به نام آنکه جان را فکرت آموخت شماره بیست و یکم -تیر و مرداد 87
ویژهنامهی نمایشگاه ساختمان تهران (مرداد )1387
در این شماره میخوانید: دهایم با عطش سالها 2 ............................................................... آم
نشریه اروند
تازههای تهویه3.................................................................................
شماره استاندارد بینالمللی: 1684-4270
راهنماي خدمات مشتريان تهویه مطبوع 6 ................................... راهکارهایی برای تعویض موتورهای بادزن 12 ................................ سیستمهای سرمایشی انبساط مستقیم 13 ................................... سرمایش به کمک هوای بیرونی و صرفهگرهای هوایی 21 ............
نش��انی :کیلومت��ر 13اتوب��ان تهران-س��اوه، خروجی صباش��هر ،به ط��رف س��هراه آدران، 3کیلومت��ر بع��د از زیرگ��ذر پ��ل ،انته��ای خیاب��ان س��عدی ،واح��د رواب��ط عموم��ی )021(88504771 تلفن: 4و)021( 88739880-2 )0229(4584983 h t t p : / / w w w. a r v a n d c o r p . c o m
E-mail: info@arvandcorp.com
مشخصات شدت جریان کمپرسور 27 ............................................ سیستمهای تمام هوا 28 ................................................................. راهکارهایی برای تعویض شیرهای انبساطی حرارتی 36 .............. مزیته�ای اس�تفاده از چیلرهای گازس�وز در مقایس�ه با س�ایر
سیستمهای تهویه مطبوع خانگی 37..............................................
صاحب امتیاز :شرکت صنایع یکتا تهویه اروند مدیر مسئول :مهندس منوچهر شجاعی سردبیر :مهندس حسن بهرامی
عالقهمندان جهت دریافت رایگان این نش��ریه و یا ارسال آثار خود میتوانند با واحد روابط عمومی یکتا تهویه اروند و یا از طریق صندوق پستی 37685-113اقدام نمایند.
استفاده از مطالب و تصاویر نشریه اروند با ذکر منبع بالمانع میباشد. عالقهمندان به درج مطلب در این نشریه میتوانند آثار خود را به نشانی نشریه ارسال نمایند. اروند در رد یا قبول یا اصالح و ویرایش مقاالت آزاد میباشد. مقاالت ارسالی عودت داده نخواهد شد.
ARVAND Internal Magazine
Managing Director: M. Shojaei Editor in chief: H. Bahrami
یادداشت سردبیر
تلفن88739880-2:
نماینده انحصاری شرکت Roburایتالیا در ایران
دهایم با عطش سالها آم
د همزمان با نمایشگاه صنعت تهران در مهر 79منتشر شد. شماره اول نشریه ارون انتش�ار این نشریه در برهوت آن زمان -نش�ریات تخصصی در زمینه تهویه مطبوع و تاسیس�ات محدو د و کم بود -بس�یار مور د توجه اهل صنعت ق�رار گرفت .یکتا تهویه اروند ،اولین و تا امروز تنها ش�رکت تولیدی در زمینه تجهیزات تهویه مطبوع کش�ور اس�ت که اقدام به انتش�ار نش�ریه داخلی نموده که این حرکت فرهنگی بس�یار مور د توجه همگان قرار گرفت .هدف از انتش�ار این نش�ریه ،کمک به افزایش س�طح علمی دس�تاندکاران این رشته مهم و همچنین اطالعرس�انی از وضعیت روز این صنعت در جهان و ایران میباشد .پس از شروع این حرکت ،وقفهای ناخواسته در ادامه انتشار این د شتابان و نشریه پیش آمد .از سویی مشغلههای فراوان کاری اینجانب و از طرفی رش توسعه اروند ،این توفیق و مجال را از ما سلب نمود. س�یل درخواستهای مکرر خوانندگان و مش�ترکین مجله طی نامهها، تلفنها و حتا گالیههای حضوری در نمایشگاه از عدم انتشار منظم نشریه اروند ،مدیریت را مصم�م نمو د تا ای�ن حرکت فرهنگی د د در اختیار را ب�ا برنامهری�زی مج� عالقهمن�دان آن ق�رار ده�د و ب�ا برنامهریزیه�ای انجام ش�ده تا د انتشار پایان امس�ال ،ش�اه منظم این نش�ریه به ش�کل دوماهنام�ه خواهی�م ب�و د و در س�الهای آتی با نظمی بهت�ر و زمانبندی د شد. کوتاهتر منتشر خواه در همینج�ا از تمام�ی دس�تاندرکاران و اهل فرهنگ مکتوب این صنعت درخواس�ت مینماییم به منظور پربار شدن این نش�ریه که در خدمت صنعت تاسیس�ات این مملکت اس�ت ،مقاالت، دستنویسها ،انتقادات و پیشنهادات خو د را با ما در میان بگذارند. سردبیر حسن بهرامی
یکتا تهویه اروند
اصالت تهویه مطبوع
صفحه / 2شماره / 21تیر و مرداد 1387
فشارسنج تفاضلی
تازههای تهویه
فنهای اتصال س�رخو د ب�ا قابلیت کنترل حرارتی
شرکت Extech Instrumentsیکی از تولیدکنندگان عمده وس��ایل اندازهگیری صنعت��ی ب��ه زودی فشارس��نج تفاضل��ی جدی�� د م��دل Sرا به بازار عرض��ه خواه د کرد .این فشارس��نج قابلی��ت اندازهگیری مقادیر فش��ار مختلف یا فشار تفاضلی بین 0-55.40in.H2Oرا دارد .فشارس��نج مدل HD700یک فشارسنج صنعتی با کاربری آس��ان اس��ت که برای کاربردهای��ی مانن د تهویه مطبوع ،هودهای تخلیه ،سیستمهای پنوماتی��ک ،سیس��تمهای هیدرولی��ک، تجهیزات پزش��کی و اتاقه��ای تمیز قابل استفاده است .از ویژگیهای منحصر به فر د این فشارس��نج میتوان به قابلیت انتخاب وضعی��ت اندازهگیری بر مبنای یازده واح د مختلف اندازهگیری فش��ار یعنی in.H2O، psi، mbar، kPa، in.Hg، mmHg، oz.in2، ftH2O، cmH2O، kgcm2و barاش��اره کرد .ضمن آن که این وس��یله
صفحه / 3شماره / 21تیر و مرداد 1387
د کارخانه با کاهش زمان توقف تولی استفاده از تجهیزات سرمایشی
ش��رکت Vortecبه تازگی جدیدترین مدل سیس��تمهای سرمایش��ی تجهیزات الکتریک��ی را با ن��ام تج��اری Vortex A/ CTMب��ه بازار عرض��ه کرده اس��ت .این سیس��تم جدی د برای خنک کردن س��ریع قس��متهای خارجی تجهیزات الکتریکی مور د استفاده قرار میگیر د و برای کارکر د تنها نیاز به تامین هوای رفت فشرده دارد. نص��ب این سیس��تم سرمایش��ی جدی د به تابلو برق سیس��تم به س��ادگی امکانپذیر اس��ت .بدینترتی��ب ب��ا اس��تفاده از این سیس��تم ،در م��دت زمان بس��یار کوتاهی هواسازهای جدید سری 39FDکریر تلفن88739880-2:
نشتیاب مبر د قابل حمل
چیلر جذبی گازسوز
شرکت Orion Fansبه تازگی فنهای اتصال س��رخو د جدیدی را ب��ه بازار عرضه کرده است که از ویژگیهای آنها میتوان به قیمت ارزان ،کاربری ساده و امکان کنترل حرارتی وضعیت فن اشاره کرد .طراحی این فن به گونهای انجام گرفته است که امکان افزایش مقدار هوادهی سیستم برای برخی مناطق خاص که دمای آنها بیشتر از ح د معمول اس��ت وج��و د خواه د داش��ت .این فنها برای کاربردهای س��رمایش نقطهای مناسب هس��تن د و طراحی آنها بر مبنای اس��تاندار د 15P AC-NEMA 5انج��ام گرفته است .این فنها بهطور استاندار د در ابعا د 92mm×25mmیا 120mm×32mm س��اخته میش��وند .هرچن�� د که ش��رکت Orionبهصورت سفارش��ی بسته به مقدار هوادهی و ابعا د مور د نیاز مش��تریان ،اقدام به طراحی و ساخت م دلهای سفارشی این فنها نیز میکن د .الزم به ذکر است که این شرکت فنهای ACو DCبه قطر 17mm تا 280mmو با هوادهی حداکثر 1130cfm را تولی د میکند .فنهای س��اخت شرکت Orionمور د تایی د تمامی اس��تانداردهای UL/cUL، TUV، VDEو CEهستند.
از قابلیتهای دیگ��ری مانن د ثبت حداقل و حداکثر مقادیر اندازهگیری ش��ده ،ثبت ساعت و تاریخ اندازهگیری ،ثابت نگه داشتن مق��دار اندازهگیری ش��ده ب��ر روی صفحه نمایش ،خاموش شدن خودکار دستگاه در صورت عدم استفاده و امکان تنظیم ساده نی��ز برخوردار اس��ت .صفح��ه نمایش این فشارسنج مجهز به یک چراغ داخلی است که خواندن و ثبت مقادیر اندازهگیری شده را در تمامی شرایط تسهیل میکند .مقادیر ثبت شده توسط این فشارسنج را میتوان به راحت��ی و با اس��تفاده از کابل USBبه کامپیوتر منتقل کرد.
دم��ای محفظ��ه تجهی��زات الکتریکی به )32ºC-72( 09-08ºFخواه�� د رس��ید. بدینترتی��ب در ص��ورت از کار افت��ادن تجهیزات الکتریکی نیازی به زمان طوالنی برای س��ر د ش��دن تجهیزات ب��رای تعمیر وج��و د نخواه�� د داش��ت .در م��دل جدی د سیستم Vortex A/Cکه ظرفیت نامی آن 5000Btuhاس��ت ،از دو واح د سرمایش��ی اس��تفاده ش��ده اس��ت که هر یک از آنها مجه��ز به ترموس��تات مکانیک��ی مجزایی هس��تن د که قابلیت سرمایش دو مرحلهای را به سیس��تم میافزای��د .بدینصورت که به منظ��ور صرفهجویی هر چه بیش��تر در مصرف ان��رژی ،در مرحله اول 2500Btuh ظرفیت سرمایش��ی تامین میش��و د و در ص��ورت نیاز ترموس��تات مرحل��ه دوم نیز فعال شده و 5000Btuhظرفیت مور د نیاز سیستم تامین میشود.
ش��رکت Spectronics Corporation اخیرا مدل ELD-1000 PRO-AlertTM
از نش��تیابهای قاب��ل حمل خ��و د را به بازار عرضه کرده است .در این نشتیابها از فن��اوری حس��گرهای دیو د گ��رم برای عملکر د دقیق دستگاه استفاده شده است. بدین ترتیب این دس��تگاه قادر خواه د بو د نش��تیهایی به اندازه 0.06oz./year-0.03 را نی��ز شناس��ایی کن د .ضم��ن آن که این سیس��تم در دو وضعیت بسیار حساس و با حساس��یت معمولی قابل استفاده است .از دیگر ویژگیهای این نشتیاب میتوان به قابلیت تنظیم خودکار ،قابلیت آشکارسازی مبردهایی مانن�� د CFC، HCFCو ،HCF عدم نیاز ب��ه کلی د تنظی��م وضعیت برای آشکارس��ازی مبردهای اشاره کرد .ساختار داخلی این نش��تیاب به گونهای است که در آن از ی��ک پمپ جابهجایی مثبت برای مکش نمونههای آزمایش به داخل دستگاه استفاده میشود.
تلفن88739880-2:
نماینده انحصاری شرکت Roburایتالیا در ایران
دستگاه آشکارساز مناطق گرم
ش��رکت Wahl Instruments Incبه تازگی خط تولی د دستگاه آشکارساز مناطق گرم را راهاندازی کرده اس��ت .این دستگاه اب��زاری مناس��ب برای کاربرانی اس��ت که قص د دارن د دمای اجزای مختلف را بس��یار سریع و به ش��کل قابل رویت اندازهگیری کنن��د .مدل HSI1200این آشکارس��ازها قابلیته��ای منحص��ر به ف��ردی دار د که در هی��چ یک از م دله��ای دیگر آن دیده نمیشود .طراحی این آشکارساز و دوربین آن به گونهای انجام گرفته است که قابلیت پیدا کردن سریع مناطق گرم را دارد. دوربین ای��ن دس��تگاه در داخل یک محفظه مقاوم در برابر ضربه و حرارت قرار میگی��رد .بدینترتیب با اس��تفاده از این آشکارساز امکان اندازهگیری دمای سطوح مختلف بدون تماس مستقیم با آنها وجو د خواه د داشت .استفاده از نشانگر لیزری که با فشردن یک شستی فعال میشود ،امکان تعیین سریع مناطق گرم و تشخیص آنها از مناطق س��ر د را فراه��م میکند .ضمن آن ک��ه در این دس��تگاه از ی��ک نرمافزار گزارشگیری نیز استفاده شده است که به کاربر ام��کان گرفتن عکسهای متوالی به همراه اطالعات و مقادیر اندازهگیری شده یدهد .دقت مدل HSI1200به مربوطه را م اندازهای است که دمای هر 256پیکسل از محلی که دوربین روبروی آن قرار میگیر د را اندازهگی��ری نموده و نتیجه را بهصورت یدهد. تصاویر رنگی نشان م طراحی این آشکارساز به گونهای انجام گرفته اس��ت که عالوه بر وزن بس��یار کم آن ( ،)1.54lbsس��اختار فشرده و کاربری سا دهای نیز دارد .این وسیله در بسیاری از کاربردهای صنعتی از جمله سیس��تمهای تهوی��ه مطب��وع و کاربرده��ای مرتبط با
گرمایش و سرمایش قابل استفاده است.
میل�ه اندازهگی�ری دما س�ازگار با شرایط دشوار
گ��روه تولی��دی MEASب��ه تازگ��ی نمون��های جدی د از میلهاندازهگیری دما که مقاومت بس��یار زیادی در ش��رایط سخت دار د را تولی�� د ک��رده اس��ت .در مواقع��ی که حس��گرهای دما در دماه��ای پایین و کاربردهایی ک��ه رطوبت هوا بس��یار زیا د است مور د استفاده قرار میگیرند ،مقاومت حس��گر دم��ا از اهمیت زی��ادی برخوردار اس��ت .در چنین شرایطی ،هرگونه رطوبت بی��ش از ح د موجب تغییر در مش��خصات الکتریکی حسگر و در نتیجه کاهش دقت و قابلیت اطمینان آن میشود. بهمنظور رفع این مش��کل در گس��تره وس��یعی از کاربردهای تهویه مطبوع ،این ش��رکت از میلههای ترمیس��تور استفاده کرده است .الزم به ذکر است که این میله اندازهگی��ری بر مبنای فناوری ترمیس��تور NTCساخته ش��ده و در شرایط محیطی بس��یار س��خت مور د آزمایش قرار گرفته اس��ت .از دیگ��ر ویژگیه��ای ای��ن میله اندازهگی��ری جدی د میتوان ب��ه موار د زیر اشاره کرد: ● درجه حفاظت در برابر آب IP68 ● دم��ای کارک��ر د بی��ن -50ºCت��ا +105ºC
● پاسخ زمانی 7sبه آب ● تلرانس +/- 0.2ºC: 0ºCتا 70ºC
تله بخار ترمواستاتیک
ش��رکت Spirax Sarco Incبه تازگی سری FTIاز تلههای بخار ترموستاتیک را به ب��ازار عرضه کرده اس��ت .این تلهها در ابعا د .2in/1-1برای استفاده در کابردهای تج��اری و صنعتی تهویه مطبوع مناس��ب هستند .برای مثال این تلهها در کویلهای دس��تگاه هوارس��ان ،مب دله��ای حرارتی،
یکتا تهویه اروند
اصالت تهویه مطبوع
ژنراتوره��ای بخ��ار ب��ه بخ��ار ،کتریهای خوراکپزی و مخازن ذخیره مور د استفاده قرار میگیرند .فش��ار کارکر د آنها گستره وس��یعی دار د و در پنج محدوده فشار بین 15-200 psigتولی�� د میش��وند .حداکثر ظرفیت ای��ن تلهها نی��ز 11,059lb/hrدر فشار 200 psigاست .طراحی این تلههای به گونهای انجام گرفته اس��ت که در آنها از یک مکانیزم با نش��یمنگاه مجزا استفاده ش��ده اس��ت .بدینترتی��ب امکان بس��ته ش��دن محکم تله در حالت بیباری وجو د خواه د داشت .ساختار این تلهها در حالت اس��تاندار د به گونهای است که بدنه آنها از جنس چدن س��اخته میش��و د که توان مقاومت در برابر فشار 200 psigدر دمای 450ºFرا نیز دارد .همچنین تمامی اجزای داخلی آن از جنس فوال د ض د زنگ ساخته شده است .دریچه هواگیری ترمواستاتیک آن نیز به گونهای طراحی ش��ده است که توانایی مقاوم��ت در برابر بخار فوق گرم و ضربههای ناشی از تغییرات فشار سیستم و یا ضربه قوچ را داشته باش د.
د ش�ده س�ری دهه�ای هوابن� دمن Omega G
ش��رکت Kaeser Compressorsب��ه تازگ��ی س��ری Omega Gاز دمن دهه��ای هوابن�� د ش��ده ب��ا دو رین��گ پیس��تون و قطعات آببندکننده ساخته شده از فوال د سختکاری ش��ده و عمر کارکر د طوالنی را به بازار عرضه کرده اس��ت .ساختار این دمن دهه��ای جدی�� د به گونهای اس��ت که امکان لولهکشی آنها سمت مکش دمنده ی��ا تخلیه آن به یک محفظ��ه مجزا وجو د دارد .محور ورودی ای��ن دمنده از قطعات آببندکننده دو لبهای تشکیل شده است، ضمن آن که بهکارگیری درپوشهای روغن صفحه / 4شماره / 21تیر و مرداد 1387
از ورودی ه��وا و گازهای ناپایدار به داخل دمن��ده جلوگیری به عمل م��یآورد .این دمنده برای کاربردهایی مانن د سیستمهای نیتروژنی حلقه بس��ته مناس��ب هس��تند. حداکثر هوادی آنها در فش��ار اس��تاتیک 15psiی��ا فش��ار خ�لا 15in.Hgبراب��ر با 5,400cfmاست.
د فیلترهای سبز جدی
MERV 8بیشتر است .بنابراین عمر مفی د این فیلترها بیشتر و تعدا د دفعات تعویض آنها در یک بازه زمانی یکسان کمتر است. بس��تر این فیلترها تمام��ا مکانیکی بوده و بازده بسیار باالیی برای فیلتر کردن هوای عب��وری دارند .در مقابل ،س��ایر فیلترهای MERV 8مجهز به بستر الکترواستاتیکی هس��تن د که بازده آن با افزایش مقدار گر د و غبار جذب ش��ده توس��ط فیلتر کاهش مییابد.
به حداقل برسد .این مشخصه به ویژه برای آن دسته از سیس��تمهای آب گرم جریان اجباری که برای کار در دماهای باال و افت دماهای زیا د طراحی ش�� دهان د یک مزیت بهشمار میرود.
کانالهای انعطافپذیر پالستیکی
دیگهای با راندمان باال
صفحه / 5شماره / 21تیر و مرداد 1387
ش��رکت Bryan Steam LLCاخی��را س��ری HE-RVاز دیگه��ای گازس��وز با جریان هوای اجباری خو د را به بازار عرضه ک��رده اس��ت .راندمان ای��ن دیگها 85% اس��ت که این راندمان باال نتیجه باال بودن راندمان احتراق آنهاست .سطح گرمایشی این دیگها در ازای هر اسب بخار ظرفیت دی�� د تقریبا 7ft2اس��ت .این دیگها تحت ش��رایط دم��ای مت��داول و ب��دون نیاز به استفاده از سیستمهای تهویه پیچیده کار میکنند .س��ری HE-RVدر هشت مدل مختل��ف با ظرفی��ت ورودی 3,500MBH ت��ا 8,000MBHموجو د اس��ت .اس��تفاده از لولهه��ای انعطافپذی��ر در این دیگها امکان دس��تیابی به مقادیر انتقال حرارت و راندم��ان ب��اال را در ای��ن دیگها فراهم میآورد .انعطافپذیر بودن لولههای خمیده این دیگها موجب میشو د تا صدمات وار د شده به سیستم به واسطه مسايلی از قبیل شوگ گرمایی و تنشهای حرارتی ناشی از گردش غی��ر یکنواخت آب در داخل دیگ هواسازهای جدید سری 39FDکریر تلفن88739880-2:
ش��رکت Flexaustب��ه تازگ��ی خط تولی د نوعی کانال پالس��تیکی انعطافپذیر ب��ا قابلیت تغیی��ر قطر به ان��دازه 25%را راهان��دازی کرده اس��ت .ای��ن محصول که با ن��ام تج��اری ® Flexaust Pliaductبه د ساختاری 100% بازار عرضه خواه د ش�� صلب دار د که قس��متهای مختلف آن از جنس PVCبا نوارهای پالستیکی ساخته میش��ود .بدینترتیب ب��ا پیچاندن مقطع کان��ال ،ام��کان افزایش قطر آن ب��ه اندازه 25%نیز وجو د خواه د داشت .این کانالها به ویژه برای کاربردهای سرمایش نقطهای مناسب هستند .ویژگی منحصر به فر د این نوع کانالها آن اس��ت که علیرغم مقاومت باال در برابر شعله ،امکان بریدن ،تغییر شکل دادن و یا جدا کردن قس��متهای مختلف آنها ب��دون اس��تفاده از ابزارهای کمکی وج��و د دارد .این نوع کانال برای بس��یاری از کاناله��ای دایم��ی و موقتی مناس��ب د و معموال با طول استاندار د 25ft هس��تن و قطر انتهایی 2-6 in.یا طول 10ftو قطر 8-12 in.تولی د میش��وند .این کانالها به رنگ خاکستری و از موا د شیمیایی مقاوم س��اخته میشون د و توانایی تحمل دمای - 10ºFتا 150ºFرا دارند .برای کاربردهایی که دما بیش از 225ºFاست ،به جای PVC از پلی پروپیلن استفاده میشود.
چیلر جذبی گازسوز
ش��رکت Camfil-Farrیک��ی از تولیدکنن��دگان برت��ر فیلتره��ای خانگی، تج��اری و صنعت��ی ،اولین فیلت��ر هوایی 30/30ک��ه ب��ازده واقع��ی آن ب��ر مبنای اس��تاندار د 2007-ASHRAE 52.2براب��ر با MERV 8اس��ت را تولی د کرد .این فیلتر در واقع یک��ی از انواع فیلترهای صفحهای چینخورده با بازده باال اس��ت که بهعنوان س��ری جدی�� د و تکمیل ش��ده فیلترهای MERV 8sمعمول��ی به بازار عرضه ش��ده اس��ت .مقاومت اولیه این فیلتر بسیار کم است .ضمن آن که مقاومت کلی بستر این فیلترها در براب��ر جریان هوای عبوری نیز در مقایس��ه با فیلترهای قبلی بسیار ناچیز است و افت فش��ار متوسط آن در مقایسه با سایر فیلترهای MERV 8پایینتر است. بنابرای��ن بهکارگی��ری این سیس��تمها با توپنج درصدی انرژی مصرفی کاهش بیس سیس��تم در حالت گرمایش و س��رمایش هم��راه خواه د بود .الزم به ذکر اس��ت که فیلتر MERV 8 30/30بر مبنای شاخص هزین��ه انرژی یا ECIبهعن��وان یک فیلتر پنج س��تاره ارزیابی شده اس��ت که آن را یدهد. در ردی��ف بهترین فیلتره��ا جای م طراح��ی بس��تر چینخورده ای��ن فیلترها امکان حداکثر استفاده از ظرفیت فیلتر را فراهم میآورد .ضمن آن که آزمایشهای انجام ش��ده حاکی از آن است که ظرفیت تفکیک ذرات معلق توس��ط این فیلتر در حدو د س��ی درص د از فیلتره��ای متداول
خدمات پس از فروش
راهنماي خدمات مشتريان تهویه مطبوع بخش اول Steve Coscia
نظرات عملي خدمات تهویه مطبوع
تلفن88739880-2:
نماینده انحصاری شرکت Roburایتالیا در ایران
پاسخ آني
صفحهي كامپيوتر روش��ن شد .هواي بيرون در حال گرمشدن بود .ساعت 9:30 صبح و دماسنج 80درجهي( فارنهايت) را يداد .روز گرمي پيشرو بود .شري1 نشان م تمام چهلوپنج كامي��ون را براي اعزام به منظ��ور خدم��ات HVACآماده داش��ت. سيوسه كاميون وي مخصوص تماسهاي نگهداري معمول بو د كه از هفتههاي قبل برنامهري��زي ش��ده ب��و د و دوازده كاميون ديگر ب��ه تماسهاي خدمات��ي و تعميري اختصاص داشت. در س��اعت 9:45صبح ش��ري تلفني از ي��ك ف��ر د در East sideدرياف��ت كرد. دستگاههاي تهويه مطبوع در سه آپارتمان كار نميكرد. ش��ري به كامپيوتر خو د ن��گاه كر د تا گزينههاي موجو د را بررس��ي كند .او نفس عميق و آه آرامي كشي د و دربارهي بهترين گزينه ممكن فكر كرد« .جان در مسيرش نزديك East Sideاست ».شري اطالعات مش��تريان را مج�� ددا بررس��ي و روي يك برگهي كوچك يا دداش��ت كرد .اين نوشته ش��امل تنها چن د كلمه كليدي بو د تا كل تماس تلفني را پوش��ش دهد -دو كلمهي اول اي��ن بو د «به من كمك كن» .س��پس او با ش��ماره تلفن مش��تري تماس گرفت، لبخن��دي ز د و ب��ه آرامي خ��و د را معرفي كرد .تم��اس با يك ش��روع خ��وب پايان يافت .چون مشتري راضي بهنظر ميرسيد. سپس شري از پيام مكتوبي با اين مضمون استفاده كرد« :به من كمك كنيد ،آيا شما با توجه به برنامهي نگهداري سيستم ،وقت 1 Sherry.
