ŚLĄSKIE PRACE PRAHISTORYCZNE
Na okładce: misa gliniana kultury łużyckiej, stan. 16 w Łanach, gm. Rudziniec (u góry) krążek gwiaździsty stan. 16 w Łanach, gm. Rudziniec (w środku) waza gliniana kultury łużyckiej, stan. 16 w Łanach, gm. Rudziniec (na dole) siekierka krzemienna znalezisko luźne, Olkusz (z boku)
7
ŚLĄSKIE PRACE PRAHISTORYCZNE
Muzeum Śląskie
tom 7
2012
tom
Mała Panew
+ 316
11 10
400
G
R
Z269 + B
+
I
E
2
T
7 4
305+
W
12
A
P
n Ka
13
6
1
8
+
N
15
i ick liw .G
310
G a r bI T aEr n o g ó r s k i
Wysoczyzna Proboszczowicka
I
5
A 352+
9 238
+
Wysoczyzna Rachowicka
3 14
ra Od +173 + 279
Kłodnica
Bie raw ka
00
km 66km
360 +
Ryc. 2. Łany, gm. Rudziniec, stan. 16. Położenie stanowiska archeologicznego na tle dorzecza Kłodnicy i ważniejszych miejscowości ze stanowiskami archeologicznymi wymienionymi w tekście Legenda: 1 – Łany, 2 – Błotnica Strzelecka, 3 – Gliwice-Łabędy, 4 – Jaryszów, 5 – Kamieniec, 6 – Karchowice, 7 – Kotulin, 8 – Pławniowice, 9 – Pyskowice-Dzierżno, 10 – Strzelce Opolskie, 11 – Świbie, 12 – Toszek, 13 – Ujazd, 14 – Zabrze-Mikulczyce, 15 – Zalesie Śląskie. Linia przerywana – przybliżone granice Wyżyny Śląskiej wg J. Kondrackiego 2002. Podkład wg S. Żmudy, K. Królikowskiego red. 1971, s. 3
Fig. 2. Łany, Rudziniec commune, Site 16. Location of the archaeological site against the background of the Kłodnica basin and major localities where the archaeological sites mentioned in the paper are situated Legend: 1 – Łany, 2 – Błotnica Strzelecka, 3 – Gliwice-Łabędy, 4 – Jaryszów, 5 – Kamieniec, 6 – Karchowice, 7 – Kotulin, 8 – Pławniowice, 9 – Pyskowice-Dzierżno, 10 – Strzelce Opolskie, 11 – Świbie, 12 – Toszek, 13 – Ujazd, 14 – Zabrze-Mikulczyce, 15 – Zalesie Śląskie. Dotted line – approximate borders of the Silesian Uplands after J. Kondracki 2002. Base map after S. Żmuda, K. Królikowski eds. 1971, p. 3
Abb. 2. Łany, Gmde Rudziniec, Fundstelle 16. Platzierung der Fundstelle vor dem Hintergrund des Klodnitz-Einzugsgebietes und weiterer wichtigerer Ortschaften mit den im Artikel angeführten Fundstellen Legende: 1 – Łany, 2 – Błotnica Strzelecka, 3 – Gliwice-Łabędy, 4 – Jaryszów, 5 – Kamieniec, 6 – Karchowice, 7 – Kotulin, 8 – Pławniowice, 9 – Pyskowice-Dzierżno, 10 – Strzelce Opolskie, 11 – Świbie, 12 – Toszek, 13 – Ujazd, 14 – Zabrze-Mikulczyce, 15 – Zalesie Śląskie. Strichlinie – approximative Grenzen der Schlesischen Hochebene nach J. Kondracki 2002. Unterlage nach S. Żmuda, K. Królikowski, Hrsg., 1971, S. 3
20
0
1 km
Ryc. 3. Łany, gm. Rudziniec, stan. 16. Położenie stanowiska archeologicznego na tle morfologii terenu Figg. 3. Łany, Rudziniec commune, Site 16. Location of the archaeological site against the background of the morphology of the area Abb. 3. Łany, Gmde Rudziniec, Fundstelle 16. Platzierung der Fundstelle vor dem Hintergrund des Reliefs
