miejski
SYLLABUS
Artur Celiński/Res Publica Nowa/
DNA Miasta/Magazyn Miasta/ Marta Żakowska/Magazyn Miasta, Instytut Badań Przestrzeni Publicznej
Źródłem wiedzy architekta są nie tylko jego studia, ale również wnikliwe przyglądanie się przejawom życia miejskiego. Dobry architekt zdaje sobie sprawę, że choć miasto jest skomplikowanym organizmem, to rządzi się jednym prostym prawem – każda interwencja w jego tkankę wpływa na funkcjonowanie wszystkich pozostałych elementów tworzących życie miejskie. Na wielu uczelniach uczy się dzisiaj przede wszystkim budować – dostarcza się narzędzi, dzięki którym można uprawiać architektoniczne rzemiosło. Różnica pomiędzy rzemiosłem a sztuką budowania miasta nie leży jednak w talencie i zdolnościach kreacji architekta, a w jego wrażliwości na złożoność miasta. Zadaniem tego sylabusa jest dostarczenie zainteresowanym źródeł – podsunięcie wszystkim zaczynającym pracę nad budową miast tytułów, które mogą pomóc w rozwijaniu miejskiej wrażliwości. Nie zastępuje on wiedzy przekazywanej na studiach architektonicznych ani nie podważa jej jakości. Jest za to jej uzupełnieniem koniecznym do tego, aby każdy architekt mógł rozwinąć swoje społeczne rozumienie miast i miejsc, nad którymi pracuje.
m i e jsk i sy llabu s
Sylabus towarzyszy serii seminariów „Czego architekci i urbaniści nie wiedzą lepiej? O społecznych kontekstach budowania miast”, które prowadzone jest przez nas podczas tegorocznego festiwalu Warszawa w Budowie. Jej celem jest nie tylko uporządkowanie naszego myślenia przestrzennospołecznego, ale także uzupełnienie go o nowe konteksty i pomysły. Do udziału w seminarium zapraszamy przede wszystkim studentów architektury i urbanistyki. Na spotkaniach mile widziani są również wszyscy ci, którzy swoją energią i pomysłami pokazują, lub chcą pokazać, że życie społeczne i przestrzenie publiczne polskich obszarów zurbanizowanych mogą wyglądać i funkcjonować choć odrobinę lepiej.
Czego architekci i urbaniści nie
seria seminariów – październik/listopad 2013
wiedzą lepiej? O społecznych kontekstach budowania miast
Policzmy się z przestrzenią / 20.10.2013 godz. 18.00
Walka o idee a walka o ławkę w parku / 15.10.2013 godz. 18.00
Przestrzeń publiczna i jej modyfikacje niosą za sobą koszty. Administracje miejskie zarzekają się, że planowanie przestrzenne jest dla nich zbyt drogie, bo choć w dłuższej perspektywie przyczynia się do zwiększenia dochodów z podatków i wartości nieruchomości, to na początku wszelkie koszty ponosi budżet samorządowy. I choć wiemy, że przestrzeń generuje koszty i zyski, to w powszechnej świadomości nie funkcjonują żadne konkretne liczby, które mogłyby nam pomóc w zrozumieniu tej kwestii. Jeszcze większy problem mamy z kosztami i zyskami społecznymi - choć coraz częściej się o nich mówi, to rzadko kiedy się je liczy. Dlatego podczas tego seminarium będziemy liczyli się z przestrzenią - zarówno w wymiarze finansowym, jak i społecznym i postaramy się zrozumieć stojące za tymi wymiarami fakty oraz mechanizmy.
Dyskusje o przestrzeni publicznej i jej jakości wśród osób niezwiązanych profesjonalnie z architekturą i urbanistyką zaczynały się w Polsce od dyskusji o przysłowiowej już ławce w parku. Działania w mikroskali w ciągu kilku lat przeniosły się na pole tworzenia wizji i narracji dla całych miast. Mówimy o przestrzeni lokalnej w sposób globalny, a walka o ławki została dopełniona dążeniami do budowy miast o demokratycznej, otwartej i niedyskryminującej żadnych grup społecznych przestrzeni publicznej. To spotkanie będzie swoistą podróżą w czasie - teraźniejszość będziemy obserwować w ich trakcie z perspektywy przeszłości i przyszłości polskich przestrzeni zurbanizowanych. Prowadzenie: Artur Celiński, Marta Żakowska Prowadzenie: Artur Celiński, Marta Żakowska
Gość: Daniel Piotrowski, architekt, pracownik biura Mycielski Architecture & Urbanism
Anty-bezradnik, czyli zmiana bez zmiany
Czego architekci i urbaniści nie wiedzą lepiej?
