Pellter: 8 Milltir | Hyd: 4 i 6 awr | Graddfa: Cymedrol | Tir: Cilffyrdd, traciau, llwybrau mynydd a chamfeydd | Map OS: 18
TAITH ARDUDWY Rhan Ddeheuol – Abermaw i Dal y Bont
DILYN
© Partneriaeth Ardudwy Partnership 2010 | Photographs J Baxter, D Newbould & D Rowley | Design by:
Please leave the countryside tidy, respect the land, take litter home and keep dogs on a lead especially near livestock • Weather can change rapidly and terrain can be rough, rocky and wet; wear suitable footwear and take adequate warm clothing and waterproofs • Take PLENTY OF WATER and food supplies as the walk may take longer than expected
• Do not rely on mobile phones as signals are often limited • Take a compass and OS Explorer 18 map with you and be conversant with their use • Leave details of your route with someone and your return time - Advise when back
BE PREPARED:
Reverse Route: The route in the reverse direction starts at the Car Park at Tal y Bont going past the Ysgethin Inn and following the river through the woods to Llety Lloegr to join ‘The Way’ past Pont Fadog.
Y
NCATH BW
www.taithardudwyway.com Taith Ardudwy – Llwybr ucheldirol 24 milltir wedi’i arwyddo’n dda sy’n mynd o dde Abermaw i ogledd Llandecwyn. Ceir tair rhan i’r daith a thaflen ar gyfer bob un; De: Abermaw i Dal y Bont (8milltir) Canol: Tal y Bont i Harlech (13 milltir) Gogledd: Harlech i Landecwyn (12 milltir). Roedd Ardudwy yn dalaith ganoloesol. Mae’r ‘Daith’ yn croesi ffurfiannau daearegol y creigiau Cambrian, Cromen Harlech ac yn rhoi’r cyfle i chi flasu rhai o olygfeydd arfordirol a mynyddig mwyaf godidog Cymru. Mae’n ymweld â safleoedd cynhanesyddol ac yn rhoi’r cyfle i weld llystyfiant amrywiol ac adar prin yr ardal. Dylid nodi nad oes unrhyw gaffis na chyfleusterau ar hyd ‘Y Daith’.
Ymhellach ymlaen ar hyd y trac mae dau gylch meini a charneddau i’w gweld. Chwiliwch am y Bwncath, y Barcud Coch â’i gynffon fforchog, y Gigfran â’i chrawc dwfn, cras ac Ehedydd y Waun. Cerddwch at y wal ac i lawr at y giât (mae Rhan Ganol ‘Y Daith’ yn mynd tua’r Dwyrain yma). Er mwyn mynd i Dal y Bont, cerddwch i lawr am Bont Fadog gan oedi i edrych ar y garreg ganolog gyda dyddiad arni (E) yn wal y bont, yna ymlaen i Lety Lloegr use lle’r arferai’r porthmyn ymgynnull ar y daith i Lundain. Yna, dilynwch y llwybr sydd gyferbyn drwy Goed Cors y Gedol gan ddilyn yr afon yn ofalus i lawr at Dal y Bont.
The Route : From Barmouth (A) start from the station crossing the main
Ymhen milltir mae’r ‘Daith’ yn troi i’r Dwyrain drwy Fwlch y Llan. Wrth y wal, mae’r llwybr yn troi tua’r gogledd a dylid dal ar y cyfle i werthfawrogi’r olygfa odidog o Aber y Fawddach (C) a Chadair Idris y tu draw iddi. Mae’r llwybr yn raddol ddisgyn nes cyrraedd cylch meini bychan Cerrig Arthur (D). Gan esgyn o’r fan yma, mae llwybr bychan iawn yn arwain at Fwlch y Rhiwgyr. Ar ôl y Bwlch, mae angen cymryd gofal gan fod y llwybr yn serth a chreigiog. Ewch heibio’r ffens lle ceir golygfa o’r môr i’r chwith. Tua 0.5 milltir i’r chwith oddi ar y llwybr mae beddrodau neolithig Carneddau Hengwm.
In a further mile ‘The Way’ turns east through Bwlch y Llan. At a wall the path turns northerly but take the opportunity to admire the impressive view of the Mawddach Estuary (C) with Cader Idris beyond. The path gradually falls until it reaches the small stone circle of Cerrig Arthur (D). Rising from here a faint path reaches Bwlch y Rhiwgyr (Pass of the Drovers). After the bwlch care is needed as the path is steep and rocky. Pass along a fence with sea views to the left. About 0.5 mile off the route on the left are the Neolithic tombs of Carneddau Hengwm.
Y Daith: O Abermaw (A) cychwynwch o’r orsaf gan groesi’r briffordd a cherdded i fyny heibio’r eglwys ar y dde. Mae’r llwybr yn parhau’n igam-ogam i fyny’r allt lle cewch edrych i lawr ar olygfa o’r dref a’r traeth. Gellir gweld glöynnod byw a’r Frân Goesgoch yma (B). Mae’r Frân Goesgoch brin yn berthynas cain i’r frân gyffredin a chanddi big grom, coch llachar a choesau coch. Trowch wrth Gell Fawr ac yn y man fe welwch domenni mwyngloddio mango o’r 19 Ganrif.
Further along the track two stone circles and cairns may be seen. Look out for buzzards, red kites with their forked tails, ravens with their deep croaking call and meadow pipits. Reach a wall and drop to a gate (here the Central Section of ‘The Way’ continues east). For Tal y Bont head down to Pont Fadog pausing to look at the dated central stone (E) in the wall of the bridge, then on to Llety Lloegr (England Lodgings) where the droves congregated for the drive to London. Then enter the path opposite through the trees of Coed Cors y Gedol following the river with care down to Tal y Bont. road and walk up passing the church on the right. The path zig zags uphill giving a birds eye view of the town and beach. Look out for butterflies and chough (B). These rare elegant relatives of the crows have a bright red curved bill and red legs. Turn at Gell Fawr and shortly the cuts and spoil heaps of 19th Century maganese mining are evident. north. The route is divided into three Sections each with a leaflet;- Southern: Barmouth to Tal y Bont (8 miles) Central: Tal y Bont to Harlech (13 miles) Northern: Harlech to Llandecwyn (12 miles). Ardudwy was a medieval province. ‘The Way’ crosses the geological formation of Cambrian rocks, the Harlech Dome, and takes in some of the best coastal and mountain views in Wales. It visits prehistoric sites and offers the chance to see the varied vegetation and rare birds of the area. Please note there are no cafes or facilities along ‘The Way’.
Taith Ardudwy Way - A well signposted upland pathway of 24 miles from Barmouth in the south to Llandecwyn in the
www.taithardudwyway.com FOLL
O
W
TH
D
Southern Section – Barmouth to Tal y Bont
ARDUDWY WAY
E B UZZ A R
Distance: 8 Miles | Duration: 4 to 6 hours | Grade: Moderate | Terrain: Lanes, tracks, mountain paths and stiles | OS Map: 18
Y daith o chwith: Mae’r daith o chwith yn dechrau ym maes parcio Tal y Bont, yn mynd heibio Tafarn Ysgethin ac yn dilyn yr afon drwy’r coed i Lety Lloegr i ymuno â’r ‘Daith’ heibio Pont Fadog. PARATOWCH: • Gall y tywydd newid yn sydyn a gall y tir fod yn arw, yn greigiog a gwlyb; dylid gwisgo esgidiau addas a mynd ^ â digon o ddillad cynnes a dillad dal dwr gyda chi ^ • Ewch â DIGON O DDWR a bwyd gyda chi rhag ofn i chi gymryd mwy o amser na’r disgwyl i gwblhau’r daith
• Peidiwch â dibynnu ar ffonau symudol gan bod signal yn medru bod yn gyfyngedig • Ewch â chwmpawd a map OS Explorer 18 gyda chi a ^ gwnewch yn siwr eich bod yn gwybod sut i’w defnyddio • Hysbyswch rhywun o fanylion eich taith a phryd byddwch yn ôl – rhowch wybod iddynt eich bod wedi gorffen y daith
Cadwch gefn gwlad yn daclus, parchwch y tir, ewch ag ysbwriel adref gyda chi a chadwch eich ci ar dennyn yn enwedig o amgylch anifeiliaid fferm
© Partneriaeth Ardudwy Partnership 2010 | Lluniau gan J Baxter, D Newbould & D Rowley | Dylunio gan:
Carn / Cairn
Llwybr arall (ddim o reidrwydd yn hawl tramwy) / Other path (not necessarily a right of way) Castell / Castle
800
0
1
Gweddillion cylch meini / Remains of stone circle
Cylch Meini200 /0Stone circle
400
Llyn / Pond600 2
CERRIG ARTHUR
3 4 5 MILLTIR / MILES
ABERMAW / BARMOUTH Nant neu 1400 afon gyda chyfeiriad llif y dŵr / 1200 Stream or1000 river with direction of flow
6
P P
7
TAL Y BONT
8
1400 1200 1000 800 600 400 200 0
CYCHWYN START
GS
P
Cell-fechan
G
G
MILLTIR / MILES 1/2
A
0
1
2
3 4 5 MILLTIR / MILES
6
G P
1
7
8
G
C
GS
G P
G G
S
3
G
1
G
G
G
4
hunain.
© D.Rowley
Cerrig Arthur
Map Explorer OL 18 Arolwg Ordnans Ymwadiad / yrDisclaimer ( cyf.grid SH 612581 ) Mae cerddwyr yn gyfrifol am eu diogelwch eu Ordnance Surcey Explorer OL 18 Walkers are responsible for their own safety. ( Grid ref. SH 612581 )
Graddfa / Scale 0
G
D
S G P
MILLTIR / MILES 1/2
Bwlch y Llan
G
GS
Gellfawr
ABERMAW BARMOUTH
Hen lefelau Old levels
S
P
GS
2
G
5
Bwlch y Rhiwgyr
G
MapPROFFEIL Explorer OL 18 yr Arolwg Ordnans GRADDIANT / GRADIENT PROFILE ( cyf.grid SH 612581 ) ABERMAW / BARMOUTH CERRIG ARTHUR TAL Y BONT Ordnance Surcey Explorer OL 18 ( Grid ref. SH 612581 )
Graddfa / Scale 0
0
G
GS
BWS BUS
G
1
B
G S
Damwain awyren Air crash
GS
Rhan Ganol y Daith i Harlech Central Section to Harlech
Mwyngloddiau Hafoty Mines
Ffordd Gellfechan Road P ^
TREN TRAIN
E
© J.Baxter
6
PG G
Llety Lloegr
Pont Fadog
PROFFEIL GRADDIANT / GRADIENT PROFILE Arwyddbost / Signpost
Camfa / Stile
Giât / Gate
Adfail / Ruin
Adeilad arwyddocaol / Significant building
Eglwys / Church
Traethlin / Shoreline
Rheilffordd a gorsaf / Railway and station
Clawdd neu ffens / Hedge or fence
Wal / Wall
Lôn gerbydau a phont / Motor road with bridge
Gwersyllfa / Camping site
7
Afon Ysgethin
Trywydd y llwybr gyda’r pellter a gerddwyd mewn milltiroedd / The footpath route with distance walked in miles
Cyfeirbwynt Taith Ardudwy / Ardudwy Way waymarker
ALLWEDD / KEY
Cartography by / Mapio gan Laurence Main
G S P
A496
Tal y Bont
Dyffryn Ardudwy
Llanbedr
Abermaw Barmouth
Troedfedd / Feet
1
G/N
Harlech Llanfair
A496
Llandecwyn Talsarnau
TREN TRAIN
G
Tafarn Ysgethin Inn
^ A 496
8
P
BWS BUS
DIWEDD END
TAL Y BONT
Gogleddol Northern Canolog Central Deheuol Southern
G/N
Troedfedd / Feet