اضافه داريد .هواي بس��يار گرم امروز باعث تغييرات زمانبندي پيشبيني نشده شده اس��ت و من تالش ميكنم تكنيسینهای خو د را تغيير دهم ».مش��تري ،ش��رايط را بعد از ظهر جمعه در درك كر د و گفت كه خانه است .او از مشتري بهخاطر همكاريش تشكر كر د و با جان تماس گرفت .او نفس عميق ديگري كش��ي د و درب��ارهي نحوهي بيان اخبار جدي د ب��ه جان فكر كرد« .هي جان! خوش��حالي؟ -جان هميشه با اينكه يدان د شري احتماال قص د تغيير برنامهي م او را دارد ،لبخن د ميزند -جان پاس��خ داد: اتفاقي افتاده؟ لبخن د او را ميش د از پشت تلفن ش��ني د و اين مس��اله خيال شري را درب��ارهي دادن آدرس كار جدي�� د س��اده ساخت. در اين داستان ،ش��ري رفتار ساده اما مهمي كه ي��ا د گرفته بو د انج��ام داد .اين رفتارها ش��امل يك سياس��ت به نام پاسخ آني اس��ت .پاسخ آني او را قادر ساخت كه ب��ا موقعيتهاي جدي د و قابل تغییر مقابله كند .اين سياست اساسي ،يكي از مؤثرترين روشهاي آرام ساختن تعميركاران HVAC است. اين آرامش مهم اس��ت ،چ��ون باعث تفكر منطقي و پاسخسازنده ميشو د و به تعميركاران اجازهي تحت كنترل درآوردن يدهد .میزان كنترل تعميركار اوض��اع را م مس��تقيما متناس��ب با بازده است .كنترل بيش��تر ،معم��وال منجر به پاس��خ مثبت و استرس كمتر ميشود. برعك��س ،كنترل كمت��ر معموال يك تعمي��ركار بيفاي��ده و تن��شزا را باع��ث ميشود .از آنجايي كه تعميركار HVAC نميتوان�� د هوا را كنترل كند ،تمرکز نقص تجهيزات يا رفتار مشتري باي د بر چيزهايي
یکتا تهویه اروند
اصالت تهویه مطبوع
تاكي د داشته باش د كه در محدو دهي كنترل تعميركار است. پاس��خ آني ،با مكث شروع ميشود .در غيراين صورت ،تعمي��ركاران اغلب ممكن اس��ت كاري انج��ام دهن د كه بع��دا باعث پشيماني و افسوس شود .اين درنگ ،فر د را قادر ميساز د تا بر شرايط مسلط و متوجه ش��و د كدام گزينهي خدمات��ي بهتر عمل ميكند .همراه با مكث ،تعميركار HVAC باي د نفس عميقي بكش�� د و در مور د كاري ك��ه باي د انجام ده د يا حرفي كه باي د بزند، منطق��ي فكر كند .درن��گ و نفس عميق، تفكر منطقي را تقويت ميكند. در حاليكه تفكر منطقي اساسي بهنظر ميرس��د .اين كار ،عنص��ر حياتي در يك پاسخ سازنده است. مرحلهي بعدي در اين فرآين د ش��امل شدادن اس��ت .در مهارتهاي خ��وب گو زم��ان ارتب��اط دو نفر ،يك نف��ر صحبت يده د و دربارهي ميكن د و ديگري گوش م آنچه گفته ميشود ،فكر ميكند .اين يعني ارتب��اط واقعي و وقتي اتف��اق ميافت د كه متكلم و مستمع درك شوند. مرحلهي پاياني در پاس��خ آني ش��امل يك لحظه آما دهس��ازي اس��ت و اين خو د ش��امل رفتار غيركالمي مثل تبسم است، چون لبخن د از پش��ت تلفن هم قابل درك اس��ت .تعميركاران HVACدر زمان آماده كردن تفكرات خ��و د ميتوانن د يك جمله حفظ شده از اين دست را بهعنوان عبارات گذرا تا رسيدن به پاسخ حقيقي بيان كنند: «من ميتوانم مشكل شما را حل كنم» يا «چنین موقعيتهايي را غالبا داريم». ج��زء كلي��دي ديگر ش��امل نوش��تن اطالعات مربوطه اس��ت .به حافظهي خو د اطمين��ان نكني��د .همهي جزيي��ات مثل صفحه / 6شماره / 21تیر و مرداد 1387
زمان ،تاري��خ ،فرد ،مقدار موار د س��فارش داده شده ،شماره س��فارش ،آدرس و ...را يا دداشت كنيد .اين كار سردرگمي و خطا را ب ه حداقل ميرس��اند .در صورت اجراي اين كارها ،نتايج پاس��خ آني ،مثبت و قابل پيشبين��ي بوده و باعث كنترل بيش��تر و خو د منجر به استرس كمتر فر د ميگر دد. پاسخ آني شروع
پايان
ترموستات را عوض كن ،نه مشتري را جيم كوک 2به پیشخوان فروش بخش گرمايش و تهويه مطبوع نزديك ش�� د و با خود را دور انداخت. عصبانيت ترموس��تات وقتي تعميركار HVACپرس��يد :مش��کل چیس��ت؟ جيم پاس��خ داد« :اين شكسته است». تعمي��ركار به نرم��ي و آرامش به جيم گف��ت :وقتي ترموس��تات ب هدرس��تي كار نكن د چه مش��كالتي پيش ميآيد .جيم به عالمت تايي د سر تكان داد .تعميركار جيم را بهخاطر هوشمن د بودن در آوردن رسي د اوليه ترموستات تحسين كرد ،چون اين كار به تسريع در ارسال وسیله جايگزين كمك ميكند .جيم از اينكه باهوش خوانده شده بود ،خوش��حال بود .اين حرف حس خوبي ب��ه او داد ،اگرچه جيم فر د HVACكار را خيلي خوب نميش��ناخت ،اما نظر خوبي دربارهي او داش��ت .با ح��س تحت كنترل بودن اوضاع ،تعميركار از جيم يك س��ؤال پرسيد. يدانست نياز به توضيحات تعميركار م كاملتر دارد ،اگر ترموستات شكسته باشد، س��ازنده ،آن را به مغازهاش نميفرس��تاد. 2 . Jim Cook صفحه / 7شماره / 21تیر و مرداد 1387
مهار ،تشخيص و تصحيح
مه��ار اوض��اع ،تش��خيص و تصحيح، مراحل حل مساله هستن د كه فروشنده را قادر ميساز د تا در بدو امر كارها را درست انجام ده��د .اين كار ،بازده��ي را افزايش يدهد ،رابطهي دوستانه برقرار ميسازد، م آش��فتگي را بهحداقل ميرسان د و رضايت يده��د .مهار به اين مش��تري را افزايش م معني است كه شما اوضاع را تحت كنترل درميآوري��د .كلمهي «مهار» بهس��ادگي به معن��ي حفظ ش��رايط در محدو دههاي تثبيت شده اس��ت ،در نتيجه مشكل بدتر نميشود. با تح��ت كنترل داش��تن اوضاع ،يك فروش��نده ميتوان د كار خو د را انجام دهد. او نيازمن د پاس��خ صحيح به پرس��شهاي توصيفكننده اس��ت .تالش براي رسيدن به پاسخ درس��ت از سوي مشتري ناراحت را تصور كنيد .اغلب ،آنها جمالتي از اين دس��ت را بيان ميكنند « :اين وسيله اصال كار نميكند» يا «شكسته است» .كلماتي مث��ل هرگز ،اصال ،هميش��ه ،هم��هو هر، نهايت مطلق هس��تند .اينها بسيار دقيق د و جزيياتي كه تعميركار HVAC نيس��تن باي د بداند ،بيان نميكنند .به داستان قبلي توجه كني��د .در آنجا متصدي HVACاز مش��تري تعريف كر د (با گفت��ن اينكه او باهوش اس��ت) تا تنش و استرس را خنثي كن د و س��پس سعي كر د جزييات بيشتري هواسازهای جدید سری 39FDکریر تلفن88739880-2:
مهار ،تشخيص و تصحيح
متخصص��ان HVACباي د ي��ا د بگيرن د رفتار مشتري ،مش��كل نيست .مشكل آن چيزي اس��ت كه باعث آن رفتار مش��تري ميش��ود .مس��اله حقيقي را تثبيت كنيد، شما ناگزير روي رفتار اثر ميگذاريد. دومي��ن دليل براي اس��تفاده از روش مهار ،تش��خيص و تصحيح حل مساله اين اس��ت كه اين روش تعمي��ركار HVACرا مؤ دبتر ميس��ازد .اين ادب مهم اس��ت، چون 80%آمريكاييها معتقدن د نداش��تن ادب معموال يك مش��كل جدي در جامعه آنهاست .ش��ركتهاي HVACمؤ دبتر، خ��و د را از رون د جامعهي ام��روزي متمايز ميسازند. دليل س��وم اينكه اين روش به حفظ مش��تري كمك ميكند .مطالعات گذشته نشان داده اس��ت در صورت پاسخ فوري و مؤثر به يك ش��كايت 95% ،شانس حفظ مش��تري وجو د دار د و پاسخ ندادن ميزان حفظ مشتري را تنها 37%ميسازد .براي حفظ مشتريان ،HVACبهترين كار اتخاذ يك روش پايدار مثل كنترل ،تش��خيص و تصحيح است. متصديان سرويس HVACكه با حجم قابل توجهي تماس تلفني س��روكار دارند،
چیلر جذبی گازسوز
درن��گ ،نفس عمي��ق و تفكر منطقي: مكث پي��ش از صحبت ي��ا واكنش و پس از نف��س عميق ،تفكر منطق��ي را پرورش يدهد. م گوش دادن با دقت :مهارت گوش دادن، فر د را قادر ميساز د تا آنچه که حقيقتا در حال اتفاق افتادن است ،درك كند. آماده شدن براي گفتن آنچه باي د انجام ش��ود :دو مرحلهي قبل به تس��هيل پاسخ مناسبتر كمك ميكند.
پس پرسي د «مشكل ترموستات دقيقا چه بود؟ جي��م چن د لحظه فكر كر د و پاس��خ داد« :تنظيم نش��ده ب��ود ».همانطور كه تعمي��ركار برگهي مش��خصات تعمير را پر ميكرد ،موافقت كر د تا ترموستات معيوب را فورا عوض كند. اين متصدي HVACدر اين داس��تان از روش خ��و دداري ،توصيف و تصحيح كل مس��اله اس��تفاده كرد .او كه فورا مواردي ك��ه تح��ت كنترل نب��ود ،تش��خيص داد، يدانس��ت باي د پيش از مش��خص شدن م مساله و دادن راهحل صحيح ،شرايط مهار شود .پس از مهار اوضاع ،مشتري آرام بو د و تعميركار يك پرس��ش توصيفي پرسيد. با توضيح مس��اله ،تعميركار توانست آن را فورا حل كند.
ب هدست بياورد. اين تقابل س��ازنده ،فروش��نده را قادر ميس��از د تا موقعيت مهار ش��ده را حفظ كند .فلوچارت نمودارها ،تش��خيص و حل يدهد .فروشنده يك مش��كل را نش��ان م كه س��عي در مهار ش��رايط ندارد ،با خطر تشخيص اشتباه مساله و وخيمتر كردن آن روبهرو میشود .حل نكردن درست مساله در درجهي اول ميتوان د باعث كار مج د د و اتالف زمان و هزينه ش��ود .در اين صورت، مش��تريان متص��دي تاسيس��ات را مقصر ميشناسن د و اين خو د مساله را پيچي دهتر ميكند .حت��ي با وجو د اينك��ه اول خو د مشتري که باعث سردرگمي شده است. ش��اي د بهتري��ن دليل اس��تفاده از اين روش ،صرفهجويي در زمان اس��ت .در هر موقعيت خدماتي ،هرچه مش��كل سريعتر حل شود ،بهتر است .رابطه قوي بين زمان پاسخ و رضايت مشتري وجو د دارد.
تلفن88739880-2:
نماینده انحصاری شرکت Roburایتالیا در ایران
از اهميت هماهنگي برخور د و تيزهوش��ي آگاهن��د .كار ب��راي يك ش��ركت HVAC بزرگ يا كوچك ممکن است سخت باشد، مخصوصا وقتي دماس��نج ع د د خيلي زيا د يدهد .متصديان ي��ا خيلي كم را نش��ان م HVACباي�� د براي هماهنگ بودن با رفتار مشتري آماده ش��ده و طرز برخور د مثبت داشته باشن د تا در ساعات اوج كاري ،مفي د باشند .وقتي متصدي بهخاطر يك مشتري خش��مگين يا س��خت ،عصبي ميش��ود، مشتري هم مستع د رنجيدن ميشود. يك��ي از پر دردس��رترين وقايع تلفني ك��ه م��ن دي�� دهام ،نتيجه ي��ك تماس در ساعات اوليهي صبح از سوي يك مشتري مس��تاصل بود .او آش��كارا حرفش را تكرار ميك��رد .من اي��ن وقاي��ع را «تماسهاي هراسانگيز صبحگاهي» مينامم .به نمونه زير توجه كنيد: در يك صبح پنجشنبه سر د و آفتابي، چارلز -متصدي HVACدر يك ش��ركت گرماي��ش و تهويه مطب��وع -با يك اخالق خوفانگيز به محل كار رسيد .در كار روزانه، چارلز دو سفارش تلفني از تكنیسينهايي ك��ه ب��ه تعميرات مس��كوني اوای��ل صبح رس��يدگي ميكنند ،دريافت ك��رد .هر دو س��فارش س��اده بود -يك رله پنیوماتيكي براي يك مشتري و يك ترموستات T87F براي فر د ديگر. او پشت ميز می نش��ین د و ذهن خو د را كامال معطوف به س��فر پاي��ان هفت ه به كوهس��تان میكند .او روزش را با افكاري مثل اين ش��روع ميكن��د .او بدون توجه و مراقب��ت ،هدفون خو د را ميگذار د و چراغ LEDتماس را روش��ن ميبين��د ،صدايي در گوشياش ميش��نو د و سپس به اولين مش��تري خو د با بيميلي س�لام ميگويد. مش��تري كامال عصباني اس��ت و چارلز از فريا د او يكه ميخورد« .خانهي من س��ر د اس��ت .بچههاي من خش��ك ش��ده ان د و ميلرزن د و من عصباني هستم». چارلز دچار هول ميش��و د و به سرعت س��اختار فكري آرام او تغيي��ر میكند .او براي يك برخور د آماده نيست .چارلز سعي ميكن د يك سياس��ت پاسخ طراحي كند، اما بيفايده اس��ت .او نميتوان د افكار خو د را به ش��يوهي منطقي متمركز كند .براي
لوفصل ك��ردن موضوع تالش ميكن د و ح يدهد :همهي تكنسينهاي ما در پاس��خ م حال حاضر مشغول به كارند .من ميتوانم چن د دقيقه بع د با شما صحبت كنم؟ امي د اين اس��ت ك��ه اين سياس��ت با دادن زمان كافي ،او را بر اعصابش مس��لط و افكار خو د را جمع كند ،مساله را بررسی و س��پس پاس��خ مؤثر بدهد .با اين وجود، مش��تري ب��ر حرفه��اي خو د پافش��اري ميكن�� د و ميگويد :نه ،م��ن همين حاال ميخواهم كس��ي به اينجا بياي��د .چارلز كامال گيج است و نميتوان د پاسخ ده د و با خ��و د ميگويد :امروز يك روز مصيبتبار و بدهنده است. عذا در اي��ن داس��تان ،چارل��ز بهخاط��ر درخواس��ت پيشبيني نش دهي مشتري به ش��يو ه و اخالق خو د با او بح��ث ميكند. برخور د اشتباه او نيز روي قدرت فكركردن، كار و اولويتبن��دي تاثير ميگ��ذارد .اين «تم��اس هراسانگيز صبحگاهي» به دليل آنچه پس از شنيدن صداي مشتري درون چارلز اتفاق افتاد ،براي او تنشزا بود .پيش از پاسخ به تماس تلفني ،متابوليسم او آرام و پايدار بود .به محض گفتگو با مش��تري، س��رعت متابوليكي او ناگهان تغيير كر د و اي��ن تغيير ناگهاني ،روي خلقوخوي او اثر منفي گذاشت و هماهنگي و توانايي انجام وظيف��ه را بهعنوان يك متص��دي زيرك، حرف��هاي و م��ؤدب كاه��ش داد « .تماس هراسانگيز صبحگاهي» به دليل س��رعت تغيير متابوليسم چارلز از آرام به مضطرب اثر عميقي گذاش��ت .چارلز ميتوانست در ي��ك روز كاري عادي به تماسهاي تلفني متع ددي رسيدگي كن د كه بعضي از آنها جاي بحث و بعضي ديگر مسير معمول خو د را دارند .وقتي او كار ميكند ،متابوليس��م ب��دن او خ��و د را ب��ا كاره��اي روزانه وفق يدهد .پس اگر او تماسي از يك مشتري م عصبان��ي در س��اعت 1بعدازظهر دريافت كند ،متابوليس��م او بهصورت تصاعدي باال ميرود .چون تحت تاثیر تماسهاي فراوان بوده اس��ت .اما در آغاز صبح ،متابوليس��م او عادت داده نش��ده ،پ��س چارلز خو د را غيرمنطق��ي و غيرمعق��ول ميبيند .تجربه م��ن ميگوي�� د متصدي��ان HVACكه با «تم��اس هراسانگي��ز صبحگاهي» مواجه
یکتا تهویه اروند
اصالت تهویه مطبوع
ميش��ون د معموال به سطح معمول بازدهي خو د براي بقيه روز برنميگردند .آيا ش��ما ت��ا به حال يك تم��اس تلفني هراسانگيز داشتهايد؟ من داشتم .اين تماسها درس مهمي دربارهي آماده ش��دن براي شرايط بدتر از اين به من دادند .من به متصديان HVAC توصيه ميكنم به هنگام آمدن به سروكار در صبح ،خ��و د را براي چنين تماسهايي آم��اده ميكنند .م��ن ده ثاني��ه تعديل و سازگاري را پيشنها د ميكنم ،در اين مدت شما به اين پرسش فكر كنيد: آی��ا من براي هر چي��زي آما دهام؟ اگر پاسخ ،منفي است ،پس خو د را آماده كنيد، خلقوخوي خو د را تنظيم و تعديل كني د و قالب رواني ذهن خو د را تغيير دهيد. براي ي��ك متص��دي ،HVACحاضر بودن براي هر چيزي به معناي آما د ه بودن اس��ت .آمادگي يكي از رفتارهايي است كه حرفهايه��ا را از آماتورها تفكيك ميكند. يك رابط حرف��هاي براي هر چيزي حاضر و مهياس��ت .وقتي شما آماده هستيد ،يك امتياز رواني ب هدس��ت ميآوري�� د كه تاثير مثبت روي اعتما د به نفس ،رفتار و پاس��خ ش��ما دارد .اين س��ه عنصر به شكلگيري منش كلي مفي د و مناسب كمك ميكند. يك ش��يوهي خوب اتخاذ كنيد ،در نتيجه خواهي د توانس��ت در س��اعات اوج كاري، بهخوبي عمل كنيد. مشترياني كه از زبان زننده و خشمآلو د اس��تفاده ميكنن د به دنبال مقابله هستند. مش��تري ب��ه دنب��ال موفقي��ت در كار با شماست .چنين برخوردي يك تجربه ذهني مطلوب و رضايتبخش تولي د نميكند .يك متصدي HVACباي د يك امتياز تاكتيكي كس��ب كن د تا مش��تري به نتيجه مطلوب برس��د .ي��ك رزمآراي با تدبي��ر نظامي در جنگهاي داخلي ،نكات كليدي س��ا دهاي براي پيروزي دارد« :اولين بار با دس��ت پر وار د شو» و «هميشه آن كاري كه دشمن كمترين انتظار آن را دارد ،انجام بده» .اين تاكتيكها وقتي كه با تماسهاي مشتريان بددهن رسيدگي ميشود ،عملي عصباني و هستند. در ه��ر موقعيت س��رويس مش��تري، هرچه زودتر به شكايت مشتري رسيدگي صفحه / 8شماره / 21تیر و مرداد 1387
چیلر جذبی گازسوز
شود .بهتر است. ارتباط بس��يار قوي بين زمان پاسخ و رضايت مشتري وجو د دارد. رفتاره��اي ب�� د در زم��ان مواجه��ه با مش��تريان خش��مگين ،توجيهپذير و قابل بددهاني نه. اغماض است .اما مشترياني كه زبان خشن و هرزه دارند، معم��وال به دالي��ل حالت احساس��ي خو د چنين رفتاري دارند .من پيشنها د ميكنم متصدي��ان HVACبه چنين مش��ترياني بگوين��د« :فك��ر ميكن��م ش��ما عصباني هستيد .من ميخواهم به شما كمك كنم، اما نميتوانم به اين ش��يوه صحبت كنم و با كس��اني هم كه چنين گويش��ي دارند، حرف نميزنم» اين جمالت مؤدبانه ،حس خودباوري و عزتنفس مشتري را حفظ و يده د تا به گفتگوي به هر دو شما اجازه م خو د ادامه دهيد. در ص��ورت اصرار مش��تري ب��ر لحن ناشايس��ت خود ،نماينده نباي د به او توجه ك��رده و در عوض روي رفتار غيرمحترمانه او تمرك��ز كن��د .بدينمنظ��ور ،متص��دي HVACباي د رك و منطقي بنشيند ،نفس عميق بكش�� د و مقتدرتري��ن لحن خو د را بهكار گي��رد .از مش��تري بخواه د آخرين جمل��هاي كه گفت��ه تكرار كن��د «:ممكن اس��ت آخرين جملهي خو د را تكرار كنيد، من يا دداش��ت ميكنم ».طبيعتا در چنين شرايطي مشتري دربارهي آخرين كلماتي كه گفته فكر ميكن د و جمله خو د را بدون كلمات زش��ت تكرار ميكند .از اين لحظه به بعد ،مشتري باي د از بيان ناشايست خو د اجتناب كند.
رف��ت ميخواهي د ي��ا دريچهي برگش��ت. يك متص��دي HVACبا تجربه اختالف را يدان د و باي د براي توضيح آماده باشد. م يعني يك دريچ��هي رفت براي تغذيه (معموال ش��امل دمپر) و دريچه برگش��ت (هواكش) براي بازگشت استفاده ميشود. در كار ،HVACي��ك اش��تباه در م��ور د هواك��ش ميتوان د باعث يك نوع مش��كل و ي��ك خط��ا در واح د پش��ت بامي باعث مشكل بسيار بزرگتر شود .دليل اصلي هر مشكلي معموال عدم توصيف خوب توسط تعميركاران HVACاست. م��ن اخيرا با يك اتحاديه كاري محلي صحبت و در مور د توصيف جزييات از پشت تلفن صحبت كردم .يعني دربارهي اساس هماهنگي صوتي مش��ابه در طي مكالمات تلفني گفتگو ش��د .براي مثال من توضيح دادم چگونه يك تلفن ب هدرس��تي اختالف
توصيف جزييات
برق��راري و حفظ رواب��ط كاري خوب اغلب به تواناي��ي يك متصدي HVACدر تشخيص ،ضبط و توصيف جزييات بستگي دارد .ارتباط كالمي بين يك مش��تري و او ميتوان د يك فراين د ظريف و دقيق باش��د، مخصوصا به اين دلي��ل كه 50%اين كار، گوش دادن اس��ت .هنر گوش دادن شامل تواناي��ي درك جزييات اس��ت .براي مثال، يدهد. مش��تري كه يك دريچه سفارش م باي د س��فارش خو د را با پاس��خ به پرسش زي��ر توصيف كند :آيا ش��ما ي��ك دريچه صفحه / 9شماره / 21تیر و مرداد 1387
بي��ن ح��روف ش و ف را منتقل نميكند. يكي از حاضران فورا از جاي خو د بلن د ش د و گفت«:آهان ،حاال فهمي��دم چرا؟» اتاق جلسه ما بسيار ساكت بو د و به همين دليل توجه همه به او جلب ش��د .من صحبتم را متوق��ف ك��ردم و از او خواس��تم جريان را توضيح دهد. او به اتفاقي كه هفته قبل رخ داده بود، اشاره كر د و گفت مسوول داخلي من يك قرار مالقات با يك مش��تري در روز هشتم ماه تنظيم كرده بود .با اين وجود ،وقتي او به س��ر قرار رفت ،مش��تري عصباني بو د و معتق�� د بو د كه قرار مالقات روز هفتم بوده است .اين فر د تجربه جالب خو د را با ما در ميان گذاشت و اينكه به خاطر يك اشتباه كوچك يك روز تاخير داش��ت ،ش��رمنده شده بود .برداشت اشتباه به رابطهي كاري صدمه ميزند.
هواسازهای جدید سری 39FDکریر تلفن88739880-2:
تلفن88739880-2:
نماینده انحصاری شرکت Roburایتالیا در ایران
توصي��ف در روش مه��ار ،توضي��ح و تصحيح اينجا شروع ميشود .لغات هشتم و هفتم اختالف كوچك اما قابل ش��نيدن دارند .اين دو كلمه در زمان صحبت تلفني كامال مشابه به نظر ميرسند .يك متصدي HVACكه هميشه از تلفن استفاده ميكند بايد از اين شباهت آگاهي داشته و بپرسد منظور شما هفت يا هشت است؟ ت�لاش بيش��تر ،صح��ت جزيي��ات را تضمين ميكند. براي ي��ك مس��وول ، HVACحاضر بودن براي هر چيزي به معناي مهيا بودن است .آمادگي يكي از رفتارهايي است كه حرفهايها را از آماتورها جدا ميكند. ساير اصوات مشابه شامل«ب» و«د»، «ن» و «م» و «ت» و«پ» اس��ت .ص��رف چن د ثانيه براي پرسيدن ،منظور شما «ن» مثل نانس��ي يا «م» مثل ماري اس��ت؟ از بروز بسياري مشكلهاي آينده جلوگيري ميكند. تجرب��هي من در روابط ش��خصي اين اس��ت كه بعضي از پرس��يدن اين سؤاالت ميترسند و ريسك گرفتن اطالعات غلط را ب��ه جاي س��ؤال پرس��يدن ميپذيرند. چنين س��ؤاالتي به بس��ياري افراد جرات پرسيدن سؤاالت را ميدهد .يك متصدي HVACباي د ق��درت توصيف مخصوصا در زمان ثبت جزييات را داشته باشد. توج��ه به جزييات همچني��ن نيازمند آن اس��ت كه متصدي HVACزمان الزم براي نوش��تن موار د خاص داش��ته باشد. يادداشت كردن نكات كليدي در مورد نام مش��تري ،محل ،كميت سفارش ،جزييات حملونقل ،تاريخ كار يا ش��مارهي قطعه،
اطالعات ضروري هس��تند كه نباي د از يا د بروند .يك متصدي HVACبايد هميش��ه وس��ايل يا دداش��ت كردن را آماده داشته باش��د .به خاطر داشته باشيد ،افراد داراي بهترين يادداشتها هميشه برنده هستند. حداقل به چهار پرس��ش كليدي بايد در زمان صحبت با مش��تري پاس��خ داده شود .س��ادهترين راه بهخاطر سپردن اين سؤاالت ،به ذهن سپردن چهار«چه» ساده اس��ت :چه كسي ،چه چيزي ،چه مكاني و چه زماني. )1نام ش��ركت به اضافه نام ش��خص سفارشدهنده چيست؟ )2چه مورد يا مواردي س��فارش داده ميشود؟ هر درخواست خاص )3محل تحويل كاال و صورتحس��اب كجاست؟ )4تاري��خ و زم��ان س��فارش اولي��ه، تاريخ سررس��يد ،تاريخ حملونقل و تاريخ پيگيري چه زماني است؟ ثبت جزييات با استفاده از اين روش، متص��دي HVACرا مؤثرت��ر ميس��ازد. رس��يدن ب��ه اطالع��ات درس��ت ني��از به پيگي��ري ،كار مجدد ،بازگش��ت و روابط كاري تنشزا را كاهش ميدهد. متصدي��ان HVACدر س��طح جهاني آموختهاند كه مس��تمعين ش��جاع باشند. يعني آنها وقتي در مورد حقايق مطمئن نيستند يا اطالعاتشان ناكافي است ،جرات پرسيدن سؤال دارند .به همين سادگي. در حرف��هي ،HVACي��ك اش��تباه درب��ارهي دريچهي هواكش ميتواند باعث نوعي مشكل ،و يك خطا در واحد پشتبامي باعث مشكالت وسيعتر ميشود.
یکتا تهویه اروند
اصالت تهویه مطبوع
گسستگي در كار
ریي��س ليندا ،دس��تهاي از كارتهاي ش��اخص حاوي نام و شماره تلفن ساكنين محلي به دس��ت او داد .او گف��ت «:با اين افرا د تماس بگير و ب��راي برنامه نگهداري پايي��زه با آنها برنامهري��زي كن» ليندا به تماسهاي تلفني آينده از سوي مشتريان و تكنیس��ينها نيز رس��يدگي ميكرد .در زم��ان برخور د با مش��تريان ،تلفن او مدام زن��گ ميزن د و ليندا براي متمركز ش��دن دچ��ار مش��كل ميش��ود .ریي��س او هم يدهد. كارتهاي شاخص بيشتري به او م وقتي تلفنها مشغول است ،ليندا عصباني ميش��و د چون دس��ته كارتهاي شاخص بزرگ و بزرگتر ميشود. ليندا با خو د فكر مي كند «:اگر تلفنها ديگر زنگ نزنند ،من ميتوانم كارم را انجام دهم». گسس��تگي و توقف ،ي��ك دليل اصلي سدهي به مشتريان است استرس در سروي و چن�� د كاره بودن ي��ك واقعيت در دنياي حرفهاي امروز اس��ت .رسيدگي به چندين اولويت نيز تنشزا اس��ت ،چون شما در آن واح د فقط ميتواني د يك كار را انجام دهي د و با انجام يك كار ،ش��ما بقي��ه را متوقف ميكنيد .پس اگر ش��ما دست از كار مهم ديگري بكش��يد ،هيچ يك از وظايف قبلي انجام نخواه د شد .براي فردي كه ميخواه د همهي كارها را انجام دهد ،انقطاع و وظايف ناكامل ،فر د را مستاصل و عصبي ميكند. متاس��فانه چن��دكاره ب��ودن احتماال اينجا باقي اس��ت و از آنجايي كه ش��رايط تغيي��ر نميكند ،ما باي�� د تغيير كنيم .يك ضربالمث��ل قديمي ميگويد« :اگر ش��ما هميشه كاري كه هميش��ه انجام دا دهايد، انجام دهيد ،هميش��ه به چيزي ميرسي د كه هميشه رسي دهايد .».يعني اگر كار شما تاكنون نتيجه نداده است ،سعي كني د آن را تغيير دهيد .شما باي د يا د بگيري د شرايطي كه ضرورتا غير قابل تغيير هستند ،بپذيري د و روي م��واردي كه ميتواني د عوض كنيد، تمركز داشته باشيد. ب��راي متصديان ، HVACتش��خيص و درك آنچ��ه تحت كنترل اس��ت ،مهم ميباش��د .تنها موار د تح��ت كنترل آنها، پاس��خ ب��ه وقايع اس��ت .اي��ن موقعيتها صفحه / 10شماره / 21تیر و مرداد 1387
شامل مش��تريان ،همكاران ،فروشندگان و ش��ركتهاي ثالث است .از آنجايي كه اين محيطها خارج از كنترل متصدي HVAC هس��تند ،پس نباي د درب��ارهي آنها دچار تنش شد .تفكر منطقي ميگوي د دربارهي موار د غير قابل كنترل ،عصباني نشويد. پس كار با ناظر ميتوان د مفي د باش��د. تجربهي من در تالش براي سياس��تهاي جدي د معموال منجر به روشهاي مبتكرانه غلبه بر مشكالت ميش��ود .پريدن از يك كار ب��ه كار ديگر بدون توجه به اولويتها، يك اش��تباه است .ش��ما و سرپرستان باي د اولويتهاي كاري را مش��خص كنيد .شما باي د در خلق اي دههاي جدي د بكوشيد .فقط يك جا نشيني د و اجازه ندهي د گسستگيها ش��ما را غيرمؤثر س��ازند .اختصاص زماني براي فكركردن و برنامهريزي مهم اس��ت. ش��اي د ده دقيقه زودتر به س��ركار رسيدن براي فكركردن ،آماده شدن و برنامهريزي يك رفتار پوياي خوب باشد. اگر يك كار يا كارهايي به دليل وقفهها انجام نش��وند ،شما خيلي راحت سراسيمه ميش��وي د و فكر ميكني د هرگ��ز آنها را يدهيد .اما اينگونه نيس��ت .من ش�روع ک�ردن و پای�ان دادن ب�ه انجام نم پيش��نها د ميكنم از مراحل شكار استفاده تماسهای تلفنی د لحظه اول تماس تلفنی HVAC چن كني��د .اين یعني تفكيك و شكس��تن اين كاره��ا به موار د كوچكت��ر و تكميل آنها خاص اس��ت .در طی چن د ثانیه اس��ت که مشتری یک تصویر ذهنی از فردی که با او در زمان آسايش. صحبت میکند ،پیدا میکند. گفتگو با مشتري بس��یاری از تصورات و عقای د مشتری اگ��ر ي��ك كت��اب خدمات مش��تري درب��اره ش��ما و ش��رکتتان در همین چن د HVACنکات برخور د با مش��تري را بيان لحظه نخس��ت شکل میگیرد .آیا مشتری نكند ،كامل نيست .در ادامه چن د اصل كه فکر میکن د با یک ف��ر د زرنگ و حرفهای متص��دي HVACميتوان�� د از آنها براي صحب��ت میکن�� د یا ط��رف او ی��ک آدم كم��ك به يك برخور د ش��خصي و مؤدبانه بیعالقه بیهدف است؟ بهره گيرد ،ميآيد: این با شماس��ت که برای یک تماس ● با هر مشتري تماس چشمي برقرار با یک لبخن د یا گفتگ��وی مودبانه آماده و سازي د و با لبخن د با او برخور د كنيد .تبسم ،هماهنگ شوید. يدهد. به صورت خارقالعاده جواب م صدای م��ا چیزه��ای زی��ادی درباره ● لباس تميز يا پيراهن معرف شركت س�لامتی ،اخالق ،آموزش و جس��ارت ما بپوشيد. میگوید .این موار د را به یا د داش��ته باشی د ● از مشتري درباره نوع سرويس الزم و با یک صوت س��رحال شفاف ،هر تماسی سوال كنيد. را ش��روع کنی د و به ف��ر د اطمینان دهی د ● به تمام پرس��شهاي مشتري پاسخ متبس��م هستید .یک لبخن د ریاکارانه بهتر دهيد. از یک اخم صادقانه است. ● جم�لات خو د را ب��ا عباراتي از اين یک گفتگوی تلفنی مناسب بای د شامل صفحه / 11شماره / 21تیر و مرداد 1387
هواسازهای جدید سری 39FDکریر تلفن88739880-2:
چیلر جذبی گازسوز
دس��ت به پاي��ان بريد«:بهخاطر انتخاب ما براي سرويس متشكريم». ● مح��ل كار و برخور د خو د را تميز و مرتب و آراسته كنيد. ● مطمئن ش��وي د يك قلم و كاغذ در كنار دست خو د داريد. ● در ح��ال رس��يدگي و صحب��ت با مشتري ،با تلفن صحبت نكنيد. همانطور كه خواهي د ديد ،اين كار تنها تكنيكهاي اساس��ي ب��راي ايجا د اختالف مثبت است .صاحبان حرف و مشاغل یک وظیفه سنگین هدایت سازمانهای خو د را در محیطهای بیثبات این روزها دارند. اگ��ر ای��ن س��ازمانها کنترلنش��وند، «مش��کالت مردم» زمان و منابع ش��ما را یدهد .این وضعیت باعث میش��ون د هدر م بعضی به جای رهبری ،عقبنشینی کنند. اجازه این اتفاق را ندهید! کارمندان شما از شما انتظار رهبری دارند .در غیر اینصورت آنها به ش��یوهای رفتار میکنن د که برای آنها راحتترین کار است و متاسفانه این به نفع شرکت شما نیست.
چهار جزء زیر باشد: .1سالم و احوالپرسی. .2معرفی شرکت یا انجمن. .3نام شما. .4یک پیشنها د برای کمک. وقتی تم��اس گیرنده این صحبتها را میشنود ،تماس شروع خوبی دارد. حروف ص دادار و بیصدا را به درس��تی ادا کنید .حروف صامت به شما در توقف و شروع حروف بیصدا کمک میکند .حروف بیصدادار را پرشور و دقیق بگویید .صحبت جوی��ده و بریده وقتی ایجا د میش��و د که مردم حروف مصوت را به دیگری س��رایت یدهند. م اگر ش��ما همیش��ه آماده گفتن «اوم» هس��تید ،اغلب به این دلیل است که شما از کالم بعدی خو د مطمئن نیس��تید .افرا د از « اوم» ب��رای وقفه انداختن یا یک لغت پرکننده استفاده میکنن د تا در این فاصله درباره ح رفهای بعدی خو د فکر کنند. من پیش��نها د میکنم سرعت صحبت خو د را پایین بیاورید .در نتیجه مغز ش��ما میتوان�� د س��ریعتر از دهانت��ان کار کن د و یک جریان مداوم و پایدار کلمات به ش��ما یدهد .به عالوه از به کاربردن حرفهای م عامیانه معمول که تصویر شما را کوچک و حقیر میس��ازد .اجتناب کنید .برای مثال «به جای آره» بگویی د بله یا قطعا یا «نچ» را با «نه» یا «حاال نه» عوض کنید. یک پایان خوب بای د ش��امل پرسشی باش�� د که تماس مراح��ل و فصل و درک متقابل از اتمام کار بدهد .وقتی شما قص د خاتمه یک گفتگو را دارید ،بپرسید« .مور د دیگری که من بتوانم به ش��ما کمک کنم، نیس��ت؟» یا «آیا من به تمام سواالت شما پاسخ گفتم؟» یا «مور د دیگری نیست؟» این س��واالت ب��ه پایان بخش��یدن به مکالمه با ی��ک لحن مثبت کمک میکند. پس از قطع تلفن مش��تری بای د احس��اس خوبی از ش��ما داشته باشد .پایان مشترک باعث ارتباط بهتر در هر دو طرف میشود. از آنجایی که بزرگترین مانع برای ارتباط، این فرض است که اتفاق رخ داد ،من مایلم متصدیان HVACصحبتهای خو د را به وضوح بیان کنن د و یک پایان خوب داشته باشند.
تلفن88739880-2:
نماینده انحصاری شرکت Roburایتالیا در ایران
نکتههای عملی
راهکارهایی برای تعویض موتورهای بادزن
در هن��گام تعویض انواع گوناگ��ون موتورهای بادزن که بهطور معمول در سیس��تمهای گرمایش ،سرمایش و تهویه مطبوع مور د استفاده قرار میگیرند ،اغلب شرایطی به وجو د میآی د که شناسایی و تش��خیص موتور اصلی از روی شماره قطعات تعیین شده توسط سازنده اصلی تجهیزات میسر نیست .در این شرایط معموال از یک موتور جایگزین که با قابلیتها و مشخصات موتور اصلی همخوانی داشته باش د استفاده میشود .در هنگام انتخاب یک موتور بهعنوان جایگزینی برای موتور اصلی بایس��تی توجه نمو د که مش��خصات موتور جدی د کامال با مش��خصات نمونه اصلی تطابق داش��ته باشد. ن مربوطه بایستی بهمنظور کسب اطمینان از این همخوانی ،تکنسی به تعدادی از سواالت پاسخ گوید .این سواالت عبارتن د از: ● موت��وری که مور د اس��تفاده قرار گرفته اس��ت از چه نوعی اس��ت؟ این موتور ممکن اس��ت یکی از انواع موت��ور با قطبهای کمکی ،موتور با خازن دو نیمه دائمی و یا موتور دو میدانی باش��د. الزم به ذکر اس��ت که در صورت نیاز میت��وان به جای موتورهای با خازن دو نیم هدايمی ،موتورهای با قطب کمکی را مور د استفاده قرار داد ،درحالیکه عکس این مطلب صحیح نیست. ● موت��ور در چه وضعیتی نصب ش��ده و قط��ر بدنه آن چقدر است؟ آیا موتور به پهلو نصب شده است و یا به صورت نواری است که پیرامون بدنه موتور پیچیده شده است؟ ● توان و ش��دت جریان مور د استفاده موتور چقدر است؟ این اطالعات معموال بر روی نمونه اصلی موتور حک ش��ده اس��ت .در صورتیکه توان اسمی موتور قابل رویت نباشد ،تامین شدت جریان موردنیاز موتور نیز میتوان د جوابگوی نیاز موتور جایگزین باشد. ● ولتاژ اعمالی به موتور چقدر است؟ آیا ولتاژ اعمالی به موتور 115ولت اس��ت یا 230ولت؟ بایس��تی توجه نمو د که اعمال ولتاژ اشتباه میتوان د خسارات جبرانناپذیری را به موتور وار د کند. ● دور موردنیاز موتور چقدر اس��ت؟ این رقم بایس��تی با دقت بس��یار خوبی با دو موتور اصلی تطابق داشته باشد .بهعنوان مثال، اگر موتور اصلی با س��رعت 1075دور در دقیقه کار میکند ،موتور جایگزین نیز بایس��تی در س��رعتی برابر با 1075یا 1050دور در دقیقه کار کن د و موتوری با سرعت چرخش 1725یا 3450دور در دقیقه نمیتوان د مور د استفاده قرار گیرد ،چراکه احتمال آن وجو د دار د که موتور تحت بار اضافی قرار گیرد. ● جهت دوران موتور اصلی به چه صورت است؟ تعیین جهت صحی��ح دوران موتور یکی از نکات ض��روری برای کارکر د صحیح
سیس��تم به ش��مار میرود .جهت صحی��ح دوران موتور معموال بر روی پالک مش��خصات موتور حک میش��و د و به صورت ساعتگر د ( )CWو یا پادس��اعتگر د ( )CCWمشخص میشود .با این وجود، جه��ت دوران موتور به زاویه دی د موت��ور از انتهای محور یا انتهای رابط برق موتور بستگی دارد .برخی از سازندگان بهمنظور تسهیل در امر پیدا کردن جهت صحیح دوران موتور ،جهت صحیح دوران را با اس��تفاده از روش فوق تعیین میکنند .بهعنوان مثال مشاهده عالمت CWLEبر روی پالک مش��خصات یک موتور بدین معنی اس��ت که اگر از انتهای سربی موتور به آن نگاه کنیم ،جهت دوران س��اعتگر د خواه د بود .در حالیکه عالم��ت CWSEبدین معنی اس��ت که اگر از انتهای محور موتور به آن نگاه کنیم ،جهت دوران ساعتگر د خواه د بود. ● ط��ول و قط��ر موردنیاز محور چقدر اس��ت؟ در این مرحله بایس��تی اطمینان حاصل کنی د که قط��ر محور دقیقا با قطر محور مور د اس��تفاده در موتور اصلی همخوانی داشته باشد .طول محور نیز یکی دیگر از مواردی است که بایستی مور د توجه قرار گیرد .با این وجو د اگر طول محور بلندتر از مقدار موردنیاز باش��د ،میتوان مقدار اضافی آن را برش داد. ● موتور موردنظر از بلبرینگ استفاده میکن د و یا از یاتاقانهای مفصل��ی؟ اکثر موتورهای س��بک از یاتاقانهای مفصلی اس��تفاده میکنن د که از بلبرینگها سبکتر و اقتصا دیتر هستند. تمامی سواالت مطرح شده در این بخش را میتوان د با آزمایش موتور اصلی پاس��خ گفت .الزم به ذکر است که عدم همخوانی هر یک از موار د فوق با موتور اصلی میتوان د منجر به بروز مش��کالتی در موتور و یا سیستم موردنظر شود .معموال بهتر آن است در واح د فروش ،موتور اصلی را جهت مقایس��ه با موتور جایگزین به همراه داش��ت .بدینترتیب امکان کمکرسانی سایر افرا د جهت دستیابی به انتخابی مناسب برای موتور اولیه فراهم میگر دد. به محض نصب موتور جایگزین ،بهتر اس��ت که شدت جریان عب��وری از موتور جدی د اندازهگیری ش��و د و بررس��ی کنی د که آیا موت��ور جدی د واقعا در مح��دوده کاری صحیح کار میکن د یا خیر. عالوه بر آن ،موتور جدی د بایس��تی تقریبا پس از حدو د 2ساعت از شروع کار مور د بررسی قرار گیر د تا مشخص شو د که هیچ مشکل دیگری وجو د ندارد .البته ممکن است مور د اخیر چندان قابل اجرا و کاربردی نباشد ،ولی در هر صورت در مواقعی که امکان آن وجو د دار د بایستی رعایت گر دد.
یکتا تهویه اروند
اصالت تهویه مطبوع
صفحه / 12شماره / 21تیر و مرداد 1387
مقاالت
سیستمهای سرمایشی انبساط مستقیم Robert C. Rosaler
صفحه / 13شماره / 21تیر و مرداد 1387
شکل ( )1ساختار کلی یک سیستم سرمایشی ساده هواسازهای جدید سری 39FDکریر تلفن88739880-2:
چیلر جذبی گازسوز
برای تامی��ن فضایی مطبوع در محیط داخل س��اختمان ،معم��وال از روشهایی مانن د بازچرخانی هوا و س��ر د کردن هوای جبرانی اس��تفاده میشود .در سیستمهای سرمایش��ی همزمان با عبور جریان هوا از روی کویل س��رمایی ،عمل رطوبتگیری نیز بهطور همزمان صورت میگیرد .یکی از انواع سیستمهایی که برای تامین سرمایش مور د نیاز ساختمان میتوان مور د استفاده قرار داد ،سیس��تمهای سرمایشی انبساط مستقیم یا DXاست. در سیس��تمهای سرمایش��ی انبساط مستقیم ،سیال عاملی که در چرخه کاری سیس��تم به گردش در میآید ،همان مبر د اس��ت .برای تبخیر مبر د مایع الزم است تا گرمایی برابر با گرمای نهان تبخیر مبر د به آن اعمال شود .بنابراین در این سیستمها، گرم��ای نهان تبخیر مور د نی��از برای بخار شدن مبر د از فضای داخل ساختمان گرفته میشو د که نتیجه آن تامین سرمایش مور د نیاز اس��ت .مقدار گرمای م��ور د نیاز برای تبخیر ش��دن ) 1lb (0.45kgاز مبر د مایع بس��ته به ظرفیت حرارتی آن متغیر است. بهطور ای�� دهآل ،نقطه جوش م��ا دهای که بهعنوان مبر د مور د اس��تفاده قرار میگیر د بای�� د از دمای هوای رفت مور د نیاز کمتر و از دمای ) 32˚F (0˚Cبیشتر باشد .علت این محدودیت دمایی آن است که در دماهای پایینت��ر از ) ،32˚F (0˚Cبخار آب موجو د در هوای برگشتی از ساختمان تقطیر و در داخل دستگاه منجم د میشود. اکثر مبردهای��ی که در حال حاضر در سیس��تمهای تهویه مطبوع مور د استفاده قرار میگیرند ،اغل��ب نقطه جوش پایینی
دارند .بهطور کلی برای آن که یک مبر د در کاربردهای تجاری قابل استفاده باش د بای د ویژگیهایی مختلفی از قبیل به عدم ایجا د حساسیت برای افراد ،غیر سمی بودن ،غیر قابل انفجار بودن ،غیر قابل اشتعال بودن و عدم خورندگی را داشته باشد. در سیس��تمهای تهویه مطبوع اولیه از موا د س��می و خطرناک��ی مانن د کلروفورم، آمونی��اک ،دیاکس��یدکربن ،دیاکس��ی د گوگ��ر د و بوت��ان بهعنوان مبر د اس��تفاده میش��د .متداولترین انواع مبردهایی که پس از ای��ن گروه در سیس��تمهای تهویه
مطبوع م��ور د اس��تفاده قرار گرفته ش�� د مبردهایی مانن د R22و R23بود .در حال حاضر به دلیل مض��رات این نوع مبردها و آس��یبهایی که در اثر انتشار آنها در جو به الیه ازن وار د میش��ود ،در سیستمهای تهوی��ه مطب��وع جدی�� د حتیاالم��کان از مبردهای جدیدی اس��تفاده میش��و د که تاثیر مخربی بر الیه ازن نداش��ته باش��ند. البته در حال حاضر مبر د R22همچنان هم کاربردهای گستر دهای دار د ولی تالشهایی برای جایگزین کردن آن با مبردهای جدی د صورت گرفته اس��ت .تولی د مبر د R11در
تلفن88739880-2:
نماینده انحصاری شرکت Roburایتالیا در ایران
سال 1995متوقف و پس از آن مبردهایی مانن�� د R22، R407Cو R401Aبه عنوان جایگزین آن مطرح شد. در شکل ( )1ساختار کلی یک سیستم سرمایشی س��اده نش��ان داده شده است. لدهنده این از جمله اجزای اصلی تش��کی سیس��تم میتوان به ش��یر انبس��اط (شیر تقلیل فش��ار) ،اواپراتور (کویل سرمایی یا ،)DXکمپرس��ور ،کندانس��ور و لولهکشی بین آنها اش��اره کرد .کمپرس��ور و ش��یر انبس��اط دو مقطع از سیس��تم سرمایشی هس��تن د که در آنها فش��ار مب��ر د دچار تغییر میش��ود .کاری که کمپرسور انجام یده د آن اس��ت که اختالف فش��اری را م بین س��مت مکش و دهش سیستم ایجا د میکند .ش��یر انبس��اط نیز در واقع مقطع جداکننده سمت فش��ار باال و سمت فشار پایین سیس��تم بهش��مار میرود .عملکر د
شیر انبساط به گونهای است که با کاهش فشار مبرد ،سمت فشار باالی سیستم را به سمت فش��ار پایین آن مرتبط میکند .در طی این فراین د نیز با کاهش فش��ار اعمال ب��ر روی مبرد ،مبر د مایع از حالت مایع به حالت بخار درمیآید. بدینترتی��ب مبر د تبخیر ش��ده پس از خ��روج از اواپراتور به داخل کمپرس��ور مکیده میش��ود .کمپرس��ور بخار مبر د را در دم��ای تبخیر متراک��م نموده و آن را با دما و فش��اری باالتر به خط دهش تخلیه میکن��د .بدینترتی��ب در س��مت دهش کمپرس��ور ،مبر د بخار با دما و فشار بسیار ب��اال وج��و د خواه د داش��ت .دم��ای مبر د در س��مت دهش کمپرس��ور معموال بین 105-115˚Fاس��ت .در مرحل��ه بعد ،بخار مبر د داغ و متراکم در داخل کندانس��ور و در مجاورت یک محیط واس��طه مانن د آب
شکل ( )2نمودار مولیر
یکتا تهویه اروند
اصالت تهویه مطبوع
یا هوا تقطیر میشود .در داخل کندانسور، گرمای نهان تبخیر و گرمای تولی د ش��ده ناشی از کارکر د کمپرسور از بخار داغ مبر د گرفته ش��ده و به بسته آبی یا هوایی بودن کندانس��ور مور د اس��تفاده در سیستم ،به آب یا هوایی که بهعنوان ماده خنککاری کندانسور در نظر گرفته شده است منتقل میش��ود .بدین ترتیب مبر د به حالت مایع در آمده و به خط مایع هدایت میشود. ش��یر انبس��اط در واق��ع مقطع��ی از سیستم است که سمت کندانسور یا سمت فشار باالی سیستم را از سمت اواپراتور یا سمت فشار پایین آن مجزا میکند .هدف اصلی از بهکارگیری ش��یر انبساط ،کنترل مقدار مبر د مایع ورودی به اواپراتور است، به طوری ک��ه همواره مقدار کافی مبر د به داخل اواپراتور هدایت ش��ود .ضمن آن که مقدار مبر د ارسالی به اواپراتور به اندازهای نباش�� د که مبر د از داخل اواپراتور س��رریز کند. در داخ��ل اواپرات��ور ،مب��ر د مای��ع با دریاف��ت گرمای نهان تبخیر از هوای رفت ارسالی به س��اختمان بهطور کامل تبخیر میش��ود .بدینترتیب گرمای هوای رفت ارسالی به س��اختمان به مبر د بخار منتقل میش��ود .همانطور که در ابتدا مقاله نیز گفته ش��د ،در قسمت اواپراتور ،همزمان با فراین د س��رمایش هوا ،عمل رطوبتگیری نیز انجام میش��ود .نقطه ج��وش یا دمای تبخیر مبرده��ای R22، R123و R134a در فشار اواپراتور بین )-41-82˚F (1-7˚C اس��ت .این دما برای مب��ر د R502حتی از محدوده ذکر شده نیز پایینتر است. پ��س از اواپراتور ،مبر د بخ��ار به خط مکش سیس��تم هدایت میش��و د و مج ددا وار د کمپرسور ش��ده و بدینترتیب چرخه کامل میشود .نکتهای که بای د مور د توجه قرار گیر د آن اس��ت که خ��واص فیزیکی و حرارت��ی مبردهای مختلف ب��ا یکدیگر متف��اوت اس��ت .بنابرای��ن در کاربردهای مختلف بسته به دمای تقطیر ،دمای تبخیر و ظرفیت سرمایش��ی مور د نیاز میتوان از مبردهای مختلفی استفاده کرد. در شکل ( )2نمودار چرخه کاری یک صفحه / 14شماره / 21تیر و مرداد 1387
سیس��تم سرمایش��ی ای دهآل بدون در نظر گرفتن افت فش��ار و فوق سرمایش��ی مایع یا فوق گرمایش بخار بر روی نمودار مولیر یا نمودار فش��ار – آنتالپی نشان داده شده است.
تجهیزات سیس�تمهای سرمایشی انبساط مستقیم
کندانسور
کندانس��ور در واقع یک مبدل حرارتی است که در آن گرمای نهان تبخیر و گرمای تراکم از مبر د گازی ش��کل داغ به محیط واسطه که معموال هوا یا آب است استفاده میش��ود .بدینترتیب مبر د بخار فوق گرم ب��ه حالت مایع در میآید .گاهی اوقات نیز مبر د خروجی از کندانس��ور به حالت فوق س��ر د میرس��د .بهطورکلی کندانسورهای بر مبنای محیط واس��طی ک��ه از آن برای خنک ک��ردن مبر د اس��تفاده میکنن د در دو گروه کندانس��ورهای هوایی و آبی جای میگیرند .در کندانسورهای هوایی از هوای خارج ب��رای تقطیر و مافوق س��ر د کردن
چیلر جذبی گازسوز
در ای��ن بخش س��عی داریم تجهیزات و اجزایی که در سیس��تمهای سرمایش��ی انبس��اط مس��تقیم م��ور د اس��تفاده قرار میگیرن�� د را معرفی نموده و نقش هر یک را در این سیس��تمها ش��رح دهیم .عالوه بر تجهیزاتی مانن د کمپرس��ور ،کندانسور، ش��یر انبس��اط ،اواپراتور و لولهکش��ی بین آنها که در قسمت گذشته به آنها اشاره کردیم ،در سیس��تمهای سرمایشی اجزا و قطعات دیگری نیز در قسمتهای مختلف مور د اس��تفاده قرار میگیرد .در شکل ()3 ساختار کاملتری از یک سیستم سرمایشی انبساط مستقیم با کندانسور هوایی نشان داده شده است.
که از آن جمله میتوان به کمپرس��ورهای سیلندر پیس��تونی ،کمپرسورهای گریز از مرکز ،کمپرس��ورهای اسکرو و غیره اشاره کرد.
مبر د اس��تفاده میش��ود ،در حالی که در کندانسورهای آبی از آب لولهکشی شهر و یا آبی که در مدار برج خنککننده جریان دار د ب��ه عنوان محیط واس��طه برای دفع حرارت چرخه سرمایشی استفاده میشود. کندانسورهای تبخیری نیز نوع دیگری از کندانس��ورها هس��تن د که در آنها برای تقطیر و یا مافوق سر د کردن مبر د به طور همزم��ان از آب و هوا اس��تفاده میش��ود. بدی��ن صورت که آبی که برای خنککاری کندانس��ور مور د اس��تفاده ق��رار میگیرد، ب��ر روی لولهه��ای مارپیچ کندانس��ور که محتوی مبر د داغ اس��ت پاشیده میشو د و هوای خارج نیز توس��ط یک فن از روی آن عبور داده میش��و د و بدین ترتیب گرمای تولی د شده در چرخه سرمایشی به خارج از سیستم منتقل میشود. کندانس��ورهای هوای��ی بس��ته به نیاز
کمپرسور
کمپرسور در سیس��تمهای سرمایشی در واقع همان نقش��ی را دار د که پمپ در خطوط انتق��ال آب بر عه��ده دارد .با این تف��اوت که س��یالی که به کمپرس��ور وار د میش��و د به صورت گازی ش��کل است .در سیس��تمهای سرمایش��ی ،کمپرسور بین کویل انبساط مس��تقیم و کندانسور نصب میش��و د و اختالف فش��ار مور د نیاز برای به حرکت در آمده مبر د از س��مت فش��ار پایین یا سمت مکش به سمت فشار باال یا سمت دهش را تامین میکند .بهطورکلی کمپرس��ورها بر اساس ساختار کلی در سه گروه مختلف جای میگیرند: .1کمپرسورهای بسته .2کمپرسورهای نیمهبسته .3کمپرس��ورهای ب��از (این دس��ته از کمپرس��ورها بهصورت کوپله مس��تقیم و یا با سیس��تم انتقال قدرت تسمهای مور د استفاده قرار میگیرند). کمپرسورها از نظر ساختار داخلی نیز در گروههای مختلفی تقسیمبندی میشو د صفحه / 15شماره / 21تیر و مرداد 1387
شکل ( )3ساختار کلی یک سیستم سرمایشی انبساط مستقیم با کمپرسور سیلندر پیستونی هواسازهای جدید سری 39FDکریر تلفن88739880-2:
ب��ه صورت تک فنه و یا چن د فنه س��اخته میشوند .ضمن آن که در این کندانسورها معموال از فنهای جریان محوری استفاده میشود .چرا که این فنها در کاربردهایی که در فش��ار استاتیک کم هوادهی زیادی مور د نیاز است مناسب هستند .در مقابل، فنه��ای گری��ز از مرک��ز در کاربرده��ای مناس��بن د که فشار اس��تاتیک زیا د است. ع�لاوه بر م��وار د یا د ش��ده ،کندانس��ورها را میت��وان بر اس��اس م��وار د دیگری نیز تقس��یمبندی کر د که از آن جمله میتوان به تعدا د تقسیمبندی کندانسورها بر مبنای تک مداره یا چن د مداره بودن اشاره کرد.
تلفن88739880-2:
نماینده انحصاری شرکت Roburایتالیا در ایران
شیر انبساط
شیر انبساط در واقع یک وسیله تقلیل فشار اس��ت که در سیستمهای سرمایشی ب��رای کاهش فش��ار مبر د مور د اس��تفاده قرار میگیرد .ش��یرهای انبس��اط معموال از دیافراگ��م تش��کیل میش��وند .فض��ای باالی این دیافراگم ب��ه همراه لوله مویین به حس��گر با حباب بلن د متصل ش��ده و با مبردی که در سیس��تم مور د استفاده قرار میگیر د پر میشود .کاری که شیر انبساط یده د آن اس��ت که جریان مبر د را انجام م کنترل نموده و فش��ار داخل اواپراتور را در یدارد. محدوده نقطه تنظیم ثابت نگه م برای به حداکثر رساندن سطح تماس، حس��گر حباب بلن د معموال به خط مکش یا اس��تفاده از تس��مه یا لحیمکاری به در قس��مت خروجی اواپرات��ور به خط مکش متصل میش��ود .بدینترتیب با افزایش بار گرمایی یا افزایش دمای اواپراتور ،حس��گر این تغییر دما را احس��اس نموده و متناظر با آن فش��ار بخار را در قسمت حباب ،لوله مویین و فض��ای ب��االی دیافراگم افزایش یدهد .بدینترتیب این فش��ار موجب به م حرکت درآمدن دیافراگم شیر و جدا شدن آن از نش��یمنگاه میشود .در نتیجه مقدار مب��ر د مایع ورودی ب��ه اواپرات��ور افزایش مییاب��د .در مقابل ،در م��واردی که دمای اواپراتور به اندازه کافی پایین است ،فراین د یا د شده معکوس شده و مقدار مبر د ارسالی به اواپراتور کاهش مییابد.
اواپراتور (کویل انبساط مستقیم)
در سیس��تمهای سرمایش��ی انبساط مستقیم اواپراتور همان کویل DXسیستم است .کویل DXدر واقع یک سطح انتقال حرارت پر هدار اس��ت که برای س��رمایش ه��وای رفت ارس��الی به س��اختمان مور د اس��تفاده قرار میگیرد .بدی��ن صورت که مبر د در داخل کویل تبخیر شده و گرمای نه��ان تبخیر خ��و د را از ه��وای عبوری از روی کوی��ل دریافت میکن د که نتیجه آن سرمایش هوای رفت ارسالی به ساختمان اس��ت .به طور کلی ،کویلهای DXدر دو نوع خش��ک و ت��ر و در مداره��ای موازی ب��ه صورت ی��ک یا چن�� د ردیفه س��اخته میشوند.
لولهکشی مبر د
ب��رای لولهکش��ی اج��زای مختل��ف سیس��تمهای سرمایش��ی و مرتبط کردن آنها به یکدیگر معموال از لولههای مس��ی Type Lاستفاده میشود.
مسیر میانبر گاز داغ
اس��تفاده مس��یر میانب��ر گاز داغ در سیس��تمهای سرمایشی یکی از روشهای ثابت نگه داشتن فش��ار مکش اواپراتور در مواقعی به ش��مار میرو د که سیستم تحت حداقل ب��ار کار میکند .در حال حاضر در سیستمهای سرمایش��ی انبساط مستقیم معم��وال از دو روش ب��رای ایج��ا د مس��یر
میانبر گاز داغ استفاده میشود: .1مس��یر میانب��ر گاز داغ در ورودی اواپراتور .2مس��یر میانب��ر گاز داغ در خ��ط مکش در صورتی که در سیستمهای سرمایشی از مسیر میانبر گاز داغ در ورودی اواپراتور اس��تفاده شده باشد ،بخار مبر د خروجی از سمت دهش کمپرس��ور به کویل انبساط مس��تقیم و به بع د از محل قرارگیری شیر انبساط هدایت میشود .بنابراین ،گاز داغی که از این مس��یر میانب��ر عبور میکن د در نقش یک بار گرمایی مصنوعی ظاهر شده و دمای مبر د در خروجی کویل را افزایش یدهد .بدین ترتیب حسگر شیر انبساط، م افزایش دمای ایجا د شده را احساس نموده و شیر را باز میکند .با باز شدن شیر مقدار مبر د عبوری از کویل و به دنبال آن فش��ار مکش اواپرات��ور افزایش مییاب د که نتیجه آن ثابت ماندن فشار اواپراتور است. می��زان کارایی این روش تا ح د زیادی به فاصله بین کمپرس��ور و کویل انبس��اط مستقیم بس��تگی دارد .بنابراین در صورت اس��تفاده از کمپرسور بسته اگر فاصله بین کمپرس��ور و کویل انبساط مستقیم بیش از ) 50ft (15mباش��د ،ب��ه دلی��ل افزایش احتمال تقطیر شدن گاز داغ ،تجمع روغن در داخ��ل کمپرس��ور و مش��کالتی از این دست ،اس��تفاده از این روش به هیچ وجه توصیه نمیشود.
شکل ( )4چگونگی اخذ مسیر میانبر گاز داغ به خط مکش
یکتا تهویه اروند
اصالت تهویه مطبوع
صفحه / 16شماره / 21تیر و مرداد 1387
رایزر دوگانه گاز داغ و مکش
رای��زر دوگانه گاز داغ و مکش در واقع یک مجموعه لوله است که وضعیت حرکت روغن از خط مکش به داخل کمپرسور و از کمپرسور به سمت تخلیه گاز داغ را بهبو د میبخش��د .رایزر دوگانه در سیس��تمهای لولهکش��ی عم��ودی و در مواقع��ی مور د اس��تفاده ق��رار میگیر د ک��ه محل نصب کمپرسور پایینتر از محل نصب کندانسور باش�� د و یا کمپرسور باالتر از کویل انبساط مستقیم نصب شده باشد .در سیستم نشان داده ش��ده در ش��کل ( )3رایزر دوگانه در سمت گاز داغ نصب شده است .در صورتی که کمپرسور باالتر از کویل انبساط مستقیم نصب شده باش��د ،میتوان این رایزر را به سمت مکش کمپرسور متصل نمود. در م��واردی که کمپرس��ور با حداقل ظرفی��ت کار میکند ،یعنی م��واردی که کمپرس��ور در حالت بیباری کار میکن د و یا در سیس��تمهای چن د کمپرسوری تنها یک��ی از کمپرس��ورها در حال کار اس��ت، سرعت جریان روغن در داخل مدار کاهش پیدا میکن د که این مساله موجب میشو د روغن کمپرسور در داخل تله روغن به دام صفحه / 17شماره / 21تیر و مرداد 1387
ی -خشککن صاف
صافی – خش��ککن معم��وال در خط مایع سیستمهای سرمایشی برای حفاظت از شیر انبساط در مقابل آلودگی یا رطوبت مور د اس��تفاده قرار میگی��رد .چرا که در ص��ورت ورو د رطوب��ت به ش��یر انبس��اط احتمال منجم د ش��دن آن در داخل ش��یر و یا آس��یب رسیدن به سیمپیچهای موتور بسیار زیا د است .هسته صافی – خشککن در عی��ن حال ک��ه از ورو د قطرات رطوبت به داخل ش��یر انبساط جلوگیری میکند، ذرات و اجزای معلق موجو د در مبر د مایع را نیز از آن تفکیک میکند.
کنترلکننده فشار کندانسور
نصب این کنترلکننده بر روی سیستم سرمایشی در مواقعی که دمای هوای خارج کمتر از ح د معمول اس��ت الزامی است .در چنی��ن مواقع��ی ب��ا کاهش بار سیس��تم، ظرفیت کندانس��ور هوایی افزایش مییاب د که نتیج��ه آن کاهش فش��ار کندانس��ور خواه�� د ب��ود .بنابراین برای کنترل فش��ار کندانس��ور ،جریان هوای عب��وری از روی کویل کندانس��ور توسط یک دمپر خارجی که با فشار کندانسور کار میکن د تغییر داده میشود .در کندانسورهای هوایی چن د فنه، هواسازهای جدید سری 39FDکریر تلفن88739880-2:
صدا خفهکن گاز داغ
صدا خفهکن گاز داغ معموال در سمت دهش کمپرس��ورهای سیلندر پیستونی با سیستم لولهکش��ی بلن د استفاده میشود. اس��تفاده از صدا خفهک��ن موجب کاهش ضرب��ه بخار مبر د به سیس��تم لولهکش��ی و کاه��ش س��ر و صدای ناش��ی از کارکر د سیستم میشود.
شیر برقی
س��اختار ش��یرهای برقی ب��ه گونهای است که با اس��تفاده از جریان الکتریسیته و بهص��ورت دو وضعیت��ی کار میکنن��د. بدینترتیب امکان مجزا کردن مدار کویلها برای کاهش ظرفیت سرمایشی سیستم و باز گرداندن مبر د س��مت فش��ار پایین در صورت خاموش ناگهانی کمپرس��ور وجو د خواه د داشت.
شیشه رویت
شیش��ه رویت یا س��ایتگالس یکی از اجزایی اس��ت که در تمامی سیس��تمهای سرمایش��ی بای د در مقابل ش��یر انبس��اط نصب ش��ود .بدینترتیب متصدی سیستم سرمایش��ی قادر خواه د بو د شدت جریان مبر د عبوری از شیر انبساط را مور د بررسی قرار داده و از عدم وجو د گازها و بخارات در باالدست کویل س��رمایی اطمینان حاصل کند.
شیر قطع جریان
شیرهای قطع جریان معموال به همراه یک درپوش و بهصورت زاوی هدار مستقیما
چیلر جذبی گازسوز
در صورت استفاده از مسیر میانبر گاز داغ در خط مکش ،بخار داغ مبر د از سمت دهش کمپرسور به سمت مکش آن ارسال میشو د (ش��کل .)4بهکارگیری این روش مس��تلزم آن است که در کنار خط میانبر از یک شیر برقی و شیر انبساط اضافی نیز اس��تفاده شود .بدین ترتیب در مواقعی که فش��ار مکش کمپرس��ور پایین است ،بخار داغ مبر د از طریق مس��یر میانبر گاز داغ به سمت مکش کمپرسور هدایت میشود. بدین ترتیب شیر انبساط کمکی باز و مبر مایع ب��ا بخار داغ مبر د مخلوط میش��ود. در نهای��ت نیز مبر د مایع تبخیر ش��ده و با افزایش فشار مکش کمپرسور ،عملکر د آن را پایدار میکند. یکی از معایب این روش هزینه اضافی است که بای د برای شیر انبساط و شیر برقی اضافی پرداخت شود .همچنین با استفاده از ای��ن روش احتمال ب��ه دام افتادن مبر د مایع در ورودی کمپرسور زیا د خواه د بود.
بیفت�� د و بدین ترتیب بخ��ار مبر د به رایزر کوتاهت��ر هدایت ش��ود .اندازه ای��ن رایزر معم��وال به گون��های انتخاب میش��و د که سرعت مبر د در داخل آن 1000fpm (5m/ ) sباش��د .این سرعت برای انتقال روغن به س��مت باال و بازگرداندن آن به کمپرس��ور کافی اس��ت .در مقابل ،اگر سیستم تحت ب��ار کامل کار کند ،تمامی روغن انباش��ته شدن در تله تخلیه شده و جریان در هر دو رایزر برقرار میشود .برای سرعتهای بین ) 1000 -4000ftpm (5-20m/sتح��ت بار کامل ،معموال از رایزرهای بزرگتر استفاده میشود. حداکثر فاصله عم��ودی در رایزرهای دوگان��ه نبای�� د از ) 25ft (8mتج��اوز کند. در صورتی که الزم باش�� د لولهکشی مبر د تا ارتفاع باالت��ری امتدا د یابد ،در هر 25ft ) (8mبای د از یک تله میانی استفاده شود.
برای کنترل پلهای سیستم از جریان هوای عبوری از روی کویل کندانسور با خاموش و روشن کردن فنها توسط ترموستاتهای کنترل دما ص��ورت میگیرد .البته در این دس��ته از کندانس��ورهای نیز برای کنترل می��زان هوادهی ف��ن کندانس��ور گاهی از دمپرهای خارجی استفاده میشود. در کندانس��ورهای آب��ی ،جری��ان آب عب��وری از کوی��ل کندانس��ور معم��وال با اس��تفاده از یک شیر کنترل جریان تنظیم میشو د که کنترل آن بر مبنای شار تقطیر کندانسور انجام میگیرد.
به کمپرس��ور ی��ا مخزن تجم��ع چگالیده متصل میش��وند .هدف از بهکارگیری این شیرها تفکیک کردن بخشهایی از سیستم لولهکش��ی مبر د برای تعمیر و نگهداری از سیستم است.
شیر شارژ
ش��یر ش��ارژ در قس��متی از سیس��تم سرمایش��ی نص��ب میش��و د که مب��ر د به سیستم شارژ میشود .به طور معمول ،شیر شارژ در خط مایع پس از کندانسور یا پس از مخزن تجمع چگالیده نصب میشود.
تلفن88739880-2:
نماینده انحصاری شرکت Roburایتالیا در ایران
شیر اطمینان و فیوز مکانیکی
هدف از نصب ش��یر اطمین��ان و فیوز مکانیک��ی در سیس��تمهای سرمایش��ی، جلوگی��ری از اعمال فش��ار بیش از ح د به سیستم است .در صورتی که فشار سیستم از ح د معمول تجاوز کن د و درچوش ش��یر اطمین��ان نیز به دلیل دم��ای بیش از ح د سیس��تم ذوب شده باش��د ،فیوز مکانیکی فعال ش��ده و تمام ش��ارژ مبر د به خارج از سیستم تخلیه میشود.
شیر یک طرفه
در سیس��تمهای سرمایشی ،شیرهای ی��ک طرف��ه معم��وال در مقابل رس��یور و پس از کمپرس��ور نصب میش��وند .هدف از بهکارگی��ری ش��یرهای ی��ک طرف در سیس��تمهای سرمایشی جلوگیری از ورو د بخ��ار از رس��یور به کندانس��ور و یا انتقال مبر د مایع از کندانس��ور به س��مت دهش کمپرس��ور پس از خاموش شدن سیستم است .این مس��اله به ویژه در سیستمهایی که رسیور آنها در محل بسیار گرمی قرار دار د یا کمپرس��ور در محل��ی قرار دار د که دم��ای آن از دمای محل نصب کندانس��ور کمتر است اهمیت بیشتری دارد.
صافی
صافیه��ا در خط مایع سیس��تمهای سرمایشی و بهمنظور محافظت از شیرهای انبساط و شیرهای برقی در مقابل آلودگیها مور د استفاده قرار میگیرند.
مخزن تجمع مایع
در سیس��تمهای تهویه مطبوع هوایی
که کندانس��ورها (و متعاق��ب آن اواپراتور) سیس��تم ظرفیت ذخیره مقدار محدودی مبر د را دارد ،پس از کندانس��ور معموال از یک مخزن تجمع مایع اس��تفاده میشو د ک��ه مبرد مای��ع اضافی سیس��تم که تنها در مواقعی که سیس��تم تحت بار حداکثر اس��ت مور د نیاز خواه د بو د را در خو د نگه یدارد. م
فشارسنج و دماسنج
در سیستمهای سرمایشی از فشارسنج و دماس��نج برای اندازهگیری فش��ار و دما در س��مت ده��ش کمپرس��ور ،دمای آب کندانسور و فشار روغن کمپرسور استفاده میشود.
کاربردهای سیس�تمهای انبس�اط مستقیم
سیس��تمهای تهویه مطبوع انبس��اط مس��تقیم در انواع واحده��ای پنجرهای با ظرفیتهای کمتر از ) 1/2 tons (1.8kWتا واحدهای یکپارچه بزرگ با ظرفیت بیش از ) 100 tons (352kWساخته میشوند .این سیس��تمهای در دو ن��وع یکپارچه و مجزا ساخته میش��ود .در سیستمهای یکپارچه یا پش��تبامی ،تمامی اجزای سیس��تم به همراه تمام��ی کنترلکنن دهه��ا در داخل یک محفظه یکپارچ��ه جای میگیرند .در حالی که در سیستمهای مجزا ،کندانسور و کمپرسور در یک محفظه قرار گرفته و در خارج س��اختمان نصب میشون د در حالی که کویل انبس��اط مستقیم و شیر انبساط در داخ��ل س��اختمان و در کنار سیس��تم توزیع هوا قرار میگیرند .در سیس��تمهای مجزا ،ارتباط بین واح د تقطیر (کمپرس��ور و کندانس��ور) با کویل انبس��اط مستقیم و شیر انبساط توسط سیستم لولهکشی مبر د برقرار میشود. ظرفیت سیس��تمهای تهوی��ه مطبوع یکپارچه و مجزا به اس��تثنای سیستمهای تهویه مطبوع پنج��رهای معموال از 2tons ) (7kWشروع میشو د و برای سیستمهای یکپارچ��ه ت��ا ) 100 tons (352kWو برای سیستمهای مجزا تا )120 tons (422kW خواه د بود.
یکتا تهویه اروند
اصالت تهویه مطبوع
سیس��تمهای سرمایش��ی انبس��اط مس��تقیم یکپارچ��ه و مج��زا معم��وال در کاربردهایی مور د اس��تفاده قرار میگیرن د که کنترل منطقهای دما و رطوبت نس��بی بخشه��ای مختل��ف س��اختمان ضروری است .این سیستمها معموال در آپارتمانها، فروشگاههای کوچک ،ساختمانهای اداری، مراکز درمانی و اماکنی از این دس��ت مور د اس��تفاده قرار میگیرند .این سیستمهای همچنین در س��ایر کاربردهایی که تهویه مطبوع صرفا در بخشهای اداری مور د نیاز است نیز گزینه مناسبی به شمار میروند. در چنین مواردی ،سیس��تمهای یکپارچه اغلب بر روی بام ساختمان نصب میشون د و بدین ترتیب گرمای تولی د شده در چرخه سرمایشی به فضای خارج منتقل میشود. یکی از مزیتهای این دسته از سیستمهای تهویه مطبوع آن است که میتوان آنها را به صورت مستقل خاموش و روشن کر د که این مساله تاثیر قابل مالحظهای در مصرف انرژی ساختمان خواه د شد .بدین صورت ک��ه در مواقعی که بخش��ی از س��اختمان خالی از سکنه است میتوان سیستم تهویه مطبوع آن را بدون آن که سایر قسمتهای س��اختمان تحت تاثیر قرار بگیر د خاموش ک��رد .همچنین به دلیل مج��زا بودن این سیس��تمها ،هزینه کارکر د آنها برای هر یک بخشهای س��اختمان به صورت مجزا قابل محاس��به خواه د ب��ود .همچنین در ص��ورت از کار افتادن یکی از سیس��تمها، تنه��ا یک بخش از س��اختمان تحت تاثیر ق��رار میگیر د و ظرفیت سرمایش��ی مور د نیاز را میتوان با استفاده از سایر سیستمها جبران نمود .در حالی که در صورت از کار افتادن سیستمهای مرکزی تمام ساختمان ت��ا هنگام راهاندازی مج د د سیس��تم دچار مشکل خواه د شد. یکی دیگر از موار د متداول استفاده از این سیستمها ،رستورانها و کافیشاپهایی است که تنظیم ش��رایط دما و رطوبت در هر یک از مناطق داخلی ساختمان (مانن د آشپزخانه ،سالن غذاخوری ،پذیرش و غیره) در آنها ضروری است .متداولترین کاربر د سیستمهای سرمایش��ی انبساط مستقیم صفحه / 18شماره / 21تیر و مرداد 1387
صفحه / 19شماره / 21تیر و مرداد 1387
مالحظ�ات طراح�ی سیس�تمهای انبساط مستقیم
در مراحل اولیه طراحی ،طراح سیستم تهویه مطبوع بای د نوع و کاربری محلی که قرار است هوای آن تهویه شود ،بار سرمایی، نقش��ه س��اختمان ،تغیی��رات احتمالی در ساختار داخلی س��اختمان ،محدوده دما و رطوبت مور د نیاز و مس��ايلی از این دست را به دقت مش��خص کن��د .در صورتی که طراح اس��تفاده از سیس��تم تهویه مطبوع انبس��اط مس��تقیم را مناس��ب تشخیص دهد ،گام بعدی بررس��ی این مساله است که بای د توجه به ش��رایط محل پروژه کدام ی��ک از انواع کندانس��ورهای هوایی یا آبی برای آن مناس��بتر است .محل قرارگیری کندانسور و هوارسان و در صورتی که قرار است از چن د سیستم تهویه مطبوع کوچک اس��تفاده شود ،محل نصب هر یک از آنها از دیگر اقداماتی اس��ت که طراح سیستم تهویه مطبوع بای د در نظر داشته باشد. سا دهترین نوع سیستمهای سرمایشی انبساط مستقیم ،همان سیستمهای هوایی یکپارچه هستن د که بر روی بام ساختمانها نصب میشوند .س��اختار این سیستمها به گونهای اس��ت که تمام اجزای سیستم به همراه کنترلکنن دههای مربوطه طوری به صورت یک مجموعه واح د در کنار یکدیگر قرار میگیرن د که نصاب سیستم تنها بای د ش��بکه کانال را به خروجی سیستم متصل کن د و سیمکش��ی مربوط به ترموستات را انج��ام ده��د .در مواقعی ک��ه صرفهجویی در مص��رف آب ض��رورت دار د و یا هزینه آب مصرفی بس��یار زیا د اس��ت ،استفاده از سیس��تمهای تهویه مطبوع با کندانس��ور هوایی در اولویت قرار دارد. بهطورکلی ،کندانس��ورهای هوایی در مقایسه با کندانس��ورهای آبی هزینه اولیه و وزن کمت��ری دارند .ضمن آن که تعمیر هواسازهای جدید سری 39FDکریر تلفن88739880-2:
چیلر جذبی گازسوز
کوچک در س��اختمانهای مسکونی است. ای��ن سیس��تمها از ظرفیته��ای 2 tons ) (7kWموجودن د که برای تامین سرمایش مور د نیاز در ی��ک آپارتمان کوچک کافی است .در آپارتمانهای بزرگ نیز در صورت اس��تفاده از چن د سیس��تم کوچک ،امکان تنظی��م دما و رطوب��ت در مناطق مختلف س��اختمان وجو د خواه د داشت .همچنین قسمتهای مختلف س��اختمان دورههای کارک��ر د متفاوتی دارند .ب��رای مثال ،اتاق خواب تنها در هنگام شب نیاز به سرمایش دار د و اتاق نشیمن در هنگام روز ،اتاقهای غرب��ی س��اختمان ک��ه در مع��رض تابش خورشی د قرار دارن د در اواخر بع د از ظهر و اوایل عصر نیاز به اس��تفاده از سیستمهای سرمایشی خواهن د داشت. ای��ن دس��ته از سیس��تمهای تهوی��ه مطب��وع در کاربردهای خ��اص مانن د اتاق تجهیزات کامپیوتری نیز مور د استفاده قرار میگیرن��د .در اتاق تجهی��زات کامپیوتری اغل��ب از واحدهای تهویه مطبوع یکپارچه با کندانسور آبی اس��تفاده میشود .چنین سیس��تمهایی معموال ب��ه گونهای طراحی میش��ون د که ه��وای بازچرخانی ش��ده از قس��مت کف اتاق به خارج تخلیه ش��ده و قابلیت تامین ظرفیتهای محسوس زیا د را داشته باشند .البته در آن دسته از اتاقهای تجهیزات کامپیوتری که بار گرمای به طور یکنواخت در تمام قسمتهای اتاق پخش میش��ود ،میت��وان فضای داخ��ل اتاق را ب��ا اس��تفاده از سیس��تمهای توزیع هوای س��قفی نیز تهویه کرد .در وسایل حمل و نقل عمومی مانن�� د متروها ،اتوبوسها و یا خودروهای شخصی نیز برای تهویه فضای داخل اتاقک سرنش��ینها از سیس��تمهای تهویه مطبوع مدوالر با کندانس��ور هوایی استفاده میش��ود .البته در وس��ایل نقلیه هر ی��ک از قس��متهای سیس��تم تهویه مطبوع (کندانس��ور ،اواپراتور و کمپرسور) در مح��ل مجزای��ی نصب و با اس��تفاده از لولههای عایقکاری شده به یکدیگر مرتبط میشوند. سیس��تمهای تهویه مطب��وع مجزا در س��اختمانهای قدیمی بازسازی شده و یا
بهعنوان یک واح د هوارسان استاندار د نیز قابل اس��تفا دهاند .برای نمون��ه میتوان به کورههای مور د استفاده در ساختمانهای مس��کونی اش��اره کر د که در کن��ار آنها فضایی برای نصب کویل انبس��اط مستقیم نیز در نظر گرفته میشود.
و نگهداری این دسته از کندانسورها نسبتا س��ا دهتر اس��ت و مش��کالتی مانن د نشت یده��د .البته این نوع آب در آنه��ا رخ نم کندانسورها معایبی را نیز به همراه دارند، به ط��وری که طراح پی��ش از انتخاب این نوع کندانس��ورهای بای د به آن آگاه باشد. در کندانسورهای هوایی ،حجم هوای مور د نیاز ب��رای خنک کردن کویل کندانس��ور نس��بتا زیا د است ،که تامین این حجم هوا در فضای داخلی ساختمان تقریبا در اکثر موار د امکانپذیر نیس��ت .مس��اله دیگری که در هنگام اس��تفاده از این سیس��تمها بای د در نظر گرفته ش��و د آن اس��ت که به دلیل بهکارگیری فنهای جریان محور در کندانسور ،کارکر د این سیستمها معموال با سر و صدای زیادی همراه است .همچنین هوایی که از روی کویل کندانسور عبور داده میشو د نبای د محتوی موا د آالینده یا ذرات معلق زیادی باش�� د چراک��ه در این صورت احتمال بروز مشکالتی مانن د مسدو د شدن مسیر هوا بر روی کویل کندانسور افزایش مییابد .ایجا د مش��کل در هنگام راهاندازی سیستم در دماهای پایین ،کاهش ظرفیت کمپرس��ور در دماهای باال و مشکالتی که در هنگام وجو د بار جزئی برای سیستم به وجو د میآی د از دیگر مس��ايلی است که در این سیستمها با آن روبرو هستیم. نکت��ه دیگ��ری ک��ه در هن��گام نصب کندانسورهای هوایی بای د مور د توجه قرار گیر د آن است که این کندانسورها بای د در فضای ب��از و دور از موان��ع فیزیکی نصب ش��وند .بهطوریکه ام��کان ورو د و خروج هوا به داخل کندانس��ور ب��ه راحتی وجو د داش��ته باش��د .ضمن آن ک��ه در پیرامون کندانس��ور معموال بای د به فضایی به اندازه ی��ک و نیم برابر ارتفاع کندانس��ور در نظر گرفته ش��ود .در مواردی که احتمال ایجا د اتصال کوتاه (گردش دائمی هوای گرم در داخل کندانسور) در مسیر هوا وجو د دارد، طراح بای د برای فنهای کندانسور مجرای وی��ژهای را برای خروج هوا و هدایت آن به فضای پیرامون ساختمان در نظر گیرد .از آنجا که به دلیل وضعیت تابش خورش��ید، نمای شمالی ساختمان در اکثر اوقات روز
تلفن88739880-2:
نماینده انحصاری شرکت Roburایتالیا در ایران
در س��ایه قرار میگیرد ،دمای متوسط آن نس��بت به نمای جنوبی ساختمان معموال کمتر اس��ت .بنابراین توصیه میش��و د در صورت امکان ،کندانس��ور هوایی در نمای شمالی ساختمان نصب شود. در مواقعی که سیس��تم تهویه مطبوع ب��رای مدت زمان طوالنی با حداقل بار کار میکند ،فش��ار مکش کمپرس��ور و دمای متناظ��ر با آن دچار افت میش��و د که این مس��اله میتوان�� د موجب ی��خ زدن کویل س��رمایی و محدو د ش��دن جری��ان هوا بر روی کویل میش��ود .منجم د شدن کویل س��رمایی همچنین باعث میش��و د جریان مبر د در داخل سیس��تم کاه��ش یاب د که این مس��اله موجب عدم گردش مناس��ب روغن در داخل کمپرسور و مشکالتی برای خنک کردن موتور در کمپرسورهای بسته میشود. بهطورکل��ی ،کنت��رل ظرفی��ت کمپرس��ورهای س��یلندر پیس��تونی در سیستمهای تهویه مطبوع انبساط مستقیم یکی از مشکالت متداولی است که بای د در هنگام طراحی سیس��تم م��ور د توجه قرار گیرد .عملکر د سیس��تمهای تهویه مطبوع چن د کمپرسوره و تک کمپرسوره بر مبنای روش کنترل پلهای و با اس��تفاده از ش��یر کنترل کمپرسور (باربرداری از سیلندرهای کمپرسور) صورت میگیرد .در هر صورت، روش کنت��رل سیس��تمهای تهویه مطبوع انبس��اط مس��تقیم ،کنترل پلهای اس��ت، بنابراین در این سیس��تمها امکان کنترل دقی��ق دمای محی��ط وجو د ن��دارد .برای کنترل دقیقت��ر ظرفیت این سیس��تمها گاهی از موتورهای سرعت متغیر استفاده میشود. در این دسته از سیستمها ،کنترل دما و رطوبت با اس��تفاده از کویلهای انبساط مس��تقیم س��ری و موازی نیز امکانپذیر است .هزینه س��اخت کویلهای موازی در مقایس��ه با کویلهای س��ری کمتر است و با اس��تفاده از آنها امکان کنترل دقیقتر رطوب��ت نس��بی محیط وج��و د دارد .ولی نگهداری از این کویلها به نحوی که دمای خروج��ی از آنه��ا همواره ثابت باش�� د به
سادگی امکانپذیر نیست .بنابراین استفاده از کویلهای انبس��اط مس��تقیم موازی در سیس��تمهای توزیع هوای گرمایش مج د د که در آنها ثاب��ت بودن دمای خروجی از کوی��ل گرمایش مج�� د د از اهمیت باالیی برخوردار است چندان توصیه نمیشود. در صورت اس��تفاده از کویل با آرایش سری ،سیستم سرمایشی به دو مدار مجزا تقسیم میش��و د که هر یک از این مدارها نیمی از ظرفیت مور د نیاز سیستم را تامین میکنن د و به کمپرسورهای مجزای متصل هستند .مداربندی این کویلها به گونهای انجام میشو د که اولین کویل یک سوم کل تعدا د ردیفهای کویل را به خو د اختصاص یده د و کویل دوم ،در دو سوم باقیمانده م از ردیفهای کوی��ل جای میگیر د چراکه اخت�لاف دما در کویل اول در مقایس��ه با اخت�لاف دم��ای کویل دوم کمی بیش��تر اس��ت ،درحالیکه نیم��ی از ظرفیت مور د نیاز سیس��تم بای د توسط کویل اول تامین ش��ود .یکی از معایب اس��تفاده از این نوع کویلها آن اس��ت که کمپرس��وری که در باالدست سیس��تم قرار میگیر د همواره با ش��روع به کار سیس��تم وار د مدار میشو د و بدین ترتیب س��ریعتر دچار فرس��ودگی میشود. سرعت جریان هوا بر روی کویل سرمای نبای د از ) 550 ftpm (2.8m/sبیشتر باشد. چرا که در صورت تجاوز سرعت جریان هوا از محدوده یا د شده ،قطرات رطوبت ایجا د شده بر روی کویل نیز به همراه جریان هوا به حرکت در آمده و وار د محیط میشوند. یکی دیگ��ر از معایب این سیس��تمها آن است که در صورت استفاده از سیستم تحت بار جزئی ،انتقال روغن در سیس��تم با مش��کل مواجه میش��ود .در بخشهای بلن د و عمودی از سیس��تم لولهکشی ،این مشکل با اس��تفاده از رایزرهای دوگانه که پیش از این در مور د آن بحث شد ،برطرف میشود. در صورتیکه برای تهویه ساختمان از سیس��تمهای تهویه مطبوع مجزا استفاده ش��ود ،در هن��گام طراحی سیس��تم بای د فاصله لولهکش��ی بین واح د تقطیر و کویل
یکتا تهویه اروند
اصالت تهویه مطبوع
انبساط مس��تقیم نیز در نظر داشته باشد. در حال��ت معمول ،در صورت اس��تفاده از کمپرسورهای بس��ته با ظرفیت سرمایشی د از 50 ft ) 20 tons (70kWاین فاصله نبای ) ،(15mدر صورت استفاده از کمپرسورهای نیمه بس��ته با ظرفیت س��رمایش بیش از د از )156 ft (46m ) 20 tons (70kWنبای�� بیشتر باشد. در ص��ورت اس��تفاده از سیس��تمهای تهوی��ه مطب��وع م��دوالر ،س��ر و ص��دا و لرزشهای ایجا د ش��ده ناش��ی از کارکر د کمپرس��ور نی��ز بای�� د در هن��گام طراحی سیستم در نظر گرفته شود .این مشکال را میتوان با نصب لرزهگیر در زیر کمپرسور، نصب صدا خفهکن و یا استفاده از اتصاالت انعطافپذیر در کمپرسور به حداقل رساند. انعطافپذیری لولهکشی و اتصاالت مربوط به آن را میتوان با اس��تفاده از دو یا س��ه زانوی نو د درجه در نزدیکی کمپرس��ور به میزان قابل توجهی بهبو د بخشید. در صورتی که س��اختار سیستم تهویه مطب��وع به گونهای باش�� د که دسترس��ی ب��ه آن به س��ادگی امکانپذیر نباش��د ،در هن��گام طراحی سیس��تم بای�� د تمهیدات وی��ژهای برای بازدی�� د از وضعیت فیلترها، اندازهگیری فش��ار و دمای سیستم در نظر گرفته ش��ود .همچنین تمام��ی قطعات و تجهیزات��ی که نیازمن�� د تعمیر و نگهداری هستن د بای د مجهز به شیرهای قطع جریان دستی باشند .در برخی از کاربردها ،اندازه کمپرس��ور مور د اس��تفاده در سیس��تم با محدودیتهایی مواجه است که در چنین مواقعی میتوان از چن د کمپرسور با اندازه کوچکتر ب��رای تامین ظرفی��ت مور د نیاز استفاده کرد. در پایان بای د به این نکته اش��اره کنیم که سیستمهای سرمایشی انبساط مستقیم در تحلیل چرخه کارکر د کلی س��اختمان در گروه گرانقیمتترین نوع سیستمهای تهویه مطبوع جای میگیرند .قیمت باالتر این سیس��تمها با مس��ايلی از قبیل انرژی مصرفی ،هزینه تعمیر و نگهداری و تعویض قطعات سیس��تم در مدت زمان عمر مفی د سیستم در ارتباط است. صفحه / 20شماره / 21تیر و مرداد 1387
سرمایش به کمک هوای بیرونی و صرفهگرهای هوایی
علمی
Dennis Stanke
نحوه سرمايش صرفهگر
در غال��ب س��اختمانهاي تج��اري فضاهاي��ي داري��م كه در تمام طول س��ال به س��رمايش نياز دارند .اگ��ر هواي بیرون از هواي داخل س��ردتر باش��د ،غالبا با ورو د حداقل هواي بیرون براي كاهش س��اعات كار سيستم سرمايش مكانيكي در مصرف انرژي صرفهجويي ميشود. يك هوارسان داراي هواي مخلوط شده
حالت گرمايش
در هواي سرد ،هوارسان حداقل جريان ه��واي بیرون (براي تهويه) را تولي د و آنها را با هواي برگشت مخلوط ميكند .سپس ه��واي مخلوط ش��ده در ص��ورت نياز گرم ميشو د تا دماي هواي رفت مطلوب حفظ شود. شرايط اس��تاندار د ASHRAE 6201- 2004ي��ا ك�� د س��اختماني حداقل مكش هواي بیرون را تعيين ميكند .اين حداقل را ميت��وان از مقدار طراح��ي نيز پايينتر ب��رد (براي صرفهجوي��ي در مصرف انرژي) و ب��ا اس��تفاده از روشه��اي تنظيم مج د د ديناميكي مختلف دوب��اره تنظيم كرد .اما وقتي خارج ساختمان س��ر د باشد ،بيشتر از حداق��ل ه��واي بیرون ،وار د س��اختمان نميش��و د (چ��ه سيس��تم داراي كنت��رل كنن دههاي صرفهگردر هوا باش د يا خير).
د صرفهگرتعديل كننده حالت يا م
در هواي «سرد» (مثال 30 oFتا 55Fo ] 10 oCت��ا ،)[13oCدماي مور د نياز فضا را
شکل ()1 صفحه / 21شماره / 21تیر و مرداد 1387
هواسازهای جدید سری 39FDکریر تلفن88739880-2:
ميتوان بدون نياز به گرمايش يا سرمايش مكانيكي و به س��ادگي ب��ا تنظيم مخلوط هواي بیرونیو هواي برگشت حفظ كرد. در اي��ن وضعي��ت ،سيس��تم صرفهگر، ی و برگشت را تنظيم دمپرهاي هواي بیرون ميكن د و اين امرس��بب تنظی��م دبی هوا میشو د تا ظرفيت سرمايش با بار سرمايش 1- Relief air
چیلر جذبی گازسوز
چكي�ده :س��رمايش مطب��وع ب��راي س��اكنان س��اختمانهاي تج��اري يكي از ضروريات اساسي اس��ت كه بدون آن افرا د يدهند ،احساس به سرعت واكنش نشان م كس��لي مينماين د و قادر به تمركز نيستن د اما ه��ر روز كه ميگذر د هزينه دس��تيابي به س��رمايش مطبوع باالتر م��ي رو د و اين هزينه صرفا محدو د به ش��خص يا سازماني كه صورتحس��اب تاسيسات س��اختمان را ميپردازد ،نميشود. استفاده از هواي بیرون براي كمك به سر د كردن يك ساختمان مفهوم جديدي نيس��ت و با توجه به اجباري شدن استفاده از آن در غالب آييننامه س��اختماني محلي و استانداردها ديگر استفاده از آن اختياري نيست. ش��ما در يك روز زيب��ا و بادي پاييزي در آش��پزخانه خو د هس��تي د و يك پاي در حال سرخ شدن در روي گاز است .چهطور ميخواهي د آشپزخانه خو د را خنك كني د با باز كردن پنجرهها يا روشن كردن سيستم تهويه مطبوع مرك��زي؟ البته كه پنجره را ميگشاييد! اما چرا؟ اگر هواي بیرون سر د و
ن بدون مصرف برق در خشك باشد ،ميتوا كمپرس��ورها و بادزن فضا را بهخوبي خنك كرد و با هواي تازه فضا تهويه ميشود .منطق مشابهي نيز بر ساختمانهاي غير مسكوني حاكم اس��ت .در حقيق��ت ،نهتنها هنگامي كه شرايط «درست» اس��ت احساس ورو د ن در ما به وج��و د ميآي د بلكه ه��وا از بیرو استاندار د ) ASHRAE 2001(2004و غالب آييننامههاي ساختماني نيز آن را بهعنوان يكي از نيازهاي تهويه مدنظر قرار دا دهاند. ح��ال بيايي��د نگاه��ي دقيقت��ر ب��ه صرفهجويي هوايي بياندازيم :چيست؟ چه ميخواه د و چگونه انجام ميشود؟
ش��امل دمپرهايي براي هواي بیرون ،هواي برگشت و هواي رهاشده ( 1شكل )1است. اي��ن دمپرها را ميتوان ب��راي صرفهجويي در هوا كنترل كرد .معموال ،يك هوارس��ان ب��ا صرفهگر چهار وضعی��تكاري را كنترل ميكند.
سازگار شو د بدون اينكه نيازي به سرمايش مكانيكي باش��د .جريان هواي ورودي بين تنظيم��ات حداق��ل و يك مق��دار حداكثر ( 100درص�� د جري��ان هواي رف��ت) تغيير ميكن د تا دماي هواي رفت در نقطه تنظيم حفظ شود.
تلفن88739880-2:
نماینده انحصاری شرکت Roburایتالیا در ایران
حالت صرفهگر
در ه��واي معت��دل (مث�لا ت��ا 13oC] )75oFت��ا [ 24oCهواي بیرونی ميتوان د ظرفيت س��رمايش ايجا د كن د اما اين ظرفيت جوابگوي بار نيست و بنابراين سرمايش مكانيكي سرمايش صرفهگر ايجا د شده به وس��يله دمپر هواي بیرونی عريض و باز را تكمي��ل ميكند .ما اين را صرفهگر يكپارچ��ه ميناميم زيرا س��رمايش «آزاد» ي��ا راي��گان ( 100درص د هواي بی��رون) را با س��رمايش مكانيكي تركي��ب ميكن د تا ظرفيت مور د نياز س��رمايش را فراهم كند. اين سيس��تم تا زماني در وضعيت صرفهگر اضافهش��ونده ميمان د كه ش��رايط بیرونی ب��ه نقطه توقف جريان برس�� د كه در ادامه اين مقاله ب��ه آن ميپردازيم يا تا زمانيكه ش��رايط بیرونیتا نقطهاي افت كن د كه در آن فعاليت تعديل كننده صرفهگر ميتوان د بار سرمايش را كنترل نمايد. 55 F o
شرايط استاندار د 90چيست؟
طب��ق اس��تاندار د 90بخ��ش سيستمهاي س��رمايش صرفهگر (چه آبي و چه هوايي) را باي د در تمام سيس��تمهاي س��رمايش همراه با بادزنها اس��تفاده كرد. همچنين فهرست بلندبااليي از استثنائات اين ش��رایط وجو د دار د ك��ه در ادامه بيان خواهن د ش�� د زيرا مقدار سرمايش صرفهگر به آب وهوا ،نوع س��اختمان ،نوع سيس��تم و تنظيمات كنترلي بس��تگي دارد .با وجو د اين ،استاندار د 90در اغلب نقاط و در اغلب س��اختمانها و سيس��تمهاي مختل��ف به سرمايش صرفهگرنياز دارد. ش��كل ( )2مناطق آب و هوايي آمريكا را طبق تعريف پيوست Bاستاندار د نمايش يده��د .ش��كل ( )3ش��رايط و نيازه��اي م 65.1
يدهد .كه صرفهگر منطق��هاي را نمايش م هدف آن حداقل كردن نس��بت هزينههاي ي درانرژي مربوط ب��ه صرفهگر به صرفهجوي است .اين شرايط بر اساس ظرفيت سيستم سرمايش و تعدا د ساعاتي هستن د كه در آن ش��رايط بیرونی براي صرفهجويي مناسب است. صرفهجوي��ي بالقوه در مص��رف انرژي در جاي��ي ب��ه بيش��ترين مقدار ميرس�� د كه هوا خش��ك يا دريايي باش��د؛ بنابراين سيس��تمهاي ظرفي��ت بي��ش از 5ت��ن )] (65000 Btu/h[19KWدر اي��ن مكانها باي د س��رمايش صرفهگررا نيز شامل شوند. در آب و ه��وا مرط��وب و س��ر د فرص��ت كمت��ري براي س��رمايش «آزاد» يا رايگان وجو د دار د بنابراين ش��رط صرفهگرتنها در
حالت سرمايش مكانيكي
فعاليت صرفهگ��ردر هوايگرم و وقتي شرايط بیروناز نقطه توقف جريان بيشتر ش��ود ،متوقف ميگ��ر دد .حداق��ل هواي بیرونی ب��راي تهويه (طبق اس��تاندار د 62 يا آييننامه س��اختماني) با هواي برگشت تركيب ميش��ود .س��پس ه��واي مخلوط در ص��ورت نياز به ش��كل مكانيكي خنك ميشو د تا دماي هواي رفت در نقطه تنظيم باقي بماند. همانن�� د حال��ت گرماي��ش ،حداق��ل جري��ان هواي بیرون را ميت��وان در كمتر از مق��دار طراح��ي آن تنظيم ك��ر د تا در انرژي سرمايش صرفهجويي شود .اما وقتي هواي بیرون گرم اس��ت چه سيستم داراي صرفهگرباش د يا نباشد ،حداقل هواي بیرون وار د ساختمان ميشود. نكت�ه :ترتي��ب خ��اص كنت��رل براي وضعيتهاي ب��اال به تركيب وس��ايل ،نوع كنترلکنن��ده صرفهگ��ر و تنظيم��ات باال بستگي دار د و تغيير ميكند.
شکل ()2
شکل ()3
یکتا تهویه اروند
اصالت تهویه مطبوع
صفحه / 22شماره / 21تیر و مرداد 1387
(135000
سيس��تمهاي صرفهگر هوايي ش��امل دمپرهاي هواي برگشت و بیرونی است كه طوري اندازهبندي و تعديل ش��ده است كه 100درص د جريان هواي رفت طراحي هواي خارجي باشد .به عبارت ديگر ،سيستم باي د ط��وري طراحي ش��و د كه جري��ان هواي بیرونی از حداقل م��ور د نياز براي تهويه تا حداكثر هواي توليدي توسط بادزن ورودي را دربرگيرد. در سيستمهاي VAVبادزن ارسال هوا، معموال جريان هواي طراحي كمتري براي س��رمايش ،در همين حالت اضافهش��ونده صرفهگر ،ارس��ال ميكن��د؛ حتي اگر دمپر ه��واي بیرون كامال ب��از باش��د .البته ،اگر كنترلكنن دهي دماي هواي رفت را در پاره بار رو ب��ه باال تنظيم مج��دد كند ،جريان هواي بادزن ارس��ال هوا (و بنابراين ،جريان هواي مكش) افزايش مييابد.
شكل :4aسيستمهاي حجم ثابت
ظرفيت طراحي
سيگنال كنترل
فعاليت صرفهگر هوا باي د با س��رمايش مكانيكي همگام باش�� د ت��ا صرفهجويي در مصرف انرژي حداكثر ش��و د و از سرمايش و گرمايش اضافي مكانيكي اجتناب ش��ود.
در حالت گرمايش ،حداقل دبي ورودي هواي بیرونی وار د سيستم ميشود .ظرفيت گرماي��ش با كاه��ش بار گرماي��ش هواي بیرونیكاه��ش مييابد .با گرم ش��دن هوا، وقتي سيس��تم زيا د به گرمايش نياز ندارد، وار د حالت صرفهگر تعديل ش��ده ميشود. ه��واي بازگش��تي و هواي بی��رون تعديل ميشو د تا دماي فضا در نقطه تنظيم حفظ ش��ود .هواي بیرون ظرفيت سرمايش مور د نياز را بدون هيچ سرمايش مكانيكي تامين ميكند .منطقه س��ياه در ش��كل 4aانرژي يده د كه س��رمايش مكانيكي را نش��ان م در هنگام فعاليت صرفهگرتعديل ش��ده يا «س��رمايش آزاد» در آن صرفهجويي شده است. با افزاي��ش بار س��رمايش ،دمپر هواي بی��رون 100% ،باز ميش��و د و دمپر هواي برگش��ت كامال بسته ميشود .اين سيستم در موقعي اس��ت 100%كه جريان هواي بیرون بخش��ي از ظرفيت س��رمايش مور د نياز را فراهم ميكن د و س��رمايش مكانيكي در ص��ورت ني��از عمل تعدي��ل يا چرخش يده د تا دماي م��ور د نياز فضا را انج��ام م
شکل ()4A صفحه / 23شماره / 21تیر و مرداد 1387
ش�كل 4bسيستمهاي داراي حجم متغير
يك سيستم VAVآب سر د تك كاناله
شکل ()4B هواسازهای جدید سری 39FDکریر تلفن88739880-2:
چیلر جذبی گازسوز
ظرفيتهاي بزرگت��ر از 11تن )] Btu/h[40KWاستفاده ميشود. منافع بالقوه در جايي كمترين هستن د ك��ه در آن ه��وا ،مرط��وب و گرم اس��ت. س��رمايش صرفهجويي كنن��ده در اين آب و هوا (هرچن د امكانپذير اس��ت) اما مور د نياز نيست زيرا مطالعات ASHRAEنشان يده د ك��ه صرفهجويي بالق��وه در انرژي م س��رمايش مكانيك��ي براي توجي��ه هزينه اضافي اجراي آن كافي نيست.
براي كمك به ترتيببندي درست ،كنترل دمپره��اي صرفهگ��ر نباي د تنها بر اس��اس شرايط هواي مخلوط باشد. ش��كل 4aو ش��كل 4bترتيببن��دي صرفهگربراي سيس��تمهاي با حجم متغير يدهد .استاندار د 90اين و ثابت را نش��ان م يدان�� د کهاز وضعيته��اي كاري را الزم م ترتيببندي منطقي س��رمايش صرفهگر و مكانيكي ناش��ي ميشوند .اين نمودارها در يك نمودار استاندار د 1/90 -2004نمايش داده ش دهاند.
(يا ه��واي رف��ت) حفظ ش��و د وار د حالت صرفهگر اضافهش��ونده ميشود .ناحيه قرمز (خاكس��تري) ش��كل 4aانرژي سرمايش يده د ك��ه در هنگام مكانيكي را نش��ان م فعالي��ت صرفهگر اضافهش��ده صرفهجويي شده است .اين سيستم تا زماني در وضعيت صرفهگر اضافهشده ميمان د كه شرايط هواي بیرون به نقطه توقف ح د باال برسد .در اين نقطه كنترلكنن دهه��ا ،صرفهگرها را از كار مياندازن د و سيس��تم وار د حالت سرمايش مكانيكي ميشو د كه در آن شير آب مدوله ميش��و د تا تمام ظرفيت س��رمايش مور د ني��از براي حفظ دماي فض��ا را تامين كند. در اين وضعيت ،دمپر هواي بیرون بس��ته ميش��و د تا حداقل جريان ه��واي ورودي موجو د باشد .در بعضي جاها ،سيستمهاي انبساط مستقيم DXرا ميتوان براي ورو د مس��تقيم به وضعيت سرمايش مكانيكي از م د صرفهجويي كننده تعديل شده طراحي نم��ود .اگر 100%هواي بیرونی براي ايجا د ظرفيت س��رمايش مور د نياز قابل استفاده نباش��د ،در آن صورت دمپر ه��واي هواي بیرونی تا وضعيت حداقل بس��ته ميشو د و سرمايش مكانيكي تعديل ميگر د د تا تمام ظرفيت سرمايش مور د نياز فراهم شود .اين روش صرفهگر اضافهنش��ونده مانع فعاليت ناپاي��دار سيس��تم مبر د و ي��خ زدن كويل ميش��و د که ميتوان د وقتي اتف��اق بيافت د كه يك سيس��تم DXدر باره��اي كم کار ميكن��د؛ اما اين روش س��بب صرفهجويي بالقوه در انرژي سرمايش مكانيكي ميشو د كه در شكل 4aبه صورت منطقه با هاشور قرمز نمايش داده شده است.
تلفن88739880-2:
نماینده انحصاری شرکت Roburایتالیا در ایران
با ترمينالهاي گرماي��ش مج د د را در نظر بگيري��د .در وضعي��ت گرماي��ش ،حداقل جريان هواي بیرونی وار د سيستم ميشو د و هواي برگشت باز گردش كرده سبب توازن جريان هواي رفت ميشود. جري��ان هواي رفت معم��وال با كاهش بار گرمايش كم ميش��و د زي��را پايانههاي گرمايش مج د د در موقع س��رمايش ،كمتر از موق��ع گرمايش به جريان هوا نياز دارند. وقتي بار س��رمايش ش��روع به ب��اال رفتن ميكند ،م د صرفهگرتعديل ش��ده ش��روع ميشود ،جريان هواي رفت افزايش ميياب د (يعني جريان هواي ورودي (مكش) ضمن كاه��ش جريان ه��واي برگش��ت افزايش مييابد) تا دماي هواي رفت مور د نياز بدون س��رمايش مكانيكي حفظ شو د در وضعيت صرفهگ��ر يكپارچه دمپر ه��واي بیرونی باز ميمان د تا ضمن اينكه سيس��تم مكانيكي تعديل ميشو د تا توازن ايجا د كند ،مقداري سرمايش ايجا د نمايد. اي��ن سيس��تم وقت��ي وار د وضعي��ت سرمايش مكانيكي ميشو د كه هواي بیرون به شرايط توقف ح د باال برسد .جريان هواي ورودي به حداقل ميرس د و جريانات هواي برگش��ت و رفت زيا د ميشون د ضمن اينكه كويل سرمايش ظرفيت سرمايش مور د نياز را فراهم ميكند. هر دو سيس��تم VAVو حجم ثابت از دمپرهاي هواي بیرون و برگشت مرتبط به هم استفاده ميكنن د كه با يك راهانداز كار ميكنن د و يا از چندي��ن راهانداز هماهنگ كم��ك ميگيرن��د ،1 .همانطورك��ه در كتابچ��ه كاربر اس��تاندار د 90گفته ش��ده و در دس��تورالعمل 19ني��ز به آن اش��اره ش��د ،دمپرهاي اطمينان و برگش��تي براي سيس��تمهاي صرفهگر هوا متوالي هستن د يا عملكرد«بهينه ش��ده» دمپر ميتوان د با كاهش فش��ار جعبه اخت�لاطدر وضعيت صرفهگ��ر مدوله ش��ده يا تعديل ش��ده در مصرف انرژي صرفهجويي كند.
د باال توقف يا قطع ح
فعالي��ت صرفهگ��ر هوايي اضافهش��ده باي د هر وق��ت كه هواي بیرون از ش��رايط ح د باالي از پيشتعيين ش��ده فراتر رفت، خاموش شود؛ يعني دمپر هواي بیروني باي د جريان هواي ورودي را از حداكثر به حداقل جريان م��ور د نياز براي تهويه كاهش دهد:
ب��اران گرفت و يا واقعا ه��واي بیرونی گرم شد ،ش��ما پنجره را ميخواهي د ببندي د نه؟ بر عكس وقتي كه ش��رايط بیرونی برابر يا زير نقطه قطع ح د باالس��ت ،صرفهگر باي د روشن شود .به عبارت ديگر ،نقطه قطع ح د باالي از پيشتعيين ش��ده مانن د يك نقطه تنظيم شده براي قطع و وصل صرفهگرعمل ميكند. اس��تاندار د 90در باالي نقطه قطع ح د باالي از پيشتعيين ش��ده ف��رض ميكن د كه سيس��تم به انرژي س��رمايش مكانيكي بيش��تري براي تهويه 100%هواي بیرون نس��بت به زماني ك��ه ميخواهي��م هواي مخلوط را تهويه كنيم ني��از دارد؛ بنابراين فعالي��ت صرفهگرباي�� د متوقف ش��ود .اين اس��تاندار د در زير نقطه قطع ح د باال فرض ميكن د كه سيس��تم به سرمايش مكانيكي كمت��ري براي تهوي��ه 100درص�� د هواي بیرونی نياز دارد .البته ،چون حدو د از پيش تعيين ش��ده فرضي هستند ،بهترين شرط قطع /وصل صرفهگر براي يك س��اختمان معين در يك مكان مشخص در واقع با ح د از پيش تعيين شده متفاوت است. ح د باالي از پيش تعيين شده به مكان و نوع ح د باالي مور د اس��تفاده نيز بستگي دارد .جدول A3-1- 1-5-6در اين استاندار د يداند: شش نوع كنترل متفاوت را ممكن م ● حباب خشك ثابت ● حباب خشك تفاضلي ● انتالپي ثابت ● انتالپي الكترونيكی ● انتالپي تفاضلي ● حباب خشك و نقطه شبنم در آب و هواي خش��ك و دريايي و در ش��رايط آب و هوايي بسيار س��رد ،كنترل انتالپي ثابت مجاز نيس��ت (شكل )5چرا؟ چ��ون ميتوان د س��بب ايج��ا د 100درص د هواي بیرون در اغلب ساعات و زماني شو د كه شرايط خارج خشك اما بسيار گرم است. اگر كويل سرمايي نيز خشك باشد ،هم بار محس��وس و هم انرژي سرمايش مكانيكي به ج��اي كاهش افزايش مييابند .در آب و هواي س��رد ،كنترل انتالپي ثابت ميتوان د در ه��واي س��ر د باراني ،صرفهگ��ر را از كار بيانداز د و ساعات ارزشمن د فعاليت صرفهگر اضافهشونده از دست برو د و از صرفهجوييها در سرمايش مكانيكي محروم شويم. در آب و هواي مرطوب با دماهاي گرم
یکتا تهویه اروند
اصالت تهویه مطبوع
تا خيلي داغ ،كنترل حباب خشك تفاضلي مجاز نيست زيرا ميتوان د سبب شو د موقعي كه هوا س��ر د اما بس��يار مرطوب ميباشد، صرفهگر س��اعات زي��ادي كار كند .اين امر س��بب افزايش بار نهان و انرژي س��رمايش مكانيكي ميشو د و رطوبت نسبي غير مجاز بااليي در فضا به وجو د ميآورد. انتخاب نوع كنترل به شدت به نقطهی سر به سر میان هزینه اولیه وکاری بستگی دارد .اما رطوبت نس��بی فضا نی��ز بای د م د نظ��ر قرار گی��رد .در کاربردهای مهم ثابت ای��ن کارآی��ی میتوان د در س��رمایش پاره بار بهش��دت افزایش یاب�� د و این هم به نوع کنترل و هم به نوع سيستم بستگي دارد.
دمپرها
سيس��تمهاي هوايي باي د از دمپرهاي هواي برگش��ت و بیرون انتخاب شده براي نشتي كم اس��تفاده كنند .بديهي است كه دمپرهاي هواي بی��رون باي د كامال نزديك هم باش��ن د تا جريان هوا از يا به ساختمان در موق��ع خاموش��ي ب��ادزن ي��ا وقتي در س��اعات بدون حضور اف��را د كار ميكنند، كاهش پي��دا كند .نكته مهم��ي كه گاهي فراموش ميش��و د اين اس��ت كه دمپرهاي هواي برگش��ت نيز باي�� د كامال نزديك هم باش��ن د تا گردش مجدد هواي برگشت در هنگام كار صرفهگ��ر يكپارچه كاهش پيدا كند .گردش مجدد هواي برگشت ظرفيت س��رمايش هواي بیرون را كاهش و ساعات س��رمايش مكانيك��ي و مصرف ان��رژي را يدهد. افزايش م
آزادكردن هواي بیرونی اضافي
سيس��تمهاي صرفهگر هوا باي د طوري طراحي شون د كه فش��ار اضافي ساختمان را بتوانن�� د تقليل دهند .وقتي هواي بیرون بيش از حداقل در وضعيتهاي س��رمايش صرفهجويي كننده وار د ساختمان ميشود، بيش��تر از حداقل ه��واي رهاش��ونده باي د س��اختمان را ترك كند .فش��ار اضافي در س��اختمان س��بب بازماندن دره��ا و ايجا د خط��رات بالقوه ميش��ود .همچني��ن ،در سيستمهاي كوچك با حجم ثابت ،جريان ه��واي رهاش��ونده از فض��ا ،روي جري��ان هواي مكش��ي اث��ر ميگذارد .كالس��ي را ف��رض كني�� د ك��ه داراي ي��ك در ب��دون كركره يا تيغه اس��ت و يك دس��تگاه تهويه صفحه / 24شماره / 21تیر و مرداد 1387
1200 cfmدر آن فع��ال اس��ت .ح��دود 800 cfmاز ات��اق در 75 paنش��تي داريم. وقتي دمپر هواي بیرونی کامال باز اس��ت و فرض ميشو د كه فن يونيت ميتوان د فشار فض��ا را ب��ه 75 paبرس��اند ،صرفهگر تنها 800 cfmه��واي بیرون��ی وار د ميكن د نه .1200 cfmاين كاهش جريان هواي ورودي نيز ظرفيت سرمايش صرفهگر و صرفهجويي در مص��رف ان��رژي س��رمايش مكانيكي را يدهد. كاهش م فش��ار س��اختمان را مثال ميت��وان با اس��تفاده از دمپرهاي اطمين��ان بارومتري، فنه��اي اطمينان تعديل ش��ده يا فنهاي بازگشت با دمپرهاي اطمينان تعديل شده كنترل كرد .ه��ر روش داراي نقاط ضعف و قوت خو د است اما از صرفهگر هوايي استفاده ميكن د كه نيازمن د روشهايي براي كنترل فشار ساختمان است.
كنترل صرف ه گر اضافهشونده:
صفحه / 25شماره / 21تیر و مرداد 1387
اثر سيس�تم گرمايش صرفهجويي كننده
كنترلهاي سيس��تم صرفهگ��ر نباي د س��بب افزايش انرژي گرمايش ساختمان شوند. اي��ن الزام��ات ،انتخاب سيس��تمها را مح��دو د ميكن��د .مثال در ي��ك صرفهگر هوايي كه با يك بادزن در سيس��تم VAV دوكاناله يا سيستم چن د منطقهاي استفاده ميش��ود دماي ه��واي ورودي ب��ه كويل گرمايش را ك��م ميكن د و انرژي گرمايش يده��د .از طرف م��ور د ني��از را افزايش م ديگر ،يك صرفهگر هوايي هنگام اس��تفاده از سيستم VAVد و كاناله ،دو بادزنه ،روي انرژي گرمايش اثر نميگ��ذار د زيرا هواي بی��رون از طريق بادزن س��رمايش به جاي بادزن گرمايش وار د سيستم ميشود. استثناء مهم اين شرايط به سيستمهاي يده د ك��ه از صرفهگرهاي VAVام��كان م ن هوايي اس��تفاده كنن د هرچن د ك��ه پايي آوردن دماي هواي رفت گرمايش منطقهاي يدهد .اين استثناء قابل توجيه را افزايش م اس��ت چون بادزن از ان��رژي كمتري براي ايجا د هواي سرمايش در مناطقي استفاده ميكن�� د كه نيازمن د س��رمايش هس��تند. صرفهجويي انرژي توس��ط بادزن با كاهش دماي هواي رفت ،ان��رژي گرمايش مج د د مصرف شده به وسيله چن د منطقه نيازمن د گرمايش را جبران ميكند. نتيجهگيري
آيا باي د پنجره آشپزخانه شما باز باشد؟ اگر اينگونه اس��ت كي باي د آن را باز كنید؟ و چه وقت باي د آن را ببنديد؟ براي يك ساختمان معين در يك مكان خاص با يك ظرفيت سرمايش معين ،طبق استاندار د 90به يك سيستم صرفهگر نياز داري د يا تصميم را ب��ه طراح واگذار كنيد. نوع كنترل ح د باال قدري محدوديت دار د اما گزينههاي زيا د ديگ��ري باقي ميماند. هرچن�� د نقطه قطع ح د باال از پيش تعيين ش��ده اس��ت ،اما طراح هنوز هم ميتوان د اس��تفاده از يك نقطه ح د ب��االي متفاوت هواسازهای جدید سری 39FDکریر تلفن88739880-2:
مراجع ميان صفحهها
اس�تثناءهاي الزام�ات صرفهگ�ر مذك�ور در استاندار د 90 بخ��ش :6-5-1براي تمام سيس��تمها
در تمام مكانها به صرفهگر نياز اس��ت .اما 9اس��تثناء وجو د دار د ك��ه در زير به آنها اشاره ميكنيم: نكته :سيس��تمهاي صرفهگر حتي در ص��ورت عدم نياز نيز اس��تفاده ميش��ون د به ش��رطي كه سيس��تم صرفهگربا شرايط مذكور در بخشهاي 6-5-1-1تا 6-5-1-4 منطبق باشد. .1سيس��تمهايي ك��ه از يونيته��اي س��رمايش – فن با ظرفيته��اي كمتر از Btu/h 6500در آب و هواي خشك استفاده ميكنن�� د به كمت��ر از Btu/h 135000در آب و هواي مرطوب س��ر د و با هر ظرفيتي (ب��زرگ ي��ا كوچ��ك) در آب و هواي گرم – مرطوب نياز داريم( .شكل )3 .2سيس��تمهاي داراي فيلت��ر ه��واي بیرون��ی فاز گاز براي انطباق با اس��تاندار د .ASHRAE 62 .3سيستمهايي
كه بيش از 25درص د هواي رفت را وار د فضاهاي مرطوب ش��ده در باالي نقطه شبنم 35 oFميكنند. .4سيس��تمهاي داراي امکان بازيافت حرارت كندانسور. .5هر سيس��تم فضاي مسكوني داراي ظرفي��ت كمت��ر از پنج برابر ح�� د اجرايي مذكور در قسمت .a .6سيس��تمهاي با بارهاي س��رمايش محس��وس فضا (به جز باره��اي نفوذي و انتقال��ي) براب��ر يا كمتر از باره��اي نفوذ و انتقال در .60 oF
چیلر جذبی گازسوز
ب��راي انطباق با اس��تاندار د ،90فعاليت صرفهگرباي د با فعاليت س��رمايش مكانيكي يكي ش��و د بهطوريكه وقتي شرايط اجازه ده��د ،ه��واي بیرون��ی بخش��ي از ظرفيت سرمايش مور د نياز را تامين كن د درحاليكه سرمايش مكانيكي تعادل ايجا د ميكند .به عبارت ديگر ،سيستمهاي صرفهگرباي د هم داراي ظرفي��ت صرفهگرتعديل ش��ده و هم وضعيت صرفهجوييكننده يكپارچه باشند. وضعيت صرفهگر اضافهشونده باي د براي تمام سيستمها اس��تفاده شو د تنها استثناء موار د زير هستند: (aشماري از سيستمهاي DXبيبار كه يدهن د تا از جريان هواي بیرون را كاهش م يخزدن كويل جلوگيري كنند. )bيونيته��اي DXب��ا ظرفيته��اي سرمايش كمتر از .65000 Btu/h (cسيس��تمهاي واق��ع در آب و هوايي ب��ا س��اعات مح��دو د در فعالي��ت صرفهگر اضافهشونده. جالب اين اس��ت كه چون استثناء ()c غالب شرايط آب و هوايي در اياالت متحده را شامل ميشو د استاندار د 90تنها فعاليت صرفهگر اضافهش��ونده براي سيس��تمهاي واقع در جنوب شرق و ساحل غربي را الزام ميكند .حتي در اين صورت هم سيستمهاي صرفهگر اضافهشونده باي د مدنظر قرار گيرند. زي��را آنها ان��رژي س��رمايش مكانيكي را
يدهند .انرژي و اقتصا د باي د براي كاه��ش م هر س��اختمان خاص و سيستم HVACآن و نوع كنترل صرفهگرتحليل ش��وند .بع د از همه ،تنها به خاطر اينكه نيازي به بازكردن پنجره نداريد ،نباي د آن را ايده بدي ناميد.
را توجي��ه كن د ك��ه صرفهجويي زيادي در مصرف انرژي پروژه موجو د ايجا د ميكند. بهطوركل��ي ،تركيب چن�� د محدوديت و گزينهه��اي متع�� د د ميتوان�� د طراحي يك سيس��تم صرفهگ��ر موث��ر را پيچيده كن��د .طراح��ان بدينمنظور و ب��راي رفع اين پيچيدگيه��ا راهكارها را كامال تحليل ميكنن د و با استفاده از تشخيص مهندسي درس��ت ،سيس��تمهاي موجو د و ابزارهاي دقي��ق م دلس��ازي ،سيس��تم صرفهگر را درست انتخاب ميكنند.
تلفن88739880-2:
نماینده انحصاری شرکت Roburایتالیا در ایران
شکل ()5 .7سيستمهايي كه كمتر از 20ساعت در هفته كار ميكنند. .8سيس��تمهاي س��وپرماركتي كه در آن هواي بیرون براي سرمايش روي اقالم منجمد باز اثر ميگذارد. .9سيس��تمهاي با بازدهي س��رمايش مكانيك��ي باال (براب��ر يا بيش از ش��رايط جدول .)6-3-2
تصميمات
اس��تاندارد 90ش��امل حداقل الزامات از پيش تعيين ش��ده براي سيس��تمهاي صرفهگراست .اما در اين الزامات ،طراحان بايد تصميماتي را در مور د صرفهگر عالوه ب��ر انتخاب ان��دازه و ن��وع HVACاتخاذ كنن��د( VAVگرمايش مجدد CV -مبناي :)CVصرفهجوي��ي بكند يا نه ،از صرفهگر اضافهشونده استفاده كند يا اضافهنشونده، كدام نوع از شش نوع كنترل قطع حد باال اجرا شوند.
از صرفهگر استفاده كنيم؟
حتي اگر س��رمايش صرفهگرمورد نياز نباشد ،تحليل مهندسي دقيق ممكن است نش��ان دهد كه بهخاطر كاهش هزينههاي كاري ارزشمند است.
از چ�ه ن�وع صرفهگري اس�تفاده كنيم؟
حت��ي اگ��ر در اغلب جاها ني��ازي به صرفهگرنباش��د ،ط��راح ممكن اس��ت در ه��ر ح��ال كنت��رل صرفهگ��ر يكپارچه را انتخ��اب كن��د .چرا؟ چون س��اعات كاري صرفهگ��ر را افزاي��ش ميده�� د و هزين��ه اوليه در سيس��تمهاي آب سرد را افزايش نميدهد .چرا نبايد اس��تفاده كنيم؟ چون در سيستمهاي DXس��اده كار با 100% هواي بیرونی ممكن اس��ت سبب يخ زدن
شکل ()6 كوي��ل در بارهاي پايين ش��ود و در دماي هواي بیرونی پايين (بارهاي پايين) سبب خاموشي و روش��ن شدن سريع كمپرسور ميشود ،كه سبب ناپايداري سيستم مبرد و مشكلس��از ش��دن براي قابليت اعتماد ميش��ود .راهحل خاموش و روش��ن شدن سريع در بار كم اس��تفاده از كنارگذر گاز داغ اس��ت كه هزينه اوليه كنترل صرفهگر اضافهش��ونده را افزايش و منافع را كاهش ميدهد.
چه ن�وع قطع حد بااليي اس�تفاده شود؟
طراح��ان بر اس��اس ام��كان از پنج تا ش��ش نوع كنترل قطع حد باال اس��تفاده ميكنند ك��ه از پايينترين هزينه (حباب خش��ك ثابت) تا ش��ايد پايينترين انرژي (انتالپي تفاضلي) است: ● حباب خش��ك ثابت (كه در بعضي مناطق آب و هوايي مجاز نيست) در موقعي كه ه��واي بی��رون از دماي ثابت بيش��تر ميشود ،مانع فعاليت صرفهگرميشود. ● حباب خش��ك تفاضلي ،در موقعي كه دماي بیرون از هواي برگش��ت گرمتر است صرفهگر را از كار مياندازد. ● انتالپي ثابت (كه در بعضي از مناطق آب و هوايي مجاز نيست) ،وقتي صرفهگررا از كار مياندازد كه هواي بیرونی از انتالپي ثابت( )28 Btu/hبيشتر باشد. ● انتالپي الكترونيكي ،وقتي صرفهگر را از كار ميان��دازد ك��ه ه��واي بیرونی از منحن��ي نقط��ه ش��بنم /حباب خش��ك انتخابي تعريف شده به وسيله سازندههاي حسگر الكترونيكي فراتر رود. ● انتالپي تفاضل��ي ،وقتي صرفهگر را از كار مياندازد كه انتالپي هواي بیرون از انتالپي هواي برگشت بيشتر شود.
یکتا تهویه اروند
اصالت تهویه مطبوع
● حباب خش��ك و نقطه شبنم وقتي صرفهجوييكننده را غير فعال ميكند كه ه��واي بيرون از يك دماي حباب خش��ك ثابت (] )75 oF [24oCيا يك نقطه ش��بنم ثابت (] )55 oF [13oCبيشتر باشد. ● غيره :استاندارد 90اجازه پيروي از ديگر ان��واع كنترلها تحت روش توصيفي را نميدهد .ه��ر روش مجاز داراي هزينه اولي��ه منحصر به فرد ،هزينه كاري ،هزينه نگه��داري ،و كارآيي رطوبت نس��بي فضا است .براي برآورد صحيح نقاط سر به سر و انتخابي آگاهانه طراح��ان بايد از برنامه آنالي��ز عملكر د /اقتصادي براي مقايس��ه حداقل حباب خش��ك ثابت ،انتالپي ثابت و انتالپي تفاضلي استفاده كنند.
د باال را تنظيم چگونه نقطه قطع ح كنيم؟
اين مقادير براي انواع كنترلها در آب و ه��واي مختلف از پيش تعيين ش��دهاند. يك تحليل عملكرد /اقتصادي نشان خواهد داد كه مقادير باالتر يا پايينتر صرفهجويي بهتري در مصرف انرژي يا عملكرد رطوبت نسبي بهتري براي يك سيستم ساختمان خاص ايجاد ميكنند .در صورتيكه چنين تحليلي نش��ان دهد كه يك نقطه تنظيم قطع «بخصوص» س��بب كاهش بيش��تر در مص��رف انرژي نس��بت ب��ه تنظيمات «عموم��ي» از قبل تعيين ش��ده براي اين نقطه ميشود ،يك فرد ذيصالح ميتواند با انجام اين تغييرات موافقت كند. تصميمگي��ري در مور د سيس��تمهاي صرفهگر ميتواند (مثال) همزمان بر اساس مالحظات هزينه اوليه باش��د ...يا ميتوان اين امر به صورت و بر اس��اس تحليل هم هزين��ه طول عمر و ه��م عملكرد رطوبت نس��بي باش��د .غالب طراحان و مشتريان آنها شيوه دوم را ترجيح مي دهند. صفحه / 26شماره / 21تیر و مرداد 1387
کاربرد
مشخصات شدت جریان کمپرسور
در هنگام تش��خیص عیوب یک کمپرس��ور ،اندازهگیری شدت جریان مصرفی توس��ط کمپرسور بخشی از فراین د عیبیابی بهشمار میرو د و با استفاده از آن میتوان صحت کارکر د کمپرسور را بررسی نمود .پرسشی که در اینجا مطرح میشو د این است که مقدار صحیح شدت جریان مصرفی توسط کمپرسور چهقدر بای د باشد .بهترین روش برای تعیین مقدار صحیح ش��دت جریان مصرفی مراجعه به جداول مشخصات آن کمپرسور خاص است. س��ازندگان کمپرسور جداول مش��خصات تمامی کمپرسورهای
صفحه / 27شماره / 21تیر و مرداد 1387
هواسازهای جدید سری 39FDکریر تلفن88739880-2:
چیلر جذبی گازسوز
ساخت خو د را منتشر میکنند .جدول مربوط به هر کمپرسور شدت جریان مصرفی توسط کمپرسور را در شرایط کارکر د مختلف فهرست میکند .برای اس��تفاده از این جداول ،تکنیسین سرویس بایستی از مقادیر دمای تبخیر ،دمای تقطیر و ولتاژ اعمال ش��ده به کمپرس��ور آگاهی داشته باشد .تکنیسین سرویس با استفاده از جدول کمپرسور قادر خواه د بو د تا مقدار صحیح شدت جریان مصرفی توسط کمپرسور را تعیین نمای د و از اطالعات ارایه شده در این جدول برای عیبیابی دقیق سیستم و کمپرسور استفاده کند.
برخی اوقات دس��تیابی به این جداول کمی وقتگیر اس��ت ولی آگاهی از شدت جریان صحیح ارزش وقت گذاشتن بر روی آن را دارد. امروزه با اس��تفاده از اینترنت دستیابی به این اطالعات بسیار سا دهتر شده است. اکثر سازندگان کمپرسور مقدار شدت جریان مصرفی هر کمپرسور را بر روی آن حک میکنند .این ش��دت جریان معموال شدت جریان کمپرس��ور در بار اسمی ( )RLAاست .تکنسینها با استفاده از مقدار شت د جریان کمپرس��ور در بار اسمی نمیتوانن د شدت جریان واقعی کمپرس��ور را تعیین کنند RLA .تنها یک محاسبه ریاضی است که برای دریافت تاییدیه ULمور د استفاده قرار میگیرد .سازنده کمپرسور بایستی مجموعهای از آزمایشهای مختلف را به منظور تعیین حداکثر ش��دت جریان پیوس��ته پیش از قطع بار اضافی انج��ام دهد .پس از تعیین این مقدار ،از تقسیم آن بر 1.56مقدار RLAکمپرسور بدست میآید. برخی از س��ازندگان کمپرسور مانن د کوپلن د و کارلیل از ضرایب دیگری اس��تفاده میکنند .این ش��رکتها از ضریب 1.44اس��تفاده میکنند .با معلوم بودن مقدار ،RLAمشخص میشو د که باز اضافی کمپرس��ور در چه شدت جریانی با خطا همراه میشو د و عالوه بر آن میتوان اندازه سیمها و اندازه قطعکننده مدار /فیوز را تعیین نمود. قضاوت در مور د درست کار کردن یک کمپرسور از روی RLAآن صحیح نیست .چراکه مقدار RLAکمپرسور هیچ ارتباطی به شدت جریانی که کمپرسور در شرایط مختلف مصرف میکش د ندارد. در هن��گام اندازهگیری ش��دت جریان اطمینان حاصل کنی د که آنچه اندازهگیری میکنی د فقط شدت جریان مصرفی توسط کمپرسور است .بدینمنظور محلی را از روی نمودار سیمکشی انتخاب کنی د که کمپرسور را از سایر بارهای سیستم از قبیل موتور فن تقطیر مجزا شده باشد .اندازهگیری شدت جریانی که تنها از کمپرسور عبور میکن د برای بررسی صحت عملکر د کمپرسور از اهمیت باالیی برخوردار است. تشخصی معیوب بودن یک کمپرسور اغلب به دقت بسیار باالیی نیاز دارد .برخی اوقات ممکن است اینطور به نظر برس د که کمپرسور معیوب است درحالیکه علت بروز مشکل در واقع چیز دیگری است. بررسی شدت جریان مصرفی کمپرسور در تشخیص صحت کارکر د کمپرس��ور کمک زیادی به تکنیسین میکند .هرچن د که استفاده از این روش نیز زمانی مفی د خواه د بو د که تکنیس��ین از مقدار صحیح شدت جریان مصرفی آگاهی داشته باش د تا قادر باش د درباره شرایط کمپرسور تصمیمگیری کند.
علمی
سیستمهای تمام هوا Dennis Stanke
تلفن88739880-2:
نماینده انحصاری شرکت Roburایتالیا در ایران
سیس�تمهای تک منطق�های حجم ثابت
سیس��تمهای ت��ک منطق��های حجم ثابت در واقع س��ا دهترین نوع سیستمهای تمام هوا هس��تن د که ب��رای کنترل دما در مناطق مختلف س��اختمان مور د اس��تفاده ق��رار میگیرن��د .در کاربردهای��ی ک��ه بار گرمایی یا س��رمایی س��اختمان بهصورت تقریبا یکنواخت در س��اختمان توزیع شده اس��ت میتوان با استفاده از این سیستمها شرایط آسایش افرا د در داخل ساختمان را تامین نمود .در شکل ( )1ساختار کلی یک سیس��تم تمام هوای تک منطقهای نش��ان داده شده است. روش کنت��رل دمای داخل س��اختمان در هن��گام اس��تفاده از سیس��تمهای تمام هوای ت��ک منطقهای به می��زان زیادی به کاربری ساختمان بس��تگی خواه د داشت. برای مثال ،در س��اختمانهایی که کاربری عمومی دارند ،برای ثابت نگه داشتن شرایط داخلی ساختمان ،تنظیم ظرفیت گرمایشی و سرمایش��ی تامین ش��ده توسط دستگاه هوارس��ان نی��ز به نتیج��ه مطلوبی منتهی خواه د شد .در مکانهایی که کنترل دقیق دم��ا و رطوبت دارای اهمیت اس��ت ،برای ثابت نگه داشتن وضعیت داخلی ساختمان در مح��دوده مور د نظر بای د از سیس��تمی استفاده ش��و د که به طور همزمان قادر به سرمایش و گرمایش مج د د هوا باشد.
مجموع��ه ای��ن اج��زا در کن��ار یکدیگ��ر یدهن د که با استفاده سیستمی را تشکیل م از آن میتوان دمای داخل ساختمان را در محدوده معینی نگه داشت .با اضافه کردن برخ��ی اجزا و یا اعمال تغیی��رات در آنها میت��وان دما و رطوبت نس��بی محیط را با دقت باالیی تنظیم کرد .در کاربردهایی که کانال هوای برگش��ت بلندتر از ح د معمول اس��ت ،با اس��تفاده از یک فن برگش��ت در دس��تگاه هوارس��ان میت��وان در برخی از ماههای سال ،سرمایش مور د نیاز ساختمان را از هوای با اس��تفاده از هوای خارج تامین نم��ود .در ص��ورت افزودن رطوب��تزن به دس��تگاه هوارس��ان ،امکان کنت��رل دقیق رطوبت نس��بی داخل ساختمان نیز فراهم خواه د شد.
شبکه کانال
بهطورکلی ،طراحی ش��بکه کانال بای د بهگونهای انجام گیر د که کانال هوای رفت تا ح�� د امکان در مس��یر مس��تقیم امتدا د داشته باش د و از اعمال تغییرات ناگهانی در
ابعا د مقطع آن جلوگیری شود. بهمنظور باالنس وضعیت توزیع هوا در ش��بکه کانال ،اندازه کانال هوای رفت بای د با استفاده از روش بازیابی استاتیک تعیین ش��ود .در انش��عابها و مس��یرهای اصلی منته��ی به کانال هوای رف��ت نیز در نقطه اتصال آنها به کانال رفت ،بای د از دمپرهای متعا دلسازی اس��تفاده شود .بدین ترتیب امکان تنظیم دقیق سیستم وضعیت توزیع ه��وا در مناطق مختلف س��اختمان وجو د خواه د داشت. ان��دازه و مح��ل قرارگیری ه��ر یک از ترمینالهای هوای رفت نیز بای د بهگونهای تعیین ش��و د که توزیع هوا در قسمتهای مختلف س��اختمان بدون ایج��ا د کوران یا س��ر و صدای بیش از ح د امکانپذیر باشد. هر ی��ک از ترمینالهای هوای رفت بای د به یک دمپر حجمی تجهیز شده باشن د که با استفاده از آن امکان باالنس سیستم وجو د داشته باشد. اندازه ش��بکه کانال برگش��ت از محل
سیستمهای تک منطقهای مرکزی
در ش��کل ( )1نمونهای از یک سیستم ت��ک منطقهای نش��ان داده اس��ت .اجزای مختلف این سیس��تم را ف��ن رفت ،کویل س��رمایی ،کوی��ل گرمایی ،فیلت��ر و پلنوم یدهند. هوای برگش��ت و خارج تشکیل م
شکل ( )1ساختار کلی یک سیستم تک منطقهای
یکتا تهویه اروند
اصالت تهویه مطبوع
صفحه / 28شماره / 21تیر و مرداد 1387
قرارگی��ری دریچههای هوای برگش��ت تا تجهیزات مرکزی نصب شده در ساختمان نیز بای د با اس��تفاده از روش اصطکاک برابر تعیین ش��ود .مالحظاتی که بای د در هنگام طراحی کانال برگش��ت در نظر گرفته شو د دقیق��ا مانن د آن چیزی اس��ت که در مور د کانال هوا رفت گفته شد. ب��رای ارزیاب��ی وضعیت انتش��ار امواج صوتی در داخل ساختمان ،بررسی ضرورت بهکارگیری نوارهای آببندکننده یا تلههای صوتی در ش��بکه کانال ،مح��ل قرارگیری تجهیزات مرکزی نس��بت به فضای تهویه شده بای د در هنگام طراحی شبکه کانال به دقت مور د توجه قرار گیرد.
کاربرده�ای سیس�تمهای ت�ک منطقهای
سیس�تمهای تک منطق�های حجم ثابت مجهز به کویل دوباره گرمکن
س��اختار کل��ی سیس��تمهای ت��ک منطق��های حج��م ثاب��ت مجهز ب��ه کویل دوباره گرمکن دقیقا مانن د سیستمهای تک
سیستمهای مرکزی
ساختار کلی سیستمهای تهویه مطبوع مرکزی نیز دقیقا همانن د آن چیزی است که در سیس��تمهای تک منطقهای حجم ثابت
شبکه کانال
در سیستمهای حجم ثابتی که مجهز ب��ه کویل دوباره گرمکن هس��تند ،طراحی کانال بای د بر مبنای مالحظات و معیارهای ذکر شده برای سیستمهای تک منطقهای حجم ثابت انجام گیرد. افزودن کویل دوباره گرمکن به ش��بکه کانال مستلزم آن است که ابعا د کانال پیش از محل قرارگیری کویل کمی بزرگ شود. ضم��ن آن که پس از محل نصب کویل نیز به منظور کس��ب اطمینان از عبور جریان هوا از تمام قسمتهای سطح کویل بای د از یک تبدیل کاهنده استفاده شود .همچنین در مح��دو د ه نصب کویل دوب��اره گرمکن، قبل و بع د از محل قرارگیری کویل نیز بای د دریچههای بازدیدی در نظر گرفته شو د که ام��کان بازدی د و تمیز ک��ردن کویل وجو د داشته باشد.
کاربرده�ای سیس�تمهای ت�ک منطق�های مجه�ز به کوی�ل دوباره گرمکن
شکل ( )2ساختار کلی یک سیستم با کویل دوباره گرمکن صفحه / 29شماره / 21تیر و مرداد 1387
هواسازهای جدید سری 39FDکریر تلفن88739880-2:
سیس��تمهای ت��ک منطق��های مجهز ب��ه کوی��ل دوب��اره گرمک��ن معم��وال در س��اختمانهای تج��اری کوچ��ک ک��ه از مناطق مختلفی تش��کیل میش��ون د و بار داخلی و پیرامونی آنها متغیر اس��ت مور د اس��تفاده قرار میگیرند .در این سیستمها برای تامین ش��رایط داخل س��اختمان در مح��دوده مور د نظر از کویل دوباره گرمکن استفاده میشود .ضمن آن که برای تنظیم مج د د دمای هوای رفت ارس��الی به داخل ساختمان بر مبنای منطقهای که بیشترین ب��ار را دارد ،اس��تفاده از کنترلکنن دههای
چیلر جذبی گازسوز
سیس��تمهای تک منطقهای اغلب در س��اختمانهای اداری ،کالسهای درس و فروش��گاهها مور د اس��تفاده قرار میگیرند. در چنی��ن کاربردهایی میت��وان مجموعه سیستم را بر روی بام ساختمان ،در داخل اتاق تجهی��زات مکانیکی و یا در مکانی که دور از فضای تهویه شده باش د نصب کرد.
منطقهای معمولی اس��ت .با این تفاوت که در سیس��تمهای با گرمایش مج دد ،امکان کنترل دما در برخی از مناطق ساختمان که بار متغیری دارن د نیز وجو د خواه د داشت. در شکل ( )2ساختار کلی یک سیستم تک منطق��های مجهز به کوی��ل دوباره گرمکن نشان داده شده است. قسمتهایی از ساختمان که بار متغیری دارن د را میتوان با اس��تفاده از سیستمهای ت��ک منطقهای مجزا تهویه ک��رد .البته در این کاربرد ،مقدار و دمای هوای ارسالی به داخل ساختمان بای د بر مبنای حداکثر بار موجو د در ساختمان تنظیم شود .به عبارت دیگر تامین ش��رایط آسایش در منطقهای از س��اختمان که بیش��ترین بار را دارن د به عن��وان مبن��ای طراحی سیس��تم در نظر گرفته میش��ود .ضمن آن که در برخی از اتاقها یا مناطق ساختمان که کنترل دمای داخل از اهمیت باالیی برخوردار اس��ت ،با در نظ��ر گرفتن کویله��ای دوباره گرمکن در خروج��ی کان��ال هوای رف��ت میتوان وضعیت دما داخل اتاق را در محدوده مور د نظ��ر تنظیم کرد .البته این روش با کدها و استانداردهای فعلی سازگاری ندارد ،چرا که موجب به هدر رفتن انرژی میشود.
به آن اشاره کردیم .تنها تفاوت سیستمهای مرکزی با سیس��تمهای منطقهای آن است که در سیستمهای مرکزی در انشعابهای کانال برای تنظیم دمای هر یک از مناطق س��اختمان از کویله��ای دوب��اره گرمکن استفاده میشود. نکتهای ک��ه بای د مور د توجه قرار گیر د آن اس��ت ک��ه از تمامی ان��واع کویلهای الکتریک��ی ،آب گرم و یا بخ��ار میتوان به عنوان کویل دوباره گرمکن اس��تفاده کرد. عملکر د این کویل و تنظیم دمای اتاق نیز با استفاده از ترموستاتی که در داخل نصب میشو د صورت میگیرد.
تلفن88739880-2:
نماینده انحصاری شرکت Roburایتالیا در ایران
خودکار ضروری است. بهطورکل��ی ،دمای ه��وای خروجی از کوی��ل دوباره گرمکن ب��ه عواملی مختلفی بس��تگی دار د ک��ه مهمترین ای��ن عوامل عبارتن د از: ● دمایی که در هنگام طراحی سیستم ب��رای گرمایش س��اختمان در نظر گرفته شده است. ● اس��تفاده ی��ا ع��دم اس��تفاده از سیس��تمهای گرمایش��ی کمک��ی مانن�� د ندار ،واحدهای فن کویل و کنوکتورهای فی غیره در مناطق پیرامونی ساختمان در آن دسته از مناطقی که مجهز به کویل دوباره گرمکن هستند. ● در صورتی که در داخل ساختمان از تجهیزاتی اس��تفاده شو د که گرمای زیادی تولی د میکنند ،این مس��اله بای د در هنگام طراحی سیستم در نظر گرفته شود. ب��رای مثال برای تعیی��ن دمای هوای خروج��ی از کویل دوب��اره گرمکن میتوان یکی از شرایط زیر را در نظر گرفت: ● وضعی��ت اول :در مواقعی که فضای داخل س��اختمان از هیچ سمتی در معرض
تابش خورشی د نباشد ،در فضاهای پیرامونی ساختمان از سیستمهای گرمایشی کمکی استفاده نش��ده باش د و در فصل زمستان از تجهیزاتی که گرمای زیادی تولی د میکنن د اس��تفاده نش��ود ،دمای ه��وای خروجی از کویل دوب��اره گرمکن بای د تقریب��ا برابر با دمای طراحی سیستم باشد. ● وضعی��ت دوم :در مواقعی که فضای داخل ساختمان به نحوی در معرض تابش خورش��ی د باش��د ،در فضاه��ای پیرامونی ساختمان از سیستمهای گرمایشی کمکی استفاده نش��ده باش د و در فصل زمستان از تجهیزاتی که گرمای زیادی تولی د میکنن د اس��تفاده نش��ود ،دمای ه��وای خروجی از کویل دوباره گرمکن بای�� د برابر با مجموع دم��ای طراحی و اختالف دمای محاس��به شده برای جبران تلفات گرمایی ساختمان از طریق درها و پنجرهها باشد. ● وضعیت سوم :در مواقعی که شرایط داخلی ساختمان دقیقا همانن د وضعیت اول باش�� د به استثنای آن که در فصل زمستان در داخل ساختمان از تجهیزات گرمازا نیز استفاده شده باش��د ،دمای هوای خروجی
از کویل دوباره گرمک��ن بای د برابر با دمای طراحی منهای اختالف دمای محاسبه شده به واسطه کارکر د تجهیزات گرمازا باشد. ● وضعیت چهارم :در مواقعی که شرایط داخلی ساختمان دقیقا همانن د وضعیت دوم باش�� د به استثنای آن که در فصل زمستان در داخل ساختمان از تجهیزات گرمازا نیز استفاده شده باشد ،دمای هوای خروجی از کویل دوباره گرمکن بای د به گونهای انتخاب ش��و د که عالوه بر جبران تلف��ات گرمایی ساختمان ،افزایش دمای محیط به واسطه گرمای تولی د شده توسط تجهیزات گرمازا نیز در نظر گرفته شود.
د منطقهای سیستمهای چن
در شکل ( )3ساختار کلی یک سیستم چن د منطقهای نش��ان داده ش��ده اس��ت. سیس��تمهای چن د منطق��های اغلب برای تهویه بخشهای مختلف ساختمان که بار متغیری دارن د مور د استفاده قرار میگیرند. در چنی��ن کاربردهایی ،هر ی��ک از اتاقها یا مناطق س��اختمان توسط کانال مجزای اخذ ش��ده از واح د هوارسان مرکزی تهویه میشود. س��اختار واح�� د هوارس��ان مرکزی به گونهای است که در آنها یک پلنوم هوای گ��رم و یک پلن��وم هوای س��ر د به صورت مجزا در نظر گرفته میشود .هر یک از این پلنومها مجهز به دمپرهای مجزایی هستن د ک��ه از آنها ب��رای مخلوط ک��ردن مقادیر مختلف هوای گرم و س��ر د و دستیابی به دمای مور د نظر هر یک از مناطق ساختمان استفاده میشود .برای دستیابی به شرایط دمایی مور د نظ��ر نیز معموال در هر یک از اتاقهای س��اختمان یک ترموستات نصب میش��و د که وضعیت دمپرهای منطقهای دستگاه هوارس��ان با استفاده از آن تنظیم میش��ود .البته استفاده از این سیستمها با الزامات ارایه شده در کدها و استانداردهای انرژی جدی د مغایر است.
د منطقهای مرکزی سیستمهای چن
د منطقهای شکل ( )3ساختار کلی یک سیستم چن
یکتا تهویه اروند
اصالت تهویه مطبوع
در شکل ( )3ساختار کلی یک سیستم چن د منطقهای مرکزی به همراه بخشهای مختلف سیس��تم مانن د پلنوم اختالط هوا، فیلت��ر ،فن رف��ت ،کویل گرمای��ی ،کویل س��رمایی و دمپرها و غیره نشان داده شده است .برای تنظیم رطوبت نسبی ساختمان صفحه / 30شماره / 21تیر و مرداد 1387
در فصل زمستان میتوان از یک رطوبتزن استفاده کرد.
شبکه کانال
د کاربرده�ای سیس�تمهای چن� منطقهای سیس��تمهای چن�� د منطق��های برای
صفحه / 31شماره / 21تیر و مرداد 1387
شکل ( )4ساختار کلی یک القایی هواسازهای جدید سری 39FDکریر تلفن88739880-2:
چیلر جذبی گازسوز
شبکه کانال سیستمهای چن د منطقهای به گونهای طراحی میش��و د که کانال هوای رف��ت از بخش خروج��ی دمپرهای اختالط ه��وای گرم و س��ر د آغ��از میش��ود .در این سیس��تمها ،تهویه مور د نیاز برای هر یک از مناطق س��اختمان با اس��تفاده از یک کانال رفت مج��زا و ترمیناله��ای مربوطه تامین میش��ود .ب��ه منظ��ور توزیع مناس��ب هوا در قس��متهای مختلف کان��ال و برقراری باالنس سیس��تم ،اندازه کان��ال رفت بای د بر مبنای روش بازیابی اس��تاتیک تعیین شود. در انش��عابها و مسیرهای اصلی منتهی به کانال هوای رفت نی��ز در نقطه اتصال آنها به کانال رفت ،بای د از دمپرهای متعا دلسازی استفاده شود .بدینترتیب امکان تنظیم دقیق سیستم وضعیت توزیع هوا در مناطق مختلف ساختمان وجو د خواه د داشت. ان��دازه و مح��ل قرارگیری ه��ر یک از ترمینالهای ه��وای رفت نیز بای د بهگونهای تعیین ش��و د که توزیع هوا در قس��متهای مختلف س��اختمان بدون ایجا د کوران یا سر و صدای بیش از ح د امکانپذیر باشد .هر یک از ترمینالهای هوای رفت بای د به یک دمپر حجمی تجهیز ش��ده باشن د که با استفاده از آن امکان باالنس سیستم وجو د داشته باشد. ان��دازه ش��بکه کانال برگش��ت از محل قرارگی��ری دریچهه��ای هوای برگش��ت تا تجهیزات مرکزی نصب شده در ساختمان نیز بای د با استفاده از روش اصطکاک برابر تعیین ش��ود .مالحظاتی که بای د در هنگام طراحی کانال برگشت در نظر گرفته شو د دقیقا مانن د آن چیزی اس��ت که در مور د کانال هوا رفت گفته شد. ب��رای ارزیاب��ی وضعیت انتش��ار امواج صوتی در داخل ساختمان ،بررسی ضرورت بهکارگیری نوارهای آببندکننده یا تلههای صوت��ی در ش��بکه کانال ،مح��ل قرارگیری تجهیزات مرکزی نسبت به فضای تهویه شده بای د در هنگام طراحی ش��بکه کانال به دقت مور د توجه قرار گیرد.
س��اختمانهای اداری ،م��دارس و س��ایر س��اختمانهایی که مناطق مختلف آن در معرض باره��ای متغیری ق��رار دارن د قابل استفاده است. س��اختار کل��ی سیس��تمهای چن�� د منطق��های و سیس��تمهای دو منظ��وره تا حدی ش��بیه به یکدیگر اس��ت .از این رو، گاهی اوقات سیس��تمهای دو منظوره نیز در گروه سیستمهای چن د منطقهای جای میگیرن��د .البت��ه بای د به این نکته اش��اره کر د که بین سیس��تمهای چن د منطقهای و سیس��تمهای دو منظوره تفاوتهایی نیز وج��و د دار د ک��ه طور خالص��ه میتوان به موار د زیر اشاره کرد: ● دس��تگاههای هوارس��ان چن�� د منطق��های یکپارچ��ه حداکثر ب��ه صورت چهارده منطقهای س��اخته میش��وند ،در حالی که برای سیستمهای دو منظوره هیچ محدودیت��ی از لحاظ تع��دا د مناطق وجو د ندارد. ● در صورت اس��تفاده از سیستمهای
هوارسان چن د منطقهای برای تامین تهویه م��ور د نیاز هر ی��ک از مناطق س��اختمان میتوان از تعدا د بیش��تری کان��ال با ابعا د کوچکت��ر اس��تفاده کرد .در حال��ی که در دس��تگاههای هوارسان دو منظوره ،در نظر گرفتن دو انشعاب بزرگ از سیستم ضروری است. ● در صورت اس��تفاده از سیستمهای چن�� د منطقهای ،اگر ی��ک منطقه کوچک در مجاورت چن د منطقه بزرگ قرار گرفته باشد ،تنظیم جریان هوای ارسالی به داخل اتاقها در هنگام تنظیم دمپر منطقه بزرگ به ش��دت بر هم میخ��ورد .در مقابل ،در سیس��تمهای دو منظوره ب��ه دلیل آن که محفظهه��ای اختالط مس��تقل از فش��ار هستن د چنین مشکلی به وجو د نمیآید. ● نشتی دمپر در دستگاههای هوارسان چن�� د منطقهای ب��ه ویژه در ص��ورت عدم تعمیر و نگهداری مناسب از سیستم بیش از ح د معمول خواه د بو د که این مس��اله از نظر اقتصادی به هیچ وجه مقرون به صرفه
تلفن88739880-2:
نماینده انحصاری شرکت Roburایتالیا در ایران
نیست. ● پس از نصب و اجرای سیس��تمهای چن د منطقهای ،افزودن یک منطقه جدی د به سیس��تم بسیار دشوار و پر هزینه است ،در حالی که ایجا د تغییر در مناطق سیستمهای دو منظوره به سادگی امکانپذیر است. ● دستگاههای هوارسان چن د منطقهای یکپارچه برای استفاده به همراه سیستمهای کوچک ،سیس��تمهای سرمایش��ی انبساط مس��تقیم و تجهیزات گرمایش��ی گازسوز مناس��ب هس��تند .از طرفی ،کنترل پلهای ظرفیت در این دسته از سیستمها احتمال نوسان ش��دی د دمای داخل اتاق را افزایش یده��د .در مقاب��ل ،در سیس��تمهای دو م منظ��وره معموال از تجهیزات گرمایش��ی و سرمایش��ی بزرگتری استفاده میشو د که امکان تنظیم ظرفیت این سیستمها از بروز مشکالتی مانن د نوسان شدی د دمای داخل اتاق جلوگیری به عمل میآورد. ● در دس��تگاههای هوارس��ان چن�� د منطقهای ،ه��وای عب��وری از پلنوم هوای گرم و س��رد ،با تغییر دمای کارکر د کویل گرمای��ی ،به ویژه در مواقعی که سیس��تم تحت باز جزئی کار میکند ،دچار تغییرات شدیدی میشو د که این مساله برای کویل س��رمایی نیز صادق است .این اختالف دما ممکن اس��ت موجب شو د دمای هوای گرم یا سر د ارسالی به مناطق مختلف ساختمان دچار تغییرات ش��دیدی شود .از طرفی ،در سیستمهای دو منظوره به دلیل بلن د بودن طول کانال هوای گرم و سرد ،امکان اختالط کامل ه��وای گرم و س��ر د وج��و د خواه د داشت که این مساله به میزان چشمگیری از اختالف ش��دی د دما در هوای ارسالی به ساختمان جلوگیری به عمل میآورد.
سیستمهای القایی
سیس��تمهایی القای��ی معم��وال در س��اختمانهای چن�� د طبق��ه از قبی��ل ساختمانهای اداری ،هتلها ،بیمارستانها و آپارتمانه��ا و در فضاه��ای پیرامون��ی س��اختمان مور د اس��تفاده قرار میگیرند. البته بای د به این نکته نیز اشاره کر د که این سیستمها با الزامات کدها و استانداردهای انرژی فعلی سازگاری ندارند. ساختار این سیستمها به گونهای است که در آنها هوای اولیه ارسالی به ساختمان با استفاده از یک دستگاه هوارسان مرکزی
تامین میش��ود .این هوا س��پس بسته به نیاز س��اختمان گرم یا سر د شده و سپس ب��ه فضای تهویه ش��ده ارس��ال میش��ود. برای جب��ران تلفات یا بهرهه��ای گرمایی ساختمان ،هوای اولیه ارسالی پس از عبور از شبکه کانال از روی سیستم القایی عبور داده میش��ود .سیستم القایی برای هر یک از اتاقه��ا ی��ا مناطق س��اختمان مجهز به یک کویل اس��ت .ضمن آن یک سیس��تم آب ثانویه که تامین شده توسط تجهیزات مرکزی ،بسته به ش��رایط دمایی محیط و نیاز ساختمان گرم یا سر د میشود. ساختار این سیستمها بهگونهای است که ه��وای اولیه تامین ش��ده از دس��تگاه هوارس��ان مرکزی پس از عبور یک شبکه کانال با فشار باال به واح د القایی تعبیه شده در اتاق هدایت میش��ود .این هوا سپس با اس��تفاده از نازلهای فش��ار باالیی که در داخل واح د القایی نصب شده است به اتاق ارس��ال میشود .بدین ترتیب هوای اتاق به باالی کویل سیستم کشیده میشود .هوای القایی بس��ته به دمای آب ثانویه ابتدا گرم یا س��ر د شده و سپس به داخل اتاق ارسال میشود.
سیستمهای مرکزی
به طور کلی واح د تامین هوای اولیه در سیستمهای القایی متشکل از قسمتهای مختلفی مانن�� د فیلتر ،رطوب��تزن ،کویل س��رمایی ،کویل گرمایی و فن است .ضمن آن ک��ه در مواقعی که دم��ای هوای خارج از ) 32˚F (0˚Cکمت��ر باش�� د و برای تامین تهوی��ه س��اختمان از مقدار زی��ادی هوای خارج اس��تفاده ش��ود ،یک کویل گرمایی نیز ب��ه مجموعه سیس��تم اضاف��ه خواه د ش��د .در مواقعی ک��ه در بیش از یک نمای ساختمان (شمالی ،جنوبی ،شرقی یا غربی) از سیس��تمهای القایی استفاده شده باشد، کویل گرمایی سیس��تم را نی��ز میتوان به صورت کویلهای دوباره گرمکن منطقهای نیز در نظر گرفت. فن رف��ت این سیس��تمها بای د قابلیت تامین فش��ار اس��تاتیک زیادی را داش��ته باش��د .این فن در واقع تامینکننده هوای اولیه مور د نیاز ب��رای هر یک از واحدهای القایی نصب شده در س��اختمان است .در فصل تابس��تان ،کویل س��رمایی (آب سر د یا انبس��اط مس��تقیم) عالوه بر س��رمایش
یکتا تهویه اروند
اصالت تهویه مطبوع
ه��وای اولیه ،عم��ل رطوبتگی��ری را نیز یده��د .به طور کلی ه��وای اولیه انج��ام م ارس��الی به واحدهای القایی همواره مقدار ثابتی اس��ت و دمای آن در طول سال بین ) 40-50˚F (4-10˚Cاس��ت .الزم ب��ه ذکر اس��ت که دمای نهایی اتاق با اس��تفاده از کویل ثانویه نصب ش��ده در سیستم تامین میشود.
شبکه کانال
طراحی شبکه کانال در واحدهای القایی بای د بهگونهای انجام ش��و د که کانال هوای رفت مس��تقیما به واح د هوارسان مرکزی متصل شده باشد .انشعاب اصلی کانال رفت بای د در فضای پیرامونی س��اختمان امتدا د داش��ته باش��د ،ضمن آن که برای ارس��ال هوای اولی��ه مور د نیاز واحدهای القایی نیز بای د تعدادی رایزر به سمت کف طبقات در نظر گرفته شده باشد. به طور معمول ،س��رعت جریان هوا در داخ��ل رایزرها بر مبن��ای فضای محدودی که برای اس��تقرار ش��بکه کانال در داخل ساختمان وجو د دار د تعیین میشود .سرعت ه��وای رفت در داخل ای��ن رایزرها معموال بین بی��ن )4000-5000 fpm (20-26m/s است .در شبکه کانال این سیستمها معموال از مسیرهای مارپیچ صلب به همراه زانویی و انش��عابهای مور د نیاز استفاده میشود. به منظور جلوگیری از بروز مشکالتی مانن د ایجا د س��ر و صدا در داخل شبکه کانال نیز بای د تمهیدات ویژهای در نظر گرفته ش��ود. ب��رای مث��ال در مقطع خروجی دس��تگاه هوارسان بای د یک مقطع مجزا برای جذب ام��واج صوت��ی در نظر گرفته ش��ود .نصب این مقط��ع برای جلوگیری از انتقال س��ر و صدای ناش��ی از کارکر د فن با فش��ار باال ضروری است. کلکتور و رایزر کان��ال هوای رفت بای د بهخوبی عایقکاری ش��ده باشد .رعایت این نکت��ه بهمنظور جلوگی��ری از دفع حرارت سیس��تم در فصل زمستان و یا اضافه شده بهره گرمای��ی خارج به داخل س��اختمان ضروری است.
کاربردهای سیستمهای القایی
سیستمهای القایی برای ساختمانهای چن�� د طبق��ه و ی��ا س��اختمانهایی که از چن د اتاق مجزا تش��کیل ش�� دهان د و برخی صفحه / 32شماره / 21تیر و مرداد 1387
از اتاقه��ای آنه��ا در فضاه��ای پیرامونی س��اختمان قرار گرفته اس��ت و هر یک از آنها شرایط دمایی مختص به خو د را دارن د گزینه مناسبی به شمار میرود. از جمله مزایای بهکارگیری سیستمهای القایی در این دسته از ساختمانها میتوان ب��ه کاهش فضای م��ور د نیاز ب��رای نصب تجهیزات و سیس��تمهای توزیع هوا اشاره کرد .کویل ثانویه سیستمهای القایی اغلب به یک سیستم دو لولهای دو دمایی متصل میش��ود .این کویل در فصل زمستان برای تامی��ن آب گرم و در فصل تابس��تان برای تامی��ن آب س��ر د مور د نیاز ب��ه کار گرفته میش��ود .ترموستات نصب ش��ده در اتاق نیز برای تنظیم ش��دت جریان آب کویل و دمای هوای ارسال شده به محیط بر مبنای بهرهه��ا و تلفات گرمایی س��اختمان مور د استفاده قرار میگیرد.
سیستمهای هوای حجم متغیر
صفحه / 33شماره / 21تیر و مرداد 1387
سیستمهای مرکزی
واح�� د تامین ه��وای رف��ت معموال از قسمتهای مختلفی مانن د فن هوای رفت، پرههای ورودی متغی��ر ،کنترلکنن دههای س��رعت متغیر یا دمپرهای تنظیم جریان، کوی��ل س��رمایی (آب س��ر د ی��ا انبس��اط مستقیم) ،فیلتر ،کویل گرمایی (بخار یا آب گرم) برای گرمایش صبحگاهی و فن هوای برگش��ت تشکیل میشود .فن برگشت این سیستمها معموال برای تکمیل عملکر د فن هوای رفت و پلنوم اختالط هوا برای تامین هوای خ��ارج مور د نیاز در سیس��تم مور د استفاده قرار میگیرد.
شکل ( )5ساختار کلی یک سیستم هوای حجم متغیر هواسازهای جدید سری 39FDکریر تلفن88739880-2:
چیلر جذبی گازسوز
ای��ن دس��ته از سیس��تمها معم��وال در کاربردهای��ی مانن�� د مناط��ق داخل��ی س��اختمانهای اداری مور د اس��تفاده قرار میگیرن�� د ک��ه بار س��رمایی در سرتاس��ر ط��ول س��ال در آنها وج��و د دارد .در این دس��ته از سیس��تمها ،هوای رفت ارسالی به فضای تهویه ش��ده در ش��رایط مختلف، بر مبنای جبران بار س��رمایی داخل اتاق و حفظ شرایط داخل ساختمان در محدوده مور د نظر تنظیم میش��ود .این سیستمها در فص��ل تابس��تان و در مناط��ق خارجی س��اختمان نیز قابل استفاده هستند .البته در فصل زمس��تان ،در کنار این سیستمها بای د از تجهیزات کمک��ی مانن د کویلهای دوباره گرمکن ،سیس��تمهای تشعش��عی و غیره استفاده شود .در صورت اضافه شدن کوی��ل دوباره گرمکن ب��ه محفظه اختالط سیس��تمهای هوای حجم متغیر ،عملکر د کنترلکنن دههای دما بای د به گونهای باش د که فعالسازی کویل دوباره گرمکن همواره پس از کاهش هوادهی سیس��تم به حداقل مقدار قابل قبول برای فضای تهویه ش��ده صورت گیرد .در ش��کل ( )5س��اختار کلی یک سیستم هوای حجم متغیر نشان داده شده است. این سیس��تمها معموال از قسمتهای مختلفی مانن د واح د هوارسان ،کویل گرمایی، کویل سرمایی ،محفظه اختالط هوای حجم
متغیر ،فن ه��وای رفت ،توزیعکننده هوای رف��ت ،کانال ه��وای برگش��ت و فن هوای برگشت تشکیل میشوند. طراحی این سیستمها بهگونهای است که دستگاه هوارسان هوا با دمای ثابت را از طریق کانال ه��وای رفت به محفظه هوای حجم متغیر ارس��ال میکن��د .در محفظه هوای حجم متغیر دمای هوای رفت بس��ته به نی��از هر یک از مناطق س��اختمان و بر مبن��ای الزامات بار س��رمایی فضای تهویه شده تنظیم میشود.
فن رفت این سیس��تمها بای د بر مبنای بار و فش��ار اس��تاتیک محاس��به شده در سیستم انتخاب شود .در سیستمهای هوای حجم متغیر ،مقدار هوادهی فن رفت بسته به نیاز فضای تهویه شده متغیر خواه د بود. بنابرای��ن به منظور تامی��ن الزامات فضای تهویه ش��ده ،مقدار هوادهی فنهای رفت و برگش��ت بای د بر مبنای وضعیت پرههای متغیر ورودی سیس��تم ،کنترلکنن دههای س��رعت متغیر یا دمپرهای تنظیم جریان هوا مطابقت داشته باشد. کویل سرمایی این سیستمها میتوان د به صورت کویل آب سر د و یا کویل انبساط مستقیم باشد .دمای هوای خروجی از این کویلها نی��ز معموال د به ص��ورت خودکار کنترل میشود .در فصل زمستان نیز برای ثابت نگه داش��تن دمای هوای خروجی از کوی��ل از دمپر اختالط ه��وا و دمپر هوای برگشت استفاده میشود .در هنگام طراحی سیس��تمهای هوای حجم متغی��ر بای د به برخی از نکات توجه شو د که به طور خالصه میتوان به موار د زیر اشاره کرد: .1حداقل هوای خارج. .2فشار استاتیک ساختمان.
.3جریان ه��وا در داخل فضای تهویه شده. .4گرمایش مور د نیاز در ساختمان.
وضعیت دمپر هوای برگشت و دمپر هوای خارج را بهگونهای تنظیم میکن د که حداقل هوای خارج مور د نیاز برای تهویه ساختمان تامین شود.
بهطورکل��ی مقدار هوای خ��ارج مور د نیاز برای تامین تهویه مور د نیاز ساختمان با کاهش مق��دار هوادهی فن رفت کاهش مییابد .این مس��اله بهویژه در مواقعی که هواده��ی ف��ن رف��ت انحراف ش��دیدی از حداکث��ر هواده��ی آن دار د و یا در مواقعی که سیستم حجم متغیر برای تامین هوای جبرانی (با مقدار ثابت) سیستمهای تخلیه نیز مور د اس��تفاده قرار میگیر د از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است .حداقل هوای خارج مور د نیاز ب��رای تهویه فضای داخل ساختمان را میتوان با در نظر گرفتن یک مس��یر کوتاه کانال به همراه یک حس��گر ندس��ت دمپ��ر هوای خارج جریان در پایی تامین نمود .بدینترتیب حس��گر جریانی،
فشار استاتیک ساختمان
تلفن88739880-2:
نماینده انحصاری شرکت Roburایتالیا در ایران
حداقل هوای خارج
یک��ی از نکاتی که در هن��گام طراحی سیس��تمهای هوای حجم متغیر از اهمیت باالی��ی برخوردار اس��ت ،در نظ��ر گرفتن کاه��ش هوادهی فن برگش��ت در مواقعی است که هوادهی فن رفت کاهش مییابد. در چنین مواقعی ،برای تامین فش��ار مور د نی��از در داخل س��اختمان و تامین جریان ثاب��ت هوا در سیس��تمهای تخلیه ،کاهش هوادهی فن برگش��ت بای د بیش از کاهش هوادهی فن رفت باشد .در این سیستمها، حسگرهای جریان تعبیه شده در مجاورت فنه��ای رفت و برگش��ت وظیفه کنترل و ثابت نگه داش��تن اختالف بین هوای رفت و برگشت را بر عهده دارند.
شکل ( )6ساختار کلی یک سیستم دو منظوره حجم ثابت
یکتا تهویه اروند
اصالت تهویه مطبوع
جریان هوا در داخ�ل فضای تهویه شده
در سیس��تمهای هوای حج��م متغیر بهمنظور جلوگیری از بروز مشکالتی مانن د به دام افتادن هوا در داخل سیس��تم ،کلیه تجهیزات توزیع هوای آنها بای د برای ارسال قابلیت کار در حداق��ل و حداکثر هوادهی سیستم را داشته باشند.
گرمایش مور د نیاز در ساختمان
محاس��بات اغلب حاکی از آن است که بهره گرمایی داخل س��اختمان که ناش��ی از تاسیس��ات روش��نایی ،تجهیزات و افرا د حاضر در ساختمان است اغلب به اندازهای است که برای تامین گرمایش مور د نیاز در قس��مت زیرزمین ،فضاهای داخلی و گاهی اوق��ات در فضاه��ای پیرامونی س��اختمان کافی اس��ت .بنابراین ممکن است اینطور به نظر برس�� د که در اینگونه موار د نیازی ب��ه اس��تفاده از سیس��تمهای گرمایش��ی نیس��ت .ول��ی بهرههای گرمایی یا د ش��ده در اوقات ش��ب و تعطی�لات آخر هفته که ساختمان خالی از سکنه است وجو د ندارد. بدینترتیب فضای داخل س��اختمان حتی در مواقع��ی ک��ه دیوارها و بام س��اختمان بهخوبی عایقکاری ش��ده است بسیار سر د میش��ود .تجهیزات مرک��زی حجم متغیر گاهی اوقات ب��دون کویل گرمایی طراحی و ساخته میش��وند .بدینترتیب گرمایش مور د نیاز س��اختمان در هن��گام گرمایش اولیه صبحگاهی و یا گرم کردن ساختمان در مواقع��ی ک��ه هیچک��س در آن حضور ندارد ،با اس��تفاده از سیس��تمهای دیگری مانن د یونیت هیتر ،سیستمهای تشعشعی، کنوکتورها و یا کویلهای گرمایی مجهز به کنترلکنن دههای مرتبط با سیس��تم هوای حجم متغیر صورت میگیرد. محاسبات بار برای فصل زمستان نشان یده د که در فضاهای پیرامونی ساختمان، م استفاده از سیس��تمهای گرمایشی الزامی اس��ت .در صورتیکه سیس��تمهای هوای حج��م متغیر مجهز ب��ه کنترلکنن دههای حداقل ه��وای رفت باش��ند ،گرمای کافی برای گرمایش این ه��وای حداقل (معموال بی��ن ) 55-60˚F (13-15˚Cعالوه بر مقدار گرمای مور د نیاز برای جبران تلفات حرارتی وجو د خواه د داشت. صفحه / 34شماره / 21تیر و مرداد 1387
شبکه کانال
کانال رف��ت و انش��عابهای کانال در سیس��تمهای هوای حجم متغیر بس��ته به فضای موجو د برای اجرای سیس��تم کانال میتوان د بر مبنای حداقل یا حداکثر سرعت هوا در داخل کانال طراحی شود .ضمن آن ک��ه در صورتی که طراحی کانال بر مبنای حداقل س��رعت ه��وا انجام گی��رد ،هزینه کارکر د سیستم نیز به میزان قابل توجهی کاهش خواه د یافت. کان��ال ه��وای رف��ت بای�� د مجه��ز به دریچههای اطمینان فشار باش د و یا ساختار آنه��ا بای د به گونهای باش�� د ک��ه توانایی مقاومت در برابر حداکثر فشار فن در مواقع از کار افتادن تنظیمکننده فشار استاتیک و بسته ش��دن محفظه هوای حجم متغیر را داشته باشد.
کاربردهای سیستمهای هوای حجم متغیر
سیستمهای دو منظوره
این ن��وع سیس��تمها در مواقعی مور د اس��تفاده قرار میگیرن د ک��ه فضای داخل س��اختمان از اتاقها و مناطق با بار متغیر تشکیل ش�� دهاند ،ضمن آن که کل فضای داخل س��اختمان با اس��تفاده از یک واح د هوارس��ان مرکزی تهویه میشود .در شکل ( )6س��اختار کلی یک سیستم دو منظوره یا دو کاناله نش��ان داده ش��ده است .نحوه بهکارگیری این سیستمها بهگونهای است صفحه / 35شماره / 21تیر و مرداد 1387
سیستمهای مرکزی
سیس��تمهای دو کانال��ی معم��وال از قسمتهایی مانن د پلنوم اختالط هوا ،فیلتر، فن رفت ،کویل گرمایی ،کویل س��رمایی و پلنوم تخلیه تش��کیل میشوند .در صورت اف��زودن رطوب��تزن امکان کنت��رل دقیق رطوبت نسبی داخل س��اختمان نیز وجو د خواه د داشت.
شبکه کانال
کلکتوره��ای کان��ال ه��وای رفتی که برای توزیع هوای س��ر د و گ��رم در داخل ساختمان مور د اس��تفاده قرار میگیرن د از خروجی واح د هوارس��ان آغاز شده ،موازی با ساختمان امتدا د مییابن د و در نهایت هر یک ب��ه محفظه اختالط هوای مجزایی که برای هر منطقه در نظر گرفته ش��ده است منتهی میشوند. اندازه کلکتور کانال توزیع هوای س��ر د بای�� د بهگونهای انتخاب ش��و د ک��ه امکان انتقال حداکثر حجم هوای مور د نیاز برای تمام��ی مناطق توس��ط آن وجو د داش��ته باش��د .کلکتورکانال توزیع ه��وای گرم نیز بای د طوری انتخاب ش��و د که قادر به انتقال درص د معینی از هوای سر د (معموال هفتا د درصد) باشد. ساختار این سیستمها معموال بهگونهای است که محفظه اختالط هوای مربوط هر ی��ک از مناطق توس��ط ترموس��تات نصب ش��ده در آن منطقه از س��اختمان کنترل میش��ود .این محفظه معم��وال بهگونهای تنظیم میشو د که برای تامین شرایط مور د نظ��ر در داخل س��اختمان ،پس از اختالط هوای گرم و س��رد ،حجم ثابت��ی از هوا به داخل س��اختمان ارس��ال میش��ود .اندازه محفظه اختالط هوا برای هر یک از مناطق س��اختمان نیز معموال بر مبن��ای حداکثر حج��م هوای م��ور د نیاز ب��رای آن منطقه هواسازهای جدید سری 39FDکریر تلفن88739880-2:
کاربردهای سیستمهای دو منظوره
سیس��تمهای دو منظوره ب��رای تهویه س��اختمانهای اداری ،م��دارس و ی��ا ساختمانهایی که بار متغیری دارن د گزینه مناس��بی بهش��مار میرود .در حال حاضر در اکثر کاربردها ،ب��ه دلیل هزینه کارکر د باالت��ر ،هزین��ه اولی��ه پایینت��ر و الزامات بیش��تری که ب��رای طراحی و اس��تفاده از سیس��تمهای دو منظوره بای د رعایت شود، به جای سیس��تمهای دومنظور معموال از سیستمهای حجم متغیر استفاده میشود.
چیلر جذبی گازسوز
سیس��تمهای هوای حجم متغیر برای س��اختمانهایی که مناطق داخلی وسیعی داش��ته و در تم��ام ط��ول س��ال نیازمن د سرمایش هس��تن د گزینه مناسبی بهشمار میروند .مقدار متغیر هوای سر د ارسالی به داخل ساختمان بسته به مقدار بار داخلی، تعدا د افرا د حاضر در ساختمان ،بار ناشی از تاسیسات روشنایی و مقدار تغییرات آن در حین روز و شب متغیر خواه د بود .در صورت استفاده از سیستمهای هوای حجم متغیر در کنار سیس��تمهای گرمایشی پیرامونی، میت��وان از ای��ن سیس��تمها در فضاهای پیرامونی ساختمان نیز استفاده کرد .چنین ش��رایطی معموال در ساختمانهای اداری، مدارس و فروش��گاهها به وجو د میآی د که اس��تفاده از این سیس��تمها در آنها بسیار گسترده است.
که هوای گرم یا س��ر د مور د نیاز هر یک از مناطق ساختمان توسط یک واح د هوارسان مرکزی تامین ش��ده و از طریق یک مسیر کانال مجزا به محفظ��ه اختالط مربوط به آن منطقه از س��اختمان هدایت میش��ود. محفظه اختالط هوای تعبیه ش��ده در هر یک از مناطق س��اختان توسط ترموستاتی که در داخل اتاق نصب ش��ده است کنترل میشود.
تعیین میشود. هوای مخلوط شده خروجی از محفظه اختالط هوا برای توزیع مناسب و یکنواخت هوا در سرتاس��ر فضای اتاق از طریق کانال مجزایی که به تعدادی توزیعکننده متصل ش��ده اس��ت در داخل س��اختمان توزیع میشود. اندازه شبکه کانال رفت این سیستمها را میت��وان ب��ا اس��تفاده از روش بازیاب��ی اس��تاتیک یا روش اصط��کاک برابر تعیین نم��ود .البته در کانال رفت این سیس��تمها بای د حتیاالمکان از اتصاالت با حداقل افت استفاده شو د و سرعت هوا در داخل آن نیز نبای د از ) 3000fpm (15m/sتجاوز کند. اندازه کانال برگش��ت هوا نیز اغلب بر مبنای روش اصطکاک برابر تعیین میشو د ب��ا این تفاوت که س��رعت جری��ان هوا در آن نبای�� د از ) 1500fpm (7.6m/sبیش��تر باشد .س��اختار و مس��یر عبور کلکتورهای کانال رفت بای د بهگونهای طراحی شو د که محدودیتهای فضا در قس��مت سقف و یا محور ساختمان نیز در آن دیده شده باشد. پس از مش��خص شدن مس��یر عبور شبکه کان��ال ،طراحی محفظهه��ای اختالط هوا نی��ز بای د با توجه به محدودیتهای فضایی ص��ورت گی��رد .ضمن آن ک��ه دریچههای بازدی د نیز بای د در مکانهای مناسبی درنظر گرفته شود. ب��رای ارزیاب��ی وضعیت انتش��ار امواج صوتی در داخل ساختمان ،بررسی ضرورت بهکارگیری نوارهای آببندکننده یا تلههای صوتی در ش��بکه کانال ،مح��ل قرارگیری تجهیزات مرکزی نس��بت به فضای تهویه شده بای د در هنگام طراحی شبکه کانال به دقت مور د توجه قرار گیرد.
تلفن88739880-2:
نماینده انحصاری شرکت Roburایتالیا در ایران
چند نکته
در هنگامی که الزم اس��ت تا شیرهای انبس��اطی حرارت��ی را تعوی��ض نمایی��م، س��ا دهترین روش آن اس��ت ک��ه آن را با نمونهای کامال مش��ابه جایگزین کنیم .در هر صورت احتمال آن وجو د دار د که نمونه اصلی ش��یر در دسترس نباش�� د و مجبور ش��ویم به جای آن از شیر دیگری استفاده کنیم .بهمنظور کسب اطمینان از عملکر د صحیح سیستم ،انتخاب شیری که ظرفیت موردنی��از ،ن��وع بدنه ،نوع متعا دلس��ازی و مش��خصات کارکر د آن ب��ا نمونه اصلی همخوانی داشته باش د کامال ضروری است. انتخاب یک ش��یر انبس��اطی حرارتی با ظرفیتی مش��ابه مس��تلزم آن است که تکنیس��ین مربوطه ب��ه ج��داول انتخاب ش��یرآالت شرکت سازنده مراجعه کند .هر تکنیسین بهمنظور تعیین ظرفیت صحیح شیر انبساطی حرارتی جایگزین بایستی از موار د زیر آگاهی داشته باشد: ● ظرفیت حرارتی سیس��تم بر حسب .BTU
● نوع مبر د استفاده شده در سیستم. ● افت فشار ایجا د شده در شیر. ● دمای مبر د مایع ورودی به ش��یر و دمای اواپراتور. اکثر جداول انتخاب شیرآالت ظرفیت ش��یرها را بر اس��اس تن تبری د در شرایط مختل��ف سیس��تم فهرس��ت میکنند .هر تکنیسین در هنگام تعیین افت فشار ،شیر و دمای مایع ورودی ،بایس��تی مقادیر هر یک پارامترهای یا د شده در بدترین شرایط ممکن را مور د استفاده قرار دهد. در مرحله بع د الزم اس��ت تا تکنیسین نوع بدنه ش��یر جدی�� د را ب��ا نمونه اصلی مقایس��ه نموده و اطمینان حاصل کن د که
راهکارهایی برای تعویض شیرهای انبساطی حرارتی اندازه اتصاالت ورودی و خروجی و ش��کل ش��یر با نمون��ه اصلی مطابق��ت دار د و در هنگام نصب مش��کل بهخصوصی بهوجو د نخواه د آمد. عالوه بر موار د یا د ش��ده ،نوع متعادل کردن شیر نیز بایستی با نمونه اصلی تطابق داشته باشد .در صورتیکه شیر اصلی بهکار رفته در سیس��تم از داخل متعادل ش��ده باشد ،ش��یری که با آن جایگزین میشو د نیز بایس��تی از داخل متعادل ش��ده باشد. به همین ترتیب در صورتیکه ش��یر اصلی بهکار رفته در سیس��تم از خ��ارج متعادل ش��ده باش��د ،ش��یری که با آن جایگزین میشو د نیز بایستی از خارج متعادل شده باشد. در پای��ان تکنیس��ین مربوط��ه بای�� د اطمینان حاصل نمای د که اجزای توانی شیر جایگزین با مش��خصات کارکر د شیر اصلی مطابقت دارد .چندین نمونه از اجزای توانی موجو د هس��تن د که تکنیسین قادر است از بین آنها انتخاب کند .انتخاب درس��ت در این مرحله مستلزم داشتن اطالعات کافی در زمین��ه تفاوت می��ان بارهای مختلف و چگونگ��ی تاثیرگ��ذاری آنها ب��ر عملکر د سیستم است .بهطور معمول با مراجعه به دفترچه راهنمای سازنده میتوان اطالعات مفصلت��ری در رابطه با انواع مختلف بارها بدست آورد. هر تکنیس��ین پ��س از انتخاب ش��یر انبساطی حرارتی مناس��ب ،بایستی اقدام ب��ه نص��ب آن در داخل سیس��تم نماید. درصورتیکه ش��یر توسط برنج به سیستم ج��وش داده ش��ده باش��د بهتر اس��ت که بدنه شیر را بهوس��یله یک پارچه مرطوب بپیچانی��م و آن را مس��تقیما در مع��رض
یکتا تهویه اروند
اصالت تهویه مطبوع
حرارت قرار ندهی��م .هنگام محکم کردن حباب حس��اس ب��ه خط مک��ش همواره بایستی توصیههای سازنده در زمینه محل مناسب نصب مورد استفاده قرار گیرد .در ه��ر صورت بهعنوان یک قاع��ده کلی باید به خاطر داش��ته باشیم که حباب حساس باید به مقطع افقی لوله در اواپراتور متصل گردد .در مواقعی که اندازه لوله 8/7اینچ و یا بزرگتر از آن است ،توصیه میشود که حباب در موقعیت ساعت 4یا 8عقربههای ساعت قرار داده شود .در مواقعی که اندازه لوله کمتر از موارد فوق باش��د ،قرار دادن حب��اب در هر س��طح مقطع��ی از لوله به استثنای بخش زیرین آن قابل قبول خواهد بود .در هنگام محکم نمودن حباب به لوله بایس��تی اطمینان حاصل نمو د که تماس حرارتی خوب��ی وجود دارد .بدینمنظور از دو تسمه برای محکم کردن حباب به لوله استفاده میشود. نکت��های که باید بدان توجه کنید این اس��ت که هرگاه ش��یری را برای اولین بار نص��ب میکنيد ،تنظيمه��اي فوق گرمای آن را نی��ز کنترل کنی��د .در این موارد به تنظيمهاي س��ازنده ش��یر اکتف��ا نکنید و همواره تنظیمات موردنی��از را انجام داده و کنترل نمایید .نکته دیگر اینکه ،پیش از اعمال هر یک از تنظيمها و یا اندازهگیری کمیته��ای کارکر د سیس��تم 15 ،دقیقه صبر کنید تا ش��یر به حالت تثبیت ش��ده برسد. در پایان باید به اين مطلب اشاره نمود که تعویض ش��یرهای انبس��اطی حرارتی در عین س��ادگی ،کمی وقتگیر اس��ت و بنابراین نباید با اقدامات عجوالنه سعی در پیشبرد کار داشت. صفحه / 36شماره / 21تیر و مرداد 1387
RESTRICTOR
چیلر جذبی گازسوز
REFRIGERANT HEAT EXCHANGER
EVAPORATOR
RESTRICTOR
LEVELING CHAMBER AND RECTIFIER SOLUTION COOLED ABSORBER
RESTRICTOR
CONDENSER/ ABSORBER COLIS
BURNER
SOLUTION PUMP GENERATOR
STRONG SOLUTION
WEAK SOLUTION
VAPOR REFRIGERANT
LIQUID REFRIGERANT
CHILLED WATER
Rectifier
هواسازهای جدید کریر39FD سری 88739880-2:تلفن
1387 تیر و مرداد/ 21 شماره/ 37 صفحه
Pre-Absorber Strong Solution
Absorber
110 18
23 kw
1230 mm1280 mm950 mm 350 kg
110 18
1 20
1387 تیر و مرداد/ 21 شماره/ 38 صفحه
یکتا تهویه اروند
اصالت تهویه مطبوع
88739880-2:تلفن
نماینده انحصاری شرکت ایتالیا در ایرانRobur
چیلر جذبی گازسوز
UPS
هواسازهای جدید کریر39FD سری 88739880-2:تلفن
1387 تیر و مرداد/ 21 شماره/ 39 صفحه
Dry Wet Bulb
Bulb Temperature
1387 تیر و مرداد/ 21 شماره/ 40 صفحه
یکتا تهویه اروند
اصالت تهویه مطبوع
88739880-2:تلفن
نماینده انحصاری شرکت ایتالیا در ایرانRobur