/ 29.10.2013 godz. 18.00
/ 5.11.2013 godz. 18.00
Wciąż czekamy na zmianę przepisów i regulacji rządzących ładem przestrzennym w Polsce. Różne środowiska - od urbanistów, poprzez deweloperów i administrację samorządową, a kończąc na mieszkańcach - od kilku lat zasypują rząd propozycjami zmian i narzekają na ich bardzo powolny tryb. Jednocześnie jednak istnieją w Polsce przykłady, które świadczą o tym, że można mądrze (i z udziałem mieszkańców) wpływać na naszą przestrzeń publiczną i prywatną. Podczas tego seminarium będziemy więc rozmawiać o tym, jak możemy dobrze wykorzystywać istniejące przepisy i korzystać z dostępnych nam zasobów i narzędzi.
Podczas ubiegłorocznego Kongresu Urbanistyki Polskiej w Lublinie zorganizowano sesję pt.„Miasto oczami urbanisty. Czy urbaniści wiedzą lepiej?”. Jej przebieg pokazał jednak, że znak zapytania na końcu tytułu spotkania równie dobrze mógłby nie istnieć, a urbaniści rzeczywiście wiedzą lepiej. Ostatnie z serii seminariów będzie miało charakter polemiczny do tej tezy - będziemy zastanawiali się nie tylko nad tym, czego urbaniści i architekci nie wiedzą lepiej (i od kogo), ale też komu lub czemu ta wiedza służy.
Prowadzenie: Artur Celiński, Marta Żakowska Goście: Lech Mergler, Kacper Pobłocki, Maciej Wudarski (członkowie i współzałożyciele Kongresu Ruchów Miejskich, współzałożyciele i członkowie zarządu stowarzyszenia Prawo do Miasta, autorzy publikacji „Anty-bezradnik przestrzenny: prawo do miasta w działaniu”, 2013)
Prowadzenie: Artur Celiński, Marta Żakowska Gość: Anna Wieczorek, członkini Zespołu Pracowni Badań Środowiskowych, Uniwersytet Warszawski
Nr 3 / Starsze miasto / Ten numer Magazynu Miasta poświęcony jest kwestii starości w mieście. Bo choć wiemy doskonale, że nasze społeczeństwo się starzeje, to nasze miasta wciąż nie są wystarczająco przystosowane do potrzeb osób starszych. Większość z nich nie ma też obranych odpowiednich strategii rozwoju, które ilustrowałyby fakt, że jesteśmy świadomi konsekwencji tego truizmu i skutecznie stawiamy mu czoła. Brakuje nam odpowiedniego rozpoznania i reagowania na potrzeby seniorów w różnych aspektach ich życia w mieście. Staje przed nami jednocześnie coraz więcej wyzwań społeczno-przestrzennych, którym musimy sprostać, by rozwijać miasta przyjazne najstarszym mieszkańcom. Wzmożona dyskusja o starzeniu się społeczeństwa uświadamia młodszym pokoleniom, że warto myśleć o starości i przystosowywać miasta i społeczności do oczekiwań osób starszych ze względu na bieżące potrzeby bardziej doświadczonych od nas pokoleń, w ramach solidarności międzypokoleniowej i ze względu na nasze przyszłe potrzeby oraz jakość naszego życia w jego późniejszych etapach. Czas więc na to, aby poważnie zacząć pracę nad przystosowywaniem środowiska miejskiego do oczekiwań pokoleń, które nas wychowały i które coraz częściej cierpią z powodu różnych zaniedbań i zaniechań uniemożliwiających im aktywne oraz pełne społecznego wsparcia starzenie się. Czas też nad rozpoczęcie świadomego przystosowywania miast do naszych przyszłych potrzeb.
na dobry początek
Nr 2 / Uspołecznianie / W drugim numerze Magazynu Miasta przyglądamy się różnym formom działań służącym demokratyzacji przestrzeni: od pomysłu Parlamentu Miast autorstwa Benjamina Barbera, przez różne realizacje budżetów obywatelskich, nowe modele zarządzania miastem i znaczenie nowych technologii w zbieraniu wiedzy o nim, po wpływ kultury na rozwój lokalny oraz rolę idei „dobra wspólnego” w wyznaczaniu kierunków zmian. Przeczytacie też m.in. o placach zabaw, projektowaniu dla społeczności, ogródkach działkowych, handlu ulicznym oraz rewitalizacji. Nie zapomnieliśmy oczywiście o estetyce przestrzeni i przestrzeniach
publicznych jako narzędziach życia społecznego. Prezentujemy różne aspekty tych kwestii, patrząc na nie zarówno z perspektywy polskiej, oczami autorów Karty Przestrzeni Publicznej i Rezolucji Lubelskiej oraz organizacji Miasto Moje A W Nim walczącej z reklamami wielkoformatowymi, jak i zagranicznej, przedstawiając m.in. nowojorską fundację Project For Public Spaces i brytyjską organizację Design Council. Design Council jest też strategicznym partnerem numeru. Do spisu treści dołożyłyśmy także nową, stałą rubrykę – Okiem Radnego. Inauguruję ją tekst Mariusza Wiśniewskiego, radnego Poznania z klubu PO, poświęcony programowi rewitalizacji śródmieścia Poznania.
do mieszkania. Jesteśmy przekonani, że to od kwestii mieszkaniowej należy zaczynać obecnie myślenie o mieście. Bo w końcu po co nam prawo do korzystania z otwartej przestrzeni miejskiej, jeśli nie mamy gdzie spać? Dlatego też chcemy popularyzować istniejące rozwiązania aktualnych polskich problemów mieszkaniowych – funkcjonujące niegdyś w Polsce i obecnie za granicą. Formy budownictwa socjalnego, spółdzielnie mieszkaniowe, prężne związki lokatorskie, osiedla dla osób wychodzących z bezdomności – istnieje wiele mechanizmów, które administracja publiczna może wesprzeć, ułatwiając nam zdobywanie dachu nad głową. W tym numerze publikujemy więc diagnozy obecnego stanu rynku mieszkaniowego w Polsce Nr 1 / Mieszkalnictwo / Pierwszy numer i opisujemy alternatywne koncepcje związane Magazynu Miasta poświęcony został prawu z polityką mieszkaniową.
Res Publica Nowa / numery miejskie
o tym, czy jesteśmy świadkami końca kapitalizmu, czy idea prawa do miasta jest wciąż przydatna Od 2008 r. i do czasu pojawienia się Magazynu i jakie zadania stoją przed ruchami miejskimi. Miasta Res Publica Nowa wydawała jeden numer miejski rocznie. W każdym numerze można Nr 201/202 / Prawo do miasta / znaleźć także dział „DNA MIASTA” zawierający W tym numerze Res Publica Nowa pyta teksty nierozerwanie połączone z o prawo do miasta. Kacper Pobłocki kwestią miejską. i Lech Mergler m.in. przywołując doświadczenia ruchu MyNr 209 / Międzymieście / Poznaniacy, opowiadają Jesteśmy w stanie przejściowym – o zmaganiach, którym stawiają międzymieściu. Pojęcie to odnosi czoła i sukcesach na drodze się dzisiaj przede wszystkim do realnego wpływu inicjatyw przestrzeni miejskiej i opisuje nową szeregowych obywateli na kształt strukturę miejską, nie będącą ani przemian w mieście. Przywołujemy miastem, ani wsią. To przestrzeń także doświadczenia Brazylii zlokalizowana między tradycyjnym odzyskanie pojęcia demokracji przez śródmieściem a przedmieściami – mieszkańców miasta ukazanych rozproszona, nieuporządkowana, w tekście Jamesa Holstona przedstawiająca obraz Obywatelstwo zbuntowanych, i Indii, przestrzennej i społecznej w których dzięki samoorganizacji segregacji. Jako określenie naszego najbiedniejszych, bezdomnych stanu zawieszenia pomiędzy tym, powstał Sojusz Mumbaj, będący co było, a tym, co przed nami, może odzwierciedleniem głębokiej również służyć do opisania kwestii demokracji – proces ukazuje społecznych i politycznych, które Arjun Appadurai. Artur Celiński dotyczą miast. W numerze m.in. ocenia rosnące zainteresowanie rozmowy z prezesem Towarzystwa konsultacjami społecznymi, mając Urbanistów Polskich i z prezydentem nadzieję, że w przyszłości nie będą Rzeszowa, którzy odpowiadają świętem, pożywką dla mediów, na pytania o odpowiedzialność a integralnym procesem demokracji. za miasto, politykę miejską i miejsce w niej dla mieszkańców i użytkowników miast. Rozmawiamy Warto przeczytać również: nr 204 „Central Europe również z Davidem Harveyem, jednym z dziesięciu as City” oraz nr 193 „Przestrzenie Miasta”. najczęściej cytowanych humanistów na świecie
pozycje kluczowe
„Anty-Bezradnik przestrzenny: prawo do miasta w działaniu”, Lech Mergler, Kacper Pobłocki, Maciej Wudarski, Res Publica Nowa, Warszawa 2013. Raport z IV Kongresu Urbanistyki Polskiej „Odpowiedzialni za miasto”, Grzegorz Buczek, Adam Kowalewski, Piotr Lorens, Tomasz Majda, Tadeusz Markowski, Andrzej Miszczuk, Lublin 2013. Zmiany w Bogocie (Cities on speed: Bogota Change, film), Andreas Dalsgaard, Dania 2009, Zurbanizowani (Urbanized, film), Gary Hustwit, USA 2011, Ludzki wymiar (The Human Scale, film), Andreas Dalsgaard, Dania 2012.
Szukając wspólnego języka” - wywiad z Maciejem Mycielskim, Res Publica Nowa, 2012. Prezentujemy kluczowe pozycje, (http://publica.pl/teksty/szukajac-wspolnego-jezyka)
z którymi koniecznie trzeba się zapoznać. Wybór może być zaskoczeniem – nie ma tu klasycznych pozycji w dziedzinie urbanistyki. Zamiast nich pojawiają się publikacje, filmy i raporty, które pomogą w zrozumieniu aktualnego stanu rzeczy w polskiej dyskusji o miastach i ładzie przestrzennym.
The Social Life of Small Urban Spaces (książka i film) , William H. “Holly” Whyte, The Conservation Foundation, Washington D.C., 1980. Rozwój miast w Polsce. Raport wprowadzający Ministerstwa Rozwoju Regionalnego opracowany na potrzeby przygotowania przeglądu OECD krajowej polityki miejskiej w Polsce, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2010.
Wstęp do społecznego rozumienia miast
bibliografia
Benjamin Barber, If Mayors Ruled the World, Yale University Press, Yale 2013. Bohdan Jałowiecki, Globalny świat metropolii, Jeb Brugmann, Welcome to the Urban Revolution: „Od miasta do metropolii”, s. 60-72; 2007. How Cities Are Changing the World, Bloomsbury Sentha Low, Denise Lawrence-Zuñiga (red.), Press, 2010. The Anthropology of Space and Place. Locating Manuel Castells, Kwestia miejska, Państwowe wydawnictwo naukowe, Warszawa 1982.
Culture. Blackwell Publishing 2005.
Andrzej Majer, Socjologia i przestrzeń miejska, Ulf Hanners, Odkrywanie miasta: antropologia Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010. obszarów miejskich, Wydawnictwo Uniwersytetu Ewa Rewers, Post-polis: wstęp do filozofii Jagiellońskiego, Kraków 2006. ponowoczesnego miasta, Towarzystwo autorów Jane Jacobs, The Death and Life of Great American i Wydawców Prac Naukowych Universitas, Kraków 2005. Cities, Vintage 1992.
Bohdan Jałowiecki, Społeczne wytwarzanie Józef Rykwert, Pokusa miejsca. Przeszłość przestrzeni, Wydawnictwo Naukowe Scholar, i przyszłość miast, Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków 2013. Warszawa 2010. Bohdan Jałowiecki, Andrzej Majer, Marek Richard Sennet, Ciało i kamień: człowiek i miasto S. Szczepański (red.), Przemiany miasta. Wokół w cywilizacji Zachodu, Wydawnictwo Marabut, socjologii Aleksandra Wallisa, Wydawnictwo Gdańsk 1996. Naukowe Scholar, Warszawa 2005. Bohdan Jałowiecki, Marek S. Szczepański, Miasto i przestrzeń w perspektywie socjologicznej, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2002.
Prawo do miasta / Konflikty
Arjun Appadurai, Głęboka demokracja – zarządzanie miejskie i horyzont polityki, „Res Bohdan Jałowiecki i Marek S. Szczepański, Miasto Publica Nowa”, nr 11–12/2010. i przestrzeń w perspektywie socjologicznej, r. 6 „Wytwarzanie przestrzeni”, r. 7 „Ład przestrzenny, Artur Celiński, Prawo do miasta, prawo do polityki, Res Publica Nowa, Nr 209/20012. ład społeczny”, s. 365- 379. David Harvey, Bunt miast: prawo do miasta
i miejska rewolucja, przełożyła Agnieszka Chantal Mouffe, Agonistyczne przestrzenie Kowalczyk,Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana, publiczne i polityka demokratyczna, http:// Warszawa 2012. www.recyklingidei.pl/mouffe_agonistyczne_ przestrzenie_publiczne_polityka_ Wojciech Kębłowski, Budżet partycypacyjny. demokratyczna, 2005. Krótka instrukcja obsługi, Instytut Obywatelski, Warszawa 2013. Miasto w działaniu: zrównoważony rozwój z perspektywy oddolnej, pod red. Przemysława Henri Lefebvre, Prawo do miasta, „Praktyka Filara, Pawła Kubickiego, Instytut Obywatelski, teoretyczna”, nr 5 (5)/2012. Warszawa 2012. Henri Lefebvre, The Urban Revolution, University Miasto na żądanie, praca zbiorowa pod Of Minnesota Press, Minnesota 2003. redakcją Łukasza Bukowieckiego, Martyny Setha Low, Neil Smith, Politics of public space, Obarskiej i Xawerego Stańczyka, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2013. Routledge 2005. Peter Marcuse, Prawa w miastach a „prawo do Krzysztof Nawratek, Miasto jako idea polityczna, miasta”, „Res Publica Nowa”. [online] Dostępny Wydawnictwo i Księgarnia Korporacja Ha!art, w internecie: http://publica.pl/teksty/prawa-w- Kraków 2008. miastach-a-prawo-do-miasta Krzysztof Nawratek, Dziury w całym: wstęp Lech Mergler, Ministerstwo Zrównoważonego do miejskich rewolucji, Wydawnictwo Krytyki Rozwoju Miast, „Nowy OBYWATEL”, nr 8 (59)/2013. Politycznej, Warszawa 2013. Lech Mergler, O ruchach miejskich, czyli dla Partycypacja. Przewodnik Krytyki Politycznej, kogo jest miasto?, „Res Publica Nowa” [online] opracowanie zbiorowe, Wydawnictwo Krytyki Dostępny w internecie: http://publica.pl/teksty/ Politycznej, Warszawa 2012. o-ruchach-miejskich-czyli-dla-kogo-jest-miasto Kacper Pobłocki, Narodziny i kariera złych miast Lech Mergler, Ruchy miejskie i ich postulaty, w trzech odsłonach, „Le Monde Diplomatique”, „Przegląd urbanistyczny”, tom V, rocznik IV – 2012. nr 44/2009, s. 12–13. Lech Mergler, Czym ma być Kongres Ruchów Miejskich?, rozmawia Artur Celiński, portal „Res Publiki Nowej”, 14 września 20102 r. [online] Dostępny w internecie: http://publica.pl/teksty/ ruchy-miejskie-i-rozwoj
Projektowanie przestrzeni miejskich Chrisopher Alexander, Język wzorców. Miasta. Budynki. Konstrukcja, GWP Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2008. Ludwik Biegański, Grzegorz Buczek, Sławomir Gzell, Adam Kowalewski, Tadeusz Markowski, Ewa Cichy-Pazder, Karta Przestrzeni Publicznej, 2009. [online] Dostępny w internecie: http:// w w w. t u p. o r g . p l / d o w n l o a d / 2 0 0 9 _ 0 9 0 6 _ KartaPrzestrzeniPublicznej.pdf
Jan Gehl, Życie między budynkami. Użytkowanie przestrzeni publicznych, Wydawnictwo RAM, Kraków 2009. Jan Gehl, Birgitte Svarre, How to Study Public Life: Methods in Urban Design, Island Press 2013. Jan Gehl, Lars Gemzoe, Public Spaces. Public Life. The Danish Architectural Press 2004. Jan Gehl, Cities for People, Island Press 2010.
William H. “Holly” Whyte, The Social Life of Small Urban Spaces, (książka i film), The Conservation Cabe Design Council, Report: Paved with Gold. The Foundation, Washington D.C., 1980. Real Value of Good Street Design, Commission for Architecture and the Built Environment, Rafał Kowalewski: Rozwój zrównoważony Londyn 2007. [online] Dostępny w internecie: w procesach urbanizacji, w: NAUKA, nr 1/2005, http://www.designcouncil.org.uk/Documents/ s. 123-146. Documents/Publications/CABE/paved-withgold.pdf Albert Lafarge (red.), The Essential William H. Whyte, Fordham University Press, 2000. Europejska Karta Planowania, [online] Dostępna w internecie:: http://www.izbaurbanistow. Camilo Pinilla, The Politics of Design: Designers pl/plik,819,europejska-kar ta-planowaniaas Transparent Mediators, w: „De-/signing the 2013-wersja-w-jezyku-polskim-tlumaczenie-jUrban”, s. 375-384. sztechman-maj-2013.pdf, Barcelona, 2013. Podręcznik Project for Public Spaces: Jak Lukas Feireiss (red.), Testify! The Consequences przetworzyć miejsce. Podręcznik kreowania of Architecture, NAi Publishers, Rotterdam 2011. udanych przestrzeni publicznych, tłumaczenie T. Jeleński i W. Kosiński. Fundacja Partnerstwo Rafał Rudnicki, Gentryfikacja jako proces dla Środowiska 2012 (http://sak.org.pl/data/file/ inwazji przestrzennej. Przypadek ulicy Brzeskiej jak_przetworzyc_miejsce_429.pdf ) w Warszawie, dostępne online: http://www. otwarta.org/index.php/jak-dzialamy/konkurs- Przewodnik OMDO„Konsultacje społeczne w przestrzeni prac-magisterskich-im-j-j-lipskiego/edycje- wielkomiejskiej”, [online] Dostępny w internecie: http:// konkursu/edycja-xvii-2012-r-2/eseje-laureatow- www.pts.org.pl/omdo/2012/06/przewodnik-omdokonsultacje-spoleczne-w-przestrzeni-wielkomiejskiej/ xvii-edycji-konkursu-2/rafal-rudnicki/
Raport ONZ: City-Level Decoupling: urban Ważne strony internetowe: resource flows and the governance of infrastructure transitions (2013).[online] Publikacje Gehl Architects, konsultantów jakości Dostępny w internecie: http://www.unep.org/ życia miejskiego: www.gehlarchitects.com resourcepanel/Publications/City-LevelDecoupling/ tabid/106135/Default.aspx
Veronika Sinewali, Gentryfikacja. Lokatorzy w ogniu wojny socjalnej, Bractwo Trojka, Poznań 2011.
Internetowy magazyn Richarda Flridy: Atlantic Cities: www.theatlanticcities.com Strona i blog amerykańskiej organizacji Project for Public Spaces: www.pps.org
Jay Walljasper, The great neighbourhood book: A Do-It-Yourself Guide to Placemakig, New Czasopismo City Jurnal: http://www.city-journal.org/index.html Society Publishers, 2007. World Health Organisation, Global Age-Friendly Cities. A Guide, World Health Organisation, 2007. [online] Dostępny w internecie: http://www.who. int/ageing/publications/Global_age_friendly_ cities_Guide_English.pdf
Blog „Cities and Citizenship” o uspołecznianiu i miejskiej demokracji: http://citiesandcitizenship.blogspot.com/ Serwis poświęcony postsocjalistycznych miast: http://www.renewtown.eu/
transformacjom
Estońskie pismo urbanistyczne „U”: http://www.urban.ee/issues/en Strona amerykańskiej inicjatywy „Prawo do miasta”: http://www.righttothecity.org/ Strona Kongresu Ruchów Miejskich: http://kongresruchowmiejskich.pl/ Miejski dział online „Res Publiki Nowej” i Magazynu Miasta: http://www.res.publica.pl/
miejski
SYLLABUS