waryscyjskie występuje w dwóch jednostkach: śląsko-morawskiej gałęzi orogenu waryscyjskiego i zapadlisku górnośląskim. Jednostka śląsko-morawska obejmuje utwory karbonu dolnego (wizenu) wykształcone w postaci drobno- i średnioziarnistych szarogłazów, iłowców oraz mułowców. Występują one na niewielkiej głębokości, a w okolicy Ligoty Toszeckiej, Płużnicy i Kotulina (ok. 7,5 km na północ od stanowiska archeologicznego) wychodzą na powierzchnię. W zapadlisku górnośląskim na głębokości 120 m zalegają utwory karbonu górnego (piaskowce, mułowce, iłowce i cienkie pokłady węgla). Alpejskie piętro strukturalne reprezentują utwory: triasu,
21
ich wieku i przynależności kulturowej. W takim przypadku jedyną możliwość rozsegregowania zbioru na odrębne składowe dają analizy techniczna i typologiczna. Pomocniczo posłużono się kryterium metrycznym. Zwraca uwagę nadreprezentacja rdzeni i narzędzi oraz ubóstwo drobnych artefaktów. Jest to przynajmniej częściowo efekt metody badań z użyciem ciężkiego sprzętu (koparka, itp.). Jednak nie do końca, gdyż przy eksploracji tzw. piaskowej wyspy korzystano z sit. Zdecydowaną większość zabytków wykonano z krzemienia górnośląskiego wieku triasowego i jurajskiego (por. Jochemczyk, Foltyn 2008). Ponad 1/5 mniej lub bardziej podlegała działaniu ognia. Inne surowce stanowiły radiolaryt gliwicki (3,4%) i krzemień „czekoladowy” (czekoladowy i barwy czekoladowej). Natrafiono także na kilka wyrobów z bliżej nieokreślonych skał krzemionkowych. Miejscowy surowiec krzemienny mógł być czerpany z osadów morenowych, wodnolodowcowych i rzecznych. Źródłem radiolarytu gliwickiego były przypuszczalnie żwiry plioceńskie i wczesnoplejstoceńskie wokół Gliwic (Foltyn i in. 1995; Foltyn i in. 2009). 3.2.1. Zabytki schyłkowopaleolityczne i mezolityczne Rdzenie. Rdzenie (57 egz.) dzielą się na dwie grupy. W skład pierwszej wchodzą rdzenie na ogół większych rozmiarów: 1,8–5,3 cm. Do ich produkcji wykorzystywano surowiaki średnich i dużych rozmiarów, uzyskiwane z utworów morenowych i fluwioglacjalnych piętra odry. Rdzenie drugiej grupy odznaczają się dużo większą starannością, większym zdecydowaniem w zakresie formy i mniejszymi rozmiarami. Wysokość tych rdzeni wynosi 1,3–4,0 cm, głównie 2,8–3,5 cm. Rozmiary rdzeni dowodzą wykorzystywania raczej drobnych bryłek. Drobne bryłki krzemienne zalegały, jak wynika z obserwacji terenowych, w pobliżu stanowiska w osadach aluwialnych Kłodnicy. Ze względu na parametry metryczne – wysokość 2,2–3,8 cm – z rdzeniami drugiej grupy łączą się łuszcznie: trzy jednobiegunowe (dwa jednostronne i jeden dwustronny), dwa dwubiegunowe (jednostronny i dwustronny) oraz wielobiegunowy dwustronny (ryc. 7 i 8). Najliczniejsze są rdzenie jednopiętowe (45,6%) wióroodłupkowe (38,5%). Na wiórowe i do wiórków przypada 34,6%. Udział odłupkowych nie przekracza 7,7%. Występują okazy stożkowate, bryłkowate, pniakowate, zbliżone do stożkowatych i łódkowatych, płaskie, nieumiarowe (ryc. 7: a, b). Jeśli odłupnie nie zajmują 1/2–3/4 obwodu, znajdują się na szerszej, dużo rzadziej na węższej ściance konkrecji. Przy rdzeniach tych stosowano ograniczoną obróbkę przygotowawczą. Pięć okazów nie poddano w ogóle wstępnej zaprawie. Pięty, na ogół pochylone, są nieprzygotowane (33,3%) lub przygotowane przez jedno (39,8%) lub więcej (26,9%) uderzeń. Boki, tył i sporadycznie odłupnię formowano jednostronnym lub dwustronnym zatępiskiem albo za pomocą płaskich odbić. Na dwóch rdzeniach zaobserwowano oba rodzaje zaprawy. Wierzchołki czterech rdzeni okorowano. W jednym przypadku wierzchołek ukształtowano grzebieniskiem. Pięta jednego rdzenia była odnawiana w trakcie eksploatacji. Wyraźnie mniej jest rdzeni ze zmienioną orientacją (21,1%) wióroodłupkowych, wiórowych i do wiórków oraz odłupkowych, wykluczając zaprawione (33,3%) i/lub uformowane (25,0%) pięty, wszystkie pozbawione zaprawy. Przy zmianie orientacji, w tym wielokrotnej (16,7%), jako nową podstawę uderzeń wykorzystywano dotychczasowe:
26
a b
c
d
e
f
g
0
2 cm
h
Ryc. 7. Łany, gm. Rudziniec, stan. 16 (sektor południowy). Wybór zabytków krzemiennych: rdzenie (a–b), tylczak (c), drapacz (d), wiórek (e), rylcowiec (f), ciosak (g), zgrzebło (h); humus (a, d–h), warstwa kulturowa (b), warstwa I (c) (rys. E.M. Foltyn) Fig. 7. Łany, Rudziniec commune, Site 16 (southern sector). Selection of flint artefacts: cores (a–b), backed blade (c), end-scraper (d), bladelet (e), microburin (f), hand axe (g), side-scraper (h); humus (a, d–h), cultural layer (b), Layer I (c) (by E.M. Foltyn) Abb. 7. Łany, Gmde Rudziniec, Fundstelle 16 (südlicher Sektor). Feuersteinfunde – Auswahl: Kerne (a–b), Rückenmesser (c), Kratzer (d), Mikroklinge (e), Kerbbruch (f), Scheibenbeil (g), Schaber (h); Humus (a, d–h), Kulturschicht (b), Schicht I (c) (Abbildungen von E.M. Foltyn)
27
0
10 cm
Ryc. 20. Łany, gm. Rudziniec, stan. 16 (sektor południowy). Gliniane naczynie garnkowate kultury łużyckiej (wys. 19,2 cm); ob. 311 (fot. J. Mężyk) Fig. 20. Łany, Rudziniec commune, Site 16 (southern sector). Lusatian Culture clay pot-like vessel (ht 19.2 cm); Feat. 311 (photograph by J. Mężyk) Abb. 20. Łany, Gmde Rudziniec, Fundstelle 16 (südlicher Sektor). Topfgefäß der Lausitzer Kultur aus Ton (Höhe 19,2 cm); Objekt 311 (fot. von J. Mężyk)
przede wszystkim ostrokrawędziste okruchy skalenia białego (niekiedy występującego w zrostach kwarcowych), a także skaleń różowy, amfibol oraz blaszki łuszczyka jasnego i ciemnego. W niewielkim zakresie występują kryształy kwarcu. Minerały te pochodzą z północnoskandynawskich skał narzutowych, głównie granitoidów i granitognejsów. Niektóre z tych minerałów mogły być naturalną domieszką glin zwałowych, wykorzystywanych jako surowiec do wyrobu ceramiki, jednak zdecydowana większość domieszki mineralnej stanowi składnik intencjonalny masy ceramicznej. Dowodzą tego wyraźne zróżnicowanie rodzajów domieszki mineralnej w poszczególnych formach ceramicznych, a także zabiegi świadczące o jej celowym przygotowaniu w wyniku tłuczenia bądź mielenia. Wielkość zastosowanej domieszki naturalnej uzależniona jest od kategorii ceramiki. Fragmenty ceramiki grubościennej (>1 cm) i średniościennej (0,5–1 cm) zawierają stosunkowo duże okruchy mineralne o wielkości 1–5 mm. Ich rozmieszczenie w masie ceramicznej jest nieregularne, o różnym stopniu zagęszczenia. Odmiennie sytuacja przedstawia się w przypadku ceramiki cienkościennej (<0,5 cm). W tej kategorii domieszka mineralna jest na ogół drobno zmielona i rozmieszczona równomiernie, z dużym nasyceniem w masie ceramicznej. Wśród fragmentów ceramiki cienkościennej stosunkowo często spotyka się również „miękką” masę ceramiczną z makroskopowo niewidoczną domieszką mineralną. Faktura i barwa powierzchni, przełamy, ślady tzw. grafitowania. Powierzchnia naczyń jest najczęściej wygładzana obustronnie. Jednak dość znaczny odsetek fragmentów ma powierzchnię zewnętrzną chropowaconą przez obmazywanie. Dotyczy to głównie dolnych partii naczyń wazowatych oraz garnków chropowaconych na całej powierzchni (lub prawie całej, z wyjątkiem partii wylewowej). Wygładzanie w wielu przypadkach jest bardzo staranne, niekiedy na powierzchniach wewnętrznych widoczne są smugi pozostawione przez gładzik. Wypał ceramiki na ogół jest dość słaby i nierównomierny. Dwubarwność przełamu wskazuje, że warunki wypalania
52
Ryc. 21. Łany, gm. Rudziniec, stan. 16 (sektor południowy). Gliniane naczynie garnkowate kultury łużyckiej (wys. 28 cm); ob. 409 (fot. J. Mężyk) Fig. 21. Łany, Rudziniec commune, Site 16 (southern sector). Lusatian Culture clay pot-like vessel (ht 28 cm); Feat. 409 (photograph by J. Mężyk) Abb. 21. Łany, Gmde Rudziniec, Fundstelle 16 (südlicher Sektor). Topfgefäß der Lausitzer Kultur aus Ton (Höhe 28 cm); Objekt 409 (fot. von J. Mężyk)
00 Ryc. 22. Łany, gm. Rudziniec, stan. 16 (sektor południowy). Gliniane naczynie garnkowate kultury łużyckiej (wys. 21 cm); ob. 411 (fot. J. Mężyk) Fig. 22. Łany, Rudziniec commune, Site 16 (southern sector). Lusatian Culture clay pot-like vessel (ht 21 cm); Feat. 411 (photograph by J. Mężyk) Abb. 22. Łany, Gmde Rudziniec, Fundstelle 16 (südlicher Sektor). Topfgefäß der Lausitzer Kultur aus Ton (Höhe 21 cm); Objekt 411 (fot. von J. Mężyk)
00
10cm cm 10
10 10cm cm
ceramiki były zbyt mało utleniające. Studzenie ceramiki odbywało się w warunkach redukcyjnych lub przy słabym dostępie powietrza. Przełamy są zazwyczaj dwubarwne, a nawet trójbarwne, w mniejszym zakresie jednobarwne. Powierzchnia wewnętrzna ma często barwę czarną lub ciemnoszarą18. Powierzchnie zewnętrzne są na ogół wypalone na kolor jasnobrunatny, jasnoceglasty lub beżowy. Występują również naczynia z czarnymi powierzchniami i o silnie wyświeconej powierzchni zewnętrznej. Odnosi się to przede wszystkim do kategorii naczyń cienkościennych. Technikę tę spotyka się również na fragmentach ceramiki średniościennej, zwłaszcza na fragmentach naczyń wazowatych. W istniejącej literaturze przyjmuje się, że technika grafitowania powierzchni naczyń w kręgu grupy górnośląsko-małopolskiej jest spotykana niezbyt często, a jej stosowanie było wynikiem 18 Niektórzy autorzy zwracają uwagę, iż technika ta była przede wszystkim uzależniona od rodzaju gliny i materiału opałowego (Mogielnicka-Urban 1984, s. 119; Buko 1990, s. 155–156).
53
Ryc. 30. Łany, gm. Rudziniec, stan. 16 (sektor południowy). Waza gliniana kultury łużyckiej (wys. 28 cm); ob. 410 (fot. J. Mężyk) Fig. 30. Łany, Rudziniec commune, Site 16 (southern sector). Lusatian Culture clay vase (ht 28 cm); Feat. 410 (photograph by J. Mężyk) Abb. 30. Łany, Gmde Rudziniec, Fundstelle 16 (südlicher Sektor). Tonvase der Lausitzer Kultur (Höhe 28 cm); Objekt 410 (fot. von J. Mężyk)
0
10 cm
Ryc. 31. Łany, gm. Rudziniec, stan. 16 (sektor południowy). Górna część wazy glinianej kultury łużyckiej; ob. 593 (fot. J. Mężyk) Fig. 31. Łany, Rudziniec commune, Site 16 (southern sector). Upper part of a Lusatian Culture clay vase; Feat. 593 (photograph by J. Mężyk) Abb. 31. Łany, Gmde Rudziniec, Fundstelle 16 (südlicher Sektor). Oberteil einer Tonvase der Lausitzer Kultur; Objekt 593 (fot. von J. Mężyk) 0
0
62
10 cm
10 cm
Ryc. 32. Łany, gm. Rudziniec, stan. 16 (sektor południowy). Gliniane naczynie garnkowate kultury łużyckiej (wys. 18 cm); ob. 362 (fot. J. Mężyk) Fig. 32. Łany, Rudziniec commune, Site 16 (southern sector). Lusatian Culture clay pot-like vessel (ht 18 cm); Feat. 362 (photograph by J. Mężyk) Abb. 32. Łany, Gmde Rudziniec, Fundstelle 16 (südlicher Sektor). Topfgefäß der Lausitzer Kultur aus Ton (Höhe 18 cm); Objekt 362 (fot. von J. Mężyk)
podobne formy pokrywek pochodzą z cmentarzyska w Moravičanach w północnej części Moraw (Nekvasil 1982, tabl. 12: 4; 314: 6). Identyczne zdobienie jak w przypadku egzemplarza z Łanów wystąpiło na pokrywce z okresu halsztackiego, która została odkryta na cmentarzysku w Kietrzu (Gedl 1973, tabl. XXXII: 8). Drugie znalezisko z Łanów to domniemany uchwyt pokrywki (ryc. 23: e). Pokrywki są spotykane, począwszy od V OEB (Gedl 1982, tabl. IV: 16; VII: 6), ale ich upowszechnienie przypada na okres halsztacki, zwłaszcza jego starszą fazę (Gedl 1973, s. 42). Szczególnie często występują w grupie śląskiej kultury łużyckiej, m.in. na terenie Śląska (Gediga 1967, s. 126; Gedl 1973, s. 41–42) oraz Moraw (Nekvasil 1970, s. 38–39; 1984, ryc. 5: b, f; 9: f; 12: d). Pokrywki bardzo rzadko spotyka się w grupie górnośląsko-małopolskiej, gdzie występują przede wszystkim w strefie pogranicznej z grupą śląską, m.in. na cmentarzysku w Świbiu (Wojciechowska 1986, s. 163, ryc. 10: g, i). Podsumowanie. Podsumowując wyniki analizy ceramiki naczyniowej ze stanowiska w Łanach, należy stwierdzić, że omówione formy naczyniowe, motywy zdobnicze oraz parametry technologiczne znajdują analogie w ceramice charakterystycznej dla grupy górnośląsko-małopolskiej kultury łużyckiej, a zwłaszcza podgrupy częstochowsko-gliwickiej. Przynależność materiałów ceramicznych z Łanów do grupy górnośląsko-małopolskiej przejawia się zarówno w podobieństwie stylistyki i zestawu form ceramicznych spotykanych na cmentarzyskach i osadach tego ugrupowania, jak i w oszczędnym wykorzystywaniu motywów zdobniczych. Stoi to w wyraźnej opozycji do bogactwa i różnorodności ornamentyki w sąsiadującej grupie śląskiej. W zdecydowanie mniejszym zakresie spotyka się tu również kategorię cienko- lub średniościennej ceramiki czernionej i grafitowanej, tak charakterystyczną dla grupy śląskiej. Materiały ceramiczne ze stanowiska w Łanach należy umieścić w szerokich ramach chronologicznych: od schyłku epoki brązu (V OEB), po schyłek okresu halsztackiego. Pomimo braku form datowanych jednoznacznie na okres halsztacki D, nie da się całkowicie wykluczyć możliwości datowania na ten okres niektórych form. Interesującym zjawiskiem jest obecność na stanowisku w Łanach materiałów ceramicznych typowych dla grupy śląskiej, a stosunkowo rzadko występujących w inwentarzach kulturowych grupy górnośląsko-małopolskiej. Wymienić tu należy takie elementy jak pokrywki oraz stosunkowo często występujące plastyczne formy zdobnictwa naczyń (np. listwy plastyczne często spotykane w podgrupie głubczyckiej). Podobne cechy przejawiają materiały pochodzące z regionu gliwickiego, zwłaszcza na cmentarzysku w Świbiu. Charakteryzują się one dużym nasyceniem importów halsztackich, a także zdobnictwem ceramiki, których wzorców należy dopatrywać się w grupie śląskiej. Wydaje się, że wpływy te należy wiązać z bliskością terytorialną podgrupy głubczyckiej, która stanowiła ważny ośrodek absorpcji impulsów płynących ze środowiska kręgu halsztackiego na tereny położone na północ od łuku karpacko-sudeckiego. 3.3.3. Drobne przedmioty z brązu, szkła i gliny (E.M. Foltyn) Przedmioty z brązu. Z obiektu 151 pochodzi niewielka, „listkowata” tarczka, stanowiąca najpewniej główkę szpili. Nieforemną bryłkę przetopionego brązu znaleziono w obiekcie 230.
63
90
B
Umschmelzung
Überbrennung und
Oberflächenspuren von
Basalte mit
and melting on the surface /
Basalts with traces of burning
przepalenia i przetopienia /
powierzchniowego
Bazalty ze śladami
rocks / Sedimentgesteine
Skały osadowe / Sedimentary
Metamorphite
/ Metamorphic rocks /
Skały metamorficzne
rocks / Magmatite
Skały magmowe / Igneous
Legende: Magmatite: 1 – Granite, 2 – Porphyre, 3 – Aplite, 4 – Pegmatite, 5 – Basalte und Diabase, 6 – andere Gesteine. Metamorphite: 1 – Gneise, 2 – Granitgneise, 3 – kristalline Schiefer, 4 – Quarzite, 5 – andere Gesteine. Sedimentgesteine: 1 – rosa und rotbraune Sandsteine, 2 – graue und hellgraue Sandsteine, 3 – Buntsandsteine, 4 – Quarze, 5 – Schluffsteine, 6 – andere Gesteine
Abb. 43. Łany, Gmde Rudziniec, Fundstelle 16 (südlicher Sektor). Prozentanteil der Gesteinsarten an der gesamten Sammlung von Steinmaterialien (A) sowie an der Sammlung von Artefakten mit beabsichtigten Spuren (B). Erstellt auf der Grundlage der Daten aus den Tabellen 2 und 3 (A) und 4 (B)
Legend: Igneous rocks: 1 – granites, 2 – porphyries, 3 – aplites, 4 – pegmatites, 5 – basalts and diabases, 6 – other rocks. Metamorphic rocks: 1 – gneisses, 2 – granite-gneisses, 3 – crystalline schists, 4 – quartzites, 5 – other rocks. Sedimentary rocks: 1 – pink and red-brown sandstones, 2 – grey and light-grey sandstones, 3 – variegated sandstones, 4 – quartz, 5 – mudstones, 6 – other rocks
Fig. 43. Łany, Rudziniec commune, Site 16 (southern sector). The percentage of rock types in the entire collection of stone materials (A) and in the collection of artefacts with intentional marks (B). Based on data from Tables 2 and 3 (A) and 4 (B)
Legenda: Skały magmowe: 1 – granity, 2 – porfiry, 3 – aplity, 4 – pegmatyty, 5 – bazalty i diabazy, 6 – inne skały. Skały metamorficzne: 1 – gnejsy, 2 – granitognejsy, 3 – łupki krystaliczne, 4 – kwarcyty, 5 – inne skały. Skały osadowe: 1 – piaskowce różowe i czerwonobrunatne, 2 – piaskowce szare i jasnoszare, 3 – piaskowce pstre, 4 – kwarc, 5 – mułowce, 6 – inne skały
Ryc. 43. Łany, gm. Rudziniec, stan. 16 (sektor południowy). Procentowy udział rodzajów skał w całym zbiorze materiałów kamiennych (A) oraz w zbiorze artefaktów ze śladami intencjonalnymi (B). Na podstawie danych z tabel 2 i 3 (A) i 4 (B)
A
91
1
6
Bazalty i diabazy
Skały gabrowe
9
10
Razem (skały magmowe)
2
Porfi ryty
8
242
2
3
Fragmenty skaleni
23
Porfi ry różowe
18
7
Pegmatyty
9
19
Aplity różowe i szaroróżowe
Porfi ry jasnoszare i szare
75
Granity szare i jasnoszare
4
85
3
Granity czerwone i różowe
Rodzaj skały
6
5
4
3
2
1
2
Lp.
11
–
–
–
–
2
–
–
4
1
4
5
n
4,54
0
0
0
0
8,70
0
0
21,05
1,33
4,71
6
%
Rozcieracze
40
–
–
–
–
–
–
–
–
39
1
7
n
16,53
0
0
0
0
0
0
0
0
52,00
1,18
8
%
Żarna (fragm.)
3
–
–
–
–
–
–
–
1
–
2
9
n
1,24
0
0
0
0
0
0
0
5,26
0
2,35
10
%
Podkładki /płyty
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
11
n
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
12
%
Forma odlewnicza
3
–
1S
–
–
–
–
–
–
1K
1T
13
n
1,24
0
16,67
0
0
0
0
0
0
1,33
1,18
14
%
Inne formy intencjonal.
Materiał kamienny
n
15
–
–
–
–
1
–
1
1
5
7
15
%
5,26
6,67
8,23
16
6,20
0
0
0
0
4,35
0
11,11
Og
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
17
n
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
18
%
Kamienie z palenisk i „zlepy” n
2
–
–
–
–
–
–
–
–
–
2
19
%
0,83
0
0
0
0
0
0
0
0
2,35
20
Głazy n
168
2
5
2
3
20
18
8
13
29
68
21
% 22
69,42
100,0
83,33
100,0
100,0
86,95
100,0
88,89
68,43
38,67
80,00
On
41,37
0,34
1,03
0,34
0,51
3,93
3,08
1,54
3,25
12,82
14,53
23
Udział skały (%)
Table 2. Łany, Rudziniec commune, Site 16 (southern sector). Groups and types of rocks in stone (non-flint) artefacts. Table 2 in English can be found on the attached CD Tabelle 2. Łany, Gmde Rudziniec, Fundstelle 16 (südlicher Sektor). Gruppen und Arten der Gesteine in den Steinrelikten (kein Feuerstein). Tabelle 2 in deutscher Sprache ist auf der beigelegten CD enthalten
Skróty: G – gładziki, K – przedmiot w kształcie krążka, Og – okruchy/otoczaki z widocznymi śladami intencjonalnymi, On – okruchy/otoczaki bez widocznych śladów intencjonalnych, Os – osełka, R/T – rozcieracz + tłuczek, S – siekierka neolityczna, T – tłuczek, „zlepy” – kamienie przepalone i częściowo stopione
Tabela 2. Łany, gm. Rudziniec, stan. 16 (sektor południowy). Grupy i rodzaje skał w zabytkach kamiennych (niekrzemiennych)
Grupa skał
MAGMOWE
Liczba zabytków