ... Wa Steng ls,iidech 27. Mee 2015 Mëttwoch
Vakanz
at xperimentéier m e en verschidd at alien. Bestral se m er in M rte Zo n te hs ënnerschidlec se d'Faar f Liicht a kuck wéi ineralog M veränneren. De rt dech ie fé Simon Philippo t vun de el W t an déi faszinan . Mineralien an
E
Rendez-vous:
is um 14:00 Auer (b‘natur 16:00 Auer) am musée’ am Gronn
5 Euro
26
Responsabel: Simon PHILIPPO
Mineralog
www.naturmusee.lu
vu 15 - 18 Joer
? g Batterie15 n e t e e t s t n e i é 28. Mee 20 Accumalux: W Donneschdes, den
z n a k a V
oéieerrt eng nktioJnn vun 11 biséi fo13 ? Aus wat
W
Batterie Säit 22-36 eng Batterie? Wéi et ste be gebaut? gëtt eng Batterie ss du bei kri e Op all dës Fro cumalux der Visite vun Ac 6 g Äntwert. Säit 22-3en
er vun 13 bis 15 Jo
oer vun 15 bis 18 J er
um 14:00 Au ei der (bis 16:00 Auer) ber um ACCUMALUX od uerg 13:15 Gare Lëtzeb
Säit 22-3 Rd6 v:
Reesen Säit 22-36
Responsabel: Stéphanie AUBRICÉ
Accumalux
www.accumalux.lu
0 Euro
27
vu 15 - 18 Joer
in Déchets' e H ' a m ir F n in h . Juli 2015 Sortéiermasc Donneschdes, de 16
z n a k a V
EntFodenkcktionndeegemerent
vun enger ris déi den Sortéiermaschinn, Valorlux- oe bl Inhalt vun de Hëllef at M t. Tuten optrenn ass et n in ch vun dëser Mas schen, flä ks sti méiglech fir Pla ,Tetrapak Eisen, Aluminium , fir duerno a.s.w. ze trennen éieren. cl cy kënnen ze re
Auer)
:00 Rdv: 14:00 (bis 16 ein zu H a er Firm
bei d oder Bech-Kleinmacher Gare rg bu tze um 13:15 Lë
0 Euro
28
Responsabel: Tobias WILHELM
Hein Déchets
www.heingroup.lu
vu 15 - 18 Joer
Lëtzebuerg r e t n e C e c n ie c li 2015 Freides, de 17. Ju Entstoe vum S Joeoevurm isck 13 d'Entst vun 11 ntbde e Center
E
Vakanz
nc Säit 22-36 neie Scie e risegen g: er bu tze Lë zu e Blëtzer r, Teslagenerato de eter ka M m vu bis zu enge atioun ur sta maachen, d'Re hützter sc ge al 6 n der denkm Säit 22-3vu i dé , inn ch Groussgasmas 79 19 an tëschent 1940 produzéiert Stroum fir eis Land éi. huet … a villes m
er vun 13 bis 15 Jo
oer vun 15 bis 18 J 12:00) is Säit 22-3 Rd6v: 10:00 Auer (b
lbei Arcelor Mitta r e d o ng e Déifferd g Gare um 9:15 Lëtzebuer
Reesen Responsabel: Nicolas DIDIER
Säit 22-36
Science Center Lëtzebuerg
www.science-center.lu
0 Euro
29
5 1 0 2 n e s Ree
n w e rt d 'R e e se M é i In fo ë n iww w w.s ci e nc e -c lu b .lu fë nn s d u o p
e c h f ir E c h m e ll e ms e n u n : f o lg e n d R e e
Joer) 4 1 1 (1 d n e k e e W e Terres Rouges Scienc J oer) aräis (11-13 3-15 Joer) (1 SOLD OUT On Tour P n e d e w h c S a p m a nalenNaturc SOLD OUT Internatio 1-14 Joer) SOLD OUT Science Camp (1 Joer) 8 1 4 (1 s lu P p m a C e Scienc . . . . . . . . . . . . . . lazen
puer P nach e
nach e puer Plazen
30
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Numm: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Virnumm: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Adress: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. Telefon: . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . .......... . GSM: . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . ... ..... . . . . . . . . E-mail: . . . . . . :........ Gebuertsdatum
Numm:....................................................................................... Virnumm:..................................................................................... Adress:....................................................................................... L-......................................................................................... Tel.:.............................................Gebuertsdatum:....../....../....... E-mail:............................................................................. ....................................................................................
Hei kriss du Informatiounen iwwer d’Aktivitéiten:
Patrick Delhalt Tel: 46 22 33-429 E-mail: pdelhalt@mnhn.lu
UMELLUNGSZIEDEL
Umellung och per Internet:
www.science-club.lu
.......... ................................. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .............................. .................... ................................. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .................. ......... ................................. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .............................. .................... ................................. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .................. ....... ................................. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .............................. ... ............ ................................. ... ... ... ... ... ... ... ... ... Mat ............. h.waarzem ... ......sc ... ... ... ... ... ... ... ... Bi ... c ... ausfëlle ............... w.e.g
Umellungsziedel
Opléisung iz Science Qu
.
Wann dësen Ziedel ausgefëllt ass, schéck, fax oder mail e w.e.g. un de:
__ __________ __________
Science-Club - 25, rue Münster L-2160 Lëtzebuerg Tel.: 462233 450 - Fax: 462233 451 E-mail: science-club@mnhn.lu
SEKRETARIAT Hei kriss du wer Informatiounen iw d'Aktivitéiten:
Science Club
www.science-club.lu aarbecht mat: t an Zesummen er éi is al re uf go Dësen News
25, rue Münster g L-2160 Lëtzebuer 0 45 Tel: 46 22 33 33 451 Rép./Fax: 46 22 nhn.lu m @ lub -c ce scien
Science Center Lëtzebuerg AN COORDINATEURNER RT PA CH IE PR US Musée national d'histoire naturelle Patrick Delhalt Tel: 46 22 33-429 lu pdelhalt@mnhn.
Mat der finanzieller Ënnerstëtzung: