Σελίδες Οικονομικής Ιστορίας by naftemporikiGR

ΜΑΡΤΙΟΣ 2022

EΠIXEIΡΕΙΝ

EΠIXEIΡΕΙΝ ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2022

Σελίδες οικονομικής Ιστορίας

Πώς καταγράφηκαν τα σημαντικότερα γεγονότα μέσα από τα φύλλα της «Ν»

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΌ ΣΧΕΔΙΌ 2020-2025

Ξεκινάει στην Ελλάδα μια νέα εποχή για την ανακύκλωση με τη σωστή μέθοδο! Προχωράμε δυναμικά στην ανάπτυξη της ανακύκλωσης συσκευασιών στη χώρα μας, μετά την έγκριση του νέου επιχειρησιακού σχεδίου μας από τον Ελληνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης (Ε.Ο.ΑΝ.), ώστε η Ελλάδα να γίνει πρωτοπόρος στην Ευρωπαϊκή Ένωση από ουραγός που είναι σήμερα.

ΤΑ 5 ΜΟΝΆΔΙΚΆ ΠΛΈΟΝΈΚΤΗΜΆΤΆ

1 2

ΔΩΡΈΆΝ ΛΈΙΤΟΎΡΓΙΆ ΓΙΆ ΤΟΎΣ ΔΗΜΟΎΣ

με το κόστος της συλλογής & μεταφοράς των ανακυκλώσιμων υλικών να αναλαμβάνεται από το Σύστημα

ΔΙΆΛΟΓΗ & ΈΠΈΞΈΡΓΆΣΙΆ ΣΤΗΝ ΠΗΓΗ ΜΈ ΧΡΗΣΗ ΎΨΗΛΗΣ ΆΜΈΡΙΚΆΝΙΚΗΣ ΤΈΧΝΟΛΟΓΙΆΣ

μειώνοντας έως 90% τους όγκους των υλικών που μεταφέρονται, ενώ δεν απαιτούνται άλλες υποδομές ανακύκλωσης

ΔΗΜΙΟΎΡΓΙΆ ΝΈΩΝ ΠΡΆΣΙΝΩΝ ΘΈΣΈΩΝ ΈΡΓΆΣΙΆΣ

για τη συλλογή & μεταφορά των ανακυκλώσιμων υλικών

ΠΆΡΟΧΗ ΣΗΜΆΝΤΙΚΟΎ ΆΝΤΆΠΟΔΟΤΙΚΟΎ ΆΝΤΙΤΙΜΟΎ ΣΤΟΎΣ ΠΟΛΙΤΈΣ

ΠΆΡΆΓΩΓΗ ΎΛΙΚΩΝ ΧΩΡΙΣ ΠΡΟΣΜΙΞΈΙΣ ΜΈ 100% ΚΆΘΆΡΟΤΗΤΆ

για κάθε επιστρεφόμενη συσκευασία στο πλαίσιο της κυκλικής οικονομίας

που αποτελούν εμπορεύματα με άμεση διάθεση στη βιομηχανία για τελική ανακύκλωση

ΤΑ «ΣΠΙΤΆΚΙΆ ΤΗΣ ΆΝΤΆΠΟΔΟΤΙΚΗΣ ΆΝΆΚΎΚΛΩΣΗΣ» ΕΊΝΑΊ Η ΣΩΣΤΗ ΜΈΘΟΔΟΣ ΑΝΑΚΎΚΛΩΣΗΣ

Πολυκέντρα ανταποδοτικής ανακύκλωσης

Κέντρα ανταποδοτικής ανακύκλωσης

Ολοκληρωμένα κέντρα ανταποδοτικής ανακύκλωσης

ΕΤΟΙΜΟΙ ΓΙΑ ΤΟ ΑΥΡΙΟ ΤΩΡΑ

#tomorrow

Υποστηρίζουμε τους Πελάτες μας Πρωταγωνιστούμε στην πορεία ανάπτυξης της οικονομίας

Η στιγμή που περιμέναμε έφτασε και μας βρίσκει πιο δυνατούς και πιο έτοιμους από ποτέ, να κάνουμε, όχι απλώς το επόμενο βήμα, αλλά το άλμα: στη βιώσιμη ανάπτυξη, στο ψηφιακό μέλλον και στη νέα εποχή της ελληνικής οικονομίας, με νέες θέσεις εργασίας για όλους. Με εφόδια την ηγετική μας θέση στην αγορά, το ισχυρό δίκτυο και την αξιοπιστία μας, επιταχύνουμε τον βηματισμό μας για να υποστηρίξουμε τους Πελάτες μας και την ανάπτυξη της οικονομίας. Στην Alpha Bank είμαστε έτοιμοι. Όπως κι εσείς.

www.alpha.gr

KX_Tomorrow-Koritsaki_243x304.indd 1

21/02/2022 10:20

EΠIXEIΡΕΙΝ

Σελίδες οικονομικής Ιστορίας

EDITORIAL

ΜΑΡΤΙΟΣ 2022

EΠIXEIΡΕΙΝ

Πώς καταγράφηκαν τα σημαντικότερα γεγονότα μέσα από τα φύλλα της «Ν»

Γράφει τη δική της ιστορία

ΙΔΙΟΚΤΗΣΊΑ - ΈΚΔΟΣΗ

H ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ ΈΚΔΟΤΗΣ

Γιώργος Μελισσανίδης ΓΕΝΙΚH ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ

Σπύρος Κτενάς ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΚΔΟΣΗΣ

Πλάτων Τσούλος ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ

Δημήτρης Νίκας ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ

Χριστίνα Χαφουσίδου ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΙΔΙΚΩΝ ΕΚΔΟΣΕΩΝ

Γιάννης Σαραντόπουλος ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΕΙΔΙΚΩΝ ΕΚΔΟΣΕΩΝ

Διονύσης Βασιλόπουλος ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

Κατερίνα Τζωρτζινάκη, Νατάσα Στασινού, Αντώνης Τσιμπλάκης, Φάνης Ζώης, Δανάη Αλεξάκη, Έφη Τριήρη, Μωυσής Λίτσης, Νικόλ Λειβαδάρη ΔΙΌΡΘΩΣΗ

Διονύσης Μάρρας, Σωτηρία Τσολάκου ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ

Όθων Βασιλόπουλος, Παναγιώτης Αντωνιάδης, Λίζα Γκεζέπογλου, Σοφία Κασαπάκη, Ειρήνη Καστανάκη, Γκρατσιέλλα Κλάδη, Ευγενία Παντελή, Ειρήνη Πολίτου, Γιάννης Τοζακίδης ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ

Αντονέλα Τόνι Tα ενυπόγραφα άρθρα δεν απηχούν απαραίτητα τις απόψεις της εφημερίδας

AD OPERATIONS MANAGER

Πέννυ Χρήστου ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΑΤΕΛΙΕ

Μπέτυ Σπανού ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΣΗ

Ελευθερία Κηρύκου, Κάτια Ρώττα, Γιώργος Καπνιάς ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΕΙΚΟΝΑΣ

Ελένη Κοντού, Χρήστος Μπούβης ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ

Κωνσταντίνα Παναγοπούλου ΚΕΝΤΡΙΚΑ ΓΡΑΦΕΙΑ

Ακτή Κονδύλη 10 Πειραιάς 185 45 τηλ.: 210 5198000 fax.: 210 5139905 ΕΞΥΠΗΡΈΤΗΣΗ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΏΝ

801 11 11300 από σταθερό www.naftemporiki.gr info@naftemporiki.gr ΔΙΑΝΈΜΕΤΑΙ ΔΩΡΕΆΝ ΣΤΟΥΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΈΣ ΤΗΣ «N» EKTYΠΩΣΗ

Ι. Πέππας ΑΒΕΕ

Χειρόγραφα τα πρώτα χρόνια, δακτυλογραφώντας στη συνέχεια, τοποθετώντας ψηφίδες στο μάρμαρο μέχρι και το 1960, με λινοτυπικές μηχανές έως το 1988 και με τη χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας έως και σήμερα, η «Ναυτεμπορική» για περίπου 10 δεκαετίες, ως η πρώτη οικονομική εφημερίδα της χώρας, ανέλαβε το βάρος της καθημερινής και έγκυρης ενημέρωσης της αγοράς. Όλα άρχισαν το 1924, όταν οι εκδότες της «Ν», Πάνος και Τζώρτζης Αθανασιάδης, αντιλήφθηκαν ως πρωτοπόροι στον Τύπο την ανάγκη ενημέρωσης της επιχειρηματικής κοινότητας. «Ναυτικόν και Εμπορικόν Δελτίον Πειραιώς» ήταν ο τίτλος με τον οποίο άρχισε η Ναυτεμπορική την πολυετή ιστορία της στον χώρο των εκδόσεων, για να πάρει το σημερινό της «σήμα» το 1948. Στα 98 χρόνια που μεσολάβησαν, η «Ν» διατήρησε το πρωινό ραντεβού με τους αναγνώστες της, παρουσιάζοντας, πάντα αξιόπιστα και αντικειμενικά, τα σημαντικότερα οικονομικά γεγονότα της ελληνικής και της διεθνούς κοινότητας. Μέσα από τις σελίδες της και επί μακρό διάστημα, η «Ν» έγραψε τη δική της ιστορία. Με αφορμή τον εορτασμό των φετινών της γενεθλίων (8 Μαρτίου), η «Ναυτεμπορική» παρουσιάζει σήμερα μία πλούσια έκδοση, στην οποία, μεταξύ άλλων, φιλοξενούνται άρθρα των πλέον επιφανών εκπροσώπων της πολιτείας και της αγοράς, καθώς και μια πολυσέλιδη μελέτη του ΙΟΒΕ για τη διαχρονική εξέλιξη των μακροοικονομικών μεγεθών της Ελλάδας. Ξεχωριστό τμήμα της έκδοσης αποτελεί μια «χρονοσειρά» γεγονότων, των σημαντικότερων που καταγράφηκαν τις τελευταίες 10 δεκαετίες, τα οποία παρουσιάζονται με τον δημοσιογραφικό λόγο της «Ν». Από τη νέα της βάση, τον Πειραιά, και με νέο εκδότη, η «Ν» συνεχίζει το ταξίδι της στον χώρο της οικονομίας, πρωταγωνιστώντας στον στίβο της ενημέρωσης, από κοινού με το naftemporiki.gr, υποσχόμενη πολλές νέες πρωτοβουλίες, τόσο στο πεδίο των έντυπων και ηλεκτρονικών εκδόσεων, όσο -σύντομακαι στον χώρο της τηλεόρασης.

Πλάτων Τσούλος

p nafte

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΜΑΡΤΙΟΣ 2022

ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ

52 -125

Σελίδες οικονομικής ιστορίας

Κατερίνα Σακελλαροπούλου

Κυριάκος Μητσοτάκης Πρωθυπουργός της Ελλάδας

ΠΛΑΤΩΝ ΤΣΟΥΛΟΣ

Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας

Επιμέλεια χρονολογίου: Κατερίνα Τζωρτζινάκη

ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΕΙΣ

ANAΔΡOMH

Φαρμακοποιός MSc, CEO του Ομίλου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Τσέτη, μέλος Δ.Σ. του ΣΕΒ και πρόεδρος του UN Global Compact Network Hellas

Tης Κατερίνας Τζωρτζινάκη

Από τη γραφομηχανή στο κινητό

Κωνσταντίνος Αν. Τασούλας Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων

ΑλέξηςΤσίπρας Αρχηγός Αξιωματικής Αντιπολίτευσης, πρώην πρωθυπουργός της Ελλάδας

Προκόπιος Παυλόπουλος Τέως Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας

Γιώργος Παπανδρέου Πρώην πρωθυπουργός

Κώστας Σημίτης Πρώην πρωθυπουργός

Πασκάλ Ντόναχιου Πρόεδρος του Εurogroup

Γιάννης Στουρνάρας Τα περισσότερα άρθρα που φιλοξενούνται στην έκδοση γράφηκαν πριν από τη ρωσοουκρανική κρίση

Διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος

Νίκoς Βέττας Γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ

Ιουλία Τσέτη

Μιχάλης Μ. Ψαλιδόπουλος Ομότιμος καθηγητής Ιστορίας Οικονομικών Θεωριών στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών

Παναγιώτης Αλεξάκης Καθηγητής, πρώην πρόεδρος των Χρηματιστηρίων Αξιών και Παραγώγων Αθηνών

Το ταξίδι συνεχίζεται

Tης Νατάσας Στασινού

Σημαντικοί σταθμοί της «Ν»

ΜΕΛΈΤΗ ΙΟΒΕ: Πολιτικοοικονομικά ορόσημα 10 δεκαετιών

102

Οι μεγάλες στιγμές και οι τρικυμίες της ναυτιλίας

Πρόεδρος του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Πειραιά

104

112

Των Φάνη Ζώη και Δανάης Αλεξάκη

Βασίλης Κορκίδης

Ιωάννης Μασούτης Πρόεδρος της Κεντρικής Ένωσης Επιμελητηρίων Eλλάδος

Του Αντώνη Τσιμπλάκη

Το χθες, το σήμερα και το αύριο του εμπορίου

114

Από το κραχ του ’29 στην κρίση λόγω της πανδημίας και στη ρωσο-ουκρανική σύρραξη Των Έφης Τριήρη, Μωυσή Λίτση και Νικόλ Λειβαδάρη

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΜΑΡΤΙΟΣ 2022

ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ

52 -125

Σελίδες οικονομικής ιστορίας

Κατερίνα Σακελλαροπούλου

Κυριάκος Μητσοτάκης Πρωθυπουργός της Ελλάδας

ΠΛΑΤΩΝ ΤΣΟΥΛΟΣ

Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας

Επιμέλεια χρονολογίου: Κατερίνα Τζωρτζινάκη

ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΕΙΣ

ANAΔΡOMH

Tης Κατερίνας Τζωρτζινάκη

Από τη γραφομηχανή στο κινητό

Κωνσταντίνος Αν. Τασούλας Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων

ΑλέξηςΤσίπρας Αρχηγός Αξιωματικής Αντιπολίτευσης, τέως πρωθυπουργός της Ελλάδας

Προκόπιος Παυλόπουλος Τέως Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας

Γιώργος Παπανδρέου Πρώην πρωθυπουργός

Κώστας Σημίτης Πρώην πρωθυπουργός

Πασκάλ Ντόναχιου Πρόεδρος του Εurogroup

Διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος

Νίκoς Βέττας Γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ

Ιουλία Τσέτη

Παναγιώτης Αλεξάκης Καθηγητής, πρώην πρόεδρος των Χρηματιστηρίων Αξιών και Παραγώγων Αθηνών

Το ταξίδι συνεχίζεται

Tης Νατάσας Στασινού

Σημαντικοί σταθμοί της «Ν»

ΜΕΛΈΤΗ ΙΟΒΕ: Πολιτικοοικονομικά ορόσημα 10 δεκαετιών

102

Οι μεγάλες στιγμές και οι τρικυμίες της ναυτιλίας

Πρόεδρος του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Πειραιά

104

112

Των Φάνη Ζώη και Δανάης Αλεξάκη

Βασίλης Κορκίδης

Ιωάννης Μασούτης Πρόεδρος της Κεντρικής Ένωσης Επιμελητηρίων Eλλάδος

Του Αντώνη Τσιμπλάκη

Το χθες, το σήμερα και το αύριο του εμπορίου

114

ΠΛΑΤΩΝ ΤΣΟΥΛΟΣ

ΑΝΑΔΡΟΜΗ ●

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Ο πανόδετος τόμος του 1925. Το Δελτίον με κατάπλους και απόπλους κάλυψε μία περίοδο δέκα ετών, που σημαδεύτηκε από την εξαιρετικά εύθραυστη εσωτερική πολιτική σκηνή, αλλά κυρίως την οικονομική κρίση του 1929.

Το ταξίδι συνεχίζεται

ΝΕΟΣ ΑΠΟΠΛΟΥΣ ΚΑΙ ΠΑΛΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΕΙΡΑΙΑ Σε αυτό το ταξίδι, σας θέλουμε όλους δίπλα μας, παλιούς και νέους αναγνώστες, της έντυπης και της ηλεκτρονικής. Μέρος της έκδοσης, κάθε έκδοσης, μέρος της ίδιας αλυσίδας είστε κι εσείς Της Κατερίνας Τζωρτζινάκη ktzortzinaki@naftemporiki.gr

ετά τις δονήσεις της Μικρασιατικής Καταστροφής και πριν από το κραχ του 1929, άρχισε το ταξίδι της η εφημερίδα που πήρε αργότερα -στις 2 Αυγούστου 1948- το όνομα «Η ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ», «η αρχαιοτέρα εξ όλων των εκδοθεισών εις το είδος της εις ολόκληρον τον κόσμο, οικονομική, εμπορική, βιομηχανική και ναυτική εφημερίς». Στις 8 Μαρτίου 1924 κυκλοφορεί το πρώτο δαχτυλογραφημένο φύλλο με τίτλο «ΝΑΥΤΙΚΟΝ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΟΝ ΔΕΛΤΙΟΝ ΠΕΙΡΑΙΩΣ». H «Ν» συμπληρώνει 98 χρόνια από την κυκλοφορία του πρώτου φύλλου της. Η επέτειος δεν έχει ως προέχουσα «αποστολή» μια περισσότερο ή λιγότερο δοξολογική αναπαράσταση των γεγονότων. Πολλοί θα αναρωτηθούν γιατί τα 98 είναι γεγονός σημαντικό κι όχι τα εκατό. Τα πρώτα εκατό χρόνια. Κάθε χρονιά μετράει, μετά από ένα δύσκολο ταξίδι, πόσω μάλλον όταν συνδέεται με την αλλαγή ιδιοκτησιακού καθεστώτος. Μια νέα σελίδα -κατά την τυποποιημένη έκφραση- στο πεδίο της υπεύθυνης ενημέρωσης, κρατώντας τις παραδοσιακές αρχές της δημοσιογραφίας, αλλά ενσωματώνοντας και τα ενημερωτικά εργαλεία του σύγχρονου ψηφιακού περιβάλλοντος. Η μία δραστηριότητα δεν αναιρεί την άλλη, «αρκεί η ενημέρωση να υπάγεται στους ίδιους απαράβατους κανόνες δεοντολογίας», διευκρίνιζε ο εκδότης Γιώργος Μελισσανίδης στο προσωπικό του «καλωσόρισμα» στους αναγνώστες που δημοσιεύεται στο πρώτο φύλλο της εφημερίδας τον Σεπτέμβριο 2021, υπό τη νέα της ιδιοκτησία. Με τον ίδιο χάρτη πλεύσης, που οι ιδρυτές της είχαν επιλέξει. Με την ίδια έγνοια για την επιχειρηματική κοινότητα της χώρας. Επιστροφή για τη νέα αρχή στο σημείο εκκίνησης, τον Πειραιά, όπου χτυπάει η καρδιά της ελληνικής ναυτιλίας, ιστορικά συνυφασμένη με τη «Ναυτεμπορι-

κή». Επιστροφή στην αρχή με μία ευχή: να είναι τόσα τα έτη της έκδοσης όσα τα φύλλα που φεύγουν κάθε ξημέρωμα για να διανεμηθούν. Σε αυτό το ταξίδι, σας θέλουμε όλους δίπλα μας, παλιούς και νέους αναγνώστες, της έντυπης και της ηλεκτρονικής. Μέρος της έκδοσης, κάθε έκδοσης, μέρος της 19 Απριλίου ίδιας αλυσίδας είστε κι εσείς. Κι 1933 εκδίδεται από εσάς εξαρτάται η μακροτο πρώτο τυπωημέρευση της εφημερίδας, μένο φύλλο με έντυπης και ηλεκτρονικής. Από τη μορφή καθητην κριτική σας, από την ώθησή μερινής εφημερίσας, από αυτά που «βλέπετε» δας, με εμπορικές και επισημαίνετε. και οικονομικές Εσείς κι εμείς -παρόντες και ειδήσεις, γνωαπόντες- σε μια φωτογραφία, μοδοτήσεις και χωρίς επιστρώσεις εξιδανιοδηγίες. κευτικές. Εσείς κι εμείς σε μια σύνθετη διαδικασία. Όλοι έχουμε να διηγηθούμε μια ιστορία. Όμως, αυτό που κάνει την κάθε ιστορία ξεχωριστή είναι ότι δεν έχει ολοκληρωθεί. 98 χρόνια, με δοκιμασίες και απώλειες, και συνεχίζουμε... Από την Πόλη στον Πειραιά Από τις Κυδωνίες της Μικράς Ασίας το 1899, όπου γεννήθηκε ο Πάνος Αθανασιάδης, στην Κωνσταντινούπολη του 1912, όπου άρχισε να ξετυλίγεται το νήμα της ζωής του Τζώρτζη Αθανασιάδη, πνέει ένας άνεμος δημιουργίας. Ο πρωτότοκος με σπουδές στην Εμπορική Σχολή της Χάλκης κάνει τα πρώτα του επιχειρηματικά βήματα, εκδίδοντας δελτίο στην αγγλική και γαλλική γλώσσα για τις θαλάσσιες μεταφορές, όμως ο κλοιός για το ελληνικό στοιχείο στενεύει από τις εξελίξεις στο μικρασιατικό μέτωπο και η απόφαση για μετοίκηση στην Ελλάδα δεν παίρνει αναβολή.

Δύσκολη αποστολή στην πατρώα γη, που προσπαθεί με λιγοστά οικονομικά μέσα να ανασυγκροτηθεί, μετά την εθνική καταστροφή. Δύσκολη αποστολή, ατμόσφαιρα απελπιστική, στο μεγάλο λιμάνι, όμως, με την ισχυρή παρουσία προσφύγων, αλλά χωρίς εξειδικευμένη ενημέρωση για τους παραγωγικούς φορείς, κάτι μπορεί να στηθεί. Αγοράζει μια γραφομηχανή, μυεί τον μικρότερο αδερφό στη δουλειά, και με την πολίτικη σκευή, το πρώτο δακτυλογραφημένο φύλλο του Ναυτικού και Εμπορικού Δελτίου Πειραιώς κυκλοφορεί. Ήταν 8 Μαρτίου 1924. Ο ίδιος αναλαμβάνει και τη διανομή στα ναυτιλιακά και εμπορικά γραφεία, για να πιάνει τον σφυγμό της αγοράς. Το Δελτίον με κατάπλους και απόπλους, με εισαγωγές και εξαγωγές, κάλυψε μία περίοδο δέκα ετών, που σημαδεύτηκε από την εξαιρετικά εύθραυστη εσωτερική πολιτική σκηνή, αλλά κυρίως την οικονομική κρίση του 1929, που θα έφτανε με κάποια καθυστέρηση στα καθ' ημάς. Μετά από 2.527 φύλλα, το Δελτίον αποκτά νέα μορφή. Η ύλη εμπλουτίζεται για να καλύπτει τα ενδιαφέροντα μεγαλύτερου αναγνωστικού κοινού. Είναι η ώρα του εκσυγχρονισμού. Οι αδελφοί Αθανασιάδη αγοράζουν ένα μικρό πιεστήριο, βρίσκουν μερικές κάσες με στοιχεία και στήνουν τυπογραφείο επί της οδού Φίλωνος 70 στον Πειραιά. Ήταν 19 Απριλίου 1933, όταν εκδίδεται με την ίδια ονομασία το πρώτο τυπωμένο φύλλο με τη μορφή καθημερινής εφημερίδας, με εμπορικές και οικονομικές ειδήσεις, γνωμοδοτήσεις και οδηγίες. Ένα εργαλείο για τον επιχειρηματικό κόσμο σε θολή εποχή και οικονομική αναταραχή. Οι σελίδες αυξάνονται, η κυκλοφορία επεκτείνεται σε Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Βόλο, Αίγιο και αρχίζει η διαφημιστική προβολή. 800 δραχμές η ετήσια συνδρομή Πειραιώς, Αθηνών και Επαρχιών. Με τον Τζώρτζη Αθανασιάδη από το 1937 διευθυντή συνεχίζει το ► ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

ΑΝΑΔΡΟΜΗ ●

►ταξίδι του το Δελτίον μέχρι και τον Δεκέμβριο του 1940, οπότε η έκδοση αναστέλλεται αναγκαστικά. Τα γραφεία έχουν από τους βομβαρδισμούς υποστεί ζημιά και ο διευθυντής είναι από τον Νοέμβριο του 1940 στο μέτωπο, έφεδρος λοχίας του πυροβολικού. Πέντε χρόνια σιωπής, ένα Αργυρούν Αριστείον Ανδρείας, μέρες καρτερίας για τη δοκιμασία της Κατοχής. Επανακυκλοφορεί στις 8 Μαρτίου 1945 το Δελτίον, τετρασέλιδο. Δύο συνδρομητές κατακτήθηκαν την πρώτη ημέρα, οι Δεληγιάννης της Σελ και Ν. Τουλιάτος. Έφτασαν τους 135 τον πρώτο μήνα. Ενώ ο Εμφύλιος μαίνεται, οι αδελφοί Αθανασιάδη τολμούν το επόμενο βήμα. Μετονομασία της εφημερίδας στις 2 Αυγούστου 1948 σε ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ, η οποία στελεχώνεται με κατάλληλο προσωπικό και εκδίδεται σε σχήμα πρακτικό. Αθηναία το 1949 Τον Μάιο του 1949 ο κύριος κορμός μεταφέρεται στην οδό Πειραιώς 50, χωρίς όμως να αποδυναμωθεί το γραφείο στον Πειραιά. «Η Ναυτεμπορική» γίνεται Αθηναία, για να βρίσκεται εγγύτερα στην πρωτεύουσα των αποφάσεων. Στις 12 Φεβρουαρίου 1950 κυκλοφορεί η Κυριακάτικη Ναυτεμπορική, για να «θεραπεύση μερικώς τας ανάγκας του εμπορικού μας κόσμου». Η έκδοση σχεδιαζόταν από καιρό, αλλά μία παρατεταμένη απεργία των εργαζομένων στον Τύπο επέσπευσε τις διαδικασίες. Η εφημερίδα έχει καθιερωθεί, την επικαλούνται δικηγόροι σε αγορεύσεις τους («Είναι γνωστόν ότι από όλους απολαύει τιμής και υπολήψεως η εφημερίς αυτή», «εν όργανον του Τύπου ουδέτερον»), αλλά κυρίως οι παραγωγικοί φορείς αναζητούν τις προτάσεις και τις παρεμβάσεις της. «Αι πολιτικές ειδήσεις του 24ωρου εν συντομία» είναι η νέα στήλη του 1953, αν και η εφημερίδα από τα πρώτα της βήματα δεν θέλησε να αναμιχθεί στην πολιτική. Διαφορετικοί καιροί και με πυξίδα πάντα οικονομική διατυπώνει πλέον θέση. Σαφή και διακριτική. Η αγορά μεγαλώνει, το εμπόριο, η βιοτεχνία και η βιομηχανία ανοίγει, ο εκσυγχρονισμός επείγει. Η εφημερίδα μεταφέρεται το 1954 σε σύγχρονες εγκαταστάσεις με νέες λινοτυπικές μηχανές στην οδό Δραγατσανίου 4, καθιερώνεται από το 1955 η πρωτοχρονιάτικη ειδική έκδοση με άρθρα και ευχές πολιτικών και οικονομικών παραγόντων, έκδοση προπομπός πληθώρας ειδικών εκδόσεων και εβδομαδιαίων ενθέτων που θα κυκλοφορήσουν τα επόμενα χρόνια, όπως η ετήσια για τη ΔΕΘ, που ξεκίνησε το 1970. Το 1962 οι εκδότες αγοράζουν τη «Βραδυνή» και το κτήριο επί της οδού Πειραιώς 9-11, όπου μεταφέρεται και η «Ν», «ο απαραίτητος σύμβουλος κάθε επιχειρηματία». Δικτατορία Τα δύσκολα χρόνια της δικτατορίας η εφημερίδα συνεχίζει να προβάλλει την οικονομική ειδησεογραφία. Παρά τα δεσμά της λογοκρισίας, από την οποία ενίοτε ξέφευγε με έξυπνο τρόπο γραφής. Το καθεστώς

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

νια, δολοφονείται ο Τζώρτζης, στις 19 Μαρτίου 1983, μέσα στο γραφείο της «Βραδυνής».

Η ιστορία της «Ν» πήρε τη θέση της στο «κατάστρωμα» της νέας έδρας της στον Πειραιά.

«εξαπέλυσε εναντίον της Βραδυνής πρωτοφανή οικονομικό πόλεμο, που επεξετάθη και στην αδελφή της εφημερίδα, την “Ναυτεμπορική” [...] Η “Βραδυνή” και η “Ναυτεμπορική” πέρασαν στη μαύρη λίστα του καθεστώτος και στερήθηκαν του δικαιώματος της καταχωρήσεως των κρατικών και ημικρατικών δημοσιευμάτων, ενώ στην επιχείρηση απαγορεύθηκε, μετά από λίγο Η «Ναυτεμπορικαιρό, ακόμη και η προεξόφληκή» είναι η πρώτη ση γραμματίων! ελληνική οικονοΟ πόλεμος όμως προσέλαβε μική εφημερίδα ιδιαίτερη οξύτητα το 1973». που δημιούρΗ χούντα του Ιωαννίδη είπε γησε ιστοσε«καλό μήνα» τον Δεκέμβριο λίδα. Το www. στη «Βραδυνή» με έναν… naftemporiki.gr. πρωτότυπο τρόπο. Της έβαλε λουκέτο. Στενεύει ο κλοιός και για τη «Ν», που κινείται με μεγαλύτερη προσοχή. Για τον Τζώρτζη κλείνει το κεφάλαιο της ανωμαλίας με την κατάθεσή του στις 11 Αυγούστου του 1975 στη δίκη των πρωταίτιων της δικτατορίας. Μεταπολίτευση Η μεταπολίτευση «ανοίγει το δρόμο προς ελπίδας και προσδοκίας», έχει, όμως, και απαιτήσεις. Τα αδέλφια Αθανασιάδη στήνουν το κτήριο στην οδό Λένορμαν 205 και από τις αρχές του 1981 μεταφέρουν εκεί την εφημερίδα. Περνούν στη φωτοσύνθεση και το ταχυπιεστήριο, γεγονός που τους επιτρέπει να αυξήσουν τις σελίδες και τις ειδικές εκδόσεις. Η «Ν» γίνεται κομψή με συνεργασία ευρωπαϊκή, του έγκυρου Economist. Ανανέωση, αλλά και ματαίωση. Στις 15 Ιουλίου 1981 πεθαίνει ο ιδρυτής, Πάνος, και ύστερα από δύο χρό-

Τα τελευταία τριάντα χρόνια Μετά το τραγικό γεγονός, τη διοίκηση αναλαμβάνει μέχρι το 1992 ο πρώτος εξάδελφος του εκλιπόντος, Νίκος Αθανασιάδης και στη συνέχεια το πηδάλιο κρατούν οι τρεις κόρες του Τζώρτζη, Ειρήνη, Μαριέττα και Αγγέλα. Το 1994 αποτελεί εφαλτήριο νέας εξόρμησης. Συμφωνία της «Ν» για αποκλειστική και ταυτόχρονη δημοσίευση των σημαντικότερων θεμάτων της βρετανικής «Financial Times», της αδιαφιλονίκητης «βίβλου» του επιχειρηματικού κόσμου. Παράλληλα, αρχίζει σταδιακή αύξηση των ειδικών εκδόσεων, στον καιρό των ευρωπαϊκών προσανατολισμών, ενώ χαράζει η ψηφιακή εποχή. Η «Ναυτεμπορική» είναι η πρώτη ελληνική οικονομική εφημερίδα που δημιουργεί ιστοσελίδα. Το www. naftemporiki.gr σύντομα θα γίνει σημείο αναφοράς στον ειδησεογραφικό κυβερνοχώρο. Το «μιλένιουμ» σηματοδότησε μια καινούργια εποχή για τη «Ν», που γιόρτασε τα 76α γενέθλιά της στο ταμπλό της Σοφοκλέους, με την έναρξη διαπραγμάτευσης της μετοχής της. Το 2001 επεκτείνεται κτηριακά, αλλά κυρίως δημιουργικά. Εξασφαλίζει τη συνεργασία με την «The Wall Street Journal Europe», δημιουργεί το presspoint.gr, το πρώτο ελληνικό site προβολής και κατηγοριοποίησης εταιρικών ανακοινώσεων, ενώ αποκτά ιδιόκτητα γραφεία στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, αλλά και του μεγάλου λιμανιού. Η χρονιά του ευρώ είναι και χρονιά ολοκλήρωσης αγοράς έκτασης 13 στρεμμάτων στη βιομηχανική ζώνη Παιανίας, για την ανέγερση υπερσύγχρονης εκτυπωτικής μονάδας, που αρχίζει να λειτουργεί από το 2007. Η χρηματοοικονομική καταιγίδα από το 2009 και τον Τύπο χτυπά. Η «Ν» από τη μία προσπαθεί με νηφαλιότητα να καταγράψει τα εκρηκτικά γεγονότα και τα πολιτικά και οικονομικά αδιέξοδα και από την άλλη συνδέεται και προσκαλεί και τους ηλεκτρονικούς της αναγνώστες να συνδεθούν με νέα προϊόντα, όπως τη δυναμική ιστοσελίδα ευρέσεως εργασίας careernet.gr και τον διαδικτυακό οδηγό πόλης clickatlife.gr. Το 2015 το 1ο Ναυτιλιακό Forum εγκαινιάζει έναν κύκλο συνεδρίων υψηλού επιπέδου στην Αθήνα, σε μια εποχή εξαιρετικά αβέβαιη, ρευστή, εύθραυστη. Δεν υπάρχουν παρά μόνο σκηνές αποσπασματικές. Και μαύρες τρύπες. Μπορεί, όμως, να μην ήταν τόσο μαύρες, ώστε να εξαφανίζουν για πάντα στο εσωτερικό τους ύλη και ενέργεια. Το φως δραπετεύει. Σε άλλη μορφή, νέα αρχή. Του καιρού τα πράματα αναπαημό δεν έχουν, αλλά έχει και τις σταθερές της τούτη η εκδίπλωση της ιστορίας. Τον Πειραιά και τη δημοσιογραφία της σύνεσης, της ψυχραιμίας και της αξιοπιστίας σε πλόες όπου «ο παρών χρόνος και ο παρελθών χρόνος είναι ίσως και οι δύο παρόντες στο μέλλοντα χρόνο και ο μέλλων χρόνος να περιέχεται στον παρελθόντα χρόνο».

"ΑΡΧΕΊΟ ΓΙΏΡΓΟΥ Μ. ΦΟΥΣΤΆΝΟΥ/ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΌ ΜΟΥΣΕΊΟ GREEK SHIPPING MIRACLE"

ΑΝΑΔΡΟΜΗ ●

Οι δημιουργοί του επιχειρηματικού ομίλου Rethymnis & Kulukundis Ltd., από τους μεγαλύτερους της ελληνικής ναυτιλίας. Όρθιοι από αριστερά: Ιωάννης Ηλ. Κουλουκουντής (1904-1980), Νικόλαος Ηλ. Κουλουκουντής (1895-1988), Γιώργος Ηλ. Κουλουκουντής (1892 -1978) και Μιχάλης Ηλ. Κουλουκουντής (1906 -1978). Καθιστοί από αριστερά: Μανώλης Ηλ. Κουλουκουντής (1898 -1998), Μηνάς Β. Ρεθύμνης (1892 -1977) και Βασίλειος Εμ. Μαυρολέων (1901 -1978). Ο Σταύρος Νιάρχος, μεγάλος πρωταγωνιστής στις ναυπηγήσεις σε όλη τη μεταπολεμική περίοδο, με τη γυναίκα του Ευγενία το γένος Λιβανού.

► κτητου στόλου, χωρίς όμως να γίνει εφικτή η ενίσχυση του ελληνικού νηολογίου, ενώ την ίδια περίοδο η επιβατηγός ναυτιλία εισάγεται στο ελληνικό χρηματιστήριο. Ο 21ος αιώνας Περίοδος μεγάλων ανακατατάξεων στον ναυτιλιακό στίβο μπορεί να χαρακτηριστούν τα πρώτα 22 χρόνια του 21ου αιώνα. Με την πρώτη δεκαετία να ξεκινά εντυπωσιακά και τις ναυλαγορές να σπάνε το ένα ρεκόρ πίσω από το άλλο μέχρι τα μέσα του 2008. Οι Έλληνες πλοιοκτήτες ναυπηγούν τον μεγαλύτερο αριθμό πλοίων από ποτέ άλλοτε και βρίσκονται σταθερά στην κορυφή της παγκόσμιας κατάταξης. Είναι παράλληλα μια περίοδος που οι ελληνικές ναυτιλιακές εταιρείες πραγματοποιούν το μεγάλο άνοιγμα και εισάγουν τις μετοχές των εταιρειών

τους στα χρηματιστήρια της Νέας Υόρκης κυρίως και του Λονδίνου. Το πρώτο βήμα είχε κάνει νωρίτερα ο όμιλος Αγγελικούση, εισάγοντας εταιρικό ομόλογο στην αμερικανική χρηματιστηριακή αγορά. Όμως, μετά το 2008 και την παγκόσμια οικονομική κρίση, οι αγορές βρίσκονται στο ναδίρ, σπάζοντας αυτή τη φορά κάθε προηγούμενο αρνητικό ρεκόρ, ενώ πολλές από τις παραγγελίες που είχαν κατατεθεί σε ναυπηγεία ακυρώθηκαν. Μια κατάσταση που κράτησε, με εξαιρέσεις, μέχρι και το ξέσπασμα της πανδημίας του κορονοϊού. Η κρίση που δημιούργησε η πανδημία έφερε μεγάλα κέρδη στα δεξαμενόπλοια μέσα στο 2020. Εικόνα που δεν είχαμε το 2021, αφού η ναυλαγορά στα δεξαμενόπλοια ήταν υπό μεγάλη πίεση. Αντίθετα, τα containerships είναι οι μεγάλοι κερδισμένοι, αφού κατέγρα-

1983 11 ΙΑΝ.

Υποτίμηση της δραχμής Η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, διά του υπουργού Οικονομικών Γεράσιμου Αρσένη, προχώρησε στην υποτίμηση της δραχμής κατά 15,5% έναντι του δολαρίου, με στόχο την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας εγχωρίου παραγωγής και εξαγωγών, με υποκατάσταση σε κάποιο σοβαρό ποσοστό των εισαγωγών. Η πληροφορία για την υποτίμηση κυκλοφόρησε μέρες πριν ανακοινωθεί.

100

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

ψαν ιστορικά ρεκόρ κερδοφορίας μέσα στο 2020 και το 2021, ενώ από τις αρχές του 2021 ακολουθούν και τα bulk carriers. Σταδιακά από τις αρχές του αιώνα οι Έλληνες πλοιοκτήτες επενδύουν και στα LNG carriers, πλοία που κοστίζουν περίπου 200 εκατ. δολάρια το ένα, ενώ τα τελευταία χρόνια πέτυχαν να ξεπεράσουν τους Ιάπωνες σε σύνολο στόλου. Η φύση όμως της ναυτιλίας τις επόμενες δεκαετίες αναμένεται να αλλάξει ριζικά. Η ρότα που έχει χαράξει για την απεξάρτησή της από τα ορυκτά καύσιμα και η είσοδος της ψηφιοποίησης και της τεχνητής νοημοσύνης αναμένεται να επιφέρουν «τεκτονικές αλλαγές» στον κλάδο, όπως καταγράφεται από το ρεπορτάζ της «Ναυτεμπορικής». Με τους Έλληνες εφοπλιστές να συνεχίζουν το ταξίδι ως πρωτοπόροι και σε αυτή την εποχή των μεγάλων προκλήσεων.

1983

10 ΣΕΠΤ.

Ενοποίηση όλων των Ταμείων Υγείας Με ασαφείς και πάλι συζητήσεις στη Βουλή, ψηφίστηκε με νέα τροπολογία το άρθρο 16 για την ενοποίηση όλων των Ταμείων Υγείας. Τα κέντρα υγείας, τα πολυϊατρεία και οποιαδήποτε άλλη μονάδα παροχής πρωτοβάθμιας περίθαλψης που έχουν συσταθεί και λειτουργούν από το Δημόσιο, την Τ.Α., τους ασφαλιστικούς φορείς και ταμεία, εκτός από τους υγειονομικούς σταθμούς και τα αγροτικά ιατρεία, καταργούνται.

1985 12 ΟΚΤ.

1986 30 ΑΠΡ.

Διετές σταθεροποιητικό

Τσέρνομπιλ: Νέφος φόβου

Η Ελλάδα δεν κατόρθωνε να ακολουθήσει τις άλλες χώρες-μέλη στους ρυθμούς ανάπτυξης και εκσυγχρονισμού. Έτσι, τον Οκτώβριο του 1985 ανακοινώθηκε ένα διετές πρόγραμμα σταθεροποίησης -μεταξύ των μέτρων και η έκτακτη εφάπαξ εισφορά στα κέρδη επιχειρήσεων και ελευθέρων επαγγελματιών- από τον υπουργό Εθνικής Οικονομίας Κ. Σημίτη και ταυτόχρονα γίνεται υποτίμηση της δραχμής κατά 15%, με βασικό στόχο τη βελτίωση του ισοζυγίου πληρωμών.

Στις 26 Απριλίου το πυρηνικό ατύχημα στο Τσέρνομπιλ σπέρνει νέφος φόβου. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκφράζει την ανησυχία της και για το γεγονός ότι η Σοβιετική Ένωση δεν παρέσχε τις απαραίτητες πληροφορίες αμέσως μετά την τραγωδία, οι επιπτώσεις της οποίας απειλούν κυρίως τις Σκανδιναβικές και ίσως και άλλες χώρες της Β. Ευρώπης.

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

101

ΑΡΘΡΟ ●

Συνυφασμένη με το λιμάνι η ιστορία του Πειραιά Το σημείο επαφής με ανθρώπους και αγαθά από ολόκληρο τον κόσμο

Γράφει ο Βασίλης Κορκίδης Πρόεδρος του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Πειραιά

ρειάζεται κανείς να κοιτάξει προσεκτικά το ιδρυτικό του Εμπορικού Συλλόγου Πειραιώς και, ιδιαίτερα, την κάθε γωνία του, για να διαπιστώσει ότι ο εμπορικός κόσμος αυτής της πόλης είχε ήδη διεθνοποιήσει τις δραστηριότητές του συνδεόμενος με τα λιμάνια κόμβους της εποχής εκείνης. Σήμερα η πειραϊκή επιχειρηματικότητα συνεχίζει να μάχεται. Το πειραϊκό εμπόριο συνεχίζει να μάχεται και το αδιάψευστο στοιχείο της μαχητικότητας είναι οι αριθμοί που προκύπτουν από τα στοιχεία του ΓΕΜΗ. Παρά την πανδημία, παρά τις όποιες οικονομικές δυσκολίες ταλανίζουν το επιχειρείν, το 2021 το ισοζύγιο εγγραφών/ διαγραφών επιχειρήσεων έκλεισε με θετικό πρόσημο, όπως άλλωστε είχε κλείσει και το 2020. Ο εμπορικός κόσμος της πόλης διατηρεί την αισιοδοξία του και την «εξωστρέφειά» του χάρη στο γεγονός ότι η καρδιά του εμπορίου συνεχίζει να κτυπά στο λιμάνι του Πειραιά. Ο Πειραιάς έχει το λιμάνι, το σημείο επαφής με ανθρώπους και αγαθά από ολόκληρο τον κόσμο, έχει μία εγγενή εξωστρέφεια, που συνδυάζεται και με ένα ιδιαίτερο δέσιμο

ανάμεσα στους κατοίκους του. Ο εμπορικός κόσμος του Πειραιά δεν θεωρούσε ποτέ ότι εργάζεται στενά και αποκλειστικά και μόνο προς όφελός του, αλλά, αντίθετα, απευθυνόταν και απευθύνεται στο σύνολο της πειραϊκής κοινωνίας, σεβόταν και συνομιλούσε με όλους τους φορείς της, προσπαθούσε για τη συνεννόηση και την επικοινωνία μεταξύ τους και με τον Δήμο Πειραιά, προβληματιζόταν για την ανάπτυξη της πόλης. Αυτό είναι στοιχείο που διατρέχει την ιστορία του Πειραιά. Του εμπορικού Πειραιά, τα στελέχη του οποίου δίνουν τη μάχη τους για να προσφέρουν στην πόλη, στην κινητικότητα της τοπικής οικονομίας, στην απασχόληση. Αν ανατρέξουμε ιστορικά, το εμπόριο αυτής της πόλης είναι συνυφασμένο με τις δραστηριότητες του λιμανιού του Πειραιά και με τις διακυμάνσεις των δραστηριοτήτων αυτών που επηρέαζαν και επηρεάζουν ακόμη και σήμερα τα εμπορικά δρώμενα. Μην ξεχνάμε ότι το εισαγωγικό και εξαγωγικό εμπόριο διαμορφώνει το κόστος για τον τελικό καταναλωτή, αλλά και την ανταγωνιστικότητά του από βασικές παραμέτρους της τιμολογιακής πολιτικής που το λιμάνι ακολουθεί. Υπεράσπιση των καλώς εννοούμενων συμφερόντων Το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Πειραιώς, αφουγκραζόμενο διαρκώς τον εμπορικό παλμό της πόλης, και όχι μόνο, λειτουργεί υποστηρικτικά με στόχο την υπεράσπιση των, καλώς εννοούμενων, συμφερόντων, με προφανή στόχο να διαφυλάξει τον παλμό αυτόν αλλά και το κοινωνικό σύνολο. Το οποίο, στην παρούσα συγκυρία, δέχεται, δυσανάλογες των αντοχών του, πιέσεις από τη σοβούσα παγκόσμια ενεργειακή κρίση, αλλά και συνακόλουθα τις πληθωριστικές πιέσεις που αποτελούν απότοκο της κρίσης αυτής. Οι πειραϊκές εμπορικές δραστηριότητες

1986 2 ΣΕΠΤ.

Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα (ΜΟΠ) Τον Δεκέμβριο του 1984 η Ελλάδα δηλώνει ότι δεν θα έδινε τη συγκατάθεσή της για την ένταξη της Ισπανίας και της Πορτογαλίας, αν δεν υιοθετούνταν τα ΜΟΠ. Τον Μάρτιο του 1985 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τα υιοθέτησε. Ένα και πλέον χρόνο μετά, παρατηρείται αδικαιολόγητη καθυστέρηση στην αξιολόγηση ιδιωτικών επενδύσεων για υπαγωγή στα ΜΟΠ.

102

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

είναι τμήμα του ευρύτερου cluster, χάρη στο οποίο η πόλη ζει και αντλεί την αίγλη της. Δεν πρέπει να διαλάθει της προσοχής μας ότι στον Πειραιά χτυπάει η καρδιά της ισχυρότερης ναυτιλίας της Ευρώπης, αλλά και του κόσμου. Οι επιχειρηματικές δραστηριότητες που σχετίζονται με τη μεταφορά, την ενέργεια, την

1987

27 ΜΑΡΤ.

Στο χείλος ένοπλης σύγκρουσης Στις αρχές της δεκαετίας του 1970 η Τουρκία εγκαινίασε μια συστηματική πολιτική αμφισβητήσεων και διεκδικήσεων σε βάρος της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας. Η έναρξη της πολιτικής αυτής σηματοδοτείται από την εμφάνιση των πρώτων διεκδικήσεων σε βάρος της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, το 1973. Έκτοτε η Τουρκία άρχισε να πλέκει έναν καμβά που έφερε τις δύο χώρες ακόμη και στο χείλος ένοπλης σύγκρουσης, όπως τον Μάρτιο του 1987.

SHUTTERSTOCK

Οι συζητήσεις για την πόλη-λιμάνι ή το λιμάνι-πόλη δεν έχουν τελεσιδικήσει.

αλυσίδα εφοδιασμού, τη χρηματοδότηση, τις υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας, την κατασκευή, τη ναυπηγοεπισκευή, τη συναρμολόγηση, τις νομικές, ασφαλιστικές και αντασφαλιστικές υπηρεσίες για τη ναυτιλία, έχουν επιχειρηματικό ορίζοντα στον Πειραιά. Πάνω από 1.200 μεγάλες ναυτιλιακές επιχειρήσεις

εδρεύουν στον ελληνικό γεωγραφικό χώρο, η πλειονότητα των οποίων έχουν την έδρα τους στον Πειραιά, παρέχοντας άμεση απασχόληση σε 10.000 εργαζομένους. Επίσης, στον Πειραιά δραστηριοποιείται κι ένας σημαντικός αριθμός σχετικών με τη ναυτιλία επιχειρήσεων. Επιχειρήσεις που περιλαμβάνουν

1988 25 ΝΟΕ.

νηογνώμονες, χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς, νομικά γραφεία, εταιρείες παροχής χρηματοοικονομικών συμβούλων, εταιρείες ναυτασφαλιστικών υπηρεσιών, οι οποίες καλύπτουν τον ναυτιλιακό κίνδυνο που αναλαμβάνει ο ελληνόκτητος στόλος. Καθίσταται προφανές ότι ο εμπορικός κόσμος της πόλης συναλλάσσεται καθημερινά, προσφέροντας μια πλειάδα υποστηρικτικών και όχι μόνο υπηρεσιών σε όλο το προαναφερθέν πλέγμα, εξακολουθώντας, εν παραλλήλω, να υποστηρίζει και τα νησιωτικά συγκροτήματα με τον εφοδιασμό τους σε μια πλειάδα αγαθών. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι συζητήσεις για την πόλη-λιμάνι ή το λιμάνι-πόλη δεν έχουν τελεσιδικήσει την τελευταία 20ετία και πλέον. Το ΕΒΕΠ διατηρεί ανοικτό δίαυλο διαλόγου με το λιμάνι (την ΟΛΠ-COSCO) για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι παραγωγικές τάξεις στο εισαγωγικό και εξαγωγικό εμπόριο, στις λειτουργίες του εμπορικού λιμένα και τις υπηρεσίες της ναυπηγοεπισκευής. Το Επιμελητήριο προσδοκά και προσβλέπει, μέσω των δραστηριοτήτων που αναπτύσσονται στο λιμάνι, να υπάρχει διάχυση του έργου σε όσο περισσότερο αριθμό τοπικών επιχειρήσεων, με προφανή λόγο. Επίσης, έχει καταθέσει προτάσεις για την ανάπτυξη εμπορικών δράσεων στους τομείς του εφοδιασμού πλοίων, των εισαγωγών νωπών -και όχι μόνο- προϊόντων, καθώς ο Πειραιάς μπορεί να διαχύσει τα εισαγόμενα αυτά προϊόντα ταχύτερα από λιμάνια της Β. Ευρώπης στα εμπορικά κέντρα της Βαλκανικής, αλλά και της κεντρικής Ευρώπης. Κοινός στόχος, στο άμεσο μέλλον, είναι η εξέλιξη της πόλης του Πειραιά σε κέντρο Τεχνολογίας, αλλά και η βελτίωση της «Ελκυστικότητας και Ανταγωνιστικότητας» του λιμανιού προς όφελος της τοπικής και εθνικής οικονομίας.

“

Πάνω από 1.200 μεγάλες ναυτιλιακές επιχειρήσεις εδρεύουν στον ελληνικό γεωγραφικό χώρο, η πλειονότητα των οποίων έχουν την έδρα τους στον Πειραιά.

1989 11 ΝΟΕ.

Κοσκωτάς: Δίκη στις ΗΠΑ

Κλείνει η κάνουλα των δανείων

Ενώ οδηγείται ο Γ. Κοσκωτάς σε ομοσπονδιακό δικαστήριο της Βοστώνης, η σύλληψή του από τις αμερικανικές αρχές πυροδότησε το πολιτικό κλίμα στην Ελλάδα, που ήδη είχε τρωθεί από την ημέρα που το θέμα του φυγάδα πρώην τραπεζίτη προσέλαβε διαστάσεις μεγάλου σκανδάλου.

«Το αιφνιδιαστικό μέτρο περιορισμού της πιστωτικής επέκτασης προς τον ιδιωτικό τομέα αφήνει άναυδο τον επιχειρηματικό κόσμο [...] δεν έπρεπε να έχει την εμφανή και αναμφισβήτητη κάλυψη της κυβερνήσεως, έστω και της υπηρεσιακής;» Ο διοικητής της κεντρικής τράπεζας Δ. Χαλικιάς αναγκάστηκε να παρέμβει, γιατί η ταχεία άνοδος των πιστώσεων σε συνδυασμό με τα ελλείμματα τροφοδοτούν τον πληθωρισμό και έχουν επιπτώσεις στο ισοζύγιο πληρωμών. Έντονη αντίδραση των φορέων της παραγωγής, που ζητούν ανάκληση του μέτρου. ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

103

ΑΝΑΔΡΟΜΗ ●

Το χθες, το σήμερα και το αύριο του εμπορίου Προσαρμοζόμενος στις επιταγές και τις συνθήκες της εκάστοτε εποχής ο κλάδος

Tων Φάνη Ζώη f.zois@naftemporiki.gr

Δανάης Αλεξάκη dalexaki@naftemporiki.gr

κεντρικότερος, ίσως, στοχαστής του Διαφωτισμού Σαρλ Λουί ντε Σεκοντά, γνωστός ως Μοντεσκιέ, στο αριστούργημά του «Το Πνεύμα των Νόμων», αναφερόμενος στο εμπόριο, επισημαίνει ότι είναι εκείνη η δραστηριότητα που είναι η πιο χρήσιμη για το κράτος. Στις σελίδες της ιστορίας του εγχώριου εμπορίου αποκρυσταλλώνονται όλες οι πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές μεταβολές που συντελούνται στην Ελλάδα στο πέρασμα του χρόνου, με τον εμπορικό κόσμο να βρίσκεται μόνιμα σε μια διαρκή κίνηση, προσαρμοζόμενος στις επιταγές και τις συνθήκες της εκάστοτε εποχής.

Οι μπακαλόγατοι Ταξιδεύοντας πίσω στον χρόνο, ο μπακάλης αποτελούσε σημαίνον πρόσωπο. Όχι γιατί διέθετε τη μόρφωση του δασκάλου ή τη σεβάσμια προσωπικότητα ενός παπά, αλλά γιατί κρατούσε το «τεφτέρι» τόσο για τις δαπάνες κάθε νοικοκυριού όσο και για τα τεκταινόμενα της γειτονιάς. Η περίπτωση του Ηπειρώτη Βασίλη Έξαρχου είναι ενδεικτική της καθολικής «ανα-

γνώρισης» που μπορούσε να απολαύσει ένας μπακάλης της εποχής. Γύρω στα τέλη του 1800 ο Έξαρχος άνοιξε ένα μεγάλο παντοπωλείο στη συμβολή των οδών Θεμιστοκλέους και Σόλωνος. Οι ασυναγώνιστες τιμές γρήγορα εξάπλωσαν τη φήμη του, με αποτέλεσμα να επισκέπτονται το μπακάλικο καταναλωτές από όλη την Αθήνα. Η περιοχή γίνεται πλέον γνωστή με τ’ όνομα του μπακάλη και μένει στην ιστορίας ως «Εξάρχεια». Σύμφωνα με το ιστορικό αρχείο του ομίλου αγορών Mesis Group, τα πρώτα παντοπωλεία στην Αθήνα και στα αστικά κέντρα της εποχής έκαναν την εμφάνισή τους από το 1840 έως τα τέλη του 19ου αιώνα. Στην πρωτεύουσα, η οδός Αιόλου ήταν το επίκεντρο της ανάπτυξης των παντοπωλείων, των οποίων οι επιγραφές έφεραν συνήθως, εκτός από τη λέξη «Παντοπωλείο» και τις λέξεις «Εδώδιμα & Αποικιακά». Με αυτήν την επιγραφή ενημέρωναν οι έμποροι τους πελάτες τους ότι εκτός από τα χύμα τρόφιμα, διέθεταν και προϊόντα εισαγωγής από αποικίες ευρωπαϊκών χωρών. Εμπορικοί δρόμοι Το 1833 οι αρχιτέκτονες Κλεάνθης και Σάουμπερτ εκπόνησαν το πολεοδομικό σχέδιο της οδού Ερμού, μήκους 1,5 χλμ. Κατά την κατασκευή της κατεδαφίστηκε ο Ι.Ν. της Ροδακιώτισσας (συμβολή Ερμού και Βουλής) και απαλλοτριώθηκαν πολλά σπίτια, γεγονός που ξεσήκωσε πλήθος αντιδράσεων αλλά και μεγάλων πιέσεων επιφανών οικοπεδούχων της περιοχής, όπως π.χ. του οπλαρχηγού Κριεζώτη, ο οποίος έμενε στη Χαλκίδα και απείλησε να έλθει με τα παλικάρια του στην Αθήνα. Εξαρχής προοριζόταν για βασική εμπορική αρτηρία και γι’ αυτό της δόθηκε το όνομα του θεού του εμπορίου, Ερμή, και στα οθωνικά χρόνια ήταν γνωστή ως η «Ερμαϊκή οδός», η οποία, ως συνέχεια της οδού Πειραιώς, ένωνε τον Πειραιά με την Αθήνα. Η χάραξη του δρό-

1991 10 ΙΑΝ.

μου από το Θησείο έως την Πειραιώς έγινε το 1857, με την κατασκευή του σταθμού του Θησείου και το 1873, αφού διευθετήθηκε το θέμα των αποζημιώσεων, πραγματοποιήθηκε η από το 1856 εγκριθείσα διαπλάτυνση (από 10 σε 15 μέτρα) του δρόμου, από τον σταθμό έως την οδό Αθηνάς. Το 1842 η Βαρβάκειος Αγορά δεν υπήρχε ακόμα, αλλά υπήρχε ένα σύμπλεγμα μπακάλικων στην Πλάκα που έπαιζε αυτό τον ρόλο. Η Βαρβάκειος Αγορά ξεκίνησε να κατασκευάζεται το 1878 και ολοκληρώθηκε με καθυστέρηση το 1886, αφού μεσολάβησε μια πυρκαγιά στις 8 και 9 Αυγούστου του 1884. Αποτελεί μοναδικό κτίσμα οργανωμένης συνοικιακής Τα πρώτα αγοράς, στο οποίο παντοπωλεία συστεγάζονται πολλοί στην Αθήνα έμποροι προϊόντων και στα αστικά διατροφής. Έκτοτε κέντρα της επολειτουργεί αδιάκοπα. χής έκαναν την Στο μεγάλο λιεμφάνισή τους μάνι της χώρας, τον από το 1840 έως Πειραιά, που ως τα τέλη του 19ου δήμος δημιουργήθηκε αιώνα. το 1835, το εμπόριο αναπτύχθηκε ιδιαίτερα μετά το 1922 με την εγκατάσταση των Μικρασιατών. Την περίοδο 1924 - 1931 εκτελούνται τα πρώτα μεγάλα έργα στο λιμάνι του Πειραιά και με την ίδρυση του ΟΛΠ, το 1930, παραδίδεται σε αυτόν η διοίκηση και η οργάνωση του λιμανιού. Κατά τον πόλεμο του 1940 - 44, ο βομβαρδισμός του Πειραιά (1/01/1944) από τους Γερμανούς κατά την αποχώρησή τους κατέστρεψε σχεδόν όλο το λιμάνι. Τα μεταπολεμικά χρόνια και μετά την αποκατάσταση των ζημιών, η ανοικοδόμηση της πόλης ήταν μεγάλη. Το εμπόριο, η ναυτιλία, η βιομηχανία,

1991 18 ΙΑΝ.

Πόλεμος στον Περσικό

Από τα θρανία στους δρόμους Η δολοφονία του καθηγητή Ν. Τεμπονέρα στην Πάτρα κατά τη διάρκεια μαθητικών κινητοποιήσεων ενάντια στο πολυνομοσχέδιο Κοντογιαννόπουλου ανάγκασε τον υπουργό Παιδείας σε παραίτηση. Στη θέση του τοποθετήθηκε ο Γ. Σουφλιάς, που άρχισε τον διάλογο από μηδενική βάση, εκτονώνοντας σταδιακά την ένταση.

104

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Τις πρώτες πρωινές ώρες της 17ης/1 άρχισε ο πόλεμος με την κωδική ονομασία «Καταιγίδα της ερήμου». Εκατομμύρια τηλεθεατές παρακολουθούσαν σε απευθείας μετάδοση τον Πόλεμο του Κόλπου, με τις σκηνοθετημένες ειδήσεις. Ο πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης συνέστησε ψυχραιμία και διαβεβαίωσε ότι δεν θα υπάρξουν ελλείψεις τροφίμων. Οι καταναλωτές, πάντως, έκαναν έφοδο στα σούπερ μάρκετ.

Στο μεγάλο λιμάνι της χώρας, τον Πειραιά, το εμπόριο αναπτύχθηκε ιδιαίτερα μετά το 1922 με την εγκατάσταση των Μικρασιατών. Στη φωτογραφία (Έκδοση Ιστορία του ΕΒΕΠ), Έλληνες της Ιωνίας στην παραλία της Σμύρνης περιμένουν με αγωνία τα καράβια της σωτηρίας.

Η Βαρβάκειος Αγορά ξεκίνησε να κατασκευάζεται το 1878 και ολοκληρώθηκε με καθυστέρηση το 1886.

έζησαν τη μεγαλύτερη άνθηση. Ο Πειραιάς δεν ήταν πλέον μια πόλη εποίκων. Εμπορικός «συνδικαλισμός» O πρώτος Εμπορικός Σύλλογος συστήνεται το 1865 στη Σύρο, με την ονομασία «Εταιρεία

των Ελευθεριών του Εμπορίου», και ακολουθεί το 1900 στον Πειραιά, το 1902 στην Αθήνα, και το 1904 στην Πάτρα. Στις 29 Ιανουαρίου 1907 υπογράφεται η ιδρυτική πράξη του Συνδέσμου Ελλήνων Βιομηχάνων και Βιοτεχνών (ΣΕΒΒ) από περίπου

1991 3 ΜΑΡ.

200 μέλη του βιομηχανικού και του βιοτεχνικού κόσμου της Αθήνας και του Πειραιά. Οι πρώτοι Έλληνες βιομήχανοι ήταν έμποροι. Το εμπορικό κεφάλαιο ήταν εκείνο που «έστησε» κατ' αρχάς τη βιομηχανία και μόνο το γεγονός αυτό αρκεί να εξηγήσει τις συγχύσεις σχετικά με τον κοινό τόπο συμφερόντων εμπόρων - βιομηχάνων, οι οποίοι αρχικά ενώθηκαν υπό τη σκέπη ενός ενιαίου φορέα. Δύο συντεταγμένες οδήγησαν -και επιτάχυναν- στη δημιουργία του ΣΕΒΒ: η εμφάνιση των εργατικών σωματείων, που έχρηζαν οργανωμένης απάντησης από τους εργοδότες, σε συνδυασμό με την κλιμάκωση των εργατικών κινητοποιήσεων και διεκδικήσεων και δεύτερον το ομόθυμο αίτημα του κόσμου των επιχειρήσεων για διαμόρφωση ειδικών θεσμών, με σκοπό την προάσπιση και την προώθηση της αναπτυσσόμενης ελληνικής βιομηχανίας. Στα πρώτα χρόνια λειτουργίας του, σε μια εποχή καταιγιστικών πολιτικών εξελίξεων και πολεμικών συγκρούσεων, ο ΣΕΒΒ συνέβαλε καθοριστικά στη συγκρότηση του επονομαζόμενου 8ου υπουργείου, του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας, το 1910, και στην ψήφιση του νόμου 2948/1922 «Περί προαγωγής της βιομηχανίας και βιοτεχνίας», θέτοντας τα θεμέλια και το θεσμικό πλαίσιο για τη μεσοπολεμική βιομηχανική επέκταση και ανάπτυξη. Τον Απρίλιο του 1925 ιδρύθηκε με νόμο το Επαγγελματικό Επιμελητήριο Αθηνών αρχικά ενιαίο ως Επαγγελματο-Βιοτεχνικό και από το 1940 ως αμιγώς Επαγγελματικό Επιμελητήριο. Με βάση το ιστορικό αρχείο του ΕΕΑ, είχαν προηγηθεί από τις αρχές της δεκαετίας του 1920 έντονες πιέσεις και αγώνες από τα σωματεία των Επαγγελματιών - Βιοτεχνών και από τη ΓΣΕΒΕ (σήμερα ΓΣΕΒΕΕ), ώστε η νομοθεσία να ξεχωρίσει τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις της εποχής από τις μεγάλες, δεδομένου ότι οι μικρομεσαίοι ►

Στα τέλη του 1800 ο Έξαρχος άνοιξε ένα μεγάλο παντοπωλείο στη συμβολή των οδών Θεμιστοκλέους και Σόλωνος.

1991

19 ΙΟΥΛ.

Το ΔΝΤ στην Αθήνα

Δέσμευση Μπους

Κρατάει χρόνια αυτή η κολόνια. Αντιπροσωπεία του ΔΝΤ «αποβιβάζεται» στην Αθήνα, για να διερευνήσει τις ελλείψεις της οικονομίας, το δημοσιονομικό και την πορεία του ισοζυγίου πληρωμών, στο πλαίσιο του μεσοπρόθεσμου προγράμματος της κυβέρνησης για τη σταθεροποίηση, η οποία ευθύνεται κατά τη «Ν» στην ατολμία, που είναι περίπου απραξία στον τομέα των επενδύσεων.

Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, που υποδέχτηκε τον Αϊζενχάουερ ως πρωθυπουργός, υποδέχθηκε αυτή τη φορά ως Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας τον δεύτερο Αμερικανό πρόεδρο που επισκέφτηκε την Αθήνα, τον Τζορτζ Μπους τον πρεσβύτερο. «Δέσμευση για επίλυση του Κυπριακού μέσα στο 1991 ανέλαβε ο πρόεδρος Μπους», κατά τη διάρκεια της ομιλίας του στη Βουλή, αν και ο πόλεμος στον Περσικό και η ελληνική συνδρομή ήταν στην κορυφή της αμερικανικής ατζέντας. ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

105

ΑΝΑΔΡΟΜΗ ●

Οι πρώτοι Έλληνες βιομήχανοι ήταν έμποροι. Το εμπορικό κεφάλαιο ήταν εκείνο που «έστησε» κατ' αρχάς τη βιομηχανία.

► επιχειρηματίες είχαν διαφορετικό πλαίσιο συμφερόντων και δράσης και απαιτούσαν να διαρθρωθούν ειδικές αναπτυξιακές, φορολογικές και κοινωνικές πολιτικές. Στα ιστορικά γεγονότα που σημάδεψαν τη δράση του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου ήταν η συμμετοχή των ηγετικών και απλών μελών του στις μεγάλες κινητοποιήσεις της δεκαετίας του 1920, διεκδικώντας τη λύση σοβαρών προβλημάτων των επαγγελματοβιοτεχνών. Κορυφαία στιγμή θεωρείται η πανεπαγγελματική απεργία των μικρομεσαίων στις 10 Μαρτίου 1927 που έχει μείνει στην ιστορία ως «ματωμένη Πέμπτη». Τρεις άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους από σφαίρες στην οδό Πανεπιστημίου, στο ύψος της οποίας σήμερα έχει έδρα το Επαγγελματικό Επιμελητήριο Αθηνών. Η Ένωση Εμπορικών Συλλόγων Ελλάδος, ο προπομπός της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ελληνικού Εμπορίου, ιδρύεται στο Πανελλήνιο Εμπορικό Συνέδριο που διοργανώνεται στην Ξάνθη στις 23 και 24 Μαΐου του 1986. Ο θάνατος του εμποράκου Η μορφή του λιανικού εμπορίου στην Ελλάδα χαρακτηριζόταν από την κυριαρχία πολυάριθμων μικρών οικογενειακών επιχειρήσεων. Για δεκαετίες το λιανικό εμπόριο λειτουργούσε γραμμικά, καθώς τα μικρά καταστήματα προμηθεύονταν από τους χονδρέμπορους -καθοριστικός κλάδος κυρίως για τα εισαγόμενα προϊόντα- και μεταπωλούσαν. Οι μικρομεσαίοι παίκτες εξακολουθούν να αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της οικονομίας, ωστόσο, από τη Μεταπολίτευση και μετά η εικόνα της αγοράς έχει αλλάξει άρδην και συνεχώς μετεξελίσσεται. Το 1960 αποτελεί μια σημαντική ημερομηνία αλλαγών σχετικά με το λιανικό εμπόριο. Ο κλάδος της λιανικής τροφίμων μεταβάλλεται με την είσοδο των σούπερ μάρκετ, γεγονός

Στις 29 Ιανουαρίου 1907 υπογράφεται η ιδρυτική πράξη του Συνδέσμου Ελλήνων Βιομηχάνων και Βιοτεχνών (ΣΕΒΒ) από περίπου 200 μέλη του βιομηχανικού και του βιοτεχνικού κόσμου της Αθήνας και του Πειραιά. (Εκδ. ΣΕΒ 1907-2007 ένας αιώνας στην υπηρεσία της επιχειρηματικής ιδέας). (Δεξιά ο πρώτος πρόεδρος του ΣΕΕΒ Μιχαήλ I. Πολίτης 1857-1927)

που αποτελεί ορόσημο για τις εξελίξεις σε όλο τον εμπορικό κλάδο. Σύμφωνα με το αρχειακό υλικό των εκδόσεων «Πανόραμα των Ελληνικών Σούπερ Μάρκετ» του περιοδικού σελφ σέρβις, η αρχή γίνεται το 1961 με το πρώτο κατάστημα Μαρινόπουλος στο Κολωνάκι. Παράλληλα, το 1962 δημιουργείται το πρώτο «πειραματικό» σελφ σέρβις στην Κυψέλη από τη Θανόπουλος, που αναπτύσσεται γρήγορα με 10 μικτού τύπου καταστήματα στη δεκαετία 1962 - 1972. Ακολουθεί η Θεσσαλονίκη με το Καταναλωτής ΚΟΝΣΟΥΜ COOP το 1964, η αλυσίδα Καράογλου το 1966 στη Λάρισα, το 1967 η Αφοί Βασιλόπουλοι στο Π. Φάληρο, ενώ το 1968 παρουσιάζεται το πρώτο Άλφα Βήτα Βασιλόπουλος στο Ψυχικό και την ίδια χρονιά εγκαινιάζεται το πρώτο Σκλαβενίτης στο Περιστέρι. Η Αθηνά Μάρκετ, παρότι εκπροσωπεί μικρομεσαίους παντοπώλες, ιδρύει

1992 8 ΦΕΒ.

Η Συνθήκη του Μάαστριχτ Υπεγράφη η Συνθήκη του Μάαστριχτ από τους «12» για «τη δημιουργία μιας Ευρωπαϊκής Πολιτικής, Οικονομικής και Νομισματικής Ενώσεως». Έμεινε μόνο η νομισματική, θέτοντας τις προϋποθέσεις για την εισαγωγή του ευρώ. Στο πέρασμα των χρόνων τα κριτήρια σύγκλισης παραβιάστηκαν τουλάχιστον 200 φορές.

106

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

το πρώτο της σούπερ μάρκετ το 1971, ενώ το 1976 εγκαινιάζει το πρώτο της κατάστημα η Μετρό ΑΕΒΕ στον Κορυδαλλό. Την ίδια χρονιά η Μασούτης εγκαινίασε το πρώτο της κατάστημα στη Θεσσαλονίκη. Τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του '70 τα σούπερ μάρκετ επεκτείνονται και στην επαρχία. Το 1977 ιδρύεται ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Σούπερ Μάρκετ Ελλάδας (ΣΕΣΜΕ). Η δεκαετία του ’80 είναι σημαντική για την ανάπτυξη των δικτύων καταστημάτων σούπερ μάρκετ πανελλαδικά, ενώ ξεκινά η επέκταση με καταστήματα μεγάλων επιφανειών (υπερμάρκετ), με πρώτα τα ΥΠΕΡ του Μαρινόπουλου, τα MEGA του Βασιλόπουλου, τα EUROSPAR του Βερόπουλου, τα BIG του Ατλάντικ (το πρώτο Ατλάντικ άνοιξε το 1980) κ.λπ. Σχεδόν όλες οι αλυσίδες εγκαινιάζουν καταστήματα άνω των 2.000 τ.μ. Παράλληλα, την περίοδο 1970 - 1980 ►

1994

16 ΙΟΥΛ.

40 δισ. ECU από το Β’ πακέτο Ντελόρ Το πρώτο μεγάλο πακέτο θα μείνει στην ιστορία όχι τόσο με το τυπικό του όνομα (Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης 1989-1993) αλλά ως «Πακέτο Ντελόρ» από το όνομα του προέδρου της Κομισιόν. Αντιστοιχούσε σε 7,2 δισ. ECU, στα οποία όφειλαν να προστεθούν η εθνική συμμετοχή και αυτή του ιδιωτικού τομέα και να φτάσει τα 14,3 δισ. ECU. Πάνω από 40 δισ. ΕCU προβλέπονταν οι εισροές από το Β' ΚΠΣ.

SOOC

Την περίοδο 1970 – 1980 έκαναν την εμφάνισή τους οι πρώτες ελληνικές franchise επιχειρήσεις και το αντικείμενο απασχόλησής τους αφορούσε κυρίως τον κλάδο της εστίασης, αλλά και του οικιακού εξοπλισμού (goody's, kosta κλπ).

1996

30-31 ΙΑΝ.

Κρίση στα Ίμια Η Τανσού Τσιλέρ, ο Ντενίζ Μπαϊκάλ, η νέα κυβέρνηση Σημίτη, δύο βραχονησίδες, τρεις νεκροί -οι αντιπλοίαρχοι του Π.Ν. Χριστόδουλος Καραθανάσης και Παναγιώτης Βλαχάκος και ο σημαιοφόρος Έκτορας Γιαλοψός-, η φόρμουλα Χόλμπρουκ (όχι στρατιώτες, όχι σημαίες, όχι πλοία), ο ψυχολογικός πόλεμος, οι κακοί χειρισμοί, το «ευχαριστώ την κυβέρνηση των ΗΠΑ» μέσα στη Βουλή, μία κομβική στιγμή. Οι «γκρίζες ζώνες» στο Αιγαίο δεν έχουν ξεβάψει.

1998

15 ΜΑΡΤ.

Υποτίμηση της δραχμής κατά 14% Η πορεία προς την ΟΝΕ απαιτεί διαρθρωτικές αλλαγές -πάγωμα μισθών, μείωση δαπανών, πώληση μικρών, υπό κρατικό έλεγχο, τραπεζών- και υποτίμηση της δραχμής κατά 13,8% (στις 357 δρχ. ορίστηκε η νέα ισοτιμία με το ECU).

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

107

ΑΝΑΔΡΟΜΗ ●

H δημιουργία των εμπορικών κέντρων αποτέλεσε μία ακόμη δυναμική αλλαγή στο εγχώριο εμπορικό μοντέλο.

► έκαναν την εμφάνισή τους οι πρώτες ελληνικές franchise επιχειρήσεις και το αντικείμενο απασχόλησής τους αφορούσε κυρίως τον κλάδο της εστίασης, αλλά και του οικιακού εξοπλισμού (goody's, kosta boda, glass cleaning, θείος Βάνιας κ.ά.). Από τα τέλη της δεκαετίας του ’80 οι συσχετισμοί στη σχέση προμηθευτών-λιανεμπόρων αντιστρέφονται, καθώς οι δίαυλοι στη διανομή των προϊόντων αλλάζουν, επηρεάζοντας σημαντικά και τον ρόλο του χονδρεμπορίου. Η ραγδαία ανάπτυξη του λιανικού εμπορίου εντοπίζεται στις τελευταίες δεκαετίες του 20ού αιώνα, όπου καταγράφονται σημαντικές επιχειρηματικές κινήσεις που περιλαμβάνουν εξαγορές, μεγάλες επενδύσεις, ενώ την ίδια στιγμή οι καταναλωτικές συνήθειες συνεχώς εξελίσσονται και δημιουργούν νέες προοπτικές που προσελκύουν ξένα κεφάλαια. Από τους πρώτους κλάδους που αποτέλεσαν πόλο έλξης για τις ξένες εταιρείες ήταν αυτοί του έτοιμου ενδύματος, των υποδημάτων, των οικιακών και ηλεκτρικών ειδών. Οι ξένες επιχειρήσεις εισχώρησαν με τη μέθοδο της δικαιόχρησης, με την Benetton να αποτελεί από τις πρώτες εταιρείες που πήραν θέση στην εγχώρια αγορά. Πολυκαταστήματα Την περίοδο που ξεκινά από το 1990 «ανθούν» τα πολυκαταστήματα, με τον ανταγωνισμό στην αγορά να εισέρχεται σε μια νέα εποχή. Τα πολυκαταστήματα επικεντρώθηκαν σε είδη ρουχισμού/είδη προσωπικής υγιεινής και οικιακά είδη αντίστοιχα, ενώ οι πλέον ηχηρές συμφωνίες της εποχής αφορούν αυτή μεταξύ Marks & Spencer και Μαρινόπουλος Α.Ε., καθώς και αυτή της British Home Store με την Κλαουδάτος Α.Ε. Ακόμα ένας κλάδος που αναπτύσσεται ραγδαία με τη μορφή ελληνικών εμπορικών αλυσίδων ήταν τα ηλεκτρικά είδη. Ενδεικτική

είναι η πορεία της Κωτσόβολος, που ξεκίνησε το 1950 από ένα μικρό μαγαζί στο κέντρο της Αθήνας και το 1993 εξαγοράστηκε από τη Φουρλής Trade ΑΕΒΕ φτάνοντας στα 25 καταστήματα. Το 1991 εγκαινιάζονται το πρώτο Praktiker και το πρώτο Continent στην Ελλάδα. Το 1992 η ΑΒ Βασιλόπουλος εξαγοράζεται από τη βελγική Delhaize, ενώ την ίδια χρονιά ανοίγει το πρώτο Makro και στις 5 Ιουλίου του 1995 υποδέχονται το κοινό τα πρώτα Dia. Το 1999 ο γαλλικός όμιλος Carrefour έρχεται στην Ελλάδα, ενώ τον Ιούνιο του ίδιου έτους εγκαινιάζονται τα 10 πρώτα καταστήματα της Lidl. Τη συγκεκριμένη δεκαετία συντελείται ακόμα μια δυναμική αλλαγή στο εγχώριο εμπορικό μοντέλο, καθώς δημιουργούνται τα πρώτα εμπορικά κέντρα. Με προπομπό εξελίξεων την εμφάνιση υπεραγορών τροφίμων, τα σήματα Λαμπρόπουλος, Μινιόν, Athenee, Κλαουδάτος αλλάζουν τον τρόπο της κατανάλωσης, ενώ ταυτόχρονα η χωροθέτηση εμπορικών κέντρων στα προάστια αλλάζει τη φυσιογνωμία στις περιοχές της Κηφισιάς, της Γλυφάδας, του Αμαρουσίου, του Χαλανδρίου, του Ψυχικού κτλ. Το 1999 δημιουργείται το μεγαλύτερο multiplex συγκρότημα της χώρας, το Village Park, στον Δήμο Αγίου Ιωάννη Ρέντη. Millennium Το 2000 είναι η χρονιά δημιουργίας της Carrefour Μαρινόπουλος. Το 2001 δημιουργείται στην Πυλαία το εμπορικό κέντρο «Μακεδονία». Το 2005 ξεκινά τη λειτουργία του το The Mall Athens στην Αθήνα και το Mediterranean Cosmos στη Θεσσαλονίκη, ενώ το 2011 εγκαινιάστηκε το πρώτο εκπτωτικό χωριό McArthurGlen Designer Outlet Athens στα Σπάτα.

1999 8 ΣΕΠ.

Η επόμενη μέρα του σεισμού στην Αθήνα Τα 5,9 Ρίχτερ από το ρήγμα της Πάρνηθας που χτύπησαν την Αθήνα στις 14:56 της 7ης Σεπτεμβρίου ήταν ο φονικότερος σεισμός των τελευταίων 50 ετών, με 145 νεκρούς και περίπου 2.000 τραυματίες. Κατέρρευσαν 110 σπίτια και άλλα 5.222 κρίθηκαν «κόκκινα». Οι ζημιές αποτιμήθηκαν σε περίπου 3 δισ.

108

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

1999

18-20 ΝΟΕ.

Ο Κλίντον στην Αθήνα Από την Κωνσταντινούπολη στην Αθήνα, ο Μπιλ Κλίντον γίνεται δεκτός με ένα κύμα διαδηλώσεων, κινητοποιήσεων, επεισοδίων, λαϊκών δικαστηρίων στο Σύνταγμα. Ο Αμερικανός πρόεδρος είχε εμμέσως απολογηθεί για την ανάμιξη των ΗΠΑ στο πραξικόπημα του 1967, ενώ είχε ακούσει τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κωστή Στεφανόπουλο, σε μια ομιλία που χαρακτηρίστηκε ιστορική. «Νέο σκηνικό στις αγορές μετά τα εύσημα Κλίντον» για την ανάπτυξη, «Μπαράζ επιθετικών συνεργασιών», «Και πρωτοβουλία για τεχνολογική διείσδυση στα Βαλκάνια».

Την περίοδο 2001-2018 η αγορά των σούπερ μάρκετ βιώνει συνεχείς αλλαγές, με τις σημαντικότερες να αφορούν την είσοδο της Aldi το 2008 και την αποχώρησή της δύο χρόνια μετά, την πτώχευση της Ατλάντικ το 2011, την εξαγορά της Makro Cash & Carry από τη Σκλαβενίτης το 2014, αλλά και την εξαγορά της Βερόπουλος από τη Metro ΑΕΒΕ το 2016. Την ίδια περίοδο η Μαρινόπουλος εμφανίζει πλέον έντονους τριγμούς, που απειλούν ευθέως σημαντική μερίδα προμηθευτών, με αποτέλεσμα έπειτα από μια μαραθώνια διαδικασία το 2016 να εξαγοραστεί από τον Όμιλο Σκλαβενίτη και από την 1η Μαρτίου του 2017 το brand name του άλλοτε leader του κλάδου να εξαφανιστεί από την αγορά. Ψηφιακός μετασχηματισμός Το ηλεκτρονικό εμπόριο στη χώρα μας γεννιέται στις αρχές της δεκαετίας του ’90. Το πρώτο ηλεκτρονικό κατάστημα στην Ελλάδα είναι το e-shop.gr με έτος ίδρυσης το 1998, ενώ τη δεκαετία του 2000 εδραιώνεται η χρήση του Διαδικτύου παγκοσμίως. Οι επιχειρήσεις αποκτούν διαδικτυακή υπόσταση και από εκεί επεκτείνουν τις B2B και B2C δραστηριότητές τους. Αργότερα θεσμοθετείται από το υπουργείο Οικονομικών το ηλεκτρονικό τιμολόγιο, επιπλέον ενισχύονται οι ηλεκτρονικές συναλλαγές και η εναλλακτική τραπεζική με βάση το Διαδίκτυο. Μέχρι το 2011 οι πιο συχνές online αγορές στην Ελλάδα αφορούσαν κυρίως υπηρεσίες διακοπών και ταξιδιωτικές υπηρεσίες, καθώς και ηλεκτρονικές συσκευές και εξαρτήματα υπολογιστών. Η κατηγορία με είδη ένδυσης και υπόδησης κατείχε διαχρονικά υψηλά ποσοστά, αλλά από το 2012 και μετά εδραιώνεται στην πρώτη θέση των επιλογών των ψηφιακών καταναλωτών. Το 2012 ιδρύεται ο Ελληνικός Σύνδεσμος Ηλεκτρονικού Εμπορίου. Σύμφωνα με τη μελέτη «Ψη►

2000 17 ΙΑΝ.

Eυρώ = 340,75 δρχ. Η πρώτη ανατίμηση της δραχμής. Στις 15 Δεκεμβρίου 1999 η ελληνική κυβέρνηση υποβάλλει το Επικαιροποιημένο Πρόγραμμα Σύγκλισης και στις 15 Ιανουαρίου 2000 οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης και η ΕΚΤ με τη συμμετοχή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Νομισματικής Επιτροπής αποφασίζουν την ανατίμηση της κεντρικής ισοτιμίας της δραχμής κατά 3,5%, από 353 δρχ./ευρώ στις 340,750 δρχ.

Με προπομπό εξελίξεων την εμφάνιση υπεραγορών τροφίμων, τα σήματα Λαμπρόπουλος, Μινιόν, Athenee, Κλαουδάτος αλλάζουν τον τρόπο της κατανάλωσης.

Αριστερά το «The Mall Athens» το οποίο ξεκίνησε τη λειτουργία του το 2005.

2000 26 ΙΑΝ.

Πρώτη γνωριμία με το Μετρό Με την ευκαιρία των εγκαινίων του Μετρό οι Αθηναίοι μετακινούνται δωρεάν με όλα τα συγκοινωνιακά μέσα (ΕΘΕΛ, ΗΛΠΑΠ, ΗΣΑΠ, Μετρό) το τελευταίο Σαββατοκύριακο του Ιανουαρίου 2000, σε μια προσπάθεια εξοικείωσης με τις συνδυασμένες μεταφορές.

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

109

ΑΝΑΔΡΟΜΗ ●

Οι επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου πρέπει να αρχίσουν να σκέφτονται εκ νέου τα φυσικά καταστήματα, καθώς διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στην ανάπτυξη μίας ολιστικής εμπειρίας του πελάτη καταναλωτή.

► φιακός Μετασχηματισμός του κλάδου Λιανικού Εμπορίου» της Deloitte που εκπονήθηκε το 2020, στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας Παρατηρητήριο Ψηφιακού Μετασχηματισμού του Συνδέσμου Επιχειρήσεων & Βιομηχανιών (ΣΕΒ), τέσσερις είναι οι βασικές εξελίξεις οι οποίες διαμόρφωσαν τα τελευταία χρόνια τον κλάδο του λιανικού εμπορίου: 2012: Μετατόπιση καναλιών - ο «θάνατος» του καταστήματος Με την άνοδο του Διαδικτύου δόθηκε η ευκαιρία για ώθηση στις πωλήσεις μέσα από ένα νέο κανάλι: το ηλεκτρονικό εμπόριο (e-Commerce). Οι περισσότεροι οργανισμοί είδαν το Διαδίκτυο σαν ένα πείραμα και διατήρησαν τα κανάλια ηλεκτρονικού εμπορίου τους διαχωρισμένα από τα παραδοσιακά τους κανάλια. Εξαιτίας αυτής της ιδέας, για τις περισσότερες επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου οι φυσικές και διαδικτυακές οντότητες είναι ακόμα διαχωρισμένες. 2014: Πολυκαναλικό (Omni channel) λιανικό εμπόριο - «η ψηφιακή επιρροή» Μόλις οι καταναλωτές άρχισαν να χρησιμοποιούν ψηφιακά σημεία επαφής, διάφορες ασυνέπειες, όπως αποκλίσεις στις τιμές των εμπορικών επιχειρήσεων μεταξύ φυσικών και διαδικτυακών καναλιών, άρχισαν να ανακύπτουν. Για τον λόγο αυτό οι επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου άρχισαν να εστιάζουν στην ενιαία ενσωμάτωση εμπειριών στα διαφορετικά κανάλια, τη λεγόμενη πολυκαναλική (omni channel) εμπειρία. Η πολυκαναλική εμπειρία ενέχει σημαντικές προκλήσεις για τις επιχειρήσεις, οι οποίες καλούνται να σπάσουν τα όρια μεταξύ φυσικών και διαδικτυακών λειτουργιών. 2015: Εξατομικευμένη εμπειρία καταναλωτή - «everything is branding» Τα τελευταία χρόνια υπάρχει αυξημένο ενδιαφέρον για εστίαση στην εμπειρία του καταναλωτή. Οι επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου παρατηρούν ότι οι συνδεδεμένοι καταναλωτές

έχουν γίνει πιο απαιτητικοί, ενώ αναμένουν άνεση και άμεση ικανοποίηση των επιθυμιών τους. Οι καταναλωτές αναζητούν εξατομικευμένες εμπειρίες, οι οποίες δημιουργούν αφοσίωση στο brand. Ως απάντηση σε αυτή την τάση, οι επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου ρίχνουν βάρος στην εξατομίκευση και εστιάζουν στην προσφορά της κατάλληλης εμπειρίας με βάση την πρόταση αξίας τους. 2017: Η αναγέννηση του καταστήματος (smart stores) - «το ΙοΤ στο λιανικό εμπόριο» Τα φυσικά καταστήματα γίνονται ξανά το σημείο εστίασης. Διαδικτυακοί «παίκτες» όπως η Amazon και η Alibaba ανοίγουν φυσικά καταστήματα για να παρέχουν εκεί την πλήρη εμπειρία στην οποία οι καταναλωτές είναι συνηθισμένοι διαδικτυακά. Οι εταιρείες αυτές διατηρούν την ίδια φιλοσοφία περί συλλογής δεδομένων και στα φυσικά τους καταστήματα. Τα περισσότερα από αυτά είναι εξοπλισμένα με τεχνολογία η οποία τους επιτρέπει να συλλέγουν δεδομένα από τους καταναλωτές τους και να τα χρησιμοποιούν για τη λήψη ενημερωμένων αποφάσεων. Το μέλλον «Η διαδρομή του λιανικού εμπορίου έχει συμπληρώσει έναν πλήρη κύκλο, με το ενδιαφέρον να στρέφεται ξανά στο φυσικό κατάστημα και τη δημιουργία μοναδικών εμπειριών εντός των καταστημάτων, αλλά και τη βελτίωση της αποδοτικότητας για την ανάπτυξη ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος. Γίνεται πλέον εμφανές ότι οι επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου πρέπει να αρχίσουν να σκέφτονται εκ νέου τα φυσικά καταστήματα, καθώς διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στην ανάπτυξη μίας ολιστικής εμπειρίας του πελάτη / καταναλωτή - η οποία δύναται να αποτελέσει "πηγή" ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος ως σημαντικό σημείο διαφοροποίησης της επιχείρησης έναντι του ανταγωνισμού» επισημαίνει η μελέτη.

2002 2 ΙΑΝ.

110

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

2002

28 ΜΑΐΟΥ

Ευρωευφορία

Οι περιπέτειες του ΚΠΣ

Καλημέρα ευρώ, αντίο δραχμή. Ο πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης πήγε στις 2 Ιανουαρίου για να ανταλλάξει τις δραχμές του με ευρώ στην Εθνική Τράπεζα Κολωνακίου. Κομφούζιο στα περισσότερα τραπεζικά υποκαταστήματα και στις συναλλαγές μέσω ΑΤΜ. Η ευρωευφορία δημιούργησε προβλήματα.

Ο ΣΕΒ εκφράζει ανησυχίες σχετικά με τα κονδύλια του Β’ ΚΠΣ, η Ν.Δ. θεωρεί βασικό υπεύθυνο για κακή διαχείριση τον αρμόδιο υφυπουργό Χρ. Πάχτα, την παραίτηση του οποίου ζητά επανειλημμένως και ο πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης στέλνει απολογητική απάντηση στην απειλή Μπαρνιέ για την τελευταία δόση του Β’ ΚΠΣ.

SHUTTERSTOCK

Οι περισσότεροι οργανισμοί είδαν το Διαδίκτυο σαν ένα πείραμα και διατήρησαν τα κανάλια ηλεκτρονικού εμπορίου τους διαχωρισμένα από τα παραδοσιακά τους κανάλια.

2003 17 ΑΠΡ.

2003 15 ΝΟΕ.

Η Κύπρος στην Ε.Ε.

Δάνεια στο μικροσκόπιο

Η μεγαλύτερη διεύρυνση στην Ιστορία της Ε.Ε. Κάτω από την Ακρόπολη, στη στοά του Αττάλου, οι 25 υπέγραψαν την πράξη γέννησης της Νέας Ευρώπης. Η Ευρώπη, στη διάρκεια της τέταρτης ελληνικής προεδρίας στην Ε.Ε., ένωσε τον Ελληνισμό, με την είσοδο της Κύπρου, ενώ η Τουρκία αρνείται την πραγματικότητα με 70 παραβιάσεις.

Η πορεία εξυπηρέτησης των δανείων άνω του 1,5 εκατ. ευρώ από φυσικά και νομικά πρόσωπα θα παρακολουθείται από την Τράπεζα της Ελλάδος, καθώς τα πιστωτικά ιδρύματα υποχρεώνονται να αποστέλλουν ανά εξάμηνο ονομαστικές καταστάσεις. Η ταχεία πιστωτική επέκταση αυξάνει του κινδύνου την έκταση.

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

111

ΑΡΘΡΟ ●

Μεταρρυθμίσεις στο κράτος και στην οικονομία Ζητούμενο αποτελεί η διαμόρφωση ενός ευνοϊκού επιχειρηματικού περιβάλλοντος

Ο Γράφει ο Ιωάννης Μασούτης Πρόεδρος της Κεντρικής Ένωσης Επιμελητηρίων Eλλάδος

ι συνθήκες που διαμόρφωσε στην αγορά η υγειονομική κρίση, αλλά και οι επιπτώσεις από το διεθνές κύμα αυξήσεων στην ενέργεια και τις πρώτες ύλες, δημιουργούν σοβαρές προκλήσεις για την επιχειρηματική κοινότητα. Σε αυτό το περιβάλλον, η Κεντρική Ένωση Επιμελητηρίων Ελλάδος (ΚΕΕΕ), της οποίας έχω την τιμή να είμαι πρόεδρος, εστιάζει στην ανάδειξη λύσεων για την ενδυνάμωση των επιχειρήσεων, ώστε να αποτελέσουν την ατμομηχανή της ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας. Σήμερα, οι προσδοκίες των επιχειρηματιών και των εργαζομένων σε όλη τη χώρα παραμένουν υψηλές. Τόσο οι παρεμβάσεις της Πολιτείας για τη διαχείριση των κρίσεων, όσο και οι προοπτικές που δημιουργεί η αξιοποίηση πόρων άνω των 60 δισ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης και άλλα ευρωπαϊκά προγράμματα συνθέτουν ένα κλίμα συγκρατημένης αισιοδοξίας για την πορεία της οικονομίας το επόμενο διάστημα. Χωρίς να υποτιμά τις τρέχουσες δυσκολίες, η επιχειρηματική κοινότητα έχει

2004 14 ΑΥΓ.

Το στοίχημα των Ολυμπιακών Αγώνων Με μια λαμπρή τελετή η Ελλάδα κέρδισε το στοίχημα των Ολυμπιακών Αγώνων. Την τελετή έναρξης, που διηγήθηκε την ελληνική ιστορία, αλλά και την ιστορία του δυτικού πολιτισμού, παρακολούθησαν στο ΟΑΚΑ πάνω από 70.000 θεατές, καθώς και 4 δισ. τηλεθεατές.

112

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

λόγους να πιστεύει ότι το 2022 θα φέρει την Ελλάδα πιο κοντά στον στόχο της δυναμικής, αλλά ταυτόχρονα βιώσιμης και δίκαιης ανάπτυξης. Στοχευμένα μέτρα Εκφράζοντας αυτή την πίστη, η Κεντρική Ένωση Επιμελητηρίων Ελλάδος υπηρετεί με τις δράσεις της συγκεκριμένους βραχυπρόθεσμους και μεσομακροπρόθεσμους στόχους. Σε άμεσο επίπεδο, προτείνει στοχευμένα μέτρα για την ενίσχυση της ρευστότητας των επιχειρήσεων, για την ενίσχυση της ιδιωτικής κατανάλωσης και τη διατήρηση των θέσεων εργασίας. Σε αυτά περιλαμβάνονται ελαφρύνσεις στη φορολογία και στις υποχρεώσεις των επιχειρήσεων προς τα ασφαλιστικά ταμεία, Η ΚΕΕΕ εστιάζει καθώς και στην αύξηση παρεμβάσεις στήριξης της συμμετοχής των νοικοκυριών. στην απασχόληΠαράλληλα, ση, στην κατάρστηρίζει τη συνέχιση τιση και στον των μεταρρυθμίσεων επαναπροσαναγια την αντιμετώπιση τολισμό εργαζοτων διαρθρωτικών μένων σε αδυναμιών και τον αναπτυσσόμεπαραγωγικό μετασχηματισμό της νους κλάδους. ελληνικής οικονομίας. Στόχοι προτεραιότητας είναι η αύξηση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας, η προσέλκυση νέων επενδύσεων, η ενίσχυση της εξωστρέφειας και η επιτάχυνση του ψηφιακού μετασχηματισμού των ελληνικών επιχειρήσεων, καθώς και η ανάπτυξη σύγχρονων δεξιοτήτων. Σημαντικό ζητούμενο αποτελεί για την Κεντρική Ένωση Επιμελητηρίων Ελλάδος και η ενδυνάμωση και η αξιοποίηση του πολύτιμου ανθρώπινου

“

κεφαλαίου που διαθέτει η χώρα. Γι' αυτό και εστιάζει στην αύξηση της συμμετοχής στην απασχόληση, στην κατάρτιση και στον επαναπροσανατολισμό εργαζομένων σε αναπτυσσόμενους κλάδους, αλλά και στην ενθάρρυνση της επιστροφής των νέων που έφυγαν από τη χώρα στη διάρκεια της οικονομικής κρίσης. Προϋπόθεση για την επίτευξη όλων αυτών των στόχων είναι η διαμόρφωση ενός ευνοϊκού επιχειρηματικού περιβάλλοντος, με σαφές νομοθετικό πλαίσιο, ταχύτερη απονομή της δικαιοσύνης, σταθερό φορολογικό καθεστώς χωρίς αιφνιδιασμούς, κίνητρα και fast track διαδικασίες για όλα τα είδη επενδύσεων, πάταξη του λαθρεμπορίου, του παρεμπορίου, της διαφθοράς και της φοροδιαφυγής. Διασφάλιση της ανάπτυξης Η δύσκολη συγκυρία που βιώνουμε σήμερα, ελπίζουμε ότι σύντομα θα αποτελεί παρελθόν. Η συνέχιση των μεταρρυθμίσεων στο κράτος και στην οικονομία είναι η πρόκληση που πρέπει να κερδίσουμε για να διασφαλίσουμε την ανάκαμψη και την ανάπτυξη της επόμενης μέρας. Πρόκειται για μια πορεία που περνά μέσα από την κινητοποίηση των παραγωγικών δυνάμεων της όλης της χώρας, μέσα από την προώθηση της υγιούς επιχειρηματικότητας. Οι ελληνικές επιχειρήσεις έχουν αποδείξει με τον αγώνα τους όλα αυτά τα χρόνια ότι μπορούν να ηγηθούν στην προσπάθεια για ανάπτυξη και ευημερία. Στη «Ναυτεμπορική», που συμπληρώνει σχεδόν έναν αιώνα ζωής, εύχομαι να παραμείνει στις επάλξεις της δημοσιογραφίας για πολλά χρόνια ακόμα, παρέχοντας υψηλής ποιότητας οικονομική ενημέρωση, με την αντικειμενικότητα και το κύρος που συνοδεύει το όνομά της.

2004 7 ΟΚΤ.

Απογραφή Αλογοσκούφη Στις 11 Μαρτίου 2004, μόλις τέσσερις ημέρες μετά τις εκλογές, ο νέος υπουργός Οικονομικών Γιώργος Αλογοσκούφης δήλωσε ότι δόθηκε η εντολή για τη δημοσιονομική απογραφή για το έτος 2003. Προέκυψε με αλλαγή της μεθοδολογίας καταγραφής των εξοπλιστικών δαπανών ότι το έλλειμμα για το 2003 ήταν 5,6% και όχι 1,7% όπως είχε παρουσιάσει η κυβέρνηση Σημίτη. Έτσι η απογραφή ανέτρεψε τα τελικά στοιχεία της Eurostat. Η Κομισιόν προχώρησε σε μονομερή αναθεώρηση των ελληνικών στατιστικών στοιχείων μέχρι το 1997, συμπεριλαμβάνοντας το 1999.

Αρχίστε την ημέρα σας με τη Νο1 έγκυρη οικονομική ενημέρωση

Εγγραφείτε συνδρομητής και απολαύστε τα αποκλειστικά προνόμια και τις premium υπηρεσίες του naftemporiki.gr Τηλεφωνήστε τώρα στα 210 5198247 / 801 1111300 ή επισκεφθείτε το www.naftemporiki.gr/subscriptions

2005

25 ΜΑΐΟΥ

2005 24 ΟΚΤ.

Έλλειμμα ισοζυγίου σοκ

Καμπανάκι για τα κονδύλια

Κάτι δεν πάει καλά. Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών «μιλά». Στο πρώτο τρίμηνο του 2005 διευρύνθηκε κατά 76%, γεγονός που οφείλεται όχι μόνο σε συγκυριακούς λόγους, αλλά και στη χαμηλή ανταγωνιστικότητα. Ανησυχία προκαλούν η κόπωση του ναυτιλιακού συναλλάγματος και οι μειωμένες εισροές από την Ε.Ε.

Ήδη έχουν χαθεί πόροι 500 εκατ. ευρώ για την περίοδο 2000-2004, ενώ είναι πιθανές και νέες απώλειες κονδυλίων από το Γ’ ΚΠΣ. Απορροφήθηκε έως τις 12.9.2005 μόνο το 36% και έχει συμβολαιοποιηθεί από το 2001 έως και τις 15 Οκτωβρίου 2005 το 54%.

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

113

ΑΝΑΔΡΟΜΗ ●

Από το κραχ του ’29 στις κρίσεις του Covid-19 και του πολέμου Εντυπωσιακές περίοδοι ανάπτυξης, τις οποίες διαδέχονταν χρονικοί κύκλοι ύφεσης Tων Έφης Τριήρη e.triiri@naftemporiki.gr.

Μωυσή Λίτση m.litsis@naftemporiki.gr.

Νικόλ Λειβαδάρη nleivadari@naftemporiki.gr

ία θυελλώδης οικονομική ιστορία 100 ετών που ξεκινά από το μεγάλο κραχ του 1929 και εξελίσσεται μέχρι τη σημερινή κρίση του κορονοϊού και τις γεωπολιτικές και οικονομικές ανακατατάξεις που φέρνει η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Ένας Παγκόσμιος Πόλεμος που μέσα από τις «στάχτες» του άνοιξε τον δρόμο για μία τεράστια ανοικοδόμηση, στην οποία πρωτοστάτησαν οι ΗΠΑ με αλλαγή αντιλήψεων και με την ίδρυση κορυφαίων διεθνών οργανισμών, το τεράστιο εγχείρημα της ευρωπαϊκής ενοποίησης και τη διχοτόμηση του πλανήτη σε δύο τεράστια πολιτικοοικονομικά μέτωπα που διαμόρφωσαν την ιστορία του πλανήτη μέσα από ισορροπίες Ψυχρού Πολέμου, που διατηρούνται έως και σήμερα. Μεσολάβησαν εντυπωσιακές περίοδοι ανάπτυξης, τις οποίες διαδέχονταν αλλεπάλληλες κρίσεις οικονομικές, χρηματιστηριακές, ενεργειακές, νομισματικές, με αντικρουόμενα συμφέροντα, εν μέσω εναλλασσόμενων οικονομικών θεωριών που διαμόρφωναν κάθε φορά τις οικονομικές - κοινωνικές συνθήκες. Στο παγκόσμιο προσκήνιο έχει αναδυθεί τα τελευταία χρόνια ο κινεζικός «γίγαντας», που απειλεί με τη ραγδαία ανάπτυξή του να αποκτήσει πρωταγωνιστικό ρόλο, προκαλώντας τεχνολογικούς και εμπορικούς πολέμους με τις ΗΠΑ. Η δεκαετία του 1920 μπήκε ορμητικά για την Αμερική: Νέες ανακαλύψεις, τηλέφω-

2007 23 ΜΑΡ.

Δ’ ΚΠΣ: Στην εκκίνηση έργα 10,5 δισ. Έργα προϋπολογισμού 10,5 δισ. ευρώ έτοιμα προς υλοποίηση θα δώσουν τις πρώτες απορροφήσεις του Δ’ ΚΠΣ (2007-2013), που σύντομα εγκρίνεται από την Ε.Ε. Πρόκειται περίπου για το 45% της χρηματοδότησης για την Δ’ περίοδο.

114

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

να, αυτοκίνητα, τεχνολογίες, νοικοκυριά σε ρυθμούς απόλυτης ευφορίας επενδύοντας τα μέγιστα, με δανεικό χρήμα, σε μετοχές και ομόλογα, με τον αμερικανικό χρηματιστηριακό δείκτη Dow Jones να εξαπλασιάζεται από τις 63 μονάδες τον Αύγουστο του 1921 στις 381 τον Σεπτέμβριο του 1929 και με πλήθος χρηματιστηριακών εταιρειών να ξεφυτρώνουν σαν μανιτάρια. Ο οικονομολόγος Ίρβινγκ Φίσερ ήταν πεπεισμένος έως και το φθινόπωρο Τη «Μαύρη του 1929, μία ανάσα Δευτέρα» στις πριν από το κραχ, ότι 28 Οκτωβρίου «οι τιμές των μετοχών 1929 ο Dow έκαείχαν ισορροπήσει νε βουτιά 13%, σε ένα μόνιμα υψηλό για να συνεχίσει επίπεδο». Μία «πλάμε περαιτέρω νη» όπου η «επική» πτώση 12% πρόοδος επισκίαζε τις προειδοποιήσεις της την επομένη, Φέντεραλ Ριζέρβ, ενώ «Μαύρη Τρίτη». το τέλος ήταν όχι μόνο προδιαγεγραμμένο αλλά και σαρωτικό. Τη «Μαύρη Δευτέρα» στις 28 Οκτωβρίου του 1929 ο Dow έκανε βουτιά 13%, για να συνεχίσει με περαιτέρω πτώση 12% την επομένη, γνωστή επίσης ως «Μαύρη Τρίτη». Έως τα μέσα Νοεμβρίου είχε χάσει περίπου το ήμισυ της αξίας του, με την πτώση να συνεχίζεται έως το καλοκαίρι του 1932, οπότε ο Dow έκλεισε στις 41,22

μονάδες, στο χαμηλότερο επίπεδο της τότε 20ετούς ιστορίας του, 89% κάτω από το ζενίθ του. Δεν επέστρεψε στα προ του κραχ επίπεδα πριν από τον Νοέμβριο του 1954. Το κραχ του 1929 «αφάνισε» επενδυτές και καταναλωτές, οι οποίοι έχασαν αποταμιεύσεις μιας ολόκληρης ζωής, το εμπόριο και η μεταποίηση επλήγησαν ανεπανόρθωτα, με βιομηχανίες όπως η Ford να βλέπουν τη ζήτηση να υποχωρεί, με αποτέλεσμα να μειώσουν την παραγωγή τους και να απολύσουν εργαζομένους. Η ύφεση γενικεύθηκε με δραματικό αντίκτυπο στην παγκόσμια οικονομία, με τη βιομηχανική παραγωγή να συρρικνώνεται στις περισσότερες χώρες, εκτοξεύοντας την ανεργία και την απόγνωση, την ώρα που η έλλειψη μηχανισμού κοινωνικής ασφάλισης καθιστούσε την κατάσταση δραματική. Ενώ η ύφεση που προκάλεσε το κραχ του 1929 φάνηκε μέσα σε λίγους μήνες να υποχωρεί, μία σειρά προβλημάτων στο χρηματοπιστωτικό σύστημα από το φθινόπωρο του 1930 μετέτρεψαν αυτό που φαινόταν παροδικό στην πιο παρατεταμένη και βαθιά ύφεση στις ΗΠΑ. Ακολούθησε μια περίοδος αποπληθωρισμού στις μεγάλες οικονομίες, οι οποίες η μία μετά την άλλη εγκατέλειπαν τον «κανόνα του χρυσού». Την αρχή έκαναν οι Μ. Βρετανία, ΗΠΑ, Καναδάς και οι σκανδιναβικές χώρες μεταξύ 1931 και 1932, πραγματοποιώντας κύμα υποτιμήσεων για να μπορέσουν να ανακάμψουν. Η θεωρία του Μέιναρντ Κέινς Το 1933 η αμερικανική οικονομία είχε συρρικνωθεί κατά ένα τρίτο συγκριτικά με τη δεκαετία του 1920 και η ανεργία εκτοξεύθηκε από το 5% στο 25% (οι άνεργοι έφθασαν τα 15 εκατομμύρια), με αποτέλεσμα να γιγαντωθεί η ταξική πάλη, καθώς εξαφανίστηκε το ένα τέταρτο του παγκόσμιου εισοδήματος. Το έδα-

2007 27 ΑΥΓ.

Φονικές πυρκαγιές Το καλοκαίρι του 2007 μια σειρά από δασικές πυρκαγιές σε πολλούς νομούς της Ελλάδας είχαν ως αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους 84 άνθρωποι και να καούν 1.500 σπίτια και περισσότερα από 2.700 τ.χιλ. γης, 4,5 εκατομμύρια ελαιόδεντρα και 60.000 ζώα. Από τις πυρκαγιές επλήγησαν οι νομοί: Μεσσηνίας, Αρκαδίας, Ηλείας (όπου έχασαν τη ζωή τους 49 άνθρωποι), Αχαΐας, Λακωνίας, Αργολίδας, Κορινθίας, Αττικής και Ευβοίας και Φθιώτιδας. Το ύψος των καταστροφών αποτιμήθηκε σε περισσότερα από 4 δισ. ευρώ. «Ασύμμετρη απειλή» είδε στις φλόγες η κυβέρνηση.

ΈΚΔΟΣΗ ΙΣΤΟΡΊΑ ΤΟΥ ΕΜΠΟΡΙΚΟΎ ΚΑΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΎ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΊΟΥ ΠΕΙΡΑΙΏΣ 2004

φος ήταν ιδιαίτερα πρόσφορο για να αναπτυχθεί η θεωρία του οικονομολόγου Μέιναρντ Κέινς, η οποία απορρίπτει την κατεστημένη άποψη ότι οι δυνάμεις της αγοράς από μόνες τους θα διόρθωναν τις ανισορροπίες, με ακρογωνιαίο λίθο τον κρατικό παρεμβατισμό. Η Κεϊνσιανή θεωρία ήταν πραγματικά επα-

ναστατική, καθώς ανέτρεπε τον τρόπο με τον οποίο γινόταν αντιληπτή έως τότε η άσκηση οικονομικής πολιτικής, βοηθώντας τον Αμερικανό πρόεδρο Φραγκλίνο Ρούσβελτ να αντιμετωπίσει πιο αποτελεσματικά την ύφεση, με τη δημιουργία στατιστικών μετρήσεων. Από το 1933 έως το 1936 ο Ρούσβελτ προχώρησε

2008 16 ΣΕΠ.

1929. Πανικός στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης. Η παγκόσμια οικονομική κρίση έχει ξεσπάσει. Για τα επόμενα χρόνια οι οικονομίες των κρατών θα δοκιμαστούν.

σε μία σειρά μέτρων, γνωστά ως «Nιου Ντιλ», για τη στήριξη φτωχών και ανέργων, αλλά και για να σταθεί ξανά η αμερικανική οικονομία στα πόδια της. Το «Νιου Ντιλ» έβγαλε τις ΗΠΑ από την ύφεση; Όχι. Ήταν ένα πείραμα, λένε κάποιοι οικονομολόγοι. Ο έλεγχος της κυβέρνησης επί της οικονομίας και ►

2010 8 ΑΠΡ.

Ανησύχησαν μόνο οι μυημένοι

Ρεκόρ στα spreads

Την άνοιξη του 2007 όλα έδειχναν ότι η κρίση θα περιοριζόταν στην αγορά ακινήτων των ΗΠΑ. Τον Απρίλιο του 2007, όταν έσκασε η αγορά στεγαστικών δανείων χαμηλής εξασφάλισης, με τη χρεοκοπία αρχικά της επενδυτικής τράπεζας New Century Financial, ανησύχησαν μόνο οι μυημένοι. Ακόμη, όμως, και στις 15 Σεπτεμβρίου του 2008 που βούλιαξε ο κολοσσός Lehman, κανείς δεν ήταν πιο σοφός. Επικρατούσε πλήρης άγνοια για το «δέον γενέσθαι».

Οποιοσδήποτε δεν έχει αφήσει ακαλλιέργητη την έκταση μεταξύ των δύο εγκεφαλικών ημισφαιρίων, ακόμη κι αν δεν έχει επισκεφτεί τη χώρα των ομολόγων, των spreads, της τιμολόγησης των πιθανοτήτων, της αξιολόγησης του πιστωτικού κινδύνου, των διαχειρίσιμων ρίσκων, της επικίνδυνης ζώνης των αποδόσεων, αντιλαμβάνεται ότι κάτι τρέχει και δεν είναι κάποιοι λίγοι κερδοσκόποι. Το spread καταρρίπτει το ένα ρεκόρ μετά το άλλο, ενώ αναζητούνται ένοχοι για τα προβλήματα δανεισμού. ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

115

Ο οικονομολόγος Μέιναρντ Κέινς.

► της προσφοράς αυξήθηκε, όπως και οι παρεμβάσεις στη βιομηχανία, στην αγροτική πολιτική και στις τιμές. Στην Ευρώπη, οι προσπάθειες για οικονομική σταθερότητα ήρθαν σε σύγκρουση με τις δεσμεύσεις των κυβερνήσεων για παροχές στην εργατική τάξη, πυροδοτώντας εντάσεις ανάμεσα στον κόσμο της εργασίας και σε αυτόν του κεφαλαίου. Οι αλλαγές στις οικονομικές πολιτικές σηματοδότησαν μια δεξιά στροφή στις ηγεσίες των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων και της Ιαπωνίας, αναδεικνύοντας εθνικιστικά καθεστώτα και ανοίγοντας τις πύλες για τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι ΗΠΑ βγήκαν από την ύφεση μόνο στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, καθώς η αμυντική βιομηχανία έβαλε μπρος τις μηχανές της, ενώ οι ανάγκες της Ευρώπης για ανοικοδόμηση μετά τον πόλεμο και η κούρσα εξοπλισμών του Ψυχρού Πολέμου άνοιξαν απίστευτες ευκαιρίες ανάπτυξης για το μεγάλο κεφάλαιο των ΗΠΑ. Έτσι άρχισε η «χρυσή» 30ετής περίοδος της μεταπολεμικής σταθερότητας. Είναι η εποχή που «γεννιούνται» οι βασικοί πυλώνες του παγκόσμιου μεταπολεμικού μηχανισμού ανασυγκρότησης. Στην περίφημη «σύνοδο των σοφών» του Μπρέτον Γουντς σχεδιάστηκε τον Ιούλιο του 1944 η σύσταση της Παγκόσμιας Τράπεζας και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) με συμμετοχή των ΗΠΑ και 29 ιδρυτικών χωρών-μελών που συνεισέφεραν το 80% του κεφαλαίου (συμμετοχή και της Ελλάδας με 5 εκατ. δολάρια). Στόχος του ΔΝΤ, η σταθερότητα των διεθνών ισοτιμιών, η μετατρεψιμότητα των νομισμάτων και η διευκόλυνση του διεθνούς εμπορίου. Έναν χρόνο αργότερα, ακολουθεί η σύσταση του ΟΗΕ, με σκοπό την εδραίωση της ειρήνης, της Γενικής Συμφωνίας Δασμών και Εμπορίου (GATT), την οποία διαδέχθηκε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου (ΠΟΕ),

WIKIPEDIA

ΑΝΑΔΡΟΜΗ ●

Οι ΗΠΑ ενορχήστρωσαν το 1947 το σχέδιο Μάρσαλ, που πήρε το όνομά του από τον στρατηγό και υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζορτζ Μάρσαλ.

Το 1957 ιδρύεται η Ευρωπαϊκή Κοινότητα Ατομικής Ενέργειας ή Ευρατόμ, που θέτει υπό κοινό έλεγχο την παραγωγή της ατομικής ενέργειας.

και του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ).

επιρροή. Δύο χρόνια αργότερα ιδρύεται και η στρατιωτική αμυντική συμμαχία της Δύσης, το ΝΑΤΟ. Τότε είναι που μπαίνουν και τα θεμέλια της ευρωπαϊκής ενοποίησης με τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ), εμπνευσμένη από τον Γάλλο αξιωματούχο και εν συνεχεία πρώτο πρόεδρο της Ανώτατης Αρχής της ΕΚΑΧ, Ζαν Μονέ, με τη Διακήρυξη του Γάλλου υπουργού Εξωτερικών Ρομπέρ Σουμάν τον Μάιο του 1950, με πρωταρχικό στόχο να εξαλειφθεί η προαιώνια αντιπαράθεση Γαλλίας - Γερμανίας και δευτερευόντως την από κοινού διαχείριση της παραγωγής άνθρακα και χάλυβα. Το 1957 ιδρύεται η Ευρωπαϊκή Κοινότητα Ατομικής Ενέργειας (ΕΚΑΕ) ή Ευρατόμ, που θέτει υπό κοινό έλεγχο την παραγωγή και διάθεση της ατομικής ενέργειας και εν συνεχεία η

Ο Ψυχρός Πόλεμος Την ώρα όμως που τελείωνε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, άρχιζε ένας νέος, ακήρυχτος Ψυχρός Πόλεμος, που τα επόμενα 44 χρόνια θα οδηγούσε στη δημιουργία δύο υπερδυνάμεων (της Δύσης με επικεφαλής τις ΗΠΑ και της Ανατολής με επικεφαλής την αχανή Σοβιετική Ένωση). Με τη συλλογιστική ότι η φτώχεια θα έριχνε την καθημαγμένη από τον πόλεμο Ευρώπη στην «αγκαλιά» των κομμουνιστών, οι ΗΠΑ ενορχήστρωσαν το 1947 το σχέδιο Μάρσαλ, που πήρε το όνομά του από τον στρατηγό και υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζορτζ Μάρσαλ, για να ανοικοδομήσουν τη γηραιά ήπειρο, δημιουργώντας μία νέα οικονομική τάξη υπό την αμερικανική

2010 24 ΑΠΡ.

116

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

2010

10 ΜΑΐΟΥ

Το ταξίδι με την τρόικα ξεκίνησε

Εγεννήθη ο ΕFSM

Την Παρασκευή 23 Απριλίου 2010, ο πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου, με φόντο το ακριτικό Καστελόριζο, ανακοινώνει την προσφυγή της Ελλάδας στον μηχανισμό στήριξης. «Οι εταίροι μας θα συνδράμουν αποφασιστικά, ώστε να παράσχουν στην Ελλάδα το απάνεμο λιμάνι που θα μας επιτρέψει να ξαναχτίσουμε το σκάφος μας με γερά και αξιόπιστα υλικά». Πάμε... τρόικα και αδιευκρίνιστων χρόνων λιτότητα.

Εγεννήθη ο ΕFSM για την παροχή βοήθειας προς τα κράτη-μέλη με δημοσιονομικά προβλήματα. Ο πρώτος και προσωρινός «Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Χρηματοπιστωτικής Σταθεροποίησης», που βασίστηκε σε κεφάλαια τα οποία αντλήθηκαν από τις αγορές και κατοχυρώθηκαν από την Κομισιόν, χρησιμοποιώντας τον προϋπολογισμό της Ε.Ε. ως εγγύηση. Η συνεδρίαση της 9ης Μαΐου των «27» είχε κι ένα απρόβλεπτο, την εισαγωγή σε νοσοκομείο των Βρυξελλών του Γερμανού ΥΠΟΙΚ Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, με αλλεργία.

SHUTTERSTOCK

εποχή της ραγδαίας εκβιομηχάνισης. Ωστόσο, η χρυσή 30ετία της διεθνούς μεταπολεμικής σταθερότητας μπαίνει στην «αρχή του τέλους» της με τη δεκαετία του ’60, καθώς μαίνεται ο πόλεμος του Βιετνάμ, αφήνοντας το αποτύπωμά του στις κατοπινές κοινωνικές-πολιτικές εξελίξεις.

Η χρυσή 30ετία της διεθνούς μεταπολεμικής σταθερότητας μπαίνει στην «αρχή του τέλους» της με τη δεκαετία του ’60, καθώς μαίνεται ο πόλεμος του Βιετνάμ. Μάρτιος 1963. Αλεξιπτωτιστές πηδούν από αεροπλάνα των ΗΠΑ στην επαρχία Tay Ninh του Νότιου Βιετνάμ.

Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ) με συμμετοχή έξι χωρών για τη δημιουργία κοινής αγοράς. Ραγδαία εκβιομηχάνιση Καθ’ όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του 1950

οι ρυθμοί ανάπτυξης της ΕΣΣΔ ήταν ταχύτεροι από κάθε άλλη δυτική χώρα, ενώ με τον ίδιο ρυθμό αυξάνονταν και οι οικονομίες των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης. Αρχίζει μία περίοδος παγκόσμιας και συνεχούς οικονομικής μεγέθυνσης, ανοίγοντας τον δρόμο στην

2011 6 ΙΟΥΝ.

Το «καλοκαίρι των Αγανακτισμένων» Χιλιάδες άνθρωποι χωρίς κάποιο κομματικό κάλεσμα άρχισαν να βγαίνουν στις πλατείες τον Μάιο του 2011, καθιστώντας το «καλοκαίρι των Αγανακτισμένων» κατά της λιτότητας την πρώτη μεταπολιτική λαϊκή εκδήλωση που δεν μπαίνει στα κλασικά αναλυτικά εργαλεία της πολιτικής θεωρίας.

Οι πρώτοι μεγάλοι τριγμοί Η «χρυσή τριακονταετία» του κεϊνσιανισμού και της διεθνούς οικονομικής σταθερότητας φθάνει στο τέλος της τη δεκαετία του '70. Το σύστημα των σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών του Μπρέτον Γουντς καταρρέει. Οι δυνάμεις της αγοράς γίνονται το κυρίαρχο μότο και ο νεοφιλελευθερισμός επικρατούσα ιδεολογία. Παράλληλα, οι δυτικές κοινωνίες ανακαλύπτουν πως η ροή του πετρελαίου δεν είναι «for free», με το πρώτο αραβικό εμπάργκο το 1973. Η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991 και των χωρών του «υπαρκτού σοσιαλισμού» δίνει ώθηση στο ευρωπαϊκό εγχείρημα, με τη δημιουργία της Ε.Ε. και της ΟΝΕ. Οι πρώτες μεγάλες, ωστόσο, οικονομικές και χρηματιστηριακές κρίσεις (ασιατικές τίγρεις, κατάρρευση dot.com) επαναφέρουν τη συζήτηση για το πώς θα γιατρευτεί η παγκόσμια οικονομική αστάθεια, ενώ το τρομοκρατικό χτύπημα της 11ης Σεπτεμβρίου στη Νέα Υόρκη ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο διεθνών γεωπολιτικών ανακατατάξεων, με τον πόλεμο κατά της διεθνούς τρομοκρατίας να συνεχίζεται μέχρι τις ημέρες μας. Αλλά ας πάρουμε το νήμα από την αρχή. Ο πόλεμος του Βιετνάμ έφερε και το τέλος της διεθνούς μεταπολεμικής νομισματικής σταθερότητας. Τον Αύγουστο του 1971 ο Αμερικανός πρόεδρος Ρίτσαρντ Νίξον δίνει τη χαριστική βολή στον κανόνα του χρυσού και στο σύστημα σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών, γνωστό ως Μπρέτον Γουντς, ►

Η δεκαετία του '70 έμεινε στην ιστορία ως περίοδος στασιμοπληθωρισμού, υψηλής ανεργίας και έντονων κοινωνικοπολιτικών αναταράξεων.

2011

12 ΝΟΕ.

Κυβέρνηση Παπαδήμου Αλλαγή ενοίκου στο Μέγαρο Μαξίμου χωρίς εκλογές. Στις 11 Νοεμβρίου 2011, ο τραπεζίτης Λουκάς Παπαδήμος ορκίστηκε πρωθυπουργός και η τρικομματική (ΠΑΣΟΚ, Ν.Δ., ΛΑΟΣ) κυβέρνησή του έλαβε ψήφο εμπιστοσύνης από 255 βουλευτές. Στην πρώτη δήλωσή του ο Λ. Παπαδήμος τόνισε ότι έργο της κυβέρνησής του είναι η εφαρμογή της οικονομικής πολιτικής που απορρέει από το παρόν και το επόμενο μνημόνιο. ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

117

ΑΝΑΔΡΟΜΗ ●

► που χαρακτήριζε την παγκόσμια οικονομία επί μία τριακονταετία. Οι ισοτιμίες των νομισμάτων δεν θα καθορίζονται πλέον με βάση την αξία του χρυσού, αλλά με την ισοτιμία του δολαρίου, όπως αυτή διαμορφώνεται στη διεθνή χρηματαγορά. Η δεκαετία του '70 έμεινε στην ιστορία ως περίοδος στασιμοπληθωρισμού, υψηλής ανεργίας και έντονων κοινωνικοπολιτικών αναταράξεων. Ωστόσο, ουδέν κακόν αμιγές καλού. Η κρίση του δολαρίου έθεσε τις βάσεις να αρχίσουν οι πρώτες συζητήσεις για την ανάγκη οι Ευρωπαίοι να αποκτήσουν το δικό τους νόμισμα, κάτι το οποίο θα γίνει πραγματικότητα πολλά χρόνια αργότερα.

Τον Αύγουστο του 1971 ο Αμερικανός πρόεδρος Ρίτσαρντ Νίξον δίνει τη χαριστική βολή στον κανόνα του χρυσού.

Η α' πετρελαϊκή κρίση Στο ντόμινο υποτιμήσεων που ακολουθεί και το οποίο ανεβάζει διεθνώς σε διψήφια ποσοστά τον πληθωρισμό, έρχεται να προστεθεί και η πρώτη πετρελαϊκή κρίση. Ο ΟΠΕΚ, με πρωτοβουλία της κυρίαρχης χώρας-μέλους, της Σαουδικής Αραβίας, κλείνει τη στρόφιγγα του πετρελαίου για να τιμωρήσει τη Δύση για την υποστήριξη που παρείχε στο Ισραήλ στον αραβοϊσραηλινό πόλεμο του Οκτωβρίου του 1973 (πόλεμος του Γιομ Κιπούρ). Μια δεύτερη πετρελαϊκή κρίση το 1979 με την ανατροπή του σάχη του Ιράν έρχεται να προστεθεί στο διεθνές ασταθές οικονομικό και πολιτικό τοπίο. Η πετρελαϊκή κρίση και η συνειδητοποίηση του πόσο εξαρτημένη είναι η ανθρωπότητα από τον «μαύρο χρυσό», γέννησε παράλληλα και τις πρώτες αμφισβητήσεις και συζητήσεις για την ανάγκη απεξάρτησης της παγκόσμιας οικονομίας από τους υδρογονάνθρακες και τις καταστροφικές επιπτώσεις στη βιωσιμότητα του πλανήτη. Οι κρίσεις της δεκαετίας του '70 και αρχών αυτής του '80 είχαν αποτέλεσμα να εμφανιστούν με «λίφτινγκ» οι παλιές ιδέες του οικονομολόγου Άνταμ Σμιθ για «το αόρατο

χέρι της αγοράς», μετακινώντας διεθνώς το πολιτικό τοπίο δεξιότερα. Τουλάχιστον στις ΗΠΑ και τη Βρετανία, μιας και αντιθέτως στον ευρωπαϊκό Νότο (Ελλάδα, Ισπανία, Πορτογαλία) αλλά και τη Γαλλία ανθούν για λίγο οι σοσιαλιστικές και σοσιαλδημοκρατικές αντιλήψεις. «Στοπ» στον κρατικό παρεμβατισμό Το 1976 τιμάται με το Νόμπελ Οικονομίας ο Αμερικανός οικονομολόγος Μίλτον Φρίντμαν, θεωρούμενος γκουρού του νεοφιλελευθερισμού, οικονομική θεωρία που αρχίζει να κερδίζει έδαφος. Η… αντεπανάσταση στον Κέινς θα κυριαρχήσει διεθνώς μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης τη δεκαετία του ’90, καθώς αυτή θα συμπαρασύρει μαζί της και τις σοσιαλδημοκρατικές αντιλήψεις περί παρέμβασης του κράτους και αναδιανομής του εισοδήματος. Σε αντίθεση με τις ιδέες περί κρατικού παρεμβατισμού του Κέινς, που χαρακτήριζαν «δεξιές» και «αριστερές» πολιτικές στη μεταπολεμική Ευρώπη και στις ΗΠΑ, ο Φρίντμαν υποστηρίζει πως οι κυβερνητικές παρεμβάσεις επιδεινώνουν την κρίση. Για τον Φρίντμαν το χρηματιστήριο δεν είναι «καζίνο», όπως υποστήριζαν οι κεϊνσιανοί της εποχής του, αλλά μέσο για την εξάπλωση της ευημερίας, του πλούτου και της κοινωνικής προόδου. Οι ιδέες του βρήκαν άμεσα πεδίο εφαρμογής στη Βρετανία της Μάργκαρετ Θάτσερ στις αρχές της δεκαετίας του '80, με τις μαζικές ιδιωτικοποιήσεις των επιχειρήσεων κοινής ωφέλειας αλλά και το επονομαζόμενο «big bung» στα μέσα της δεκαετίας, που κατέστησε το χρηματιστήριο του Λονδίνου και το Σίτι βασικό μοχλό της οικονομικής ανάπτυξης. Στις ΗΠΑ, με τις πολιτικές του προέδρου Ρόναλντ Ρέιγκαν άρχισε το ξήλωμα των «περιοριστικών» νομοθεσιών της εποχής του «Νιου Ντιλ», που θα ολοκληρωθεί στα τέλη του '90.

2012 13 ΦΕΒ.

Πολιτική κρίση Με 199 «ναι» σε νέα εποχή ύφεσης και άγριας λιτότητας. Κόλαση φωτιάς στην Αθήνα κατά τη διάρκεια συζήτησης για το νέο μνημόνιο, χάος και στη Βουλή. Η κρίση, η οποία ξεκίνησε ως οικονομική και μετετράπη σε κρίση διακυβέρνησης, προσέλαβε χαρακτηριστικά πολιτικής κρίσης. Μετά την ψηφοφορία, το ΠΑΣΟΚ διέγραψε 23 βουλευτές, χάνοντας και τη δεδηλωμένη, η Ν.Δ. 21 και ο ΛΑΟΣ 2.

118

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

2012 5 ΜΑΡ.

PSI: Η μεγαλύτερη αναδιάρθρωση χρέους παγκοσμίως Τον Μάρτιο του 2012 πραγματοποιήθηκε η μεγαλύτερη αναδιάρθρωση χρέους παγκοσμίως, με το «κούρεμα» των ελληνικών ομολόγων. Με το PSI διαγράφηκε χρέος ύψους 106 δισ. ευρώ, αλλά το πλαίσιο συμφωνίας με τους δανειστές προέβλεπε τη λήψη νέων δανείων ύψους 130 δισ. ευρώ. Από τα νέα δάνεια, τα 49 δισ. ευρώ δεσμεύτηκαν για την ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών, που υπέστησαν μεγάλο πλήγμα στην κεφαλαιακή τους επάρκεια, ενώ έμειναν χωρίς ανταλλάγματα τα Ταμεία, οι φορείς του Δημοσίου και τα φυσικά πρόσωπα.

EUROKINISSI

Η «Μαύρη Δευτέρα» του 1987 Το ανεξέλεγκτο των δυνάμεων της αγοράς και η «χρηματιστικοποίηση» της οικονομίας δοκιμάστηκαν ωστόσο με το κραχ της «Μαύρης Δευτέρας» του 1987. Ο δείκτης των δεικτών, ο Dow Jones, υποχωρούσε τη «Μαύρη Δευτέρα» του Οκτωβρίου του 1987 κατά 22,6%, καταγράφοντας τη μεγαλύτερη πτώση από την εποχή του κραχ του '29. Η «Μαύρη Δευτέρα» του 1987 δεν εξελίχθηκε ωστόσο σε νέα «Μεγάλη Ύφεση». Οι μεγάλοι χαμένοι του κραχ του 1987 ήταν οι αστέρες της Wall Street, η γενιά των «γιάπις», των «χρυσών παιδιών» που πλούτιζαν εν μια νυκτί, χωρίς να ορρωδούν μπροστά σε τίποτα. Χαρακτηριστική η φυσιογνωμία του αδίστακτου χρηματιστή Γκόρντον Γκέκο, που ενσάρκωσε με επιτυχία ο ηθοποιός Μάικλ Ντάγκλας στην ταινία «Wall Street» του Όλιβερ Στόουν το 1987. Η αμερικανική οικονομία ξεπέρασε σχετικά ανώδυνα το σοκ και εισερχόταν μετά την ύφεση του 1990-91 σε μια νέα εποχή οικονομικών επιδόσεων «ντριμ τιμ»: ξέφρενης ανάπτυξης και χαμηλής ανεργίας. Παράλληλα, η εποχή της «νέας οικονομίας» ανατέλλει…

Ο δείκτης Dow Jones υποχωρούσε τη «Μαύρη Δευτέρα» του Οκτωβρίου του 1987 κατά 22,6%.

Σε αντίθεση με τις ιδέες του Κέινς, ο οικονομολόγος Μίλτον Φρίντμαν υποστηρίζει πως οι κυβερνητικές παρεμβάσεις επιδεινώνουν την κρίση.

Το τέλος του «υπαρκτού σοσιαλισμού» Η δεκαετία του '90 συγκλονίζεται από την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης και του «υπαρκτού σοσιαλισμού», συμπαρασύροντας μαζί της όχι μόνο τις ιδέες του Μαρξ αλλά και του Κέινς. Η παλιά ΕΟΚ μετεξελίσσεται πλέον σε Ε.Ε., που διευρύνεται αρχικά αποδεχόμενη τις άλλοτε ουδέτερες χώρες, την Αυστρία, τη Σουηδία και τη Φινλανδία και αργότερα πολλές από τις χώρες του άλλοτε ανατολικού μπλοκ. Φαντάζει πλέον ως μοναδικός φάρος σταθερότητας, ιδιαίτερα μετά την τραυματική εμπειρία της διάλυσης της Γιουγκοσλαβίας και του πρώτου πολέμου σε ευρωπαϊκό έδαφος μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. ►

2013

2015

Χάθηκαν 35,5 δισ.

Τομή στο πολιτικό σκηνικό

26 ΙΑΝ.

Το ύψος του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών επέστρεψε στα επίπεδα του 2004 στο τρίτο τρίμηνο του 2012, και η επενδυτική δαπάνη γύρισε 10 χρόνια πίσω, λόγω λιτότητας.

26 ΙΑΝ.

Ιστορική νίκη της Αριστεράς, τομή στο μεταπολιτευτικό πολιτικό τοπίο, επτακομματική η Βουλή. «Η Ελλάδα απορρίπτει την τιμωρητική πολιτική της λιτότητας», γράφουν οι Financial Times.

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

119

ΑΝΑΔΡΟΜΗ ●

Η Remington στην οποία ο Πάνος Αθανασιάδης έγραφε τα πρώτα φύλλα του «Δελτίου».

Ξεφυλλίζοντας τον τόμο με τις εξαγωγές της περιόδου 1925 -1926 του Ναυτικού & Εμπορικού Δελτίου Πειραιώς, διαβάζουμε ανά στήλη το είδος του εμπορεύματος, τον προορισμό, το όνομα του «ατμόπλοιου», καθώς και το όνομα του φορτοεκφορτωτή.

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Από τη γραφομηχανή στο κινητό Η εξέλιξη και η εφαρμογή των νέων τεχνολογιών στην ενημέρωση και τη δημοσιογραφία μέσα από την αίθουσα σύνταξης της «Ν» Της Νατάσας Στασινού nstasinou@naftemporiki.gr

ΑΝΑΔΡΟΜΗ ●

Η ανάδυση της Γερμανίας ως οικονομικής υπερδύναμης στην Ευρώπη επισπεύδει την οικονομική και νομισματική ολοκλήρωση της Ε.Ε.

► Η ανάδυση της Γερμανίας ως οικονομικής και πολιτικής υπερδύναμης στην Ευρώπη επισπεύδει την οικονομική και νομισματική ολοκλήρωση της Ε.Ε., με τη δημιουργία του ευρώ. Το 1992 συνάπτεται η συνθήκη του Μάαστριχτ, που θα εξελιχθεί σε βίβλο του ευρώ, το κοινό νόμισμα που μπαίνει στη ζωή μας, αρχικά ως «εικονικό» νόμισμα το 1999 και κατόπιν ως πραγματικό, με κέρματα και χαρτονομίσματα, το 2002. Η πορεία προς το ευρώ δεν ήταν ανέφελη, με τον πρόδρομό του, τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Συναλλαγματικών Ισοτιμιών, να μαστίζεται από αλλεπάλληλες κρίσεις στις αρχές του '90, με αποκορύφωμα την έξοδο της στερλίνας από αυτόν το 1992. H δεκαετία του '90 έμοιαζε να βάζει τέλος στις διαιρέσεις του παρελθόντος, το «περιβόητο τέλος της ιστορίας», του Αμερικανού πολιτικού επιστήμονα Φράνσις Φουκουγιάμα, η πραγματικότητα ωστόσο ήταν εντελώς διαφορετική. Η κατάρρευση των «ασιατικών τίγρεων» Μια νομισματική κρίση στο Μεξικό το 1994 ήταν ο προάγγελος αυτής που θα σάρωνε τις αναδυόμενες αγορές, με τη χρηματιστηριακή και νομισματική κατάρρευση των «ασιατικών τίγρεων» το 1997-98 (Ταϊλάνδη, Ινδονησία, Νότ. Κορέα), καθώς και της Ρωσίας, με απόγειο την κρίση και πτώχευση της Αργεντινής το 2001. Η νομισματική κρίση και πτώχευση της Ρωσίας το 1998 στάθηκε μάλιστα το έναυσμα για την ανάδυση έναν χρόνο αργότερα του άστρου του Βλαντιμίρ Πούτιν. Η ασιατική κρίση του 1997-98 ήταν η πρώτη μεγάλη κρίση της παγκοσμιοποίησης, της κυριαρχίας των χρηματιστηρίων και των ελεύθερων αγορών. Η οικονομική φιλελευθεροποίηση οχυρωνόταν θεσμικά με την ίδρυση του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου

(ΠΟΕ) το 1995. Η πρώτη του υπουργική σύνοδος το 1999 γέννησε ωστόσο και το μεγάλο κίνημα αμφισβήτησης του Σιάτλ και της Γένοβας, που με εναλλακτικά φόρουμ και επεισοδιακές διαδηλώσεις έβαζε στο στόχαστρο διεθνείς οργανισμούς όπως το ΔΝΤ και η G7, πολιορκώντας τις συνόδους τους. Η χρηματιστηριακή φούσκα dot.com Στον δυτικό κόσμο η χρηματιστηριακή ευφορία για τη «νέα οικονομία» του Διαδικτύου και του «λαϊκού καπιταλισμού» των… μετόχων έσκαγε με πάταγο στα τέλη της δεκαετίας του '90, αρχές του 2000. Με το σπάσιμο της χρηματιστηριακής φούσκας dot.com το 2002 είχαν χαθεί 5 τρισ. δολάρια σε σχέση με το απόγειο της χρηματιστηριακής ανόδου. Ο δείκτης της «νέας οικονομίας», ο Nasdaq, είχε στις 9 Οκτωβρίου 2002 απολέσει 1.114 μονάδες, 78% σε σχέση με τα υψηλά του 1999. Όσο για τη δική μας χρηματιστηριακή ευφορία τού «κάθε χωριό και… ΕΛΔΕ (εταιρείες λήψης και διαβίβασης εντολών)», εξελίχθηκε σε εφιάλτη για χιλιάδες μικρομετόχους που πίστεψαν πως θα πλούτιζαν από τη μια μέρα στην άλλη. Το τρομοκρατικό χτύπημα στους Δίδυμους Πύργους στη Νέα Υόρκη την 11η Σεπτεμβρίου 2001 άνοιγε ένα νέο κεφάλαιο διεθνούς γεωπολιτικής αστάθειας, με τη δεκαετία να κλείνει με την κατάρρευση της Lehman Brothers και τη μεγαλύτερη παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση από το 1929. Η επιστροφή των φαντασμάτων Η πρώτη εικοσαετία του νέου αιώνα ήταν η εικοσαετία της επιστροφής των φαντασμάτων - ήταν η εποχή των τριών διαδοχικών κρίσεων και της απειλής της νέας Μεγάλης Ύφεσης. Από την πτώση της Lehman Brothers και την κρίση χρέους της Ευρωζώνης έως το Brexit και την κρίση της πανδημίας, το τέλος των ψευδαισθήσεων και η κατάρρευση του laissez

2015

29 ΙΟΥΝ.

120

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

2015 6 ΙΟΥΛ.

Capital controls

Μετά το «Όχι»

Η επιβολή των περιορισμών στην ανάληψη μετρητών και τη μεταφορά κεφαλαίων έγινε δύο 24ωρα μετά το διάγγελμα του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα το βράδυ της Παρασκευής 26 Ιουνίου για το δημοψήφισμα. Ουρές στα ATMs. Εκτιμάται ότι μέχρι να τεθεί το πλαφόν της ανάληψης στα 60 ευρώ, τη Δευτέρα 29/6, οι εκροές από τις τράπεζες άγγιξαν το 1 δισ. ευρώ. Οι τράπεζες προχώρησαν σε αργία και το Χ.Α. παρέμεινε κλειστό έως τις 3 Αυγούστου.

Το πρώτο έπειτα από το 1974 εν Ελλάδι δημοψήφισμα. Κόντρα σε αρκετές από τις προβλέψεις, και όπως εικάζεται και στις προσδοκίες του στενού πυρήνα του Μαξίμου, το βράδυ της 5ης Ιουλίου 2015, το «όχι» επικρατεί με συνολικό ποσοστό 61,31% έναντι 38,69%. Και τώρα τι; Με πρωτοβουλία Μέρκελ-Ολάντ συγκαλείται έκτακτη Σύνοδος Κορυφής.

EPA

2015

13 ΙΟΥΛ.

faire καπιταλισμού έφεραν πίσω τους εφιάλτες του Μεσοπολέμου. Έθρεψαν τους νέους εθνικισμούς, έδωσαν φόρα στο κύμα του λαϊκισμού, γέννησαν τον τραμπισμό και, μέσα από την έκρηξη των κοινωνικών ανισοτήτων, μετέτρεψαν τη χρηματοπιστωτική κρίση σε κρίση βαθιά οικονομική και κοινωνική. Οι παγκόσμιες βεβαιότητες κλονίστηκαν συθέμελα ένα πρωινό Δευτέρας, στις 15 Σεπτεμβρίου του 2008. Η Lehman Brothers, η τέταρτη μεγαλύτερη τράπεζα των Ηνωμένων Πολιτειών, κατέρρευσε υπό το βάρος ζημιών 60 δισ. δολαρίων. Χρηματιστηριακή αξία 46 δισ. δολαρίων χάθηκε μέσα σε λίγα λεπτά και 25.000 άνθρωποι έμειναν άνεργοι. Ήταν η πτώση των «Δίδυμων Πύργων» της αμερικανικής οικονομίας. Δεν ήταν όμως κεραυνός εν αιθρία. Ήταν το τέλος του μεγάλου πάρτι που είχε εκτοξεύσει σε ιλιγγιώδη επίπεδα τις τιμές των ακινήτων στις ΗΠΑ. Τα τοξικά χρέη της αγοράς subprime -τα «κόκκινα», υπερεπισφαλή στεγαστικά δάνεια- είχαν τιτλοποιηθεί σε νέα δομημένα προϊόντα και οι μεταπωλήσεις τους σε μια χρηματοπιστωτική αγορά με σχεδόν ανύπαρκτη εποπτεία μοίρασαν υπερκέρδη για μια δεκαετία. Και όταν η φούσκα έσκασε, ο τότε υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Χανκ Πόλσον και ο κεντρικός τραπεζίτης Μπεν Μπερνάνκι αποφάσισαν ότι δεν χρειάζεται να ανοίξουν αλεξίπτωτο: άφησαν τη Lehman Brothers να καταρρεύσει και επέτρεψαν, μέσα σε ένα Σαββατοκύριακο, την πιο μεγάλη χρεοκοπία στην ιστορία. Ήταν οι ίδιοι που έναν χρόνο πριν δεν είδαν, ή δεν είχαν θελήσει να δουν, τα πρώιμα σημάδια της κρίσης στην κατάρρευση των δύο hedge funds της Bear Sterns. Ο οικονομολόγος Τζέφρι Σακς έχει πει ότι «ήταν το μεγαλύτερο λάθος οικονομικής πολιτικής από την εποχή της Μεγάλης Ύφεσης». Ο ίδιος ο Μπεν Μπερνάνκι (πρόεδρος ►

Αριστερά, η Lehman Brothers, η τέταρτη μεγαλύτερη τράπεζα των Ηνωμένων Πολιτειών, κατέρρευσε υπό το βάρος ζημιών 60 δισ. δολαρίων. Χρηματιστηριακή αξία 46 δισ. δολαρίων χάθηκε μέσα σε λίγα λεπτά και 25.000 άνθρωποι έμειναν άνεργοι.

2015 1 ΣΕΠ.

Τρίτο μνημόνιο

Προσφυγικό

Ο Αλέξης Τσίπρας εξέρχεται από την αίθουσα έπειτα από μαραθώνια διαπραγμάτευση 17 ωρών, κατά την έκτακτη Σύνοδο Κορυφής των Ευρωπαίων ηγετών στις Βρυξέλλες, έχοντας καταλήξει σε συμφωνία με τους δανειστές για μία τρίτη διάσωση, μέσω ενός τριετούς προγράμματος 82-86 δισ. ευρώ, υπό την προϋπόθεση η κυβέρνηση να λάβει σκληρά μέτρα, όπως, μεταξύ άλλων, μεταφορά σε ένα υπερταμείο περιουσιακών στοιχείων του Δημοσίου.

Το καλοκαίρι του 2015, στις αρχές της προσφυγικής κρίσης, η καγκελάριος Άγκελα Μέρκελ πήρε την απόφαση να ανοίξει τα γερμανικά σύνορα, με τη διάσημη ρήση της: «Θα τα καταφέρουμε» (Wir schaffen das). Toν Σεπτέμβριο κάλεσε τα κράτη-μέλη να δεχτούν την ποσόστωση, για μία δίκαιη κατανομή των προσφύγων στην Ευρώπη, ενώ τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου βούλιαζαν από χιλιάδες αφίξεις. ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

121

Ο τότε πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Ζαν Κλοντ Τρισέ αποφάσιζε να αυξήσει επιτόκια εν μέσω κρίσης χρέους.

► της Fed), λίγο μετά την κατάρρευση της Lehman, επέμενε πως η άνοιξη βρίσκεται προ των πυλών και προεξοφλούσε ότι η οικονομία θα ανθήσει μέσα από τα συντρίμμια. Λίγους μήνες αργότερα η Αμερική τον διέψευδε μετρώντας 13 εκατομμύρια ανέργους, άλλα 11 εκατομμύρια part timers και κατεστραμμένο το 15% του εργατικού δυναμικού της χώρας. Η Fed είχε ήδη ρίξει στο ναδίρ τα επιτόκια και η κυβέρνηση Ομπάμα είχε ρίξει 426 δισ. δολάρια στην αγορά μέσα από το πρόγραμμα TARP για τη στήριξη του χρηματοπιστωτικού συστήματος - όμως εκείνο που ο οικονομολόγος, βραβευμένος με το νόμπελ Οικονομικών Επιστημών Πολ Κρούγκμαν περιέγραφε ως «απαρχή της νέας Μεγάλης Ύφεσης» είχε ήδη ξεκινήσει και το ντόμινο είχε ήδη περάσει στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού.

ΕΡΑ

Κρίστοφερ Μαχόνεϊ: Η Γερμανίδα καγκελάριος Μέρκελ και ο Σόιμπλε έκριναν πως πρέπει να θυσιαστούν οι αποικίες για να μείνει στο απυρόβλητο η μητέρα-πατρίδα.

ΕΡΑ

ΑΝΑΔΡΟΜΗ ●

Το «whatever it takes» του Μάριο Ντράγκι το 2012 ήταν το σήμα για να πέσει χρήμα από το ελικόπτερο στις οικονομίες του ευρώ.

Η κρίση του ευρώ Η κατάρρευση της Lehman Brothers φύτεψε τον σπόρο για την κρίση του ευρώ - μια κρίση που ξεκίνησε ως χρηματοπιστωτική και εξελίχθηκε στην κρίση χρέους που απείλησε την ίδια την ύπαρξη του κοινού νομίσματος. Μαζί, ανέδειξε τις εκ γενετής στρεβλώσεις στο οικοδόμημα της νομισματικής ένωσης και έφερε σε σύγκρουση μέχρις εσχάτων δύο σχολές νεοκεϊνσιανιστές και νεοφιλελεύθερους. Ο Κρούγκμαν κήρυττε ξανά πως η λιτότητα δεν μπορεί να κινητοποιήσει μια πεθαμένη οικονομία, έλεγε ότι μόνον το «ζεστό χρήμα» στην αγορά μπορεί να ανατάξει τη ζήτηση και την ανάπτυξη, και κατακεραύνωνε τον Σόιμπλε λέγοντας ότι «καλεί τους λαούς σε αυτομαστίγωμα». Ο τότε πρόεδρος της ΕΚΤ όμως, Ζαν Κλοντ Τρισέ, αποφάσιζε να αυξήσει επιτό-

2016

25 ΙΟΥΝ.

κια εν μέσω κρίσης χρέους και η Γερμανία επέλεγε να στήσει νέα Γραμμή Ζίγκφριντ στα νότια σύνορά της: Όπως λέει ο πρώην αντιπρόεδρος της Moody's Κρίστοφερ Μαχόνεϊ, η Γερμανίδα καγκελάριος Μέρκελ και ο Σόιμπλε έκριναν πως «πρέπει να θυσιαστούν οι αποικίες για να μείνει στο απυρόβλητο η μητέρα-πατρίδα». Το αποτέλεσμα ήταν η Ελλάδα να πληρώσει τα τρία Μνημόνια των 326 δισ. ευρώ με τη μεγαλύτερη ύφεση στα παγκόσμια μεταπολεμικά χρονικά με σωρευτική απώλεια ΑΕΠ 25%, τρεις ακόμη χώρες -Κύπρος, Πορτογαλία και Ιρλανδία- να χρειαστούν πακέτα διάσωσης και η Ισπανία, η τέταρτη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωζώνης, να αναγκαστεί σε τραπεζικό bailout. Το σημείο καμπής ήρθε τον Ιούλιο του 2012, όταν ο Μάριο Ντράγκι μηδένισε το

2016 22 ΝΟΕ.

Brexit με 51,9% Το αποτέλεσμα φάνηκε να ξαφνιάζει ακόμη και εκείνους που επί χρόνια πάλευαν γι’ αυτό. Οι Βρετανοί τάχθηκαν σε ποσοστό 51,9% υπέρ του Brexit, προκαλώντας αναταράξεις στις αγορές, στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και στην ίδια τους την πολιτική σκηνή. Η χώρα έγινε το πρώτο μέλος που αποχώρησε επισήμως από την Ε.Ε. το βράδυ της 31ης Ιανουαρίου 2020.

122

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Κυπριακό Στην Ελβετία, το Κυπριακό γράφει Ιστορία, που σίγουρα δεν κινείται σε ευθεία. Από το 1959 και τις συμφωνίες Ζυρίχης - Λονδίνου με τη «Συνθήκη Εγγυήσεων», που αποτέλεσε την απαρχή προκλήσεων, στο Μπούργκενστοκ του 2004, στο Μοντ Πελεράν του 2016, στη Γενεύη του 2017 και στο Κραν Μοντανά. Στο όρος των Προσκυνητών (Μοντ Πελεράν) αγκάθι ήταν οι εγγυήσεις.

SHUTTERSTOCK

συνολικά οι κεντρικές τράπεζες ανά τον κόσμο διοχέτευσαν ρευστότητα άνω των 8 τρισ. δολαρίων στο χρηματοοικονομικό σύστημα και οι κυβερνήσεις ισοπέδωσαν τους δημοσιονομικούς κανόνες, ρίχνοντας, όπως υπολογίζει το Bloomberg, περισσότερα από 28 τρισ. δολάρια στην πραγματική οικονομία. Και η Ευρώπη έκανε τη μεγάλη υπέρβαση: Δημιούργησε το Ταμείο Ανάκαμψης με δύναμη πυρός 700 δισ. ευρώ και προχώρησε στην πρώτη έκδοση κοινού χρέους - ήτοι, έκανε το πιο κοντινό βήμα προς το ευρωομόλογο κι έσπασε το γερμανικού ταμπού της «μη αμοιβαιοποίησης των χρεών».

Κατά την κρίση της πανδημίας του Covid-19 συνολικά οι κεντρικές τράπεζες ανά τον κόσμο διοχέτευσαν ρευστότητα άνω των 8 τρισ. δολαρίων στο χρηματοοικονομικό σύστημα.

κοντέρ του Τρισέ. Το «whatever it takes» ήταν το σήμα για να πέσει χρήμα από το ελικόπτερο και να αρχίσει η δεκαετία της υπερχαλαρής νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ - για κάποιους όμως, όπως η Ελλάδα, ήταν ήδη αργά. «Η κρίση του ευρώ ήταν συνδυασμός πολλών κρίσεων, πάνω απ’ όλα όμως ήταν κρίση διακυβέρνησης», λέει ο καθηγητής του LSE Λορέντζο Κοντόνιο - γεγονός που νομοτελειακά οδήγησε και σε κοινωνική κρίση. Η ασυμμετρία νομισματικής επέκτασης και δημοσιονομικής λιτότητας άφησε «κουτσό» το μπαζούκα του Ντράγκι και της ποσοτικής χαλάρωσης. Και η υπερχαλαρή νομισματική πολιτική της Fed και της ΕΚΤ έγινε όχημα για το νέο παγκόσμιο πάρτι των λίγων. Τα μηδενικά επιτόκια πυροδότησαν ράλι διαρκείας μετοχών και ομολόγων, πλούτισαν εκείνοι που μπορούσαν να ρίχνουν φθηνά κε-

φάλαια στις αγορές, και μέσα σε μια δεκαετία ο αριθμός των εκατομμυριούχων σε ΗΠΑ και Ευρώπη ανέβηκε από τα 3 στα 5 εκατομμύρια. Οι κοινωνικές ανισότητες διευρύνθηκαν, το ποσοστό των ανθρώπων που ζουν υπό την απειλή της φτώχειας ανέβηκε κατακόρυφα και μαζί με το πάρτι των αγορών έκαναν πάρτι ο νέος λαϊκισμός και ο αντισυστημισμός. Η πανδημία Κάπου εκεί, και με ανοιχτό ακόμη το τραύμα Ντόναλντ Τραμπ στην Αμερική, βρήκε την παγκόσμια οικονομία η τρίτη διαδοχική κρίση - η κρίση της πανδημίας και των lockdowns. Αυτή τη φορά, με νωπά τα διδάγματα του 2008 και του 2010, τα μπαζούκα βγήκαν ακαριαία και ήταν εκκωφαντικά. Σύμφωνα με την Bank of America, έγιναν 164 μειώσεις επιτοκίων μέσα σε λιγότερες από 150 ημέρες,

2017

22 ΜΑΡ.

Αθώωση για το Βατοπέδι Αθωώθηκαν από το Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων όλοι οι κατηγορούμενοι για την υπόθεση των ανταλλαγών του ελληνικού Δημοσίου με τη Μονή Βατοπεδίου, καθώς οι δικαστές αναγνώρισαν ότι τόσο η λίμνη Βιστωνίδα όσο και οι παραλίμνιες εκτάσεις ανήκουν στο Δημόσιο. Η ετυμηγορία έφερε ηχηρή επανεμφάνιση Καραμανλή, που δήλωσε ότι κλείνει μία μεγάλη πληγή, ενώ το ΠΑΣΟΚ υπενθυμίζει ότι δεν κρίθηκε ποτέ η εμπλοκή πολιτικών.

Οι νέες προκλήσεις Τώρα, το νέο στοίχημα είναι η αναίμακτη επιστροφή στην κανονικότητα - η νομισματική σύσφιγξη και η απόσυρση της κατακλυσμιαίας ρευστότητας της πανδημίας χωρίς να τεθεί σε κίνδυνο η εύθραυστη ανάκαμψη. Δεν πρόκειται για εγγυημένο στοίχημα και οι νέες προκλήσεις είναι ήδη ανοιχτές και σκληρές. Οι δαπάνες-μαμούθ την περίοδο της πανδημίας έχουν εκτοξεύσει το παγκόσμιο χρέος, δημόσιο και ιδιωτικό, σε ιλιγγιώδη επίπεδα. Στην Ευρώπη το χρέος της Ελλάδας βρίσκεται ήδη στο 200% του ΑΕΠ και της Ιταλίας αγγίζει το 180%, ενώ τα χρέη των μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων στις προηγμένες οικονομίες έχουν φθάσει στο 185% του ΑΕΠ. Την ίδια ώρα, ο παγκόσμιος ανταγωνισμός μαίνεται, με την Κίνα να απειλεί να εκθρονίσει τις ΗΠΑ από τη θέση της μεγαλύτερης παγκόσμιας οικονομίας έως το 2032 (σύμφωνα με τον Economist), παγιωμένα δόγματα και σχολές αμφισβητούνται και ο ρόλος του κράτους επαναπροσδιορίζεται -με τους υπέρμαχους του περιορισμού του κράτους να έχουν καθοδηγήσει πλέον τη μεγαλύτερη κρατική παρέμβαση στην ιστορία της ανθρωπότητας-, ενώ η έκρηξη της ψηφιακής οικονομίας ►

Με το σπάσιμο της χρηματιστηριακής φούσκας dot.com το 2002 είχαν χαθεί 5 τρισ. δολάρια σε σχέση με το απόγειο της χρηματιστηριακής ανόδου.

2018

18 ΙΟΥΝ.

Και το όνομα αυτής Βόρεια Μακεδονία Σε μια τελετή γεμάτη συμβολισμούς στη Μεγάλη Πρέσπα, υπεγράφη η συμφωνία για την ονοματοδοσία της ΠΓΔΜ. Για συμφωνία-σταθμό στα Βαλκάνια κάνει λόγο η διεθνής κοινότητα, έντονες αντιδράσεις από την αντιπολίτευση.

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

123

ΑΝΑΔΡΟΜΗ ●

Η μεγαλύτερη πολεμική επιχείρηση επί ευρωπαϊκού εδάφους μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο φέρνει την παγκόσμια οικονομία αντιμέτωπη με διπλό ενεργειακό και εφοδιαστικό κραχ.

και της αγοράς κρυπτονομισμάτων εγείρει νέα, επιτακτικά ζητήματα για την εποπτεία του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Ενώπιον αυτού του κάδρου ο -«συνήθης ύποπτος»- οικονομολόγος Νουριέλ Ρουμπινί ποντάρει ήδη στην επόμενη κρίση, που, όπως λέει, θα είναι η κρίση του στασιμοπληθωρισμού: «Το ερώτημα», γράφει, «δεν είναι το εάν θα έρθει, αλλά το πότε». Ο βραβευμένος με το Νόμπελ Οικονομικών Επιστημών Τζόζεφ Στίγκλιτς είναι λιγότερο απαισιόδοξος, αλλά όχι απαραιτήτως και αισιόδοξος. Λέει πως το μεγάλο στοίχημα είναι να μην κυριαρχήσουν ξανά «οι παραπλανημένες απόψεις που διαμόρφωσαν την οικονομική ατζέντα στα χρόνια προ της κρίσης». Και θυμίζει ότι από εκείνα τα χρόνια μάθαμε ότι «οι μεγάλες ανισότητες στην οικονομική ισχύ οδηγούν σε μεγάλες ανισότητες και στην πολιτική ισχύ». «Το αποτέλεσμα», καταλήγει, «είναι ένας κόσμος που κατά ορισμένους τρόπους είναι ασφαλέστερος και κατά άλλους πιο επικίνδυνος». Η ουκρανική κρίση H ρωσική εισβολή στην Ουκρανία γίνεται ο νέος καταλύτης βίαιων γεωπολιτικών και οικονομικών ανατροπών μετά από μια δεκαπενταετία αλλεπάλληλων οικονομικών κρίσεων. Η μεγαλύτερη πολεμική επιχείρηση επί ευρωπαϊκού εδάφους μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ξυπνά τους εφιάλτες της πετρελαϊκής κρίσης του '70, φέρνει την παγκόσμια οικονομία αντιμέτωπη με διπλό ενεργειακό και εφοδιαστικό κραχ και εγείρει άμεση απειλή νέας ύφεσης και στασιμοπληθωρισμού. «Ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι μια παγκόσμια καταστροφή», δήλωσε στο BBC ο πρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας Ντέιβιντ Μαλπάς, προειδοποιώντας ότι η έκρηξη του πληθωρισμού -που ήδη έχει ανέλθει πάνω από το 7% σε ΗΠΑ και Ευρώπη- θα πλήξει

πρώτα «τους πιο φτωχούς και αδύναμους». Η Ευρώπη βρίσκεται στην πρώτη ζώνη κινδύνου, λόγω κυρίως της βαριάς ενεργειακής εξάρτησής της από τη Ρωσία. Με το κόστος του φυσικού αερίου να έχει πενταπλασιαστεί σε σχέση με το 2021 και με τον πετρελαϊκό ίλιγγο να οδηγεί το αργό μια ανάσα από τα 140 δολάρια το βαρέλι, το πλήγμα στην οικονομία της Ευρωζώνης είναι ήδη βαρύ. Σύμφωνα με το ινστιτούτο Bruegel, ακόμη κι εάν αύριο σταματήσει ο πόλεμος οι επιπτώσεις για την ευρωπαϊκή οικονομία θα είναι σκληρές - μπορούν να «κόψουν» από 1,1% έως 4% από το ΑΕΠ του 2022. Η JP Morgan προειδοποιεί για εισοδηματικό σοκ κόστους 550 δισ. στην Ευρωζώνη και η Goldman Sachs βλέπει πλήγμα στο ευρωπαϊκό ΑΕΠ της τάξης του 2,2% στο -ακραίο- σενάριο διακοπής όλων των εξαγωγών φυσικού αερίου από τη Μόσχα. Σε παγκόσμιο επίπεδο, όλα θα κριθούν από την ένταση και τη διάρκεια του πετρελαϊκού ιλίγγου, καθώς η Ρωσία καλύπτει το 7% της παγκόσμιας προσφοράς πετρελαίου, με 7 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως: Η Goldman Sachs δίνει πλέον τη μέση τιμή του αργού στα 135 δολάρια φέτος και στα 115 το 2023, η UBS βλέπει μέση τιμή στα 125 δολάρια, ενώ η Rystad Energy προειδοποιεί ότι στην περίπτωση που επιβληθεί εμπάργκο στις ρωσικές εξαγωγές και από την Ευρώπη, τότε οι πετρελαϊκές τιμές θα εκτοξευτούν στα 200 δολάρια. Ο παράλληλος εφιάλτης είναι εκείνος μιας παγκόσμιας επισιτιστικής κρίσης, καθώς Ρωσία και Ουκρανία δίνουν, μαζί, σχεδόν το 30% της παγκόσμιας παραγωγής σιτηρών. Ήδη τον Φεβρουάριο οι τιμές των τροφίμων εκτοξεύτηκαν σε ρεκόρ όλων των εποχών, ενώ ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τροφίμων (FAO) προειδοποιεί για περαιτέρω εκτίναξη του κόστους κατά 22%.

2018

25 ΙΟΥΛ.

Μάτι: Ανείπωτη τραγωδία 102 νεκροί. Ήταν 23 Ιουλίου του 2018 όταν η πύρινη λαίλαπα, που ξεκίνησε από τη φωτιά που άναψε ένας 65χρονος στο Νταού Πεντέλης για να κάψει κλαδιά, σάρωνε τα πάντα στο πέρασμά της, σπέρνοντας τον θάνατο και προκαλώντας μια άνευ προηγουμένου φυσική καταστροφή.

124

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

2020 7 ΜΑΡ.

Ο κορονοϊός θέρισε 9 τρισ. δολ. Ο κορονοϊός έχει εξανεμίσει 9 τρισ. δολάρια από τις μετοχές παγκοσμίως μέσα σε εννέα μόλις συνεδριάσεις και με τις κυβερνήσεις να έχουν ανακοινώσει μέχρι στιγμής μέτρα τόνωσης των οικονομιών ύψους περίπου 80 δισ. δολαρίων. «Η πτώση μόλις άρχισε και ήρθε η ώρα για πραγματικό φόβο».

REUTERS/ALEXANDER ERMOCHENKO

2020

2022

22 ΙΟΥΛ.

Συμφωνία για το Ταμείο Ανάκαμψης

25 ΦΕΒ.

08 9

Παρασκευή 25 Φεβρουαρίου 2022 / τιμή: 1,30 -

OIKONOMIKH

KAI

EΠIXEIPHMATIKH

ΒΑΘΙΑ Η «ΠΛΗΓΗ» ΣΤΑ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΑ DOW JONES

MOΣΧΑ

35.000 34.520

Έπειτα από επίπονες διαπραγματεύσεις μεταξύ των κυβερνήσεων των κρατών-μελών, οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης γιορτάζουν τη συμφωνία τους για ένα πακέτο διάσωσης ύψους 750 δισ. ευρώ για τις χώρες της Ε.Ε. που επλήγησαν σοβαρά από την κρίση του Covid-19. Ωστόσο, είναι πολύ νωρίς για να ανοίξουν σαμπάνιες.

Κάτοικοι της βομβαρδισμένης Βολνοβάκα στο Ντόνετσκ με καρβέλια ψωμιού στα χέρια τους από την ανθρωπιστική βοήθεια που τους έχει σταλεί.

Χ.Α.

ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ (Brent-δολ./βαρέλι) 99,59

132

1908,0

98,19

118

1896,6

96,79

104

1885,2

95,39

1873,8

1862,4

940

1. 056

920

888

900

93,99

Φεβρουάριος 2022

720

880

92,59

Φεβρουάριος 2022

1851,0

Φεβρουάριος 2022

Η εισβολή κλόνισε τον κόσμο Βαριές οικονομικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας για την επίθεση στην Ουκρανία - Σε συνθήκες πολέμου οι αγορές

Ο Βασίλης Ραμπάτ, πρόεδρος της ΕAΣE, αρθρογραφεί για τον πληθωρισμό, και ο Βασίλης Σιέμος, οικονομολόγος (Γρ. Επιχειρηματικού Επιταχυντή στο Κέντρο «Αρχιμήδης» του ΕΚΠΑ), γράφει για starups. >9

Γιάννης Στουρνάρας

Τις πιο μαύρες ώρες από την εποχή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ζει η Ευρώπη, με τη Ρωσία να επιχειρεί από χθες κατά της Ουκρανίας και την ανθρωπότητα να παρακολουθεί με αγωνία τις εξελίξεις. Η Δύση καταδίκασε σύσσωμη τη ρωσική εισβολή -που οδηγεί τη γηραιά ήπειρο σε αχαρτογράφητα νερά-, απειλώντας τη Μόσχα με νέο, πιο ισχυρό γύρο κυρώσεων. Οι οικονομικές επιπτώσεις είναι ήδη εμφανείς, με τις αλματώδεις ανόδους των τιμών ενέργειας, χρυσού, μετάλλων και δημητριακών, την πτώση των μετοχών και τις ανακοινώσεις από πολλές διεθνείς επιχειρήσεις πως κλείνουν τα εργοστάσιά τους στην Ουκρανία. σελ. 2-5

Ο Διοικητής ΤτΕ για την ΕΚΤ

Να συνεχιστεί το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων >4-5 Βασικά αγαθά

Επιστρέφει στο «τραπέζι» το σχέδιο μείωσης του ΦΠΑ >6-7

 Ρωσικά στρατεύματα στην πόλη του Κιέβου  Αναμένεται προσφυγικό κύμα 1-3 εκατ. ανθρώπων

Σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα από την έναρξη της επίθεσης τα ρωσικά στρατεύματα βρέθηκαν προ των πυλών του Κιέβου.

Υγρά καύσιμα

Προς επιβολή πλαφόν στα κέρδη των βενζινοπωλών >6-7

ΣΕ ΜΕΤΩΠΙΚΗ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΟΙ ΗΓΕΤΕΣ ΤΗΣ ΔΥΣΗΣ ΜΕ ΤΟΝ ΠΡΟΕΔΡΟ ΤΗΣ ΡΩΣΙΑΣ

>2-3

Μιλούν στη «Ν» για την κρίση Βασίλης Κορκίδης Πρόεδρος του ΕΒΕΠ

Χαράλαμπος Σημαντώνης Πρόεδρος της ΕΕΝΜΑ

Γιάννης Κοτζιάς Πρόεδρος της HSA >10-11 Ελληνικές τράπεζες

 Μέτρα «άμυνας» λαμβάνουν οι όμιλοι  Στάση αναμονής για αξιολόγηση του κινδύνου >7 Η χίμαιρα του Πούτιν >8

Έχουμε πόλεμο στην Ευρώπη

567157

ΧΡΥΣΟΣ (Ουγγιά/δολ.)

980 960

1.224

33.560 33.080 14

ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ (MWh/ευρώ)

1.560 1.392

34.040

32.600

771234

Έτος: 97o • B' Περίοδος • Aριθμός φύλλου: 27.752

EΦHMEPIΔA

ΠΗΡΕ ΦΩΤΙΑ Η ΕΝΕΡΓΕΙΑ - ΣΤΑ ΥΨΗ Ο ΧΡΥΣΟΣ

Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν

Βλαντιμίρ Πούτιν

Βολ. Ζελένσκι

Τζο Μπάιντεν

ΡΩΣΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ

ΟΥΚΡΑΝΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ

ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ

ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ Ε.Ε.

ΚΑΓΚΕΛΑΡΙΟΣ ΤΗΣ ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ

Όλαφ Σολτς

Η εισβολή αποφασίσθηκε για την αποστρατιωτικοποίηση και την αποναζιστικοποίηση της χώρας

Η Ρωσία επιτέθηκε στην Ουκρανία με δειλό και αυτοκτονικό τρόπο, όπως η ναζιστική Γερμανία

Επιβάλλουμε βαριές οικονομικές κυρώσεις σε βάρος ρωσικών τραπεζών, ιδιωτών και εταιρειών

Aποφασίσαμε σκληρές κυρώσεις κατά της Ρωσίας, σε οικονομία μεταφορές και ενέργεια

Η επίθεση της Ρωσίας παραβίασε κατάφωρα το διεθνές δίκαιο, αμφισβήτησε την ειρήνη στην Ευρώπη

Tατρία μέτωπα της ναυτιλίας Από τη ρωσο-ουκρανική κρίση «Πάγωμα» ναυλοσυμφώνων, αδυναμία προσέγγισης λιμένων στην Ουκρανία, αλλά και αδυναμία αλλαγής πληρωμάτων είναι τα ζητήματα που αντιμετωπίζουν τα ελληνικών συμφερόντων πλοία που βρίσκονται στη Μαύρη Θάλασσα, κοντά στο «πεδίο βολής» και στις συγκρούσεις που συνεχίζονται στα εδάφη της Ουκρανίας. σελ. 10

Γ.Δ. Χ.Α. 888,31 (-6,42%) t DOW JONES 33.223,83 (0,88%) s FTSE 100 7.207,01 (-3,88%) t DAX 30 14.052,1 (-3,96%) t CAC 40 6.521,05 (-3,83%) t ΧΡΥΣΟΣ 1.885,7 t ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ 109,48 s ΕΥΡΩ/ΔΟΛΑΡΙΟ 1,1187 t BITCOIN 38.489$ s

Τις πιο μαύρες ώρες από την εποχή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ζει η Ευρώπη, με τη Ρωσία να επιχειρεί από τις 24 Φεβρουαρίου κατά της Ουκρανίας και τον πλανήτη να παρακολουθεί με αγωνία τις εξελίξεις. Η Δύση καταδίκασε σύσσωμη τη ρωσική εισβολή, απειλώντας τη Μόσχα με νέο, πιο ισχυρό γύρο κυρώσεων. Οι οικονομικές επιπτώσεις είναι ήδη εμφανείς, με τις αλματώδεις ανόδους των τιμών ενέργειας, χρυσού, μετάλλων και δημητριακών, την πτώση των μετοχών και τις ανακοινώσεις διεθνών επιχειρήσεων που κλείνουν τα εργοστάσιά τους στην Ουκρανία. ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

125

www.gekterna.com

Επενδύουµε στην Ελλάδα. Επενδύουµε στο Μέλλον. Στον Όµιλο ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ υλοποιούµε επενδύσεις άνω των 6,5 δισ. ευρώ και δηµιουργούµε περισσότερες από 20.000 νέες θέσεις εργασίας στα επόµενα πέντε χρόνια. Εδώ και µισό αιώνα εργαζόµαστε, δηµιουργούµε, καινοτοµούµε και θέτουµε γερά θεµέλια για να οικοδοµήσουµε την Ελλάδα του µέλλοντος. Με έµπρακτη µέριµνα για το περιβάλλον, µε ουσιαστική συνεισφορά στις τοπικές κοινωνίες, µε σεβασµό στους ανθρώπους µας, αποτελούµε έναν υπεύθυνο εταιρικό πολίτη και ένα στιβαρό πυλώνα ανάπτυξης για τη χώρα.

20.000

νέες θέσεις εργασίας στα επόµενα πέντε χρόνια

Αξιοποιούµε το εγχώριο ανεξάντλητο ενεργειακό δυναµικό για την παραγωγή και αποθήκευση φθηνής καθαρής ενέργειας. Σχεδιάζουµε, αναπτύσσουµε και λειτουργούµε καίριες υποδοµές, που εξασφαλίζουν άνετες κι ασφαλείς µετακινήσεις και αναβαθµίζουν το τουριστικό προϊόν της χώρας µας. Κατασκευάζουµε απαιτητικά κι εµβληµατικά έργα που αναδιαµορφώνουν το αστικό τοπίο και βελτιώνουν την ποιότητα ζωής, έχοντας εξασφαλίσει ένα σηµαντικό ανεκτέλεστο ύψους 4,5 δισ. ευρώ.

Όραµά µας, η βιώσιµη ευηµερία για όλους.

€6,5 δισ. επενδύσεις προς υλοποίηση

ΑΝΑΔΡΟΜΗ ●

Η Remington στην οποία ο Πάνος Αθανασιάδης έγραφε τα πρώτα φύλλα του «Δελτίου».

Από τη γραφομηχανή στο κινητό Η εξέλιξη και η εφαρμογή των νέων τεχνολογιών στην ενημέρωση και τη δημοσιογραφία μέσα από την αίθουσα σύνταξης της «Ν»

ΠΛΑΤΩΝ ΤΣΟΥΛΟΣ

Της Νατάσας Στασινού nstasinou@naftemporiki.gr

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

► ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

ΑΝΑΔΡΟΜΗ ●

ία απλή γραφομηχανή που αγόρασε με τις οικονομίες του ο Πάνος Αθανασιάδης. Αυτό ήταν το βασικό εργαλείο για την έκδοση του πρώτου φύλλου με τίτλο «Ναυτικόν και Εμπορικόν Δελτίον Πειραιώς» στις 8 Μαρτίου 1924. Η μαύρη γυαλιστερή Remington με τα λευκά στρογγυλά πλήκτρα και το μεταλλικό δαχτυλίδι γύρω τους «στεκόταν» επιβλητική επί δεκαετίες στη βιβλιοθήκη της «Ναυτεμπορικής» προκαλώντας το δέος των δημοσιογράφων. Το δελτίο διένεμε ο ίδιος ο εκδότης μαζί με τον μικρότερο αδελφό του Τζώρτζη σε εμπορικά και ναυτιλιακά γραφεία που ήθελαν να ενημερώνονται για τους κατάπλους εμπορικών σκαφών, τις εισαγωγές και εξαγωγές βασικών εμπορευμάτων, όπως και την αξία τους. Το πλοίο, το λιμάνι απόπλου και τα εμπορεύματα που αυτό κομίζει σε τόνους ή οκάδες καταγράφονταν σε καθημερινή βάση. Από τα άλευρα, τη ζάχαρη και τα μεταλλικά ύδατα έως τα φάρμακα, τα υφάσματα, τους υαλοπίνακες και τα ηλεκτρικά σύρματα - όλα τα εμπορεύσιμα αγαθά της εποχής ταξινομούνταν με προσοχή σε εκείνες τις σελίδες. Κι αν είχε ξεφύγει κάποιο λάθος, αν διαπιστωνόταν μία παράλειψη; Οι διορθώσεις πάνω στα δελτία ήταν χειρόγραφες και η δακτυλογράφηση… ξεκινούΗ ιστορία σε από την αρχή. Πώς όμως των τηλεπικοινωέφτανε η πληροφορία στους νιών και εκείνη εκδότες για να μεταδοθεί στη της δημοσιογρασυνέχεια στους αναγνώστες; Η φίας ακολουθούν δεκαετία του 1920 είναι η εποχή παράλληλη στην οποία αναπτύσσονται πορεία. στην Ελλάδα οι τηλεγραφικές υπηρεσίες. Σήμερα αποτελούν μακρινή ανάμνηση για πολλές χώρες, όμως δικαίως ο Αμερικανός συγγραφέας Τομ Στάντατζ τις έχει χαρακτηρίσει «βικτωριανό ίντερνετ». Έγκαιρη πληροφόρηση Αυτές είναι που επιτρέπουν την έγκαιρη και έγκυρη πληροφόρηση. Το 1924 στην ελληνική τηλεγραφική υπηρεσία έχει ήδη εισαχθεί το ταχύτερο του αντίστοιχου Μορς μηχάνημα Χιουζ για ανταποκρίσεις με το εξωτερικό, αλλά και το πολλαπλό σύστημα Μποντώ στις υπεραστικές αρτηρίες με τη

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

μεγαλύτερη κίνηση. Το 1925, μία μόλις χρονιά μετά την κυκλοφορία του πρώτου Δελτίου, στην Ελλάδα ανταλλάσσονται 5.483.000 τηλεγραφήματα. Η ιστορία των τηλεπικοινωνιών και εκείνη της δημοσιογραφίας ακολουθούν παράλληλη πορεία. Ο τηλέγραφος διεθνώς αύξησε την ταχύτητα με την οποία εργάζονταν οι δημοσιογράφοι, αλλά και άλλαξε τον τρόπο της δουλειάς τους. Τα νέα έρχονταν ανά πάσα στιγμή μέσα στην ημέρα και όχι όλα μαζί σε μία νύχτα με το πλοίο ή το τρένο. Σημαντικό εργαλείο και το τηλέφωνο, που ήδη από το 1920 συνέδεε όλες τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Ο ιστορικός εφημερίδων Άντονι Σμιθ αναφέρει ότι το τηλεφωνικό κέντρο και οι τηλεγραφικές υπηρεσίες μεταμόρφωσαν τη φύση του ρεπορτάζ κατά τις δεκαετίες του 1920 και του 1930 στην Ευρώπη, αφού έως τότε ήταν αδύνατο

Το «ΔΕΛΤΙΟΝ», επιχειρηματικός φάρος και πρωτοπόρος του ελληνικού οικονομικού Τύπου. Διαφήμιση αρχές δεκαετίας του ’30.

να υπάρξει πληροφόρηση από ποικίλες πηγές. Ας επιστρέψουμε όμως στην Ελλάδα και στον Πειραιά, που τη δεκαετία του 1930 ανασυντάσσει τις παραγωγικές δυνάμεις του μετά και τις αναταράξεις από το κραχ του 1929 που έγιναν αισθητές παγκοσμίως. Η πειραϊκή αγορά, «το Σίτι της Ελλάδος», όπως έχει χαρακτηριστεί χάρη στη λειτουργία του πρώτου Χρηματιστηρίου Εμπορευμάτων της χώρας, διψάει για πληροφόρηση. Αυτό το αντιλαμβάνεται γρήγορα ο Πάνος Αθανασιάδης, που αποφασίζει να δώσει νέα, πιο σύγχρονη μορφή και πιο πλούσια ύλη στο Δελτίο. Γίνεται έτσι το μεγάλο βήμα. Τα δύο αδέλφια (Πάνος και Τζώρτζης Αθανασιάδης) αγοράζουν ένα μικρό επίπεδο πιεστήριο και κάσες με στοιχεία και στήνουν έτσι ένα τυπογραφείο στο κέντρο της πόλης. Προσλαμβάνουν βεβαίως και το απαιτούμενο τεχνικό προσωπικό. Στην παραδοσιακή τυπογραφία με το χέρι, ο στοιχειοθέτης παίρνει μεταλλικά στοιχεία από την κάσα, σχηματίζει αράδες στο συνθετήριο και μετά τοποθετεί τις αράδες σε ένα άλλο μεταλλικό πλαίσιο που ονομάζεται σελιδοθέτης. Στις 19 Απριλίου 1933 εκδίδεται το πρώτο φύλλο με μορφή και περιεχόμενο ολόκληρης εφημερίδας. Αυτό περιλαμβάνει σε καθημερινή βάση αναλυτική δημοσίευση των τιμών των προϊόντων, όπως διαμορφώνονταν στο Χρηματιστήριο του Πειραιά. Οι υποδομές του τηλεγραφικού δικτύου έχουν βελτιωθεί με τη χρησιμοποίηση διατρητικών μηχανών ταινίας και αυτόματων πομπών για τη μετάδοση των τηλεγραφημάτων με τις τιμές. Τα πρώτα telex Από το 1935 λειτουργούν στην Ελλάδα και τα πρώτα τηλέτυπα (telex), τα οποία θα έχουν καθοριστικό ρόλο στη μετάδοση χρηματιστηριακών τιμών και κάθε είδους πληροφορίας για τις επόμενες, πολλές δεκαετίες. Γρήγορα και αξιόπιστα, καθιστούν την εποχή του τηλέγραφου μακρινή ανάμνηση. Μοναδικό «μειονέκτημα»; Η εξαιρετικά θορυβώδης λειτουργία τους. Το τηλέτυπο δεν ήταν τίποτα άλλο από μια ηλεκτρομηχανική γραφομηχανή παλαιάς τεχνολογίας με την ικανότητα να μεταδίδει τυπωμένα μηνύματα από σημείο σε σημείο διαμέσου ενός ηλεκτρικού καναλιού επικοινωνίας όπως τα ζεύγη καλωδίων. Οι πιο σύγχρονες εκδοχές αυτών των συσκευών είναι πλήρως ηλεκτρονικές. Χρησιμοποιούν οθόνη αντί της εκτύπωσης, της απο- ►

2021-2022

ΑΝΑΔΡΟΜΗ ●

► στολής και της λήψης, καθώς και σκληρό δίσκο για πιο μόνιμη αποθήκευση. Τέτοιου είδους τηλέτυπα μάλιστα είναι ακόμα σε χρήση στον στρατό, όπου συνδυάζονται με κρυπτοσυσκευές και ειδικά πρωτόκολλα επικοινωνίας. Στα μαύρα χρόνια της Κατοχής (1940 - 1944) έχουμε σοβαρότατες ζημιές ή και πλήρη καταστροφή τηλεπικοινωνιακών υποδομών και δικτύων. Τον Οκτώβριο του 1944 αποκαθίσταται η ασύρματη τηλεγραφική επικοινωνία της χώρας με το Λονδίνο και λίγο αργότερα με το Κάιρο. Λίγους μήνες μετά τοποθετείται υπόγειο τηλεγραφικό καλώδιο μεταξύ Αθήνας και Πειραιά σε αντικατάσταση των εναέριων γραμμών που καταστράφηκαν κατά την αποχώρηση των στρατευμάτων Κατοχής. Λίγα χρόνια αργότερα, το 1947, αρχίζει η λειτουργία της ασύρματης τηλεφωνικής επικοινωνίας της χώρας με τη Βρετανία, τις ΗΠΑ και τον Καναδά, ενώ τον Σεπτέμβριο του 1949 έχουμε την πρώτη ανταλλαγή εικόνων με το εξωτερικό με ασύρματο σύστημα φωτοτηλεγραφίας. Πρώτη σε σχήμα tabloid Οι εφημερίδες της εποχής προσαρμόζονται σιγά σιγά στα νέα δεδομένα. Στις 2 Αυγούστου του 1948, σε μία άκρως ταραχώδη εποχή και με τον εμφύλιο πόλεμο ακόμη να μαίνεται, αποφασίζεται η μετονομασία της εφημερίδας σε «Ναυτεμπορική». Ήταν η πρώτη στον ελλαδικό χώρο που εκδόθηκε από το πρώτο φύλλο της σε σχήμα tabloid και έφτανε στα γραφεία των συνδρομητών της κάθε πρωί με τους διανομείς, που τη μετέφεραν άλλοι πεζή και άλλοι με ποδήλατα ή μοτοποδήλατα. Μέσω των πρακτορείων εφημερίδων έφτασε και στα περίπτερα. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 οι αδελφοί Αθανασιάδη στήνουν ένα σύγχρονο τυπογραφείο. Εγκαταλείπεται η κλασική τυπογραφία -στοιχεία κάσας και συνδετήριο- και έρχεται με ορμή η νέα εποχή της τυπογραφίας, με ταχυπιεστήριο και νέες λινοτυπικές μηχανές, που δίνουν τη δυνατότητα να αυξηθούν οι σελίδες και το τιράζ. Από τη δεκαετία του 1960 καθιερώνονται και οι ειδικές πολυσέλιδες εκδόσεις. Τεχνολογικά οι επόμενες μεγάλες αλλαγές έρχονται τη δεκαετία του 1980 πια, με τους υπολογιστές και το τηλεομοιότυπο (το γνωστό μας fax) να καθιστούν

Στο πέρασμα από το χειρόγραφο ή το δακτυλογραφημένο κείμενο στον υπολογιστή, οι δημοσιογράφοι πρέπει να μάθουν να σκέφτονται και να δουλεύουν ταχύτερα.

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

ταχύτατη τη μετάδοση δεδομένων. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1980 η χρήση του fax είναι ένα παράδειγμα καινοτομίας. Για μία δεκαετία ακόμη τουλάχιστον θα παραμείνει κυρίαρχο εργαλείο. Παράλληλα όμως ενισχύεται και ο αντίκτυπος του τηλεφώνου στη δημοσιογραφία, με τις τηλεφωνικές συνεντεύξεις να πληθαίνουν και το ρεπορτάζ να γίνεται (ή να δίνεται

Η «Ναυτεμπορική» θα πρωτοπορήσει και πάλι, το 1995, όταν και θα γίνει η πρώτη ελληνική οικονομική εφημερίδα που δημιουργεί ιστοσελίδα στο Internet, ενώ η εξέλιξη των νέων Μέσων της θα είναι διαρκής.

στην αίθουσα σύνταξης από τον ρεπόρτερ που βρίσκεται στον δρόμο) τηλεφωνικά. Η χρήση του τηλεφώνου, του φαξ, της φωτοσύνθεσης αλλάζει τον τρόπο που οι δημοσιογράφοι προσλαμβάνουν, επεξεργάζονται και μεταδίδουν την πληροφορία, ακόμη και εάν οι βασικές αρχές και το τελικό προϊόν μένουν ίδια. Στο πέρασμα από το χειρόγραφο ή το δακτυλογραφημένο κείμενο στον υπολογιστή η δουλειά γίνεται πιο εύκολη, αλλά οι δημοσιογράφοι πρέπει να μάθουν να σκέφτονται και να δουλεύουν ταχύτερα. Από το 1991 αρχίζει στη χώρα μας και η παροχή υπηρεσιών τηλεδιάσκεψης (videoconference), ενώ τοποθετούνται τα πρώτα καρτοτηλέφωνα ανά τη χώρα. Η κάθε εξέλιξη στις τηλεπικοινωνίες αξιοποιείται και στην ενημέρωση. H επανάσταση του Διαδικτύου Η επανάσταση του Διαδικτύου θα «σφραγίσει» τις επόμενες δεκαετίες. Ο παγκόσμιος ιστός και τα προγράμματα πλοήγησης ήρθαν στη ζωή μας το 1993, ενώ κάπου τότε κάνει την εμφάνισή της στην Ελλάδα και η κινητή τηλεφωνία. Από εκείνη τη χρονιά οι εξελίξεις θα είναι ραγδαίες. Οι μηχανές αναζήτησης και τα email θα δώσουν δυναμικά το «παρών» στις αίθουσες σύνταξης, ενώ το Διαδίκτυο θα γίνει ισχυρό εργαλείο και στην ενημέρωση του κοινού. Η «Ναυτεμπορική» θα πρωτοπορήσει και πάλι. Το 1995 γίνεται η πρώτη ελληνική οικονομική εφημερίδα που δημιουργεί ιστοσελίδα στο Internet. Η είσοδος του naftemporiki.gr στον κυβερνοχώρο θα γίνει με άρτια σχεδιασμένη υποδομή και λειτουργία. Δίνει στο αναγνωστικό κοινό τη δυνατότητα να ενημερώνεται για όλες τις σημαντικές εξελίξεις ανά πάσα στιγμή στον υπολογιστή ή και στην οθόνη του κινητού του, ενώ προσφέρει πρόσβαση σε real time υπηρεσίες χρηματιστηριακών δεικτών. Θα καταλάβει έτσι σύντομα μία από τις κορυφαίες θέσεις μεταξύ των ελληνικών ειδησεογραφικών sites, εμπλουτίζοντας συνεχώς το περιεχόμενο και τις υπηρεσίες του. Οι mobile εφαρμογές ενημέρωσης με την ταχύτητα και την αμεσότητά τους είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας, αλλά δεν «κλέβουν» κάτι από τη γοητεία της έντυπης δημοσιογραφίας, που εξακολουθεί να προσφέρει το κάτι παραπάνω, τη δεύτερη ανάγνωση των γεγονότων, τη βαθύτερη ανάλυση. Τα δύο μέσα πορεύονται παράλληλα. Και ενώ τόσα έχουν αλλάξει, οι αίθουσες σύνταξης, ακόμη και χωρίς την παρουσία telex και fax, παραμένουν το ίδιο ζωντανές και «θορυβώδεις».

ΠΑΝΩ ΑΠΟ 130 ΧΡΟΝΙΑ ΗΓΟΎΜΑΣΤΕ ΜΕ ΑΚΕΡΑΙΟΤΗΤΑ

Πάνος Αθανασιάδης (Κυδωνιές, 1899 Αθήνα, 1981), ιδρυτής και εκδότης της Ναυτεμπορικής.

1924

1983

Κεραυνός εν αιθρία η δολοφονία του εκδότη Τζώρτζη (Γεωργίου) Αθανασιάδη. Τη σκυτάλη αναλαμβάνει η οικογένειά του, με ζέση και αγωνιστικότητα.

1924

Ο Μικρασιάτης Πάνος Αθανασιάδης κυκλοφορεί το πρώτο ΝΑΥΤΙΚΟΝ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΟΝ ΔΕΛΤΙΟΝ ΠΕΙΡΑΙΩΣ, που αργότερα θα πάρει το όνομα «Η ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ».

1933

Το ΔΕΛΤΙΟΝ παίρνει τη μορφή ημερήσιας εφημερίδας. Η κυκλοφορία του διευρύνεται και σε άλλες πόλεις. O Πάνος έχει πλέον έναν αφοσιωμένο συνεργάτη, τον αδελφό του Τζώρτζη.

1981

Η ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ μεταφέρεται σε σύγχρονο ιδιόκτητο κτήριο στην οδό Λένορμαν 205. Η χρονιά στιγματίζεται από την τραγική απώλεια του ιδρυτή Πάνου Αθανασιάδη.

1970

Με γραφεία πλέον και στη Θεσσαλονίκη, ξεκινά η ετήσια ειδική έκδοση για τη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης.

1940

Το ΔΕΛΤΙΟΝ διακόπτει την έκδοσή του. Στο μεταξύ έχει κηρυχθεί ο ελληνοϊταλικός πόλεμος και ο Τζώρτζης Αθανασιάδης, επιστρατευμένος, πολεμά στην Αλβανία.

1962

Η ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ μετακομίζει σε ιδιόκτητο κτήριο στην Πειραιώς 9-11, όπου συστεγάζεται με την απογευματινή εφημερίδα ΒΡΑΔΥΝΗ, ιδιοκτησίας ήδη των αδελφών Αθανασιάδη.

1945

O Παγκόσμιος Πόλεμος έχει τελειώσει. Το κράτος αναδιοργανώνεται. Επανακυκλοφορεί το ΔΕΛΤΙΟΝ στον Πειραιά.

1954

Μεταφέρονται τα γραφεία στην οδό Δραγατσανίου σε νέες, σύγχρονες για την εποχή εγκαταστάσεις.

1949

Στις 2 Αυγούστου 1948 η εφημερίδα μετονομάζεται σε «Η ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ». Το επόμενο έτος τα γραφεία της μεταφέρονται στην Αθήνα (Πειραιώς 50), για να βρίσκεται κοντά στις πηγές των ειδήσεων.

1950

Κυκλοφορεί η «Κυριακάτικη ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ».

1994

Συνεργασία με τη FINANCIAL TIMES για αποκλειστική και ταυτόχρονη δημοσίευση των σημαντικότερων θεμάτων της βρετανικής εφημερίδας.

2021

Με όραμα προόδου νέα ιδιοκτησία αναλαμβάνει δυναμικά τα ηνία της ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗΣ, σε σύγχρονο μέγαρο στον Πειραιά, όπου χτυπάει η καρδιά της ελληνικής ναυτιλίας και του εμπορίου.

2015

1ο Ναυτιλιακό Forum της ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗΣ, με το οποίο εγκαινιάζεται ένας νέος κύκλος συνεδρίων υψηλού επιπέδου στην Αθήνα.

1995

Δημιουργία της ιστοσελίδας naftemporiki.gr Πρωτοπορία για τον ελληνικό Τύπο.

2000

2009

Εισαγωγή στο Χρηματιστήριο Αθηνών, στις 8 Μαρτίου, ημέρα των γενεθλίων της ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗΣ.

Δημιουργία της δυναμικής ιστοσελίδας ευρέσεως εργασίας careernet.gr και του διαδικτυακού οδηγού πόλης clickatlife.gr

2001

2007

Συνεργασία με τη Wall Street Journal Europe για ταυτόχρονη δημοσίευση των σημαντικότερων θεμάτων της εφημερίδας.

Ολοκλήρωση της κατασκευής και λειτουργία της νέας, υπερσύγχρονης για την εποχή, εκτυπωτικής μονάδας στο Κορωπί.

2002

Αγορά έκτασης 13 στρεμμάτων στη βιομηχανική ζώνη Παιανίας για ανέγερση κτηρίου το οποίο θα στεγάσει σύγχρονο ταχυπιεστήριο.

2003

Δημιουργία σειράς νέων παροχών PREMIUM SERVICES αποκλειστικά για τους συνδρομητές της ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗΣ.

2004

Τα ΕΛΤΑ εκδίδουν συλλεκτικό γραμματόσημο για την επέτειο 80 χρόνων της ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗΣ. ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Η Energean πρωτοπορεί στη βιώσιμη ανάπτυξη με επενδύσεις 3 δισ. ευρώ στη Μεσόγειο Το Περιβάλλον, η Κοινωνία και η Εταιρική Διακυβέρνηση είναι τρεις έννοιες αναπόσπαστα δεμένες με την κουλτούρα, την καθημερινότητα, το ETHOS της Energean

ADVERTORIAL

ίναι δυνατό μια εταιρεία έρευνας και παραγωγής φυσικού αερίου και πετρελαίου να έχει σε εξέλιξη επενδύσεις της τάξης των 3 δισ. ευρώ και ταυτόχρονα να πρωταγωνιστεί στη βιώσιμη ανάπτυξη, μειώνοντας συνεχώς το περιβαλλοντικό της αποτύπωμα; Η Energean έχει αποδείξει πως ο συγκεκριμένος κλάδος μπορεί να αποτελέσει μέρος της λύσης του προβλήματος και να ηγηθεί της ενεργειακής μετάβασης προς καθαρότερες μορφές ενέργειας. Το Περιβάλλον, η Κοινωνία και η Εταιρική Διακυβέρνηση είναι τρεις έννοιες αναπόσπαστα δεμένες με την κουλτούρα, την καθημερινότητα, το ETHOS της Energean. Η εταιρεία είναι υπερήφανη για τις διακρίσεις που έχει επιτύχει με βάση τα διεθνώς γνωστά ως κριτήρια ESG (Environmental, Social, Corporate Governance). Για το 2022, οι κριτές του QualityNet Foundation την επέλεξαν στις πιο Αειφόρες Επιχειρήσεις της Ελλάδας (Most Sustainable Companies in Greece). Τόσο για το 2021 όσο και για το 2020, ο διεθνής οργανισμός CFI βράβευσε την Energean για την καλύτερη στρατηγική σε Περιβάλλον, Κοινωνία και Εταιρική Διακυβέρνηση στον τομέα της Ενέργειας στην Ευρώπη. Η Morgan Stanley αξιολόγησε την εταιρεία με «ΑΑ», τοποθετώντας την στο κορυφαίο 25% της βιομηχανίας έρευνας και παραγωγής υδρογονανθράκων. Ο παγκόσμιος οργανισμός Sustainalytics την τοποθέτησε στην 1η θέση μεταξύ των

98 ΧΡΟΝΙΑ ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ

συγκρίσιμων εταιρειών και στο κορυφαίο 8% της βιομηχανίας έρευνας και παραγωγής φυσικού αερίου και πετρελαίου. Το project για την ανάπτυξη του κοιτάσματος Karish βραβεύθηκε τόσο το 2020 όσο και το 2021 με βραβεία για την Ασφάλεια και την Υγεία (Safety and Health Recognition) από τις αρμόδιες αρχές της Σιγκαπούρης, όπου τοποθετήθηκε ο εξοπλισμός του FPSO «Energean Power». Τόσο για το 2021 όσο και για το 2020, η εταιρεία έλαβε Χρυσή (Gold) αξιολόγηση από τον δείκτη Maala στο Ισραήλ. Το 2020 ο Petroleum Economist βράβευσε την Energean για την καλύτερη Στρατηγική για την Ενεργειακή Μετάβαση (Energy Transition Strategy). Η εταιρεία πέτυχε να μειώσει μέσα σε δύο χρόνια σχεδόν κατά 70% τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, με στόχο ως το 2025 να φθάσει σε μείωση άνω του 85% και τελικό στόχο μηδενικό ισοζύγιο σε εκπομπές αερίων θερμοκηπίου πριν από το 2050. Η Energean ήταν άλλωστε η πρώτη διεθνώς εταιρεία του κλάδου παραγωγής υδρογονανθράκων που δεσμεύθηκε σε αυτόν τον στόχο. Όλα αυτά σε μία περίοδο πραγματοποίησης επενδύσεων της τάξης των 3 δισ. ευρώ στην περιοχή της Μεσογείου:  Η ανάπτυξη των κοιτασμάτων φυσικού αερίου Karish και Karish North στη θάλασσα του Ισραήλ, με την παραγωγή από το πρώτο να ξεκινά στο γ’ τρίμηνο του τρέχοντος έτους και από το δεύτερο στο β’ εξάμηνο του 2023 μέσω του «Energean Power», του πρώτου FPSO (Floating Production Storage Offloading) στην ιστορία της Ανατολικής Μεσογείου, το οποίο θα είναι σε θέση να δίνει έως και 8 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου τον χρόνο. Ήδη η Energean έχει συμβολαιοποιήσει την πώληση ποσοτήτων αερίου

Το «Energean Power», το πρώτο FPSO (Floating Production Storage Offloading) στην ιστορία της Ανατολικής Μεσογείου.

σε ηλεκτροπαραγωγούς και μεγάλες βιομηχανικές μονάδες στο Ισραήλ, οι οποίες αντιστοιχούν περίπου στο 50% της κατανάλωσης φυσικού αερίου στη χώρα.  Η ανάπτυξη των κοιτασμάτων φυσικού αερίου NEA/NI στη θαλάσσια περιοχή της Αλεξάνδρειας στην Αίγυπτο, από τα οποία η παραγωγή θα ξεκινήσει στο β’ εξάμηνο του έτους.  Η ανάπτυξη του κοιτάσματος φυσικού αερίου Cassiopea στη θάλασσα της Σικελίας, από το οποίο θα ξεκινήσει παραγωγή στο πρώτο εξάμηνο του 2024.  Η ολοκλήρωση της ανάπτυξης του κοιτάσματος πετρελαίου Epsilon στον Κόλπο

της Καβάλας, από το οποίο θα ξεκινήσει παραγωγή στο πρώτο εξάμηνο του 2023.  Η αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα (Carbon Storage) στον Πρίνο της Καβάλας, που σε πρώτη ανάπτυξη θα έχει τη δυνατότητα να δεσμεύσει το σύνολο των εκπομπών άνθρακα από την εγχώρια βιομηχανία για μια δεκαετία, αρχής γενομένης από το 2025, κάτι που αντιστοιχεί σε εξοικονόμηση σε κόστη άνω των 8 δισ. ευρώ με βάση τα σημερινά δεδομένα.  Η κατασκευή μονάδας παραγωγής οικολογικού υδρογόνου (eco H2) στον Πρίνο της Καβάλας, η οποία θα είναι σε θέση να παράγει περί τους 40 τόνους υδρογόνου

ημερησίως με δέσμευση πάνω από το 99% των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Η ποσότητα που αντιστοιχεί σε ενέργεια της τάξης της 0,5 τεραβατώρας ετησίως, ικανής να κινήσει ένα αυτοκίνητο για 4 εκατ. χιλιόμετρα. Πρόκειται για επενδύσεις οι οποίες μεσοπρόθεσμα θα εκτοξεύσουν την ημερήσια παραγωγή της εταιρείας στα επίπεδα των 200.000 βαρελιών ισοδυνάμου πετρελαίου (πάνω από το 70% σε φυσικό αέριο) από τις περίπου 41.000 το 2021 και οι οποίες θα συμβάλουν στην ενεργειακή μετάβαση και στη βελτίωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της ευρύτερης περιοχής.

Για το 2022, οι κριτές του QualityNet Foundation επέλεξαν την Energean στις πιο Αειφόρες Επιχειρήσεις της Ελλάδας (Most Sustainable Companies in Greece).

98 ΧΡΟΝΙΑ ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ

EUROKINISSI

ΑΡΘΡΟ ●

Εξωτερική άποψη του Προεδρικού Μεγάρου και της κεντρικής εισόδου του.

ΑΛΜΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ Κάθε βήμα ευρωπαϊκής εμβάθυνσης καθιστά τη χώρα μας σταθερότερη στο εσωτερικό και ισχυρότερη στη γειτονιά της, σε μια ισχυρότερη Ευρώπη

Ο Γράφει η Κατερίνα Σακελλαροπούλου Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας.

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

ι επέτειοι προσφέρουν την ευκαιρία ιστορικού αναστοχασμού και μια αφορμή να αναλογιστούμε τη μακρά διαδρομή που έχει διανύσει το έθνος μας. Πριν από έναν αιώνα, το 1922, η Ελλάδα βίωνε μια εθνική καταστροφή, που κατέληξε στον ξεριζωμό περίπου 1,5 εκατομμυρίου Ελλήνων από τις πατρογονικές τους εστίες. Η προσφυγιά από τη Μικρασία έθεσε τις δομές του τότε ελληνικού κράτους αντιμέτωπες με μια πρωτοφανή ανθρωπιστική κρίση. Κατέληξε όμως στην επιτυχή ενσωμάτωση των προσφύγων, που μεταμόρφωσαν την ελληνική κοινωνία με τον δημογραφικό, οικονομικό και πολιτιστικό τους δυναμισμό. Δεν ήταν η τελευταία κρίση, ούτε η τελευταία καταστροφή για την Ελλάδα. Ακολούθησαν μια οικονομική κρίση, δικτατορίες, ένας πόλεμος στον οποίο η Ελλάδα κατέβαλε τίμημα βαρύ, ένας αδελφοκτόνος εμφύλιος, μια εκτεταμένη μετεμφυλιακή περίοδος ατελούς δημοκρατίας, και μια δικτατορία που οδήγησε σε μια νέα

εθνική τραγωδία, με την εισβολή του Αττίλα στην Κύπρο κι ένα νέο δράμα ξεριζωμού. Όμως, από το 1974 η Ελλάδα ζει πλέον τη μακρότερη και σταθερότερη περίοδο του πληρέστερου δημοκρατικού βίου στην Ιστορία της. Έχοντας ήδη μεταμορφωθεί από μια φτωχή, «υπό ανάπτυξιν» οικονομία σε μια Η ηρωική μεσαίου εισοδήματος αντίσταση ευημερούσα χώρα. των Ουκρανών Καταλυτικός παράγοσυγκινεί ντας υπήρξε και είναι βαθύτατα η ισότιμη συμμετοχή τους Έλληνες και μας στην ευρωπαϊκή συσπειρώνει την οικογένεια, ως το ένατο ανθρωπότητα. σήμερα παλαιότερο μέλος της. Και παρότι αυτή η πορεία δεν υπήρξε ανέφελη, όπως η βαρύτατη οικονομική κρίση της προηγούμενης δεκαετίας μας υπενθυμίζει, εντούτοις η χώρα μας εδραίωσε όχι μόνο τη συμμετοχή, αλλά

“

και τη θετική επιρροή της στην ευρωπαϊκή πραγματικότητα. Ο πόλεμος στην Ουκρανία απειλεί το μεταπολεμικό κεκτημένο της ειρήνης και αποτελεί κατάφωρη παραβίαση του διεθνούς δικαίου και κλιμάκωση του ρωσικού αναθεωρητισμού. Η ηρωική αντίσταση των Ουκρανών συγκινεί βαθύτατα τους Έλληνες και συσπειρώνει την ανθρωπότητα απέναντι στη βίαιη προσβολή της κυριαρχίας ενός ανεξάρτητου κράτους, καθώς και των οικουμενικών αξιών που συνέχουν τον πολιτισμό μας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση χτίζεται και δυναμώνει μέσα από τις κρίσεις. Όπως η πανδημία του κορονοϊού οδήγησε σε ένα άλμα δημοσιονομικής ενοποίησης της Ε.Ε., έτσι και ο οδυνηρός πόλεμος στην Ουκρανία οδηγεί σε ένα άλμα στρατηγικής αυτονομίας της Ευρώπης. Κάθε βήμα ευρωπαϊκής εμβάθυνσης καθιστά τη χώρα μας σταθερότερη στο εσωτερικό και ισχυρότερη στη γειτονιά της, σε μια ισχυρότερη Ευρώπη.

ΑΡΘΡΟ ●

STARTUPS, ΜΊΑ ΧΡΥΣΉ ΕΥΚΑΙΡΊΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΆΔΑ Μόνο στο 2021, οι νεοφυείς επιχειρήσεις εξασφάλισαν συνολικά πάνω από μισό δισ. ευρώ από εγχώρια και ξένα funds. Οι startuppers διαπιστώνουν ότι αντί να «δραπετεύουν» στο εξωτερικό μπορούν να διαπρέπουν στο εσωτερικό

O Γράφει ο Κυριάκος Μητσοτάκης Πρωθυπουργός της Ελλάδας

ταν, στις 8 Μαρτίου του 1924, ο πρωτοπόρος εκδότης Πάνος Αθανασιάδης ιδρύει το «Ναυτικόν και Εμπορικόν Δελτίον Πειραιώς», η Ελλάδα προσπαθεί να επουλώσει τις πληγές που άφησε η Μικρασιατική Καταστροφή. Κι όταν η εφημερίδα επανεκδίδεται το 1945 από τον αδερφό του Τζώρτζη Αθανασιάδη για να μετονομασθεί σε «Ναυτεμπορική», η χώρα μάχεται για την ανόρθωσή της. Αυτή την εθνική πορεία προς την πρόοδο καταγράφει συνεχώς, εδώ κι έναν σχεδόν αιώνα, η έγκυρη οικονομική έκδοση. Όχι μόνο παρακολουθώντας την εξέλιξή της. Αλλά και δίνοντας βήμα στον κόσμο της παραγωγής και της εργασίας Στα 98 χρόνια παρουσίας της, η «Ναυτεμπορική» έγινε ο καθημερινός σύμβουλος κάθε επιχειρηματικής δράσης. Κάτι το οποίο δεν υπήρξε καθόλου τυχαίο. Γιατί, την ίδια ώρα που δημοσίευε την οικονομική επικαιρότητα του τόπου, οι σελίδες της αναδείκνυαν σταθερά και την πιο γόνιμη παράμετρό της: την επινοητικότητα και τη ροπή προς την καινοτομία του ελληνικού επιχειρείν. Χαρακτηριστικά που κάποτε ταυτίζονταν με την εκβιομηχάνιση. Ενώ, στην εποχή μας, παίρνουν τη μορφή της επένδυσης στις νέες τεχνολογίες, του ψηφιακού μετασχηματισμού της οικονομίας μας και των νεοφυών επιχειρήσεων.

Μήνυμα με θετικό πρόσημο Σήμερα, παρά τις πρωτόγνωρες δυσκολίες της διετούς πανδημίας και ενώ βρίσκεται σε εξέλιξη μία παγκόσμια ενεργειακή αναταραχή, το μήνυμα το οποίο εκπέμπει η Ελλάδα εξακολουθεί να διατηρεί το θετικό του πρόσημο: σε δύσκολες συγκυρίες, η χώρα παρουσιάζει ανάπτυξη και ταυτόχρονη μείωση της ανεργίας. Το διαθέσιμο εισόδημα αυξάνεται σχεδόν κατά 5%, μέσω ενός μεθοδικού συνδυασμού λιγότερων φόρων και εισφορών και τόνωσης των εσόδων με τομές, όπως η διπλή αύξηση

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

“

του κατώτατου μισθού. Ενώ έκτακτα μέτρα στήριξης έρχονται να Η χώρα καλύψουν μέρος των καθίσταται βαρών σε νοικοκυριά ελκυστικός και επιχειρήσεις από προορισμός όχι το εισαγόμενο κύμα μόνο για τους ανατιμήσεων. περιστασιακούς Μπορεί, λοιπόν, επισκέπτες, αλλά η «φωτογραφία της και για τους στιγμής» να αποτυπώπερίφημους νει κάποιες πρόσκαιρες «ψηφιακούς αναταράξεις. Η «μεγάνομάδες». λη εικόνα», ωστόσο, δείχνει πως η Ελλάδα αλλάζει, έχοντας, πια, θέσει τα θεμέλια μιας πορείας προς την πρόοδο. Αυτό σημαίνει ότι οι θετικοί δείκτες της εθνικής οικονομίας σταδιακά θα μεταφράζονται και σε οφέλη για τον πολίτη. Δηλαδή, σε καλύτερες αμοιβές και περισσότερες δουλειές. Και πυροδότης αυτής της πολιτικής, που συμπυκνώνει το σύνθημα «Ανάπτυξη για Όλους», είναι οι επενδύσεις. Με πρώτες ανάμεσά τους εκείνες που εδράζονται σε καινοτόμα επιχειρηματικά σχέδια της οικονομίας του μέλλοντος: τις νεοφυείς επιχειρήσεις. Ήδη, σύμφωνα με το Διεθνές Χρηματοπιστωτικό Ινστιτούτο, η χώρα πρωταγωνιστεί σε ρυθμούς επενδυτικής επέκτασης κατά την τελευταία διετία. Όμως το πρόσθετο ποιοτικό στοιχείο αυτής της εξέλιξης είναι το γεγονός ότι, στο ίδιο διάστημα, έγιναν πράξη 6 από τις 10 σημαντικότερες εξαγορές ελληνικών startups. Μόνο στο 2021, οι επιχειρήσεις αυτού του τύπου εξασφάλισαν συνολικά πάνω από μισό δισ. ευρώ από εγχώρια και ξένα funds. Ποσό υπερδεκαπλάσιο σε σχέση με 4 χρόνια πριν. Και όλα δείχνουν ότι είμαστε ακόμη στην αρχή. Γιατί, πλέον, οι startuppers διαπιστώνουν ότι αντί να «δραπετεύουν» στο εξωτερικό μπορούν να διαπρέπουν στο εσωτερικό.

Αξιοποιώντας το ελληνικό ταλέντο και τις δεξιότητες των κορυφαίων επιστημόνων του τόπου μας. Ανοίγοντας θέσεις εργασίας υψηλής εξειδίκευσης. Αναστρέφοντας, με λίγα λόγια, το brain-drain με ανταγωνιστικές αμοιβές, σοβαρές προοπτικές και άριστο περιβάλλον εργασίας. Διαμορφώνεται, έτσι, ένα υγιές οικοσύστημα, που αξιοποιεί τις δυνατότητες που προσφέρουν, σήμερα, οι εκθετικές τεχνολογίες. Και αυτό δεν εισάγει μόνο τη χώρα μας στον ρυθμό της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης. Αλλά προκαλεί και το ενδιαφέρον ξένων κολοσσ ών που σπεύδουν να εγκατασταθούν εδώ, δίνοντας ελληνικό αποτύπωμα στη διεθνή δράση τους. Πρόσφατα, η συνεργασία της ελληνικής Viva Wallet με την αμερικανική J.P Morgan Chase επισφράγισε τη γέννηση του πρώτου ελληνικού «μονόκερου». Μιας εγχώριας επιχείρησης, δηλαδή, η αποτίμηση της οποίας έσπασε το φράγμα του ενός δισ. Κάτι το οποίο συνέβη εν μέσω οικονομικής και υγειονομικής κρίσης. Ως απόδειξη της δύναμης της ελληνικής επιχειρηματικότητας στην παρούσα στιγμή. Ως έμπρακτη ψήφος εμπιστοσύνης προς τη νέα τροχιά που ακολουθεί η εθνική οικονομία. Και, ασφαλώς, ως εξέλιξη που παράγει ένα δυναμικό παράδειγμα συνεργατικότητας, το οποίο μόνο οι νεοφυείς επιχειρήσεις προσφέρουν. Γιατί οι startuppers είναι συμμέτοχοι στους κόπους, αλλά και στις επιτυχίες. Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, ότι με τη συγκεκριμένη συμφωνία, εκτός απ' τους συνιδρυτές και τους αρχικούς χρηματοδότες της εταιρείας ανταμείφθηκαν γενναία και όλοι οι εργαζόμενοι με μετρητά και μετοχές αξίας δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ. Όμως, ούτε κι αυτό συνέβη τυχαία. Διότι το επέτρεψε η μειωμένη φορολογία στα stock options που υποχώρησε στο 5%. Ένα δείγμα του τρόπου μέσω του οποίου μία στοχευμένη κυβερνητική επιλογή διευκολύνει την ιδιωτική δράση, ώστε αυτή,

SHUTTERSTOCK

με τη σειρά της να μεταφράζεται και σε συλλογικό όφελος. Ακολούθησαν, όπως είναι πλέον γνωστό, δύο ακόμη εξαγορές ελληνικών startups: της Pollfish από την αμερικανική Prodege και της Accusonus από τη Meta, την εταιρεία που ίδρυσε το Facebook. Αμφότερες, ύψους δεκάδων εκατομμυρίων. Αλλά, κυρίως, με απόηχο που ξεπερνά τα ελληνικά σύνορα, δίνοντας προστιθέμενη αξία στη χώρα και τους εργαζομένους της. Ήδη, δεκάδες νεοφυείς επιχειρήσεις δραστηριοποιούνται σε ανταγωνιστικούς τομείς της χώρας, όπως ο τουρισμός, η αγροδιατροφή, η εκπαίδευση και η υγεία. Και ακριβώς για τη χρηματοδότησή τους συγκροτήθηκε ειδικό EquiFund, στο οποίο έχουν ήδη τοποθετηθεί ή πρόκειται να επενδυθούν περισσότερα από 400 εκατομμύρια. Οι startups, λοιπόν, αποτελούν θετική όψη της παρούσας ανάπτυξης, αλλά και του δυναμικού μέλλοντος της χώρας. Γι' αυτό και η κυβέρνηση θα εξακολουθήσει να τις ενισχύει, γνωρίζοντας ότι οι θετικές τους συνέπειες λειτουργούν πολλαπλασιαστικά. Η επένδυση της Meta, για παράδειγμα, πιθανότατα θα συνδυαστεί με την ίδρυση Ελληνικού Γραφείου του συγκεκριμένου οργανισμού. Μία μόνιμη έδρα για χιλιάδες στελέχη απ' όλον τον κόσμο, που όμως θα εργάζονται και

“

θα ζουν στη χώρα μας. Η Ελλάδα καθίσταται, έτσι, ελκυστικός προΗ κυβέρνηση ορισμός όχι μόνο για θα εξακολουθήτους περιστασιακούς σει να ενισχύει επισκέπτες, αλλά και τις startups, για τους περίφημους γνωρίζοντας «ψηφιακούς νομάδες». ότι οι θετικές Η επένδυση στην τους συνέπειες τεχνολογία, άλλωστε, λειτουργούν πολσυγκεντρώνει από λαπλασιαστικά. χρόνια και το προσωπικό μου ενδιαφέρον, παρακολουθώντας, μεταξύ άλλων, τον ειδικό προσανατολισμό που έχει χαράξει το Ισραήλ. Μία μικρή χώρα, η οποία έχει μεγεθύνει την ισχύ της χάρη, ακριβώς, στη μετατροπή της σε εκκολαπτήριο startup εταιρειών. Ενώ, ταυτόχρονα, η ίδια η τεχνολογία αποτελεί κατεξοχήν ιμάντα διαρκούς κοινωνικής κινητικότητας. Χώρο, δηλαδή, όπου ο καθένας μπορεί να ανελιχθεί και να πετύχει, ανεξάρτητα από τις αρχικές οικονομικές του δυνατότητες. Και όπου, ασφαλώς, δεν αναγνωρίζεται κανένας ταξικός ή άλλος διαχωρισμός. Οι πρωτοβουλίες της κυβέρνησης Αυτή η λογική διέπει όλες τις σχετικές πρωτοβουλίες μας: Ο μειωμένος συντελεστής στη

Ήδη, δεκάδες νεοφυείς επιχειρήσεις δραστηριοποιούνται σε ανταγωνιστικούς τομείς της χώρας, όπως ο τουρισμός, η αγροδιατροφή, η εκπαίδευση και η υγεία.

φορολογία εισοδήματος για τους Έλληνες του εξωτερικού που επιστρέφουν. Η αύξηση σε 200% των υπερ-εκπτώσεων για δαπάνες έρευνας στις επιχειρήσεις. Η φοροαπαλλαγή 50% στο ποσό το οποίο θα τοποθετούν οι «Επενδυτικοί άγγελοι», οι τολμηροί επενδυτές, που θα πιστέψουν στα προγράμματα του Elevate Greece. Και, βέβαια, η χρηματοδότηση της Έρευνας και της Καινοτομίας στη χώρα με ποσά άνω των 2 δισ. ευρώ από εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους. Όλα αυτά λειτουργούν, ήδη, συνδυαστικά, αλλά και αθροιστικά. Και κάτι τελευταίο, που θα μπορούσε να είναι πρώτο. Η συμβολή της Πολιτείας δεν θα εξαντληθεί στα φορολογικά κίνητρα, τη διευκόλυνση της επιχειρηματικότητας και τη διεύρυνση της ψηφιοποίησης του κράτους. Αλλά θα συνοδευτεί και από την προσπάθεια να διατηρηθεί η άυλη προϋπόθεση κάθε δημιουργικής πρωτοβουλίας: η πολιτική σταθερότητα, η κυβερνητική συνέχεια και η διοικητική συνέπεια. Είναι τα «αφανή», αλλά κρίσιμα μεγέθη, τα οποία ωστόσο επιτρέπουν στην ατομική προκοπή να γίνεται κοινωνική και εθνική πρόοδος. Μετασχηματισμός, που βρίσκει την πραγμάτωσή του στις νεοφυείς επιχειρήσεις. Έναν ακόμη καθρέφτη μιας χώρας με αυτοπεποίθηση και τόλμη. Της Ελλάδας που αλλάζει και ακμάζει. ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

ΑΡΘΡΟ ●

ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΣ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΑ Ελάχιστα μέσα ενημέρωσης έχουν κατορθώσει να διατηρηθούν ζωντανά, για τόσο μεγάλο διάστημα, στην προέλαση του πανδαμάτορα χρόνου, διατηρώντας μάλιστα τον χαρακτήρα και την αυτοτέλειά τους

Η Γράφει ο Κωνσταντίνος Αν. Τασούλας Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων

«Ναυτεμπορική», στα ενενήντα οκτώ χρόνια κυκλοφορίας της, ταυτίστηκε με την οικονομική, επιχειρηματική και πολιτική εξέλιξη της χώρας. Από την πρώτη έκδοσή της, το 1924, με τον τίτλο «Ναυτικόν και Εμπορικόν Δελτίον», τη μετονομασία της όπως τη γνωρίζουμε, τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, και έως σήμερα, συμβάλλει αδιάλειπτα και ουσιαστικά στην έγκυρη, αντικειμενική και νηφάλια ενημέρωση των αναγνωστών της, συνεισφέροντας παράλληλα, με την τεκμηριωμένη και πολύπλευρη αρθρογραφία της, σε έναν εποικοδομητικό διάλογο των παραγωγικών αλλά και των πολιτικών δυνάμεων του τόπου. Στα χαρακτηριστικά της αυτά θα πρέπει να πιστώσουμε την εντυπωσιακή μακροβιότητά της και την αντοχή που επέδειξε στις πολλές και επίπονες διακυμάνσεις της νεότερης πολιτικής και κοινωνικής ιστορίας του έθνους μας, συνυφασμένες πάντα με οικονομικές επιδράσεις, εγχώριες και διεθνείς. Ελάχιστα, πράγματι, μέσα ενημέρωσης έχουν κατορθώσει να διατηρηθούν ζωντανά, για τόσο μεγάλο διάστημα, στην προέλαση του πανδαμάτορα χρόνου, διατηρώντας μάλιστα τον χαρακτήρα και την αυτοτέλειά τους. Θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθώ στον εμπνευσμένο ρόλο του ιδρυτή και πρωτεργάτη της εφημερίδας, του Πάνου Αθανασιάδη, γέννημα του μικρασιατικού ελληνισμού, που μαζί με τον νεότερο αδελφό του, Τζώρτζη, δούλεψαν με διορατικότητα, αρχές και πείσμα για να καθιερώσουν το πρωτοποριακό για την εποχή του δημοσιογραφικό και εκδοτικό εγχείρημα.

Διακριτή λειτουργία Έτσι, μετά την αναστολή έκδοσης, τον Δεκέμβρη του 1940, την επανέκδοση, τον Μάρτιο του 1945, και τον νέο τίτλο της, το 1948, η «Ναυτεμπορική» σηματοδότησε, με στιβαρά

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

ναυτιλιακά, βιομηχανικά, εμπορικά, χρηματιστηριακά, φορολογικά και άλλα συναφή, συμπληρώνεται με θέματα από την πολιτική, την κοινωνία, τον πολιτισμό, το περιβάλλον μια ολοκληρωμένη θεματολογία απ’ όλους τους παραδοσιακούς, σύγχρονους και αναδυόμενους τομείς, που επίσης διαχειρίζεται με υψηλή δημοσιογραφική ποιότητα.

Ένας, σχεδόν, αιώνας στις επάλξεις της δημοσιογραφίας δημιουργεί το εφαλτήριο, την ευθύνη και την προσδοκία για μια αντάξια και ακόμα καλύτερη μελλοντική πορεία.

βήματα, τη διακριτή λειτουργία του οικονομικού Τύπου στην Ελλάδα. Με ανεξαρτησία, δημοκρατικές αξίες, καθαρό προσανατολισμό, αδέκαστη κρίση και υπεύθυνες προτάσεις για την οικονομική πρόοδο της χώρας, αναδείκνυε δυνατότητες, επισήμαινε ανεπάρκειες, προειδοποιούσε για κινδύνους, παρουσίαζε τα ελληνικά και τα διεθνή οικονομικά στοιχεία, δημιουργώντας πλαίσια σύγκρισης, ενώ ταυτόχρονα προσέφερε ευρύτητα χρηστικών πληροφοριών για το κοινό της. Η ειδησεογραφία της, πλούσια σε θέματα

Αδιαπραγμάτευτες αρχές Παρατηρώντας διαχρονικά, η «Ναυτεμπορική» ποτέ δεν συμβιβάστηκε με τη ρηχότητα της προσέγγισης, τον εύκολο λαϊκισμό ή τον φθηνό εντυπωσιασμό. Ακόμη και στους πιο δύσκολους καιρούς, κράτησε ακέραιες και αδιαπραγμάτευτες τις αρχές της έγκυρης και έντιμης δημοσιογραφίας, της δημοσιογραφίας που σέβεται το έργο της και τιμά την κοινωνική αποστολή της. Η οικογένεια Αθανασιάδη, στο εκδοτικό τιμόνι επί πολλές δεκαετίες, και οι σπουδαίοι δημοσιογράφοι στη διεύθυνση και τη στελέχωσή της ξεπέρασαν με σθένος και επιτυχία τις προκλήσεις και τα πλήγματα που αντιμετώπισε συνολικά ο Τύπος, λόγω κυρίως των καταιγιστικών αλλαγών στο τεχνολογικό αλλά και στο επιχειρηματικό πεδίο. Η ιστορική εφημερίδα ενίσχυσε το περιεχόμενό της προβαίνοντας σε διεθνείς συνεργασίες με εμβληματικά οικονομικά έντυπα, ενώ κατέκτησε και μια αξιοζήλευτη θέση στο Διαδίκτυο δημιουργώντας μία από τις πιο έγκυρες, ενημερωμένες και αξιόπιστες ειδησεογραφικές ιστοσελίδες. Ένας, σχεδόν, αιώνας στις επάλξεις της δημοσιογραφίας δημιουργεί το εφαλτήριο, την ευθύνη και την προσδοκία για μια αντάξια και ακόμα καλύτερη μελλοντική πορεία. Με δυνατό σκαρί και ανοιχτούς ορίζοντες, η «Ναυτεμπορική» προχωρά στην επόμενη μέρα. Εύχομαι οι αξίες που υπηρέτησε στη μεγάλη διαδρομή της να συνεχίσουν να αποτελούν την παρακαταθήκη και την πυξίδα της.

ΑΡΘΡΟ ●

ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ & ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ Η πανδημία, ως καταλύτης, έρχεται να αναδείξει τους περιορισμούς και τα προβλήματα του κυρίαρχου παγκοσμιοποιημένου οικονομικού και κοινωνικού συστήματος των τελευταίων τεσσάρων δεκαετιών

Ζ Γράφει ο Αλέξης Τσίπρας Aρχηγός Αξιωματικής Αντιπολίτευσης, πρώην πρωθυπουργός

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

ούμε σε μια εποχή αλλεπάλληλων κρίσεων με παγκόσμιο εύρος και ασύμμετρες επιπτώσεις. Οι ανισότητες κάθε μορφής (κοινωνικές, οικονομικές, περιφερειακές κ.λπ.) απειλούν την κοινωνική συνοχή και την ίδια τη δημοκρατία. Η κλιματική κρίση είναι ήδη παρούσα και η κλιματική μετάβαση, με τον τρόπο που γίνεται, προκαλεί νέες μεγαλύτερες ανισότητες (π.χ. ακρίβεια στην ενέργεια). Η πανδημία, ως καταλύτης, έρχεται να αναδείξει τους περιορισμούς και τα προβλήματα του κυρίαρχου παγκοσμιοποιημένου οικονομικού και κοινωνικού συστήματος των τελευταίων τεσσάρων δεκαετιών. Η ανάγκη αλλαγής πορείας είναι πλέον εμφανής σε όλο και περισσότερους. Η Ελλάδα πρέπει να αντιμετωπίσει αυτές τις παγκόσμιες προκλήσεις, αλλά και χρόνιες εγχώριες παθογένειες και αναχρονισμούς. Η χρεοκοπία οφείλεται πρώτα και κύρια στην κατάρρευση ενός μη βιώσιμου παραγωγικού μοντέλου και ενός αδύναμου πελατειακού κράτους. Επικράτησε επί δεκαετίες ένα μοντέλο στηριγμένο σε συγκεκριμένους τομείς (της ναυτιλίας, του τουρισμού και των κατασκευών) και στην ψευδαίσθηση ότι τα μεγάλα έργα, η κατανάλωση και οι μαζικές ιδιωτικοποιήσεις διασφαλίζουν τη ροή πόρων στην οικονομία και μπορούν να στηρίξουν την ανάπτυξη. Το ίδιο μοντέλο πάνω κάτω συνεχίζει η κυβέρνηση σήμερα. Γιατί περιμένει διαφορετικά αποτελέσματα; Το σχέδιό της οδηγεί στη συγκέντρωση του πλούτου σε λίγους και εκλεκτούς με εξόφθαλμο τρόπο. Κρατικές Δομές και Ανεξάρτητες Αρχές υποβαθμίζονται. Η χώρα καθίσταται όλο και πιο ευάλωτη σε κάθε διεθνή διαταραχή, δέχεται με μεγαλύτερη σφοδρότητα το κύμα της ακρίβειας και έχει τις περισσότερες απώλειες από την πανδημία στην Ευρώπη. Αλλά αυτή η απαισιόδοξη προοπτική δεν

είναι δεδομένη. Ευκαιρίες και δυνατότητες υπάρχουν. Παρά την άνοδο των επιτοκίων δανεισμού, η χώρα είναι θωρακισμένη ως έναν βαθμό τα επόμενα χρόνια εξαιτίας της ρύθμισης του χρέους που πέτυχε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ. Ως υπεύθυνη πολιτική δύναμη, καταθέσαμε ολοκληρωμένη πρόταση για το νέο πλαίσιο οικονομικής διακυβέρνησης στην Ευρώπη με στόχο ένα ασφαλές δημοσιονομικό μονοπάτι προσαρμοσμένο στις ανάγκες κάθε χώρας, που θα παρέχει τον απαραίτητο ζωτικό χώρο για μια δίκαιη ανάπτυξη για όλους. Ο δυϊσμός Τα trickledown της οικονομίας, economics δεν δουλεύπου αυξάνει ουν, όπως παραδέχοτις ανισότητες και νται οι περισσότεροι την ανασφάλεια, πλέον στον πλανήτη. πρέπει Δεν είναι δυνατόν να να σταματήσει. τα «ανακαλύπτουμε» σήμερα στην Ελλάδα με καθυστέρηση δεκαετιών, αναλώνοντας τον πάντα πεπερασμένο δημοσιονομικό χώρο σε μέτρα ελάφρυνσης των υψηλών εισοδημάτων (μείωση φορολογίας κληρονομιάς, μερισμάτων κ.λπ.) την ίδια στιγμή που το πραγματικό εισόδημα από μισθούς μειώνεται από την ακρίβεια. Αυτός ο δυϊσμός της οικονομίας, που αυξάνει τις ανισότητες και την ανασφάλεια, πρέπει να σταματήσει.

“

Δομικές αλλαγές στο παραγωγικό μοντέλο Αλλά η αναστροφή της πορείας δεν είναι μόνο ζήτημα αναδιανεμητικών οικονομικών πολιτικών. Απαιτούνται δομικές αλλαγές πρώτα και κύρια στο παραγωγικό μοντέλο:  Με στροφή στην ποιότητα, σε προϊόντα και υπηρεσίες υψηλής προστιθέμενης αξίας με αντίστοιχο περιβαλλοντικό και κοινωνικό αποτύπωμα.  Που θα στηρίζεται στο ανθρώπινο κεφά-

λαιο και ιδίως τα υψηλά καταρτισμένα νέα άτομα και θα τα ανταμείβει ανάλογα, θα δίνει προοπτική. Οικονομία χαμηλών μισθών σημαίνει οικονομία χαμηλών προσδοκιών.  Που θα στηρίζει την αύξηση της εγχώριας παραγωγής. Δεν πρέπει να επαναληφθεί το λάθος του παρελθόντος, ειδικά οι ευρωπαϊκοί πόροι να κατευθυνθούν σχεδόν εξ ολοκλήρου σε εισαγωγές (π.χ. μέσω της επιδότησης αντικατάστασης ηλεκτρικών συσκευών αντί οι πόροι αυτοί να διατεθούν σε ένα ενισχυμένο «Εξοικονομώ» στο οποίο συμμετέχουν πολλοί κλάδοι της εθνικής οικονομίας).  Ένα μοντέλο που θα έχει σοβαρές τομεακές πολιτικές και κυρίως βιομηχανική πολιτική και ισχυρό δημόσιο τομέα οδηγό της ανάπτυξης. Που θα έχει περιφερειακή διάσταση. Που θα ενισχύει τις νεοφυείς επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στις νέες τεχνολογίες.  Ένα μοντέλο που αξιοποιεί το γεγονός ότι η πράσινη και ψηφιακή μετάβαση ταιριάζουν με τις ιδιαιτερότητες της ελληνικής οικονομίας. Παράδειγμα, η αποκέντρωση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ σε νοικοκυριά, ΜμΕ, αγρότες, ενεργειακές κοινότητες, που θα ενίσχυε την ανθεκτικότητα έναντι της ακρίβειας. Η Ελλάδα πρέπει να αξιοποιήσει τις δυνατότητες που δίνει το Ευρωπαϊκό πλαίσιο πολιτικών και οι αυξημένοι Ευρωπαϊκοί Πόροι. Η Ευρώπη προωθεί τα έργα Κοινού Ευρωπαϊκού Ενδιαφέροντος και τη συγκρότηση πολιτικής για τη Βιομηχανία με στόχο την αντιστροφή της τάσης αποβιομηχάνισης. Η Ελλάδα πρέπει να συμμετέχει στις πρωτοβουλίες αυτές, αλλά μέχρι στιγμής είναι απούσα. Για να τα υλοποιήσουμε όλα αυτά χρειάζεται να κατανοήσουμε ότι απαιτείται συμπεριληπτικό σχέδιο και επιμονή. Και κυρίως απαιτείται κατανόηση ότι αν δεν αλλάξουμε θα σπαταλήσουμε άλλη μια μεγάλη ευκαιρία για τη χώρα τη δεκαετία που διανύουμε.

ΑΡΘΡΟ ●

Ζ Γράφει ο Αλέξης Τσίπρας Aρχηγός Αξιωματικής Αντιπολίτευσης, τέως πρωθυπουργός

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

“

Ένας ψηφιακός κόσμος υγείας στα χέρια σου

ΑΡΘΡΟ ●

ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΑΠΕΙΛΗ Η εναντίον της Ελλάδας και της Κύπρου διαχρονική απειλή της κατάφωρης τουρκικής προκλητικότητας και επιθετικότητας*

E Γράφει ο Προκόπιος Παυλόπουλος Τέως Πρόεδρος της Δημοκρατίας Επίτιμος καθηγητής της Νομικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών

χουν παρέλθει πάνω από 100 χρόνια από το τέλος του Πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου και Ελλάδα και Κύπρος, καθ’ όλο αυτό το μεγάλο χρονικό διάστημα -μ’ ελάχιστα έως αμελητέα, δυστυχώς, «διαλείμματα»- έχουν ν’ αντιμετωπίσουν την εναντίον τους διαχρονική απειλή της κατάφωρης τουρκικής προκλητικότητας και επιθετικότητας. Στην εποχή μας, δε, η απειλή αυτή έχει πάρει τέτοιες διαστάσεις, ώστε να συνάγεται, αβιάστως, το συμπέρασμα πως η Τουρκία, μέσ’ από την ωμή παραβίαση των αρχών της Αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας και των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων του Ανθρώπου στο εσωτερικό της και την αναιδή περιφρόνηση του Διεθνούς και του Ευρωπαϊκού Δικαίου extra muros, αναπτύσσει και τη φαντασίωση ανασύστασης της «πάλαι ποτέ διαλαμψάσης» Οθωμανικής Αυτοκρατορίας! Για να επιτύχει αυτόν τον στόχο της η Τουρκία, όπως προαναφέρθηκε, αγνοεί ή, κατά την επιεικέστερη εκδοχή, και διαστρέφει, διαρκώς και συστηματικώς, το Διεθνές Δίκαιο, με κυριότερα παραδείγματα τη Συνθήκη της Λωζάννης και, πιο πρόσφατα, το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας, κατά τη Σύμβαση του Montego Bay του 1982. Πρέπει δε να τονισθεί, με ιδιαίτερη έμφαση, ότι η Τουρκία δεν έχει προσχωρήσει στην ως άνω Σύμβαση και τη θεωρεί, ανάλογα με τις περιστάσεις, ως μη δεσμευτική γι’ αυτήν, μολονότι η αλήθεια, πάντα κατά το Διεθνές Δίκαιο, είναι πολύ διαφορετική. Συγκεκριμένα, η Τουρκία δεσμεύεται, ούτως ή άλλως, από τη Σύμβαση του Montego Bay του 1982, δοθέντος ότι αυτή, κατά τη νομολογία του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης, παράγει ήδη γενικώς δεσμευτικούς εθιμικούς κανόνες Διεθνούς Δικαίου και, ορθότερα, γενικώς παραδεδεγμένους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου οι οποίοι, συνακόλουθα, ισχύουν erga omnes. Ενδεικτικό της συμπεριφοράς της Τουρκίας εις βάρος της Ελλάδας -και εξίσου ενδεικτικό των εναντίον της βλέψεων- είναι και το γεγονός ότι στους δύο Παγκόσμιους Πολέμους βρέθηκε στην «απέναντι πλευρά», ήτοι στην πλευρά της Γερμανίας, η οποία ενεργούσε τότε κατά βάναυση παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου. Και το χειρότερο είναι ότι η Τουρκία, με αυτήν τη συμμαχική επιλογή και δίχως καμία πολεμική συμμετοχή και απώλεια -κατά το επικούρειο «λάθε βιώσας»- αποσκοπούσε,

Α.

Β.

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

ευθέως και απροκαλύπτως, στη μεταπολεμική αποκόμιση οφελών, κυρίως εδαφικών και κυριαρχικών, εις βάρος της Ελλάδας. Ως εξαιρετικά αρνητική πρέπει να θεωρείται, εν προκειμένω, η συμπεριφορά πολλών από τις κατά καιρούς «Μεγάλες Δυνάμεις» διεθνώς, οι οποίες, μολονότι η χώρα μας βρέθηκε πάντα στη «σωστή πλευρά της Ιστορίας» και τιμά πλήρως και με συνέπεια τη Διεθνή Νομιμότητα, σχεδόν ουδέποτε παρενέβησαν, εγκαίρως και αποτελεσματικώς, για να συνετίσουν την Τουρκία -ακόμα και μετά τις ήττες της Γερμανίας κατά τους δύο Παγκόσμιους Πολέμους- ώστε ν’ αναγκασθεί να σεβαστεί το Διεθνές Δίκαιο και να πάψει να επιβουλεύεται την ακεραιότητα και την κυριαρχία της Ελλάδας. Το αυτό -και μάλιστα a fortiori- συνέβη και με την Κυπριακή Δημοκρατία. Η αδήριτη ιστορική αλήθεια είναι ότι κυρίως η Μεγάλη Βρετανία δεν θέλησε να αφήσει, ειλικρινώς και οριστικώς, πίσω της την περίοδο της αποικιοκρατίας στην Κύπρο. Αδιαμφισβήτητη απόδειξη αποτελεί το ότι με την όλη πολιτική της «καλλιέργησε», εντέχνως, την ex nihilo δημιουργία του Κυπριακού, με το να υποδαυλίσει, σε μία κρίσιμη περίοδο της πορείας της Κύπρου προς την ανεξαρτησία της, την υπόσταση της δήθεν «Τουρκοκυπριακής Κοινότητας» και ν’ αποβεί, σε διεθνή κλίμακα, «διαπρύσιος κήρυκας» κάποιων, δήθεν, δικαιωμάτων της. Την υστεροβουλία αυτή της Μεγάλης Βρετανίας καθιστά εμφανή και μόνο το γεγονός ότι επιδίωξε και πέτυχε και να παραμένει «εγγυήτρια δύναμη» ως προς την Κύπρο και να διατηρεί βάσεις επ’ αυτής. Κάτι το οποίο, προφανώς, δεν μπορεί να θεωρηθεί, κατ’ ουδένα τρόπο, στάση διεθνούς εκτίμησης, από την πλευρά μιας δύναμης όπως η Μεγάλη Βρετανία, απέναντι στην Κυπριακή Δημοκρατία, ιδίως αφότου η Κύπρος είναι πλήρες μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του σκληρού πυρήνα της, της Ευρωζώνης. Στο σημείο αυτό πρέπει να τεθεί επιτακτικώς και το ζήτημα του ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση οφείλει να αντιμετωπίσει, δίχως καθυστερήσεις και με υπευθυνότητα, το αν είναι συμβατό να διαιωνίζεται ένα τέτοιο καθεστώς με βάση τις περί κυριαρχίας των κρατών-μελών διατάξεις του Ευρωπαϊκού Δικαίου -και ιδίως της Συνθήκης της Ευρωπαϊκής Ένωσης- τώρα πλέον που, μετά το Brexit, η Μεγάλη Βρετανία είναι «τρίτο

Γ.

κράτος» έναντι της Ένωσης και των Μελών της. Κορύφωση της ανοχής, εκ μέρους ορισμένων «Μεγάλων Δυνάμεων», της τουρκικής προκλητικότητας και επιθετικότητας κατά της Κυπριακής Δημοκρατίας συνιστά η στάση τους κατά την εισβολή του «Αττίλα» στην Κύπρο, το 1974. Μια ανοχή η οποία ελέγχεται, ιδίως από πλευράς ΗΠΑ και ΝΑΤΟ, ως προς το αν ήταν μόνο «παθητική», ή εάν υπέκρυπτε και στοιχεία «ενθάρρυνσης» του τουρκικού εγκλήματος κατά της Κύπρου αλλά και κατά του Διεθνούς Δικαίου, γενικώς. Μια τέτοια υπόθεση εμφανίζεται, ακόμη και σήμερα, τόσο περισσότερο βάσιμη, όσο η τραγωδία της Κυπριακής Δημοκρατίας συνεχίζεται, με τη Διεθνή Κοινότητα να «παρατηρεί» απαθώς την εκ μέρους της Τουρκίας περιφρόνηση του Διεθνούς Δικαίου, αλλά και αυτού τούτου του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, του οποίου οι σχετικές αποφάσεις έχουν καταστεί «ένα πουκάμισο αδειανό», για να θυμηθούμε τον στίχο του Γιώργου Σεφέρη. Το «ηθικό δίδαγμα» το οποίο, με βάση τα όσα εκτέθηκαν, πρέπει να συναγάγουν Ελλάδα και Κύπρος για την υπεράσπισή τους απέναντι στον αδίστακτο τουρκικό επεκτατισμό και αναθεωρητισμό είναι, κατ’ εξοχήν, τούτο: Πλήρης αξιοποίηση, δίχως νοοτροπία υποχωρητικότητας και αδιανόητων συμβιβασμών, των κανόνων του Διεθνούς και του Ευρωπαϊκού Δικαίου, αναφορικά με την υπεράσπιση των κάθε είδους δικαιωμάτων τους και ιδίως των, lato sensu, κυριαρχικών. Και εξίσου πλήρης και διαρκής προβολή τους, με την αντίστοιχη ολοκληρωμένη νομική τεκμηρίωση, σε όλα τα Διεθνή και Ευρωπαϊκά Fora. Κυρίως δε ενώπιον του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, με κάθε ευκαιρία -και πέρα από την εκάστοτε, πολλές φορές τεχνηέντως, για «ευνόητους λόγους» καθορισμένη agenda-, πολλώ μάλλον όταν, κατά την υπεράσπιση των δικαίων τους Ελλάδα και Κύπρος υπερασπίζονται, αυτοθρόως, κατά το Ευρωπαϊκό Δίκαιο, και το έδαφος, τα σύνορα και τις θαλάσσιες ζώνες της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Δ.

*Επεξεργασμένο απόσπασμα από τον τόμο με τίτλο «Μελέτες για τα Εθνικά Θέματα και το Κυπριακό Ζήτημα», εκδόσεις «Ευρασία», 2η έκδοση, 2022, σελ. 13 επ.

ΑΡΘΡΟ ●

ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΉ ΠΛΗΓΉ ΤΟ ΠΕΛΑΤΕΙΑΚΌ ΣΎΣΤΗΜΑ Αυτή η αντίληψη, που ευθύνεται για τα περισσότερα από τα δεινά που βιώνει από καταβολής Ελληνικού κράτους ο Ελληνισμός, αποτελεί και σήμερα εμπόδιο για τη δημοκρατική λειτουργία των θεσμών, για υγιείς επενδύσεις και ανάπτυξη βιώσιμων επιχειρήσεων

Η Γράφει ο Γιώργος Παπανδρέου Πρώην πρωθυπουργός

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

εφημερίδα «ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ», στη σχεδόν αιωνόβια γόνιμη πορεία της, παρά τις όποιες δυσκολίες και τα εμπόδια συνάντησε, ταύτισε την ύπαρξή της με την πιο πολυτάραχη, αλλά και δημιουργική πορεία της χώρας. Η έκδοσή της ως «Ναυτικόν και Εμπορικόν Δελτίον» από τους αδελφούς Αθανασιάδη το 1924, που προηγήθηκε ακόμη και της ίδρυσης της Τράπεζας της Ελλάδος κατά τέσσερα χρόνια, έγινε σε μια περίοδο η οποία χαρακτηρίστηκε από έντονες κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις, και συνεχίστηκε σε περιβάλλον κάθε άλλο παρά ήρεμων νερών, με μοναδική περίοδο διακοπής της έκδοσής της αυτήν της Κατοχής. Η πρώτη, ίσως, ολοκληρωμένη οικονομική εφημερίδα της Ελλάδας, που παρακολούθησε και κατέγραψε μέσα από τα αξιόπιστα άρθρα της, πέρα από τις αλλεπάλληλες χρεοκοπίες, στην αρχή, τις επιπτώσεις μιας εθνικής καταστροφής και μαζί το μεγαλύτερο ίσως προσφυγικό κύμα στη σύγχρονη ιστορία του Ελληνισμού, σε συνδυασμό με έναν μακροχρόνιο εθνικό διχασμό, και στη συνέχεια, περισσότερα από δέκα κινήματα, τρεις δικτατορίες και έναν μεγάλο πόλεμο και αμέσως μετά, τη σχεδόν ολοκληρωτική επικράτηση στα δημόσια πράγματα των νικητών ενός σκληρού εμφυλίου. Η ελληνική οικονομία διαχρονικά υπέφερε από ένα πελατειακό σύστημα, μια αντίληψη με βαθιές ιστορικές ρίζες, που εμπόδισε την αποτελεσματική λειτουργία τόσο του δημοσίου όσο και του ιδιωτικού τομέα. Αυτή η αντίληψη, που ευθύνεται για τα περισσότερα από τα δεινά που βιώνει από καταβολής Ελληνικού κράτους ο Ελληνισμός, και ουσιαστικά αποτελεί το λεγόμενο «Ελληνικό πρόβλημα», δεν έμεινε ασχολίαστη από εφημερίδες όπως η «ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ» και αποτελεί και σήμερα εμπόδιο για τη δημοκρατική λειτουργία των θεσμών, για υγιείς επενδύσεις και ανάπτυξη βιώσιμων επιχειρήσεων.

Παρά την άριστη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων, που προσέδωσε ένα νέο όραμα στον Ελληνισμό, αλλά και κύρος διεθνώς, βρεθήκαμε αντιμέτωποι με αλλεπάλληλες κρίσεις.

“

Αν αναλογιστεί κανείς ότι, μόνο στον μεσοπόλεμο και παρά τις Τα τελευταία συνεχείς πολιτικές αναχρόνια, είναι ταραχές στο εσωτερικό εμφανής η ροπή και τις επιπτώσεις του προς αντιλήψεις μεγάλου οικονομικού και πρακτικές που κραχ διεθνώς, η οικονοδεν αποκλείεται μική εξέλιξη στη χώρα να οδηγήσουν παρουσίασε τεράστια σε νέα δεινά. πρόοδο, τότε μπορεί ίσως να κατανοήσει και τη σημασία αυτής της αντίφασης που χαρακτηρίζει τον ιδιότυπο ελληνικό πελατειακό καπιταλισμό. Από τη μια, τα συγκριτικά πλεονεκτήματα του Ελληνισμού και της χώρας και από την άλλη οι αντιλήψεις εκείνες που ευθύνονται για την απαξίωσή τους, και συνακόλουθα για την ομηρία στην οποία έχουν ιστορικά καταδικάσει τις υγιείς παραγωγικές και δημιουργικές δυνάμεις του τόπου.

Ακόμη και κατά την πρώτη δεκαετία της νέας χιλιετίας, που όλοι ελπίζαμε ότι μπορεί να αποτελέσει την αφετηρία μιας νέας προοπτικής, ιδιαίτερα μετά τις σύγχρονες υποδομές που απέκτησε η χώρα, την ένταξη στο ευρώ και την άριστη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων, που προσέδωσε ένα νέο όραμα στον Ελληνισμό, αλλά και κύρος διεθνώς, βρεθήκαμε αντιμέτωποι με αλλεπάλληλες κρίσεις και δραματικές εξελίξεις που προκάλεσαν πόνο, απαίτησαν κόπο και δυστυχώς όξυναν τα πολιτικά και κοινωνικά πάθη, με τα φαινόμενα μίσους και διχασμού να επανέρχονται δυναμικά στη ζωή μας. Τα τελευταία δε χρόνια, παρά τα όσα δήθεν χαρμόσυνα επικρατούν στον δημόσιο διάλογο, είναι εμφανής η ροπή προς αντιλήψεις και πρακτικές που δεν αποκλείεται να οδηγήσουν σε νέα δεινά. Η εφημερίδα «ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ», σε αυτό το δύσκολο περιβάλλον, παρά τη μεγάλη κρίση του Τύπου που είχε συνέπειες και για την ίδια, καταβάλλει φιλότιμες προσπάθειες για να τιμήσει τη σοβαρότητα και το κύρος που περιβάλλουν τη μακρά και διακριτή πορεία της. Αλλά μαζί, στηριζόμενη σε ένα αξιόλογο ανθρώπινο δυναμικό, να ανοίξει και κάποια παράθυρα προς μια νέα, αλλά και διαφορετική προοπτική. Η δημιουργία καινοτόμων εκδοτικών εγχειρημάτων με τη βοήθεια του νέου ψηφιακού τοπίου, η διαρκής και έγκυρη ενημέρωση μέσω της ηλεκτρονικής της έκδοσης, και η συνεχής προσπάθεια ανάδειξης κρίσιμων ζητημάτων στον δημόσιο διάλογο, αποτελούν σημαντικές πτυχές μιας προσπάθειας, που είναι και αναγκαία, αλλά και αξιέπαινη. Εύχομαι και ελπίζω οι συντελεστές της «ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗΣ» να συνεχίσουν την προσπάθειά τους στον δρόμο των επιτυχιών και να κατακτήσουν νέους, ακόμη πιο απαιτητικούς στόχους, συμβάλλοντας ουσιαστικά στη δημιουργία μιας νέας, δημιουργικής και βιώσιμης πορείας, για την Ελληνική κοινωνία και τη χώρα.

Η πρωτοπόρος Ελληνική φαρµακευτική βιοµηχανία

Θέτουμε υγιή πρότυπα

Διεθνώς αναγνωρισμένα, ασφαλή, αποτελεσματικά και οικονομικά φάρμακα

Νέες θέσεις εργασίας, απασχόληση και προοπτική

Επένδυση στις δυνατότητες της Ελλάδας

Έρευνα, εκπαίδευση και καινοτομία

Συμβολή στην εθνική οικονομία

Εταιρικό κοινωνικό αποτύπωμα

www.elpen.gr

ΑΡΘΡΟ ●

ΘΑ ΑΞΙΟΠΟΙΉΣΟΥΜΕ ΤΗΝ ΕΥΚΑΙΡΊΑ; Πρόκληση για τη χώρα μας είναι η απορρόφηση των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης. Για να επιτευχθεί τούτος ο στόχος χρειάζεται δουλειά - συνεκτικά προγράμματα, προτάσεις, αξιολογήσεις, καθορισμός προτεραιοτήτων και μηχανισμός υλοποίησης στην εφαρμογή

Ο Γράφει ο Κώστας Σημίτης Πρώην πρωθυπουργός

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

ι οικονομικές προοπτικές μιας χώρας προκύπτουν από ένα άθροισμα εκτιμήσεων που συνδέονται με αντικειμενικούς και υποκειμενικούς παράγοντες - με τις ευρύτερες συνθήκες του οικονομικού περιβάλλοντος αφενός, και με τις ιδιαίτερες συνθήκες-δυνατότητες αξιοποίησής τους από μια χώρα αφετέρου. Στον ευρύτερο περίγυρο έχουμε ενεργές ορισμένες εστίες αστάθειας. Η εξέλιξη της πανδημίας και τα οικονομικά φαινόμενα που συνδέονται μ’ αυτήν (αύξηση της ανεργίας, αύξηση των ανισοτήτων, ανακατατάξεις στην αγορά εργασίας, πανδημικός πληθωρισμός), αλλά και η κρίση Ρωσίας-Ουκρανίας, που ως συνέπεια μπορεί να έχει τον εκβιαστικό περιορισμό στην τροφοδοσία της Ευρώπης με φυσικό αέριο από τη Ρωσία (σε μια συγκυρία μάλιστα που το ενεργειακό κόστος είναι ήδη ακριβό λόγω της Πράσινης Μετάβασης), μπορεί να δημιουργήσουν μία δίνη εξαιρετικά αρνητικών οικονομικών επιπτώσεων. Παράλληλα έχουμε ορισμένες θετικές εξελίξεις. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, που διαχειρίστηκε αμήχανα και ενίοτε λανθασμένα την οικονομική κρίση, ανταποκρίθηκε έγκαιρα και σωστά, τόσο στη νομισματική πολιτική όσο και στη δημοσιονομική. Και αυτό είναι ένα πρώτο, σημαντικό βήμα, προς γενικότερη δημοσιονομική ολοκλήρωση της Ευρώπης, όπως σωστά επεσήμανε κι ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος. Σε αυτό το θολό σκηνικό της επόμενης μέρας, ας δούμε ποιος θα έπρεπε να είναι ο βηματισμός της Ελλάδας ώστε να οικοδομήσει βήμα βήμα το μέλλον της. Η χώρα μας έχει το πλεονέκτημα να στέκεται σ’ ένα ασφαλές έδαφος: το ευρώ. Η ασφάλεια του νομίσματος είναι το αναγκαίο θεμέλιο πάνω στο οποίο μια χώρα μπορεί να οικοδομήσει τη διεθνή της αξιοπιστία, τη διεθνή της παρουσία και τελικά την ευημερία της. Με αυτό το «κλειδί» στα χέρια της, εξάλλου, η Ελλάδα «πέτυχε» τη ροή περίπου 32 δισ. ευρώ από την αγορά

Η ασφάλεια του νομίσματος είναι το αναγκαίο θεμέλιο πάνω στο οποίο μια χώρα μπορεί να οικοδομήσει τη διεθνή της αξιοπιστία.

“

ελληνικών κρατικών ομολόγων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Οι ανάγκες είναι Τράπεζα και μπόρεσε να δεδομένες, αποζημιώσει επιχειρήτα λεφτά υπάρσεις και εργαζόμενους χουν και πρέπει που ταλαιπωρήθηκαν με επάρκεια και απ’ την πανδημία. ταχύτητα να Σήμερα η Ελλάδα αναδείξουμε και (όπως και άλλες χώρες) τα προγράμματα δοκιμάζεται από τον που θα τα πληθωρισμό. Αιτίες αξιοποιήσουν. είναι η πανδημία και η διαταραχή της εφοδιαστικής αλυσίδας που προκάλεσε αύξηση των τιμών, οι κακοκαιρίες που έπληξαν τη χώρα και η πίεση στις ενεργειακές τιμές. Οι ευρωπαϊκοί κανόνες όμως υπαγορεύουν την ανάγκη διατήρησης της σταθερότητας των τιμών, με άλλα λόγια στοχεύουν σε έναν πληθωρισμό της τάξης του 2% μεσοπρόθεσμα. Το σπιράλ αυξήσεων που εκδηλώνεται, πρέπει επομένως να ελεγχθεί και να υπάρξει συστηματικός έλεγχος από την Επιτροπή Ανταγωνισμού. Ο χαμηλός πληθωρισμός κράτησε χαμηλά τα επιτόκια. Αν αυτά αυξηθούν, θα πρέπει να εξασφαλισθεί και η στατιστική άνοδος του ρυθ-

μού ανάπτυξης, ώστε να καλύπτεται το κόστος δανεισμού του Ελληνικού Δημοσίου. Κυρίως όμως, σε τούτες τις αντίξοες συνθήκες, η Ελλάδα εξασφάλισε την «ομπρέλα» του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Ένωσης. Η μεγάλη πρόκληση για τη χώρα μας είναι τώρα η απορρόφηση των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης. Αγγίζουν περίπου τα 31 δισ. σε τιμές του 2018 και θα μπορούν να διευκολύνουν τον μετασχηματισμό του παραγωγικού της μοντέλου εάν υπάρξει σωστή χρήση. Αυτός πρέπει να είναι ο εθνικός μας στόχος, όπως είναι και ο στόχος του Ταμείου -που συγκροτήθηκε ακριβώς για να υποστηρίξει τη μετάβαση: α) στην ψηφιακή οικονομία, β) στην πράσινη οικονομία και γ) στην οικονομία της γνώσης, η οποία περιλαμβάνει τη διασύνδεση/αξιοποίηση της έρευνας, της καινοτομίας, της εκπαίδευσης/κατάρτισης και εκείνης της επιχειρηματικότητας, που αξιοποιεί όλα τα προηγούμενα. Για να επιτευχθεί τούτος ο στόχος χρειάζεται δουλειά - συνεκτικά προγράμματα, προτάσεις, αξιολογήσεις, καθορισμός προτεραιοτήτων και μηχανισμός υλοποίησης στην εφαρμογή (που είναι πάντα ένα μεγάλο πρόβλημα). Με δεδομένες τις δυσκολίες που συνάντησε η χώρα μας στην υλοποίηση του προηγούμενου ΕΣΠΑ (Εθνικού Συμβουλίου Ποιότητας για την Ανάπτυξη) και την καθυστέρηση στην απορρόφηση των πόρων του, είναι προφανής ο κίνδυνος: να παρέλθει ανεκμετάλλευτη η ευκαιρία που μας προσφέρεται τώρα! Οι ανάγκες είναι δεδομένες, τα λεφτά υπάρχουν και πρέπει με επάρκεια και ταχύτητα να αναδείξουμε και τα προγράμματα που θα τα αξιοποιήσουν. Αυτό είναι ένα στοίχημα με πολλούς συμμετέχοντες. Πρέπει τόσο να τρέξουν πολιτικές και προγράμματα, όσο και να ενεργοποιηθούν οι άμεσα ενδιαφερόμενοι. Θα πρέπει να προτείνουν και να υλοποιήσουν. Από την «κούρσα» αυτή θα κριθεί σε μεγάλο βαθμό το μέλλον της χώρας μας - στην απασχόληση και την ανάπτυξη.

Σ Υ Ν Δ Ε Ο Ν ΤΑ Σ ΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΜΕ ΤΗ ΦΥ ΣΗ

Στη Syngenta Biologicals φέρνουμε την επιστημονική καινοτομία μας στη φύση για να προσφέρουμε περισσότερες επιλογές στους καλλιεργητές. Συμπληρώνοντας τις συμβατικές τεχνολογίες μπορούμε να τους βοηθήσουμε να φροντίσουν τις καλλιέργειές τους και το περιβάλλον και να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της κοινωνίας σχετικά με τον τρόπο παραγωγής των τροφίμων μας, όχι μόνο σήμερα αλλά και στο μέλλον.

www.syngenta.gr Ακολουθήστε μας:   @syngentahellas

SY_BIOLOGICALS_243x304.indd 1

0302//2022 6:00 PM

ΑΡΘΡΟ ●

ΝΕΟΙ ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Η υλοποίηση των προγραμματισμένων μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων θα επιτρέψει στην Ελλάδα να εδραιώσει τη σταθερή οικονομική της πρόοδο, ενώ θα προωθήσει πλήρως την ψηφιακή μετάβαση

Η Γράφει ο Πασκάλ Ντόναχιου

“

παϊκής προσπάθειας στον αγώνα κατά του Η ανάκαμψη Covid-19 δεν έπαιξαν της ελληνικής μικρό ρόλο σε αυτή την αξιοσημείωτη οικονομίας ανάκαμψη. Ο θανατηαποτελεί απόδειφόρος ιός αντιμετωπίξη της ανθεστηκε με μια σειρά από κτικότητας γρήγορες, συντονισμέτου ελληνικού νες, υποστηρικτικές λαού και και ισχυρές πολιτικές της αποτελεσμααπαντήσεις σε επίπεδο τικότητας των κρατών-μελών και μεταρρυθμίσεων. μέσω μιας συλλογικής ευρωπαϊκής δράσης. Πάνω απ’ όλα, η ανάκαμψη αποτελεί απόδειξη της ανθεκτικότητας του ελληνικού λαού και της αποτελεσματικότητας των μέτρων πολιτικής που έλαβαν οι ελληνικές αρχές πριν και κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Αυτό σημαίνει ότι η Ελλάδα εισήλθε στην πανδημία από θέση ισχύος λόγω των πολυάριθμων

μεταρρυθμίσεων και των προσαρμογών που εφαρμόστηκαν την τελευταία δεκαετία. Θετικό μήνυμα Από αυτή την άποψη, το γεγονός ότι η Ελλάδα θα αποπληρώσει νωρίτερα το υπόλοιπο του δανείου της του ΔΝΤ αποτελεί σημαντικό ορόσημο. Αυτή η κίνηση στέλνει ένα ισχυρό, θετικό μήνυμα για τις οικονομικές επιδόσεις και τις προοπτικές της χώρας. Κοιτάζοντας το μέλλον, η Ελλάδα έχει μια μοναδική ευκαιρία μέσω του φιλόδοξου Σχεδίου Ανάκαμψης, που αποτελεί μέρος του Next Generation EU. Ως μια χώρα μεταξύ των πιο ευνοημένων αυτού του κοινού ευρωπαϊκού έργου, αξίας 750 δισ. ευρώ, η υλοποίηση των προγραμματισμένων μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων θα επιτρέψει στην Ελλάδα να εδραιώσει τη σταθερή οικονομική της πρόοδο, ενώ θα προωθήσει πλήρως την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση.

REUTERS

Πρόεδρος του Εurogroup

πανδημία του Covid-19 είχε τεράστιο αντίκτυπο στην παγκόσμια οικονομία, αλλά δεν επηρεάστηκαν εξίσου όλα τα μέρη του κόσμου. Χώρες όπως η Ελλάδα, λόγω της σημασίας του τουρισμού και του ταξιδιωτικού τομέα, υπέφεραν περισσότερο από άλλες - καταγράφοντας ύφεση 9% το 2020, έναντι 6,4% που σημείωσε ολόκληρη η Ευρωζώνη. Ωστόσο, η Ελλάδα έχει ανακάμψει εξαιρετικά καλά, με την ανάπτυξη να ανέρχεται στο 8,5% πέρυσι. Η οικονομία επέστρεψε στα προ κρίσης επίπεδα μέσα σε 8 τρίμηνα, πολύ πιο γρήγορα από τον ρυθμό ανάκαμψης της ζώνης του ευρώ. Στο μέτωπο της αγοράς εργασίας, η Ελλάδα κατέγραψε τη μεγαλύτερη μείωση της ανεργίας σε ολόκληρη τη Ζώνη του ευρώ από τα μέσα του 2020. Επιπλέον, οι οικονομικές προοπτικές εξακολουθούν να φαίνονται ευνοϊκές για το 2022 και το 2023. Η δύναμη και η αλληλεγγύη της ευρω-

Η δύναμη και η αλληλεγγύη της ευρωπαϊκής προσπάθειας στον αγώνα κατά του Covid-19 έπαιξαν σημαντικό ρόλο και στην ελληνική ανάκαμψη. Στη φωτογραφία η αίθουσα του Eurogroup.

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Ολοκληρωμένη εμπειρία απόδρασης Αστέρας Βουλιαγμένης: Η χαλάρωση, η πολυτέλεια και η γαστρονομική εμπειρία συναντώνται στον πιο μαγευτικό προορισμό της Αθήνας

ADVERTORIAL

ια ολοκληρωμένη εμπειρία θαλάσσιας απόδρασης, στην καρδιά της Αθηναϊκής Ριβιέρας, κυριολεκτικά σε απόσταση αναπνοής από την Αθήνα. Η χερσόνησος του Αστέρα Βουλιαγμένης, η πολυτελέστερη της Ευρώπης, διαθέτει μια σειρά από εγκαταστάσεις που θα ικανοποιήσουν και τα πιο απαιτητικά γούστα.

Astir Beach Η κοσμοπολίτικη και εμβληματική Astir Beach στην παραλία του Αστέρα Βουλιαγμένης αποτελεί μια κορυφαία seaside εμπειρία χαλάρωσης και πολυτέλειας, πάντα με ανανεωμένη εικόνα και αναβαθμισμένες υπηρεσίες για κάθε επισκέπτη. Οι παροχές που προσφέρει η Astir Beach εξελίσσονται συνεχώς, αφού πλέον παρέχεται η δυνατότητα ηλεκτρονικής προκράτησης της θέσης σας μέσα από το https:// tickets.astir.gr. Η θέση της επιλογής σας, σας περιμένει την ώρα που εσείς επιθυμείτε να επισκεφτείτε την αγαπημένη σας Astir Beach. To Astir Ski Club σας περιμένει για δράση στο νερό και στην άμμο, σπορ και μαθήματα θαλάσσιου σκι, ενώ το Assai υπόσχεται μια αναζωογονητική εμπειρία ευεξίας με ski recoveries & spa πάνω στο κύμα. Τα εμπορικά καταστήματα και οι διαθέσιμες luxury υπηρεσίες καθιστούν την Astir Beach ως τον απόλυτο καλοκαιρινό προορισμό.

Εδώ και 21 χρόνια η Γαλάζια Σημαία κυματίζει στην Astir Beach, όπου τα κριτήρια καθαριότητας και υγιεινής, και η προστασία της Δημόσιας Υγείας και των λουόμενων αποτελούν βασική και αδιαπραγμάτευτη προτεραιότητα. Matsuhisa Athens Στο μαγευτικό σκηνικό της χερσονήσου του Αστέρα Βουλιαγμένης κυριαρχούν restaurants που υπόσχονται μοναδικές γαστρονομικές εμπειρίες. Το Matsuhisa Athens, ο «ναός» των fusion ιαπωνικών γεύσεων, υπόσχεται να σας «παρασύρει» με ασφάλεια σε μια αξεπέραστη γαστρονομική εμπειρία, εμπνευσμένη από τις κομψές γεύσεις της κουζίνας του Nobu. Στη μαγευτική βεράντα του Matsuhisa, οι λάτρεις της high-end γαστρονομίας θα απολαύσουν το exclusive menu του executive chef Τόνυ Βρατσάνου και του head chef της ζεστής κουζίνας Θωμά Κουράκου. Το Umi Bar, το πρώτο bar διεθνώς με την υπογραφή του Matsuhisa, θα μαγνητίσει τους φίλους των signature cocktails και premium spirits μέσα από μια ελκυστική λίστα που έχει επιμεληθεί ειδικά ο bar manager Χάρης Γεωργόπουλος. Beefbar Athens Εμμένοντας στη λογική του exclusivity, ο γαστρονομικός χάρτης της Αθηναϊκής Ριβιέρας απέκτησε ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον με την έλευση του μοναδικού concept

Beefbar Athens, δημιουργήματος του ιδιοφυούς entrepreneur Riccardo Giraudi. Σε all year λειτουργία, το concept restaurant αποτελεί τόπο συνάντησης του καλού κρέατος με τη φαντασία των διαφορετικών κοπών και την ποικιλία μιας ευρείας γκάμας επιλογών από όλο τον κόσμο. H street food φιλοσοφία και οι αγαπημένες comfort food επιλογές προσεγγίζουν με πρωτοτυπία και σεβασμό την αυθεντικότητα της παράδοσης και συναντούν τις αναπάντεχες προτάσεις και ιδέες του chef Παναγιώτη Ρέτζη. Four Seasons Astir Palace Hotel Athens Ο σύγχρονος ταξιδιώτης στη χερσόνησο του Αστέρα θα βιώσει την πρώτη Four Seasons εμπειρία για την Ελλάδα. Εμπνευσμένο από την ιστορική αίγλη του αρχικού Astir Palace Hotel, το πλήρως ανακαινισμένο ξενοδοχείο 303 δωματίων εκτείνεται σε 30 στρέμματα καταπράσινου τοπίου στις ακτές της Αθηναϊκής Ριβιέρας. Παράλληλα, το Four Seasons αποτελεί έναν ιδιαίτερο γαστρονομικό προορισμό. Το μεσογειακό εστιατόριο Pelagos, που κέρδισε το πρώτο του αστέρι Michelin μόλις έξι μήνες μετά το άνοιγμά του, το Mercato, με το άκρως επιτυχημένο Sunday Brunch του και το signature Avra Bar με τη μαγευτική θέα στον Σαρωνικό, αποτελούν τα απόλυτα meeting points στον Αστέρα Βουλιαγμένης. www.astir.gr

Πάνω: Η εμβληματική Astir Beach και δεξιά το concept restaurant Beefbar Athens. Kάτω: Ο «ναός» των fusion ιαπωνικών γεύσεων, το restaurant Matsuhisa Athens και δεξιά το ανακαινισμένο Four Seasons Astir Palace Hotel Athens.

ΑΡΘΡΟ ●

Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΩΝ ΤΡΑΠΕΖΩΝ ΑΠΟ ΤΟ 2010 ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ Στο παρόν άρθρο παρουσιάζονται οι κύριοι λόγοι για τους οποίους οι ανακεφαλαιοποιήσεις των ελληνικών τραπεζών που έγιναν κατά την περίοδο της κρίσης ήταν αναγκαίες, αλλά και οι σημαντικές ωφέλειες που έχουν προκύψει από την ολοκλήρωσή τους, τόσο για την πραγματική οικονομία όσο και για τις τράπεζες

Ο Γράφει ο Γιάννης Στουρνάρας Διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

ι προκλήσεις και τα προβλήματα που αντιμετώπισε ο ελληνικός τραπεζικός τομέας κατά τη διάρκεια των τελευταίων 13 ετών ήταν χωρίς προηγούμενο και διαμόρφωσαν, ιδιαίτερα κατά το διάστημα 2010-15, συνθήκες διαταραχής της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας. Η επιδείνωση της ποιότητας των περιουσιακών στοιχείων των τραπεζών, η δραματική μείωση της ρευστότητας, ο αποκλεισμός από τις διεθνείς αγορές κεφαλαίου και χρήματος και οι περιορισμοί στο καθεστώς κίνησης κεφαλαίων (για περίοδο τεσσάρων ετών περίπου) αποτέλεσαν, μεταξύ άλλων, τα κύρια ζητήματα που κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν κυρίως οι Ελληνικές Αρχές και ειδικότερα η Τράπεζα της Ελλάδος, καθώς και οι ευρωπαϊκοί και διεθνείς θεσμοί και κυβερνήσεις των κρατών-μελών της Ζώνης του ευρώ. Ως γνωστόν, κρίση του χρηματοπιστωτικού συστήματος δεν αντιμετώπισε μόνο η Ελλάδα. Από τα τέλη της προηγούμενης δεκαετίας μέχρι τις μέρες μας, μία σειρά ευρωπαϊκών (και όχι μόνο) χωρών βίωσαν συνθήκες χρηματοπιστωτικής αστάθειας. Είναι επίσης ευρέως αποδεκτό ότι σε αντίθεση με την εμπειρία άλλων χωρών (π.χ. Ιρλανδία, Κύπρος, Ισπανία), στη χώρα μας ο τραπεζικός κλάδος δεν ήταν το αίτιο της κρίσης. Στο παρόν άρθρο παρουσιάζονται οι κύριοι λόγοι για τους οποίους οι ανακεφαλαιοποιήσεις των ελληνικών τραπεζών που έγιναν κατά την περίοδο της κρίσης ήταν αναγκαίες, αλλά και οι σημαντικές ωφέλειες που έχουν προκύψει από την ολοκλήρωσή τους, τόσο για την πραγματική οικονομία όσο και για τις τράπεζες. Η πλήρης προστασία των καταθέσεων, ασχέτως εάν ανήκουν σε νοικοκυριά ή επιχειρήσεις, η σταδιακή αποκατάσταση της ρευστότητας, η ενίσχυση των δεικτών κεφαλαιακής επάρκειας, η διαμόρφωση συνθηκών επανόδου των ελληνικών τραπεζών στις διεθνείς αγορές κεφαλαίου και χρήματος και η σημαντική συγκράτηση της απομόχλευ-

σης των τραπεζικών χορηγήσεων αποτέλεσαν, και αποτελούν, τις κυριότερες επιδιώξεις της Τράπεζας της Ελλάδος. Σε όλους αυτούς τους τομείς τα οφέλη υπήρξαν ορατά και σημαντικά. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων αρκετών ετών έχει διαμορφωθεί μία μάλλον αρνητική κριτική, η οποία αποσιωπά τα θετικά σημεία των προσπαθειών αναδιάταξης του τραπεζικού τοπίου και λειτουργεί αντίθετα προς τις αναγκαίες συνθήκες πλήρους αποκατάστασης της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας. Ευελπιστώ ότι το παρόν άρθρο θα καταστήσει σαφή τα οφέλη από τις μέχρι στιγμής ολοκληρωθείσες ενέργειες στην ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών, καθώς και τις προκλήΕίναι ευρέως σεις που αντιμετωπίζει αποδεκτό ότι ο κλάδος σήμερα. σε αντίθεση Η αποτίμηση της με την εμπειρία εξέλιξης των διαφόρων άλλων χωρών, φάσεων ανακεφαλαιοστη χώρα μας ποίησης προϋποθέτει ο τραπεζικός την απάντηση σε μια κλάδος δεν ήταν σειρά ερωτημάτων: το αίτιο  Ποια ήταν τα γενετης κρίσης. σιουργά αίτια για τις αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου που ολοκληρώθηκαν κατά τη διάρκεια της περιόδου 2013-2015;  Τι οδήγησε στην υλοποίηση τριών διαδοχικών φάσεων ανακεφαλαιοποίησης;  Πώς προσδιορίζονται τα οφέλη από τις συντελεσθείσες ενέργειες;  Πώς επηρεάσθηκε η πραγματική οικονομία και πώς αποφεύχθηκε το ενδεχόμενο συρρίκνωσης του συνόλου της χρηματοδότησης προς επιχειρήσεις και νοικοκυριά;  Ποιες είναι οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει το ελληνικό τραπεζικό σύστημα στις μέρες μας; Ιδιαίτερη σημασία έχει φυσικά και το γεγονός ότι κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών οι

“

Ελληνικές Αρχές προχώρησαν σε ουσιαστικές παρεμβάσεις για το θεσμικό πλαίσιο που διέπει την εξυγίανση του ιδιωτικού χρέους: δημιουργία και ανάπτυξη δευτερογενούς αγοράς δανείων, ενιαίο πτωχευτικό πλαίσιο και υποδομές ηλεκτρονικών πλειστηριασμών, αποτελούν μερικές από τις πολλές πρωτοβουλίες που έγιναν με γνώμονα την αναδιάρθρωση και εκκαθάριση δανείων σε καθυστέρηση. Αίτια για τις Φάσεις Ανακεφαλαιοποίησης στην περίοδο 2013-2015 Στα τέλη του 2009 το σύνολο των ελληνικών τραπεζών εμφάνιζε ισχυρά θεμελιώδη μεγέθη:  Ο μέσος δείκτης κεφαλαιακής επάρκειας ήταν 12%.  Ο συνολικός δείκτης δανείων προς καταθέσεις (Loans/Deposits ratio) ήταν 104%.  Ο βαθμός μόχλευσης ήταν 97,4%, ποσοστό χαμηλό ιδιαίτερα εάν συγκριθεί με άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ιρλανδία 220%, Ισπανία 203%, Πορτογαλία 174%, Γαλλία και Γερμανία 109%).  Το καθαρό εισόδημα επιτοκίου προς το σταθμισμένο για κινδύνους ενεργητικό (Net Interest Income to RWAs) ήταν 4,4%.  Οι τράπεζες (με εξαίρεση ορισμένα ιδρύματα υπό κρατικό έλεγχο) είχαν μηδενική έκθεση σε τοξικά επενδυτικά προϊόντα και η κρίση των λεγόμενων subprime προϊόντων είχε ελάχιστη επίδραση στους ισολογισμούς τους. Οι ανάγκες ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών στην Ελλάδα προέκυψαν από άλλους παράγοντες, που σχετίζονταν με τις ήδη αυξανόμενες από πριν ανισορροπίες, δηλαδή τα μεγάλα δίδυμα ελλείμματα, την αύξηση δημοσίου χρέους και την επιδείνωση της ανταγωνιστικότητας. Συγκεκριμένα, από τα τέλη του 2009 και αργότερα οι τράπεζες αντιμετώπισαν μία σειρά από ιδιαίτερα αρνητικές επιδράσεις:  Αλλεπάλληλες υποβαθμίσεις πιστοληπτικής ικανότητας (credit ratings) από διεθνείς οργανισμούς.

SOOC

 Μαζική εκροή καταθέσεων (37% κατά την περίοδο Σεπτεμβρίου 2009-Ιουνίου 2012, 87 δισεκατομμύρια ευρώ συνολικά, και 27% κατά την περίοδο Σεπτεμβρίου 2014-Ιουλίου 2015, 44 δισεκατομμύρια ευρώ συνολικά).  Αποκλεισμό πρόσβασης σε αγορές κεφαλαίου και χρήματος με ταυτόχρονη υποχρέωση αποπληρωμής υποχρεώσεων άνω των 40 δισεκατομμυρίων ευρώ.  Ζημίες 40 δισεκατομμυρίων ευρώ περίπου από το πρόγραμμα ανταλλαγής κρατικών ομολόγων (PSI).  Άνευ προηγουμένου αύξηση σχηματισμού προβλέψεων από τη διαρκώς επιδεινούμενη ποιότητα δανείων και περιουσιακών στοιχείων (ο δείκτης καθυστερήσεων ανέβηκε από το 5% στα τέλη του 2008 στο 21,5% στα μέσα του 2012, στο 35% περίπου στα τέλη του 2014 και άνω του 40% στις αρχές του 2016). Σε αυτό το δεδομένο πλαίσιο, η Τράπεζα της Ελλάδος και η κυβέρνηση προέβησαν σε σειρά ενεργειών που αποσκοπούσαν στη θωράκιση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας και της ασφάλειας των καταθέσεων. Μεταξύ των ενεργειών αυτών, κρίσιμη σημασία είχαν:  η κάλυψη των βραχυπρόθεσμων αναγκών ρευστότητας των τραπεζών, με την παροχή δυνατότητας προσφυγής στον μηχανισμό έκτακτης χρηματοδότησης («emergency liquidity

“

assistance - ELA»),  η διασφάλιση της επάρκειας των «ΧρηΟι ανάγκες αναματοδοτικών Πόρων» κεφαλαιοποίησης (Financial Envelope), των τραπεζών δηλαδή των δημόσιων προέκυψαν από πόρων που προορίζοτα μεγάλα δίδυμα νται για την κάλυψη της ελλείμματα, την απαιτούμενης ανακεφααύξηση δημοσίου λαιοποίησης και του κόχρέους και στους αναδιάταξης του την επιδείνωση ελληνικού τραπεζικού της ανταγωνιστιτομέα, που ειδικότερα κότητας. για την περίοδο 20122014 είχε εκτιμηθεί σε 50 δισεκατομμύρια ευρώ και στη Σύνοδο Κορυφής του Ιουλίου 2015 σε 10-25 δισεκατομμύρια ευρώ,  η εξυγίανση αδύναμων τραπεζών, βάσει ενός διευρυμένου νομικού πλαισίου,  η απαίτηση από όλες τις ελληνικές τράπεζες να αυξήσουν την κεφαλαιακή τους βάση σε ένα συντηρητικά εκτιμημένο επαρκές επίπεδο. Το κύριο γενεσιουργό αίτιο των αναγκών ανακεφαλαιοποίησης των ελληνικών τραπεζών ήταν οι ζημίες στα χαρτοφυλάκια δανείων. Αναμφισβήτητα, οι ζημίες από το πρόγραμμα ανταλλαγής ομολόγων (PSI) αποτέλεσαν κύριο προσδιοριστικό παράγοντα κατά την περίο-

δο 2012-13, όμως οι ζημίες αυτές δεν ήταν επαναλαμβανόμενες και καλύφθηκαν πλήρως. Κατά συνέπεια, δυνητικές ζημίες ήταν δυνατόν να προκύψουν κατά κύριο λόγο από αρνητικές μεταβολές στην αξία των δανείων. Η αξία των δανείων με τη σειρά της εξαρτάται κυρίως από δύο παράγοντες:  Την πιθανότητα αθέτησης (probability of default), που είναι αρνητικά συσχετισμένη με το επίπεδο οικονομικής δραστηριότητας (ιδιαίτερα δε τις αρνητικές μεταβολές του ΑΕΠ και του συνολικού διαθέσιμου εισοδήματος), και  Την αξία ανάκτησης καλυμμάτων (recovery rate), που είναι επίσης συσχετισμένη με τον δείκτη αξίας ακινήτων και τις τιμές εμπράγματων εξασφαλίσεων. Οι παράγοντες αυτοί άσκησαν ισχυρές πιέσεις στη ρευστότητα και την κεφαλαιακή βάση των ελληνικών τραπεζών, απειλώντας τη σταθερότητα του τραπεζικού συστήματος. Κατά τη διάρκεια της περιόδου αυτής οι ελληνικές τράπεζες είχαν σχηματίσει υψηλές προβλέψεις έναντι επισφαλών απαιτήσεων προκειμένου να αντιμετωπίσουν τις διαρκώς διευρυνόμενες ζημίες από τα δανειακά χαρτοφυλάκια. Ειδικότερα στην τριετία 2013-2015, οι προβλέψεις των τεσσάρων συστημικών τραπεζών σε ετήσια βάση κυμαίνοταν συνήθως ►

Η Τράπεζα της Ελλάδος προέβη σε σειρά ενεργειών που αποσκοπούσαν στην ασφάλεια των καταθέσεων.

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

“

Μετά την απόφαση της Ε.Ε. για την Κύπρο, ο ρόλος του ΥΠΟΙΚ και της ΤτΕ υπήρξε καθοριστικός ως προς τη διασφάλιση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας στην Ελλάδα.

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

► από 2,5% έως 6% της ονομαστικής αξίας του συνολικού χαρτοφυλακίου δανείων, με αποτέλεσμα οι ζημίες αυτές να διαβρώνουν την κεφαλαιακή τους βάση. Η προσαρμογή των εποπτικών κεφαλαίων (μέσω των διαδικασιών ανακεφαλαιοποίησης) διατήρησε τους σχετικούς δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας σε επίπεδο υψηλότερο του ελάχιστου αποδεκτού, και κατά συνέπεια ικανοποιούσε τους όρους και τις προϋποθέσεις για παροχή ρευστότητας από το Ευρωσύστημα. Σε αυτό το πλαίσιο παροχής ρευστότητας, επιτεύχθηκε, παρά τις γενικότερες οικονομικές δυσκολίες, η διατήρηση χρηματοπιστωτικής σταθερότητας όλα αυτά τα χρόνια. Η ανακεφαλαιοποίηση του ελληνικού τραπεζικού τομέα αποτελεί, ως διαδοχική σειρά ασκήσεων αύξησης μετοχικού κεφαλαίου, μία από τις κυριότερες τομές που πραγματοποιήθηκαν στην ελληνική οικονομία από τις αρχές της κρίσης έως τις μέρες μας. Η εφαρμογή των διαδικασιών αυτών επέτρεψε:  Την αναδιάταξη του τραπεζικού τομέα μέσω απάλειψης πλεονάζοντος δυναμικού των τραπεζικών δικτύων.  Τον περιορισμό της συμμετοχής του δημόσιου τομέα.  Τη διατήρηση και ενδυνάμωση του εταιρικού ελέγχου μέσω της συμμετοχής ιδιωτών. Η αναδιάταξη του τραπεζικού χώρου δεν περιορίσθηκε μόνο στην ανακεφαλαιοποίηση συστημικών και μη τραπεζών ή στην εξυγίανση επτά εμπορικών (Μέτρα εξυγίανσης στις τράπεζες: Proton Bank, TBank, Αγροτική Τράπεζα, Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο, FBB, Probank, Πανελλήνια Τράπεζα) και άλλων επτά συνεταιριστικών τραπεζών (Μέτρα εξυγίανσης στις συνεταιριστικές τράπεζες: Αχαϊκή, Λαμίας, Λέσβου-Λήμνου, Δυτικής Μακεδονίας, Δωδεκανήσου, Ευβοίας και Πελοποννήσου). Ένα επιπρόσθετο ζήτημα που αντιμετωπίσθηκε ήταν αυτό της ομαλής εξόδου από την εγχώρια αγορά των ξένων τραπεζών ως αποτέλεσμα της κρίσης. Στο διάστημα 2012-13 έξι συνολικά τράπεζες (Credit Agricole, Société Générale, Millennium, Τράπεζα Κύπρου, Λαϊκή Marfin, Ελληνική Τράπεζα) απεσύρθησαν. Από τις περιπτώσεις αυτές, ιδιαίτερης σημασίας ήταν οι χειρισμοί για τις δραστηριότητες των κυπριακών τραπεζών στην Ελλάδα. Μετά την απόφαση που έλαβε στις 15 Μαρτίου 2013 το Eurogroup για την Κύπρο, ο ρόλος της ελληνικής κυβέρνησης μέσω του υπουργείου Οικονομικών και της Τράπεζας της Ελλάδος υπήρξε καθοριστικός ως προς τη διασφάλιση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας στην Ελλάδα. Με συντονισμένες ενέργειες, σε συνεργασία με την κυπριακή κυβέρνηση, την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου και ελληνικά πιστωτικά ιδρύματα, το υπουργείο Οικονομικών και η Τράπεζα της Ελλάδος διασφάλισαν με διαγωνιστική διαδικασία την ομαλή μεταβίβαση στην Τράπεζα Πειραιώς των λειτουργιών των

EPA

ΑΡΘΡΟ ●

15 Μαρτίου του 2013. Το κρίσιμο Eurogroup για την Κύπρο. Ο έντονος προβληματισμός για τις εξελίξεις ζωγραφισμένος στα πρόσωπα του τότε προέδρου του Eurogroup Γερούν Ντάισελμπλουμ και της γεν. διευθύντριας του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ.

κυπριακών υποκαταστημάτων στην Ελλάδα. Το εξαιρετικά σύνθετο εγχείρημα της αποκοπής των υποκαταστημάτων από τις κυπριακές τράπεζες και της αναδοχής από την Τράπεζα Πειραιώς στοιχείων του ενεργητικού και του παθητικού τους, ολοκληρώθηκε με επιτυχία σε ελάχιστο χρονικό διάστημα, επιτρέποντας: (α) να εξαιρεθούν πλήρως οι καταθέτες στην Ελλάδα από απομείωση της αξίας ή προσωρινή δέσμευση των αποταμιεύσεών τους, κάτι που υπέστησαν οι καταθέτες στην Κύπρο, (β) να συνεχιστεί ομαλά η εξυπηρέτηση των εν Ελλάδι πελατών των πρώην κυπριακών υποκαταστημάτων και, το σπουδαιότερο, (γ) να εκμηδενιστεί εν τη γενέσει της οποιαδήποτε πιθανότητα μετάδοσης κραδασμών από το κυπριακό στο ελληνικό χρηματοπιστωτικό σύστημα. Τέλος, είναι αναγκαίο να σημειωθεί η στήριξη των τραπεζών σε θέματα ρευστότητας μέσω του Ευρωσυστήματος. Η δυνατότητα χρηματοδότησης από το Ευρωσύστημα χωρίς ποσοτικό περιορισμό, η οποία αποτελεί το βασικότερο μη συμβατικό μέτρο νομισματικής πολιτικής στη Ζώνη του ευρώ, διευκόλυνε σημαντικά τη ρευστότητα των ελληνικών τραπεζών. Ωστόσο, το ύψος της χρηματοδότησης, την οποία μπορούσαν να αντλήσουν οι ελληνικές τράπεζες προσφεύγοντας στα μέσα νομισματικής πολιτικής του Ευρωσυστήματος, περιοριζόταν από το ότι η αξία των αποδεκτών εξασφαλίσεων που αυτές διέθεταν απομειωνόταν επί μακρόν λόγω της κρίσης. Άλλωστε, κατά περιόδους, τα κυριότερα εμπορεύσιμα στοιχεία στο χαρτοφυλάκιο των ελληνικών τραπεζών (τα χρεόγραφα του Ελληνικού Δημοσίου) έπαυαν να γίνονται αποδεκτά ως εξασφαλίσεις από το Ευρωσύστημα. Η χρηματοδότηση αυτή δόθηκε για να αντισταθμιστούν η μείωση και η απόσυρση καταθέσεων του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα,

αλλά και η απομείωση της αξίας του αποδεκτού για πράξεις νομισματικής πολιτικής ενεχύρου, εν μέσω συνθηκών αδυναμίας των τραπεζών να προσφύγουν στις αγορές για την άντληση κεφαλαίων. Το γεγονός ότι η κεντρική τράπεζα στήριξε ευρέως την παροχή ρευστότητας συνέβαλε στη διασφάλιση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας. Συνέβαλε επίσης σε πολύ ηπιότερο ρυθμό περιορισμού της τραπεζικής χρηματοδότησης προς τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά από εκείνον της συρρίκνωσης της καταθετικής βάσης των τραπεζών. Στον βαθμό αυτό η Τράπεζα της Ελλάδος συνέβαλε σημαντικά στον μετριασμό των δυσμενών επιπτώσεων της κρίσης χρέους και της δημοσιονομικής προσαρμογής στην οικονομική δραστηριότητα. Υλοποίηση Τριών Διαδοχικών Φάσεων Ανακεφαλαιοποίησης Συχνά ασκείται κριτική ότι η μία φάση ανακεφαλαιοποίησης διαδέχεται την άλλη σε μια ατέρμονη διαδικασία. Η κριτική αυτή δεν είναι ορθή, καθώς δεν λαμβάνει υπόψη ότι η κρίση συνεχίστηκε επί μακρόν, και ως εκ τούτου οι ελληνικές τράπεζες συμμετείχαν σε ασκήσεις προσομοίωσης (stress tests) και επισκόπησης ποιότητας περιουσιακών στοιχείων (asset quality review) οκτώ φορές κατά την περίοδο 2010-2021, προκειμένου να διαπιστωθεί η κεφαλαιακή τους επάρκεια: 1. Πανευρωπαϊκή Άσκηση Προσομοίωσης της Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Αρχής, 2010 2. Πανευρωπαϊκή Άσκηση Προσομοίωσης της Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Αρχής, 2011 3. Εκτίμηση Κεφαλαιακών Αναγκών από την Τράπεζα της Ελλάδος, 2012 4. Εκτίμηση Κεφαλαιακών Αναγκών από την Τράπεζα της Ελλάδος, 2014 5. Πανευρωπαϊκή Άσκηση Συνολικής ► Αξιολόγησης από την ΕΚΤ, 2014

www.powerhealth.gr

“

ΥΠΟΙΚ και ΤτΕ διασφάλισαν με διαγωνιστική διαδικασία την ομαλή μεταβίβαση στην Τράπεζα Πειραιώς των λειτουργιών των κυπριακών υποκαταστημάτων στην Ελλάδα.

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

► 6. Συνολική Αξιολόγηση από την ΕΚΤ, 2015 7. Πανευρωπαϊκή Άσκηση Προσομοίωσης της Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Αρχής, 2018 8. Πανευρωπαϊκή Άσκηση Προσομοίωσης της Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Αρχής, 2021 Από τις 8 συνολικά ασκήσεις που ολοκληρώθηκαν σε διάστημα 8 ετών, μόνον οι τρεις κατέληξαν σε διαπίστωση ελλείμματος εποπτικού κεφαλαίου και μόνον σε δύο περιπτώσεις κατέστη αναγκαία η κρατική ενίσχυση από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Αντιθέτως, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της Πανευρωπαϊκής Άσκησης Συνολικής Αξιολόγησης της ΕΚΤ το 2014, αλλά και αυτά των stress tests του 2018 και του 2021, οι ελληνικές τράπεζες βρέθηκαν με περίσσευμα κεφαλαιακής επάρκειας και χωρίς ανάγκες άντλησης εποπτικού κεφαλαίου. Οι πρόσθετες κεφαλαιακές ανάγκες, όπως προέκυψαν από τις ασκήσεις της Τράπεζας της Ελλάδος το 2014 και του Ενιαίου Μηχανισμού Εποπτείας της ΕΚΤ το 2015, σχετίζονται με τις αποκλίσεις των επιδόσεων της πραγματικής οικονομίας σε σχέση με τις προβλέψεις που ίσχυαν κατά τη διάρκεια της υλοποίησης των προηγούμενων ασκήσεων προσομοίωσης. Ειδικότερα: Κατά την εκτέλεση της άσκησης της εκτίμησης των κεφαλαιακών αναγκών των τραπεζών από την Τράπεζα της Ελλάδος το 2012, οι τότε μακροοικονομικές προβλέψεις (διεθνών αρχών και οργανισμών) όπως παραδόθηκαν στο β’ εξάμηνο του 2011 ήταν σαφώς πιο ήπιες από τις πραγματοποιηθείσες τιμές των αντίστοιχων μεταβλητών, υποεκτιμώντας το βάθος και τις συνέπειες της συνεχιζόμενης ύφεσης της ελληνικής οικονομίας. Στην πράξη, η επιδείνωση των συνθηκών στην ελληνική οικονομία υπερέβη ακόμη και το δυσμενές σενάριο της άσκησης, με αποτέλεσμα οι εκτιμώμενες ζημίες του δανειακού χαρτοφυλακίου των τραπεζών να υπερβούν τους αρχικούς υπολογισμούς. Ειδικότερα είναι χαρακτηριστικό ότι: α. Η σωρευτική μείωση του ΑΕΠ κατά την περίοδο 2011-2013 ήταν 19,6% έναντι αρχικής πρόβλεψης 15% στο βασικό σενάριο και 17,2% στο ακραίο σενάριο. β. Ο δείκτης ανεργίας εκτιμάτο ότι δεν θα υπερέβαινε το 18% το 2014 σύμφωνα με το δυσμενές σενάριο, ενώ τελικά διαμορφώθηκε σε επίπεδο υψηλότερο του 27% το 2013-14. γ. Οι τιμές ακινήτων (στις τρεις κύριες κατηγορίες κατοικιών, γραφείων και καταστημάτων) αναμενόταν ότι θα ανέκαμπταν από το 2014 και μετά, γεγονός που επίσης δεν επαληθεύθηκε στην πράξη. Παρά το γεγονός αυτό, η συντηρητική προσέγγιση της μεθοδολογίας που εφαρμόσθηκε στην άσκηση του 2012 οδήγησε τις τράπεζες σε κεφαλαιακή ενίσχυση που ακόμα και στα τέλη του 2013 διαμόρφωσε απόθεμα εποπτικών κεφαλαίων ύψους 7 δισεκατομμυρίων

SHUTTERSTOCK

ΑΡΘΡΟ ●

Η ΕΚΤ έλαβε σειρά μέτρων νομισματικής χαλάρωσης, τα οποία απέτρεψαν τη δημιουργία συνθηκών έλλειψης ρευστότητας στην αγορά κατά την περίοδο της πανδημίας του Covid-19.

ευρώ. Η άσκηση του 2014 επιβεβαίωσε σε σημαντικό βαθμό τις εκτιμήσεις αυτές, καθώς οι συνολικές κεφαλαιακές ανάγκες ανήλθαν σε 5,8 δισεκατομμύρια ευρώ για τις 4 συστημικές τράπεζες, ποσό σχετικά χαμηλό για τον βαθμό επιδείνωσης της οικονομίας σε σχέση με τις προβλέψεις του 2011. Άλλωστε είναι γεγονός ότι οι αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου που ακολούθησαν έτυχαν θετικής υποδοχής στις αγορές κεφαλαίου, με συνολικό ποσό άντλησης 8,5 δισεκατομμύρια ευρώ και σημαντικό βαθμό υπερκάλυψης. Από το ποσό αυτό 2 δισεκατομμύρια ευρώ περίπου χρησιμοποιήθηκαν από δύο τράπεζες (Alpha, Πειραιώς) για την αποπληρωμή προνομιούχων μετοχών που έλαβαν στο πλαίσιο των κεφαλαιακών ενισχύσεων του Νόμου 3723/2008. Το επίπεδο οικονομικής δραστηριότητας σημείωσε, ως γνωστόν, σημαντική επιδείνωση από το 4ο τρίμηνο του 2014 και μετά, με αποτέλεσμα: Τη συνεχιζόμενη επιδείνωση της ποιότητας του δανειακού χαρτοφυλακίου των τραπεζών. Την αβεβαιότητα σχετικά με την παραμονή ή μη της Ελλάδας σε Πρόγραμμα Οικονομικής Προσαρμογής. Τις δραματικές συνθήκες εκροών ρευστότητας και μείωσης της καταθετικής βάσης, με αποτέλεσμα την επιβολή ελέγχων κίνησης κεφαλαίων από τον Ιούλιο του 2015 και μετά. Υπό τις συνθήκες αυτές, ήταν αναπόφευκτο και αναγκαίο να επανεξετασθεί το ζήτημα των εκτιμώμενων ζημιών των τραπεζών και των νέων κεφαλαιακών αναγκών, γεγονός που ορθώς προβλέφθηκε στη συμφωνία της Συνόδου Κορυφής του Ιουλίου 2015 και στο μεταγενέστερο μνημόνιο συνεργασίας του Αυγούστου 2015. Παρά την πρόβλεψη ποσού

1 2 3

έως 25 δισεκατομμύρια ευρώ στο νέο πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής για τις ανάγκες των τραπεζών, το τελικώς χρησιμοποιηθέν ποσό (για τις 4 συστημικές τράπεζες) ήταν μόνον 5 δισεκατομμύρια ευρώ περίπου. Αυτό ήταν γεγονός αξιοσημείωτο, υπό το πρίσμα της θεαματικής συρρίκνωσης της κεφαλαιοποίησης των τεσσάρων συστημικών τραπεζών: από 37,9 δισεκατομμύρια ευρώ στα μέσα του 2014 σε μόλις 1,2 δισεκατομμύριο ευρώ στα τέλη Νοεμβρίου 2015. Με τις αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου του 2014-15, ιδιώτες επένδυσαν 14 δισεκατομμύρια ευρώ περίπου στις 4 συστημικές τράπεζες, ποσά που ήταν επαρκή αφενός για να περάσουν όλες οι τράπεζες τα stress tests της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και αφετέρου να μπορέσουν δύο από αυτές (Alpha, Τράπεζα Πειραιώς) να αποπληρώσουν τις προνομιούχες μετοχές. Καταλήξαμε, λοιπόν, να έχουμε ασφαλείς κεφαλαιακά τράπεζες, με τη μικρότερη δυνατή επιβάρυνση του Έλληνα φορολογούμενου. Θα ήταν χρήσιμο να σταθεί κανείς στο τελευταίο σημείο, αυτό της διατήρησης του ελέγχου από ιδιώτες επενδυτές. Έχει κατ’ επανάληψη διατυπωθεί ότι οι ιδιώτες κράτησαν τον έλεγχο των τραπεζών με μειοψηφικές συμμετοχές και ότι το ΤΧΣ δεν έχει λόγο στη διοίκησή τους. Όμως το ΤΧΣ έχει λόγο και ρόλο στη στρατηγική των τραπεζών, ασχέτως εάν δεν μπορεί να παρεμβαίνει στην καθημερινή διαχείρισή τους. Το νέο πλαίσιο που έχει διαμορφωθεί ενσωματώνει ενισχυμένες δικλίδες ασφαλείας, αποσκοπώντας στο να ενισχύσει τις δομές εταιρικής διακυβέρνησης και να αποτρέψει φαινόμενα παρέμβασης που χαρακτήριζαν προηγούμενες δεκαετίες, με ιδιαίτερα αρνητικές συνέπειες στις τράπεζες και γενικότερα στην οικονομία. Επίσης πρέπει να τονισθεί ότι οι μετοχές που απέκτησε το ΤΧΣ, μέσω της ανακεφαλαιοποίησης του 2015, έχουν πλήρη δικαιώματα ψήφου και δεν δεσμεύονται από οιανδήποτε συμφωνία επαναγοράς. Είναι εξίσου χρήσιμο να εξηγηθεί γιατί οι τράπεζες δεν έπρεπε να περάσουν υπό δημόσιο έλεγχο και να παραμείνουν στα χέρια του ιδιωτικού τομέα. Πέραν της όποιας θεωρητικής ή ιδεολογικής προσέγγισης, η ελληνική κοινωνία έχει απτές αποδείξεις της λειτουργίας των τραπεζών υπό κρατικό έλεγχο στη δεκαετία του 1980, αλλά και αργότερα:  Περιορισμένη πιστωτική επέκταση και αδυναμία χρηματοδότησης της οικονομίας, λόγω αφενός των διοικητικών περιορισμών και αφετέρου της αδύναμης διοίκησης τότε των περισσοτέρων τραπεζικών ιδρυμάτων.  Επιτόκια συχνά υψηλότερα κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες του εκάστοτε πληθωρισμού, γεγονός που απέτρεψε για χρόνια την πρόσβαση του ελληνικού νοικοκυριού σε στεγαστικά δάνεια και άλλες μορφές ιδιωτικής χρηματοδότησης.  Τεράστιες απώλειες χαρτοφυλακίων που ►

ΑΡΘΡΟ ● ► μεταφράστηκαν σε ζημίες και διαγραφές απαιτήσεων, που χρειάστηκαν δεκαετίες για να απορροφηθούν.  Στρεβλώσεις στην αγορά, καθώς υγιείς και ανταγωνιστικές επιχειρήσεις αδυνατούσαν να αντλήσουν χρηματοδότηση.  Πολιτικές παρεμβάσεις που στην πράξη υπαγόρευαν όχι μόνο τις στρατηγικές πρωτοβουλίες, αλλά ακόμα και τη διαχείριση των τραπεζών σε καθημερινή βάση.

“

Η ΤτΕ συνέβαλε σημαντικά στον μετριασμό των δυσμενών επιπτώσεων της κρίσης χρέους και της δημοσιονομικής προσαρμογής στην οικονομική δραστηριότητα.

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Σημερινές προκλήσεις για το ελληνικό τραπεζικό σύστημα Σε αντίθεση με τις περισσότερες χώρες της Ευρωζώνης, το ξέσπασμα της πανδημίας τον Μάρτιο του 2020 βρήκε τις ελληνικές τράπεζες σε φάση ανάκαμψης από την προηγούμενη κρίση, έχοντας επιδείξει σημαντική βελτίωση σε αρκετούς τομείς, η οποία συνεχίσθηκε έως και τα τέλη του 2021. Ενδεικτικά:  Οι ελληνικές τράπεζες κατάφεραν να ενισχύσουν την κεφαλαιακή τους επάρκεια σε επίπεδα άνω του ελάχιστου ορίου, προχωρώντας την περίοδο 2020-21 σε αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου ύψους 2,2 δισ. και σε εκδόσεις τίτλων που προσμετρώνται στα εποπτικά ίδια κεφάλαια ύψους 2,1 δισ.  Σε σχέση με τον Μάρτιο του 2016, όπου καταγράφηκαν τα υψηλότερα μεγέθη, έχει επιτευχθεί μείωση κατά 80% στο συνολικό ύψος των Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων (ΜΕΔ). Σημαντική ήταν η μείωση σε όλα τα χαρτοφυλάκια δανείων (καταναλωτικό 86%, επιχειρηματικό 76% και στεγαστικό 87%).  Τα επίπεδα ρευστότητας βελτιώθηκαν σημαντικά, κυρίως λόγω της αύξησης των καταθέσεων. Συγκεκριμένα, οι καταθέσεις επιχειρήσεων και νοικοκυριών έχουν ανακάμψει κατά 59 δισ. ευρώ (+49%) από το ιστορικά χαμηλό (121 δισ. ευρώ) του Ιουλίου του 2015, με τις τράπεζες να μηδενίζουν την εξάρτηση από τον έκτακτο μηχανισμό παροχής ρευστότητας (ELA) και να πληρούν τον ελάχιστο εποπτικό δείκτη ρευστότητας. Ταυτόχρονα, οι τράπεζες αποκαταστήσανε πλήρως την πρόσβαση στις αγορές, πραγματοποιώντας εκδόσεις τίτλων ύψους 3,4 δισ. τη διετία 2020-21. Ταυτόχρονα όμως παρουσίαζαν και συνεχίζουν να εμφανίζουν ασθενέστερα οικονομικά μεγέθη συγκριτικά με τις ευρωπαϊκές τράπεζες. Συγκεκριμένα, με βάση τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του Σεπτεμβρίου 2021:  Τα ΜΕΔ ανέρχονται σε σχεδόν 20,9 δισ. ευρώ σε ατομική και 25,5 δισ. σε ενοποιημένη βάση, με τους δείκτες ΜΕΔ ως ποσοστό των συνολικών δανείων να διαμορφώνονται σε 15% και 16,4% αντίστοιχα. Ο μέσος όρος για τα πιστωτικά ιδρύματα της Ε.Ε. για την ίδια περίοδο είναι μόλις 2,1%.  Το ποσοστό κάλυψης των ΜΕΔ από προβλέψεις είναι 44% και βρίσκεται οριακά χαμηλότερα από τον μέσο όρο της Ε.Ε., αλλά αρκετά χαμηλότερα από χώρες όπου εμφανί-

ζουν υψηλούς δείκτες ΜΕΔ, όπως η Ιταλία, Πορτογαλία, κ.ά.  Ο μέσος Δείκτης Κεφαλαιακής Επάρκειας ανέρχεται σε 14,9%, περίπου 4 μονάδες κάτω από τον αντίστοιχο ευρωπαϊκό μέσο όρο, με την απόσταση να διευρύνεται άλλες δύο μονάδες περίπου, εάν λάβουμε υπόψη την πλήρη επίπτωση από την εφαρμογή του Διεθνούς Προτύπου Χρηματοοικονομικής Πληροφόρησης 9 (ΔΠΧΠ9).  Παράλληλα, παραμένει άλυτο και μάλιστα επιδεινώνεται το σημαντικό πρόβλημα της διάρθρωσης των εποπτικών κεφαλαίων, μεγάλο μέρος των οποίων είναι με τη μορφή της Αναβαλλόμενης Φορολογικής Απαίτησης (DTCs).  Επίσης, οι ελληνικές τράπεζες εμφανίζουν έλλειμμα άνω των 10 δισ. σε σχέση με τις ελάχιστες απαιτήσεις ιδίων κεφαλαίων και επιλέξιμων υποχρεώσεων (MREL: προσοχή: αυτό το μέγεθος δεν αφορά έλλειμα εποπτικών ιδίων κεφαλαίων), το οποίο υποχρεούνται όμως να καλύψουν σε αρκετά μεγάλο διάστημα, δηλαδή εντός των επόμενων 4 ετών.  Τέλος, πρέπει να σημειωθεί η διαρκώς αυξανόμενη έμμεση εξάρτηση των ελληνικών τραπεζών από το Ελληνικό Δημόσιο (bank sovereign nexus), σε συνέχεια της επέκτασης των εγγυήσεων του προγράμματος «Ηρακλής», της αυξανόμενης έκθεσης σε ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου, καθώς και του ποσοστού της αναβαλλόμενης φορολογίας στο ενεργητικό των τραπεζών. Ταυτόχρονα, οι ελληνικές τράπεζες αντιμετωπίζουν σειρά από προκλήσεις, οι οποίες είναι κοινές και για τις περισσότερες τράπεζες της Ευρωζώνης. Ενδεικτικά, θα ήθελα να αναφέρω:  Το περιβάλλον χαμηλών επιτοκίων (low interest rate environment) που σε συνδυασμό με τη χαμηλή αποδοτικότητα κόστους επηρεάζει την κερδοφορία και τη δυνατότητα δημιουργίας κεφαλαίων. Για τις ελληνικές τράπεζες, αρνητικά επιδρά επίσης και το υψηλό κόστος πιστωτικού κινδύνου, δηλαδή οι αναγκαίες δαπάνες για τον σχηματισμό προβλέψεων.  Τον ολοένα αυξανόμενο ανταγωνισμό από μη τράπεζες και από τα λεγόμενα BigTechs, καθώς και τις επιπτώσεις στη λειτουργία και το επιχειρηματικό μοντέλο των τραπεζών από την ψηφιακή καινοτομία (digital innovation).  Προκλήσεις που πηγάζουν από την ατελή τραπεζική ένωση (Banking Union) στην Ευρωζώνη, σημαντικά κομμάτια της οποίας -όπως το Ενιαίο Ταμείο Εγγύησης Καταθέσεων- απουσιάζουν.  Λοιπές προκλήσεις, όπως η επίπτωση από την κλιματική αλλαγή, από γεωπολιτικές εξελίξεις, από αυξανόμενο αριθμό κυβερνοεπιθέσεων (cyber-attacks) κ.λπ. Σε αυτό το περιβάλλον λειτουργίας, η πανδημία του Covid-19 διατάραξε την οικονομική και κοινωνική δραστηριότητα παγκοσμίως, με σοβαρές επιπτώσεις σε όλους τους συμμετέ-

χοντες στην αγορά: επιχειρήσεις, νοικοκυριά, κράτος και τράπεζες. Επιπτώσεις όμως που μετριάσθηκαν σημαντικά, καθώς σε αντίθεση με προηγούμενες κρίσεις, αυτή τη φορά η αντίδραση από τις δημοσιονομικές, νομισματικές και εποπτικές αρχές ήταν άμεση και συντονισμένη. Συγκεκριμένα:  Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έλαβε σειρά μέτρων νομισματικής χαλάρωσης, τα οποία απέτρεψαν τη δημιουργία συνθηκών έλλειψης ρευστότητας στην αγορά. Ειδικά για την Ελλάδα, η συμπερίληψη των ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου στο έκτακτο πρόγραμμα αγοράς τίτλων λόγω πανδημίας (Pandemic Emergency Purchase Programme - PEPP) της ΕΚΤ και η αποδοχή τους ως εξασφαλίσεων στις πράξεις παροχής ρευστότητας του Ευρωσυστήματος, καθώς και οι θετικές εξελίξεις στις διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές, συνέβαλαν στην αδιάλειπτη πρόσβαση του Ελληνικού Δημοσίου στις αγορές κεφαλαίων και στην περαιτέρω μείωση των αποδόσεων των κρατικών ομολόγων.  Όλες οι κυβερνήσεις στην Ευρωζώνη, συμπεριλαμβανομένης της ελληνικής, έλαβαν μια σειρά μέτρων δημοσιονομικής πολιτικής και πολιτικής για την αγορά εργασίας, με στόχο τη στήριξη των επιχειρήσεων και της απασχόλησης. Τα μέτρα δημοσιονομικής στήριξης και η ύφεση οδήγησαν μεν σε απότομη μεταστροφή του δημοσιονομικού αποτελέσματος της γενικής κυβέρνησης από πλεόνασμα σε έλλειμμα για το 2020 (και σε σημαντική αύξηση του λόγου του δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ), απέτρεψαν όμως τη μαζική κατάρρευση επιχειρήσεων και νοικοκυριών που πλήττονται από την πανδημία. Σημαντικό ρόλο ως προς αυτό είχαν και τα προγράμματα επιδότησης δανείων με την επωνυμία «Γέφυρα 1 και 2».  Οι εποπτικές αρχές στην Ευρωζώνη και πρωτίστως ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός της ΕΚΤ (SSM) έλαβαν μια σειρά από μέτρα, με σημαντικότερο αυτό της παροχής ευελιξίας αναφορικά με τη χρήση από τις τράπεζες των κεφαλαιακών αποθεμάτων ασφαλείας (capital buffers), ώστε να διατηρηθεί απρόσκοπτη η παροχή ρευστότητας στην πραγματική οικονομία αλλά και να απορροφήσουν οι τράπεζες τις πρόσθετες ζημιές λόγω της πανδημίας.  Τέλος, από το αρχικό στάδιο της κρίσης, οι ελληνικές τράπεζες ανακοίνωσαν γενικευμένο καθεστώς αναβολής πληρωμής τόκων ή και χρεολυσίων (moratorium) δανείων που είναι συμβατό με τις σχετικές κατευθυντήριες γραμμές της Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Αρχής (ΕΒΑ) για τους πιστούχους που επλήγησαν από την πανδημία. Σημειώνεται ότι το μέγιστο ποσό των δανείων που βρέθηκαν σε καθεστώς moratorium από την έναρξη της πανδημίας αφορούσε περίπου το 20% των ενήμερων δανείων, ενώ οι τράπεζες συνέχισαν να παρέχουν διευκολύνσεις σε μεγάλο μέρος των πιστούχων αυτών ακόμα και μετά τη λήξη των moratorium. Όλα τα παραπάνω μέτρα που ελήφθησαν ►

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΔΟΜΗΣΗΣ Για την υλοποίηση ενός πετυχημένου ξενοδοχειακού έργου

5***** Εξυπηρέτηση Ολοκληρωμένες λύσεις δόμησης, ανακαίνισης και θερμομόνωσης, για όλους τους χώρους του ξενοδοχείου.

KNAUF ΓΥΨΟΠΟΙΙΑ ΑΒΕΕ Ευριπίδου 10, Καλλιθέα

| Τηλ.: 210 9310567 | E-mail:knauf@knauf.gr

www.knauf.gr

ΑΡΘΡΟ ●

“

Τα σημάδια από την κρίση που προκάλεσε η πανδημία δεν είναι ακόμα πλήρως εμφανή στην πραγματική οικονομία τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρωζώνη.

Προσδιορισμός των Ωφελειών από τις Ανακεφαλαιοποιήσεις Τα οφέλη από τις επιτυχείς φάσεις ολοκλήρωσης ανακεφαλαιοποίησης είναι ιδιαίτερα σημαντικά και καλύπτουν τόσο τον χρηματοπιστωτικό χώρο όσο και τον ευρύτερο οικονομικό: Εν μέσω πρωτόγνωρων συνθηκών συστημικής αστάθειας, κυρίως από πλευράς ζημιών και εκροών καταθέσεων, οι τράπεζες ανακεφαλαιοποιήθηκαν χωρίς να χαθεί ούτε ένα ευρώ από καταθέσεις. Το γεγονός αυτό έχει τεράστια σημασία για την ευρύτερη εμπιστοσύνη των πολιτών, των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων προς τις τράπεζες. Ικανοποιούνται οι προϋποθέσεις του Ευρωσυστήματος και του Ενιαίου Μηχανισμού Εποπτείας για κεφαλαιακή επάρκεια και διατηρείται έτσι η πρόσβαση στη ρευστότητα του Ευρωσυστήματος. Με τη διαμόρφωση υψηλών δεικτών κεφαλαιακής επάρκειας είναι δυνατή η σταδιακή επιστροφή των τραπεζών στις πανευρωπαϊκές αγορές χρήματος και κεφαλαίου. Περιορίζεται η απομόχλευση των ισολογισμών των τραπεζών, με ορατές επιπτώσεις στο σύνολο της οικονομίας. Οι κινήσεις αυτές έχουν διαμορφώσει καλύτερες συνθήκες λειτουργίας και ανταγωνισμού στον εγχώριο τραπεζικό κλάδο, διότι:  Μειώθηκε ο αριθμός προβληματικών και μη ανταγωνιστικών τραπεζικών μονάδων, που διαχρονικά χαρακτηρίστηκαν από αδυναμίες στη διάρθρωση του ενεργητικού τους  Μειώθηκε ο αριθμός τραπεζικών μονάδων, καθώς οι μακροχρόνιες τάσεις της τραπεζικής αγοράς υπέδειξαν ένα μέγεθος πολύ διαφορετικό από αυτό της προηγούμενης δεκαετίας  Διαμορφώθηκαν οικονομίες κλίμακας και σημαντικές συνέργειες με αποτέλεσμα τη βελτίωση της αποδοτικότητας των τραπεζών.

2 3

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

EUROKINISSI

► (και μέρος τους συνεχίζει έως σήμερα) από τις αρχές και τις τράπεζες ήταν προς τη σωστή κατεύθυνση και κατάφεραν να αποτρέψουν τα χειρότερα τόσο όσον αφορά την οικονομική δραστηριότητα όσο και τις κοινωνικές επιπτώσεις από την πανδημία. Βεβαίως, τα σημάδια από την κρίση που προκάλεσε η πανδημία δεν είναι ακόμα πλήρως εμφανή στην πραγματική οικονομία τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρωζώνη και θα είναι ενδεχομένως πιο ορατά μετά την πλήρη έξοδο από τα μέτρα στήριξης και σε πιο μεσοπρόθεσμο ορίζοντα. Ενδεικτικά αναφέρουμε τα επίπεδα δημοσίου χρέους, τη δανειακή επιβάρυνση επιχειρήσεων και νοικοκυριών, τις πληθωριστικές πιέσεις, κ.λπ. Όσον αφορά το τραπεζικό σύστημα, η επίπτωση αφορά κυρίως σε νέα ΜΕΔ, καθώς και ειδικά για το ελληνικό τραπεζικό σύστημα στην αναμενόμενη επιδείνωση του λόγου των αναβαλλόμενων φορολογικών απαιτήσεων προς το σύνολο των εποπτικών κεφαλαίων.

Η πανδημία του Covid-19 διατάραξε την οικονομική και κοινωνική δραστηριότητα παγκοσμίως, με σοβαρές επιπτώσεις σε όλους τους συμμετέχοντες στην αγορά: επιχειρήσεις, νοικοκυριά, κράτος και τράπεζες.

Μία άλλη κριτική είναι αυτή που υποστηρίζει ότι οι τράπεζες έχουν κατ’ επανάληψη ανακεφαλαιοποιηθεί (με χρήματα του Δημοσίου) και παρ’ όλα αυτά δεν έχουν συμβάλει στην πιστωτική επέκταση και στις αναπτυξιακές προσπάθειες. Όμως τα πραγματικά στοιχεία υποδεικνύουν ένα διαφορετικό συμπέρασμα: Ενώ συνήθως σε μια μεγάλη οικονομική κρίση συρρικνώνεται δραστικά ο ισολογισμός των τραπεζών, στην Ελλάδα δεν συνέβη κάτι τέτοιο. Αντίθετα, ενώ το σύνολο των καταθέσεων μειώθηκε κατά 48,4% από το 2009 έως το 2015, ποσοστό που υπό κανονικές συνθήκες θα έπρεπε να επιφέρει ταχεία απομόχλευση του τραπεζικού κλάδου και περαιτέρω υφεσιακές συνθήκες, η ετήσια πιστωτική συρρίκνωση στην Ελλάδα ουδέποτε υπερέβη το 4%. Το ποσοστό αυτό είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακό εάν αναλογισθεί κανείς ότι στη διάρκεια αυτών των ετών μειώθηκε η έκθεση ξένων τραπεζών σε ελληνικές επιχειρήσεις, που με τη σειρά τους αναχρηματοδότησαν λήξεις δανείων μέσω ελληνικών τραπεζών. Τέλος, είναι αναγκαίο να επισημανθεί ότι οι ενέργειες και οι διαδικασίες αυτές δεν ήταν ούτε ανορθόδοξες ούτε μοναδικές στον ευρωπαϊκό χώρο. Το πλαίσιο ανακεφαλαιοποίησης ακολούθησε τους κανόνες ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ως προς ζητήματα κρατικής ενίσχυσης. Στο πλαίσιο αυτό,

ο σχεδιασμός ενός μακροχρόνια βιώσιμου επιχειρηματικού υποδείγματος, με σταδιακή απεξάρτηση των τραπεζών από τη χρηματοδότηση της κεντρικής τράπεζας και με τη δημιουργία συνθηκών επαναλαμβανόμενης και υγιούς κερδοφορίας, αποτέλεσε άμεση προτεραιότητα. Οι βασικοί άξονες δράσης εξακολουθούν να ισχύουν και αφορούν: (α) τον εξορθολογισμό του κόστους λειτουργίας και την εσωτερική δημιουργία κεφαλαίου μέσω οργανικής κερδοφορίας, (β) την απεμπλοκή από μη αμιγώς τραπεζικές εργασίες, (γ) τον επανασχεδιασμό των δραστηριοτήτων στο εξωτερικό, (δ) την ενεργό διαχείριση των προβληματικών στοιχείων του ενεργητικού, και (ε) τη μείωση των αναβαλλόμενων φορολογικών απαιτήσεων ως ποσοστού των συνολικών εποπτικών κεφαλαίων. Με τον τρόπο αυτό οι ελληνικές τράπεζες έχουν μία πρώτης τάξεως ευκαιρία να επαναοριοθετήσουν τη στρατηγική τους και να αναδιαρθρώσουν τη δομή τους ώστε να συμβάλουν στην αναδιάταξη της ελληνικής οικονομίας, λαμβάνοντας υπόψη, μεταξύ άλλων, τις προοπτικές που διανοίγονται με την ψηφιακή τεχνολογία και τη σημαντική ροή κεφαλαίων που αναμένεται από το Ευρωπαϊκό Μέσο Ανάπτυξης (NGEU).

Ελληνικός Χρυσός: Εμβληματική επένδυση Με σημαντικό αποτύπωμα στην οικονομία, την τοπική κοινωνία και το περιβάλλον

ADVERTORIAL

εξόρυξη ορυκτών πρώτων υλών αποτελεί ιδιαίτερα σημαντική οικονομική δραστηριότητα για την Ελλάδα, καθώς έχει έντονο εξαγωγικό προσανατολισμό, αξιοποιώντας παράλληλα τον εγχώριο πλούτο. Ειδικότερα, ο σύγχρονος μεταλλευτικός κλάδος διαδραματίζει καίριο ρόλο στην ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας και στην ευημερία της χώρας, συμβάλλοντας με περισσότερο από 3% στο ΑΕΠ ετησίως και υποστηρίζοντας πάνω από 100.000 μόνιμες και ποιοτικές θέσεις εργασίας. Επιπλέον, οι μεταλλευτικές εταιρείες αποτελούν και υπεύθυνα εταιρικά μέλη των κοινωνιών στις οποίες δραστηριοποιούνται, συνεισφέροντας με ποικίλους τρόπους στις τοπικές κοινωνίες. Η Ελληνικός Χρυσός από το 2004 αναπτύσσει και λειτουργεί με υπευθυνότητα, ασφάλεια και υπό τους αυστηρότερους περιβαλλοντικούς όρους τα Μεταλλεία Κασσάνδρας στη Βορειοανατολική Χαλκιδική. Πρόκειται για μια από τις εμβληματικότερες επενδύσεις στην Ελλάδα, με πολλαπλά οφέλη για την οικονομία, την τοπική κοινωνία και το περιβάλλον. Η Ελληνικός Χρυσός έχει συμβάλει σημαντικά στην ενίσχυση της εθνικής οικονομίας, αποφέροντας έως σήμερα περί τα 394 εκατ. ευρώ έσοδα για το ελληνικό κράτος, ενώ ενισχύει διαχρονικά την ελληνική αγορά μέσα από την προμήθεια πρώτων υλών και υπηρεσιών από τοπικούς προμηθευτές, με τις δαπάνες να ανέρχονται περί το 1 δισ. ευρώ. Παράλληλα, αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους εργοδότες της περιοχής, απασχολώντας περισσότερους από 1.000 άμεσα

και 600 έμμεσα εργαζόμενους, με το 84% να προέρχεται από τον Δήμο Αριστοτέλη. Σήμερα, η Ελληνικός Χρυσός εφαρμόζει τις πλέον καινοτόμες τεχνολογίες για την ασφαλή και αειφόρο λειτουργία των μεταλλείων της βάσει των αρχών της Υπεύθυνης Μεταλλευτικής Δραστηριότητας, επενδύοντας διαρκώς στον εκσυγχρονισμό και στην αναβάθμιση των Μεταλλείων Κασσάνδρας. Επιπλέον, ως μια σύγχρονη μεταλλευτική εταιρεία, η Ελληνικός Χρυσός, εφαρμόζοντας τις βέλτιστες πρακτικές που διαθέτει η μεταλλευτική του σήμερα, στρέφεται στην ψηφιακή ενδυνάμωση της εξορυκτικής διαδικασίας, ενισχύοντας την ασφάλεια των ανθρώπων, την προστασία του περιβάλλοντος και τη διαχείριση συνολικά του αποτυπώματος της δραστηριότητάς της. Στην περιοχή των Σκουριών αναμένεται να αναπτυχθεί ένα νέο, προηγμένο, πλήρως ηλεκτρικό μεταλλείο, που θα ενσωματώνει πρακτικές παγκοσμίου επιπέδου σε ζητήματα λειτουργίας και περιβαλλοντικής προστασίας, θα λειτουργεί με τεχνολογίες αιχμής, σχεδιασμένες έτσι ώστε να δίνουν τη δυνατότητα της απομακρυσμένης εξόρυξης (χρήση RMT - Τεχνολογίας). Παράλληλα, δρομολογούνται επιπρόσθετες επενδύσεις στο μεταλλείο της Ολυμπιάδας, για την ψηφιοποίηση και την ενίσχυση της ασφάλειας με νέες τεχνολογίες και καινοτόμες πρακτικές. Ανταποκρινόμενη στις νέες απαιτήσεις που θέτει η κοινωνία και το επενδυτικό κοινό, η εταιρεία ενσωματώσει στην καθημερινή της πρακτική κριτήρια που αφορούν θέματα Περιβάλλοντος, Κοινωνίας και Εταιρικής

Διακυβέρνησης (Environmental, Social and Governance - ESG), εφαρμόζοντας σε κάθε πτυχή της δραστηριότητάς της το Ολοκληρωμένο Σύστημα Διαχείρισης Βιωσιμότητας (SIMS), ενώ παράλληλα υλοποιεί ένα διαχρονικό πλαίσιο δράσεων για τη δημιουργία θετικού αποτυπώματος για την τοπική κοινωνία, την οικονομία και το περιβάλλον, με σκοπό τη μακροπρόθεσμη και βιώσιμη ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής. Η εταιρεία στέκεται διαχρονικά στο πλευρό της τοπικής κοινωνίας, σχεδιάζοντας και επενδύοντας σε κοινωνικά και περιβαλλοντικά έργα, με βασικό στόχο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής της τοπικής κοινωνίας και την προστασία του περιβάλλοντος. Υλοποιεί σημαντικές επενδύσεις για τον μετριασμό του περιβαλλοντικού της αποτυπώματος, την παράλληλη αποκατάσταση των περιοχών εντός και γύρω από τα μεταλλεία, υιοθετώντας τις βέλτιστες διαθέσιμες τεχνολογίες, όπως την προηγμένη μέθοδο της ξηρής απόθεσης τελμάτων, καθώς και το βραβευμένο online σύστημα περιβαλλοντικής παρακολούθησης. Στο πλαίσιο της νέας Επενδυτικής Συμφωνίας, η εταιρεία σχεδιάζει εμβληματικές επιπρόσθετες επενδύσεις 70 εκατ. ευρώ σε έργα κοινωνικής υπευθυνότητας, που θα προσδώσουν μεγαλύτερη αξία στην περιοχή και θα αποτελέσουν παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές.

Στην περιοχή των Σκουριών αναμένεται να αναπτυχθεί ένα νέο, προηγμένο, πλήρως ηλεκτρικό μεταλλείο.

ΑΡΘΡΟ ●

ΑΠΟΤΥΠΩΜΑ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ - ΑΜΒΛΥΝΣΗ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ Αδήριτη ανάγκη να ακολουθήσουμε τις 10 Αρχές του Οικουμενικού Συμφώνου των Ηνωμένων Εθνών

Τ Γράφει η Ιουλία Τσέτη Η Ιουλία Τσέτη είναι φαρμακοποιός MSc, CEO του Ομίλου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Τσέτη, μέλος Δ.Σ. του ΣΕΒ & πρόεδρος του Global Compact Network Hellas.

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

ο θέμα της βιώσιμης ανάπτυξης και αειφορίας αποτελεί εδώ και χρόνια για τον Όμιλο Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Τσέτη (ΟΦΕΤ) αναγκαιότητα και στόχευση της ευρύτερης στρατηγικής του. Ιδιαίτερα σε μία εποχή γεμάτη προκλήσεις και αβεβαιότητα, φαίνεται ότι η μόνη σταθερά είναι η διαρκής αλλαγή και η έμφαση σε πρωτοβουλίες και ενέργειες που είναι σε απόλυτη ευθυγράμμιση με το περιβάλλον και τη βιωσιμότητά του. Η έννοια της αειφορίας είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ισορροπία που πρέπει να έχουν οι κοινωνίες και η οικονομία σε σχέση με το περιβάλλον και το οικοσύστημα, καθώς οι φυσικοί πόροι δεν είναι ανεξάντλητοι. Ταυτόχρονα, όμως, επιζητούμε ισορροπία και ηθικές συνεργασίες με όλους τους εταίρους και stakeholders, από τους προμηθευτές μας μέχρι τους ερευνητές, τις επιστημονικές εταιρείες, τους ακαδημαϊκούς φορείς, τους καθηγητές και φοιτητές. Ο ΟΦΕΤ -με τις βιομηχανίες UNI-PHARMA, InterMed, την εμπορική εταιρεία στην Κύπρο Pharmabelle και την πρότυπη βιομηχανία εκχύλισης φαρμακευτικών φυτών UniHerboέχει υιοθετήσει τα κριτήρια ESG και τα πρότυπα Βιώσιμης Ανάπτυξης ως αναπόσπαστο μέρος της καθημερινής του λειτουργίας, ενώ είναι υπό έκδοση ο νέος Απολογισμός Βιωσιμότητας. Ο Όμιλός μας έχει ήδη υιοθετήσει τις 10 αρχές των Ηνωμένων Εθνών και τους 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης, προτεραιοποιώντας αυτούς που εμπίπτουν στις δικές του λειτουργίες. Άλλωστε οι UNI-PHARMA & InterMed είναι υπερήφανα μέλη του Οικουμενικού Συμφώνου των Ηνωμένων Εθνών και πρωτοστατούν στη λειτουργία του τοπικού δικτύου, του UN Global Compact Net Work Hellas. Στον απόηχο της Παγκόσμιας Ημέρας Γυναίκας -που γιορτάστηκε στις 8 Μαρτίου με τον εμβληματικό τίτλο «Breaking the Bias»- θα επαναλάβουμε ότι προτεραιότητά μας είναι η ισότητα των φύλων, η αποδοχή της διαφορετικότητας και η συμπερίληψη. Στον ΟΦΕΤ υπηρετούμε με αλληλεγγύη και ενσυναίσθηση το νέο παραγωγικό και αναπτυξιακό μοντέλο στη μετά COVID εποχή, καθώς και το μοντέλο της βιώσιμης ανάπτυξης, της

υπεύθυνης επιχειρηματικότητας, της πράσινης οικονομίας, της προστασίας του περιβάλλοντος, της διαρκούς ενίσχυσης της έρευνας και της νέας γενιάς. Ο Όμιλός μας στοχεύει να ενδυναμώσει ακόμη περισσότερο το κοινωνικό του αποτύπωμα, με ενέργειες που θα στηρίζουν και θα ανακουφίζουν τις ευάλωτες ομάδες, και παράλληλα να μειώσει το περιβαλλοντικό και ενεργειακό αποτύπωμα, παραμένοντας προσηλωμένος σε μία αποτελεσματική και δίκαιη εταιρική διακυβέρνηση, καθώς και στο ηθικό επιχειρείν το οποίο πρεσβεύουμε πάνω από μισό αιώνα ζωής. Οι 3 πυλώνες της στρατηγικής του ΟΦΕΤ, οι οποίες εμπεριέχουν μία ολιστική προσέγγιση της υπεύθυνης επιχειρηματικότητας μέσω των ESG, αφορούν: Την εταιρική διακυβέρνηση, το περιβάλλον και το οικοσύστημα και τη βιώσιμη ανάπτυξη, μέσα από στοχευμένες δράσεις προς την κοινωνία. Ειδικότερα, μέσω των δράσεων «U & I Care - UNI-PHARMA & INTERMED & Eσύ και Εγώ νοιαζόμαστε», βασικό μέλημα του Ομίλου είναι η διαρκής στήριξη της κοινωνίας και των ευάλωτων ομάδων, σε συνεργασία με επιστημονικές εταιρείες, ΜΚΟ αλλά και ακαδημαϊκούς και ερευνητικούς φορείς. Για το Περιβάλλον, υπό την ομπρέλα του «U & I Care» και ειδικότερα των δράσεων «U & I Green - Eσύ και Εγώ νοιαζόμαστε για το περιβάλλον», ο Όμιλος εστιάζει σε δράσεις μείωσης του ενεργειακού αποτυπώματος, προστασίας του υδροφόρου ορίζοντα και των εδαφών, υπεύθυνη διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων, μείωση των αερίων εκπομπών, 100% ανακύκλωση στερεών μη επικίνδυνων αποβλήτων και ορθολογική διαχείριση φυσικών πόρων. Όσον αφορά στην Αγορά, στόχος είναι η δημιουργία προστιθέμενης αξίας και η παροχή βέλτιστων και καινοτόμων προϊόντων φιλικών προς το περιβάλλον και υπηρεσιών, δίνοντας παράλληλα βαρύνουσα σημασία στον ευθυγράμμιση της εφοδιαστικής αλυσίδας με τις αρχές του UN Global Compact. Επίσης, προτεραιότητα για τους εργαζομένους του Ομίλου είναι η σωστή καθοδήγηση και η συνεχής εκπαίδευση και η εξασφάλιση της

υγείας και ασφάλειας στην εργασία. Επενδύουμε στη διαρκή ανάπτυξη του προσωπικού μας, μέσα από τη σταθερή εκπαίδευση και πάντα στο πλαίσιο των στόχων της βιώσιμης ανάπτυξης. Γι’ αυτό τον λόγο, εφαρμόζουμε το πρόγραμμα του UN Global Compact, με την ονομασία SDG Ambition Programme. Με τους παραπάνω στόχους και την ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου πλαισίου διαχείρισης των σχέσεων με εσωτερικούς stakeholders και εξωτερικούς οικονομικούς, κοινωνικούς, θεσμικούς και ακαδημαϊκούς εταίρους, υπό την ευρύτερη διάσταση του συστήματος Εταιρικής Διακυβέρνησης που ακολουθεί, ο Όμιλος ΟΦΕΤ αποσκοπεί στη διατήρηση του ηγετικού του ρόλου στην εγχώρια αγορά, αλλά και την ενδυνάμωσή του στο διεθνές περιβάλλον, μέσω του σχεδιασμού, της ανάπτυξης και της παραγωγής ασφαλών και αποτελεσματικών προϊόντων, αλλά και της ανάληψης δράσεων, που αφορούν τη διαρκή βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεών του, τη μείωση του ενεργειακού αποτυπώματος και την εξασφάλιση ενός ασφαλούς εργασιακού περιβάλλοντος. Με σεβασμό στο περιβάλλον, επενδύουμε συστηματικά σε δράσεις και πρακτικές πράσινης ανάπτυξης, που μειώνουν το περιβαλλοντικό αποτύπωμα του Ομίλου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Τσέτη, εξασφαλίζουν εξοικονόμηση της ενέργειας και συμβάλλουν στη βέλτιστη περιβαλλοντική επίδοσή του. Η διαρκής βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων του Ομίλου, καθώς και η έμπρακτη εφαρμογή των αρχών της Κυκλικής Οικονομίας αποτελούν για τον Όμιλο ΟΦΕΤ δέσμευση που υλοποιείται συστηματικά με μετρήσιμους στόχους. Οφείλουμε να δούμε το σύγχρονο επιχειρείν με άλλη οπτική ματιά, υπό το πρίσμα της βιώσιμης ανάπτυξης. Οι κρίσεις των καιρών μας -οικονομικές, υγειονομικές, κλιματικές, ενεργειακές- απαιτούν εγρήγορση, άμεσα αντανακλαστικά, οργάνωση, και κοινωνική συνοχή. Επενδύουμε σε πράξεις μακροπρόθεσμης και αποδοτικής ωφέλειας, διότι θέλουμε να δημιουργούμε αξία όχι μόνο για τα προϊόντα μας και την οικονομία, αλλά και για τον άνθρωπο και την κοινωνία!

HR 24,3x30,4kx_signature.pdf

17/2/22

6:02 PM

EΛBAΛXAΛKOP: Παράδειγμα εξωστρέφειας και βιώσιμης ανάπτυξης για το σήμερα και το αύριο Οι εξαγωγές της EΛBAΛXAΛKOP αποτελούν το 7,5% των συνολικών εξαγωγών της ελληνικής βιομηχανίας (εξαιρουμένου του κλάδου των πετρελαιοειδών)

ADVERTORIAL

ΕΛBAΛXAΛKOP δεν είναι απλώς μια κορυφαία ελληνική βιομηχανία. Mε 40 και πλέον χρόνια εμπειρίας και τεχνογνωσίας, έχει εξελιχθεί σε μια διεθνή δύναμη στα προϊόντα αλουμινίου και χαλκού, με 17 εργοστασιακές μονάδες τεχνολογίας αιχμής και πωλήσεις άνω των 2,88 δισ. ευρώ (ενοποιημένα στοιχεία 2021). H EΛBAΛXAΛKOP εφαρμόζει ένα επιτυχημένο μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης, βασισμένο στην εξωστρέφεια, καθώς το 92% των πωλήσεών της (το 2021) πραγματοποιείται σε περισσότερες από 100 χώρες. Σήμερα η Εταιρεία αποτελεί τη μεγαλύτερη παραγωγό σωλήνων χαλκού στην Ευρώπη ενώ διαθέτει το δεύτερο μεγαλύτερο εργοστάσιο, σε δυναμικότητα, θερμής έλασης αλουμινίου στη γηραιά ήπειρο. H ανταγωνιστικότητα της EΛBAΛXAΛKOP βασίζεται στις συνεχείς επενδύσεις της σε σημαντικούς τομείς, όπως έρευνα και ανάπτυξη, καινοτομία, προηγμένη τεχνολογία, υποδομές, εξειδίκευση και ανάπτυξη ανθρώπινου δυναμικού. Έτσι σήμερα προμηθεύει τις μεγαλύτερες βιομηχανίες διεθνώς, με καινοτόμα προϊόντα υψηλής ποιότητας και προστιθέμενης αξίας. Βιώσιμα προϊόντα αλουμινίου και χαλκού που ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις των νέων παγκόσμιων μεγα-τάσεων (όπως η κυκλική οικονομία, η κλιματική ουδετερότητα και η ψηφιακή μετάβαση) και που βρίσκονται παντού γύρω μας: σε κουτιά αναψυκτικών, κλιματιστικά, συσκευασίες φαρμάκων και τροφίμων, ηλεκτρικά αυτοκίνητα και φορτιστές, ηλεκτροκινητήρες, φορτηγά, πλοία, σωληνώσεις και επενδύσεις κτηρίων κ.ά. Οι άριστες προοπτικές της EΛBAΛXAΛKOP αντανακλώνται και στους σημαντικότερους χρηματοοικονομικούς δεί-

κτες της. Συνεχίζοντας την αυξητική τάση των προηγούμενων ετών, το 2021 εμφανίζει ακόμα πιο ισχυρή ανάπτυξη και κερδοφορία, με δυναμική άνοδο σε όγκο πωλήσεων (16,3%) και κύκλο εργασιών (42,1%). Το 2021 οι πωλήσεις της EΛBAΛXAΛKOP σημείωσαν ιστορικά υψηλά και η οργανική κερδοφορία (a-EBITDA) διαμορφώθηκε στα 166,8 εκατ. ευρώ, αυξημένη κατά 22,9% έναντι του 2020. Κορυφαία εξαγωγική δύναμη H EΛBAΛXAΛKOP διακρίνεται για τον ισχυρό εξαγωγικό προσανατολισμό της, συμβάλλοντας σημαντικά στην εθνική οικονομία, γεγονός που καταδεικνύεται από το υψηλό ποσοστό πωλήσεων εκτός Ελλάδας. Για το 2021, οι πωλήσεις της εκτός Ελλάδας αντιπροσωπεύουν πάνω από το 92% του κύκλου εργασιών της. Οι επιδόσεις της στον συγκεκριμένο τομέα, όπως αποτυπώνονται στη μελέτη του IOBE (για την τριετία 2018-2020) για τη συμβολή της στην οικονομία, είναι τόσο εντυπωσιακές που δίκαια την αναδεικνύουν σε πρωταθλήτρια εξαγωγών. Τα στοιχεία της μελέτης δείχνουν ότι η Εταιρεία καταγράφει μεγέθη συγκρίσιμα με τις αθροιστικές επιδόσεις ολόκληρων κλάδων της οικονομίας. Συγκεκριμένα, οι εξαγωγές της EΛBAΛXAΛKOP αποτελούν το 7,5% των συνολικών εξαγωγών της ελληνικής βιομηχανίας (εξαιρουμένου του κλάδου των πετρελαιοειδών). Επιπρόσθετα, αξίζει να σημειωθεί ότι από μόνη της σημειώνει περισσότερες εξαγωγές από το σύνολο ολόκληρων κλάδων της εγχώριας βιομηχανίας. Στρατηγική επενδυτική πολιτική Αξιοσημείωτη είναι και η επενδυτική πολιτική της. Την τελευταία δεκαετία η EΛBAΛXAΛKOP έχει υλοποιήσει ένα

H συνολική συνεισφορά της EΛBAΛXAΛKOP σε αξία παραγωγής φτάνει στο 0,4% του AEΠ της χώρας.

μακροπρόθεσμο πρόγραμμα τεχνολογικά πρωτοπόρων στρατηγικών επενδύσεων ύψους πάνω από 700 εκατ. ευρώ, από τα οποία 145 εκατ. ευρώ επενδύθηκαν μόνο το 2021 (ενοποιημένα στοιχεία). Το νέο σύγχρονο τετραπλό θερμό έλαστρο Tandem (επένδυση ύψος 150 εκατ. ευρώ), εγκαταστάθηκε και λειτούργησε πλήρως το προηγούμενο έτος στον τομέα έλασης αλουμινίου της ΕΛΒΑΛΧΑΛΚΟΡ. Νέες επενδύσεις, μεταξύ άλλων το ψυχρό έλαστρο αλουμινίου έξι ράουλων και η γραμμή βαφής που βρίσκονται σε εξέλιξη (ύψους 100 εκατ. ευρώ), θα ενισχύσουν περαιτέρω την ποιότητα των προϊόντων, εξασφαλίζοντας τη μακροπρόθεσμη παρα-

Η εταιρεία διαθέτει το δεύτερο μεγαλύτερο εργοστάσιο, σε δυναμικότητα, θερμής έλασης αλουμινίου στη γηραιά ήπειρο.

Η εταιρεία αποτελεί τη μεγαλύτερη παραγωγό σωλήνων χαλκού στην Ευρώπη.

γωγική δυναμικότητα, την αποδοτικότητα και την ευελιξία υλοποίησης των στρατηγικών προτεραιοτήτων της ΕΛΒΑΛΧΑΛΚΟΡ. Ισχυρό αναπτυξιακό αποτύπωμα H δραστηριότητα της Εταιρείας δημιουργεί ένα ισχυρό πλεόνασμα προστιθέμενης αξίας, το οποίο κινητοποιεί πολλαπλά την οικονομία στο σύνολό της. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τη μελέτη του IOBE η άμεσα παραγόμενη προστιθέμενη αξία υπολογίζεται σε περισσότερα από 200 εκατ. ευρώ ετησίως, ενώ η συνολική προστιθέμενη αξία ανέρχεται σε περίπου 650 εκατ. ευρώ σε ετήσια βάση (M.O. ετών 2018-2020). H συνολική συνεισφορά της EΛBAΛXAΛKOP

σε αξία παραγωγής φτάνει στο 0,4% του AEΠ της χώρας, ενώ καταβάλλει κάθε χρόνο περί τα 230 εκατ. ευρώ σε φόρους, στηρίζοντας σημαντικά την ελληνική οικονομία. Ταυτόχρονα, η Εταιρεία υποστηρίζει ένα οικοσύστημα επιχειρήσεων, οι οποίες αναπτύσσονται παράλληλα και εξίσου δυναμικά με την ίδια. Όπως αποτυπώνεται στη μελέτη η δραστηριότητα της EΛBAΛXAΛKOP στηρίζει συνολικά 14.000 θέσεις εργασίας, ενώ κάθε μία θέση εργασίας στην εταιρεία δημιουργεί ή στηρίζει άλλες 5 στην ευρύτερη οικονομία. H επιτυχία του εξωστρεφούς μοντέλου της και η θετική επίδρασή της στην οικονομική ανάπτυξη συνθέτουν ένα ισχυρό

παράδειγμα για την αναγκαία μεταστροφή του παραγωγικού δυναμικού της χώρας. Mε προσήλωση στις αρχές της βιωσιμότητας και δέσμευση στους πυλώνες ESG (Περιβάλλον, Kοινωνία, Eταιρική Διακυβέρνηση), η EΛBAΛXAΛKOP λειτουργεί με υπευθυνότητα και συμβάλλει σε ένα βιώσιμο μέλλον για τον πλανήτη και τις επόμενες γενιές.

www.elvalhalcor.com

ΑΝΑΔΡΟΜΗ ●

Σελίδες οικονομικής Ιστορίας ΠΛΑΤΩΝ ΤΣΟΥΛΟΣ

Πώς καταγράφηκαν τα σημαντικότερα γεγονότα μέσα από τα φύλλα της «Ν»

►

ΑΡΘΡΟ ●

Θετική πορεία ανάπτυξης μέσα από περιορισμούς Μετακίνηση παραγωγής από τον πρωτογενή στον δευτερογενή και στον τριτογενή τομέα και ενσωμάτωση εισαγόμενης τεχνολογίας

Γράφει ο Νίκoς Βέττας Γενικός διευθυντής ΙΟΒΕ και καθηγητής Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών

ξιολογώντας την πορεία της τα τελευταία 100 χρόνια, γίνεται σαφές πως η ελληνική οικονομία έχει διανύσει μεγαλύτερη απόσταση από πολλές άλλες στην Ευρώπη. Παρά τη χαμηλή αρχική βάση, τις μεγάλες διακυμάνσεις και ενδιάμεσες κρίσεις ή καταστροφές, συνολικά καταγράφεται σύγκλιση προς τις περισσότερο αναπτυγμένες οικονομίες της Ευρώπης. Αυτό βέβαια ισχύει, τυπικά και επιταχυνόμενα, τα τελευταία 40 χρόνια με τη συμμετοχή στους κεντρικούς ευρωπαϊκούς θεσμούς, αρχικά στην ΕΟΚ ως μέλος ενός μικρού συνόλου αναπτυγμένων χωρών και τη μετεξέλιξή της σε Ευρωπαϊκή Ένωση και τελικά στην Ευρωζώνη με την υιοθέτηση του κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος. Όμως, υπήρχε ισχυρή πορεία ανάπτυξης και σε προηγούμενες δεκαετίες, με αύξηση της παραγωγικότητας, ιδίως με μετακίνηση παραγωγής από τον πρωτογενή στον δευτερογενή και στον τριτογενή τομέα και ενσωμάτωση εισαγόμενης τεχνολογίας. Η άνοδος των εισοδημάτων του πληθυσμού συνοδεύτηκε επίσης από άνοδο του προσδόκιμου ζωής και του μορφωτικού

Επιμέλεια χρονολογίου: Κατερίνα Τζωρτζινάκη

επιπέδου, καθώς και συνολικά βελτίωση ανά τις δεκαετίες στους όρους πρόσβασης στην εργασία και σε υπηρεσίες υγείας και εκπαίδευσης. Εμπεδώθηκε επίσης η λειτουργία δημοκρατικών θεσμών και διαδικασιών που στήριξαν την κοινωνική συνοχή. Στη γενικά θετική πορεία υπήρχαν βέβαια και μεγάλες χαμένες ευκαιρίες και αστοχίες. Πολλές από αυτές σχετίζονταν με πολιτικές αντιπαλότητες και θεσμικές ανεπάρκειες, σε σύγκριση με άλλες οικονομίες που κινήθηκαν γρηγορότερα και σε πιο στέρεες βάσεις. Η άνοδος των εισοδημάτων συχνά συνοδεύτηκε από διευρυνόμενο εξωτερικό δανεισμό, καθώς υπήρχε υστέρηση στον ρυθμό αύξησης της παραγωγικότητας, της συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό και συνολικά στην ενίσχυση της παραγωγικής βάσης. Μετά τη βαθιά δεκαετή κρίση, προδιαγράφεται ρυθμός ανάπτυξης μεσοπρόθεσμα χαμηλότερος από ό,τι σε άλλες οικονομίες, όπως της ιβηρικής χερσονήσου ή της πρώην ανατολικής Ευρώπης, αλλά υπάρχουν οι αντικειμενικές δυνατότητες ώστε αυτό να αντιστραφεί. Οι τρεις παράγοντες με διαχρονικά σημαντικό ρόλο Αξιολογώντας τις προηγούμενες δεκαετίες, και παρά τις διαφορές, υπάρχουν τουλάχιστον τρεις παράγοντες με διαχρονικά σημαντικό ρόλο. Πρώτον, ο ρόλος των δημογραφικών τάσεων, καθώς ο ρυθμός αλλαγής του πληθυσμού, ενδογενώς ή με μετανάστευση, αλλά και η κατανομή του στον χώρο αποτέλεσε κρίσιμο παράγοντα και της μεγέθυνσης της οικονομίας. Ιδιαίτερη είναι η σημασία της ενσωμάτωσης των προσφύγων την περίοδο μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, οι ισχυρές τάσεις αστυφιλίας σταδιακά μετά τον Δεύτερο Πόλεμο και τον Εμφύλιο, η μεγάλη είσοδος μεταναστών την περίοδο μετά την κατάρρευση του «ανατολικού μπλοκ», η έξοδος ιδίως νέων

1925 27 ΝΟΕ.

Eν αρχή είναι οι εξαγωγές Το «Ναυτικόν και Εμπορικόν Δελτίον Πειραιώς», το θεμέλιον της «Ναυτεμπορικής», έχει σαλπάρει από το 1924. Ο ίδιος ο εκδότης Πάνος Αθανασιάδης το διένειμε αρχικά στα ναυτιλιακά και εμπορικά γραφεία του Πειραιά. Eν αρχή είναι οι εξαγωγές. Ποσόν, είδος εμπορεύματος, προορισμός, ατμόπλοιον, φορτωτής, όπου και διακρίνουμε εμβληματικές εμπορικές επωνυμίες, Μεταξάς, Καμπάς, Μπαρμπαρέσος, Παπαστράτος. Κονιάκ εις φιάλας και καπνός εις φύλλα σε λιμάνια ξένα...

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

1926

6, 7, 8 IΑΝ.

Εισαγωγές στο Σίτυ της Ελλάδος ... Από όπου φτάνουν στο καλούμενο Σίτυ της Ελλάδος από αυτοκίνητα λελυμένα, δέρματα, φάρμακα, υφάσματα, χρώματα, σιδηρικά, ξυπνητήρια, αρώματα, νήματα καννάβινα, στύλοι τηλεγράφου μέχρι όρυζα, αυγά, βακαλάος, φασόλια, ροβύθια, κρόμμυα και πίτυρα, πολλά πίτυρα. Στο δακτυλογραφημένο φύλλο είναι εμφανείς οι χειρόγραφες προσθήκες.

SHUTTERSTOCK

επιστημόνων κατά τη δεκαετή κρίση και πλέον η διαγραφόμενη πληθυσμιακή συρρίκνωση. Δεύτερον, κρίσιμος παράγοντας ήταν ο βαθμός που η οικονομία ήταν ανοικτή. Σε περιόδους στις οποίες λειτούργησε ως κέντρο της ευρύτερης γεωγραφικής περιοχής της για εμπορικές ροές, κεφάλαια, ανθρώπους και ιδέες, αυτό οδήγησε σε ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της παραγωγής. Ενώ, οι τάσεις προστατευτισμού της εγχώριας παραγωγής και εσωστρέφειας της οικονομίας, ιδίως με υπερβολική μεγέθυνση του ρόλου του κράτους, είχαν μεσοπρόθεσμα το αντίθετο αποτέλεσμα. Στην πιο πρόσφατη περίοδο, όταν οι κοινοί ευρωπαϊκοί κανόνες δεν επέτρεπαν τυπικά διακριτική μεταχείριση και η υποτίμηση του εθνικού νομίσματος δεν αποτελούσε πλέον επιλογή, η γραφειοκρατική λειτουργία του δημόσιου τομέα έπαιξε και αυτό τον ρόλο, δηλαδή της δημιουργίας εμποδίων εισόδου και μεγέθυνσης των επιχειρήσεων στις αγορές. Τρίτον, κεντρικός ήταν ο ρόλος της εκπαίδευσης, της δημιουργίας ανθρώπινου κεφαλαίου και της ενσωμάτωσης νέας τεχνολογίας, όπως και στις περισσότερες ευρωπαϊκές οικονομίες. Η τάση προς απόκτηση νέων γνώσεων και δεξιοτήτων σχετιζόταν διαχρονικά με την εξέλιξη της κοινωνίας και τον ευρύτερο ρόλο της οικογένειας για ενίσχυση των παιδιών της. Στην πιο πρόσφατη περίοδο, με το τυπικό επίπεδο εκπαίδευσης να έχει ανέλθει σημαντικά στον γενικό πληθυσμό από τη δευτεροβάθμια στην τριτοβάθμια και να έχει προσεγγίσει τα υψηλά ευρωπαϊκά επίπεδα, το κρίσιμο ζήτημα είναι η ποιοτική αναβάθμιση και ο εκσυγχρονισμός του συνολικού συστήματος.

1930

23, 24 ΑΠΡ.

Κατάπλοι - Απόπλοι Στον Πειραιά ήταν η έδρα κατά κύριο λόγο των γραφείων των ελληνικού εφοπλισμού, που αναπτύχθηκε την περίοδο του Μεσοπολέμου. Οι βασικές πληροφορίες αφορούσαν το όνομα του πλοίου, τη σημαία, τον ιδιοκτήτη/πράκτορα του πλοίου, την προέλευση/προορισμό και το φορτίο σε τόνους.

“

Η τάση προς απόκτηση νέων γνώσεων και δεξιοτήτων σχετιζόταν διαχρονικά με τον ευρύτερο ρόλο της οικογένειας για ενίσχυση των παιδιών της.

Η γραφειοκρατική λειτουργία του δημόσιου τομέα δημιούργησε εμπόδια εισόδου και μεγέθυνσης των επιχειρήσεων στις αγορές.

1933 9 ΝΟΕ.

Το πρώτο χρηματιστήριο στην Ελλάδα Στις 18 Ιανουαρίου του 1869 το Δημοτικό Συμβούλιο Πειραιώς εγκρίνει την ανέγερση κτηρίου στην Πλατεία Θεμιστοκλέους με σκοπό τη στέγαση χρηματιστηρίου, το οποίο επρόκειτο να ιδρυθεί. Όπερ και εγένετο το 1875. Στις 9 Φεβρουαρίου τελούνται τα εγκαίνια του πρώτου χρηματιστηρίου εν Ελλάδι. Στις 4 Δεκεμβρίου του 1924 τελούνται εκ νέου τα εγκαίνια, αυτή τη φορά ως «Χρηματιστηρίου Εμπορευμάτων». Το Δελτίον, ως ήταν φυσικό, δημοσίευε καθημερινώς τις τιμές των προϊόντων. ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

SHUTTERSTOCK

ΜΕΛΕΤΗ ΙΟΒΕ

Eλληνικό γραμματόσημο του 1927.

1936 4 ΑΥΓ.

1936 5 ΑΥΓ.

ΟΛΠ και «Ν» σχέση στενή

Δικτατορία Μεταξά O Ιωάννης Μεταξάς επέβαλε δικτατορία. Το ημερολόγιο του «Δελτίου» έγραφε 4 Αυγούστου 1936. Οι τελευταίες εκλογές του Μεσοπολέμου προ επταμήνου ήταν η αρχή του τέλους του κοινοβουλευτισμού και της ανοικτής οικονομίας.

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Στις 16 Μαρτίου 1924 γίνονται τα εγκαίνια ενάρξεως των μεγάλων έργων του λιμανιού των τριών ηπείρων, από τον γαλλικό όμιλο Ερσάν, δαπάνης 550 εκατ. δραχμών και δύο χρόνια αργότερα το σχέδιο διαρρύθμισης από τον Κέλενεκ. Η ραγδαία εξέλιξη του λιμανιού επιβάλλει την ίδρυση το 1930, με βάση τον νόμο 4748, αυτόνομου οργανισμού διοίκησης του λιμανιού, του «Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς» (ΟΛΠ), το τιμόνι του οποίου ανέλαβε ο συνιδρυτής της «Ν», Πάνος Αθανασιάδης, από το 1960 (δεξιά στη φωτογραφία κατά την ανάληψη των καθηκόντων του) μέχρι το 1964 και από το 1974 μέχρι το 1978.

{ Γεγονότα - Τάσεις - Μεγέθη - Προοπτικές }

ΠΟΛΙΤΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΆ ΟΡΌΣΗΜΑ 10 ΔΕΚΑΕΤΙΩΝ Την πορεία της ελληνικής οικονομίας τα τελευταία περίπου 100 χρόνια καταγράφει το Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) με μελέτη την οποία εκπόνησε με αφορμή τον εορτασμό των 98 χρόνων από την κυκλοφορία του πρώτου φύλλου της «Ν». Η μελέτη ξεκινά το 1924 και διατρέχει όλα τα σημαντικά γεγονότα που συνέβησαν στο μεσοδιάστημα μέχρι και σήμερα, όπως η οικονομική κρίση του 1929, ο

Πρώτος και ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος, τα δύσκολα χρόνια που ακολούθησαν αμέσως μετά, ενώ φτάνει μέχρι και τα πλέον πρόσφατα οικονομικά γεγονότα στη χώρα. Στέκεται ιδιαίτερα στην ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ και εν συνεχεία στην ΟΝΕ και το ενιαίο νόμισμα, ενώ εμβαθύνει στην πρόσφατη κρίση χρέους της χώρας, καθώς και στις επιπτώσεις της πανδημίας στην οικονομία.

~ Διεθνές περιβάλλον: 1924-2022 ~ Μεσοπόλεμος και κρίση του 1929 Μετά τον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο, οι ευρωπαϊκές οικονομίες ήταν αποδυναμωμένες. Η αύξηση του δημόσιου χρέους σε όλες τις χώρες που είχαν εμπλακεί στις πολεμικές συγκρούσεις, οι υψηλοί ρυθμοί πληθωρισμού, καθώς και η επανεμφάνιση τάσεων εσωστρέφειας και προστατευτισμού λειτουργούσαν ως ανάχωμα στην ταχεία ανάκαμψη. Παρά ταύτα, στα μέσα και σταδιακά προς τα τέλη της δεκαετίας του 1920 καλλιεργήθηκε αυξανόμενη αισιοδοξία στις διεθνείς κεφαλαιαγορές, η οποία αποτυπώνεται, ενδεικτικά, μέσα από τον εξαπλασιασμό του βιομηχανικού δείκτη Dow Jones στις ΗΠΑ το διάστημα 1921-1929. Μια απόφαση για αύξηση των επιτοκίων από την κεντρική

τράπεζα των ΗΠΑ το 1929, σε συνδυασμό με παθογένειες που αντιμετώπιζε η αγροτική παραγωγή, αλλά και αδυναμίες στην εποπτεία του χρηματοπιστωτικού συστήματος οδήγησαν τελικά στο «χρηματιστηριακό κραχ» του Οκτωβρίου 1929. Η χρηματοπιστωτική κρίση του 1929 ξεκίνησε από τις ΗΠΑ, γρήγορα ωστόσο εξαπλώθηκε και στην Ευρώπη, ενώ προκάλεσε μια από τις εντονότερες σε μέγεθος και διάρκεια υφέσεις στη σύγχρονη ιστορία των περισσότερων ανεπτυγμένων χωρών. Ενδεικτικά, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε ΗΠΑ, Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο και Ιαπωνία μειώθηκε σε πραγματικούς όρους σωρευτικά κατά 33%, 16%, 7% και 9% αντίστοιχα στις αρχές της

1937 4 ΙΑΝ.

δεκαετίας του ’30. Η μεγάλη ύφεση συνοδεύτηκε από υψηλά ποσοστά ανεργίας, αύξηση της φτώχειας, ενώ κατέστησε επιτακτική την αναδιάρθρωση χρέους σε χώρες της Ευρώπης, ενισχύοντας την πολιτική αστάθεια και τα ακραία πολιτικά ρεύματα. Οι καταστροφικές απώλειες Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, εκτός από καταστροφικές ανθρωπιστικές συνέπειες είχε βαριές δημογραφικές, κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις. Οι εμπλεκόμενες χώρες κατέγραψαν πολυάριθμες ανθρώπινες απώλειες έως και σε διψήφιο, σε περιπτώσεις, ποσοστό του συνολικού τους πληθυσμού, ενώ και η αναλογία του γυναικείου προς τον ►

Για το άρθρο συνεργάστηκαν από το Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών - ΙΟΒΕ οι: Μιχάλης Βασιλειάδης (επικεφαλής Τμήματος Μακροοικονομικής Ανάλυσης και Πολιτικής), Γεώργιος Γατόπουλος (επικεφαλής Τμήματος Διεθνών Μακροοικονομικών και Χρηματοοικονομικών), Κωνσταντίνος Πέππας (ανώτερος ερευνητής), Νίκος Βέττας (γενικός διευθυντής και καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών).

1939 27 ΣΕΠ.

Σκουριές... στις εξαγωγές

Πρόβα πολέμου

«Τελευταίως εις το εν Γιάφφα Προξενείον της Ελλάδος», σύμφωνα με τον ανταποκριτή του Δελτίου στο Τελ Αβίβ, «εγένοντο παράπονα εκ μέρους διαφόρων εισαγωγέων κονσερβών αλιπάστων ιχθύων». Ο Έλληνας «εξαγωγεύς απέστειλε κυτία σκωριασμένα» με φθαρμένες τις εξωτερικές λιθογραφίες. «Εννοείται ότι παρόμοια κατάστασις δεν ενθαρρύνει την εις Παλαιστίνην εξαγωγήν μας».

Ο Σεπτέμβριος του 1939 μπήκε με άγριες διαθέσεις. Γερμανική εισβολή στην Πολωνία, κήρυξη πολέμου από Αγγλία-Γαλλία, δημιουργώντας «θαλάσσιους κινδύνους εις τους οποίους υπόκεινται οι ναυτιλλόμενοι». Γι’ αυτό και εγκρίνεται χορήγηση έκτακτου πολεμικού επιδόματος, «πληρωτέου σε συνάλλαγμα, εισαγόμενου υποχρεωτικώς εις Ελλάδα», στα πληρώματα των άνω των 1.600 κόρων ατμόπλοιων που ταξιδεύουν σε επικίνδυνες ζώνες.

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

ΜΕΛΕΤΗ ΙΟΒΕ

Με τη λήξη του Β' Παγκόσμιου Πολέμου αναδείχθηκε η σύγκρουση μεταξύ δύο διαφορετικών συστημάτων κοινωνικής, πολιτικής και οικονομικής οργάνωσης, ο «Ψυχρός πόλεμος».

1944-1971: Το όραμα της Ευρωπαϊκής ενοποίησης και το Bretton Woods Ένα από τα σημαντικότερα παράπλευρα οφέλη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ίσως ήταν ότι, κατά πολλούς ιστορικούς, έδρασε ως καταλύτης προκειμένου να εδραιωθεί η ιδέα της ανάγκης για Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, με απαρχή την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα το 1951. Η Γαλλία «έβλεπε» τότε την Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση

∆ιάγραµµα 1. Κατά κεφαλήν ΑΕΠ ανά χώρα, από αρχές του 20ού αιώνα Υψηλοί παγκοσµίως µέσοι ρυθµοί οικονοµικής µεγέθυνσης το δεύτερο µισό του 20ού αιώνα 60 50 Χιλ. $ (Tιµές 2011)

Ελλάδα

Γαλλία

Πορτογαλία

Ηνωµένες Πολιτείες

Ιαπωνία

Ηνωµένο Βασίλειο

Πηγή: Maddison Project Data base, Επεξεργασία στοιχείων: ερευνητική οµάδα ΙΟΒΕ

ως μια ευκαιρία σε συνεργασία με τη Γερμανία να αποτελέσουν αντισταθμιστικό παράγοντα στην αυξανόμενη επιρροή των ΗΠΑ-Ηνωμένου Βασιλείου, η Γερμανία αναγνώριζε την ευκαιρία «επανίδρυσης» της χώρας, και οι ΗΠΑ-Ηνωμένο Βασίλειο εκτιμούσαν ότι μόνο η ενωμένη δυτική Ευρώπη θα ήταν σε θέση να αντιπαρέλθει την επικράτηση του ανατολικού/σοβιετικού συστήματος. Φυσικά, ο βαθμός και η ταχύτητα υλοποίησης της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης ήταν και παραμένουν προς διαπραγμάτευση. Ως προς το διεθνές οικονομικό σύστημα μεταπολεμικά, η διάσκεψη των Συμμάχων χωρών στο Bretton Woods των ΗΠΑ το 1944 έθεσε τις βασικές αρχές της παγκόσμιας οικονομικής αρχιτεκτονικής που θα διατηρούνταν για σχεδόν τρεις δεκαετίες. Σύμφωνα με αυτές, οι χώρες υιοθέτησαν ένα σύστημα σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών και μετατρεψιμότητας του δολαρίου σε χρυσό, ενώ ακόμη συμφώνησαν να προασπίζονται το

30 ΟΚΤ.

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

1940

1902 1906 1910 1914 1918 1922 1926 1930 1934 1938 1942 1946 1950 1954 1958 1962 1966 1970 1974 1978 1982 1986 1990 1994 1998 2002 2006 2010 2014 2018

► ανδρικό πληθυσμό αυξήθηκε. Μεγάλο μέρος των ευρωπαϊκών υποδομών καταστράφηκε και η συρρικνούμενη παραγωγική βάση επικεντρώθηκε σε βιομηχανικούς κλάδους συναφείς με την πολεμική δραστηριότητα. Το μέγεθος οικονομικής οπισθοδρόμησης αποτυπώνεται σε αριθμό ετών στην προπολεμική περίοδο, στην οποία το πραγματικό κατά κεφαλήν ΑΕΠ ενδεικτικών ευρωπαϊκών οικονομιών υποχώρησε το 1945, όπως στις περιπτώσεις των Γαλλίας, Γερμανίας και Ελλάδας, κατά 54, 59 και 98 χρόνια αντίστοιχα. Μεταξύ των δευτερογενών, όχι αρνητικών επιδράσεων, η ανάγκη για συγκράτηση της πτώσης της παραγωγής οδήγησε σε μεγάλη αύξηση της συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας. Ακολούθως, με τις ισορροπίες που είχαν διαμορφωθεί με τη λήξη του πολέμου, αναδείχθηκε η σύγκρουση μεταξύ δύο διαφορετικών συστημάτων κοινωνικής, πολιτικής και οικονομικής οργάνωσης, ο «Ψυχρός πόλεμος». Αν και χωρίς όπλα, ο «πόλεμος» αυτός έμελλε να διαρκέσει έως τα τέλη της δεκαετίας του ’80. Αφενός το δυτικό, καπιταλιστικό σύστημα με επίκεντρο την οικονομία της αγοράς και την πολυκομματική δημοκρατία, και αφετέρου το ανατολικό, σοβιετικού τύπου σύστημα με χαρακτηριστικά τον κεντρικό προγραμματισμό και την κεντρική άσκηση πολιτικής εξουσίας.

ελεύθερο εμπόριο. Στο πλαίσιο αυτό, ιδρύθηκαν διεθνείς οργανισμοί με αποστολή την προαγωγή της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής σταθερότητας και του ελεύθερου εμπορίου, οι οποίοι μετεξελίχθηκαν όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η Παγκόσμια Τράπεζα και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου. Η περίοδος 1945-1971 χαρακτηρίστηκε στις περισσότερες ανεπτυγμένες «δυτικές» οικονομίες από ταχείς μέσους ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης [Διάγραμμα 1]. Ώθηση για την οικονομική ανάκαμψη των αδύναμων ευρωπαϊκών οικονομιών δόθηκε από το αμερικανικό Σχέδιο Marshall, που αποτέλεσε πακέτο βοήθειας συνολικού ύψους περίπου 135 δισ. δολ. (σε σημερινές τιμές), προς χώρες οι οποίες θα εφάρμοζαν ένα κοινά συμφωνημένο πλαίσιο πολιτικών οικονομικής ανασυγκρότησης. Ενδεικτικά, στη Γαλλία, τη Γερμανία και την Ελλάδα ο μέσος ετήσιος ρυθμός αύξησης του πραγματικού κατά κεφαλήν ΑΕΠ άγγιξε το 5,8%, 6,6% και 7,5% αντί-

1940 28 ΔΕΚ.

Πολεμική φουρτούνα

Ένωσις Εισαγωγέων φαρμάκων

«Αι ημετέραι δυνάμεις αμύνονται του πατρίου εδάφους» από την 28ην Οκτωβρίου. Η πρώτη σελίδα του Δελτίου δύο ημέρες αργότερα καταλαμβάνεται από την εμπορική κίνηση και την κίνηση των κλήριγκ (συμψηφισμοί), πλην η σύσταση προς τα ελληνικά εμπορικά πλοία για τους πλόες μαρτυρεί την πολεμική αναταραχή, ενώ και οι κατάπλοι εκ του εξωτερικού είναι λιγοστοί.

Ιδρύεται μεταξύ των εισαγωγέων φαρμακευτικών ειδών ολοκλήρου της χώρας Ένωσις υπό την επωνυμίαν «Ένωσις Εισαγωγέων φαρμακευτικών τινών ειδών», με έδρα την Αθήνα και σκοπό την αποκλειστική εισαγωγή ορισμένων αναφερόμενων στην ιδρυτική πράξη φαρμάκων. Πρόεδρος της πενταμελούς Επιτροπής ο βενιζελικός Πέτρος Μπακάκος, του ιστορικού φαρμακείου.

SHUTTERSTOCK

δυασμό με υψηλή ανεργία και χαμηλούς ή και αρνητικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Οι προκλήσεις αντιμετώπισης του προβλήματος έδωσαν την ευκαιρία να δοκιμαστούν πολιτικές τόσο βασισμένες στην τόνωση της ζήτησης όσο και με στόχο την τόνωση της προσφοράς μέσα από την απελευθέρωση των αγορών. Σταδιακά, ο χρηματοπιστωτικός τομέας αποκτούσε αυξανόμενη σημασία στη νέα δομή της οικονομίας, μεταξύ άλλων μέσα από τον ρόλο του να διευκολύνει την ανακατανομή των πόρων σε νέους ανερχόμενους κλάδους.

Η ενεργειακή κρίση που ξέσπασε το 1973, με την απότομη αύξηση των διεθνών τιμών καυσίμων, επέφερε στασιμοπληθωρισμό στις περισσότερες ανεπτυγμένες οικονομίες.

στοιχα στην εν λόγω περίοδο. Η ανεργία και ο πληθωρισμός διατηρήθηκαν σε συστηματικά χαμηλά επίπεδα την ίδια περίοδο, με αποτέλεσμα να ενισχυθεί το διαθέσιμο εισόδημα και η ιδιωτική κατανάλωση των νοικοκυριών. Κυμαινόμενες συναλλαγματικές ισοτιμίες και πετρελαϊκές κρίσεις τη 10ετία του ’70 Προς τα τέλη της δεκαετίας του ’60 είχαν οξυνθεί διεθνείς μακροοικονομικές ανισορροπίες, θέτοντας σε κίνδυνο τον μηχανισμό σταθερών ισοτιμιών του Bretton Woods. Χώρες όπως η Γερμανία και η Ιαπωνία συσσώρευαν πλεονάσματα στο ισοζύγιο τρεχουσών

συναλλαγών, ενώ χώρες όπως οι ΗΠΑ εμφάνιζαν συστηματικά έλλειμμα, με αποτέλεσμα να μειώνεται το απόθεμά τους σε χρυσό. Τον Αύγουστο του 1971 οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν την επιβολή δασμών στις εισαγωγές και αποφάσισαν να καταργήσουν τη μετατρεψιμότητα δολαρίου σε χρυσό, οδηγώντας de facto την οικονομία σε μια νέα περίοδο με κυμαινόμενες συναλλαγματικές ισοτιμίες. Η ενεργειακή κρίση που ξέσπασε το 1973, με την απότομη αύξηση των διεθνών τιμών καυσίμων, επέφερε στασιμοπληθωρισμό στις περισσότερες ανεπτυγμένες οικονομίες, δηλαδή υψηλό ρυθμό πληθωρισμού σε συν-

1949 1 ΟΚΤ.

Εκποίηση πλεονάζοντος συμμαχικού υλικού Τον Αύγουστο του 1949 τερματίζεται ο Εμφύλιος. Ο ΟΔΙΣΥ εκποιεί πλεονάζον συμμαχικό υλικό από γραφική ύλη-χαρτικά μέχρι άρβυλα δερμάτινα δρχ. 40.000 κατά ζεύγος και τσίκλαι δρχ. 500 κατά πακέτο των 5 τεμαχίων. Σε ειδικό πλαίσιο η ανακοίνωση για τα περίπου 3.000 μηχανήματα εκ γερμανικών επανορθώσεων, των οποίων την πώληση έχει αναλάβει ο ΟΔΙΣΥ.

1981-2022: Η πορεία προς την Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση Σε συνέχεια της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα, η Συνθήκη της Ρώμης το 1957, με την οποία ιδρύθηκε η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα μεταξύ έξι ευρωπαϊκών χωρών (Βέλγιο, Δυτική Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Λουξεμβούργο, Ολλανδία), έθεσε τις βασικές αρχές της γνωστής σήμερα Ευρωπαϊκής Ένωσης των 27 μελών. Συγκεκριμένα, πρόταξε την ελεύθερη διακίνηση εμπορευμάτων, υπηρεσιών, καθώς και ροών εργαζομένων και κεφαλαίων, την εφαρμογή τελωνειακής ένωσης, τη στόχευση της σύγκλισης μεταξύ των μελών, καθώς και τη μεταγενέστερη προοπτική καθιέρωσης νομισματικής ένωσης. Ορόσημα για την περαιτέρω οικονομική ολοκλήρωση αποτέλεσαν η Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη το 1986, η Συνθήκη του Μάαστριχτ το 1992 και η Συνθήκη της Λισσαβόνας το 2007. Κομβικά έτη στα οποία πραγματοποιήθηκε διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτέλεσαν το 1973 (Ε.Ε.-9), το 1981 (Ε.Ε.-10) με την ένταξη της Ελλάδας, το 1986 (Ε.Ε.-12), το 1995 (Ε.Ε.-15), το 2004 (Ε.Ε.-25) και το 2007 (Ε.Ε.-27), το 2013 (Ε.Ε.-28), ενώ το 2021 (Ε.Ε.-27) αποχώρησε από την Ένωση το Ηνωμένο Βασίλειο. Ιδιαίτερης σημασίας ήταν η διεύρυνση του ►

Η διάσκεψη των Συμμάχων χωρών στο Bretton Woods των ΗΠΑ το 1944 έθεσε τις βασικές αρχές της παγκόσμιας οικονομικής αρχιτεκτονικής που θα διατηρούνταν για σχεδόν τρεις δεκαετίες.

1949 3 ΟΚΤ.

Παύση πληρωμών Η δυνάμει νόμου ισχύουσα από του 1932 αναστολή πληρωμής του κεφαλαίου των εις χρυσόν και εξωτερικόν συνάλλαγμα δημοσίων χρεών επεκτείνεται και επί παντός δανείου υφισταμένου κατά την έναρξιν εφαρμογής του νομοσχεδίου, ακόμη και επί των τόκων των πληρωτέων από της 1ης Απριλίου και εφεξής. Πρόκειται περί νομιμοποιήσεως μέτρων ληφθέντων υπό της ελληνικής κυβερνήσεως διαρκούσης της εχθρικής κατοχής, των οποίων η συνέχισις επιβάλλεται.

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση το 2008 προκλήθηκε με αφορμή τη χρεοκοπία μιας από τις μεγαλύτερες επενδυτικές τράπεζες παγκοσμίως.

► 2004, με την προσθήκη 10 κρατών, εκ των οποίων τα 8 προέρχονταν από το «ανατολικό» υπόδειγμα οικονομιών, το οποίο και αποφάσισαν να εγκαταλείψουν στα τέλη της δεκαετίας του ’80 με αρχές του ’90. Το όραμα της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης έχει προχωρήσει ταχύτερα σε κάποιους τομείς και βραδύτερα σε άλλους. Κομβικός επιταχυντής θεωρήθηκε η ίδρυση της νομισματικής ένωσης με την καθιέρωση του κοινού νομίσματος το 1999. Σημαντική πρόοδος έχει καταγραφεί σε τομείς όπως η κοινή πολιτική ανταγωνισμού, ενώ σταδιακά ενισχύεται το πλαίσιο συντονισμού των δημοσιονομικών και μακροοικονομικών πολιτικών των μελών της Ένωσης. Απομένουν σημαντικά βήματα προς περαιτέρω ενίσχυση του κοινού προϋπολογισμού της Ένωσης -μόλις περί το 2% του συνολικού ΑΕΠ το 2020- ευρύτερα προς μια δημοσιονομική, τραπεζική ενοποίηση, καθώς και ενοποίηση των αγορών κεφαλαίου. Η πορεία προς την Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση δεν έχει υπάρξει γραμμική, ούτε χωρίς σκεπτικισμό, κατά καιρούς εντονότερο από επιμέρους μέλη ή κοινωνικές ομάδες εντός κρατών-μελών, γεγονός που επιβραδύνει την προοπτική περαιτέρω οικονομικής και πολιτικής ολοκλήρωσης. Ενώ στην Ευρώπη γίνονται διεργασίες για εμβάθυνση των θεσμών και ταχύτερη ενοποίηση, οι διεθνείς οικονομικές ισορροπίες μεταξύ παραδοσιακά «ανεπτυγμένων» και «αναδυόμενων» οικονομιών έχουν αλλάξει σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες. Η ταχύτατη οικονομική μεγέθυνση σε παραδοσιακά «αναπτυσσόμενες» χώρες όπως η Κίνα και η Ινδία τις έχει πλέον αναγάγει σε κομβικούς συνδιαμορφωτές της διεθνούς αρχιτεκτονικής του χρηματοπιστωτικού συστήματος, των παγκόσμιων οικονομικών εξελίξεων και εμπορικών σχέσεων.

EPA

ΜΕΛΕΤΗ ΙΟΒΕ

Ορόσημα για την οικονομική ολοκλήρωση αποτέλεσαν η Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη το 1986, η Συνθήκη του Μάαστριχτ το 1992, και η Συνθήκη της Λισαβόνας το 2007 (φωτογραφία).

Διεθνείς οικονομικές κρίσεις μετά το 1990 Η πορεία της παγκόσμιας οικονομίας τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες χαρακτηρίστηκε από σημαντικούς θετικούς κατά μέσο όρο ρυθμούς ανάπτυξης, αλλά και από οικονομικές κρίσεις. Μεταξύ αυτών, ξεχωρίζουν η κρίση του ευρωπαϊκού συστήματος ισοτιμιών το 1992, η κρίση στις ασιατικές χώρες στα τέλη της δεκαετίας του ’90, η «φούσκα του διαδικτύου - doc.com» το 2001, η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση το 2008, η κρίση χρέους στην Ευρωζώνη στις αρχές και τα μέσα της δεκαετίας του 2010, αλλά και η τρέχουσα κρίση πανδημίας από το 2020. Η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση το 2008 προκλήθηκε με αφορμή τη χρεοκοπία μιας από τις μεγαλύτερες επενδυτικές τράπεζες παγκοσμίως, ωστόσο οι αιτίες της ήταν συνδεδεμένες με ευρύτερες αδυναμίες στην εποπτεία του χρηματοπιστωτικού συστήμα-

1949 5 ΟΚΤ.

Ζήτημα χρηματοδότησης των πλοίων άγονων γραμμών Μετά την εκποίησιν των κρατικών πλοίων, διά των οποίων εξυπηρετούνταν οι άγονες γραμμές, παρέστη ανάγκη εκμισθώσεως ορισμένων διά μειοδοτικού διαγωνισμού. Ο υπουργός των Οικονομικών κ. Χέλμης προβάλλει την αδυναμία του προϋπολογισμού να ικανοποιήσει το κονδύλι των 5 δισ. δρχ. Ο υπουργός Εμπορικής Ναυτιλίας κ. Μαρινάκης ανακοίνωσε ότι πλην Δωδεκανήσου, ουδεμιάς άλλης γραμμής πλοία διέκοψαν τα δρομολόγια.

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

τοςκαι ανισορροπίες στο σύστημα χρηματοδότησης. Η υποτίμηση του ρίσκου που περιλάμβαναν σύνθετα προϊόντα τιτλοποίησης στα οποία επένδυαν μεγάλες διεθνείς τράπεζες, σε συνδυασμό με την υπερτίμηση αξιών στην αγορά ακινήτων, ειδικά στις ΗΠΑ, συνέθετε ένα εύθραυστο και ανισόρροπο σύστημα. Μια αφορμή ήταν αρκετή για να προκαλέσει μεγάλη οικονομική ύφεση, αλλά και μεγάλη πληγή στην εμπιστοσύνη των πολιτών στο σύστημα αυτό. Σε συνέχεια της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης, τέθηκαν σε εφαρμογή, με συγχρονισμένο τρόπο διεθνώς, πρωτοφανούς μεγέθους μέτρα τόσο δημοσιονομικής όσο και μη συμβατικής νομισματικής πολιτικής, προκειμένου να αμβλυνθεί το μέγεθος της ύφεσης και να τονωθεί η ρευστότητα, τα οποία και σε σημαντικό βαθμό φάνηκαν αποτελεσματικά. Αντίστοιχα μεγάλης κλίμακας μέτρα πολιτικής εφαρμόστηκαν σε συνέχεια της κρίσης πανδημίας το 2020 και το 2021.

1949 6 ΟΚΤ.

Μαχητική δημοσιογραφία Οι καιροί απαιτούν εγρήγορση και η «Ν» συχνά με μαχητική αρθρογραφία στο πρωτοσέλιδο στηρίζει τα αιτήματα των παραγωγικών τάξεων, όπως το φθινόπωρο του 1949, όταν όλες οι χώρες ανακοίνωσαν εντός ελαχίστων ωρών τη στάση τους έναντι της υποτίμησης της στερλίνας, ενώ η ελληνική κυβέρνηση συνέστησε ψυχραιμία. Η οριστική αναγγελία των επιχορηγούμενων ειδών έγινε 15 ημέρες «από της υποτιμήσεως της δραχμής».

~ Ελληνική οικονομία: 1924-2022 ~ Μεσοπόλεμος και κρίση 1928-1929, πτώχευση 1932 Σημαντικότερο γεγονός της περιόδου του Μεσοπολέμου αποτελεί αναμφίβολα η Μικρασιατική Καταστροφή (1922), που είχε ως αποτέλεσμα την είσοδο στη χώρα περίπου 1,22 εκατ. προσφύγων. Η αδήριτη ανάγκη αποκατάστασης και ενσωμάτωσης του νέου πληθυσμού επιβάρυνε την ήδη προβληματική λειτουργία της οικονομίας. Αναλυτικότερα, την περίοδο 1918-1927 οι δημόσιες δαπάνες για τη χρηματοδότηση των πολεμικών επιχειρήσεων ήταν πολύ υψηλές και συνδυάστηκαν με υψηλούς ρυθμούς αύξησης της προσφοράς χρήματος, χαμηλά φορολογικά έσοδα και απώλειες συναλλαγματικών διαθεσίμων. Εξάλλου, η φορολογική πολιτική χαρακτηρίστηκε από ασύμμετρη σχέση μεταξύ άμεσης και έμμεσης φορολογίας, με συνεχή μείωση της πρώτης και αύξηση της δεύτερης. Επιπλέον, το εμπορικό ισοζύγιο παρέμενε ελλειμματικό, ενώ η επιλογή των κυβερνήσεων να στηριχθούν στην άντληση εσόδων µέσω του πληθωρισμού είχε ως αποτέλεσμα την έξαρση των πληθωριστικών πιέσεων. Αυτή την κατάσταση επιβάρυνε και η έντονη πολιτική αστάθεια της περιόδου. Ωστόσο, παράλληλα με τη γιγαντιαία προσπάθεια αποκατάστασης των προσφύγων, το 1927 ξεκίνησε η εφαρμογή ενός προγράμματος δημοσιονομικής και νομισματικής εξυγίανσης. Κύρια χαρακτηριστικά του ήταν η υποτίμηση της δραχμής, η εφαρμογή αυστηρής δημοσιονομικής πολιτικής μέσω του δραστικού περιορισμού των δημοσίων δαπανών -ειδικά των στρατιωτικών- και η ενίσχυση των εσόδων μέσω της αύξησης της φορολογίας, που είχαν ως αποτέλεσμα τη μείωση του πληθωρισμού και τον περιορισμό των συναλλαγ-

ματικών διακυμάνσεων. Παράλληλα, εισέρευσαν νέοι δανειακοί πόροι που κατευθύνθηκαν στην αποκατάσταση των προσφύγων (όπως για την κατασκευή οικημάτων, νοσοκομείων) και την εκτέλεση έργων υποδομής (εγγειοβελτιωτικά, οδοποιίας, σιδηρόδρομοι, ύδρευση, σχολεία κ.λπ.), ενώ η άφιξη μεγάλου αριθμού προσφύγων -πολλοί από τους οποίους ήταν βιομηχανικοί εργάτες- συνέβαλε στην πτώση των πραγματικών μισθών και στην αύξηση της παραγωγικότητας, όπου αμφότερες συνέβαλαν στη σημαντική ανάπτυξη της βιομηχανίας. Η εφαρμογή των ανωτέρω μέτρων είχε ως αποτέλεσμα την περίοδο 1926-1929 ο γενικός δείκτης οικονομικής δραστηριότητας (1928=100) να αυξάνεται με έναν μέσο ετήσιο ρυθμό 4,4%. Οι συνέπειες από τη διεθνή κρίση του 1929 Όμως, η διεθνής οικονομική κρίση του 1929 είχε σημαντικές παρενέργειες στη χώρα, οι οποίες ενέσκηψαν λίγο αργότερα. Με δεδομένο ότι η ελληνική οικονομία ήταν κατά βάση αγροτική -και με περιορισμένη βιομηχανική παραγωγή- και η διεθνής κρίση έπληξε το εισόδημα, επομένως και την παγκόσμια ζήτηση, αποτέλεσμα ήταν να συρρικνωθεί το παγκόσμιο εμπόριο και κατά συνέπεια οι εξαγωγές των ελληνικών γεωργικών προϊόντων (σταφίδα, καπνός, λάδι, ελιές), οι οποίες την αμέσως προηγούμενη περίοδο 1924-1928 αυξάνονταν με μέσο ετήσιο ρυθμό 19,3%. Παράλληλα, μειώθηκαν οι εισροές επενδυτικών και δανειακών κεφαλαίων, καθώς και των μεταναστευτικών εμβασμάτων. Όλοι αυτοί οι παράγοντες συνδυαστικά επιδείνωσαν το ήδη ελλειμματικό ισοζύγιο πληρωμών. Σωρευτικά στα ανωτέρω επέδρασε και η εγκατάλειψη

από μέρους της Μεγάλης Βρετανίας του κανόνα χρυσού, με αποτέλεσμα η δραχμή να αντιμετωπίσει έντονες κερδοσκοπικές πιέσεις. Παρά τους περιοριστικούς ελέγχους που επέβαλε η κυβέρνηση και η -νεοσυσταθείσα (Μάιος 1928)- Τράπεζα της Ελλάδος στο συνάλλαγμα, σημειώθηκαν μεγάλες απώλειες συναλλαγματικών διαθεσίμων και επιδείνωση της κρίσης. Τον Απρίλιο του 1932 εγκαταλείφθηκε η σύνδεση της δραχμής με τον κανόνα του χρυσού και τον Μάιο του ιδίου έτους η Ελλάδα κήρυξε στάση πληρωμών για τέταρτη φορά στην ιστορία της. Έκτοτε και μέχρι το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, η οικονομική πολιτική στράφηκε στον προστατευτισμό, στην αυτάρκεια παραγωγής και στην αξιοποίηση των πλουτοπαραγωγικών πηγών της χώρας, με ενίσχυση του κρατικού παρεμβατισμού. Ταυτόχρονα, η πτώχευση του ελληνικού κράτους οδήγησε στην απελευθέρωση πόρων -που μέχρι τότε κατευθύνονταν στην εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους-, οι οποίοι χρηματοδότησαν τη μεγέθυνση της οικονομίας.

Ελλάδα, 1918-1927: Η φορολογική πολιτική χαρακτηρίστηκε από ασύμμετρη σχέση μεταξύ άμεσης και έμμεσης φορολογίας, με συνεχή μείωση της πρώτης και αύξηση της δεύτερης.

1941-1944: Κατοχή και υπερπληθωρισμός Η περίοδος του πολέμου και της συνεπακόλουθης Κατοχής υπήρξε καταστρεπτική για τη χώρα. Ο πληθυσμός της μειώθηκε από τα 7,35 εκατ. της απογραφής του 1940 στα 6,81 εκατ. το 1944 λόγω των θανάτων από τις πολεμικές επιχειρήσεις, τον λιμό και τη βία των κατοχικών αρχών. Παράλληλα, σύμφωνα με την Έκθεση Δοξιάδη, τόσο η γεωργική παραγωγή όσο και το ζωικό κεφάλαιο συρρικνώθηκαν σημαντικά, ενώ καταστράφηκε το 56% του οδικού δικτύου και το μεγαλύτερο ποσοστό των μεταφορικών μέσων. ►

1949

Ιαπωνικές ναυπηγήσεις με τις ευλογίες των ΗΠΑ

Πολλά ονόματα του εφοπλισμού

Ενθαρρύνονται «υπό των αμερικανικών αρχών κατοχής» οι ναυπηγήσεις στην Ιαπωνία. Οι ιαπωνικοί οίκοι ελπίζουν ότι θα προσελκύσουν παραγγελίες ιδιαιτέρως Βρετανών εφοπλιστών, στους οποίους προσφέρουν τιμές κατά πολύ κατώτερες των ναυπηγείων του Ηνωμένου Βασιλείου. Φαίνεται ότι η Ιαπωνία, ως και η Γερμανία, θέλει να επαναφέρει τον εμπορικό της στόλο στην προπολεμική του ισχύ.

Από 300 κόρους μέχρι 4.000 κόρους ολική χωρητικότητα τα μεσογειακά φορτηγά μας χωράνε πολλά ονόματα της ναυτιλιακής κοινότητας: Αφοί Γουλανδρή, Σιγάλα, Πολέμη, Φράγκου, Νομικού, Εμπειρίκου...

6 ΟΚΤ.

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

ΜΕΛΕΤΗ ΙΟΒΕ

Η νομισματική κυκλοφορία της δραχμής, από τον Οκτώβριο του 1939 έως τον Ιανουάριο του 1944, είχε αυξηθεί κατά 36.000%.

► Επιπλέον, ο στόλος των φορτηγών πλοίων μειώθηκε κατά 74% σε απόλυτους αριθμούς και κατά 73% σε όρους χωρητικότητας, ενώ οι κύριοι λιμένες της χώρας (Πειραιά, Θεσσαλονίκης) υπέστησαν σημαντικές ζημιές. Εξάλλου, οι κατοχικές δυνάμεις κατάσχεσαν τα αγροτικά προϊόντα και τα μεταλλεύματα (βωξίτης, χαλκός, χρώμιο), ενώ ένας μεγάλος αριθμός μεταποιητικών και κατασκευαστικών επιχειρήσεων δραστηριοποιούνταν για την ικανοποίηση των αναγκών των κατοχικών δυνάμεων. Ακόμη, ο αποκλεισμός από το διεθνές εμπόριο εμπόδισε τη χώρα να εισαγάγει από το εξωτερικό τα ήδη διατροφής και λοιπά αγαθά που είχε ανάγκη. Σημαντικό πλήγμα υπέστη και το εθνικό νόμισμα. Αρχικά, η χώρα διαιρέθηκε σε τρεις ζώνες κατοχής (Βουλγαρική, Γερμανική, Ιταλική) και κάθε μία υιοθέτησε διαφορετικό νόμισμα, γεγονός που οδήγησε σε νομισματική αποδιοργάνωση και τροφοδότηση του πληθωρισμού. Έτσι, σύντομα υιοθετήθηκε η αναγκαστική κυκλοφορία της δραχμής (Ιούλιος 1941) προκειμένου να ελεγχθεί η νομισματική κυκλοφορία. Όμως, από τη μία πλευρά η υποχρέωση της Ελλάδας να καλύπτει τα σημαντικά έξοδα των στρατευμάτων κατοχής και από την άλλη η καταβολή ενός πολύ μεγάλου δανείου στη Γερμανία -υπό καθεστώς αποδιοργανωμένης οικονομίας- οδήγησαν τις κατοχικές κυβερνήσεις στη συνεχή έκδοση νέου χρήματος, προκειμένου να ανταποκριθούν σε αυτές τις απαιτήσεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι η νομισματική κυκλοφορία της δραχμής από τον Οκτώβριο του 1939 έως τον Ιανουάριο του 1944 είχε αυξηθεί κατά 36.000%, με άμεση συνέπεια την εμφάνιση υπερπληθωρισμού. Ως αποτέλεσμα του τελευταίου, ενώ το 1940 η χρυσή λίρα κόστιζε 1.000 δραχμές, το 1944 είχε φτάσει το 1,5 δισ. δραχμές. Μοναδικό θετικό γεγονός της περιόδου αποτέλεσε η επιτυχής φυγάδευση του αποθέματος χρυσού

της χώρας στο εξωτερικό, όπου η διάσωσή του συντέλεσε μεταπολεμικά στην ανασυγκρότηση του εθνικού νομίσματος. 1944-1953: Ανασυγκρότηση και Σχέδιο Marshall Με την απελευθέρωση και την εγκατάσταση της κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας στην Αθήνα, οι βασικές προτεραιότητες που τέθηκαν ήταν η εξασφάλιση τροφίμων και πρώτων υλών που ήταν απαραίτητα για την επιβίωση του πληθυσμού, αλλά και η αποκατάσταση της νομισματικής σταθερότητας. Ως προς το δεύτερο, με τον Νόμο 18 της 11/11/1944 εισήχθη η νέα δραχμή, που αντιστοιχούσε σε 50 δισ. παλαιές δραχμές και συνδέθηκε με τη στερλίνα (1 στερλίνα = 600 δραχμές). Ωστόσο, η αποδιάρθρωση της παραγωγικής βάσης λόγω των καταστροφών του πολέμου, ο έντονα ελλειμματικός προϋπολογισμός λόγω της κατάρρευσης των εσόδων, η πολύ περιορισμένη επιτυχία της προσπάθειας παγώματος μισθών και ημερομισθίων, αλλά και οι γενικότερες πολιτικές συνθήκες οδήγησαν σε αποτυχία την πρώτη προσπάθεια σταθεροποίησης του νομίσματος, αν και σε κάποιο βαθμό συγκρατήθηκε η πτώση της μέσω των αποθεμάτων χρυσού που κατάφερε να διατηρήσει η Τράπεζα της Ελλάδος κατά τη διάρκεια της Κατοχής. Την επόμενη προσπάθεια σταθεροποίησης ανέλαβε ο Κυριάκος Βαρβαρέσος, αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Βούλγαρη και υπουργός Ανεφοδιασμού. Η πολιτική που εφάρμοσε είχε πέντε άξονες: τη φορολόγηση των πιο εύπορων τάξεων για την ενίσχυση των εσόδων, την αποτελεσματική διανομή της βοήθειας της UNRAA για να ικανοποιηθούν οι ανάγκες του πληθυσμού, την εφαρμογή διατιμήσεων στα προϊόντα για την καταπολέμηση της αισχροκέρδειας, τη σταθεροποίηση των μισθών και των ημερομισθίων εντός των ορίων της οικονομίας και τη

1949 7 ΟΚΤ.

Βοήθεια μετ’ επιτροπείας «Εις ποίαν άλλην εκ των δεκαέξ χωρών που μετέχουν του Σχεδίου Μάρσαλ και ακόμη και της κατεχόμενης Γερμανίας συμπεριλαμβανομένης, εις ποίαν... υπάρχει Διοίκησις Εξωτερικού Εμπορίου ή έστω και παραπλήσιος οργανισμός; [...] διά να μην αναφέρωμεν την σχεδόν τυπικήν δράσιν της Αμερικανικής Αποστολής εις την ηττημένην Ιταλίαν...» Πολύ παλιά ιστορία η βοήθεια μετ' επιτροπείας.

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

συνετή χρήση των συναλλαγματικών αποθεμάτων, τα οποία θα κατευθύνονταν μόνο για είδη πρώτης ανάγκης. Ωστόσο, η έλλειψη κοινωνικής και κυρίως πολιτικής συναίνεσης και η ανεπάρκεια της αποδιαρθρωμένης λόγω πολέμου δημόσιας διοίκησης να ανταποκριθεί στις υψηλές απαιτήσεις ενός τέτοιου εγχειρήματος, οδήγησαν και αυτό το πρόγραμμα σε αποτυχία. Συμφωνίες για την ανασυγκρότηση της οικονομίας Όμως, το 1946, μέσω της συμφωνίας Τσουδερού-Bevin, η Ελλάδα έλαβε δάνειο 10 εκατ. λιρών, το οποίο χρησιμοποιήθηκε για τη σταθεροποίηση της δραχμής, ενώ η βρετανική κυβέρνηση παραιτήθηκε από την αξίωση επιστροφής δανείου 46 εκατ. λιρών που χορηγήθηκε στην Ελλάδα για την αντιμετώπιση πολεμικών αναγκών. Σημαντικό μέρος της συμφωνίας αποτελούσε και η ίδρυση της Νομισματικής Επιτροπής, με αρμοδιότητα τον έλεγχο της νομισματικής πολιτικής. Το επόμενο, αλλά καθοριστικότερο βήμα στην ανασυγκρότηση της οικονομίας -μέσα σε συνθήκες εμφυλίου πολέμου- αποτέλεσε η υπογραφή από την Ελλάδα της συμφωνίας οικονομικής συνεργασίας 16 ευρωπαϊκών χωρών με τις ΗΠΑ, που προέβλεπε την εφαρμογή ενός τετραετούς προγράμματος οικονομικής βοήθειας (Σχέδιο Marshall), το οποίο θα ξεκινούσε την 1η/4/1948. Το σχέδιο προέβλεπε για την Ελλάδα πόρους που θα κατευθύνονταν, μεταξύ άλλων, στην αποκατάσταση, αλλά και επέκταση του δικτύου οδικών και σιδηροδρομικών μεταφορών, την αποκατάσταση των τηλεπικοινωνιών, τη δημιουργία ενιαίου συστήματος παραγωγής και διάθεσης ηλεκτρικής ενέργειας, την αποκατάσταση και δημιουργία έργων υποδομής (λιμάνια, γέφυρες κ.λπ.) και τη βελτίωση της υγείας του πληθυσμού (εξάλειψη ελονο-

1949 8 ΟΚΤ.

Η πρώτη Γ.Σ. της Ένωσης Εμπορικών Συλλόγων Στο ΕΒΕΠ συνήλθαν εις πρώτην γενικήν συνέλευσιν τα μέλη της άρτι συσταθείσης Ενώσεως Εμπορικών Συλλόγων. Προσωρινός πρόεδρος ο εκπρόσωπος του Εμπορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης, Γρηγοριάδης, ο οποίος εκφράζει τη γνώμη ότι η Ένωση θα πρέπει να είναι το προοίμιον μιας Ενώσεως όλων των Εμπορικών Επιμελητηρίων.

τον αγροτικό τομέα. Σε συνέχεια αυτού του σταθεροποιητικού προγράμματος, η υποτίμηση της δραχμής κατά 50% (09/04/1953) και ο ορισμός της ισοτιμίας της στις 15.000 δραχμές ανά δολάριο εδράζονταν σε στέρεες οικονομικές βάσεις. Παράλληλα, αποφασίστηκε η σύνδεσή της με το σύστημα σταθερών ισοτιμιών του Bretton Woods, ενώ ταυτόχρονα ελήφθησαν μέτρα απελευθέρωσης του εισαγωγικού εμπορίου (κατάργηση ποσοτικών περιορισμών), περιορισμού ή κατάργησης μονοπωλίων, προσέλκυσης άμεσων ξένων επενδύσεων κ.ά. Η ανωτέρω προσπάθεια και η συνεπής εφαρμογή της πολιτικής νομισματικής σταθερότητας και ισοσκελισμένου προϋπολογισμού τα επόμενα έτη, συντέλεσαν στην «απογείωση» της ελληνικής οικονομίας την επόμενη εικοσαετία.

Καθοριστικό βήμα στην ανασυγκρότηση της οικονομίας -μέσα σε συνθήκες εμφυλίου πολέμουαποτέλεσε το Σχέδιο Marshall, το οποίο θα ξεκινούσε την 1η/4/1948.

σίας, δραστικός περιορισμός φυματίωσης, τύφου κ.λπ.). 1953: Η υποτίμηση του ελληνικού νομίσματος Καθώς το Σχέδιο Marshall έβαινε προς ολοκλήρωση, αναδεικνυόταν όλο και περισσότερο η ανάγκη να σταθεροποιηθεί η οικονομία προκειμένου η χώρα να σταματήσει να στηρίζεται σε εξωτερική βοήθεια. Τη σταθεροποίηση της οικονομίας ανέλαβε να πραγματοποιήσει ο Γεώργιος Καρτάλης, υπουργός Συντονισμού της κυβέρνησης Πλαστήρα. Τα μέτρα που έλαβε αφορούσαν τη σημαντική

άνοδο της φορολογίας για την τόνωση των δημοσίων εσόδων και την εξίσου σημαντική μείωση των δαπανών του τακτικού προϋπολογισμού και του προϋπολογισμού δημοσίων δαπανών. Ως αποτέλεσμα της συγκεκριμένης πολιτικής, τα δημόσια ελλείμματα περιορίστηκαν σημαντικά, με αποτέλεσμα τα εγχώρια έσοδα να καλύπτουν το 93% των δημοσίων δαπανών την περίοδο 1952-1953. Επιπλέον, το έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο περιορίστηκε στα 157,7 εκατ. δολ. το 1953 από τα 301,5 εκατ. το 1948 (μείωση 47,7%), ενώ η Τράπεζα της Ελλάδος ακολούθησε περιοριστική πολιτική χρηματοδότησης, με εξαίρεση

Με τον Νόμο 18 της 11ης/11/1944 εισήχθη η νέα δραχμή, που αντιστοιχούσε σε 50 δισ. παλαιές δραχμές και συνδέθηκε με τη στερλίνα (1 στερλίνα = 600 δραχμές).

1953-1971: Σταθερές ισοτιμίες, ανάπτυξη, αστικοποίηση - τομεακός μετασχηματισμός Η οικονομική πολιτική της συγκεκριμένης περιόδου βασιζόταν σε δύο αρχές, δηλαδή την ανάγκη να εξέλθει η χώρα από τη φτώχεια μέσω της ανάπτυξης της βιομηχανίας και τη διατήρηση της νομισματικής σταθερότητας. Με βάση τις δύο αυτές αρχές καταρτίστηκε και εφαρμόστηκε ένα συνεκτικό πλαίσιο οικονομικής πολιτικής, το οποίο λάμβανε υπόψη του την ελληνική πολιτική και οικονομική πραγματικότητα, το διεθνές περιβάλλον που είχε διαμορφωθεί (Ψυχρός Πόλεμος) και τη συμφωνία του Bretton Woods. Οι κεντρικές κατευθύνσεις του συγκεκριμένου προγράμματος ήταν οι ακόλουθες: Πρώτον, η διατήρηση της σταθερότητας της ισοτιμίας με το δολάριο σε συνδυασμό με την επίτευξη δημοσιονομικής πειθαρχίας μέσω πλεονασματικών ή στη χειρότερη περίπτωση ισοσκελισμένων προϋπολογισμών. Δεύτερον, η εξασφάλιση χρηματοδότησης της οικονομίας (κυρίως της βιομηχανίας, ► σελ. 66

1949

550 δισ. δρχ. προς αποκατάσταση των πληγέντων του εμφυλίου

Διαχρονικοί οικονομικοί στόχοι

Ο Αμερικανός πρεσβευτής Γκραίηντυ διευκρίνισε ότι για την αποκατάσταση των «συμμοριόπληκτων» διατίθενται από τας δραχμάς της βοηθείας Μάρσαλ 550 δισ., τα οποία και έχουν κατανεμηθεί μεταξύ των διαφόρων υπουργείων με αρμοδιότητα την περίθαλψη και αποκατάσταση. Η κυβέρνηση ήτο απληροφόρητος περί των αμερικανικών προθέσεων.

Αισιόδοξον κήρυγμα χαρακτηρίζει την ομιλία του υπουργού Εθνικής Οικονομίας Γ. Μαύρου στο Ελληνοαμερικανικό Επιμελητήριο η «Ν». Διαχρονικοί οι έξι στόχοι του οικονομικού προγράμματος: αύξηση της γεωργικής παραγωγής, ανάπτυξη της βιομηχανίας, χαμηλό κόστος, τόνωση των εξαγωγών, μείωση των εισαγωγών και προσέλκυση ξένων κεφαλαίων.

14 ΟΚΤ.

15 ΟΚΤ.

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Εμβληματικές επενδύσεις και διορατική στρατηγική με έμφαση στη βιωσιμότητα από τη MYTILINEOS Οι στόχοι ESG, η εταιρική υπευθυνότητα και οι πρωτοβουλίες για την κλιματική αλλαγή αποτελούν το τρίπτυχο της στρατηγικής της MYTILINEOS

ADVERTORIAL

MYTILINEOS αποτελεί έναν από τους πλέον ισχυρούς διεθνείς επιχειρηματικούς οργανισμούς με σημαντική δραστηριότητα στη βιομηχανία, στην ενέργεια και στις υποδομές, ενώ αποτελεί κομβικό παράγοντα στην αναπτυξιακή πορεία της χώρας. Παράλληλα, έχει διαμορφώσει έντονη και πολυεπίπεδη κοινωνική δράση, ενώ είναι πρωτοπόρος στην υιοθέτηση και εφαρμογή των κριτηρίων ESG. Σε μια δύσκολη χρονιά, γεμάτη προκλήσεις εξαιτίας των επιπτώσεων της πανδημίας, της ενεργειακής κρίσης και του πληθωρισμού, καταφέρνει την επίτευξη των στόχων της, την εκτέλεση του επενδυτικού της προγράμματος και την περαιτέρω ανάπτυξή της, δημιουργώντας την ίδια στιγμή αξία για τους μετόχους, τους εργαζόμενους, την εθνική οικονομία και την κοινωνία. Βασικό συστατικό της επιτυχίας της εταιρείας είναι αφενός η ικανότητά της να θωρακίζεται αποτελεσματικά απέναντι στις συνεχώς μεταβαλλόμενες συνθήκες, αφετέρου η δυνατότητά της να διαβλέπει τις εξελίξεις και να αφουγκράζεται τις παγκόσμιες τάσεις του επιχειρείν, λαμβάνοντας υπόψη τις βέλτιστες πρακτικές. Ενδεικτικό στοιχείο των παραπάνω ικανοτήτων της εταιρείας είναι η πρόβλεψη-καμπανάκι του προέδρου και διευθύνοντος συμβούλου της εταιρείας κ. Ευάγγελου Μυτιληναίου πριν από λίγους μήνες, διαβλέποντας την κατάσταση που διαμορφώνεται εν μέσω των ανατιμήσεων στην αγορά ενέργειας, χαρακτηρίζοντας τη συνθήκη ως «τέλεια καταιγίδα».

Μεγέθη που ξεχωρίζουν Οι Τομείς Δραστηριότητας της MYTILINEOS έρχονται για μία ακόμα χρονιά να δικαιώσουν την απόφασή της για τη δημιουργία μιας ενιαίας εταιρείας, με το 2021 να είναι το αποκορύφωμα των συνεργει-

ών που φέρνουν αποτέλεσμα. Η δυνατότητα να είναι ευέλικτη μέσα στην κορύφωση της κρίσης επέτρεψε στην εταιρεία να κινηθεί με αποτελεσματικότητα και αμεσότητα, μετατρέποντας τις προκλήσεις σε ευκαιρίες δημιουργίας αξίας. Ο κύκλος εργασιών, σε μια χρονιά κρίσης και πανδημίας, ενισχύθηκε κατά 40%, τα καθαρά κέρδη αυξήθηκαν κατά 26%, ενώ ο τζίρος της εταιρείας αυξήθηκε στα 2,664 δισ. ευρώ έναντι 1,899 δισ. ευρώ το 2020. Tο βλέμμα προς τη βιώσιμη ανάπτυξη Οι στόχοι ESG, η εταιρική υπευθυνότητα και οι πρωτοβουλίες για την κλιματική αλλαγή αποτελούν το τρίπτυχο της στρατηγικής της MYTILINEOS από το οποίο απορρέουν οι δράσεις της εταιρείας, με κοινή κατεύθυνση την εμπέδωση της βιωσιμότητας σε κάθε επίπεδο. Η πορεία της εταιρείας προς τη βιωσιμότητα χαρακτηρίζεται κυρίως από τη συνειδητή αυτοδέσμευσή της στην υπεύθυνη επιχειρηματικότητα και την ευθυγράμμιση των στρατηγικών προτεραιοτήτων της με τους Παγκόσμιους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης, καθώς και από τον ηγετικό ρόλο που έχει στον εξελισσόμενο εθνικό ενεργειακό μετασχηματισμό και στην απανθρακοποίηση. Το 2021 η MYTILINEOS έγινε η πρώτη ελληνική εταιρεία που έθεσε σαφείς στόχους και δεσμεύτηκε να ελαχιστοποιήσει το ανθρακικό της αποτύπωμα, δείχνοντας τον δρόμο για μια πιο πράσινη και φιλική προς το περιβάλλον βιομηχανία. Συγκεκριμένα, η MYTILINEOS δεσμεύτηκε να ελαχιστοποιήσει το ανθρακικό της αποτύπωμα, φιλοδοξώντας να μειώσει τις συνολικές άμεσες και έμμεσες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (CO2) κατά τουλάχιστον 30% έως το 2030, σε σχέση με τα επίπεδα του 2019, ενώ μέχρι το 2050 δεσμεύεται να επιτύχει ουδέτερο αποτύπωμα άνθρακα στο

Η MYTILINEOS αποτελεί ενεργό κύτταρο των κοινωνιών όπου δραστηριοποιείται, συμβάλλοντας με ουσιαστικό τρόπο στην κοινωνική συνοχή και ενισχύοντας την απασχόληση.

σύνολο της επιχειρηματικής της δραστηριότητας. Στα τέλη του έτους, η MYTILINEOS, στο πλαίσιο της έμπρακτης δέσμευσής της, ανακοίνωσε τη συμμετοχή της στην παγκόσμια πρωτοβουλία «Science Based Targets initiative», ενώ το 2022 συμπεριλήφθηκε στη λίστα των Industry Top Rated Companies του παγκόσμιου οργανισμού αξιολόγησης ESG Sustainalytics, ως αποτέλεσμα της πολύ καλής επίδοσής της στα κριτήρια ESG και Βιώσιμης Ανάπτυξης για το 2021. Η MYTILINEOS βελτίωσε περαιτέρω τις ESG επιδόσεις της το 2021, σχεδόν σε όλους τους δείκτες που συμμετέχει, ενώ εντάχθηκε στην πρωτοβουλία CDP για την κλιματική αλλαγή, καθώς και στους επίσημους υποστηρικτές της διεθνούς πρωτοβουλίας Task Force on Climate-Related Disclosures (TCFD). Χαρακτηριστικό της βαρύτητας που δίνει η εταιρεία στα κριτήρια ESG είναι πως η συνολική επίδοση της MYTILINEOS σε αυτό το πεδίο βελτιώθηκε κατά ~45% από το 2019. Επιπλέον, η MYTILINEOS αποτελεί ενεργό κύτταρο των κοινωνιών όπου δραστηριοποιείται, συμβάλλοντας με ουσιαστικό τρόπο στην κοινωνική συνοχή και ενισχύοντας την απασχόληση, καθώς αύξησε τις θέσεις εργασίας κατά περίπου χίλιες και από 3.880

το 2020, το 2021 το δυναμικό της ανέρχεται πλέον σε περισσότερους από 4.820 έμμεσους και άμεσους εργαζόμενους στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Πρωταγωνιστής στη Μεταλλουργία Η MYTILINEOS κατέχει ηγετική θέση στη Μεταλλουργία, καθώς αποτελεί τον μεγαλύτερο καθετοποιημένο παραγωγό αλουμινίου και αλουμίνας στην Ευρώπη. Κατά τη διάρκεια του 2021, ολοκληρώθηκε μια σειρά επενδύσεων για την αύξηση των επιπέδων παραγωγικής δυναμικότητας Αλουμίνας και ανακυκλωμένου Αλουμινίου, με στόχο η εταιρεία να ανταποκρίνεται τόσο στην αυξανόμενη ζήτηση όσο και στους φιλόδοξους περιβαλλοντικούς στόχους που έχει θέσει. Με διορατικότητα κινήθηκε και σε αυτόν τον τομέα, λαμβάνοντας τα κατάλληλα μέτρα για την αντιμετώπιση των διαφόρων παραμέτρων κόστους και ιδιαίτερα του ενεργειακού κόστους. Η επένδυση της νέας μονάδας CCGT Ο Τομέας Ηλεκτρικής Ενέργειας & Φυσικού Αερίου αποτελεί κομβικό πυλώνα της MYTILINEOS. Αιχμή του δόρατος αποτελεί η νέα μονάδα ηλεκτροπαραγωγής (CCGT). Με την αναμενόμενη έναρξη λειτουργίας της

νέας μονάδας ισχύος 826MW, με καύσιμο το φυσικό αέριο, η εταιρεία θα διαθέτει τον πιο αποδοτικό στόλο θερμικών μονάδων στην ελληνική αγορά, με τη συνολική εγκατεστημένη ισχύ συμπεριλαμβανομένων των ΑΠΕ να ανέρχεται στα 2,3GW. Δυναμικά συνεχίζει και η Protergia, διατηρώντας και για το 2021 την πρωτοκαθεδρία της στη λιανική, ως ο κορυφαίος ανεξάρτητος προμηθευτής, με 350.000 πλέον καταναλωτές στο ενεργητικό της. Δυναμικά σε ΑΠΕ & Αποθήκευση Ενέργειας Ο Τομέας Ανάπτυξης Ανανεώσιμων Πηγών & Αποθήκευσης Ενέργειας έχει εξελιχθεί σε έναν ισχυρό πυλώνα ανάπτυξης, με σημαντικές προοπτικές. Αποτελεί διεθνή κατασκευαστή και ανάδοχο έργων ηλιακής ενέργειας, προσφέροντας αξιόπιστες λύσεις σε όλο το φάσμα ανάπτυξης αυτών των έργων, από αυτόνομα ηλιακά πάρκα και έργα αποθήκευσης ενέργειας έως πολύπλοκα υβριδικά έργα. Η συνολική ισχύς των ώριμων και σε λειτουργία BOT έργων ανέρχεται σε 1.963 MW, ενώ η συνολική ισχύς του BOT χαρτοφυλακίου για έργα που βρίσκονται σε πρώιμα στάδια ανάπτυξης ανέρχεται σε ~ 3,0GW. Έμφαση στα έργα ενεργειακής μετάβασης Ο Τομέας Έργων Βιώσιμης Ανάπτυξης της

MYTILINEOS, με αναβαθμισμένη κατεύθυνση, εκτός της κατασκευής θερμικών μονάδων και επιλεγμένων έργων υποδομών που παραδοσιακά εκτελεί, επικεντρώνεται στη δυναμική ανάπτυξη έργων που προάγουν την ενεργειακή μετάβαση και τη βιωσιμότητα. Ενδεικτικά, όσον αφορά τα έργα Waste-toEnergy, η MYTILINEOS εντοπίζει μεγάλες αναπτυξιακές προοπτικές στον χώρο των περιβαλλοντικών λύσεων και εμπλέκεται ενεργά σε συζητήσεις για την ανάληψη παρόμοιων έργων. Οι προοπτικές για τη νέα χρονιά Έχοντας θέσει ισχυρές οικονομικές βάσεις, η MYTILINEOS προχωρά στη νέα χρονιά και βάζει πλώρη για νέες ιστορικά υψηλές επιδόσεις σύμφωνα πάντοτε και με τους στόχους. Ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας, Ευάγγελος Μυτιληναίος, στο πλαίσιο της ανακοίνωσης των οικονομικών αποτελεσμάτων δήλωσε σχετικά: «Σε μία χρονιά σημαντικών προκλήσεων αποδείξαμε την ικανότητα της MYTILINEOS να αντεπεξέρχεται σε κάθε συνθήκη, με σχέδιο και πολλή δουλειά. Στη νέα, πολύ μεγαλύτερη και πολύ πιο απαιτητική “πίστα” που μπαίνουμε το 2022, θα συνεχίσουμε στην ίδια κατεύθυνση με σθένος και ανανεωμένη δύναμη».

Το 2021 η MYTILINEOS έγινε η πρώτη ελληνική εταιρεία που έθεσε σαφείς στόχους και δεσμεύτηκε να ελαχιστοποιήσει το ανθρακικό της αποτύπωμα, δείχνοντας τον δρόμο για μια πιο πράσινη και φιλική προς το περιβάλλον βιομηχανία.

ΜΕΛΕΤΗ ΙΟΒΕ

∆ιάγραµµα 2. Πληθυσµός της Ελλάδας από αρχές του 20ού αιώνα Υπερδιπλασιασµός πληθυσµού εντός του 20ού αιώνα, µειούµενος στις αρχές του 21ου 13.000

χιλ. κάτοικοι

11.000 9.000 7.000 5.000

1902 1906 1910 1914 1918 1922 1926 1930 1934 1938 1942 1946 1950 1954 1958 1962 1966 1970 1974 1978 1982 1986 1990 1994 1998 2002 2006 2010 2014 2018

3.000

Πηγή: Maddison Project Data base, Επεξεργασία στοιχείων: ερευνητική οµάδα ΙΟΒΕ

∆ιάγραµµα 3. Ηλικιακή κατανοµή ελληνικού πληθυσµού, 1960 -2020 Συστηµατική γήρανση του πληθυσµού µε τάση αντιστροφής της ηλικιακής πυραµίδας

60% 50% 40% 30% 20%

Έως 24 ετών

Λιγνιτωρυχείο στο Αλιβέρι Αρχίζουν οι εργασίες για το νέο λιγνιτωρυχείο Αλιβερίου, εκ του οποίου ως γνωστόν θα τροφοδοτείται με καύσιμα το ανεγειρόμενον εις την περιοχή θερμοηλεκτρικό εργοστάσιο. Όλες οι εργασίες για τη λειτουργία του λιγνιτωρυχείου ανατέθηκαν στο γερμανικό τεχνικό οίκο «Φίλιπ Χόλτσμαν», αντιπρόσωποι του οποίου αφίχθησαν για τις υπογραφές με τη ΔΕΗ.

2020

2017

2014

2011

2008

2005

2002

1999

1996

1993

1990

1987

1981

1978

1975

1972

1984 65+

1971-1980: Προκλήσεις μετά το Bretton Woods Η διετία 1971-1972 ήταν η τελευταία περίοδος του «Πενταετούς Προγράμματος Οικονομικής Αναπτύξεως 1968-1972». Εξαιτίας αυτού, παρά τις πληθωριστικές πιέσεις διεθνώς, λόγω της κρίσης από την κατάρρευση του Bretton Woods, συνεχίστηκαν οι

1951

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

25 - 64 ετών

μα 2), ενώ παράλληλα οξύνθηκε το φαινόμενο της σταδιακής αύξησης των μεγαλύτερων ηλικιών (Διάγραμμα 3).

2 ΜΑΐΟΥ

1969

1966

1963

10% 1960

Ο πληθυσμός που κατοικούσε σε αστικές ή ημιαστικές περιοχές από μόλις 17,3% το 1928 ανήλθε σταδιακά στο 30% το 1961 και στο 53,2% το 1971.

► του εξαγωγικού εμπορίου και της γεωργίας) από το τραπεζικό σύστημα, αλλά εντός των ορίων που καθόριζε η Νομισματική Επιτροπή. Τρίτον, η ελεγχόμενη αύξηση του μισθολογικού κόστους που θα έπρεπε να ακολουθεί την αύξηση της παραγωγικότητας. Τέταρτον, η ανάπτυξη των διεθνών εμπορικών δραστηριοτήτων της χώρας με βάση τους κανόνες της διεθνούς αγοράς, το οποίο συνεπαγόταν ότι η χώρα δεν θα χρησιμοποιούσε ποσοτικούς περιορισμούς στις συναλλαγές της. Ως αποτέλεσμα της προσπάθειας εκβιομηχάνισης της χώρας, ενώ το 1953 η ελαφριά βιομηχανία παρήγαγε το 62% του βιομηχανικού προϊόντος, το 1973 παρήγαγε το 42% αυτού και η βαριά βιομηχανία το 45% του βιομηχανικού προϊόντος, ενώ το μερίδιο της βιομηχανίας στην Εγχώρια Προστιθέμενη Αξία ανήλθε από το 10,9% το 1960 στο 18,5% το 1973. Παράλληλα, το μερίδιο του πρωτογενούς τομέα την ίδια περίοδο υποχώρησε ήπια στο 15,7% από το 17,4%, ενώ του τριτογενούς τομέα στο 58,4% από το 64,1%. Η εκβιομηχάνιση βελτίωσε και την παραγωγικότητα της οικονομίας, αφού από το 3,7% ετησίως την περίοδο 1958-1963 ανήλθε στο 9% την περίοδο 1963-1973. Τέλος, ως αποτέλεσμα αυτής της οικονομικής πολιτικής, το ΑΕΠ τη χώρας την περίοδο 1953-1973 ανήλθε με μέσο ετήσιο ρυθμό 7,2%. Σχετικό με τον πιο πάνω μετασχηματισμό της οικονομίας ήταν και το φαινόμενο της έντονης αστικοποίησης της ελληνικής κοινωνίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι με βάση τις απογραφές πληθυσμού της ΕΛΣΤΑΤ, ο πληθυσμός που κατοικούσε σε αστικές ή ημιαστικές περιοχές από μόλις 17,3% το 1928 ανήλθε σταδιακά στο 30% το 1961 και στο 53,2% το 1971. Ο συνολικός ελληνικός πληθυσμός αυξήθηκε συστηματικά στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα (Διάγραμ-

Πηγή: Eurostat, Επεξεργασία στοιχείων: ερευνητική οµάδα ΙΟΒΕ

ιδιαίτερα υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης (7,9% και 10,1%, Διάγραμμα 4). Όσο διήρκεσε η νομισματική κρίση, η ισοτιμία δραχμής/ δολαρίου διατηρήθηκε στο επίπεδο που ίσχυε από το 1953 (30 δρχ./δολ.), με αποτέλεσμα το ελληνικό νόμισμα να είναι φθηνότερο από τα νομίσματα των χωρών της ΕΟΚ, γεγονός που συνέβαλε στον πληθωρισμό εγχωρίως. Ως προς τη διάρθρωση της ελληνικής οικονομίας, σημειώθηκε επιβράδυνση του ρυθμού ανόδου του εισοδήματος του αγροτικού τομέα και αύξηση της συμμετοχής της βιομηχανίας

1951 7 ΣΕΠΤ.

Η νομική στήλη - θέματα εργατικού δικαίου Τα θέματα του εργατικού δικαίου γίνονται απλά και κατανοητά μέσα από τη Νομική Στήλη που φιλοξενεί η «Ν» κάθε Παρασκευή. Πώς υπολογίζονται οι αποδοχές μισθωτού κατά τη διάρκεια της αδείας του; Παρατίθεται η νομολογία.

∆ιάγραµµα 4. Κατά κεφαλήν ΑΕΠ Ελλάδας από αρχές του 20ού αιώνα Υψηλή οικονοµική µεγέθυνση το δεύτερο µισό του 20ού αιώνα, µεγάλη κάµψη µετά το 2010

Χιλ. $ (Tιµές 2011)

35 30 25 20 15 10

1902 1906 1910 1914 1918 1922 1926 1930 1934 1938 1942 1946 1950 1954 1958 1962 1966 1970 1974 1978 1982 1986 1990 1994 1998 2002 2006 2010 2014 2018

Πηγή: Maddison Project Data base, Επεξεργασία στοιχείων: ερευνητική οµάδα ΙΟΒΕ

∆ιάγραµµα 5. Κατανοµή απασχόλησης σε βασικούς τοµείς δραστηριότητας της ελληνικής οικονοµίας τον 20ό και 21ο αιώνα Πρωτογενής οικονοµία

Τριτογενής οικονοµία

80% 70% 60% 50% 40% 30% 20%

Πρωτογενής Τοµέας

Κατασκευές

Βιοµηχανία

2020

2011

2001

1991

1981

1971

1961

1951

1928

1920

1907

10%

Υπηρεσίες

Πηγή: AMECO, για τα έτη 2001-2020, Α. Κακριδής, «Μια σύντοµη ιστορία της ελληνικής εκβιοµηχάνισης: ο δρόµος ο λιγότερο ταξιδεµένος», εκδήλωση Alpha Bank «200 Χρόνια Ελληνικής Οικονοµίας: Μεταξύ Κράτους και Αγοράς», για τα έτη 1907 - 1991. Τα στοιχεία είναι διαθέσιµα ανά δεκαετία. Επεξεργασία στοιχείων: ερευνητική οµάδα ΙΟΒΕ

στο εθνικό εισόδημα, με τον δεύτερο τομέα να υπερβαίνει από το 1971 και έκτοτε τον πρώτο σε συμβολή στο ΑΕΠ (Διάγραμμα 5, Διάγραμμα 6). Το 1973 σήμανε την έναρξη των επιπτώσεων από τις τιμές του πετρελαίου, οι οποίες θα συνεχίζονταν, με διακυμάνσεις, έως την αρχή της δεκαετίας του 1980. Ο δείκτης

τιμών καταναλωτή κατέγραψε εγχωρίως μέση άνοδο 15,5% (Διάγραμμα 7), η οποία ήταν από τις ισχυρότερες μεταξύ αντιπροσωπευτικών χωρών της Ευρώπης (Γαλλία, Ιταλία, Ην. Βασίλειο), αλλά και σε σύγκριση με τις ΗΠΑ και Ιαπωνία. Η ισχυρή ανοδική τάση στις τιμές σημειώθηκε παρότι τον Οκτώβριο

του 1973 αποφασίστηκε ύστερα από πολλές δεκαετίες σταθερής ισοτιμίας δραχμής και δολαρίου, η λήξη της σύνδεσής της με το αμερικάνικο νόμισμα και η ανατίμηση της δραχμής κατά 11,1%, γεγονός που περιόρισε, έστω πρόσκαιρα, το κόστος των ενεργειακών αγαθών. Η ανατίμηση του αμερικανικού νομίσματος στη συνέχεια επανέφερε την ισοτιμία στην περιοχή των 30 δρχ./δολ. Την τριετία 1974-1976 η πορεία της ελληνικής οικονομίας επηρεάστηκε και από τις εγχώριες πολιτειακές εξελίξεις. Το εγχώριο προϊόν υποχώρησε σημαντικά υπό συνθήκες ισχυρής αβεβαιότητας το 1974 (-6,5%), όμως οι απώλειες σχεδόν αντισταθμίστηκαν στο αμέσως επόμενο έτος (+6,4%) και υπερκαλύφθηκαν το 1976 (+6,9%). Η ανάπτυξη στηρίχθηκε εν μέρει στην υψηλή πιστωτική επέκταση, η οποία όμως αφορούσε σε μεγάλο βαθμό τον δημόσιο τομέα και όχι παραγωγικούς σκοπούς, διατηρώντας τον σημαντικό ρόλο του κράτους στην οικονομική δραστηριότητα. Προήλθε και από σημαντική άνοδο των κερδών, ιδίως σε ολιγοπωλιακούς κλάδους, υπό την επίδραση προστατευτικών μέτρων, γεγονός που τόνωνε τη ζήτησή τους. Οι επιπτώσεις της πρώτης πετρελαϊκής κρίσης στις τιμές ήταν ισχυρότερες το 1974, με τον ρυθμό πληθωρισμού να εκτινάσσεται εγχωρίως στο 26,9% (Διάγραμμα 7). Αυτός παρέμεινε υψηλός την επόμενη διετία και εξαιτίας της υψηλής ζήτησης και της αύξησης των έμμεσων φόρων. Η ανάπτυξη επιβραδύνθηκε σημαντικά το 1977, υπό την υποχώρηση του ρυθμού πιστωτικής επέκτασης. Ωστόσο, το 1978 σημειώθηκε σημαντική μεγέθυνση, με συμβολή και του εξωτερικού ισοζυγίου, από έντονη άνοδο των εξαγωγών και επιβράδυνση της διεύρυνσης των εισαγωγών (Διάγραμμα 8). Η αναπτυξιακή δυναμική εξασθένησε έντονα, αλλά δεν ανακόπηκε, στην επόμενη τριετία, από τη δεύτερη πετρελαϊκή κρίση. ►

Τον Οκτώβριο του 1973 αποφασίστηκε η λήξη της σύνδεσής της δραχμής με το αμερικάνικο νόμισμα και η ανατίμησή της κατά 11,1%.

1952

Ποδαρικό στο 1952 με παραπομπή στο μεταφυσικό

Η έκθεση Βαρβαρέσου διά την ανόρθωσιν

2 ΙΑΝ.

«Δεν είναι της παρούσης η ανάλυσις της ενεστώσης οικονομικής καταστάσεως. Εκείνο που ημπορεί να λεχθή είναι ότι κατρακυλίσαντες εξ αιτίας των διαχειρισθέντων τα κοινά μας από κακού εις χειρότερον εφθάσαμεν, εις το χείλος της αβύσσου. Ο Θεός σώζοι την Ελλάδα...». Από τους σωτήρες της;

15 ΙΑΝ.

Σημείο αναφοράς για την ανόρθωση της οικονομίας αποτελεί η έκθεση Βαρβαρέσου, που επικεντρωνόταν στην ανάγκη νομισματικής σταθερότητας, αναδιοργάνωσης της «διοικητικής μηχανής» και μακροχρόνιας προσπάθειας, «ήτις προϋποθέτει κοινόν, όλων των πολιτικών κομμάτων, οικονομικό πρόγραμμα». Η έκθεση του διακεκριμένου οικονομολόγου «επεδόθη εις τους αρχηγούς της αντιπολιτεύσεως κ.κ. Παπάγον και Τσαλδάρην», καθώς «η Ελλάς πρέπει να καταβάλη προσπάθειαν ώστε να καθίσταται συν τω χρόνω ανεξάρτητος της ξένης βοηθείας». ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

ΜΕΛΕΤΗ ΙΟΒΕ

∆ιάγραµµα 6. Κατανοµή ΑΕΠ σε βασικούς τοµείς δραστηριότητας της ελληνικής οικονοµίας, 1960 - 2020 85%

25%

80% 20%

75% 70%

15%

65% 60%

10%

55% 50%

45% 0%

1960 1962 1964 1966 1968 1970 1972 1974 1976 1978 1980 1982 1984 1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014 2016 2018 2020

Την τριετία 1974-1976 η ανάπτυξη στηρίχθηκε εν μέρει στην υψηλή πιστωτική επέκταση, η οποία όμως αφορούσε σε μεγάλο βαθμό τον δημόσιο τομέα και όχι παραγωγικούς σκοπούς.

40%

Περίοδος εκβιοµηχάνισης

Επικράτηση τοµέα υπηρεσιών

Πρωτογενής Τοµέας

Βιοµηχανία

Τριτογενής οικονοµία

Κατασκευές

Υπηρεσίες (άξονας δεξιά)

Πηγή: AMECO, Επεξεργασία στοιχείων: ερευνητική οµάδα ΙΟΒΕ

∆ιάγραµµα 7. Ετήσιος ρυθµός πληθωρισµού µε βάση τον ∆ΤΚ, 1960 - 2021 30% 25% 20% 15% 10% 5%

-5%

1961 1963 1965 1967 1969 1971 1973 1975 1977 1979 1981 1983 1985 1987 1989 1991 1993 1995 1997 1999 2001 2003 2005 2007 2009 2011 2013 2015 2017 2019 2021

Bretton Woods, σταθερές συναλλαγµατικές ισοτιµίες Ευρωζώνη

Πετρελαϊκή κρίση και κυµαινόµενες συναλλαγµατικές ισοτιµίες

Ελλάδα

Ένταξη της Ελλάδας στη Νοµισµατική Ένωση

Πηγή: ΤτΕ, AMECO, Επεξεργασία στοιχείων: ερευνητική οµάδα ΙΟΒΕ

1953 5 ΦΕΒ.

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

► Μεταξύ του τέλους του 1978 και του τέλους του 1980, η τιμή του πετρελαίου σε δολάρια αυξήθηκε περίπου κατά 150%. Οι ιδιαίτερα υψηλοί ρυθμοί πληθωρισμού, στην περιοχή του 20% και υψηλότερα, άσκησαν έντονες πιέσεις στο διαθέσιμο εισόδημα και την κατανάλωση των νοικοκυριών. Επιπλέον, οι περισσότερες χώρες του ΟΟΣΑ βρέθηκαν σε ύφεση, γεγονός που επηρέασε σημαντικά την ελληνική οικονομία μέσω των εξαγωγών. Ενώ η ελληνική οικονομία πέτυχε κατά μέσο όρο υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης στην περίοδο 1971-1980 (4,6%, Διάγραμμα 4), παρά τις δύο πετρελαϊκές κρίσεις, εντούτοις αυτοί προήλθαν σε σημαντικό βαθμό από παράγοντες οι οποίοι δεν ήταν διατηρήσιμοι μακροπρόθεσμα, όπως οι υψηλές δημόσιες δαπάνες και ο εκτεταμένος τραπεζικός δανεισμός. Ταυτόχρονα, ολιγοπωλιακές-μονοπωλιακές συνθήκες σε ορισμένους κλάδους, και λόγω προστατευτικών μέτρων, δεν επέτρεπαν την επαρκή προσαρμογή κυρίως του αγροτικού τομέα και της βιομηχανίας στις συνθήκες της ΕΟΚ. 1981-2000: Ένταξη στην ΕΟΚ και οι προκλήσεις της προετοιμασίας για ΟΝΕ Η είσοδος στην ΕΟΚ αποτέλεσε κρίσιμη εξέλιξη για τις μεσοπρόθεσμες προοπτικές της ελληνικής οικονομίας, όπως αποδείχθηκε από τις πολιτικοοικονομικές εξελίξεις στις δεκαετίες που ακολούθησαν (στήριξη από τα διαρθρωτικά ταμεία της Ε.Ε., είσοδος στην ΟΝΕ κ.ά.). Ωστόσο, από τα πρώτα έτη της ένταξης, αυτή ανέδειξε τις διαρθρωτικές καχεξίες της ελληνικής οικονομίας. Το έλλειμμα στο εξωτερικό ισοζύγιο ενισχύθηκε σημαντικά από το 1982, τάση η οποία κλιμακώθηκε έντονα από την αρχή της δεκαετίας του 1990 έως την αρχή της δεκαετίας του 2010. Η επιδείνωση του εξωτερικού ισοζυγίου, κυρίως από την εξέλιξη του ισοζυγίου

1953

10 ΑΠΡ.

Μήνυμα Παπάγου

Υποτίμηση της δραχμής

Άρθρο της «Ν», μετά το διάγγελμα Αϊζενχάουερ, ο οποίος ομιλεί περί ανάγκης μειώσεως των φόρων, απλούστευσης του φορολογικού και ενίσχυσης της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, πλην οι Αμερικανοί απεσταλμένοι εφαρμόζουν στη χώρα μέτρα που καταδικάζουν την επιχειρηματικότητα και υπονομεύουν την ανάκαμψη. Η «Ν» υπενθυμίζει ότι συνέστησε στον στρατάρχη να απευθυνθεί στον Αμερικανό πρόεδρο.

Ο Σ. Μαρκεζίνης ανήγγγειλε χθες υποτίμηση της δραχμής έναντι του δολαρίου (1 δολ. = 30.000 δρχ. από 15.000) και κατάργηση των εισφορών επί των εισαγομένων ειδών, με τη σύμφωνον γνώμην του ΔΝΤ. «Τέλος εις τα συστήματα πριμοδοτήσεων και παθητικοτήτων» για την αντιμετώπιση του πληθωρισμού και των ελλειμμάτων.

∆ιάγραµµα 8. Εξαγωγές προϊόντων και υπηρεσιών, 1960 - 2020 Σχετικά «κλειστή» η ελληνική οικονοµία. Ακολουθεί την τάση στην Ευρωζώνη 50%

ΑΕΠ

40% 30% 20% 10%

1960 1962 1964 1966 1968 1970 1972 1974 1976 1978 1980 1982 1984 1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014 2016 2018 2020

Ευρωζώνη

Ελλάδα

Πηγή: Ameco, Επεξεργασία στοιχείων: ερευνητική οµάδα ΙΟΒΕ

∆ιάγραµµα 9. Σχηµατισµός Παγίου Κεφαλαίου, 1960 - 2020 ∆ιαχρονικά υψηλό επίπεδο επενδύσεων σε κατοικίες πριν από την κρίση χρέους, υστέρηση παραγωγικών επενδύσεων έναντι της Ευρωζώνης, διεύρυνση του επενδυτικού «κενού» κατά την κρίση χρέους 40%

ΑΕΠ

30% 20% 10%

1960 1962 1964 1966 1968 1970 1972 1974 1976 1978 1980 1982 1984 1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014 2016 2018 2020

Κατασκευές πλην κατοικιών (Ελλάδα)

Κατοικίες (Ελλάδα) Εξοπλισµός - Μηχανήµατα (Ελλάδα) Σύνολο Επενδύσεων Παγίου (Ελλάδα)

αγροτικών προϊόντων σε ελλειμματικό, ήταν από τις βασικές αιτίες της ήπιας ύφεσης στη διετία 1982-1983 (μέσος ρυθμός -1,3%). Η υποχώρηση του ΑΕΠ έλαβε χώρα παρά την ισχυρή αύξηση των ονομαστικών μισθών, προκειμένου να καλυφθεί μεγάλο μέρος των επιπτώσεων του συνεχιζόμενου υψηλού πληθωρισμού στα πραγματικά εισοδήματα. Οι συστηματικές αυξήσεις στους μισθούς (π.χ. ΑΤΑ), σε συνδυασμό με την προτίμηση των νοικοκυριών σε εισαγόμενα καταναλωτικά προϊόντα, τα οποία ενσωμάτωναν τις αυξανό-

Σύνολο Επενδύσεων Παγίου (Ευρωζώνη)

Πηγή: Ameco, Επεξεργασία στοιχείων: ερευνητική οµάδα ΙΟΒΕ

μενες διεθνείς τιμές, λόγω και των διαδοχικών υποτιμήσεων της δραχμής, διατήρησαν τον ρυθμό πληθωρισμού σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα μέχρι τα πρώτα έτη της δεκαετίας του 1990, πλήττοντας παράλληλα το εξωτερικό ισοζύγιο. Παρά τις δυσμενείς εξελίξεις στο εξωτερικό ισοζύγιο και τη διεθνή ανταγωνιστικότητα, δεν εφαρμόστηκαν συστηματικά διαρθρωτικές πολιτικές για την αντιμετώπισή τους (αποκρατικοποιήσεις, άρση περιορισμών εισόδου σε δραστηριότητες), με τις σχετικές προσπάθειες να είναι μόνο πρόσκαιρες και

1953

5 ΜΑΐΟΥ

Τα προοριζόμενα δι’ Ελλάδα τρόλλεϋ μπας Μια αληθινή «πολυτελή καροσερί» για τα δεδομένα της εποχής, που έπαιξαν και στις ελληνικές ταινίες. Εις τον περίβολον της έκθεσης αυτοκινήτου του Τορίνου υπάρχει εκτεθειμένον κι ένα από τα 40 τρόλλεϋ μπας που προορίζονται διά τας Αθήνας. Με σασσί Άλφα Ρομέο φέρουν εις την διεθνή αγοράν το όνομα «τύπος Αθηνών».

όχι ολόπλευρες (π.χ. πρόγραμμα σταθεροποίησης 1985-1987). Η υποχώρηση των επενδύσεων, ως ποσοστό του ΑΕΠ, αλλά και σε απόλυτο επίπεδο σε ορισμένα έτη (1981-1984, 1992-1994), ήταν άλλος ένας από τους βασικούς παράγοντες των διακυμάνσεων στο εγχώριο προϊόν μέχρι το 1994. Η εξασθένηση των επενδύσεων προήλθε κυρίως από την υποχώρηση αυτών σε κατοικίες, κατόπιν της ολοκλήρωσης του κύματος της αστικοποίησης. Ως αποτέλεσμα, η μέση αναλογία τους στο ΑΕΠ στη δεκαετία του 1980 διαμορφώθηκε στα 2/3 εκείνης στη δεκαετία του 1970 (12,3% από 18,8% του ΑΕΠ, Διάγραμμα 9), ενώ βρέθηκε κάτω από το ήμισυ αυτής στην επόμενη δεκαετία. Ευρύτερα, οι μικρές μεταβολές στη διάρθρωση των επενδύσεων, με τις παραγωγικές επενδύσεις να παραμένουν χαμηλές σχεδόν έως το τέλος της δεκαετίας του 1990 (π.χ. επενδύσεις σε μηχανήματα-εξοπλισμό στο 2,0%-3,5% του ΑΕΠ), δεν επέτρεψαν τη βελτίωση της παραγωγικότητας της ελληνικής οικονομίας και επιδείνωσαν τη διεθνή ανταγωνιστικότητά της. Αυτές οι εξελίξεις αποτυπώνονται χαρακτηριστικά στη σημασία της Βιομηχανίας για την ελληνική οικονομία, η οποία στην τριετία 1996-1998 ήταν 3,1 μονάδες του ΑΕΠ χαμηλότερη από ό,τι το 1980 (18,1% από 21,2% του ΑΕΠ, Διάγραμμα 6), παρά τα διαδοχικά χρηματοδοτικά προγράμματα από την Ε.Ε. (ΜΟΠ, Α’ και Β’ ΚΠΣ). Λίγο πριν από το 2000, η επενδυτική δραστηριότητα αναθερμάνθηκε, καθώς υλοποιούνταν ταυτόχρονα σημαντικά μεγάλα δημόσια έργα (αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος», γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου, μετρό Αττικής κ.ά.), αλλά και από τον ιδιωτικό τομέα, με πόρους από την ισχυρή άνθηση της χρηματιστηριακής αγοράς στην περίοδο 1997-1999. Η διεύρυνση των δημοσίων δαπανών ► και η ενίσχυση του ρόλου του δημόσιου

Από τα πρώτα έτη της ένταξης της Ελλάδας στην ΕΟΚ αναδείχθηκαν οι διαρθρωτικές καχεξίες της ελληνικής οικονομίας.

1953

5 ΜΑΐΟΥ

Νέο εργοστάσιο Χαλυβδοφύλλων Σταθμός στη βιομηχανία το νέο εργοστάσιο της Ανωνύμου Εταιρείας Χαλυβδοφύλλων και Λευκοσιδήρου Ελλάδος, το οποίο εγκαινίασε ο πρωθυπουργός Αλεξ. Παπάγος. «Εκείνο διά το οποίον είμαι εξαιρετικά ευτυχής είναι ότι θα απορροφηθή σημαντικός αριθμός ανέργων». Ο στρατάρχης στη σύντομη ομιλία του -τεσσάρων προτάσεων- επιμένει στην κοινωνική πολιτική και στο αμέριστο ενδιαφέρον της κυβέρνησης για τους εργάτες και αγρότες.

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

ΜΕΛΕΤΗ ΙΟΒΕ

Η υποχώρηση των επενδύσεων ήταν ένας από τους βασικούς παράγοντες των διακυμάνσεων στο εγχώριο προϊόν μέχρι το 1994.

2001-2009: Οι σημαντικές ευκαιρίες από την ένταξη στην ΟΝΕ και η αξιοποίησή τους Η είσοδος της Ελλάδας στον Μηχανισμό Συναλλαγματικών Ισοτιμιών τον Μάρτιο του 1998 άμβλυνε σημαντικά την αβεβαιότητα σχετικά με την ένταξή της στην ΟΝΕ. Ακολούθως, περιορίστηκαν οι πιέσεις στην ισοτιμία της δραχμής και άρχισε η σημαντική υποχώρηση των επιτοκίων, για τον δημόσιο αλλά και τον ιδιωτικό τομέα. Μεταξύ Μαρτίου 1998 - Ιανουαρίου 2001, όταν η Ελλάδα εισήλθε στην ΟΝΕ, το επιτόκιο του μακροπρόθεσμου δανεισμού για επιχειρήσεις μειώθηκε κατά 7,7 ποσοστιαίες μονάδες, υποχωρώντας κάτω από το 10%. Αυτές οι πολιτικοοικονομικές εξελίξεις συνέβαλαν στη σημαντική κλιμά-

Ελλάδα

Μετά την υποτίμηση της δραχμής, απραξία, αναστολή συναλλαγών και καταπτοημένοι οι άνθρωποι της αγοράς. Οι συζητήσεις στη Γενεύη για το θέμα των εξαγωγών δημιουργούν «μίαν προοπτικήν αισιόδοξον», αρκεί να μη χαθεί η ευκαιρία με τις χώρες του Ανατολικού Συνασπισμού, που αποτελούσαν προπολεμικώς σημαντικότατες αγορές για τα προϊόντα μας.

2020

2018

2016

2014

2012

2010

2008

2006

2004

2002

2000

1998

Πηγή: AMECO, Επεξεργασία στοιχείων: ερευνητική οµάδα ΙΟΒΕ

κωση των επενδύσεων, που ήταν ένας εκ των βασικών παραγόντων της ταχύρρυθμης ανάπτυξης στην περίοδο 2001-2007 (μ.ό. 4,0%, Διάγραμμα 9). Στην περίοδο 1998-2009, ο σχηματισμός παγίου κεφαλαίου βρισκόταν σταθερά στην περιοχή του 20% του ΑΕΠ, περίπου 4 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερα από ό,τι την προηγούμενη ενδεκαετία. Σε αντίθεση με το παρελθόν (προ ΕΟΚ), αυτό το επίπεδο παγίων επενδύσεων προήλθε κυρίως από αύξηση εκείνων με παραγωγική στόχευση, σε εξοπλισμό-μηχανήματα, βελτιώνοντας την παραγωγικότητα και την ανταγωνιστικότητα. Οι επενδύσεις σε κατοικίες εξασθένησαν ήπια, ενώ η ώθηση από τα μεγάλα δημόσια έργα, λόγω και της προετοιμασίας των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, υποχώρησε αρκετά κατόπιν αυτών. Στην πλευρά του δημόσιου τομέα, η υποχώρηση των επιτοκίων περιόρισε το κόστος αναχρηματοδότησης του δημόσιου χρέους, συμβάλλοντας στην επίτευξη του στόχου ελλείμματος για την ΟΝΕ. Ταυτόχρονα, περιόρισε το κόστος του νέου δανεισμού, διευκολύνοντας την αύξηση των δημοσίων επενδύσεων, αλλά και της δημόσιας κατανάλωσης.

«Ας μη χαθή η ευκαιρία» για τις εξαγωγές

1996

1994

1992

1990

1988

1986

1984

1982

1980

1978

1976

1974

1972

Ευρωζώνη

1953

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Περίοδος αύξησης δηµοσίου χρέους

6 ΜΑΐΟΥ

240 210 180 150 120 90 60 30 0

1970

∆ιάγραµµα 10. ∆ηµόσιο Χρέος, 1970 - 2020

% ΑΕΠ

► τομέα στην οικονομική δραστηριότητα περιόρισαν τις επιδράσεις του επιδεινούμενου εξωτερικού ισοζυγίου, των χαμηλότερων επενδύσεων και των πληθωριστικών πιέσεων στο διαθέσιμο εισόδημα στο ΑΕΠ. Όμως, στηρίχθηκαν σε υψηλό δανεισμό από το εξωτερικό, επιδεινώνοντας έντονα το δημόσιο χρέος. Παρά τους υψηλούς ρυθμούς πληθωρισμού, που επιταχύνουν το ΑΕΠ σε τρέχουσες τιμές, η αναλογία του δημόσιου χρέους προς αυτό σχεδόν τετραπλασιάστηκε μεταξύ 1981-1993, από το 27% στο 100,3% του ΑΕΠ (Διάγραμμα 10). Η προσπάθεια σύγκλισης της ελληνικής οικονομίας, όπως και άλλων ευρωπαϊκών, στους στόχους της ΟΝΕ οδήγησε σε συστηματικό περιορισμό του ελλείμματος και επιβράδυνση του πληθωρισμού από το 1995. Παρά την ονομαστική σύγκλιση, η ελληνική οικονομία πλησίαζε στην ΟΝΕ με παραμένουσες πολλές από τις διαρθρωτικές αδυναμίες της, κάτι που αποτυπώνεται στην υποτίμηση της δραχμής έναντι του ECU τον Μάρτιο του 1998 (ένταξη στο ΜΣΙ) και κατά την οριστικοποίηση της ισοτιμίας της έναντι του ευρώ (Ιανουάριος 2000).

Ενώ οι επενδυτικές δαπάνες του Δημοσίου ανήλθαν ελαφρώς στην περίοδο 2001-2009, κατά μέσο όρο κατά 0,3% του ΑΕΠ, και οι πληρωμές τόκων περιορίστηκαν (-1,9 π.μ. του ΑΕΠ), το συνολικό δημοσιονομικό ισοζύγιο επιδεινώθηκε κατά μέσο όρο κατά 3,9 π.μ. του ΑΕΠ. Συνεπώς, οι δημόσιες δαπάνες εκτός επενδύσεων και πληρωμών τόκων ήταν 5,5 π.μ. του ΑΕΠ υψηλότερες στην περίοδο 2001-2009 έναντι του 2000. Αυτές οι εξελίξεις είχαν αρνητικό αντίκτυπο και στο δημόσιο χρέος, το οποίο διευρύνθηκε στο ίδιο χρονικό διάστημα κατά 21,8 π.μ. του ΑΕΠ (Διάγραμμα 10). Οι δημοσιονομικές ανισορροπίες είχαν ως αποτέλεσμα να ενεργοποιηθεί δύο φορές η Διαδικασία Υπερβολικού Ελλείμματος, τον Ιούλιο του 2004 και τον Απρίλιο του 2009. Η προσπάθεια εξυγίανσης των δημόσιων οικονομικών στην πρώτη περίπτωση είχε προσωρινά, μη διατηρήσιμα αποτελέσματα, καθώς στηρίχθηκε σε σημαντικό βαθμό στη συμπίεση των δαπανών για επενδύσεις και λιγότερο των τρεχουσών δαπανών. Ακολούθως, το 2007, πριν από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, το συνολικό δημοσιονομικό έλλειμμα βρισκόταν στο 6,7% του ΑΕΠ.

1955 7 ΦΕΒ.

Η σημασία της διαφήμισης Εμπορική επικοινωνία και αξιοποίηση της «θεάς με τα εκατόν στόματα». Η συζήτηση έχει ανοίξει για τη διαφήμιση και η «Ν» φιλοξενεί σειρά άρθρων, όπως του καθηγητή της Ανωτάτης Σχολής Βιομηχανικών Σπουδών, Ι.Λ. Χρυσόχου για τις ψυχολογικές (η συμβολή της μνήμης, πώς διεγείρεται το ενδιαφέρον, κ.ά.) και τεχνικές βάσεις της. Η πιο ενδιαφέρουσα από τις τρεις καταχωρήσεις στο άρθρο, «Η κυρία που οδηγεί». Αγοράζει ένα καινούργιο λάδι για το αυτοκίνητό της, κάνει οικονομία στη βενζίνη και τα πόδια της με νάιλον κάλτσες ντύνει...

EUROKINISSI

H ώθηση από τα μεγάλα δημόσια έργα, λόγω και της προετοιμασίας των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, υποχώρησε αρκετά κατόπιν αυτών.

Η ισχυρή ανάπτυξη στα έτη μετά την είσοδο στην ΟΝΕ έως το 2007, προήλθε και από τη σημαντική αύξηση των εισοδημάτων των νοικοκυριών και την πιστωτική επέκταση προς αυτά. Η πρώτη εξέλιξη αποτυπώνεται στην άνοδο του μοναδιαίου κόστους εργασίας, η οποία την περίοδο 2001-2007 έφτασε σωρευτικά το 8,3%, όταν σε αντιπροσωπευτικές χώρες του πυρήνα και της περιφέρειας της Ευρωζώνης (Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία), αυτό είτε υποχώρησε ήπια, είτε αυξήθηκε λιγότερο. Αυτή η τάση ανέσχεσε τα οφέλη για την παραγωγικότητα και την ανταγωνιστικότητα από τη διεύρυνση των παραγωγικών επενδύσεων. Σχετικά με

τον δανεισμό των νοικοκυριών από το τραπεζικό σύστημα, σχεδόν τετραπλασιάστηκε μεταξύ 2001-2007, από το -χαμηλό- 10,4% στο 41,0% του ΑΕΠ. Η ραγδαία πιστωτική επέκταση αποτυπώθηκε αργότερα, στη διάρκεια των προγραμμάτων οικονομικής προσαρμογής, στην απότομη αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Συνολικά, η ενίσχυση της εγχώριας ζήτησης, για καταναλωτικούς και επενδυτικούς σκοπούς, σε συνδυασμό με τις τάσεις στην παραγωγικότητα της εργασίας, είχαν ισχυρό αρνητικό αντίκτυπο στο εξωτερικό ισοζύγιο της οικονομίας. Συνοψίζοντας, η ελληνική οικονομία αξιοποίησε μόνο σε μικρό βαθμό και όχι

1955 6 ΑΥΓ.

Καθιερούται ενιαία φορολογία Βάσει του νομοσχεδίου, που ισχύει αναδρομικώς από 1ης Ιουλίου 1955, θα φορολογηθούν τα εισοδήματα τα κτηθέντα υπό των φυσικών προσώπων εντός της περιόδου από 1/7/1954 έως και 30/6/1955. Ο ΥΠΟΙΚ Λάμπρος Ευταξίας

Η ελληνική οικονομία δεν κατάφερε να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητά της και να αξιοποιήσει τα πλεονεκτήματα της ενιαίας αγοράς και του ευρώ.

με συστηματικό τρόπο τις ευκαιρίες και τις δυνατότητες από την ένταξή της στην ΟΝΕ. Οι καλύτεροι όροι χρηματοδότησης ευνόησαν την πραγματοποίηση περισσότερων παραγωγικών επενδύσεων, όμως ενίσχυσαν κυρίως τις μη παραγωγικές δημόσιες δαπάνες, καθώς και τον δανεισμό των νοικοκυριών. Παράλληλα, η υψηλή ρευστότητα παραγκώνισε την ανάγκη πραγματοποίησης των διαρθρωτικών αλλαγών τις οποίες χρειαζόταν η χώρα στον δημόσιο τομέα και τη λειτουργία των αγορών. Έτσι, η ελληνική οικονομία δεν κατάφερε να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητά της και να αξιοποιήσει τα πλεονεκτήματα της ενιαίας αγοράς και του κοινού νομίσματος. ►

1955 8 ΣΕΠΤ.

Σεπτεμβριανά Διαμαρτυρίες και στο ΝΑΤΟ για τις τουρκικές επιθέσεις εναντίον Ελλήνων στην Κωνσταντινούπολη και τη Σμύρνη. «Κατά τας εκ Κωνσταντινουπόλεως τελευταίας πληροφορίας, μετά τας ταραχάς της προχθεσινής νυκτός το κέντρον της πόλεως παρουσιάζει εικόνα πλήρους ερημώσεως». Για τους νεκρούς, τους τραυματίες, τις λεηλασίες, τους βανδαλισμούς και τις βεβηλώσεις, η τουρκική κυβέρνηση κατηγορεί τους κομμουνιστάς ως υποκινητάς... ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

ΜΕΛΕΤΗ ΙΟΒΕ

Η κρίση του 2008, μεταξύ άλλων, άλλαξε τον τρόπο αξιολόγησης του ρίσκου των κρατικών χρεογράφων.

2010-2018: Η κρίση χρέους και τα προγράμματα προσαρμογής Όπως προαναφέρθηκε, οι πραγματικές αιτίες της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008 οφείλονται σε αδυναμίες στην εποπτεία του χρηματοπιστωτικού συστήματος, οι οποίες σχετίζονταν κυρίως με την υποτίμηση του ρίσκου σύνθετων προϊόντων τιτλοποίησης, σε συνδυασμό με την υπερτίμηση αξιών στην αγορά ακινήτων, κυρίως στις ΗΠΑ. Ωστόσο, η κρίση δεν επέφερε ριζικές αλλαγές μόνο σε αυτά τα θέματα, αφού, μεταξύ άλλων, άλλαξε ο τρόπος αξιολόγησης του ρίσκου των κρατικών χρεογράφων. Αυτή η εξέλιξη επηρέασε και χώρες με υψηλή πιστοληπτική αξιολόγηση, οι οποίες είχαν μεγάλο δημόσιο χρέος και υψηλό δημοσιονομικό έλλειμμα στα πρόσφατα έτη, όπως η Ελλάδα. Τα επιτόκια των ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου ανέρχονταν με ταχύ ρυθμό από το τρίτο τρίμηνο του 2009. Προκειμένου να σταματήσει και να αντιστραφεί αυτή η τάση, λήφθηκαν στο πρώτο τρίμηνο του 2010 διαδοχικές δέσμες δημοσιονομικών μέτρων. Στην αρχή του Απριλίου, η Ε.Ε. προχώρησε στη θέσπιση χρηματοδοτικού μηχανισμού για χώρες με δυσχέρειες πρόσβασης στις αγορές κεφαλαίων. Λίγες εβδομάδες αργότερα, η ελληνική κυβέρνηση υπέβαλε αίτημα σύναψης δανείου στην Ε.Ε., το ΔΝΤ και την ΕΚΤ, ύψους 110 δισ. ευρώ. Στις 5 Μαΐου του 2010 εγκρίθηκε από το ελληνικό Κοινοβούλιο το πρώτο Μνημόνιο Οικονομικής και Χρηματοπιστωτικής Πολιτικής (ΜΟΧΠ) με τους πιστωτές, το οποίο περιλάμβανε δημοσιονομικά μέτρα και μεταρρυθμίσεις, καθώς και στόχους για τη μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος.

ΑΠΕ-ΜΠΕ

► Επιπλέον, βρέθηκε στην εκδήλωση της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης, με σημαντικές ανισορροπίες στο δημοσιονομικό και το εξωτερικό ισοζύγιό της.

Στις 5 Μαΐου του 2010 εγκρίθηκε από το ελληνικό Κοινοβούλιο το πρώτο Μνημόνιο Οικονομικής και Χρηματοπιστωτικής Πολιτικής (ΜΟΧΠ ).

Τον Ιούλιο του 2011 ξεκίνησε στην Ευρωζώνη η συζήτηση για ένα πρόγραμμα ανταλλαγής ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου τα οποία διακρατούσε ο ιδιωτικός τομέας. Τον Φεβρουάριο του 2012 εγκρίθηκε το δεύτερο ΜΟΧΠ, για νέο δάνειο από την Ευρωζώνη και το ΔΝΤ ύψους 130 δισ. ευρώ, καθώς και τους αδιάθετους πόρους του πρώτου προγράμματος (34,5 δισ. ευρώ). Στη συνέχεια, ξεκίνησε η εφαρμογή του προγράμματος επαναγοράς ομολόγων (PSI+), η οποία ολοκληρώθηκε με συμμετοχή του 96,9% των επιλέξιμων δανειστών, με ομόλογα ύψους 199,2 δισ. ευρώ, από το «κούρεμα» των οποίων προέκυψε μείωση του ονομαστικού επιπέδου (face value) του δημόσιου χρέους κατά 107 δισ. ευρώ. Τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους πραγματοποιήθηκε πρόγραμμα επαναγοράς ομολόγων, στο πλαίσιο του οποίου ανταλλάχθηκαν τίτλοι 31,9 δισ. ευρώ που διακρατούσαν οι ελληνικές τράπεζες. Κατόπιν αυτών των ενεργειών

1955 5 ΟΚΤ.

Η «Ν» εγκαινιάζει κύκλους ιδεών Η στενότητα απαιτεί εφευρετικότητα. Η «Ν» εγκαινιάζει συζητήσεις με την ηγεσία των παραγωγικών τάξεων, οικονομολόγους, εκπροσώπους των τραπεζών και κυβερνητικών για την ανεύρεσιν της ορθής οδού, καθώς η οικονομία κινδυνεύει να οπισθοδρομήσει, με τα περιοριστικά μέτρα. Η ζήτηση περιορίζεται αλλά οι τιμές δεν υποχωρούν, διότι η κατανάλωση έχει περιοριστεί σε επίπεδα κάτω των οποίων υπάρχει υποσιτισμός.

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

σχετικά με το δημόσιο χρέος, πραγματοποιήθηκε ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, αλλά και κινήσεις αναδιάρθρωσης του τραπεζικού τομέα (εξαγορές-συγχωνεύσεις), εξαιτίας των επιπτώσεων της τραπεζικής αργίας και του bail-in στην Κύπρο τον Μάρτιο του 2013. Τον Δεκέμβριο του 2014 η διαδικασία της τελευταίας αξιολόγησης του δεύτερου Προγράμματος Οικονομικής Πολιτικής διακόπηκε από την προκήρυξη πρόωρων εκλογών. Η νέα κυβέρνηση ζήτησε τον Φεβρουάριο του 2015 παράταση της τελευταίας αξιολόγησης έως το τέλος Ιουνίου. Στις 26 Ιουνίου ανακοινώθηκε η διεξαγωγή δημοψηφίσματος στις 5 Ιουλίου, σχετικά με τους προτεινόμενους όρους από τους δανειστές για μια τρίτη δανειακή σύμβαση, και την 29η Ιουνίου επιβλήθηκαν τραπεζική αργία και περιορισμοί στην κίνηση κεφαλαίων. Κατόπιν του δημοψηφίσματος συνεχίστηκαν οι διαπραγματεύσεις με τις χώρες της Ευρωζώνης για ένα τρίτο Πρόγραμμα Οικονομικής Προ-

1955 6 ΟΚΤ.

Αναλαμβάνει ο Καραμανλής μετά τον θάνατο Παπάγου Ο «αρχιστράτηγος δύο πολέμων», ένα από τα «ενδοξότερα τέκνα» της Ελλάδος, ο πρωθυπουργός Αλέξανδρος Παπάγος, κηδεύεται «αύριον την πρωίαν», στον μέχρι χθες υπουργό Συγκοινωνιών Κων. Καραμανλή αναθέτει ο βασιλιάς Παύλος την πρωθυπουργία, ενώ ασφυκτιά η ελληνική οικονομία από αχρηματία, βαρύτατους τόκους και μαύρης αγοράς χρήμα.

∆ιάγραµµα 11. Ποσοστό ανεργίας, 1960 - 2020 Συστηµατικά υψηλή ανεργία µετά το 2009, σε πορεία σύγκλισης µε την υπόλοιπη Ευρώπη από το 2014 30 25 20 15 10 5

Ευρωζώνη

2020

2018

2016

2014

2012

2010

2008

2006

2004

2002

2000

1998

1996

1994

1992

1990

1986

1988

1984

1982

1980

1978

1976

1974

1972

1970

1968

1966

1964

1962

1960

Πηγή: AMECO, Επεξεργασία στοιχείων: ερευνητική οµάδα ΙΟΒΕ

Ελλάδα

σαρμογής, οι οποίες κατέληξαν σε συμφωνία στις 12 Ιουλίου, για δάνειο από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας έως 86 δισ. ευρώ. Στις 20 Ιουλίου έληξε η τραπεζική αργία και στις 14 Αυγούστου 2015 κυρώθηκε από το ελληνικό Κοινοβούλιο το τρίτο ΜΟΧΠ. Τον Ιούνιο του 2018 ολοκληρώθηκε η τελευταία αξιολόγηση του τρίτου προγράμματος. Η Ελλάδα δεσμεύτηκε για τη συνέχιση υλοποίησης μεταρρυθμίσεων μέχρι το 2022, η πρόοδος στις οποίες θα ελεγχόταν τακτικά από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, υπό το Πλαίσιο Ενισχυμένης Εποπτείας. Με την τελευταία δόση του δανείου, το ελληνικό κράτος συγκέντρωσε ένα ταμειακό πλεόνασμα ασφαλείας ύψους περίπου 24 δισ. ευρώ. Η Ελλάδα εξήλθε από το τελευταίο πρόγραμμα στις 21 Αυγούστου 2018. Οι τελευταίοι περιορισμοί στην κίνηση κεφαλαίων άρθηκαν τον Σεπτέμβριο του 2019. Στην περίοδο των τριών Προγραμμάτων Οικονομικής Προσαρμογής 2010-2018, το Ελληνικό Δημόσιο έλαβε συνολική χρηματοδοτική στήριξη ύψους 265,3 δισ. ευρώ [75,5 δισ. ευρώ (α’ πρόγραμμα) + 142,9 δισ. ευρώ (β’ πρόγραμμα) + 46,9 δισ. ευρώ (γ’ πρόγραμ-

μα)]. Οι δέσμες δημοσιονομικών παρεμβάσεων, η αυξημένη αβεβαιότητα σε μεγάλο μέρος της διάρκειας των προγραμμάτων, εξαιτίας και των γεγονότων στο τέλος του 2014 και στο αρχικό επτάμηνο του 2015, καθώς και ορισμένες μεταρρυθμίσεις, οδήγησαν σε απώλειες σε όρους ΑΕΠ κατά 21,8%. Το ποσοστό ανεργίας ήταν στο τέλος του τρίτου προγράμματος 6,3 ποσοστιαίες μονάδες μεγαλύτερο από ό,τι κατά την έναρξη του πρώτου (Διάγραμμα 11). Βρέθηκε όμως έως 15,8 μονάδες υψηλότερα (δ’ τρίμ. 2013 - α’ τρίμ. 2014: 27,8%) και υποχώρησε κυρίως εξαιτίας των μεταρρυθμίσεων στην αγορά εργασίας, αφού το ΑΕΠ δεν αυξήθηκε σημαντικά έκτοτε. Σε ό,τι αφορά την αντιμετώπιση των ανισορροπιών στο δημοσιονομικό και το εξωτερικό ισοζύγιο, που αποτελούσε βασικό στόχο των προγραμμάτων, τα αποτελέσματα ήταν ιδιαίτερα σημαντικά. Ενώ το 2009 το πρωτογενές έλλειμμα έφτανε το 9,4% του ΑΕΠ και το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών το 12,3% του ΑΕΠ, το 2018 το πρωτογενές ισοζύγιο ήταν αρκετά πλεονασματικό (4,2% του ΑΕΠ) και το έλλειμμα στο εξωτερικό

1956 1 ΜΑΡΤ.

ισοζύγιο είχε περιοριστεί στο 2,9% του ΑΕΠ. Ως προς τις διαρθρωτικές αλλαγές οι οποίες εκκρεμούσαν επί δεκαετίες στην ελληνική οικονομία, σημειώθηκε πρόοδος σε πολλά πεδία, ωστόσο συνολικά θα μπορούσε να είναι μεγαλύτερη, δεδομένων των δυνατοτήτων σε συνθήκες προγραμμάτων προσαρμογής. Οι περισσότερες διαρθρωτικές αλλαγές πραγματοποιήθηκαν στο πρώτο πρόγραμμα και αφορούσαν την αγορά εργασίας, κλάδους και επαγγέλματα με περιορισμούς στον ανταγωνισμό, καθώς και τη λειτουργία και το μέγεθος του δημοσίου τομέα. Οι μεταρρυθμίσεις στα επόμενα προγράμματα εστίασαν πρωτίστως στο συνταξιοδοτικό σύστημα και την εποπτεία του χρηματοπιστωτικού τομέα. Η κρίση πανδημίας Covid-19 και οι μεσοπρόθεσμες προοπτικές Στην περίοδο 2017-2019 η ελληνική οικονομία παρουσίασε συνεχή, ήπια ανάκαμψη, με μέσο ρυθμό 1,5%. Το 2020 αναμενόταν πως θα είναι έτος εκκίνησης μιας ταχύτερης ανάκαμψης για τη χώρα (Προϋπολογισμός 2020: 2,8%, European Economic Forecast, φθινόπωρο 2019: 2,3%). Η πανδημία Covid-19 άλλαξε άρδην τα δεδομένα και τις προοπτικές για την παγκόσμια οικονομία, όπως και για την ελληνική. Στην Ελλάδα και διεθνώς, λήφθηκαν από τον Μάρτιο του 2020 διαδοχικές δέσμες μέτρων προστασίας της δημόσιας υγείας. Προκειμένου να μετριαστούν οι οικονομικές επιπτώσεις τους, σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά, υλοποιήθηκαν ταυτόχρονα παρεμβάσεις πολιτικής για τη στήριξή τους, σε εθνικό επίπεδο και από διεθνείς οργανισμούς (π.χ. Ευρωπαϊκή Επιτροπή). Η πλειονότητα των περιοριστικών μέτρων άρθηκε στην περίοδο Ιουνίου-Οκτωβρίου του 2020. Παρά τη μεγάλη έκταση των παρεμβάσεων (18,2 δισ. ευρώ), σημειώθηκε ισχυρή ύφεση στην Ελλάδα πρόπερσι (-9,0%), υψηλότερη από ►

Τον Φεβρουάριο του 2012 εγκρίθηκε το 2ο ΜΟΧΠ, για νέο δάνειο από την Ευρωζώνη και το ΔΝΤ, ενώ στις 14 Αυγούστου 2015 κυρώθηκε από το ελληνικό Κοινοβούλιο το τρίτο ΜΟΧΠ.

1956

3 ΜΑΡΤ.

Το κεντρικόν πρόβλημα

Ανέγερσις μεγάλου ξενοδοχείου

Πενιχρά η απόδοσις των από έτους περιοριστικών μέτρων. Το πιστωτικό πρόβλημα παραμένει ούτως ένα από τα κεντρικά προβλήματα της οικονομίας, τα οποία καλείται να αντιμετωπίσει η κυβέρνηση Καραμανλή, που «ωρκίσθη χθες την μεσημβρίαν», με υπουργό Συντονισμού τον Δ. Χέλμη και Οικονομικών τον Χρ. Θηβαίο.

Μεταπολεμική ανάπτυξη και τουριστική αγορά πολυτελείας. Αμερικανικός όμιλος απεφάσισε ανέγερσιν μεγάλου ξενοδοχείου εις την πρωτεύουσα. Αφορά εις την ίδρυση πολυτελούς ξενοδοχείου 450 κλινών κατά το υπόδειγμα των ξενοδοχείων Χίλτον σε σχέδια Κ. Δοξιάδη και θα στοιχίσει 6 εκατ. δολ., το ήμισυ θα καταβληθεί υπό των Αμερικανών κεφαλαιούχων, το δε έτερον υπό μορφήν δανείου εκ μέρους του ΟΧΟΑ. Άγνωστο τι απέγινε, πάντως, δύο χρόνια μετά άρχισε η ανέγερση του «Χίλτον». ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

ΜΕΛΕΤΗ ΙΟΒΕ

Στην περίοδο των τριών Προγραμμάτων Οικονομικής Προσαρμογής 2010-2018, το Ελληνικό Δημόσιο έλαβε συνολική χρηματοδοτική στήριξη ύψους 265,3 δισ. ευρώ.

► τον μέσο όρο της Ευρωζώνης (-6,8%). Η ισχυρότερη υποχώρηση του ΑΕΠ εγχωρίως οφείλεται κυρίως στη μεγαλύτερη βαρύτητα για την ελληνική οικονομία από ό,τι για την Ευρωζώνη κλάδων στους οποίους επιβλήθηκαν περιορισμοί στη λειτουργία (Τουρισμός, Λιανικό Εμπόριο, Ψυχαγωγία-Διασκέδαση). Τα ισχυρά περιοριστικά μέτρα παρέμειναν σε ισχύ έως τον Μάρτιο του 2021. Η πρόοδος στον εμβολιασμό έναντι του SARS-CoV-2, καθώς και τα περισσότερα μέσα ανίχνευσης του κορονοϊού (self tests, rapid tests), αποτέλεσαν τη βασική αιτία της σταδιακής άρσης των μέτρων από τον Απρίλιο του 2021, νωρίτερα από ό,τι το 2020. Παρόμοιες εξελίξεις σημειώθηκαν διεθνώς, αναθερμαίνοντας σημαντικά το παγκόσμιο εμπόριο, αλλά και τις διεθνείς επιβατικές μεταφορές, γεγονός που έδωσε ώθηση στον τουρισμό. Σε συνδυασμό με τη συνέχιση εκτεταμένων παρεμβάσεων στήριξης, η ελληνική, αλλά και ευρύτερα η παγκόσμια οικονομία, παρουσίασαν έντονη ανάκαμψη στο δεύτερο τρίμηνο του 2021. Η ισχυρή ανοδική δυναμική συνεχίστηκε το τρίτο τρίμηνο στην Ελλάδα, χάρη κυρίως στην έντονη ανάκαμψη της τουριστικής κίνησης. Συνολικά στην περίοδο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου του 2021, το ΑΕΠ εγχωρίως αυξήθηκε κατά 8,9% σε σχέση με την ίδια περίοδο πρόπερσι, σαφώς ταχύτερα από ό,τι στην Ευρωζώνη (5,4%). Παρά την επιδείνωση των επιδημιολογικών δεδομένων στο τέταρτο τρίμηνο, κυρίως των κρουσμάτων, δεν επανήλθαν εκτεταμένα μέτρα προστασίας της δημόσιας υγείας. Ειδικά τον Δεκέμβριο εξαπλώθηκε μια νέα, πιο μεταδοτική μετάλλαξη του κορονοϊού (Όμικρον). Από την άλλη πλευρά, αυτή χαρακτηρίζεται προς το παρόν από ηπιότερα συμπτώματα, γεγονός που επιτρέπει την επιβολή περισσότερο στοχευμένων περιορισμών σε κλάδους και δραστηριότητες. Αντίστοιχα

μικρότερος θα είναι ο οικονομικός αντίκτυπός τους, τόσο στο τέλος του 2021, όσο και κατά το 2022. Σύμφωνα με τις πλέον πρόσφατες μακροοικονομικές εκτιμήσεις, η ελληνική οικονομία ανέκαμψε το 2021 με ρυθμό στην περιοχή του 8,5% (Ευρωπαϊκή Επιτροπή) έως 9,5% (ΙΟΒΕ). Αναμένεται συνέχιση της ανάκαμψης με σημαντικό ρυθμό φέτος, στην περιοχή του 4,5%-5,0% (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ΙΟΒΕ). Οι μεσοπρόθεσμες προοπτικές για την οικονομία της Ελλάδας μπορούν να είναι αρκετά θετικές, εφόσον αξιοποιηθούν έγκαιρα και σε μεγάλο βαθμό οι αντιδράσεις της οικονομικής πολιτικής στην πανδημία. Σύμφωνα με ένα φιλόδοξο σχέδιο μεταρρυθμίσεων, το Σχέδιο Ανάπτυξης (2020) της ελληνικής οικονομίας εκτιμά ως εφικτό, υπό προϋποθέσεις, έναν στόχο ετήσιας αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ κατά 3,5% για την επόμενη δεκαετία, κατά μέσο όρο. Προκειμένου να διασφαλιστεί η αξιοπιστία της δημοσιονομικής πολιτικής και η βιωσιμότητα του υψηλού δημοσίου χρέους κρίνεται σκόπιμη η στοχοθεσία συστηματικών, αλλά και σχετικά ήπιων, πρωτογενών δημοσιονομικών πλεονασμάτων. Παράλληλα, είναι σημαντικό να αξιοποιηθούν ευκαιρίες για αλλαγή στη σύνθεση δημοσίων εσόδων και δαπανών, ώστε να ενισχυθούν οι αναπτυξιακές προοπτικές της οικονομίας. Πανευρωπαϊκά, η πλέον σημαντική πρωτοβουλία είναι ο χρηματοδοτικός μηχανισμός NextGenerationEU (εγχωρίως Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης), με προϋπολογισμό 806,9 δισ. ευρώ. Σε συνδυασμό με το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2021-2027, προϋπολογισμού 1.211 δισ. ευρώ, για την τακτική χρηματοδότηση των επενδύσεων από την Ε.Ε., συγκροτούν το Σχέδιο Ανάκαμψης για την Ευρώπη. Συνολικά η Ελλάδα προβλέπεται να ωφεληθεί από το ΕΤΑ στην περίοδο 2021-

1957

27 ΜΑΡΤ.

Κατοχικές απαιτήσεις: οραματισμοί και ρεαλισμός «Από την μέχρι σήμερον ιστορίαν των κατοχικών απαιτήσεων, δεν επείσθημεν ότι υπηρετούμεν το θέμα εάν επιδείξωμεν υπομονήν και καρτερίαν. Διά τούτο θα επιμένωμεν να ζητώμεν εκδήλωσιν αμέσου αναζητήσεως ενδεδειγμένης λύσεως».

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

2026 με 33,71 δισ. ευρώ, εκ των οποίων 20,98 δισ. ευρώ θα αφορούν επιχορηγήσεις και 12,73 δισ. ευρώ δάνεια. Ως προς τη χρηματοδότηση από το ΠΔΠ 2021-2027, η Ελλάδα προβλέπεται να λάβει, εκτός των ενισχύσεων για τον αγροτικό τομέα (14,97 δισ. ευρώ), επιχορηγήσεις ύψους 25,4 δισ. ευρώ. Οι πόροι από την Ε.Ε., σε συνδυασμό με τους πόρους του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης 2021-2025 (10 δισ. ευρώ) διαμορφώνουν ένα ιδιαίτερα σημαντικό σύνολο χρηματοδοτικών δυνατοτήτων. Η έγκαιρη και αποτελεσματική αξιοποίησή τους μπορεί να συμβάλει καθοριστικά σε σταθερή και βιώσιμη ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας μεσοπρόθεσμα, με ουσιαστική βελτίωση της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητάς της και αναπλήρωση των απωλειών προηγούμενων δεκαετιών.

1957

28 ΜΑΡΤ.

Συνθήκη της Ρώμης Τι έκανε η Ελλάδα στις 25 Μαρτίου του 1957; Γιόρταζε την επέτειο της εθνεγερσίας, η προφανής απάντηση, ενώ στη Ρώμη «υπεγράφη η συμφωνία των εξ Ευρωπαϊκών κρατών περί συστάσεως κοινής ευρωπαϊκής αγοράς, η οποία εφεξής ονομάζεται “Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινοπραξία”. Ταυτοχρόνως υπεγράφη και η συμφωνία διά μίαν συνεργασίαν εις την ειρηνικήν χρησιμοποίησιν της ατομικής ενέργειας και την σύστασιν αναλόγου οργανώσεως, της "Ευρατόμ"».

SHUTTERSTOCK

Η πανδημία Covid-19 άλλαξε άρδην τα δεδομένα και τις προοπτικές για την παγκόσμια οικονομία, όπως και για την ελληνική.

Βιβλιογραφία —Bolt, J. and J. L. Van Zanden (2020), «Maddison style estimates of the evolution of the world economy. A new 2020 update», Maddison-Project Working Paper WP-15 —Bolt, J, Inklaar, R., De Jong, H. and J. L. van Zanden (2018), «Rebasing ‘Maddison’: new income comparisons and the shape of long-run economic development», Maddison-Project Working Paper WP-10 —Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2022), «European Economic Forecast,

winter 2022», Institutional Paper 169, Φεβρουάριος 2022 —Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2019), «European Economic Forecast, autumn 2019», Institutional Paper 115, Νοέμβριος 2019 —Δερτιλής Γ.Β. (2016), «Επτά πόλεμοι. Τέσσερις εμφύλιοι. Επτά πτωχεύσεις: 1821-2016», Εκδόσεις Πόλις, τέταρτη έκδοση —Δοξιάδης Κ. (1946), «Αι θυσίαι της Ελλάδος στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο», Αθήναι, Υφυπουργείο Ανοικοδομήσεως —ΙΟΒΕ (2022), «Η Ελληνική Οικο-

1959 16 ΔΕΚ.

νομία 4/21», Ιανουάριος 2022 —Κωστής Κ. (2019), «Ο πλούτος της Ελλάδας: Η ελληνική οικονομία από τους βαλκανικούς πολέμους μέχρι σήμερα», Εκδόσεις Πατάκη, πρώτη έκδοση —Μαυρογορδάτος Γ.Θ. (2017), «Μετά το 1922: Η παράταση του διχασμού», Εκδόσεις Πατάκη, δεύτερη έκδοση Πισσαρίδης, Χ., Βαγιανός, Δ., Βέττας, Ν., Μεγήρ, Κ. (2020), Σχέδιο Ανάπτυξης για την Ελληνική Οικονομία: Τελική έκθεση. —Τράπεζα της Ελλάδος (2009),

«Η κρίση του 1929. Η ελληνική οικονομία και οι εκθέσεις της Τράπεζας της Ελλάδος για τα έτη 1928-1940», Νοέμβριος 2009 —Υπουργείο Οικονομικών (2019), «Εισηγητική Έκθεση Προϋπολογισμού», Νοέμβριος 2019 —Ψαλιδόπουλος Μ. (2019), «Τα δάνεια της Ελλάδας: 200 χρόνια ανάπτυξης και κρίσεων», Εκδόσεις Παπαδόπουλος, πρώτη έκδοση Ψαλιδόπουλος Μ. (2014), «Ιστορία της Τράπεζας της Ελλάδος 1928-2008», Εκδόσεις ΚΠΕΤ της ΤτΕ

Οι μεσοπρόθεσμες προοπτικές για την οικονομία της Ελλάδας μπορούν να είναι αρκετά θετικές, εφόσον αξιοποιηθούν έγκαιρα και σε μεγάλο βαθμό οι αντιδράσεις της οικονομικής πολιτικής στην πανδημία.

1961

11 ΙΟΥΛ.

Ο Αϊζενχάουερ στην Αθήνα

Συμφωνία σύνδεσης με ΕΟΚ

Εποχή Ψυχρού Πολέμου. Ο Ντουάιτ Αϊζενχάουερ ήταν ο πρώτος Αμερικανός πρόεδρος που επισκέπτεται την Ελλάδα. Η υποδοχή ήταν κάτι παραπάνω από θερμή. «Όλαι αι τάξεις της αθηναϊκής κοινωνίας και όλα τα κόμματα, εις μίαν σπάνιαν έξαρσιν ομοφωνίας και εθνικής ενότητος μετάσχουν ενεργώς και με ενθουσιασμόν». «Οι εμπορικοί Σύλλογοι καθώρισαν γενικόν σημαιοστολισμόν των καταστημάτων και κλείσιμον αυτών κατά την υποδοχήν, ήτοι το απόγευμα μέχρι τας 5.30, ίνα δυνηθούν οι έμποροι και το προσωπικόν όπως προσέλθουν εις αυτήν».

Υπεγράφη στην αίθουσα των τροπαίων στα παλαιά ανάκτορα στις 9 Ιουλίου 1961 η συμφωνία σύνδεσης της Ελλάδος με την ΕΟΚ, η πρώτη την οποία συνάπτει η Κοινότητα μετά τρίτης χώρας και αποτελεί «εκδήλωσιν ανοικτής και ελευθέρας εξωτερικής πολιτικής». Μήνυμα Καραμανλή διά την επέκτασιν της ευημερίας.

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

1961

11 ΙΟΥΛ.

1963

18 ΜΑΐΟΥ

Φεστιβάλ Αθηνών 1961, Κάλλας - Μήδεια

Οι ελληνικές προσδοκίες από τη Γαλλία

Παγκόσμιας εμβέλειας καλλιτεχνικό γεγονός οι δύο παραστάσεις της «Μήδειας» του Κερουμπίνι, με τη Μαρία Κάλλας στον ομώνυμο ρόλο, στις 6 και 13 Αυγούστου 1961 στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου. Στην πρεμιέρα 17.000 θεατές αποθεώνουν την ντίβα. Μεταξύ αυτών ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής.

«Η Ελλάς δικαιούται να προσδοκά από τον μέγαν ηγέτην της μεγάλης και ευτυχούσης Γαλλίας ουσιαστικήν αρωγήν και συμπαράστασιν τόσον διά την αμυντικήν προπαρασκευήν όσον και διά την οικονομικήν της ανάπτυξιν», καταλήγει το άρθρο γνώμης της «Ν» με αφορμή την επίσκεψη Ντε Γκωλ, ο οποίος «θα έχη σήμερον απ' ευθείας επαφήν με τους εκπροσώπους των παραγωγικών τάξεων της χώρας».

1965 7 ΙΑΝ.

1965 19 ΙΑΝ.

Η ύδρευση των Αθηνών Ένα «σαλόνι» για την ύδρευση των Αθηνών. Το 1964 διενεμήθησαν εις την πρωτεύουσαν υπέρ τα 90 εκατ. κυβικά μέτρα ύδατος, το συνολικό μήκος του δικτύου υπερέβη τα 2,940 χιλ., αι παροχετεύσεις ανήλθον εις 387.000. 538 δωρεάν παροχαί εις τας Αθήνας και 80 εις τον Πειραιά διά το πότισμα των κοινόχρηστων κήπων.

Αναπάντητα αιτήματα Ο ΥΠΟΙΚ Κ. Μητσοτάκης αναλύει τη φορολογική πολιτική σε εκπροσώπους των παραγωγικών τάξεων στο ΕΒΕΑ. Αν και τονίζει την ανάγκη «να παύση ο πολίτης ν’ αντιμετωπίζη το κράτος ως εχθρόν ως επίσης και αντιθέτως και το κράτος ν’ αντιμετωπίζη τον πολίτην με εχθρικήν και συχνά άδικον διάθεσιν», αναπάντητα παρέμειναν βασικά αιτήματα των οργανώσεων. ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

ΑΡΘΡΟ ●

Ελληνική βιομηχανία και κρατική πολιτική Επισκόπηση των σημαντικότερων σταθμών και των νομοθετικών πρωτοβουλιών για τον κλάδο

Ο Γράφει ο Μιχάλης Μ. Ψαλιδόπουλος Ομότιμος καθηγητής Ιστορίας Οικονομικών Θεωριών στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών

κλάδος της βιομηχανίας στην Ελλάδα άργησε να αποκτήσει ρίζες. Το εμπορικό και το ναυτιλιακό κεφάλαιο δεν εκδήλωσαν πρωτοβουλία να επενδύσουν στη βιομηχανική παραγωγή. Ο 19ος αιώνας πέρασε χωρίς ουσιαστικό κρατικό ενδιαφέρον για τον δευτερογενή τομέα και χωρίς μεγαλόπνοες πρωτοβουλίες Ελλήνων επιχειρηματιών για την οργάνωση και λειτουργία βιομηχανικών μονάδων. Υπήρξαν βέβαια μεμονωμένα μέτρα και ρυθμίσεις, δασμολόγια ταμιευτικού κυρίως χαρακτήρα και άλλες παρεμβάσεις, αλλά μη ενταγμένες σε ένα όραμα ανάπτυξης βιομηχανίας στη χώρα. Το 1910 ιδρύθηκε από τον Ελευθέριο Βενιζέλο υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, ενώ υπουργείο Βιομηχανίας ακολούθησε μόλις το 1951 με τον νόμο 1671/51. Αξίζει να παρατηρηθεί ότι άλλα υπουργεία, όπως το Συντονισμού ή το Εμπορίου, χειρίζονταν και αυτά θέματα βιομηχανίας, με αποτέλεσμα πολυφωνία και καθυστερήσεις στην υλοποίηση αποφάσεων. Το 1920, με τον Ν.2190 περί Ανωνύμων Εταιρειών, διευκολύνθηκε η συγκέντρωση κεφαλαίων για την ίδρυση παραγωγικών μονάδων. Με τον 2498/1922 κυρώθηκε το πρώτο

1965

16 ΙΟΥΛ.

Ιουλιανά «Επήλθε διαφωνία», απάντησε ο πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου εξερχόμενος των Ανακτόρων. Η συνομιλία διήρκησε 15 λεπτά. Ήταν αρκετά για να εξαναγκαστεί σε παραίτηση και εν συνεχεία να ορκισθεί ενώπιον του βασιλιά ο ΑθανασιάδηςΝόβας πρωθυπουργός και εκ των τέως υπουργών της Ένωσης Κέντρου οι κ.κ. Μητσοτάκης Συντονισμού, Αλλαμανής Οικονομικών, Παπασπύρου Προεδρίας και Μπακατσέλλος Εργασίας.

ελληνικό νομοσχέδιο «περί προαγωγής της βιομηχανίας και της βιοτεχνίας», που διευκόλυνε την εγκατάσταση και επέκταση μονάδων του δευτερογενούς τομέα και πρόβλεπε την προτίμηση αγοράς ελληνικών προϊόντων από το Δημόσιο έναντι των ξένων. Το δασμολόγιο του 1923 υπερδιπλασίασε τους ισχύοντες δασμούς και σε συνδυασμό με το άφθονο εργατικό δυναμικό που είχε εισρεύσει στη χώρα μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή απογείωσε την ελληνική βιομηχανική δραστηριότητα. Με τους Ν.4536/30, 4607/30, 4782/30 και 5312/31 η προστασία της ελληνικής βιομηχανίας ενισχύεται περισσότερο. Ιδρύεται το 1927 η Hellenic Corporation από τους οίκους Hambro και Speyer με κεφάλαιο 1 εκατ. λιρών και με αποκλειστικό έργο την παροχή βιομηχανικών πιστώσεων. Η κρίση του 1929 που οδηγεί στην πτώχευση του 1932 και η νέα εμπορική πολιτική του 1935 ωθούν τη βιομηχανία σε ακόμα υψηλότερες επιδόσεις. Ο σταθμικός, κατά ποσότητα, δείκτης της βιομηχανικής παραγωγής υπολογίζεται στο 70 το 1922, στο 100 το 1928 και στο 168 το 1938 . Ο Δημήτριος Τσούγκος στο «Οι οικονομικοί μας ηγέται» πλέκει το εγκώμιο των Ελλήνων βιομηχάνων. Η χώρα βρίσκεται στον «Δρόμο της εκβιομηχάνισης», σύμφωνα με τη διατριβή του Ξενοφώντα Ζολώτα. Κατά την Κατοχή, η βιομηχανία υπέστη τρομερές καταστροφές και η ανάταξή της μέσα στη μεταπολεμική νομισματική αστάθεια έως το 1953 και στο πολωμένο πολιτικό κλίμα δεν ήταν εύκολη υπόθεση, με εξαίρεση τον κλάδο της κλωστοϋφαντουργίας που ανέκαμψε σχετικά γρήγορα. Σύντομα ξεκίνησαν προσπάθειες στον τομέα της ενέργειας, ώστε να εξασφαλίζεται η αναγκαία κινητήρια δύναμη. Αναπτύχθηκαν προβληματισμοί σχετικά με το μέγεθος των επιχειρήσεων και τη συγκέντρωσή τους σε Αθήνα/Πειραιά. Πόροι του υπεδάφους επανακαταγράφηκαν και δρομολογήθηκε

ΣΤΑΘΜΙΚΟΣ ∆ΕΙΚΤΗΣ ΚΑΤΑ ΠΟΣΟΤΗΤΑ (Βιοµηχανική παραγωγή) 150 100 50 0 1922

1928

1938

∆ΕΙΚΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ (Bάση: 100)

150 100 50 0 1938

1948

1950

1954

η εκμετάλλευσή τους. Η χρηματοδότηση της βιομηχανίας πέρασε στον ΟΒΑ, τον ΟΧΟΑ και ειδικά πιστωτικά ιδρύματα των εμπορικών τραπεζών (ΕΤΒΑ, ΕΤΕΒΑ κ.λπ.). Ο δείκτης της βιομηχανικής παραγωγής με βάση το 100 το 1938, βρισκόταν στο 73 το 1948, στο 110 το 1950 και στο 172 το 1954. Ο βιομηχανικός τομέας διακηρύχθηκε ως εκείνος στον οποίο όλη η κοινωνία προσέβλεπε για την απογείωση της ελληνικής οικονομίας και την ένταξή της στην ομάδα των πλουσιότερων χωρών της Ευρώπης. Κατά την περίοδο 1950-60, η μέση ετήσια αύξηση του εισοδήματος από τη βιομηχανία ανερχόταν με ρυθμό 7,2% σε σταθερές τιμές, ποσοστό που ανέβηκε στο 9,2 την επόμενη δεκαετία. Η συμβολή της βιομηχανίας στο ΑΕΠ αυξήθηκε από 20% το 1950 σε 31% το 1971. Οι βιομηχανικές επενδύσεις ως ποσοστό του ΑΕΠ ήταν μεταξύ 1960-75 περί το 30%. ►

1965 17 ΙΟΥΛ.

Η κατάκτηση της Ευρώπης αναβάλλεται Οι φόβοι για την οικονομική κατάκτηση της Ευρώπης από τις αμερικανικές επιχειρήσεις δεν επαληθεύονται. Σύμφωνα με μελέτη, αν και δημιούργησαν το 1964 περισσότερες απ’ οιοδήποτε άλλο έτος θυγατρικές ή υποκαταστήματα ανά τον κόσμο, 761 συνολικώς, ειδικώς στην Ευρώπη η αμερικανική δραστηριότητα μειώθηκε σε σχέση με το 1961.

SHUTTERSTOCK

Η κρατική πολιτική πρέπει να συνεχίσει την επίμονη και διαρκή προσπάθεια στήριξης της βιομηχανίας στο άμεσο μέλλον.

1967 1 ΑΠΡ.

1967 4 ΑΠΡ.

Κυβέρνηση Π. Κανελλόπουλου

Αξιοποίηση Φαληρικού Δέλτα Εις «Κυανήν ακτήν» θα μετατραπούν τα Φάληρα, εάν βρεθούν τα τάληρα, σύμφωνα με την τολμηρά και εμπεριστατωμένη μελέτη της συσταθείσης προ τούτο Επιτροπής, που προβλέπει, μεταξύ άλλων, ανάπτυξη διά αναψυχήν και τουρισμόν, ευρεία πρόσχωση και δημιουργία δύο ζωνών, διατήρηση της κυριότητας του δημοσίου κ.ά.

Η πτώση της κυβέρνησης Παρασκευόπουλου εγκαινίασε έναν νέο κύκλο διεργασιών, οι οποίες κατέληξαν στις 3 Απριλίου 1967 στον σχηματισμό κυβέρνησης μειοψηφίας της ΕΡΕ, με πρωθυπουργό τον Π. Κανελλόπουλο. Η νέα κυβέρνηση δεν εμφανίστηκε καν ενώπιον της εθνικής αντιπροσωπείας και προκήρυξε εκλογές για τις 28 Μαΐου 1967. Οι έκνομοι λογάριαζαν διαφορετικά. ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

ΑΡΘΡΟ ●

“

Το δασμολόγιο του 1923, σε συνδυασμό με το άφθονο εργατικό δυναμικό που είχε εισρεύσει στη χώρα μετά την Μικρασιατική Καταστροφή, απογείωσε την ελληνική βιομηχανία.

► Κύριοι κλάδοι βιομηχανικής δραστηριότητας ήταν η ελαφρά βιομηχανία, είδη διατροφής, ποτά, καπνός, υφαντουργία, με τις χημικές βιομηχανίες, τα μεταλλουργικά προϊόντα και το τσιμέντο να ακολουθούν, αλλά να δεσπόζουν από πλευράς μεγέθους. Η εντυπωσιακή ανάπτυξη της βιομηχανίας μπορεί να αποδοθεί σε μια σειρά από παράγοντες όπως: α) την αύξηση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από το 1960 έως το 1972 κατά 5,8 φορές, β) τη συμφωνία σύνδεσης με την ΕΟΚ που έδωσε έναν εξαγωγικό προσανατολισμό στους βιομηχάνους, γ) τις χαμηλές τιμές και μισθούς που ίσχυαν και δ) τις φθηνές πιστώσεις που τέθηκαν στη διάθεση της βιομηχανίας οι οποίες αριθμούσαν 2,5 δισ. δραχμές το 1960 και 16 δισ. το 1971. Έτσι, ο γενικός δείκτης αύξησης της βιομηχανικής παραγωγής μεταξύ 1959-71 ήταν 179%, με τα μεταλλουργικά προϊόντα να αυξάνουν κατά 1.094% την ίδια περίοδο. Σημαντικοί νόμοι-υπόβαθρο των εξελίξεων ήταν οι εξής:  Ο 2176/52 που ενίσχυε τη μεταποιητική δραστηριότητα στην επαρχία.  Ο 2687/53 που κατοχύρωνε συνταγματικά την ελευθερία εξαγωγής κερδών των ξένων επενδύσεων από την Ελλάδα.  Ο 4171/61 που έδωσε παραπέρα κίνητρα σε μεγάλες επενδύσεις.  Οι 147/67, 1078/71, 1312/72 που έδωσαν ωφελήματα επιδοματικού χαρακτήρα στη μεταποίηση ώστε να προωθηθούν οι εξαγωγές. Διαρθρωτικά προβλήματα Η ελπιδοφόρα αυτή εξέλιξη σκιαζόταν ωστόσο από διαρθρωτικά προβλήματα. Το 1958 μόλις το 0,7% των επιχειρήσεων απασχολούσε πάνω από 50 εργάτες, ενώ μόνο το 0,4% των επιχειρήσεων ήταν «κανονικές» ανώνυμες εταιρείες. Το 1975 μόλις 36 επιχειρήσεις (σε σύνολο περίπου 1.500 ανωνύμων εταιρειών) απασχολούσαν πάνω από 1.000 άτομα, ενώ 54 απασχολούσαν πάνω από 500. Η μικρή αγορά,

Κατά την Κατοχή, η βιομηχανία υπέστη τρομερές καταστροφές και η ανάταξή της μέσα στη μεταπολεμική νομισματική αστάθεια έως το 1953 δεν ήταν εύκολη υπόθεση, με εξαίρεση τον κλάδο της κλωστοϋφαντουργίας που ανέκαμψε σχετικά γρήγορα. Στη φωτογραφία στιγμιότυπο από το εργαστήριο Δούμα (αρχείο Χάρη Δούμα - Εκδ. Ιστορία του ΕΒΕΠ).

η οικογενειακή μορφή των ανωνύμων εταιρειών και ο οικοτεχνικός χαρακτήρας της μεταποίησης δεν επέτρεπαν στην ελληνική βιομηχανία να εξειδικευτεί, ενώ και η σύνδεση με την ΕΟΚ, εξαιτίας του παγώματος των σχέσεων λόγω της δικτατορίας μεταξύ 1967-74, δεν συνέβαλλε στο μέτρο που θα μπορούσε στην αλλαγή προσανατολισμού του ελληνικού βιομηχανικού τομέα. Έτσι, η συμμετοχή της ελαφράς βιομηχανίας στο σύνολο της παραγωγής ήταν 38% στην Ελλάδα έναντι 20% στις χώρες του ΟΟΣΑ, ενώ της βαριάς βιομηχανίας ήταν μόλις 12% έναντι 36% αντίστοιχα. Γενικότερα, η μη ανάπτυξη κλάδου μηχανοκατασκευών και η εισαγωγή του τεχνολογικού εξοπλισμού των εργοστασίων από το εξωτερικό επιβάρυνε το ισοζύγιο πληρωμών και έθετε εμπόδια σε γρηγορότερη βιομηχανική επέκταση. Παρ’ όλα αυτά, η βιομηχανία το 1981 απασχολούσε το 20% του εργατικού δυναμικού και συνεισέφερε το 30% του ΑΕΠ. Πολλές βιομηχανίες είχαν αναπτύξει δικές τους πατέντες στην παραγωγική διαδικασία. Από τη δεκαετία του ’70 όμως οι πετρελαϊκές κρίσεις επιβάρυναν υπέρμετρα το κόστος και

1967 8 ΑΠΡ.

Υπό παντοπωλών η πρώτη ΕΠΕ Η σύσταση της πρώτης ΕΠΕ με τη συμμετοχή των μεγάλων καταστημάτων παντοπωλών Πειραιώς και με σημαντικά κεφάλαια αποφασίστηκε κατά τη διάρκεια ευρείας σύσκεψης εκπροσώπων του κλάδου, προς αντιμετώπιση του ανταγωνισμού των σούπερ-μάρκετ.

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

η βιομηχανία μπήκε σε μία κρίση διαρκείας: οι επενδύσεις μειώθηκαν και το μοντέλο της ανάπτυξής της μέσω πριμ εξαγωγών και φθηνών πιστώσεων γνώρισε τα όριά του. Η πλήρης ένταξη στην ΕΟΚ/Ε.Ε. που ακολούθησε είχε ως αποτέλεσμα τη σταδιακή αποβιομηχάνιση, ενώ βέβαια η υπάρχουσα βιομηχανία είναι σήμερα ευρωπαϊκά ανταγωνιστική. Η εφαρμογή της πολιτικής της «σκληρής δραχμής», της υποτίμησης του νομίσματος σε ποσοστό χαμηλότερο του τρέχοντος πληθωρισμού, έκανε ακόμα δυσκολότερη τη θέση των ελληνικών βιομηχανικών εξαγωγών. Τα ελληνικά κεφάλαια στράφηκαν σε άλλες, πιο κερδοφόρες εμπορικές δραστηριότητες και τοποθετήθηκαν σε άλλους κλάδους. Η δεκαετία της κρίσης του 2010 κλόνισε αλλά δεν συρρίκνωσε περισσότερο την ελληνική βιομηχανία, που παράγει σήμερα περί το 15% του ΑΕΠ. Πολιτικό ζητούμενο είναι να αναδυθούν στην οικονομία νέοι παραγωγικοί κλάδοι υψηλής προστιθέμενης αξίας. Η κρατική πολιτική πρέπει να συνεχίσει την επίμονη και διαρκή προσπάθεια στήριξης της βιομηχανίας στο άμεσο μέλλον.

1967 11 ΑΠΡ.

Δώρον άδωρον; Δέκα μέρες πριν από το πραξικόπημα, η «Ν» θεωρεί ότι η απόφαση για το δώρο Πάσχα -βάσει των καταβαλλόμενων αποδοχών και όχι ως ίσχυε βάσει των υπό των συλλογικών συμβάσεων καθοριζόμενων- είναι ατόπημα. Η επιβάρυνση είναι άλογος και φυσικόν είναι να οδηγήσει την εργοδοσία σε συμπίεση των αμοιβών προς τα συμβατικά επίπεδα. Δώρον άδωρον δηλαδή;

40 χρόνια προσφέρουμε καινοτόμες λύσεις αρχιτεκτονικών συστημάτων αλουμινίου.

Years of excellence

KTX NAFTEMPORIKH.indd 5

22/2/2022 12:22:50 µµ

1967 18 ΑΠΡ.

1967 24 ΑΠΡ.

Κινητές πτέρυγες εις υπερηχητικόν αεροσκάφος

Ορκίστηκε η κυβέρνηση Κόλλια

Οι πτέρυγες του νέου αεροσκάφους μεταφοράς εμπορευμάτων της «Παν Αμέρικαν», αναδιπλούνται κατά την απογείωση και την προσγείωση, με αποτέλεσμα να επιτυγχάνεται μεγαλύτερη ευστάθεια. Εν πτήσει, οι πτέρυγες συμπτύσσονται και ευθυγραμμίζονται σχεδόν με την άτρακτο, πράγμα το οποίον βοηθεί πολύ στην ανάπτυξη υπερηχητικών ταχυτήτων.

«Λόγω της εκρύθμου καταστάσεως, η οποία είχε δημιουργηθή από του μεσονυκτίου της 20ης προς την 21ην τρέχοντος εσχηματίσθη νέα Εθνική Κυβέρνησις» υπό τον εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, Κωνσταντίνο Κόλλια, για την ηθική και υλική εξύψωση του συνόλου και ιδιαιτέρως των πενεστέρων τάξεων...

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Νέο μοντέλο ψηφιακής εξυπηρέτησης από την ΕΥΔΑΠ Λύσεις προσαρμοσμένες στις μεταβαλλόμενες ανάγκες των πελατών

ADVERTORIAL

Για κάθε 5 λογαριασμούς που καταργούνται, φυτεύουμε ένα δέντρο σε συνεργασία με τη we4all.

την ΕΥΔΑΠ εμπλουτίζουμε συνεχώς το εύρος των ηλεκτρονικών μας υπηρεσιών, με γνώμονα την άμεση και αποτελεσματική εξυπηρέτηση του πελάτη, δημιουργώντας για εκείνον μία phygital εμπειρία. Ιδιαίτερα την περίοδο της πανδημίας, αναπτύχθηκαν ψηφιακές λύσεις προσαρμοσμένες στις μεταβαλλόμενες ανάγκες των πελατών, εξασφαλίζοντας παράλληλα την αδιάλειπτη ανταπόκριση της Εταιρείας. Σήμερα, μέσω του eΕΥΔΑΠ -του ηλεκτρονικού καταστήματος της ΕΥΔΑΠοι καταναλωτές κατά την εγγραφή τους ανακαλύπτουν περισσότερες δυνατότητες και οφέλη που διευκολύνουν σημαντικά την καθημερινότητά τους, πραγματοποιώντας πλήθος αιτημάτων και συναλλαγών από την άνεση του σπιτιού τους, εύκολα, γρήγορα και με ασφάλεια, όπως ακριβώς θα συνέβαινε κατά την επίσκεψή τους σε ένα από τα Περιφερειακά Κέντρα της ΕΥΔΑΠ. Συγκεκριμένα, μέσα από το eΕΥΔΑΠ, οι χρήστες αποκτούν πρόσβαση και πλήρη έλεγχο στη διαχείριση των παροχών των ακινήτων τους, προχωρούν σε πληρωμή των λογαριασμών τους ή διακανονισμό των οφειλών τους και εξόφληση των δόσεων. Επίσης, ενημερώνουν τα στοιχεία τους σε περίπτωση μεταβολής και υποβάλλουν αίτημα για την υπαγωγή τους στα ειδικά

τιμολόγια της ΕΥΔΑΠ (επαγγελματικό, φιλανθρωπικό, πολυτέκνων, υπερηλίκων) ή στο Έκτακτο Ειδικό Τιμολόγιο, παρακολουθώντας την πορεία τους ηλεκτρονικά. Ακόμη, έχουν τη δυνατότητα να λαμβάνουν εξατομικευμένες ενημερώσεις μέσω sms, σε περίπτωση υψηλών καταναλώσεων και μέσω της υπηρεσίας eBILL να ενεργοποιήσουν την αποστολή ηλεκτρονικού λογαριασμού, καταργώντας τον έντυπο και μειώνοντας έτσι το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα. Μάλιστα στην ΕΥΔΑΠ, στο πλαίσιο της καμπάνιας «Μαζί θα κάνουμε το χαρτί οξυγόνο», για κάθε 5 λογαριασμούς που καταργούνται, φυτεύουμε ένα δέντρο σε συνεργασία με τη we4all. Επιπλέον, για τους πελάτες που δεν είναι δυνατή η ηλεκτρονική διεκπεραίωση των αιτημάτων τους, παρέχεται η επιλογή να κλείσουν ραντεβού με την ΕΥΔΑΠ μέσα από το ηλεκτρονικό ημερολόγιο κρατήσεων που βρίσκεται αναρτημένο στο eydap.gr, επιλέγοντας 2ωρα ραντεβού, την ημερομηνία και την ώρα που επιθυμούν. Εναλλακτικά, μπορούν να κλείσουν ραντεβού καλώντας στο 24ωρο Κέντρο Εξυπηρέτησης 1022 ή 210214444 ή να επικοινωνήσουν μέσω της υπηρεσίας Click2Call για να εξυπηρετηθούν για οποιοδήποτε ζήτημα.

1967 27 ΑΠΡ.

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Αναβάθμιση της εφαρμογής EYDAPP Ένα ακόμη βήμα, προς την ολοκληρωμένη ψηφιακή εξυπηρέτηση για κάθε πελάτη, κάνει η ΕΥΔΑΠ με τη νέα αναβαθμισμένη εφαρμογή EYDAPP, για smartphones και tablet, που έχουν τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν οι καταναλωτές, απολαμβάνοντας μία νέα εμπειρία βασισμένη στο User Experience (UX) - Αρκεί να κατεβάσουν εκ νέου την εφαρμογή που ταιριάζει στο λογισμικό τους, iOS ή Android. Η προβολή και η απευθείας πληρωμή

1967 2 ΝΟΕ.

Οι κινηματίες και ο βασιλιάς

Νέο εκατοντάδραχμο

Ο Κωνσταντίνος στη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου. Ο βασιλιάς δεν πρόβαλε ουσιαστικά καμία αντίσταση περιοριζόμενος μόνο στο να φωτογραφηθεί βλοσυρός με τα μέλη της κυβέρνησης Κόλλια που σχημάτισαν οι κινηματίες, πιστεύοντας -κατά δική του πρόσφατη δήλωση- πως έτσι ο λαός θα αντιλαμβανόταν την έντονη δυσαρέσκειά του!

Καλώς ήρθε το νέο εκατοντάδραχμο. Κυκλοφόρησε πρωτομηνιά με τον θεμελιωτή της θεωρίας του ατόμου Δημόκριτο στην εμπρόσθια όψη και το Κέντρο Πυρηνικών Ερευνών τότε «Δημόκριτος» και στην πίσω πλευρά την Ακαδημία Αθηνών, έργο του 1859 από τον Δανό αρχιτέκτονα Θεόφιλο Χάνσεν.

των λογαριασμών, από το EYDAPP, είναι μία εύκολη υπόθεση. Τώρα, με τη λειτουργία barcode scanning, οι χρήστες έχουν την επιλογή να σκανάρουν τον αριθμό παραστατικού τους, χωρίς να χάνουν χρόνο πληκτρολογώντας, ή να συνδεθούν με τα στοιχεία του eΕΥΔΑΠ τους, username και password, για να αποκτήσουν πρόσβαση είτε στον λογαριασμό τους είτε σε όλες τους τις παροχές. Ακόμη, στην πορεία εκσυγχρονισμού των υπηρεσιών, οι τρόποι πληρωμής υποστηρίζονται στο εξής από τη ΔΙΑΣ (Διατραπεζικά

Συστήματα). Έτσι, οι χρήστες έχουν την επιλογή να εξοφλούν τον λογαριασμό τους ή τη δόση του διακανονισμού τους με Χρεωστική, Πιστωτική ή Προπληρωμένη Κάρτα, χωρίς να απομακρύνονται από το ασφαλές περιβάλλον της εφαρμογής EYDAPP. Επιπλέον, η ενότητα «Δήλωση Βλάβης» εμπλουτίστηκε με την υπηρεσία ιστορικού, όπου αποθηκεύονται οι υποβληθείσες δηλώσεις και δίνεται η δυνατότητα επανα-υποβολής τους, σε περίπτωση που δεν έχουν επιλυθεί.

1968 1 ΑΠΡ.

Χαρίζει αγροτικά χρέη Αναζητώντας λαϊκά ερείσματα, ο Γεώργιος Παπαδόπουλος ανακοινώνει ότι καταργούνται τα αγροτικά χρέη τα προ της 21ης Απριλίου 1967 και καλεί τους αγρότες σε σταυροφορία «διά την αναπροσαρμογήν της ελληνικής γεωργικής οικονομίας».

Τέλος, τώρα η νέα αναβαθμισμένη εφαρμογή EYDAPP διατίθεται και στα Αγγλικά με νέες διαδραστικές οδηγίες, ενώ το minisite της Εφαρμογής πληροί τις προδιαγραφές για Άτομα Με Ειδικές Ανάγκες, όπως ορίζονται από τις οδηγίες προτύπου WCAG (Web Content Accessibility Guidelines) 2.0. Level AΑ. Μείνετε συντονισμένοι μέσα από τις επίσημες σελίδες της ΕΥΔΑΠ στα social media Facebook, Instagram, LinkedIn, Twitter και Υoutube.

Mέσα από το eΕΥΔΑΠ, οι χρήστες αποκτούν πρόσβαση και πλήρη έλεγχο στη διαχείριση των παροχών των ακινήτων τους.

1968 1 ΑΠΡ.

Στο πρώτο συνέδριο οικονομικού Τύπου της Ευρώπης Η Ένωση Ευρωπαϊκού Οικονομικού Τύπου (UPEFE) έχει στους κόλπους της τη «Ν» από τις αρχές της δεκαετίας του '60. Ο διευθυντής της εφημερίδας, Γεώργιος Αθανασιάδης, παρέστη στο πρώτο συνέδριο οικονομικού Τύπου της Ευρώπης στην Πάδουα το καλοκαίρι του 1960 και έκτοτε συμμετείχε ενεργά με προτάσεις και επαφές, όπως στο στιγμιότυπο από την επίσκεψη στην Casa di Risparmio.

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

XΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ ●

Χρηματιστήριο και «Ν» στο πλευρό των επιχειρήσεων Πώς αποτυπώθηκαν στο Χ.Α. οι οικονομικές και πολιτικές εξελίξεις στη χώρα και διεθνώς

Ο Γράφει ο Παναγιώτης Αλεξάκης Καθηγητής, πρώην πρόεδρος των Χρηματιστηρίων Αξιών και Παραγώγων Αθηνών

πρώτος λόγος ανήκει στη «Ναυτεμπορική» και στην αναγνώριση ότι για έναν αιώνα μάς παρέχει αξιόπιστη πληροφόρηση σε θέματα που αφορούν την οικονομία και την κοινωνία, συμβάλλοντας σε κάθε είδους δραστηριότητα. Η «Ναυτεμπορική» καταγράφει τα γεγονότα του ελληνικού χρηματιστηρίου τα τελευταία 98 από τα 145 χρόνια λειτουργίας του, καθώς και στην Ελλάδα διαπιστώθηκε η ανάγκη λειτουργίας μιας αγοράς άμεσης παροχής επιχειρηματικών κεφαλαίων, συμπληρώνοντας την έμμεση τραπεζική αγορά. Από το 1602 όπου εισήχθη η πρώτη πολυμετοχική επιχείρηση στο χρηματιστήριο του Άμστερνταμ, έχει αναγνωριστεί η αναγκαιότητα του χρηματιστηριακού θεσμού στην οικονομία. Βασικός στόχος του είναι να δρα ως μοχλός ανάπτυξης της οικονομίας διευκολύνοντας την παροχή κεφαλαίων σε υγιείς με προοπτικές επιχειρήσεις. Η επιχείρηση, το κύτταρο κάθε μορφής ανάπτυξης μιας χώρας, επενδύοντας αναλαμβάνει κινδύνους, επιδιώκοντας αποδόσεις μεγαλύτερες των τραπεζικών αποταμιεύσεων, που άλλωστε δεν προσθέτουν αξία, ενώ οι αποταμιευτές - επενδυτές προσελκύονται από αυτές τις κινδυνοφόρες

επενδύσεις προσβλέποντας επίσης σε αυτές τις αποδόσεις. Μέχρι σήμερα το Χρηματιστήριο Αθηνών (Χ.Α.) λειτούργησε προς αυτήν την κατεύθυνση αποτυπώνοντας ταυτόχρονα τις οικονομικές και πολιτικές εξελίξεις στη χώρα και διεθνώς. Από το 1876 Επίσημα ως ρυθμιζόμενη αγορά ξεκίνησε το 1876 σε μια ελληνική επικράτεια μικρότερη του ημίσεος της σημερινής, με πληθυσμό 1,5 εκατ. κατοίκους. Πορεύτηκε με την οικονομία

1968

14 ΑΥΓ.

5 ΝΟΕ.

Η δραχμή το σταθερώτερον ευρωπαϊκό νόμισμα 1957-1967

Κηδεία - συλλαλητήριο

H δραχμή εμφανίζεται ως το σταθερότερο νόμισμα της Δυτικής Ευρώπης την τελευταία δεκαετία, σύμφωνα με τον πίνακα τον οποίο καταρτίζει κατ’ έτος η Φέρστ Νάσιοναλ Σίτυμπανκ της Νέας Υόρκης. Βάσει των μεταβολών των τιμαρίθμων κόστους ζωής, η δραχμή απώλεσε 18% μεταξύ 1957 και 1967, ενώ η τουρκική λίρα 55%. Aρχείο ΠΙΓΑΠ

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

στην οποία κυριαρχούσε ο αγροτικός τομέας, λίγα εξαγωγικά προϊόντα (κυρίως σταφίδα), ενώ σταδιακά αναπτύσσονταν η μεταποίηση, τα ορυχεία, η βιομηχανία, η ακτοπλοΐα, το φωταέριο και ο τραπεζικός τομέας, με εισρεόμενα χρηματοδοτικά κεφάλαια κυρίως από ομογενείς. Μέχρι το τέλος του 19ου αιώνα η ελληνική οικονομία έκανε τα πρώτα ουσιαστικά βήματα εκσυγχρονισμού και ανάπτυξης, όχι χωρίς προβλήματα. Ακολούθησε έως το 1923 η περίοδος των μεγάλων πολέμων -Βαλκανι-

Η κηδεία του Γεωργίου Παπανδρέου στις 3 Νοεμβρίου μετατράπηκε σε συλλαλητήριο εναντίον της δικτατορίας, όσο κι αν προσπάθησε να υποβιβάσει το γεγονός ο διευθυντής Τύπου και Πληροφοριών, Β. Σταματόπουλος. Πλήθος κόσμου κατακλύζει τους δρόμους από τη Μητρόπολη ως το Α’ Νεκροταφείο. Συλλαμβάνονται 40 «ταραξίες».

EUROKINISSI

κοί, Α' Παγκόσμιος- νικηφόρων για τη χώρα μας, αλλά και αρνητικών πολιτικών γεγονότων και οδυνηρής κατάληξης της μικρασιατικής εκστρατείας. Στο Χ.Α. μέχρι τότε διαπραγματευόταν ένας μικρός αριθμός τίτλων, εθνικών δανείων και εταιρειών. Οι τελευταίες ήταν μόλις 10 τα πρώτα χρόνια, έφθασαν τις 25 το 1910, 45 το 1920 και 53 το 1923 όπου προεξοφλούνταν θετικές προσδοκίες. Το 1924, έτος έναρξης της έκδοσης της εφημερίδας «Η Ναυτεμπορική», βρήκε τη

χώρα υπερδιπλάσια σε έκταση με πληθυσμό 6,5 εκατ. κατοίκους, ενώ είχαν αφιχθεί 1.250.000 ομογενείς, ένα σημαντικό ανθρώπινο δυναμικό που συνετέλεσε τα μέγιστα στην ανάπτυξή της. Οι υπάρχουσες επιχειρηματικές δράσεις ενισχύθηκαν, ενώ προστέθηκαν νέες. Κατά την περίοδο 1924-1940, οι εισηγμένες σταδιακά διπλασιάστηκαν, φθάνοντας τις 100, με σημαντική διεύρυνση των οικονομικών κλάδων. Η ανάπτυξη αυτή του Χ.Α., παρά τα εμφα-

1969 8 ΜΑΡ.

Το κτήριο που στέγαζε επί χρόνια το Χρηματιστήριο Αθηνών, στην οδό Σοφοκλέους. Το Χ.Α. μέχρι σήμερα είναι μια χρηματιστηριακή αγορά κατά το ήμισυ, καθώς στην πράξη στερείται της διαπραγμάτευσης ελληνικών κρατικών ομολόγων τα οποία διαπραγματεύονται εκτός κύκλου.

νιζόμενα προβλήματα εύρυθμης λειτουργίας, επηρεάστηκε και από έντονες νομισματικές κρίσεις (κανόνας χρυσού) και τη μεγάλη διεθνή οικονομική κρίση 1929-1932 όπου το Χ.Α. διέκοψε τη λειτουργία του για διάστημα 15 μηνών (1931-1932). Από το 1933 οι συνθήκες και η εξωτερική συγκυρία βελτιώθηκαν και η οικονομία ανέκαμψε, αντιστρέφοντας μια πτώση στον αριθμό των εισηγμένων. Το διάστημα 1940-1953 έχει καταγραφεί ως περίοδος Κατοχής, εμφυλίου πολέμου και ανασυγκρότησης. ►

1969 19 ΜΑΡ.

Ο Τύπος εν μέσω δικτατορίας

Χρηματιστήριο Εργασίας

Την ημέρα των 45ων γενεθλίων της «Ν» το κύριο άρθρο αφιερώνεται στον ρόλο και τα καθήκοντα του Τύπου, εστιάζοντας στις αντικειμενικές δυσκολίες στην εκπλήρωση της αποστολής του, καθώς «ορισμένας υπηρεσίας [...] χαρακτηρίζουν ως απορρήτους πληροφορίας που είναι συμφέρον και ανάγκη να λαμβάνουν τη μεγαλυτέραν δυνατήν δημοσιότητα». Οι εκδόσεις Αθανασιάδη, παρά τα δεσμά και τη λογοκρισία, συνέχισαν μέχρι την αποκατάσταση της δημοκρατίας.

Κίνηση της αγοράς εργασίας την 18ην τρέχοντος. Ενδεικτικά, το Γραφείο Ευρέσεως Εργασίας Πειραιώς, που διαθέτει από υφάντριες και καπνεργάτριες μέχρι λεβητοποιούς και εφαρμοστές, προβλέπει εντός των ημερών αυξημένη ζήτηση τεχνιτών, λόγω επισκευών υπερπόντιων πλοίων.

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

XΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ ●

Κατά την περίοδο 1924-1940, οι εισηγμένες σταδιακά διπλασιάστηκαν, φθάνοντας τις 100, με σημαντική διεύρυνση των οικονομικών κλάδων.

► Ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος 1940-1944 είχε δυσμενείς συνέπειες για τις επιχειρήσεις της χώρας και την ελληνόκτητη ναυτιλία, δημιουργήθηκε υπερπληθωρισμός, οι λίγοι επενδυτές στράφηκαν προς τη χρυσή λίρα, με εκμηδένιση της αξίας της δραχμής. Με το τέλος του ξεκίνησε η προσπάθεια ανασυγκρότησης της χώρας και μια επίπονη προσπάθεια από την πλευρά των επιχειρήσεων. Στο μεταξύ, η κατάσταση της οικονομίας είχε επιδεινωθεί, υπήρξε πτώση του εθνικού προϊόντος, ενώ ο εμφύλιος πόλεμος έως το 1949 τη χειροτέρεψε. Ακολούθως, η οικονομία άρχισε να ανακάμπτει, ενώ αποκαταστάθηκαν κατεστραμμένες υποδομές. Στο Χ.Α. άρχισε να δημιουργείται ζήτηση αξιών και μικρή αύξηση των εισηγμένων, οι οποίες το 1953 αριθμούσαν τις 125. Η περίοδος από το 1953 ξεκίνησε με την επιτυχή υποτίμηση της δραχμής έναντι του δολαρίου και της λίρας, αντιμετωπίζοντας τη νομισματική αστάθεια που υπέθαλπε τον πληθωρισμό, προκαλούσε έλλειψη εμπιστοσύνης προς το εθνικό νόμισμα και χρυσοφιλία. Περαιτέρω, δημιουργήθηκε θεσμικό πλαίσιο προσέλκυσης του ξένου κεφαλαίου. Περίοδος ανάπτυξης Την περίοδο 1956-1973 η ελληνική οικονομία χαρακτηρίστηκε από νομισματική σταθερότητα, υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, αύξηση επενδύσεων, επέκταση υποδομών και αύξηση του εθνικού εισοδήματος. Ωστόσο, σε αυτά τα δύσκολα χρόνια, πολύτιμο ανθρώπινο δυναμικό μετανάστευσε σε άλλες χώρες. Ακόμα, το 1961 πραγματοποιήθηκε η σύνδεση της χώρας με την Ευρωπαϊκή Ένωση (τότε ΕΟΚ) ως πρώτο βήμα της πορείας ένταξής της σε αυτή, η οποία επετεύχθη μετά μια εικοσαετία και απετέλεσε το πλέον σημαντικό πολιτικό και οικονομικό γεγονός της μεταπολεμικής περιόδου, που πρόσδεσε το οικονομι-

Η περίοδος από το 1953 ξεκίνησε με την επιτυχή υποτίμηση της δραχμής έναντι του δολαρίου και της λίρας, αντιμετωπίζοντας τη νομισματική αστάθεια.

κό της μέλλον με τις ευρωπαϊκές εξελίξεις. Τη δεκαετία του 1960 το Χ.Α. κινήθηκε θετικά, αν και με μικρό επενδυτικό κοινό και χαμηλή εμπορευσιμότητα μετοχών. Διαγράφηκε μια συνεχής πτώση, φθάνοντας στις 75 εισηγμένες το 1971. Ο αριθμός τους ανακάμπτει στη συνέχεια, 116 το 1980, αν και παραμένει σχετικά σταθερός έως το 1989. Η περίοδος από το 1973 έως το τέλος της δεκαετίας του 1980 σημαδεύτηκε από πετρελαϊκές κρίσεις, σοβαρά πολιτικά γεγονότα, προβλήματα στην οικονομία, ύφεση, υψηλό πληθωρισμό, στασιμοπληθωρισμό, υψηλά επιτόκια, υπερχρέωση επιχειρήσεων και επιβάρυνση του ισοζυγίου πληρωμών κάτω από τη χαμηλή ανταγωνιστικότητα της οικονομίας. Σημάδια ανάκαμψης, μείωσης του πληθωρισμού και του αρνητικού εξωτερικού ισοζυγίου ήλθαν κατά το δεύτερο ήμισυ της δεκαετίας του 1980, με την εφαρμογή σταθεροποιητικού προγράμματος. Αναγνώριση και εξέλιξη Από το 1990, σε συνδυασμό με μια συνεχή θεσμική του εξέλιξη σύμφωνα και με τις Κοι-

1969

29 ΜΑΡ.

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

νοτικές οδηγίες, ο ρόλος του Χ.Α. διευρύνθηκε και ενισχύθηκε, κάτω από τις εξελίξεις στις διεθνείς αγορές κεφαλαίου, με την κινητικότητα κεφαλαίων και τις έντονες ανοδικές τάσεις οι οποίες ώθησαν την ελληνική κεφαλαιαγορά προς μια αναπτυξιακή πορεία, την παγκοσμιοποίηση των επιχειρήσεων, την ανάδειξη οργανωμένων επιχειρήσεων, αλλά και την πρόοδο στις τηλεπικοινωνίες και στην πληροφορική. Άρχισε να αναγνωρίζεται ευρέως η σημασία του με μια σταθερή άνοδο του αριθμού των εισηγμένων εταιρειών, που έφθασαν τις 145 το 1993 και τις 215 το 1995. Από τότε, το ελληνικό χρηματιστήριο αρχίζει να συνδέεται εντονότερα με τις εξωτερικές χρηματιστηριακές εξελίξεις, νέοι ημεδαποί και αλλοδαποί επενδυτές εισέρχονται στην αγορά και ο ημερήσιος τζίρος αυξάνεται ραγδαία. Μετεξελίχθηκε από το παραδοσιακό μικρής εμβέλειας σύστημα αντιφώνησης που απευθυνόταν σε λίγες εταιρείες και σε περιορισμένους επενδυτές, σε ένα χρηματιστήριο ηλεκτρονικής λειτουργίας των εργασιών του, με άυλους τίτλους, σε συνδυασμό με μια για πρώτη φορά οργανωμένη Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, εποπτεύουσα αρχή της ρυθμιζόμενης αγοράς τίτλων. Κατά την ίδια περίοδο, η ελληνική οικονομία άρχισε να ξεφεύγει από τον μαζικό κρατικό έλεγχο και ένα μη ανταγωνιστικό τραπεζικό σύστημα. Το τελευταίο άρχισε να απελευθερώνεται, ιδιωτικοποιήθηκαν μεγάλες τράπεζες, μετοχοποιήθηκαν μεγάλες εταιρείες του Ελληνικού Δημοσίου και βοήθησαν στη διάδοση της μετοχικής ιδέας και της κατοχής μετοχών, φθάνοντας το Χρηματιστήριο Αθηνών να γίνει μαζικά γνωστό και να έχει περίπου 1,5 εκατ. επενδυτές. Όλη αυτή η μακρόχρονη προσπάθεια ενισχύθηκε και ήταν προσδεδεμένη στην πορεία

1969 16 ΙΟΥΛ.

Αντιδράσεις στις δηλώσεις Σεφέρη

Γιατί όχι στα σχολεία;

Ο Νομπελίστας Γιώργος Σεφέρης προκαλεί αίσθηση στις 28 Μαρτίου με τη δήλωση στο BBC κατά της δικτατορίας. Το καθεστώς, διά «έγκυρων κυβερνητικών κύκλων», χαρακτηρίζει την ανακοίνωσή του ως πλήρη αντινομιών και παρατηρεί ότι βάλλει κατά της πατρίδας, χάρη στην αίγλη της οποίας ετιμήθη. Η επιχειρούμενη νοηματική ισοδυναμία της χώρας με το καθεστώς της ανωμαλίας προκαλεί ευθυμία.

Από το 1967 οι Έλληνες ναυτίλοι κατέλαβαν την πρώτη θέση στον διεθνή στίβο των θαλάσσιων μεταφορών, «συγκεντρώσαντες εις χείρας των τον μεγαλύτερον εις μεταφορικήν δύναμιν εμπορικόν στόλον», σύμφωνα με τον Ανδρέα Γ. Λαιμό, που εκτιμά ότι η ναυτική μας ιστορία πρέπει να διδάσκεται στα σχολεία.

EUROKINISSI

Την περίοδο από το 1990 και μετά το ελληνικό χρηματιστήριο αρχίζει να συνδέεται εντονότερα με τις εξωτερικές χρηματιστηριακές εξελίξεις, νέοι ημεδαποί και αλλοδαποί επενδυτές εισέρχονται στην αγορά.

Στιγμιότυπο από συνεδρίαση του Χ.Α. στο παλαιό κτήριο της οδού Σοφοκλέους. Μέχρι το 2004 ο αριθμός των εισηγμένων αυξήθηκε στις 360 και έκτοτε ξεκίνησε μια συνεχής πτωτική πορεία παράλληλα με την πορεία της οικονομίας.

της ελληνικής οικονομίας, η οποία ανέδειξε επενδυτικές ευκαιρίες και συντέλεσε στην ελκυστικότητα της ελληνικής κεφαλαιαγοράς. Η δεκαετία του 1990, λίγα χρόνια μετά το

προβληματικό ξεκίνημά της, χαρακτηρίστηκε από σημαντικά θετικά οικονομικά γεγονότα, μεγάλη μείωση του πληθωρισμού και των επιτοκίων, των εξωτερικών ανισορροπιών, του

1969 17 ΙΟΥΛ.

δημόσιου χρέους, ως ποσοστού του εισοδήματος, σφύζουσα οικονομική δραστηριότητα, θετικές προσδοκίες των επερχόμενων Ολυμπιακών Αγώνων το 2004 και είσοδο της ►

1969 18 ΙΟΥΛ.

«Απόλλων 11»

Διθύραμβοι για τη χούντα

Η πρώτη επανδρωμένη πτήση στο φεγγάρι, «εν ιστορικόν ταξίδιον λεπτομερούς εκ του σύνεγγυς εξετάσεως της κόνεως της Σελήνης». Εάν όλα εξελιχθούν ομαλώς ο Άρμστρονγκ και ο Ώλντριν το πρωί της Δευτέρας (σ.σ. σε 4 ημέρες) θα είναι οι πρώτοι που θα θέσουν πόδα επί της Σελήνης. Όλα βαίνουν καλώς, ανέφεραν οι τρεις αστροναύτες του σκάφους «Απόλλων 11».

Αβάντα στη χούντα από την αμερικανική προπαγάνδα. «Η Ελλάς ευρίσκεται τώρα εις την μεγαλυτέραν οικονομικήν ανάπτυξιν κατά το παρόν 148ο έτος της υπάρξεώς της ως Έθνους. Οι άνθρωποι εργάζονται και υπάρχει επαρκής στέγασις. Επικρατεί εορταστική ατμόσφαιρα εις τας πόλεις και τας κωμοπόλεις μετά την 9 μ.μ., άνευ οιουδήποτε φόβου καταπιέσεως».

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Η κρίση της περασμένης δεκαετίας οδήγησε την Ε.Ε. στην απόφαση, τα μακροπρόθεσμα κεφάλαια των επιχειρήσεων να αντλούνται πρωτίστως από την άμεση κεφαλαιαγορά αντί της τραπεζικής.

EUROKINISSI

XΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ ●

Τον Ιούλιο του 2007 άρχισε η μεταφορά όλων των υπηρεσιών του Χρηματιστηρίου Αθηνών στο νέο ιδιόκτητο κτήριο στη Λεωφόρο Αθηνών.

► χώρας στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Νομισματική Ένωση που έλυσε το πρόβλημα της νομισματικής σταθερότητας (2002). Επήλθε ραγδαία η αύξηση των εισηγμένων εταιρειών, το 2000 έφθασαν τις 342 σε πολλούς οικονομικούς κλάδους, με έναν μεγάλο αριθμό υποψηφίων προς ένταξη εταιρειών, καθώς η χώρα φαινόταν να αποκτά μια διαφορετική οικονομική φυσιογνωμία. Στις ώριμες αγορές Περαιτέρω, η ελληνική ρυθμιζόμενη κε-

φαλαιαγορά συμπληρώθηκε το 1998 με τη λειτουργία της αγοράς παράγωγων χρηματοοικονομικών προϊόντων. Όλα αυτά συνετέλεσαν ώστε μετά από 125 χρόνια λειτουργίας της (το 2001), η ελληνική χρηματιστηριακή αγορά να μεταπηδήσει στις ώριμες αγορές του πλανήτη, από τις αναδυόμενες που ανήκε έως τότε. Ωστόσο, υπήρξαν και προβλήματα σε αυτήν την πορεία, αφού η χρηματιστηριακή ιδέα δεν είχε μάλλον ωριμάσει για τους συντελεστές της αγοράς. Καθώς οι τιμές των μετοχών είχαν σω-

1970 2 ΦΕΒ.

17 ΝΟΕ.

Πετρελαϊκή κρίση

Φεύγουν κι άλλoι εργάτες για τις φάμπρικες στη Δυτ. Γερμανία. Το 1969 οι Gastarbeiters ήταν 175.300 από 106.200 το 1963.

Όλες οι χώρες λαμβάνουν μέτρα για την εξοικονόμηση πετρελαίου. Η θρυαλλίδα για την έναρξη της πρώτης πετρελαϊκής κρίσης, γεγονός μείζονος πολιτικής και οικονομικής σημασίας σε παγκόσμιο επίπεδο, υπήρξε η έκρηξη του Πολέμου του Γιομ Κιπούρ τον Οκτώβριο του 1973. Παρ’ όλα αυτά, κι άλλες εξελίξεις που είχαν ήδη λάβει, ή λάμβαναν χώρα, καθόρισαν τη σφοδρότητα της πετρελαϊκής κρίσης.

Αναμνηστική χρυσή πλακέτα απένειμε στον αρχιτέκτονα-πολεοδόμο Κωσταντίνο Δοξιάδη για τη συμβολή του στον εξανθρωπισμό των σχέσεων και της επικοινωνίας του ανθρώπου με το οικιστικό περιβάλλον η Ελληνική Εταιρεία Δημοσίων Σχέσεων.

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

1973

Οι Gastarbeiters....

...και η βράβευσις Δοξιάδη

ρευτικά υπεραυξηθεί, έλαβε χώρα μεγάλη διόρθωση από το 1999 έως το 2003, η οποία ενισχύθηκε από το γεγονός ότι, παράλληλα, πτωτικά κινήθηκε το σύνολο σχεδόν των αναδυόμενων αλλά και αρκετών ώριμων αγορών - στις τελευταίες υποκινήθηκε από τη σημαντική πτώση των μετοχών υψηλής τεχνολογίας. Όμως, στην Ελλάδα, ο μαζικός αριθμός των νέων επενδυτών συνέτεινε ώστε η επίδραση αυτή να είναι ισχυρότερη και πιο αισθητή ψυχολογικά. Ξεκάθαρα, ήταν και παραμένει ανα►

24.3x21.3 - ktx molonlave.pdf

15/03/2022

12:55

CMY

1973

20 ΝΟΕ.

Πολυτεχνείο, ο απολογισμός Τρεις ημέρες μετά τη φοιτητική εξέγερση του Πολυτεχνείου, στην οποία η «Ν» αφιερώνει εκτεταμένο χώρο, συνεχίζει να παραθέτει στοιχεία μαζί με τις ανακοινώσεις του καθεστώτος. «Οι νεκροί ανήλθον εις 11», οι τραυματίες πολίτες σε 110 και οι συλληφθέντες σε 866.

1974

21 ΙΟΥΛ.

Αττίλας Ι Η αυλαία της δικτατορίας πέφτει με τον χειρότερο τρόπο για τον ελληνισμό. «Μετά την απροειδοποίητον εισβολήν των τουρκικών στρατευμάτων εις Κύπρον η Ελλάς θα υπερασπίση πάση δυνάμει τα νόμιμα δικαιώματά της και τα εθνικά της συμφέροντα. Εκηρύχθη γενική επιστράτευσις - Διάγγελμα του Προέδρου της Δημοκρατίας. Έντονος διπλωματική δραστηριότης».

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

XΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ ●

ΕΙΣΗΓΜΕΝΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΣΤΟ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ ΑΘΗΝΩΝ, 1967 - ΦΕΒΡ. 2022 400 342

360

Αριθµός εισηγµένων

300

200 159

145 100

0 1967 1969 1971 1973 1975 1977 1979 1981 1983 1985 1987 1989 1991 1993 1995 1997 1999 2001 2003 2005 2007 2009 2011 2013 2015 2017 2019 2021

Πρώτη προτεραιότητα του Χ.Α. πρέπει να παραμένει η παροχή δυνατότητας χρηματοδότησης των επιχειρήσεων κάτω από κάθε συνθήκη.

Έτος

► γκαία μια συνεχής επαγρύπνηση αλλά και μια συνεχής δέσμευση των φορέων της αγοράς, σε καλές πρακτικές με προεξάρχουσα την υιοθέτηση των αρχών της εταιρικής διακυβέρνησης και της κοινωνικής ευθύνης. Δυστυχώς, όμως, επακολούθησαν νέα μη επιθυμητά γεγονότα στην ελληνική οικονομία, λίγα χρόνια μετά την ωρίμανση της αγοράς, από το δεύτερο ήμισυ της δεκαετίας του 2000, με την κακή πορεία της οικονομίας, την αδυναμία εξυπηρέτησης του δημοσίου χρέους, με δυσμενέστατες συνέπειες για τη χώρα, την οικονομία και την κοινωνία και τη μακρόχρονη προσπάθεια ανασυγκρότησης της οικονομίας. Αυτά, σε συνδυασμό με τη νέα διεθνή χρηματοπιστωτική κρίση, ανέτρεψαν τα πλάνα της περαιτέρω ανάπτυξης του Χ.Α. Παράλληλα με την οικονομία Μέχρι το 2004 ο αριθμός των εισηγμένων αυξήθηκε στις 360 και έκτοτε ξεκίνησε μια συνεχής πτωτική πορεία, παράλληλα με την πορεία της οικονομίας. Σήμερα, καταγράφονται στο Χ.Α. 159 εισηγμένες εταιρείες κανονικής

και εναλλακτικής αγοράς. Περιορίστηκε σημαντικά ο αριθμός των ενεργών επενδυτών, δεν προχώρησε η επιδιωκόμενη περιφερειοποίηση του Χ.Α. στην ευρύτερη περιοχή, αντί αυτού επήλθαν σημαντική μείωση του ημερησίου τζίρου του, η διεθνής μετάταξή του εκ νέου στις αναδυόμενες αγορές (2013), αλλά και η περιθωριοποίησή του, καθώς ένας πολύ μεγάλος αριθμός εταιρειών το εγκατέλειψε. Ορισμένες, μεγάλες από αυτές, ιστορικές βιομηχανίες, και άλλες θυγατρικές πολυεθνικών με ισχυρή ανάπτυξη, κατευθύνθηκαν σε ώριμα χρηματιστήρια. Ελάχιστες εταιρείες έχουν εισέλθει στο Χ.Α. από τότε, ενώ από τις ήδη εισηγμένες πολύ λίγες είναι υψηλής κεφαλαιοποίησης. Μαζί με αυτά, η κεφαλαιοποίηση του Χ.Α. μειώθηκε δραματικά, ενώ η χαμηλή ρευστότητά του επέφερε ένα υψηλό κόστος μη επιθυμητής μεταβολής των τιμών κατά τη διενέργεια των πράξεων, επηρεάζοντας αντίστροφα την επενδυτική εμπιστοσύνη. Ταυτόχρονα, ορισμένες γειτονικές χρηματιστηριακές αγο-

1974

24 ΙΟΥΛ.

ρές αναπτύχθηκαν ραγδαία και υπερκέρασαν το Χρηματιστήριο Αθηνών. Τώρα το Χρηματιστήριο Αθηνών επιδιώκει, μαζί με την προσδοκώμενη πρόοδο της ελληνικής οικονομίας, να επαυξήσει την ημερήσια ρευστότητά του ώστε να καταστεί πιο ωφέλιμο. Ενίσχυση του ρόλου του Ωστόσο, κάποιος δεν θα πρέπει μάλλον να παρακολουθεί απλώς μια γραμμική πορεία, αλλά να φροντίζει να βρίσκει τρόπους να ενισχύει τον ρόλο του ακόμα και κάτω από δύσκολες συνθήκες. Πρώτη προτεραιότητα του Χ.Α. πρέπει να παραμένει η παροχή δυνατότητας χρηματοδότησης των επιχειρήσεων κάτω από κάθε συνθήκη. Με την έννοια αυτή το Χ.Α. απώλεσε την ευκαιρία, μετά την ωρίμανσή του κατά τη δεκαετία του 2000, κάτω από τις ενοποιούμενες ευρωπαϊκές κεφαλαιαγορές, με δεδομένη την τότε ελκυστικότητά του, να ενσωματωθεί σε μια από τις μεγάλες ρυθμιζόμενες ευρωπαϊκές κεφαλαιαγορές, όπως είναι τo Deutsche ►

1974

25 ΙΟΥΛ.

Ανακούφιση

Έρχεται... Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής εκλήθη τηλεφωνικώς χθες το απόγευμα από τον στρατηγό Φαίδωνα Γκιζίκη να επιστρέψει από το Παρίσι και να αναλάβει την ευθύνη διακυβέρνησης της χώρας σε αυτές τις κρίσιμες στιγμές, με το Κυπριακό σε εξαιρετικά κρίσιμη καμπή. Ο πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας έθεσε στη διάθεσή του αεροσκάφος για την επάνοδο και του ευχήθηκε καλή τύχη...

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

«Το Πανελλήνιον αισθάνεται ανακούφισιν [...] Ότι η εξουσία ασκείται από δοκιμασμένους άνδρας [...] ενισχύει το αίσθημα της ανακουφίσεως και ανοίγει τον δρόμον προς ελπίδας και προσδοκίας. Η δήλωσις του καθηγητού Ξ. Ζολώτα, υπουργού του Συντονισμού, θεμελιώνει περαιτέρω τας ελπίδας ως προς το οικονομικόν μέλλον της χώρας».

EPA

1974 15 ΑΥΓ.

Το Χ.Α. απώλεσε την ευκαιρία, μετά την ωρίμανσή του κατά τη δεκαετία του 2000, κάτω από τις ενοποιούμενες ευρωπαϊκές κεφαλαιαγορές, με δεδομένη την τότε ελκυστικότητά του, να ενσωματωθεί σε μια από τις μεγάλες ρυθμιζόμενες ευρωπαϊκές κεφαλαιαγορές, όπως είναι τo Deutsche Börse (φωτογραφία), το Euronext και το London Stock Exchange.

1974 8 ΔΕΚ.

Αττίλας ΙΙ - Αποχώρηση από το ΝΑΤΟ

Δημοψήφισμα

Η Ελλάς αποχωρεί από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ, κατόπιν της ανικανότητας της Ατλαντικής Συμμαχίας «όπως αναχαιτίση την Τουρκίαν από του να δημιουργήση κατάστασιν συρράξεως μεταξύ δύο συμμάχων». Στις 14 Αυγούστου ανακοινώθηκε ότι οι ελληνικές δυνάμεις που είχαν διατεθεί στο ΝΑΤΟ θα επέστρεφαν υπό εθνική διοίκηση, ενώ ο εναέριος χώρος και τα χωρικά ύδατα της χώρας θα επανέρχονταν υπό αποκλειστικό εθνικό έλεγχο. Διευκρινιζόταν ότι η Ελλάδα παρέμενε μέλος της Συμμαχίας και θα εξακολουθούσε να αντιπροσωπεύεται στο Βορειοατλαντικό Συμβούλιο.

Με αεροπλάνα, τρένα και βαπόρια... Αυξημένη η επιβατική κίνηση λόγω του δημοψηφίσματος για το πολιτειακό, που «ετερματίσθη οριστικώς». Υπέρ της αβασίλευτης δημοκρατίας ψήφισε το 69,2%.

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

XΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ ●

Υλοποιήσιμος στόχος Με δεδομένη λοιπόν την έως τώρα εμπειρία, η ένταξη του Χρηματιστηρίου Αθηνών σε μεγάλη αγορά, μαζί με την ανάληψη ρόλου στην ευρύτερη γεωγραφική περιοχή, αξίζει να υιοθετηθεί ως υλοποιήσιμος στόχος της διοίκησης του χρηματιστηρίου. Ταυτόχρονα, το Χ.Α. μέχρι σήμερα είναι μια χρηματιστηριακή αγορά κατά το ήμισυ, καθώς στην πράξη στερείται της διαπραγμάτευσης ελληνικών κρατικών ομολόγων τα οποία διαπραγματεύονται εκτός κύκλου. Είναι χρήσιμο και αναγκαίο να αναπτυχθεί ουσιαστικά και αυτή η αγορά εντός του Χρηματιστηρίου Αθηνών, καθώς θα το αναπτύξει και περαιτέρω, θα προσθέσει δραστηριότητες σε όλους τους συντελεστές του. Ακόμα, αξίζει να σημειωθεί ότι η μεγάλη χρηματοοικονομική κρίση της περασμένης δεκαετίας οδήγησε τις αρχές της Ευρωπαϊκής

INTIME

Ο ρόλος της ρυθμιζόμενης ελληνικής κεφαλαιαγοράς αναδεικνύεται ως υπέρτατης σημασίας στα χρόνια που έρχονται, στην πορεία της οικονομίας αλλά και στους οικονομικούς ερευνητές του μέλλοντος.

► Börse, το Euronext και το London Stock Exchange. Έτσι έπραξαν η Πορτογαλία, η Ολλανδία, το Βέλγιο και άλλες μικρές και μεγάλες (Ιταλία) κεφαλαιαγορές. Αυτό θα καθιστούσε την ελληνική κεφαλαιαγορά με υψηλότερη ρευστότητα για τις καλές εταιρείες, θα ενισχυόταν η επενδυτική εμπιστοσύνη, θα αναπτυσσόταν η αγορά γενικώς σε όλους τους συντελεστές της και βεβαίως η απασχόληση, ενώ στα δύσκολα χρόνια που ακολούθησαν, θα είχαν βοηθηθεί περισσότερο οι ελλαδικές επιχειρήσεις. Επίσης, το Χρηματιστήριο Αθηνών θα μπορούσε τότε, μαζί με την ενσωμάτωσή του σε μια μεγάλη αγορά, να διαπραγματευτεί και να επιτύχει έναν κεντρικό ρόλο στη Νοτιοανατολική Ευρώπη - Νοτιοανατολική Μεσόγειο στην είσοδο επιχειρήσεων στο μεγάλο ευρωπαϊκό χρηματιστήριο, να καταστεί δηλαδή η «πύλη εισόδου» εταιρειών της περιοχής.

Το Χ.Α. θα μπορούσε, μαζί με την ενσωμάτωσή του σε μια μεγάλη αγορά, να διαπραγματευτεί και να επιτύχει έναν κεντρικό ρόλο στη ΝΑ Ευρώπη - ΝΑ Μεσόγειο.

Ένωσης στη μείζονα απόφαση, τα μακροπρόθεσμα κεφάλαια των επιχειρήσεων να αντλούνται πρωτίστως από την άμεση κεφαλαιαγορά αντί της τραπεζικής, για λόγους ελέγχου και σταθερότητας του οικονομικού συστήματος. Η ελληνική οικονομία οφείλει να πορευτεί σε κάθε επίπεδο προς αυτή την κατεύθυνση. Εύλογα, σε αυτό το πλαίσιο, ο ρόλος της ρυθμιζόμενης ελληνικής κεφαλαιαγοράς αναδει-

1975

12 ΙΟΥΝ.

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

κνύεται ως υπέρτατης σημασίας στα χρόνια που έρχονται, στην πορεία της οικονομίας αλλά και στους οικονομικούς ερευνητές του μέλλοντος. Κλείνοντας, ευχή μας είναι η «Ναυτεμπορική» να συνεχίσει το χρήσιμο λειτούργημά της καταγράφοντας και αναλύοντας τα γεγονότα των αγορών, πληροφορώντας αξιόπιστα το αναγνωστικό κοινό.

1975

10 ΙΟΥΛ.

Πάμε στην ΕΟΚ

ΔΕΗ: Εξοικονόμηση ενέργειας

Η Ελλάδα υποβάλλει επισήμως το αίτημα για την πλήρη ένταξη στην ΕΟΚ. Το αίτημα «θα διαβιβάση προς τον πρόεδρον της Επιτροπής Συνδέσεως ο μόνιμος αντιπρόσωπος της Ελλάδος εις την ΕΟΚ πρέσβυς κ. Στ. Σταθάτος, ενώ παραλλήλως ο πρωθυπουργός κ. Κ. Καραμανλής θα καλέση τους εν Αθήναις πρέσβεις των εννέα χωρών-μελών» για ενημέρωση.

«Μη σπαταλάτε το ηλεκτρικό ρεύμα - Είναι εθνική ανάγκη» και απόρροια της πετρελαϊκής κρίσης. Η ΔΕΗ με καταχώρησή της προτείνει στους καταναλωτές τρόπους εξοικονόμησης ενέργειας, όπως να σβήνουν τα φώτα μόλις βγαίνουν από το δωμάτιο, να βάλουν μικρότερους λαμπτήρες στους βοηθητικούς χώρους και ει δυνατόν φθορισμού.

Eurolife FFH: Αξία έχει να βρισκόμαστε στο πλευρό των ανθρώπων Η εταιρεία είναι δίπλα τους με ολοκληρωμένες λύσεις που τους ενδυναμώνουν, ώστε να καταφέρνουν περισσότερα καθημερινά

ADVERTORIAL

Eurolife FFH, μία από τις μεγαλύτερες ασφαλιστικές εταιρείες της χώρας και μέλος της Fairfax Financial Holdings Limited, έχει στόχο να ενδυναμώνει τους ανθρώπους, ώστε να καταφέρνουν περισσότερα καθημερινά. Κατέχει ηγετική θέση σε κερδοφορία στην ελληνική ασφαλιστική αγορά και το 2020 σημείωσε 22,2 εκατ. ευρώ λειτουργικά κέρδη προ φόρων, 448,65 εκατ. ευρώ εγγεγραμμένα ασφάλιστρα και 151,9 εκατ. ευρώ συνολικά κέρδη προ φόρων. Το 2020 παρουσίασε, επίσης, αύξηση στο σύνολο ενεργητικού, το οποίο ανήλθε στα 3,5 δισ. ευρώ, ενώ τα ίδια κεφάλαια άγγιξαν τα 738 εκατ. ευρώ. Η εταιρεία, έχοντας καταβάλει το 2020 αποζημιώσεις ύψους 291,86 εκατ. ευρώ, βρίσκεται συνεχώς στο πλευρό των ασφαλισμένων της και ανταποκρίνεται με συνέπεια στις ανάγκες και τις επιδιώξεις τους. Όλα τα χρόνια παρουσίας της στην ελληνική ασφαλιστική αγορά, η Eurolife FFH δημιουργεί πρωτοποριακά και ευέλικτα

προϊόντα και υπηρεσίες που καλύπτουν κάθε ανάγκη του σύγχρονου ανθρώπου και αλλάζουν τον κλάδο της ασφάλισης στη χώρα. Με την επιτυχημένη πολυκαναλική στρατηγική της, η εταιρεία δραστηριοποιείται σε ολόκληρη την Ελλάδα με ένα ευρύ δίκτυο πωλήσεων, έτοιμη ανά πάσα στιγμή να προσφέρει ολοκληρωμένες λύσεις σε κάθε άνθρωπο που την εμπιστεύεται. Όταν ένα θέλω έχει αξία, πρέπει να παίρνει ζωή Για τη Eurolife FFH η κοινωνική υπευθυνότητα είναι μια δέσμευση που υλοποιείται με μακροπρόθεσμο ορίζοντα, ώστε να δημιουργείται πραγματικό όφελος για την κοινωνία και τους ανθρώπους. Στο πλαίσιο αυτό, έχει μια διαχρονική συνεργασία με τη HOPEgenesis, με στόχο να βρίσκεται στο πλευρό των ελληνικών οικογενειών που κατοικούν σε απομακρυσμένες περιοχές της χώρας και θέλουν να αποκτήσουν παιδιά, αλλά δεν έχουν εύκολη ή άμεση πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας και φροντίδας. Με την υποστήριξη της Eurolife FFH, η HOPEgenesis προσφέρει σε κάθε ωφελούμενη του προγράμματος τακτική παρακολούθηση από γυναικολόγους, υποστήριξη

1976 29 ΙΑΝ.

κατά την κύηση και τον τοκετό, μεταφορά σε κέντρα υγείας και μαιευτήρια. Συνολικά, η εταιρεία έχει «υιοθετήσει» δέκα περιοχές της χώρας για την επόμενη τριετία. Έχοντας κάνει την αρχή από την Πάτμο, συνέχισε με τα Άγραφα, τους Λειψούς, το Καστελλόριζο, την Ανάφη, το Άνω Κουφονήσι, τη Νίσυρο, την Τήλο, τη Χάλκη και την Κάσο. Μέχρι στιγμής έχουν γεννηθεί 72 παιδιά μέσω του προγράμματος, ενώ άλλα 25 αναμένονται το επόμενο διάστημα. Τον Οκτώβριο του 2020, λόγω του μεγάλου αριθμού γεννήσεων στην Πάτμο, η Eurolife FFH δημιούργησε και εγκαινίασε τον πρώτο και μοναδικό παιδικό σταθμό του νησιού. Ένα χρόνο αργότερα, τον Νοέμβριο του 2021, η εταιρεία βρέθηκε στην Παλαιοκατούνα Αγράφων για τα εγκαίνια του δεύτερου παιδικού σταθμού του προγράμματος. Μέχρι το 2023 θα έχει δημιουργήσει από έναν παιδικό σταθμό σε κάθε μία από τις παραπάνω περιοχές.

Το κτήριο της Eurolife FFH, Πανεπιστημίου 33-35.

1978

10 ΜΑΡΤ.

Η δημοτική στην εκπαίδευση

Τα ελληνοτουρκικά στο Μοντραί

Εκπαιδευτική μεταρρύθμιση με καθιέρωση της δημοτικής γλώσσας σε όλα τα στάδια της εκπαίδευσης, υποχρεωτική φοίτηση εννέα ετών, διαχωρισμός της Μέσης Παιδείας σε τριετές Γυμνάσιο και τριετές Λύκειο, θεωρητικό, τεχνικό-επαγγελματικό και κλασσικό.

Νέα προσπάθεια για τη διευθέτηση των διαφορών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας έγινε τον Μάρτιο του 1978, όταν οι πρωθυπουργοί Καραμανλής και Ετσεβίτ συναντήθηκαν στο Μοντραί της Ελβετίας. Ο πρωθυπουργός πριν από την αναχώρησή του από την Αθήνα είπε ότι δεν πρέπει να αναμένονται αποτελέσματα, δεδομένου ότι δεν πρόκειται να αναζητηθούν λύσεις, αλλά ειρηνικές διαδικασίες.

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

ΑΝΑΔΡΟΜΗ ●

Οι μεγάλες στιγμές και οι τρικυμίες της ναυτιλίας O θρύλος του ελληνικού εφοπλισμού μέσα από το αρχείο της «Ν» και το «Greek Shipping Miracle», του Γιώργου Φουστάνου Του Αντώνη Τσιμπλάκη atsimplakis@ naftemporiki.gr

Από το 1924 οι Έλληνες εφοπλιστές επενδύουν στην αγορά μεταχειρισμένων πλοίων, αυξάνοντας τον στόλο τους.

ο στίγμα της ελληνικής ναυτιλίας καταγράφει καθημερινά στις σελίδες της η «Ναυτεμπορική», που είναι η μοναδική ημερήσια πανελλήνιας κυκλοφορίας οικονομική εφημερίδα, άρρηκτα συνδεδεμένη, από την πρώτη στιγμή, με τη ρότα του ελληνικού εφοπλισμού. Από την αρχική της έκδοση ως «Ναυτικόν και Εμπορικόν Δελτίον», το 1924, στις σελίδες της εφημερίδας καταγράφηκαν όλες οι μεγάλες στιγμές αλλά και οι τρικυμίες που αντιμετώπισε η μεγαλύτερη, σήμερα, ναυτιλία του κόσμου. Οι κρίσεις που αντιμετώπισαν οι Έλληνες εφοπλιστές, ως απόρροια των δύο Παγκοσμίων Πολέμων, οι οικονομικές κρίσεις ανά τις δεκαετίες, οι πολιτικές αναταραχές, αλλά και οι συχνές γεωπολιτικές ανακατατάξεις, σε συνδυασμό με το έντονο επιχειρηματικό τους πνεύμα, δημιούργησαν ένα «κράμα» ανθρώπων, οι οποίοι, ανεβαίνοντας προσεκτικά τα σκαλοπάτια της επιτυχίας, δημιούργησαν τον θρύλο του ελληνικού εφοπλισμού, επιτυγχάνοντας μάλιστα από τις αρχές της δεκαετίας του ’80 να έχουν υπό τον έλεγχό τους τον μεγαλύτερο στόλο στον κόσμο. Μια

θέση που κατέχουν σταθερά τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Χαρακτηριστικό του μεγέθους του ελληνόκτητου στόλου, συγκριτικά με το μέγεθος της Ελλάδας, είναι το εξής στατιστικό στοιχείο: Μολονότι ο πληθυσμός της χώρας αντιπροσωπεύει μόνο το 0,16% του παγκόσμιου πληθυσμού, οι Έλληνες πλοιοκτήτες κατέχουν το 20,67% της παγκόσμιας χωρητικότητας και το 54,28% της χωρητικότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι μεγάλες στιγμές Με τη βοήθεια του αρχείου της «Ν» αλλά και του ιστορικού της ελληνικής ναυτιλίας Γιώργου Φουστάνου, και το επονομαζόμενο δημιούργημά του, «Greek Shipping Miracle», αποτυπώνουμε τα σημαντικότερα γεγονότα που σημάδεψαν τη «ρότα» του ελληνικού εφοπλισμού τα τελευταία 98 χρόνια. Τα πρώτα χρόνια μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τον αποδεκατισμό του ελληνόκτητου στόλου, η Μικρασιατική Καταστροφή, το ασταθές πολιτικό περιβάλλον στην Ελλάδα, αλλά και η ρωσική επανάσταση του 1917 άλλαξαν το τοπίο στον κλάδο. Από το 1924 και μετά όμως οι Έλληνες εφοπλιστές επενδύοντας στην αγορά μεταχειρισμένων πλοίων αύξησαν τον στόλο τους, αν και τα περισσότερα εξ αυτών ήταν υπερήλικα. Η κατάσταση αυτή άλλαξε όταν οι Έλληνες εφοπλιστές στράφηκαν μαζικά στα ναυπηγεία του Ηνωμένου Βασιλείου, κάτι που σταδιακά βελτίωσε τον μέσο όρο ηλικίας του ελληνόκτητου στόλου. Από τις επενδύσεις στον πόλεμο Με τις συνθήκες σε παγκόσμιο επίπεδο να είναι εύθραυστες, η τέταρτη δεκαετία του 20ού αιώνα βρίσκει τους Έλληνες εφοπλιστές να επενδύουν, περαιτέρω, σε νεότευκτα πλοία για να αντικαταστήσουν τα παλιότερα ατμόπλοια. ► Η σταδιακή δυναμική που αποκτούσε

1979 11 ΑΠΡ.

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

1979

29 ΜΑΐΟΥ

Μέτρα για εξοικονόμηση ενέργειας

Δικαίωση

Το 1979 εκδηλώθηκε η δεύτερη πετρελαϊκή κρίση, ως αποτέλεσμα της Ιρανικής επανάστασης. Η παγκόσμια οικονομία, η οποία μόλις είχε αρχίσει να ανακάμπτει, οδηγήθηκε σε νέα ύφεση. Στην Ελλάδα, με στόχο την εξοικονόμηση ενέργειας, η κυβέρνηση μελετά την καθιέρωση διαφορικού ωραρίου σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, ενώ ήδη έχει εφαρμόσει την εκ περιτροπής κυκλοφορία των ΙΧ και για μικρό διάστημα δελτίο στα καύσιμα.

Στις 28 Μαΐου υπογράφηκε, κατά παρέκκλιση του γενικού κανόνα, όχι στις Βρυξέλλες, αλλά στην Αθήνα, η Συνθήκη «περί Προσχωρήσεως της Ελλάδος στην ΕΟΚ και στην ΕΚΑΕ» και η προσαρτημένη Πράξη «περί των όρων προσχωρήσεως και των προσαρμογών των συνθηκών». Οι παραγωγικές τάξεις χαιρετίζουν με πίστη και αισιοδοξία την υπογραφή της συμφωνίας. Η Ελλάς είναι ο ακρίτας των ευρωπαϊκών συνόρων και ο μεσογειακός εξώστης της Κοινής Αγοράς, είπε ο πρωθυπουργός, Κ. Καραμανλής. «Και τώρα δουλειά», συστήνει η «Ν».

"ΑΡΧΕΊΟ ΓΙΏΡΓΟΥ Μ. ΦΟΥΣΤΆΝΟΥ/ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΌ ΜΟΥΣΕΊΟ GREEK SHIPPING MIRACLE"

1980

23 ΣΕΠΤ.

To Liberty ΑTLANTIC TRADER αγοράστηκε από τον όμιλο του Σταύρου Λιβανού το 1946 και τέθηκε υπό σημαία Παναμά.

1980 20 ΔΕΚ.

Η Θάτσερ στην Αθήνα

Πυρπόληση Μινιόν και Κατράντζος

Η οικονομική συνεργασία, οι ευρωπαϊκές υποθέσεις και η επανένταξη της Ελλάδας στο στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ ήταν τα βασικά θέματα των συνομιλιών του πρωθυπουργού Γ. Ράλλη με την ομόλογό του της Βρετανίας Μάργκαρετ Θάτσερ, η οποία φιλοξενήθηκε στο Μέγαρο Μαξίμου, όπου και δέχτηκε τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης Ανδρέα Παπανδρέου.

Αισθήματα αποτροπιασμού εξέφρασε ο πολιτικός και εμπορικός κόσμος για τους εμπρησμούς των δύο μεγάλων καταστημάτων των Αθηνών. Κατεδαφίζεται το «Κατράντζος σπορ», άνω του 1 δισ. οι ζημίες στο «Μινιόν». Ο πρωθυπουργός Γ. Ράλλης ανέθεσε τον συντονισμό των ενεργειών για την αντιμετώπιση των προβλημάτων στον υπουργό Εμπορίου Α. Καλαντζάκο και τον υποδιοικητή της ΕΤΕ Π. Τζανετάκη, αδελφό του μετέπειτα πρωθυπουργού. ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Ξεχωριστό ρόλο στην πορεία του ελληνικού εφοπλισμού, μετά το τέλος του Β' Π.Π., διαδραμάτισε η απόκτηση φορτηγών πλοίων τύπου Liberty από τις ΗΠΑ.

► ξανά η ναυλαγορά τούς οδήγησε για άλλη μια φορά στα βρετανικά ναυπηγεία. Τα πλοία άρχισαν να παραλαμβάνονται από το 1936 και μετά. Η χρονιά αυτή είναι πολύ σημαντική για την ελληνική ναυτιλία, αφού ιδρύθηκε αυτόνομο υφυπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας. «Ήταν η χρονιά που κατέγραψε έναν από τους σημαντικότερους σταθμούς της ελληνικής εμπορικής ναυτιλίας, την ίδρυση του αυτόνομου διοικητικού της φορέα», αναφέρεται χαρακτηριστικά στο «Greek Shipping Miracle». Πρώτος υφυπουργός ήταν ο Δευκαλίωνας Ρεδιάδης, ενώ την ίδια χρονιά ιδρύθηκε και το Ναυτικό Επιμελητήριο της Ελλάδος, με πρώτο πρόεδρο τον Γεώργιο Ε. Εμπειρίκο. Ωστόσο, το τέλος της δεκαετίας σημαδεύτηκε από την έναρξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, που σε ό,τι αφορά τη ναυτιλία είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο περίπου 2.000 ναυτικών και την καταστροφή του ελληνόκτητου στόλου. Το πρώτο πλοίο που βυθίστηκε ήταν το ουδέτερο ελληνικό φορτηγό «Διαμαντής», που τορπιλίστηκε από γερμανικό υποβρύχιο έξω από τις βρετανικές ακτές. Ο αποδεκατισμός Στα τέλη του 1939 ο αριθμός των υπό ελληνική σημαία πλοίων πλησίαζε τα 500, ενώ ακόμα περίπου 100 ταξίδευαν υπό βρετανική και παναμαϊκή σημαία. Την περίοδο του πολέμου οι Έλληνες εφοπλιστές έχασαν περίπου το 70% του στόλου τους. Από το μηδέν Η ανασυγκρότηση του στόλου όμως ήταν μια ιδιαίτερα δύσκολη αποστολή. Η δυσμενής πραγματικότητα στο εσωτερικό της χώρας, αλλά και η ανάγκη εξεύρεσης κεφαλαίων έστρεψαν τους Έλληνες εφοπλιστές στα μεγάλα ναυτιλιακά κέντρα του Λονδίνου και της Νέας Υόρκης, λειτουργώντας συλλογικά.

"ΑΡΧΕΊΟ ΓΙΏΡΓΟΥ Μ. ΦΟΥΣΤΆΝΟΥ/ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΌ ΜΟΥΣΕΊΟ GREEK SHIPPING MIRACLE"

ΑΝΑΔΡΟΜΗ ●

Δημοσίευμα της «Ναυτεμπορικής» της 9ης Δεκεμβρίου του 1950 που αναφέρεται στο πλωτό εργοστάσιο επεξεργασίας φαλαινών OLYMPIC GHALLENGER του Αριστοτέλη Ωνάση.

Ξεχωριστό ρόλο στην πορεία του ελληνικού εφοπλισμού, μετά το τέλος του πολέμου, διαδραμάτισε η απόκτηση φορτηγών πλοίων τύπου Liberty από τις ΗΠΑ, οι οποίες τα είχαν κατασκευάσει για να κρατήσουν τις γραμμές ανεφοδιασμού ανοικτές όσο διαρκούσε ο πόλεμος. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παραθέτει το «Greek Shipping Miracle», περίπου 50 πλοία αγοράστηκαν το 1946 από Έλληνες εφοπλιστές που διέθεταν κεφάλαια σε δολάρια, υψώνοντας παναμαϊκή σημαία. Ένα σημαντικός αριθμός εφοπλιστών που δεν είχαν κεφάλαια χρειάστηκε να ενταχθούν σε κατάλογο υποψηφίων για την αγορά 100 πλοίων. Στα πλοία αυτά τουλάχιστον 4.000 ναυτικοί βρήκαν εργασία και δεν αναγκάστηκαν να μεταναστεύσουν, όπως έκαναν εκείνη την εποχή πολλοί Έλληνες. Έτσι ξεκινά μια περίοδος μεγάλων ευκαιριών και για τους Έλληνες ναυτικούς, αφού πολλοί εξ αυτών εξελίχθηκαν σε στελέχη των ναυτιλιακών εταιρειών, ενώ

1981 1 ΙΑΝ.

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

σε πολλές περιπτώσεις απέκτησαν και δικούς τους στόλους. Μια παράδοση που θέλει την ελληνική ναυτιλία «αταξική» και που έδωσε την ευκαιρία σε πολλούς ναυτικούς να εξελιχθούν σε εφοπλιστές. Σε μεταγενέστερο χρόνο, μεταξύ πολλών άλλων, εξελίχθηκαν σε εφοπλιστές ο καπετάν Παναγιώτης Τσάκος και ο αείμνηστος Βασίλης Κωνσταντακόπουλος. Οι προσπάθειες αυτές σε συνδυασμό με τις νέες ναυπηγήσεις που έκαναν οι Έλληνες εφοπλιστές είχαν ως αποτέλεσμα στα τέλη του 1952 ο υπό ξένες σημαίες ελληνόκτητος εμπορικός στόλος να ξεπεράσει σε μέγεθος τον στόλο που είχε απολεσθεί κατά τη διάρκεια του πολέμου. Το ελληνικό νηολόγιο Από το 1953 και μετά γίνεται μια προσπάθεια από τις ελληνικές κυβερνήσεις προκειμένου να ενισχυθεί το ελληνικό νηολόγιο. Μάλιστα, την ελληνική σημαία σήκωσαν ►

1981

26 ΦΕΒ.

Απελευθέρωση κεφαλαίων

Σεισμός

Μια σημαντική οικονομική συνέπεια της ένταξης στην ΕΟΚ είναι η απελευθέρωση της κίνησης κεφαλαίων. Η δραχμή γίνεται από το 1981 αντικείμενο διαπραγμάτευσης στο Χρηματιστήριο Παρισίων, ενώ στην Αθήνα η αγορά συναλλάγματος λειτουργεί για εμπορικές πράξεις επίσημα από τις 12 Νοεμβρίου 1980.

Οι κάτοικοι της Αθήνας και του Πειραιά έντρομοι από τα 6,6 Ρίχτερ, σύμφωνα με τις επίσημες ανακοινώσεις, διανυκτεύρευσαν σε πλατείες και άλλους ανοικτούς χώρους. Με επίκεντρο την περιοχή της Κορινθίας, μεγάλο τμήμα της χώρας επλήγη από τον σεισμό, που προξένησε τον θάνατο «σε δωδεκάδα ατόμων, τον τραυματισμό σε δεκάδες και ζημιές σε πολλές οικίες, ξενοδοχεία κ.λπ.».

OLP_NEW_24X21.pdf

17/03/22

11:46

Πρωτοπόρο στη Μεσόγειο. Πρώτα δικό μας. Το Λιµάνι του Πειραιά αλλάζει. Με συνεχείς επενδύσεις μεγάλης κλίμακας και εκσυγχρονισμό σε όλους τους τομείς δραστηριοποίησής του, το λιμάνι αναβαθμίζεται σε έναν από τους σημαντικότερους κόμβους στη Μεσόγειο και την Ευρώπη.

Ένα έργο με νόημα και αξία για τους μετόχους του και την ελληνική κοινωνία.

CMY

1981 4 ΙΟΥΝ.

1981

16 ΙΟΥΛ.

Στις φλόγες Κλαουδάτος, Ατενέ

Πάντα προβλήματα με τον χάλυβα

Πάλι εμπρησμοί καταστημάτων. Αποτροπιασμός και αγανάκτηση σε όλες τις τάξεις για το νέο πλήγμα κατά της εθνικής οικονομίας. Παραδόθηκαν στις φλόγες σχεδόν ταυτόχρονα τα ξημερώματα της 3ης Ιουνίου τα πολυκαταστήματα «Κλαουδάτος» και «Ατενέ». «Οι ζημιές ανέρχονται σε εκατοντάδες εκατομμυρίων δραχμών».

Το πρωτοσέλιδο καλύπτεται από τον θάνατο του ιδρυτή και εκδότη της Ναυτεμπορικής Π. Αθανασιάδη, αλλά η βάση έχει ενδιαφέρον. Τα προβλήματα στις εμπορικές σχέσεις μεταξύ της Κοινότητας και των ΗΠΑ, αν και σε μερικές περιπτώσεις όπως ο χάλυβας είναι αρκετά σοβαρά, προς το παρόν τουλάχιστον δεν είναι σε σημείο επικίνδυνης σύγκρουσης. Πάντα είναι με τον χάλυβα σοβαρά. Ο Ντόναλντ Τραμπ είχε προκαλέσει τεράστιο πρόβλημα στις σχέσεις με την Ε.Ε. επιβάλλοντας δασμούς και οδηγώντας την Ευρώπη σε αντίποινα.

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

ΜΑΡΤΙΟΣ 2022

EΠIXEIΡΕΙΝ

EΠIXEIΡΕΙΝ ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2022

Σελίδες οικονομικής Ιστορίας

Πώς καταγράφηκαν τα σημαντικότερα γεγονότα μέσα από τα φύλλα της «Ν»

Πολλοί Έλληνες εφοπλιστές αντικατέστησαν τα παλιά τους πλοία με νέα σε πολύ χαμηλές τιμές, τα οποία πούλησαν σε πολλαπλάσια αξία μετά από λίγα χρόνια.

"ΑΡΧΕΊΟ ΓΙΏΡΓΟΥ Μ. ΦΟΥΣΤΆΝΟΥ/ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΌ ΜΟΥΣΕΊΟ GREEK SHIPPING MIRACLE"

ΑΝΑΔΡΟΜΗ ●

► σε πλοία τους, ο Μάρκος Νομικός αρχικά σε ένα δεξαμενόπλοιό του και λίγους μήνες αργότερα, σε φορτηγό πλοίο ο Ευγένιος Ευγενίδης. Τη δεκαετία αυτή δημιουργήθηκαν και οι πρώτες δημόσιες Ναυτικές Σχολές, ενώ έγιναν και μεγάλες επενδύσεις στο εσωτερικό της χώρας. Οι πιο γνωστές αφορούν δύο θρύλους της ελληνικής ναυτιλίας. Πρόκειται για τη συμφωνία για τη δημιουργία των Ναυπηγείων Σκαραμαγκά από τον Σταύρο Νιάρχο και την υπογραφή της σύμβασης για τη δημιουργία της Ολυμπιακής Αεροπορίας από τον Αριστοτέλη Ωνάση. Όμως το πρώτο μισό της δεκαετίας του ’60 σημαδεύτηκε από πολιτική κρίση στην Ελλάδα. Το γεγονός αυτό είχε ως αποτέλεσμα τα περισσότερα από τα νέα πλοία των Ελλήνων εφοπλιστών να μη σηκώσουν ελληνική σημαία. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα στοιχεία, μόλις 39 από τα 150 νεότευκτα ύψωσαν την ελληνική σημαία. Το δεύτερο μισό της ίδιας δεκαετίας χαρακτηρίστηκε από μεγέθυνση του στόλου, έκαναν την εμφάνισή τους τα πρώτα δεξαμενόπλοια των 200.000 τόνων μεταφορικής ικανότητας, ενώ και στα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά, το 1969, άρχισαν

1981

20 ΟΚΤ.

ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

να κατασκευάζονται φορτηγά πλοία τύπου SD-14 τα οποία ουσιαστικά αντικατέστησαν και τα Liberty. Μέχρι το τέλος της δεκαετίας οι Έλληνες εφοπλιστές είχαν προσθέσει στον στόλο τους περισσότερα από 300 νεότευκτα πλοία. Παράλληλα, η Ακτή Μιαούλη στον Πειραιά αρχίζει να παίρνει σταδιακά τη μορφή που έχει σήμερα, με νέα, σύγχρονα εκείνη την περίοδο κτήρια, τα οποία θα στεγάσουν τα ελληνικά ναυτιλιακά γραφεία. Στην πρώτη θέση Η επόμενη δεκαετία βρίσκει τον ελληνικό εφοπλισμό να επενδύει διαρκώς. Στα τέλη του 1979 ο ελληνικών συμφερόντων στόλος μετράει 4.000 πλοία όλων των τύπων και βρίσκεται στην πρώτη θέση παγκοσμίως. Τον Μάιο της ίδιας χρονιάς ο Κωνσταντίνος Καραμανλής υπογράφει την ένταξη της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (σήμερα Ε.Ε.), τονίζοντας δύο πράγματα: τη δύναμη του απόδημου ελληνισμού και τη μεγάλη εμπορική ναυτιλία των Ελλήνων. Η μεγάλη κρίση Η πορεία του ελληνικού εφοπλισμού, όμως, έμελλε να ανακοπεί από τη μεγάλη κρίση, που

Αριστερά το υπό καναδική σημαία φορτηγό SEABORD RANGER, 7.192 gross tons, κατασκευής 1944. Περιήλθε στη διαχείριση των αδελφών Γουλανδρή το 1946. Πάνω το συμφωνητικό για την απόκτηση των 100 Liberty.

ξεκίνησε από τα δεξαμενόπλοια και έφτασε και στα φορτηγά πλοία τη δεκαετία του ’80. Η υπέρμετρη ανάπτυξη του παγκόσμιου στόλου στις αρχές της δεκαετίας του 1970 σε συνδυασμό με την πρωτόγνωρη κρίση που ακολούθησε στον τομέα της ανάπτυξης επηρέασαν πρώτα τα μεγάλου μεγέθους δεξαμενόπλοια. Οι εφοπλιστές αναγκάστηκαν να πουλήσουν προς διάλυση μεγάλο αριθμό πλοίων που δεν είχαν καν συμπληρώσει 15 χρόνια ζωής. Περίπου 700 πλοία είχαν παροπλιστεί τότε, τα περισσότερα στον κόλπο της Ελευσίνας, ενώ καταγράφηκαν και πολλές πτωχεύσεις. Ωστόσο, επειδή η κρίση γεννά και ευκαιρίες, πολλοί Έλληνες εφοπλιστές πέτυχαν σε συνεργασία με τις τράπεζες να αντικαταστήσουν τα παλιά τους πλοία με νέα σε πολύ χαμηλές τιμές, τα οποία πούλησαν σε πολλαπλάσια αξία σε λίγα χρόνια, όταν η ναυλαγορά ανέβηκε και πάλι. Ακόμα ένα σημείο αναφοράς για τον ελληνικό εφοπλισμό είναι η ίδρυση, το 1984, της Ελληνικής Ένωσης Προστασίας Θαλασσίου Περιβάλλοντος (HELMEPA), η οποία αποτέλεσε ιδέα του εφοπλιστή Γεωργίου Π. Λιβανού. Η τελευταία δεκαετία του 20ού αιώνα χαρακτη► ρίστηκε από συνεχή αύξηση του ελληνό-

1981

27 ΝΟΕΜ.

Ο ΣΕΒ για την «Αλλαγή»

ΕΟΚ Β’ γενιάς

Στις 18 Οκτωβρίου η πλειοψηφία του ελληνικού λαού εμπιστεύτηκε την «Αλλαγή». Ο ΣΕΒ απευθύνεται δύο μέρες μετά στη νέα κυβέρνηση, υπό τον Ανδρέα Παπανδρέου, με την πεποίθηση ότι έτσι θα βοηθήσει το έργο της, καθώς «πρωταρχική σημασία έχει η επίτευξη κλίματος βεβαιότητας και ηρεμίας», ενώ «χρειάζεται ο άμεσος και σαφής καθορισμός των ορίων επεκτάσεως του δημόσιου τομέα».

Στις Βρυξέλλες προχωρούν στη δημιουργία της Κοινότητας «δεύτερης γενιάς». Κοινοτικοί παράγοντες εισηγούνται μεγαλύτερη συμμετοχή των κρατών-μελών στη διαδικασία χάραξης νέων γραμμών, αναγνωρίζοντας ότι 25 χρόνια μετά, «μερικά δεν έχουν γίνει καλά». Η ανεργία αποτελεί το σημαντικότερο πρόβλημα. Με πάνω από 9 εκατ. ανέργους θα ήταν ασυγχώρητο αν δεν υπήρχε απάντηση...

Οι Ειδικές Εκδόσεις εισέρχονται σε νέα εποχή Ναυτιλία • Υγεία • Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη • Βιομηχανία • Τουρισμός • Τεχνολογία • Περιβάλλον

naftemporiki.gr/afieromata Εμπορικό Τμήμα: τηλ. 210 5198 000

1982 3 ΦΕΒ.

Κρατικοποιήσεις Αρχίζουν οι κρατικοποιήσεις. Το Ν. Διάταγμα 165/73 που διέπει τον ΟΤΕ και προβλέπει τη μετοχοποίηση του Οργανισμού και την εισαγωγή σ’ αυτό ιδιωτικών κεφαλαίων θα καταργηθεί και σύντομα θα κατατεθεί στη Βουλή νομοσχέδιο που να τοποθετεί τον ΟΤΕ στη θέση του κοινωνικοποιημένου κρατικού οργανισμού.

email: marketing@naftemporiki.gr

1982 1 ΑΠΡ.

Ν/σχ για κοινωνικό έλεγχο σε επιχειρήσεις εθνικής σημασίας Με το νομοσχέδιο για τα αναπτυξιακά κίνητρα ευνοούνται οι επενδύσεις επί των οποίων ασκείται μεγαλύτερος κοινωνικός έλεγχος. Σε μεγάλες επιχειρήσεις εθνικής σημασίας οι κρατικές επενδύσεις. Μέχρι τώρα, σύμφωνα με τον υφυπουργό Συντονισμού Π. Ρουμελιώτη, τα κίνητρα δίδονταν με κριτήρια μεγέθους κι όχι οικονομικής και κοινωνικής αποτελεσματικότητας. ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