Η ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ - ΑΝΑΒΑΘΜΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ by naftemporikiGR

EΠIXEIΡΕΙΝ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2023

ΕΠΑΝΑΚΤΗΣΗ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΗΣ ΒΑΘΜΙΔΑΣ ΕΠΙΤΑΧΥΝΣΗ ΔΙΠΛΗΣ ΜΕΤΑΒΑΣΗΣ ΟΛΙΣΤΙΚΟΣ ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΣ ΥΠΟΔΟΜΩΝ

Ετοιμαστείτε για τη νέα εποχή του τουρισμού με την υπηρεσία Alpha Smart Ηοspitality και τη στήριξη του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας Είμαστε δίπλα σας, με συμβουλευτική και τεχνική υποστήριξη από την εκπόνηση του επενδυτικού σχεδίου μέχρι και την υλοποίησή του, αξιοποιώντας τα ελκυστικά προνόμια του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ) για τις Μικρές Επιχειρήσεις. Ελάτε να διαχειριστούμε αποφασιστικά τις προκλήσεις του κλάδου φιλοξενίας και να διαμορφώσουμε με επιτυχία το αύριο της τουριστικής επιχείρησής σας, με: • Χρηματοδότηση έως 80% της επένδυσης • Σταθερό επιτόκιο 0,35% από πόρους του ΤΑΑ* • Έξυπνες λύσεις ενεργειακής αναβάθμισης και ψηφιακού μετασχηματισμού • Αξιοποίηση ενός διευρυμένου οικοσυστήματος εξειδικευμένων συνεργατών. *Με συνεισφορά του ΤΑΑ από 30% έως 50% της επένδυσης, βάσει πλαισίου κρατικών ενισχύσεων

Alpha Bank. Η πρώτη Τράπεζα στη Χρηματοδότηση Επιχειρήσεων το 2022. Ginger_Blogger

Ginger_Blogger

1.503 likes Ginger_Blogger ȆȩıȠ FRRO ʌȠȣ ĮȞȐȕȦ ĲȠȞ țȜȚȝĮĲȚıȝȩ ıĲȠ įȦȝȐĲȚȠ ȝİ ĲȠ țȚȞȘĲȩ ȝȠȣ Įʌȩ ĲȘȞ ʌȚıȓȞĮ 7UDYHOEORJ 'LJLWDO+RWHO 9LHZ DOO FRPPHQWV GD\ DJR GD\ DJR

1.824 likes Ginger_Blogger ǺȚȫıȚȝȠ ȟİȞȠįȠȤİȓȠ ȤȐȡȘ ȡȘ ıĲȘ įȪȞĮȝȘ ĲȠȣ ȒȜȚȠȣ #CleanEnergy #SustainableHotel View all 143 comments 2 days ago

1.331 likes Ginger_Blogger (FR IULHQGO\ įȚĮȝȠȞȒ (FR IULHQGO\ ȞȒ ( (FR IULHQGO\ ȕȩȜĲİȢ ȝİ ĲȠ ȘȜİțĲȡȚțȩ ʌȠįȒȜĮĲȠ #Travelblog #Hotel #GreenEnergy Ginger_Blogger View all 216 comments 1 day ay ago

5,0

Hotel Rating

1.407 likes Ginger_Blogger ȉĮ ĳȫĲĮ Ƞ țȜȚȝĮĲȚıȝȩȢ ǵȜĮ İįȫ ȜİȚĲȠȣȡȖȠȪȞ ȝİ țĮșĮȡȒ İȞȑȡȖİȚĮ ǹʌȓıĲİȣĲȠ #Travelblog #Hotel #SolarEnergy View all 187 comments 3 days ago

alpha.gr

KX_Smart Hospitality_243x304.indd 1

10/11/23 12:28 PM

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2023

EΠIXEIΡΕΙΝ

E D I TO R I A L

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2023

ΕΠΑΝΑΚΤΗΣΗ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΗΣ ΒΑΘΜΙΔΑΣ ΕΠΙΤΑΧΥΝΣΗ ΔΙΠΛΗΣ ΜΕΤΑΒΑΣΗΣ ΟΛΙΣΤΙΚΟΣ ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΣ ΥΠΟΔΟΜΩΝ

ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ - ΕΚΔΟΣΗ

H ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ ΕΚΔΟΤΗΣ-ΜΕΤΟΧΟΣ

Γιώργος Μελισανίδης ΓΕΝΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ

Σπύρος Κτενάς ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ & ΣΥΝΤΑΞΗΣ

Πλάτων Τσούλος ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ

Δημήτρης Νίκας ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ & ΠΡΟΜΗΘΕΙΩΝ

Χριστίνα Χαφουσίδου ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΙΔΙΚΩΝ ΕΚΔΟΣΕΩΝ

Γιάννης Σαραντόπουλος ΣΥΝΤΑΞΗ ΥΛΗΣ

Νίκος Γιαννάκης, Χρήστος Μαραβελίδης, Γιάννης Χιώτης, Γιώργος Ψιάχος ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

Βασίλης Αγγελόπουλος, Ανθή Αγγελοπούλου, Δανάη Αλεξάκη, Βάσω Βεγίρη, Σταμάτης Ζησίμου, Φάνης Ζώης, Τέτη Ηγουμενίδη, Αντώνης Τσιμπλάκης, Θάνος Τσίρος ΔΙΟΡΘΩΣΗ

Διονύσης Μάρρας, Σωτηρία Τσολάκου ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ

Μαρία Μπαλικούρα ΕΜΠΟΡΙΚO ΤΜΗΜΑ

Γκρατσιέλλα Κλάδη, Λίζα Γκεζέπογλου, Γιώργος Σακελλόπουλος, Ματίνα Γράψα, Ειρήνη Πολίτου ΔIEYΘΥΝΣΗ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ-ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

Tα ενυπόγραφα άρθρα δεν απηχούν απαραίτητα τις απόψεις της εφημερίδας

Έφη Μπόνη CAREERNET

Σοφία Κασαπάκη ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΑΤΕΛΙΕ

Μπέτυ Σπανού ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΣΗ

Ελευθερία Κηρύκου, Μαρία Πασχαλίδου, Κατερίνα Ρώτα ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΕΙΚΟΝΑΣ

Ελένη Κοντού, Χρήστος Μπουβής ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ

Κωνσταντίνα Παναγοπούλου

EΠIXEIΡΕΙΝ

Το «μίλι» των ισορροπιών Δημοσιονομικά στοιχεία σε τάξη, μακροοικονομικά μεγέθη σε ανάπτυξη, δείκτες εξωστρέφειας σε άνοδο, επενδυτικές ροές σε ανάταξη, καταναλωτικό κλίμα σε… έπαρση, ροές τουριστών αδιάκοπες, προοπτικές πολλά υποσχόμενες. Η ελληνική οικονομία ακολουθεί τα τελευταία χρόνια τον σωστό δρόμο. Το αναγνωρίζουν εξάλλου και οι διεθνείς οίκοι αξιολόγησης. Η χώρα επανάκτησε λίαν προσφάτως την επενδυτική της βαθμίδα, έχοντας προηγούμενα επιστρέψει επιτυχώς στις αγορές, ενώ μήνα με τον μήνα κερδίζει νέα εισαγόμενα επενδυτικά κεφάλαια. Ο δρόμος δείχνει στρωμένος με ροδοπέταλα. Οι προβλέψεις αναφέρουν αύξηση του ΑΕΠ 3% για το 2024, 3% για το 2025 και 2,1% για το 2026 και σαφώς βελτιούμενη τη σχέση χρέους/ΑΕΠ όταν, μάλιστα, το διεθνές οικονομικό περιβάλλον αξιολογείται ευμετάβλητο, λόγω των δύο γεωπολιτικών κρίσεων σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή, των υψηλών επιτοκίων των κεντρικών τραπεζών, του υπερπληθωρισμού και του κινδύνου η παγκόσμια οικονομία να επιστρέψει σε συνθήκες ύφεσης, έστω και μικρής διάρκειας. Η Ελλάδα αντιστέκεται σθεναρά στις παγκόσμιες προκλήσεις και, σε αντίθεση με τα όσα συνέβησαν το 2008, τα καταφέρνει - αν και τότε οι κραδασμοί των αγορών ήταν άλλης κλίμακας και σοβαρότητας. Το «ενεργητικό» της ελληνικής οικονομίας -μιλώντας με όρους αγοράς- καταγράφεται ισχυρό, συνεχίζουν ωστόσο να προβληματίζουν τα βάρη του «παθητικού», όπως:  Η «γάγγραινα» της φοροδιαφυγής και το «τέρας» της παραοικονομίας, που προκαλούν προσκόμματα στην προσπάθεια εξυγίανσης των μακροοικονομικών μεγεθών.  Οι εκατοντάδες χιλιάδες κενές θέσεις εργασίας σε κρίσιμους κλάδους του επιχειρείν, που δημιουργούν ανάσχεση στην ανάπτυξη και στην τάση μείωσης της ανεργίας.  Οι μισθοί μνημονιακού επιπέδου, που στρεβλώνουν την αγορά εργασίας, πιέζουν την κατανάλωση και τη στεγαστική πίστη, εμποδίζουν το brain regain, επιδρούν αρνητικά στην κοινωνία - καταρρακώνουν την ψυχολογία των πολιτών, εντείνουν το δημογραφικό πρόβλημα.  Η διαρκώς διογκούμενη μερική απασχόληση ως μορφή εργασίας, που, αν και προσδίδει πρόσκαιρα οφέλη στις επιχειρήσεις, υποσκάπτει μακροπρόθεσμα τον ορίζοντά τους.  Τα κόκκινα δάνεια που παραμένουν βαθιά «πληγή», αν και σαφώς μειωμένα ως συνολική αξία. Όντως βαρύ το «παθητικό» της οικονομίας, ωστόσο είναι διαρκής η προσπάθεια περιορισμού του, όπως και οι πρωτοβουλίες ενδυνάμωσης του «ενεργητικού». Ο βηματισμός της χώρας σαφώς βελτιώθηκε. Τα πολύ δύσκολα ξεπεράστηκαν με θυσίες, αδικίες και σκληρές αποφάσεις την περίοδο των μνημονίων και στη συνέχεια με ορθολογικές, γενναίες, στοχευμένες πρωτοβουλίες. Μένει το τελευταίο, αλλά και πιο κρίσιμο, «μίλι», στο οποίο η κυβέρνηση καλείται να ισορροπήσει την οικονομία με την κοινωνία, τον εργαζόμενο με τον εργοδότη, τον ισχυρό με τον ανίσχυρο, το βραχυπρόθεσμο με το μακροπρόθεσμο. Υποχρεούται να πράξει πολιτικά… ανορθόδοξα. Να «δει» έξω από τον ορίζοντα της τετραετίας… Μόνο έτσι θα κάνει τη διαφορά!

ΚΕΝΤΡΙΚΑ ΓΡΑΦΕΙΑ

Ακτή Κονδύλη 10, Πειραιάς 185 45 τηλ.: 210 5198000 fax.: 210 5139905 ΕΞΥΠΗΡΈΤΗΣΗ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΏΝ

801 11 11300 από σταθερό www.naftemporiki.gr, info@naftemporiki.gr ΔΙΑΝΈΜΕΤΑΙ ΔΩΡΕΆΝ ΣΤΟΥΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΈΣ ΤΗΣ «N» EKTYΠΩΣΗ

Αίσακος Α.Ε.

Πλάτων Τσούλος

Προτεραιότητες, προκλήσεις και πραγματικότητα

Αναπτυξιακά κίνητρα και επιχειρείν

Ώρα επιτάχυνσης για τον ψηφιακό μετασχηματισμό

Σούπερ μάρκετ: Είναι κεφάτοι, γυρίζουν από ψώνια

Η φαρμακοβιομηχανία σε μια νέα εποχή

Χρηματοδότηση δαπανών ίδρυσης ΜμΕ

100

106

Πώς η ναυτιλία θωρακίζει το εθνικό κεφάλαιο

Πρόσω ολοταχώς για μεταμόρφωση σε κόμβο εμπορίου

Ο Πειραιάς πιο ψηλά στο Τop 10 των ναυτιλιακών κέντρων

Μεταξύ σφύρας και άκμονος οι ελληνικές εξαγωγές

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2023

Tα 5 μεγάλα στοιχήματα στην αγορά εργασίας

4.400 νέα δάνεια στο 9μηνο για μικρομεσαίες

Ανεβάζει τον πήχη η βιομηχανία

Ελληνικό ενεργειακό σωσίβιο στην Ευρώπη

Οι τέσσερις τροφοδότες του real estate

Πρωτογενής τομέας: Παρασκευή & κατανάλωση Από την επιβίωση στην αναβίωση τροφίμων με... ήθος

114

Στην καρδιά του ενεργειακού μετασχηματισμού η Δυτική Μακεδονία

110

Ζητούμενο για τη Βόρεια Ελλάδα η θωράκιση και στήριξη της αγοράς

118

«Μήλον της Έριδος» η ανάπλαση της ΔΕΘ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΑΡΕΜΒΑΊΝΟΥΝ

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2023

Υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών

Υπουργός Ανάπτυξης

Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης

Υπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής

Αναπληρωτής υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών

Κωστής Χατζηδάκης

Κώστας Σκρέκας

Άδωνις Γεωργιάδης

Χρήστος Στυλιανίδης

Νίκος Παπαθανάσης

Υφυπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών

Υφυπουργός Εσωτερικών, αρμόδιος για θέματα Μακεδονίας & Θράκης

Υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης

Πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της ΕΑΤ

Γενικός διευθυντής του ΣΕΒ

Πρόεδρος της ΚΕΕΕ

Χάρης Θεοχάρης

Στάθης Κωνσταντινίδης

Πάνος Τσακλόγλου

Γιώργος Ζαββός

Δρ Γιώργος Ξηρογιάννης

Ιωάννης Μασούτης

Πρόεδρος του ΕΒΕΑ

Πρόεδρος της ΕΣΕΕ

Πρόεδρος του ΒΕΑ

Πρόεδρος του ΕΕΑ

Πρόεδρος του ΠΣΕ

104

113

116

117

Πρόεδρος του ΕλληνοΑμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου

Γενικός διευθυντής και μέλος Δ.Σ. του Ελληνογερμανικού ΕΒΕ

Πρόεδρος του Ελληνοβρετανικού Επιμελητηρίου

Πρόεδρος του Ελληνογαλλικού Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου

Πρόεδρος του Ελληνοκινεζικού Επιμελητηρίου

Πρόεδρος του Ελληνο-Ιταλικού Επιμελητηρίου Αθήνας

Γιώργος Καββαθάς Πρόεδρος της ΓΣΕΒΕΕ

Νικόλαος Μπακατσέλος

Σοφία Κουνενάκη Εφραίμογλου

Δρ Αθανάσιος Κελέμης

Γιώργος Καρανίκας

Άννα Καλλιάνη

Παύλος Ραβάνης

Laurent Thuillier

Ιωάννης Χατζηθεοδοσίου

Νικόλαος Κ. Γιαννίδης

Χριστίνα Σακελλαρίδη

Cav. Ιωάννης Τσαμίχας

ΑΡΘΡΟ ●

Χτίζουμε μια πιο ανθεκτική οικονομία Εφαρμόζουμε ένα ισορροπημένο μίγμα οικονομικής πολιτικής, που συνδυάζει τη δημοσιονομική σοβαρότητα με τις αναπτυξιακές οικονομικές πολιτικές και δημιουργεί τον δημοσιονομικό χώρο για ουσιαστικές πολιτικές κοινωνικής συνοχής προς όφελος των πιο αδύναμων

Κωστής Χατζηδάκης Υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

ς σκεφτούμε τι είχαμε τα τελευταία 4 χρόνια να αντιμετωπίσουμε: Τα απόνερα της δεκαετούς οικονομικής κρίσης. Την ψηφιακή και την πράσινη μετάβαση. Την πανδημία του κορονοϊού. Την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και την παγκόσμια ενεργειακή κρίση που ακολούθησε. Φυσικά, καμία χώρα δεν μπορεί να απομονωθεί από το διεθνές περιβάλλον. Προφανώς και επηρεαζόμαστε από τις διεθνείς εξελίξεις. Στην Ελλάδα, όμως, χάρη στην πολιτική που ασκείται τα τελευταία τέσσερα χρόνια, η οικονομία αποδείχθηκε ανθεκτική. Αυτό δεν είναι κάτι που απλώς το ισχυρίζεται η κυβέρνηση. Το δείχνουν τα ίδια τα οικονομικά στοιχεία: Οι υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης (υψηλότεροι από τον μέσο όρο της Ε.Ε.). Η εντυπωσιακή αύξηση στις Άμεσες Ξένες Επενδύσεις. Το ρεκόρ όλων των εποχών το 2022 στις εξαγωγές. Η ραγδαία μείωση του χρέους (το 2022 ήμασταν πρώτοι στην Ε.Ε. στη μείωση του χρέους ως προς το ΑΕΠ). Η μείωση της ανεργίας κατά σχεδόν 7 ποσοστιαίες μονάδες! Αλλά και μόνο τις τελευταίες εβδομάδες, είχαμε μία σειρά θετικών εξελίξεων που αποδεικνύουν ότι, παρά τις διεθνείς κρίσεις, η ελληνική οικονομία έχει γίνει πιο ανθεκτική. Πρώτη θετική εξέλιξη: Πριν από λίγες εβδομάδες ο Economist δημοσίευσε το οικονομικό του πένταθλο. Πρόκειται για μία αξιολόγηση του πώς οι

ευρωπαϊκές οικονομίες αντιμετωπίζουν τις μεγαλύτερες προκλήσεις της εποχής. Η Ελλάδα κατατάσσεται στις πρώτες θέσεις μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στους τομείς της αντιμετώπισης του πληθωρισμού και της πράσινης μετάβασης. Ενώ και στη συνολική κατάταξη είμαστε 10οι στους 27 της Ε.Ε.! Δεύτερη θετική εξέλιξη: Στις 20 Οκτωβρίου, το αξιόχρεο της ελληνικής οικονομίας αναβαθμίστηκε από τη Standard & Poor’s. Είναι ο τέταρτος κατά σειρά οίκος αξιολόγησης και ο δεύτερος αναγνωρισμένος από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα που μας έδωσε την επενδυτική βαθμίδα. Το γεγονός μάλιστα ότι η αναβάθμιση εκδηλώθηκε εν μέσω παγκόσμιων αναταράξεων επιβεβαιώνει ότι η Ελλάδα όχι μόνο δεν βυθίζεται

Δεν είναι τυχαίο ότι η Wall Street Journal μίλησε για το μεγάλο οικονομικό comeback της Ελλάδας!

στις δίνες των διεθνών κρίσεων -όπως ίσως κάποιοι θα περίμεναν- αλλά, αντίθετα, ανεβαίνει πιο ψηλά! Τρίτη θετική εξέλιξη: Στις 23 Οκτωβρίου ανακοινώθηκε η απόφαση της UniCredit να επενδύσει στην Alpha Bank. Η UniCredit έγινε έτσι η πρώτη μεγάλη ευρωπαϊκή τράπεζα που επενδύει σε ελληνική τράπεζα μετά από 17 χρόνια. Απόδειξη ότι ο ελληνικός τραπεζικός τομέας και η οικονομία ευρύτερα έχουν εισέλθει σε μια πορεία προοπτικής και ανόδου! Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, ότι η Wall Street Journal μίλησε για το μεγάλο οικονομικό comeback της Ελλάδας! Η Ελλάδα επιστρέφει διότι, παρά το δυσμενές διεθνές περιβάλλον και το «πρωτογενές πλεόνασμα κρίσεων» που έχουμε αντιμετωπίσει τα τελευταία χρόνια, η οικονομία έχει αποδειχθεί ανθεκτική! Και έχει αποδειχθεί ανθεκτική διότι εφαρμόζουμε ένα ισορροπημένο μίγμα οικονομικής πολιτικής. Το οποίο συνδυάζει τη δημοσιονομική σοβαρότητα από τη μία μεριά, με τις αναπτυξιακές οικονομικές πολιτικές από την άλλη. Και δημιουργεί τον δημοσιονομικό χώρο για ουσιαστικές πολιτικές κοινωνικής συνοχής προς όφελος των πιο αδύναμων. Έτσι είμαστε αποφασισμένοι να συνεχίσουμε. Με το τιμόνι σταθερό καθώς περνάμε τις συμπληγάδες των κρίσεων. Με τα αυτιά μας κλειστά στις σειρήνες του λαϊκισμού. Ώστε να φτάσουμε στην Ιθάκη μας: Μία οικονομία που δίνει ευκαιρίες σε όλους. Και παράγει πλούτο για όλους!

ΑΡΘΡΟ ●

Ελκυστικός επενδυτικός προορισμός η Ελλάδα Η χώρα μας προχωρά με ακόμη γρηγορότερο ρυθμό σε διαρθρωτικές αλλαγές και έργα υποδομής για να επιταχύνει τη μετάβαση στο νέο παραγωγικό μοντέλο, που εδράζεται στις επενδύσεις, την εξωστρέφεια, την καινοτομία και την τόνωση της διεθνούς ανταγωνιστικότητάς της

Τ Κώστας Σκρέκας Υπουργός Ανάπτυξης

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

α χρυσά μετάλλια που απένειμε στην Ελλάδα για τα πολύ καλά αποτελέσματα σε μια σειρά κρίσιμων οικονομικών δεικτών η έγκυρη οικονομική επιθεώρηση «Economist» και η ισχυρότερη επίδοση όλων των εποχών που πέτυχε η χώρα μας σε μία από τις σημαντικότερες έρευνες σε ευρωπαϊκό επίπεδο, την ΕΥ European Investment Monitor, αντανακλούν τη σταθερή αναπτυξιακή πορεία της ελληνικής οικονομίας, η οποία αναπτύσσεται με 2,4% (α’ εξάμηνο 2023), ρυθμό τριπλάσιο του μέσου όρου της Ευρωζώνης. Ειδικά στο β’ τρίμηνο του 2023 ο ρυθμός ανάπτυξης ανήλθε στο 2,7%, που αποτελεί τη δεύτερη καλύτερη επίδοση στην Ευρωζώνη, πέντε και πλέον φορές περισσότερο από τον μέσο όρο της (0,5%). Κινητήριος δύναμη της ανάπτυξης οι επενδύσεις, οι οποίες αυξήθηκαν κατά 8,1% το α’ εξάμηνο του 2023, συμπληρώνοντας δέκα συνεχόμενα τρίμηνα σε ανοδική τροχιά. Ιδιαίτερη δυναμική αναπτύσσουν και οι ξένες άμεσες επενδύσεις, οι οποίες αυξήθηκαν κατά 57% το 2022, χρονιά που αντιπροσωπεύει την καλύτερη επίδοση της Ελλάδας από το 2000. Τα μηνύματα, όμως, είναι αισιόδοξα τόσο για φέτος όσο και για τα επόμενα χρόνια, πολύ περισσότερο μετά την ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας που ανοίγει τον δρόμο για νέα επενδυτικά κεφάλαια. Στο σύνολο του 2023 εκτιμάται ότι οι επενδύσεις θα «τρέξουν» με 8,3%, ρυθμός που αναμένεται να επιταχυνθεί το 2024 στο 12,1% (σε ετήσια βάση) συμβάλλοντας στην περαιτέρω αύξηση του ΑΕΠ κατά 3%. Η δυναμική που επιδεικνύει η ελληνική οικονομία καθίσταται ακόμη πιο σημαντική στο ραγδαία εξελισσόμενο διεθνές γεωπολιτικό περιβάλλον, με την αβεβαιότητα να εντείνεται ακόμη περισσότερο μετά την ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή, την ώρα μάλιστα που η συσταλτική νομισματική πολιτική και

οι υφιστάμενες διαταραχές στην εφοδιαστική αλυσίδα οδηγούν σε επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης σε σημαντικές οικονομίες του πλανήτη. Έχοντας ως γνώμονα τη μνημειώδη φράση του Αβραάμ Λίνκολν ότι «ο καλύτερος τρόπος να προβλέψεις το μέλλον είναι να το δημιουργήσεις», προχωρούμε με ακόμη γρηγορότερο ρυθμό σε διαρθρωτικές αλλαγές και έργα υποδομής, για να επιταχύνουμε τη μετάβαση στο νέο παραγωγικό μοντέλο της ελληνικής οικονομίας, που εδράζεται στις επενδύσεις, την εξωστρέφεια, την καινοτομία και την τόνωση της διεθνούς ανταγωνιστικότητάς της. Στόχος μας είναι και την επόμενη τετραετία οι επενδυτές να ψηφίσουν και πάλι Ελλάδα. Επενδύσεις σημαίνει νέες θέσεις εργασίας. Σε αυτή την κατεύθυνση, προχωρούμε άμεσα στην πλήρη ψηφιοποίηση του συνόλου των οικονομικών διαδικασιών που αφορούν τις επιχειρήσεις. Το σημερινό μοντέλο του one stop shop μετασχηματίζεται σε one stop desk, φιλοδοξώντας μέχρι το τέλος του 2024 να έχει ψηφιοποιηθεί πλήρως το 75% των οικονομικών δραστηριοτήτων στη χώρα. Παράλληλα, επιταχύνουμε την εφαρμογή του Αναπτυξιακού Νόμου θεσπίζοντας νέα απόλυτα αντικειμενικά κριτήρια αξιολόγησης, ενώ αξιοποιούμε κατάλληλα τα κίνητρα του Ταμείου Ανάκαμψης, του ΕΣΠΑ και του θεσμικού πλαισίου για τις στρατηγικές επενδύσεις. Η επαναβιομηχάνιση της χώρας είναι το κλειδί για τη μακροχρόνια ανάπτυξη και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας. Ισχυρή οικονομία χωρίς ισχυρή βιομηχανία δεν υφίσταται. Με στόχο

Εργαζόμαστε για μια Ελλάδα ανταγωνιστική, παραγωγική, εξωστρεφή. Γιατί για την κυβέρνηση της Ν.Δ. βιώσιμη ανάπτυξη σημαίνει ισχυρή κοινωνία.

το 2023 η συμμετοχή της βιομηχανίας στο ΑΕΠ να ξεπερνάει το 15%, επικαιροποιούμε την εθνική στρατηγική για τη βιομηχανία με νέα αυστηρά χρονοδιαγράμματα, ενδυναμώνουμε τη μεταποίηση και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις με στοχευμένες δράσεις, επενδύουμε στην εξέλιξη του ανθρώπινου δυναμικού του μεταποιητικού κλάδου και οδηγούμε την ελληνική βιομηχανία στη νέα πράσινη και ψηφιακή εποχή. Game changer για την οικονομική ανάπτυξη και την ενίσχυση της εξωστρέφειας της Ελλάδας είναι η παραγωγή προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας. Το 2022, η κυβέρνηση της Ν.Δ. αύξησε τις επενδύσεις σε κρατικούς πόρους στην Ε&Α κατά 51% σε σχέση με το 2018. Σήμερα, προχωρούμε στην περαιτέρω διασύνδεση της έρευνας και της καινοτομίας με την αγορά και χρηματοδοτούμε τον τομέα αυτό με πόρους άνω του 1,7 δισ. ευρώ. Σήμερα, στρατηγική μας προτεραιότητα είναι η Ελλάδα να αναδειχθεί σε διεθνή διαμετακομιστικό κόμβο αποθήκευσης και μεταφοράς εμπορευμάτων στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, αξιοποιώντας τη γεωγραφική μας θέση, τα λιμάνια, τις οδικές και σιδηροδρομικές μεταφορές, για να στηρίξουμε την ανάπτυξη της εφοδιαστικής αλυσίδας της χώρας. Επιταχύνουμε τα μεγάλα κέντρα logistics, ψηφιοποιούμε τις συναλλαγές, ενισχύουμε τις πράσινες μεταφορές και δημιουργούμε νέους διεθνείς διαδρόμους. Τη νέα τετραετία εργαζόμαστε για μια Ελλάδα ανταγωνιστική, παραγωγική, εξωστρεφή. Δεσμευόμαστε σε γενναίες μεταρρυθμίσεις που μετασχηματίζουν δυναμικά τη χώρα σε ένα νέο υπόδειγμα βιώσιμης ανάπτυξης, πιο δίκαιης, πιο ισορροπημένης, πιο ανθεκτικής, με περισσότερες θέσεις εργασίας και βελτίωση της καθημερινότητας των πολιτών. Γιατί για την κυβέρνηση της Ν.Δ. βιώσιμη ανάπτυξη σημαίνει ισχυρή κοινωνία.

ΑΡΘΡΟ ●

Χρυσή ευκαιρία για κατάρτιση εργαζομένων Υπό σχεδιασμό πολλά νέα προγράμματα προκειμένου να δοθούν στους εργαζομένους -και ιδίως στους εργαζομένους σε ΜμΕτα απαραίτητα εργαλεία για την ποιοτική αναβάθμιση των δεξιοτήτων τους

Ε Άδωνις Γεωργιάδης Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

ίναι προφανές ότι η αγορά εργασίας αλλάζει και μάλιστα γρηγορότερα απ’ ό,τι όλοι νομίζαμε. Ένας νέος κόσμος με νέους τρόπους εργασίας και νέα επαγγέλματα αναδύεται και έχει ξεκινήσει αντίστροφη μέτρηση για τα επαγγέλματα που θα χαθούν. Σε αυτό το ασταθές και μεταβατικό εργασιακό περιβάλλον, προτεραιότητά μας στο υπουργείο Εργασίας είναι να είμαστε ένα βήμα μπροστά από τις εξελίξεις. Πριν από λίγα χρόνια, η Ελλάδα αντιμετώπιζε ένα από τα πιο σημαντικά προβλήματα της οικονομίας, που είναι η υψηλή ανεργία. Παρόλο που το ποσοστό αυτό έχει περιοριστεί δραστικά τα τελευταία χρόνια, είμαστε ακόμα σε υψηλά επίπεδα σε σχέση με πολλές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στόχος μας για τα επόμενα χρόνια είναι να δούμε αυτόν τον δείκτη της ανεργίας να υποχωρεί και άλλο, ώστε να δημιουργηθεί δημοσιονομικός χώρος για περαιτέρω ελαφρύνσεις σε εργαζομένους και συνταξιούχους. Οι προσβλέψεις είναι πολύ καλές. Όλοι όσοι έρχονται στο γραφείο μου ακόμη και όσοι είναι από τον τομέα τον κατασκευαστικό, από τη βιομηχανία, από τη γεωργία ή από τον τουριστικό τομέα, το μόνο αίτημα που έχουν από εμένα είναι να τους βρω εργατικό δυναμικό. Είναι παράδοξο και παράξενο λοιπόν ότι έχουμε τόσο μεγάλη ζήτηση για εργατικό δυναμικό και από την άλλη το ποσοστό ανεργίας είναι 10,8%. Εδώ όμως συμβαίνει και κάτι άλλο που είναι αληθές. Οι δεξιότητες που απέκτησαν οι εργαζόμενοί μας σε παρελθούσες εποχές δεν είναι αναγκαστικά ταυτόσημες με τις ανάγκες που έχει σήμερα η αγορά εργασίας. Ένα από τα σημεία, λοιπόν, που σίγουρα μπορούμε να δουλέψουμε, είναι να καταρτίσουμε εκ νέου το εργατικό δυναμικό του μέλλοντος, αυτό που λέμε στην ευρωπαϊκή ορολογία «reskilling» και «upskilling» των εργαζομένων. Προς αυτή την κατεύθυνση λοιπόν,

σχεδιάζουμε πολλά νέα προγράμματα, που θα βγουν το επόμενο διάστημα, προκειμένου να δώσουμε στους εργαζομένους τα εργαλεία που χρειάζονται για την ποιοτική αναβάθμιση των δεξιοτήτων τους, και ιδίως των εργαζομένων μικρομεσαίων επιχειρήσεων, οι οποίες δεν έχουν δικά τους προγράμματα κατάρτισης όπως έχουν οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις. Ήδη με τον Κυριάκο Πιερρακάκη ετοιμάζουμε μαζί ένα τέτοιο πρόγραμμα για το Riskilling & upskilling και την πιστοποίηση από πολύ μεγάλους κολοσσούς 100.000 ανθρώπων στις ψηφιακές δεξιότητες με πιστοποίηση από I.B.M., από Amazon, από Google, από Microsoft. Μας ενδιαφέρει να παραγάγουμε ανθρώπους που θα βρουν πολύ εύκολα δουλειά, γιατί έχοντας τέτοιου τύπου πιστοποιήσεις δεν μπορεί να πει κανείς ότι δεν ξέρεις, άρα το να βρεις δουλειά αύριο θα είναι σχεδόν βέβαιο. Ούτως ή άλλως το έλλειμμά μας σε αυτόν τον τομέα είναι πάρα πολύ μεγάλο. Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι μας λείπουν. Όσους και να εκπαιδεύσουμε, πάλι δεν μας φτάνουν. Ταυτόχρονα, έχουμε τα προγράμματα μαθητείας, τα οποία είναι πάρα πολύ χρήσιμα. Βρίσκουμε ανθρώπους, τους βάζουμε σε ιδιωτικές επιχειρήσεις με τις οποίες έχει συμβληθεί η ΔΥΠΑ, δουλεύουν στην επιχείρηση, πληρώνουμε εμείς ασφαλιστικές εισφορές και τον μισθό τους, πληρώνουμε τα φαγητά τους, τη διαμονή τους και όταν τελειώνουν πια παίρνουν και πιστοποίηση από την επιχείρηση ότι έχουν μάθει αυτή τη δουλειά και αυτοί μπορεί να βγουν αύριο και να είναι έτοιμοι. Δεν σταματάμε όμως εκεί. Πρέπει να συνε-

Η Ευρωπαϊκή Ένωση μας έχει δώσει τεράστια ευκαιρία να καταρτίσουμε το εργατικό μας δυναμικό, και να χτίσουμε τους εργαζoμένους του μέλλοντος.

χίσουμε να αυξάνουμε την ανταγωνιστικότητά μας, γιατί η παγκόσμια οικονομία κινείται πολύ γρήγορα. Πρέπει να κάνουμε focus στους νέους, έχουμε μεγάλη ανεργία στους νέους, άρα μεγάλο περιθώριο να αυξήσουμε το ενεργό εργατικό μας δυναμικό από αυτή την κατηγορία. Πριν από λίγες εβδομάδες δημιουργήσαμε στο υπουργείο Εργασίας τη νέα ηλεκτρονική πλατφόρμα REBRAIN GREECE, που έχει διαμορφώσει ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο προσέλκυσης και εγκατάστασης κατοίκων εξωτερικού στην Ελλάδα. Μέσα από την ψηφιακή διασύνδεση της πλατφόρμας και με την αξιοποίηση τεχνητής νοημοσύνης, ανάλυσης θέσεων, δεξιοτήτων και βιογραφικών, επιδιώκουμε να ενσωματώσουμε στο ελληνικό οικοσύστημα ταλέντα του εξωτερικού, αλλά και να μεταφέρουμε τεχνογνωσία και εργασιακή κουλτούρα από άτομα που έχουν δουλέψει εκτός συνόρων. Σήμερα, έχουμε μια κυβέρνηση δεσμευμένη να προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις, να μειώσει τους φορολογικούς συντελεστές, να ξανακάνει τη χώρα μας ελκυστική για ξένες επενδύσεις. Και όσο η κυβερνητική πολιτική θα προσελκύει ολοένα και περισσότερες επενδύσεις στην Ελλάδα, τόσο η πίεση στην αγορά εργασίας θα αυξάνεται, δεν θα μειώνεται. Άρα κι εμείς πρέπει να κινηθούμε καίρια, γρήγορα και αποφασιστικά. Η Ευρωπαϊκή Ένωση μας έχει δώσει τεράστια ευκαιρία να καταρτίσουμε το προσωπικό μας, το εργατικό μας δυναμικό, και να χτίσουμε τους εργαζομένους του μέλλοντος. Εάν χάσουμε αυτή την ευκαιρία θα είμαστε άξιοι της μοίρας μας. Και εγώ προσωπικά δεν έχω καμία διάθεση να χάσουμε αυτή την ευκαιρία και να συνδέσω το όνομά μου με μια τόσο μεγάλη εθνική αποτυχία. Άρα είναι τελείως βέβαιον ότι τη δουλειά θα την κάνουμε, θα την κάνουμε με διαφάνεια, θα την κάνουμε σωστά, θα την κάνουμε γρήγορα και θα την κάνουμε και αποτελεσματικά.

ΑΡΘΡΟ ●

Ελληνική ναυτιλία: Πυξίδα ανάπτυξης και σταθερότητας Η συνεισφορά της ελληνικής ναυτιλίας στην ελληνική κοινωνία και οικονομία είναι καθοριστική, καθότι η λειτουργία των εταιρειών του κλάδου αφενός δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας και αφετέρου επιτυγχάνει την εισροή συναλλάγματος στη χώρα

Η Χρήστος Στυλιανίδης Υπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

ελληνική ναυτοσύνη αποτελεί την πιο αντιπροσωπευτική και σπουδαία ενασχόληση των Ελλήνων ανά τους αιώνες, η οποία παίζει και θα συνεχίσει να παίζει καταλυτικό ρόλο στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας, αλλά και στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου και στην Ε.Ε. Η Ελλάδα, μία χώρα που αντιπροσωπεύει μόλις το 0,16% του παγκόσμιου πληθυσμού, διαθέτει το 21% του τονάζ της παγκόσμιας ναυτιλίας. Τα τελευταία δέκα χρόνια η συνολική χωρητικότητα του ελληνόκτητου εμπορικού στόλου, που αποτελείται από 5.520 πλοία, έχει αυξηθεί κατά 50%. Η ναυτιλία υποστηρίζει ουσιαστικά τη βιωσιμότητα και την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας, συνεισφέροντας για το 2022 περίπου 23,4 δισ. ευρώ σε εισαγόμενο συνάλλαγμα. Ως υπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής αισθάνομαι διπλά υπερήφανος διότι βρίσκομαι επικεφαλής ενός επιτελικού στόλου από πολύ αξιόλογα στελέχη του Λιμενικού Σώματος. Στελέχη που επανδρώνουν νευραλγικές υπηρεσίες της ελληνικής ναυτιλίας, το φάσμα της οποίας απλώνεται, πέραν του οικονομικού, και στην προστασία της ανθρώπινης ζωής και φύλαξης των θαλασσίων συνόρων. Στόλος σύγχρονης τεχνολογίας και «ποιοτικής σημαίας»: Τα διαχειριζόμενα από την Ελλάδα πλοία ανέρχονται σήμερα σε ιστορικά υψηλά επίπεδα, αγγίζοντας τα 5.180 ποντοπόρα πλοία, διατηρώντας τη ναυτιλία των Ελλήνων ηγέτιδα δύναμη στον κόσμο. Ταυτόχρονα, ο στόλος των Ελλήνων αντιπροσωπεύει το 59% του ευρωπαϊκού, ενώ η ελληνική σημαία βρίσκεται στη 2η θέση στην Ευρώπη και στην 8η στον κόσμο. Η ελληνική σημαία χαρακτηρίζεται ως «ποιοτική σημαία», η οποία συγκροτείται από δυναμικό στόλο σύγχρονης τεχνολογίας. Προσφέρει συγκεκριμένα πλεονεκτήματα και ποιοτικά χαρακτηριστικά που την καθιστούν

ανταγωνιστική στον διεθνή ναυτιλιακό στίβο. Διαχείριση ναυτιλιακού κεφαλαίου - Νέες θέσεις εργασίας: Σε ό,τι αφορά τη διαχείριση του ναυτιλιακού κεφαλαίου, σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν οι ναυτιλιακές εταιρείες που βρίσκονται εγκατεστημένες στην Ελλάδα, κατά κύριο λόγο στον Πειραιά, οι οποίες ξεπερνούν τις 1.580 και διαχειρίζονται ποντοπόρα πλοία ελληνικής ή ξένης σημαίας. Παράλληλα, δραστηριοποιούνται πάνω από 3.680 ναυτικές εταιρείες, οι οποίες έχουν στην κυριότητά τους πλοία ελληνικής σημαίας (πλοία ενδομεταφορών, ναυτιλίας μικρών αποστάσεων και πλοία ειδικών κατηγοριών). Ως εκ τούτου, ο Πειραιάς έχει αναδειχθεί σε ναυτιλιακό κέντρο παγκόσμιας εμβέλειας και βάση τεχνογνωσίας στην τεχνική και εμπορική διαχείριση πλοίων, με προφανή οφέλη για την εθνική οικονομία, την απασχόληση, αλλά και την ανάπτυξη της ναυτιλιακής βιομηχανίας. Η συνεισφορά της ελληνικής ναυτιλίας στην ελληνική κοινωνία και οικονομία είναι καθοριστική, καθότι η λειτουργία των εταιρειών αυτών αφενός δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας και αφετέρου επιτυγχάνει την εισροή συναλλάγματος στη χώρα. Σύμφωνα με την Ετήσια Έκθεση 2022 - 2023 της Ένωσης Ελλήνων Εφοπλιστών, η συνεισφορά αυτή αγγίζει το 7% του ΑΕΠ της χώρας. Παράλληλα, η ελληνική ναυτιλία κατέχει την πρωτοκαθεδρία σε όλη την Ευρώπη αναφορικά με τον αριθμό απασχολούμενων (45.900 εργαζόμενοι) στις θαλάσσιες μεταφορές για το έτος 2022, οι οποίοι αποτελούν, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία

Προτεραιότητα του υπουργείου αποτελεί και η ποιοτική αναβάθμιση της ναυτιλιακής διπλωματίας και εκπροσώπησης της χώρας μας σε διεθνές επίπεδο.

της Eurostat, το 16% της συνολικής απασχόλησης στις θαλάσσιες μεταφορές. Τέλος, ο ελληνόκτητος εμπορικός στόλος είναι ο μεγαλύτερος cross-trader στον κόσμο, μεταφέροντας φορτία μεταξύ τρίτων χωρών σε ποσοστό άνω του 90% της μεταφορικής του ικανότητας, προσφέροντας άμεσα ή έμμεσα περίπου 200.000 θέσεις εργασίας. Ελληνικό νηολόγιο. Μέτρα για διασφάλιση ανταγωνιστικότητας και εκσυγχρονισμού: Πάγια προτεραιότητα του υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής είναι η προσέλκυση πλοίων στο εθνικό νηολόγιο. Για τον σκοπό αυτό, εφαρμόζεται ένα πλέγμα μέτρων που αποσκοπούν στη διασφάλιση της ανταγωνιστικότητας και στον εκσυγχρονισμό του ελληνικού νηολογίου, όπως η περαιτέρω απλοποίηση, η βελτιστοποίηση και ο εκσυγχρονισμός των διαδικασιών νηολόγησης πλοίων στην ελληνική σημαία. Επιπρόσθετα, προτεραιότητα του υπουργείου αποτελεί και η ποιοτική αναβάθμιση της ναυτιλιακής διπλωματίας και εκπροσώπησης της χώρας μας σε διεθνές επίπεδο. Η Ελλάδα συμβάλλει ουσιαστικά στη διαμόρφωση των πολιτικών και της νομοθεσίας μέσα από την ενεργή συμμετοχή της στα ευρωπαϊκά όργανα και στον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό (ΙΜΟ). Σημειώνεται ότι η χώρα μας αποτελεί ένα από τα ιδρυτικά μέλη του ΙΜΟ και εκλέγεται, ανελλιπώς, στην Κατηγορία «Α» του Συμβουλίου του Οργανισμού. Συμπερασματικά, η χώρα μας στηρίζει την οικονομία της σε γερά θεμέλια και μέσω του εμπορικού στόλου της. Με την ολοένα αυξανόμενη προσέλκυση ποντοπόρων πλοίων στο ελληνικό νηολόγιο, η ισχυρή θέση που κατέχει η ελληνική ναυτιλία στον παγκόσμιο χάρτη ενισχύεται ακόμα περισσότερο. Αυτό υπηρετεί κάθε πρωτοβουλία και πολιτική του υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής.

www.gekterna.com

Επενδύουµε στην Ελλάδα. Επενδύουµε στο Μέλλον. Στον Όμιλο ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ υλοποιούμε επενδύσεις 10 δισ. ευρώ και δημιουργούμε περισσότερες από 20.000 νέες θέσεις εργασίας στα επόμενα χρόνια. Εδώ και μισό αιώνα εργαζόμαστε, δημιουργούμε, καινοτομούμε και θέτουμε γερά θεμέλια για να οικοδομήσουμε την Ελλάδα του μέλλοντος. Με έμπρακτη μέριμνα για το περιβάλλον, με ουσιαστική συνεισφορά στις τοπικές κοινωνίες, με σεβασμό στους ανθρώπους μας, αποτελούμε έναν υπεύθυνο εταιρικό πολίτη και ένα στιβαρό πυλώνα ανάπτυξης για τη χώρα.

20.000

νέες θέσεις εργασίας

Αξιοποιούμε το εγχώριο ανεξάντλητο ενεργειακό δυναμικό για την παραγωγή και αποθήκευση φθηνής καθαρής ενέργειας. Σχεδιάζουμε, αναπτύσσουμε και λειτουργούμε καίριες υποδομές, που εξασφαλίζουν άνετες κι ασφαλείς μετακινήσεις και αναβαθμίζουν το τουριστικό προϊόν της χώρας μας. Κατασκευάζουμε απαιτητικά κι εμβληματικά έργα που αναδιαμορφώνουν το αστικό τοπίο και βελτιώνουν την ποιότητα ζωής.

Όραμά μας, η βιώσιμη ευημερία για όλους.

€10 δισ. επενδύσεις

ΑΡΘΡΟ ●

Ταχεία, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη Ακλόνητος παραμένει ο σχεδιασμός του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών χάρη στα δημοσιονομικά περιθώρια που δημιούργησε η σοβαρή και πειθαρχημένη οικονομική πολιτική, ενώ επιταχύνεται η υλοποίηση του ΕΣΠΑ 2021-2027, συνολικού ύψους 26,5 δισ. ευρώ

Η Νίκος Παπαθανάσης Αναπληρωτής υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

νέα σοβαρή κρίση που βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη στη Μέση Ανατολή, μετά τις απάνθρωπες και απολύτως καταδικαστέες τρομοκρατικές επιθέσεις της Χαμάς εναντίον αμάχων στο Ισραήλ, προκαλεί επιπρόσθετες αναταράξεις διεθνώς. Το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών -και η κυβέρνηση στο σύνολό της- εξετάζει κάθε πιθανή επίπτωση που θα μπορούσε να προκληθεί από τη ρευστότητα στην ευρύτερη περιοχή. Ωστόσο, ο στρατηγικός σχεδιασμός μας παραμένει ακλόνητος, χάρη στα δημοσιονομικά περιθώρια που δημιούργησε η σοβαρή και πειθαρχημένη οικονομική πολιτική που ακολουθήσαμε κατά την προηγούμενη τετραετία διακυβέρνησής μας. Τα απτά αποτελέσματα αυτής της πολιτικής είναι που επιβράβευσαν οι πολίτες στις πρόσφατες διπλές εθνικές εκλογές, αλλά και διεθνείς οίκοι με τις συνεχείς αναβαθμίσεις της πιστοληπτικής ικανότητας της Ελλάδας σε επίπεδα επενδυτικής βαθμίδας. Παρά το γεγονός ότι έχουμε ήδη νομοθετήσει το 50% του οικονομικού προγράμματός μας, έχοντας ταυτοχρόνως παρέμβει άμεσα τόσο επί του πεδίου όσο και ενώπιον της ευρωπαϊκής ηγεσίας για την αντιμετώπιση των πληγών που άφησαν πίσω τους οι πυρκαγιές και οι πλημμύρες σε Έβρο και Θεσσαλία, δεν εφησυχάζουμε. Στην κατεύθυνση αυτή, στο ΥΠΕΘΟΟ καταβάλλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια με στόχο να χρησιμοποιηθεί προς όφελος της πραγματικής οικονομίας και της κοινωνίας το σύνολο των διαθέσιμων ευρωπαϊκών πόρων. Στο επίκεντρο της πολιτικής μας βρίσκεται και η αξιοποίηση όλων των διαθέσιμων επενδυτικών εργαλείων για τη στήριξη της επιχειρηματικότητας και τη βελτίωση των υποδομών. Ειδικότερα, μετά τον τριπλασιασμό του ρυθμού απορρόφησης των πόρων του ΕΣΠΑ 2014-2020 επιταχύνουμε την υλοποίηση του ΕΣΠΑ 2021-2027, συνολικού ύψους 26,5 δισ. ευρώ, επιτυγχάνοντας ήδη την κατάταξη της

Ελλάδας στις πρώτες θέσεις των κρατών-μελών της Ε.Ε. ως προς την απορρόφηση κονδυλίων. Στο πλαίσιο αυτό, ενισχύουμε μικρομεσαίες επιχειρήσεις με ένα δισ. ευρώ μέσω του Προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα» - 700 εκατ. ευρώ για την πράσινη και 300 εκατ. ευρώ για την ψηφιακή μετάβασή τους. Επίσης, προδημοσιεύσαμε δύο νέες δράσεις για την ενίσχυση της ίδρυσης και λειτουργίας νεοσύστατων ΜμΕ (προϋπολογισμού 190 εκατ. ευρώ) και για την ενίσχυση της ίδρυσης και λειτουργίας νέων μικρομεσαίων τουριστικών επιχειρήσεων (προϋπολογισμού 160 εκατ. ευρώ). Ο επιχορηγούμενος προϋπολογισμός κάθε επενδυτικού σχεδίου μπορεί να ανέλθει έως τις 200.000 ευρώ, σε επιλέξιμες δαπάνες έως και 400.000 ευρώ. Η επιχορήγηση δε, μπορεί να ανέλθει σε ποσοστό έως και 60% επί των υποβαλλόμενων δαπανών, ενώ να σημειωθεί ότι οι αιτήσεις των επενδυτικών σχεδίων θα αξιολογούνται συγκριτικά. Η κυβέρνηση αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στην περιφερειακή ανάπτυξη και στην κατεύθυνση αυτή ενισχύεται το σύνολο των Περιφερειών της χώρας με 8,1 δισ. ευρώ - έναντι 5,9 δισ. ευρώ την προηγούμενη προγραμματική περίοδο. Ειδικά για τις περιοχές της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας και της ευρύτερης περιοχής της Μεγαλόπολης στην Πελοπόννησο, προδημοσιεύτηκαν δύο δράσεις ενίσχυσης νέων και υφιστάμενων ΜμΕ (τύπου de minimis) για επενδυτικά σχέδια έως 100.000 ευρώ με ποσοστό ενίσχυσης 70%. Ο στόχος της αλλαγής του παραγωγικού μοντέλου της χώρας και της δημιουργίας ακόμα περισσότερων και καλά αμειβόμενων θέσεων εργασίας, κυρίως για νέες και νέους, δεν αφορά μόνο τις περιοχές μετάβασης, στο πλαίσιο της απολιγνι-

Στο επίκεντρο της πολιτικής μας βρίσκεται και η αξιοποίηση όλων των διαθέσιμων επενδυτικών εργαλείων.

τοποίησης. Ούτε μοναδικό εργαλείο στα χέρια μας είναι το ΕΣΠΑ. Στο ΥΠΕΘΟΟ αξιοποιούμε κάθε επενδυτικό εργαλείο που έχει στη διάθεσή της η χώρα στο πλαίσιο του στρατηγικού σχεδίου που έχει εκπονηθεί για μια ταχεία, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη, μια οικονομία ίσων ευκαιριών και υψηλότερων μισθών για τους εργαζόμενους. Ενδεικτικά, από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, μόνο την περίοδο 2023-2025, υπολογίζεται να δαπανηθούν πόροι 36,4 δισ. ευρώ. Στο Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης 2021-2025 θα διατεθούν πόροι 10,65 δισ. ευρώ, που με τις υπερδεσμεύσεις ανέρχονται στα 13,67 δισ. ευρώ. Την περίοδο 2019-2023 εγκρίθηκαν 37 νέα έργα ΣΔΙΤ και έως το 1ο τρίμηνο του 2024 θα συμβασιοποιηθούν 9 έργα. Η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα (ΕΑΤ) χορήγησε πάνω από 4.400 νέα δάνεια στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις εντός του 2023. Με το 75% των επιχειρήσεων που λαμβάνουν τη στήριξη μέσω των προγραμμάτων της να είναι επιχειρήσεις με προσωπικό έως 10 άτομα και το 81% των επωφελούμενων να είναι επιχειρήσεις με κύκλο εργασιών έως 2 εκατ. ευρώ. Αξιοσημείωτο είναι και το γεγονός ότι η ΕΑΤ δίνει πρόσβαση στη χρηματοδότηση σε ΜμΕ, δημιουργώντας εγγυοδοτικά εργαλεία τα οποία επιδοτούν το επιτόκιο. Κρίσιμος είναι και ο ρόλος της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας Επενδύσεων για την ανάπτυξη του ελληνικού οικοσυστήματος κεφαλαίων επιχειρηματικών συμμετοχών, με την Ελλάδα να βρίσκεται ήδη στο επίκεντρο ευρωπαϊκών και διεθνών επενδυτικών πρωτοβουλιών. Όλα τα ανωτέρω έχουν έναν κοινό παρονομαστή: Τη μεγιστοποίηση της αξιοπιστίας και της δυναμικής που έχει ανακτήσει η χώρα, μια ακόμα πιο ισχυρή και ανταγωνιστική οικονομία, με περαιτέρω διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, ένα ακόμα πιο φιλικό προς την επιχειρηματικότητα περιβάλλον, ακόμα μεγαλύτερη μείωση της ανεργίας, και, βεβαίως, αύξηση των εισοδημάτων, κυρίως για νέες και νέους.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ●

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Ο Ι ΟΠΙ ΡΠΟΡΙΒΟΟΛΠΙΒΕΡΠΛΨΟΡΕΒΕΟΨΙΛΒΣΕΕΛΙΨΣΕ ΕΨΙΕΣ Ι Σ Γ Ι ΑΓ Ι ΤΑΟΓΤΙΑΓΟΑΕΙ ΑΤΠΕΟΤΠΟΑ ΕΑΠΕ Π 3

Η ΣΗΥΣΜΥΗΒΜΗΣΟΒΥΛΣΟΜ ΗΥΛΜ ΒΤΗΟΟΒΤΛΥΟΟΗΛΤΥΗΑΤ ΤΟΑΤΑΥΟΑΥΤ ΑΤΑΑ Α E ΞEΕΞΛΕΙEΞΛΞΗΙEΕΞΞΕΛΗΕΠΙΛΕΞΕΙΠΗΝ ΞΕΗΔΕΝΥΠΕΔΤΕΠΥΙΝΕΚΤΔΝΙΗΚΥΣΔΗΤΥΙΣΤΚΙΗΚΣΗ Σ Η ΠΗ ΟΠΡΗΟΕΡΗΙΠΑΕΟΠΙ ΓΡΑΟΙΕΡΑΓΙΕΙΑΤΑΙ ΟΑΓΤΙ ΓΟΑΙ ΑΤ ΟΤ Ο ΙΗΤΑΗΟΔΜΡΙΔΟΑΦΙΡΜΑΩΦΜ Σ Τ ΣΗΤ ΔΗΣΙ ΑΔΤΣΜ ΟΣΩΗΡΟΣΦΡΤΗΩΦ ΟΤΣΥΩΟΗΣΑΥΗΤΕΑΟΠΤΕΥΟΠΥΑ ΕΔΑΠΑΕΔΠΑΑΠΝΔΑΑΗΔΝΠΣΑΗΑΠΣΝΑΡΠΗΝΟΡΣΗΣΟΣΠΤΣΡΟΠΤΟΡΑΟΣΟΕΑΣΤΠΕΟΤΠΟΑ ΕΑΠΕ Π Π ΡΠΩΡΤΩΟΠΤΓΡΠΟΕΩΡΓΝΤΩΕΕΟΝΤΣΓΟΕΕΠΓΣΝΕΛΠΕΝ ΕΛΣΟΕΕΝΣΠΟΑΛΠΝΣΕΛΑΜ ΟΕΣΝΑΟΜΑΝΑΣΑΜΣ Μ ΑΑ 12 12

3% 3 %3 % 3 3%% 3 %3 % 3% 3 3

2024 20242024 2024 2

10 10

2 2

2025 20252025 2025 1

1 1

0 0

2026 20262026 2026

1 , 81 ,% 8 1%, 18, % 8%

3 3

2 , 25 ,% 52%,25, % 5% 2 , 23 ,% 3 2%,23,% 3% 2 , 21 % , 1 2%,21 ,% 1%

1 01, 07 ,% 17 0% 1 ,07,% 7%

1 , 91 ,% 9 1%, 19, % 9%

2 , 21 % , 1 2%,21 ,% 1% 2

12 12

2 2

1 1

9 , 97 ,%7 9%,97,% 7% 8

8 8

6 6

1 , 71 ,%7 1%, 17,% 7%

7 , 27 ,% 2 7%,72,% 2% 0

0 0

0,0 0,0 0,0 0,50,0 0,5 0,5 1,00,5 1,0 1,0 1,51,0 1,5 1,5 2,01,5 2,0 2,02,0 2024 2024 20242024 2024 2025 20252025 2025 2026 20262026 2026 20242024 2024 2025 20252025 2025 2026 20262026 2026 2024 20242024 2024 2025 20252025 2025 2026 20262026 2026

ΠΡΟΤΕΡΑΙΌΤΗΤΕΣ, ΠΡΟΚΛΉΣΕΙΣ & ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΌΤΗΤΑ Για να επιτευχθούν οι στόχοι σε ΑΕΠ, ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, πρωτογενές αποτέλεσμα χρειάζεται ιστορικό ρεκόρ σε επενδύσεις και τουριστικά έσοδα, και «λογικές» τιμές στην ενέργεια Του Θάνου Τσίρου thtsiros@naftemporiki.gr

ξοδος από τα μνημόνια και τη μεταμνημονιακή εποπτεία, ανάκτηση επενδυτικής βαθμίδας, επιστροφή του ονομαστικού ΑΕΠ στα προ οικονομικής κρίσης επίπεδα, παραγωγή πρωτογενών πλεονασμάτων, αποκλιμάκωση της αναλογίας του χρέους προς το ΑΕΠ και μείωση της ανεργίας. Στόχοι που τέθηκαν πριν από πολλά χρόνια εν μέσω εξαιρετικά δύσκολων συνθηκών για τη χώρα επιτεύχθηκαν ή επιτυγχάνονται και η Ελλάδα επιστρέφει στην «οικονομική κανονικότητα». Όμως οι προκλήσεις δεν σταματούν εδώ. Σε ένα περιβάλλον παγκόσμιας αβεβαιότητας με ανοικτά μέτωπα πολέμου, τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης να αποτυπώνονται ήδη στους κρατικούς προϋπολογισμούς και τη μάχη συγκράτησης των τιμών να μην έχει κερδηθεί ακόμη με αποτέλεσμα να χάνεται πραγματικό εισόδημα, η χώρα καλείται να αντεπεξέλθει σε μια σειρά από προκλήσεις: Να παράγει υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα άνω του 2% για μακρύ χρονικό διάστημα, να εμφανίζει από τους υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης στην Ευρώπη ώστε να διασφαλίζεται -μεταξύ άλλων- και η αποκλιμάκωση της αναλογίας του χρέους προς το ΑΕΠ, να συμπιέζει τα ελλείμματα στο ισοζύγιο τρεχουσών

συναλλαγών εν μέσω αβεβαιότητας για τις τιμές της ενέργειας και ταυτόχρονα να φροντίζει για την «αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου», ώστε η ανάπτυξη να μην προέρχεται σε τέτοιο βαθμό από την κατανάλωση αλλά από τις εξαγωγές -και ο τουρισμός ως εξαγωγή λογίζεται- και τις επενδύσεις. Μετά την πρόσφατη «ετυμηγορία» από τον οίκο Standard and Poor's η ελληνική κυβέρνηση μίλησε για «παράθυρο ευκαιρίας». Ουσιαστικά, αναφερόταν στη διπλή δυνατότητα που έχει η Ελλάδα τα αμέσως επόμενα χρόνια από τη μια να παραγάγει πλούτο υλοποιώντας επενδύσεις και αξιοποιώντας τα δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ του «ευρωπαϊκού χρήματος» και από την άλλη να εκμεταλλευτεί την περίοδο περιορισμένων τοκοχρεολυτικών δόσεων ώστε να συμμαζευτεί ακόμη περισσότερο το ελληνικό δημόσιο χρέος. Νέες προτεραιότητες υπάρχουν πλέον στο «τραπέζι»: Η αύξηση των μισθών με ρυθμό που να αντέχει η αγορά για να μη διαταραχθεί η πτωτική πορεία της ανεργίας. Απαραίτητη προϋπόθεση η αύξηση του πραγματικού εισοδήματος και για να καλύψει η χώρα το χαμένο έδαφος σε σχέση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες (υπήρξε μεγάλη διεύρυνση των ανισοτήτων μέσα στην

κρίση), αλλά και για να στηριχθούν τα φορολογικά έσοδα της χώρας Η αύξηση της συμμετοχής των επενδύσεων στη διαμόρφωση του ΑΕΠ σε ποσοστό άνω του 20% και μάλιστα με διατηρήσιμο τρόπο. Να μην αποδειχθεί δηλαδή πυροτέχνημα η αύξηση του «ακαθάριστου σχηματισμού παγίου κεφαλαίου» που θα επιφέρει η αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης αλλά και του νέου ΕΣΠΑ. Η προώθηση των μεταρρυθμίσεων προκειμένου να στηριχθεί σε υγιείς βάσεις η ανάπτυξη. Προτεραιότητα πρέπει να δοθεί στην αναδιάρθρωση του δημοσίου τομέα με έμφαση τους τομείς της υγείας και της παιδείας, αλλά και στην αύξηση της παραγωγικότητας του Δημοσίου, ώστε να λειτουργεί ως μοχλός ώθησης των επενδύσεων και όχι ως εμπόδιο. Η πάταξη της φοροδιαφυγής. Με την κάμψη του φαινομένου αναμένεται να κατανεμηθούν πιο δίκαια τα βάρη, αλλά και να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για περαιτέρω μειώσεις των φορολογικών συντελεστών ειδικά στην έμμεση φορολογία, όπου η Ελλάδα εξακολουθεί να εφαρμόζει από τους υψηλότερους συντελεστές στον πλανήτη, κάτι που γίνεται ιδιαίτερα αισθητό.

2 3

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ●

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

ΑΝΆΠΤΥΞΗ

να μειώνονται τα ταμειακά διαθέσιμα ώστε να αποπληρωθεί υφιστάμενο χρέος. Ο στόχος για το πρωτογενές πλεόνασμα έχει μπει στο 2,1% για το 2024, στο 2,3% για το 2025 και στο 2,5% για το 2026. Βέβαια, υπάρχει σε εκκρεμότητα η διαπραγμάτευση για το νέο Σύμφωνο Σταθερότητας, η οποία μπορεί να βγάλει άλλα αποτελέσματα. Σε κάθε περίπτωση, εκεί που έχει μπει ο πήχης από ελληνικής πλευράς δύσκολα θα δημιουργηθεί πρόβλημα με βάση τις επιταγές του νέου Συμφώνου. H περαιτέρω μείωση της ανεργίας και η αύξηση της απασχόλησης. Στην περίοδο προ της κρίσης, το ποσοστό της ανεργίας ήταν μονοψήφιο. Αυτό θα επαναληφθεί, σύμφωνα με τις προβλέψεις, το 2025, τουλάχιστον σε μέσο ετήσιο επίπεδο. Η επίσημη πρόβλεψη είναι ότι η ανεργία θα περιοριστεί το 2024 στο 10,9%, για να υποχωρήσει στο 9,8% ή και χαμηλότερα στο τέλος του 2026 (σ.σ.: όσον αφορά την πορεία της ανεργίας, ξένοι οργανισμοί εμφανίζονται πιο αισιόδοξοι σε σχέση με τις επίσημες προβλέψεις της ελληνικής κυβέρνησης). Η Ελλάδα έχει διαγράψει πολύ μεγάλη βελτίωση σε σχέση με το ιστορικό υψηλό του 27%. Απέχει ακόμη από το «χαμηλό» της περιόδου πριν από την κρίση και τη μεγάλη ύφεση. Επίσης, ο στόχος πλέον δεν είναι να αυξηθεί η απασχόληση αλλά να συνοδευτεί και με αύξηση του μέσου ονομαστικού μισθού, ο οποίος παραμένει πολύ χαμηλότερα συγκριτικά με τα επίπεδα του 2009. Η κυβέρνηση έχει βάλει τον πήχη στα 1.500 ευρώ μικτά όσον αφορά τον μέσο μισθό. Η συγκράτηση του ρυθμού αύξησης των τιμών. Η Ελλάδα θέλει να ευθυγραμμιστεί με τον μέσο κοινοτικό στόχο ήδη από το 2024, ρίχνοντας τον πληθωρισμό στο 2,4% και στη συνέχεια στο 2% από το 2025 και μετά. Ο υψηλός πληθωρισμός της προηγούμενης διετίας είχε τις αρνητικές συνέπειες -το ροκάνισμα του πραγματικού εισοδήματος κυρίως λόγω των μεγάλων αυξήσεων στα τρόφιμα και στην ενέργεια- αλλά και τις θετικές, καθώς «φούσκωσε» το ονομαστικό ΑΕΠ και έριξε την αναλογία του χρέους προς το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν. Η αποκλιμάκωση του ελλείμματος στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών το οποίο έφτασε και πάλι -λόγω της ενεργειακής κρίσης- πάνω από το 10% του ΑΕΠ. Η πρώτη σημαντική αποκλιμάκωση αναμένεται να αποτυπωθεί με τα φετινά ετήσια στοιχεία και θα προκύψει από τη σημαντική υποχώρηση των εισαγωγών ενεργειακών προϊόντων, αλλά και την αύξηση των τουριστικών εσόδων. Φέτος και του χρόνου θα επιχειρηθεί το έλλειμμα να συγκρατηθεί στο 6,5% και στο 4% του ΑΕΠ, αντίστοιχα. Η επίτευξη αυτών των στόχων -ειδικά όταν η αναφορά γίνεται σε μια μακρά περίοδο τριών ετών- προϋποθέτει, αν μην τι άλλο, «ηρεμία» στην παγκόσμια οικονομία, η οποία τουλάχιστον προσώρας δεν διαφαίνεται. Για να «βγουν» οι στόχοι σε ΑΕΠ, επενδύσεις, ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών κ.λπ., χρειάζεται ιστορικό ρεκόρ επενδύσεων, ιστορικό ρεκόρ τουριστικών εσόδων και «λογικές» τιμές στην ενέργεια. Θα αντέξουν οι ευρωπαϊκές οικονομίες; Θα γίνουν ακόμη δυσμενέστερες οι γεωπολιτικές εξελίξεις; Θα προχωρήσουν οι επενδύσεις και θα απορροφηθούν εντός των προθεσμιών οι κοινοτικοί πόροι; Αυτά είναι τα ερωτήματα που θα απασχολήσουν το επόμενο χρονικό διάστημα και οι απαντήσεις θα κρίνουν σε μεγάλο βαθμό και την επιβεβαίωση των προβλέψεων

ΑΝΕΡΓΊΑ

ΧΡΈΟΣ/ΑΕΠ

ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΌΣ

ΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΓΙΑ ΤΟ 2024

ΈΛΛΕΙΜΜΑ ΣΥΝΑΛΛΑΓΏΝ

Το σχέδιο προσαρμογής Ο προϋπολογισμός του 2024 και το σχέδιο δημοσιονομικής προσαρμογής για την επόμενη τετραετία αποτυπώνουν τους φιλόδοξους -δεδομένης και της διεθνούς συγκυρίας- στόχους που έχει θέσει η ελληνική πλευρά σε οικονομικό επίπεδο: Η ανάπτυξη την επόμενη χρονιά (ένα ποσοστό της τάξεως του 3%) να κατατάξει την Ελλάδα σε μια από τις πρώτες θέσεις σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, ώστε να γίνει πράξη και η πολυπόθητη σύγκλιση των εισοδημάτων των Ελλήνων με αυτά των υπόλοιπων Ευρωπαίων. Για το 2025 ο πήχης μπαίνει και πάλι στο 3% και για το 2026 στο 2,1%. Για να συμβεί αυτό, εκτός από τη διατήρηση της κατανάλωσης σε θετική τροχιά θα πρέπει να υπάρχει σημαντική συμβολή από την αξιοποίηση των κοινοτικών πόρων. Μόνο το Ταμείο Ανάκαμψης υπολογίζεται ότι πρέπει να συμβάλει θετικά με ποσοστό 1,9% στη διαμόρφωση του ΑΕΠ του 2024, με 1,8% στο ΑΕΠ του 2025 και με 1,7% στο αντίστοιχο του 2026. Ο «εθνικός στόχος» για αύξηση του μεριδίου των επενδύσεων στο συνολικό ΑΕΠ προϋποθέτει ότι η αύξηση της επενδυτικής δαπάνης συνολικά θα είναι της τάξεως του 9,7% το 2024 (από 13,2% το 2023), 10,7% το 2025 και 7,2% το 2026. Αν επιτευχθούν αυτά τα ποσοστά ανάπτυξης, το ονομαστικό ΑΕΠ της χώρας θα αρχίσει να καταγράφει νέα ιστορικά υψηλά από το 2025 και μετά. Θα είναι και αυτό ένα «ιστορικό γεγονός», καθώς θα κλείσει ένας πολυετής υφεσιακός κύκλος ο οποίος «εξαφάνισε» ακόμη και το 27%-28% του ετήσιου ΑΕΠ (ποσοστό που συγκρίνεται μόνο με την περίοδο της μεγάλης ύφεσης) ή περισσότερα από 60 δισ. ευρώ σε ετήσια βάση στην κορύφωση της ύφεσης. Η ανάγκη αποκλιμάκωσης της αναλογίας του χρέους προς το ΑΕΠ επισημάνθηκε από όλους τους διεθνείς οργανισμούς και τους οίκους αξιολόγησης, γι' αυτό και αποτελεί κεντρικό στόχο της χώρας. Το πρόγραμμα σταθερότητας προβλέπει ότι στο τέλος του 2024 θα πρέπει η αναλογία να διαμορφωθεί στο 150,8% από 162,6% το 2023, ώστε η Ελλάδα να καταστεί και πάλι «πρωταθλήτρια Ευρώπης» όσον αφορά τον ρυθμό μείωσης της αναλογίας του χρέους προς το ΑΕΠ. Σταδιακά, έως το 2026, το ζητούμενο είναι η Ελλάδα να ρίξει την αναλογία του χρέους ως προς το ΑΕΠ ακόμη και στο 135%, κάτι που θα την ξεκολλήσει από τη διόλου τιμητική τελευταία θέση της Ευρωζώνης. Για την επίτευξη του συγκεκριμένου στόχου έχουν μπει δύο προϋποθέσεις. Η πρώτη είναι να μην αυξηθεί περαιτέρω το δημόσιο χρέος σε ονομαστικό επίπεδο (ή τουλάχιστον να μην ξεφύγει πολύ προς τα πάνω). Η συγκυρία δεν βοηθάει ιδιαίτερα, καθώς υπάρχει ανησυχία για την πορεία της ευρωπαϊκής οικονομίας (κάτι που μπορεί να έχει επιπτώσεις στην ελληνική οικονομία ειδικά λόγω του τουρισμού), αλλά και αυξημένο κόστος δανεισμού από τις αγορές (τουλάχιστον η Ελλάδα εξασφάλισε την αναβάθμιση στην επενδυτική βαθμίδα και έχει υπάρξει σημαντική σύγκλιση με το κόστος δανεισμού της Γερμανίας, που είναι και σημείο αναφοράς). Για να μην αυξηθεί το χρέος σε απόλυτο αριθμό (ή τουλάχιστον να έχει συγκρατημένη αύξηση) θα πρέπει να παραχθούν πρωτογενή πλεονάσματα που να καλύπτουν σημαντικό μέρος των τόκων και ταυτόχρονα να αρχίσουν

“

60 δισ. ευρώ από το ΑΕΠ εξαφανίστηκαν σε ετήσια βάση στην κορύφωση της ύφεσης.

ΑΡΘΡΟ ●

Καλά νέα από το Μαρακές για την ελληνική οικονομία Κοινός τόπος για το κύρος της χώρας μας είναι ότι οι ξένοι παράγοντες εκφράζουν τον θαυμασμό τους για όσα έχει επιτύχει η Ελλάδα στον οικονομικό τομέα την τελευταία τετραετία

Π Χάρης Θεοχάρης Υφυπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

ερίοδος κατάθεσης του Προϋπολογισμού για το 2024 αυτή που διανύουμε, οπότε η οικονομία αναδεικνύεται και πάλι σε πρωταγωνίστρια της επικαιρότητας. Όπως είχα την ευκαιρία να επισημάνω πριν από λίγες ημέρες, παρουσιάζοντας τις βασικές παραμέτρους του Προϋπολογισμού στη Διαρκή Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής, πρόκειται για έναν προϋπολογισμό ο οποίος αποσκοπεί στην εμπέδωση της σταθερότητας και της δικαιοσύνης. Είναι ένας οδικός χάρτης για τον προσανατολισμό της εθνικής οικονομίας μας, πρωτίστως στην κατεύθυνση της στήριξης των εισοδημάτων και της επούλωσης των πληγών που προκάλεσαν οι αλλεπάλληλες και άνευ προηγουμένου φυσικές καταστροφές. Επιπλέον, ο Προϋπολογισμός που ετοιμάσαμε για το 2024 στο υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, πάνω από όλα, είναι ένας προϋπολογισμός εστιασμένος στη βελτίωση της καθημερινής ζωής, στο πεδίο της πραγματικής οικονομίας για κάθε ελληνικό νοικοκυριό, για κάθε ελληνική οικογένεια. Κι αυτό δεν είναι καθόλου κάτι αφηρημένο, δεν είναι ευσεβής πόθος - εξάλλου, η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, μέσα σε ελάχιστους μήνες από τις εθνικές εκλογές και αναλογικά σε χρόνο-ρεκόρ, έχει ήδη υλοποιήσει το 50% των προεκλογικών δεσμεύσεών της. Αλλά και ευρύτερα, σε μακροοικονομικό επίπεδο, η εικόνα όλων των ζωτικής σημασίας παραμέτρων είναι σαφώς βελτιωμένη και δικαιολογεί απόλυτα την αισιοδοξία για την πορεία της ελληνικής οικονομίας στο μέλλον. Ίσως στην παρούσα φάση να ακούγεται πιο παράδοξο από ποτέ το να μιλά κανείς για αισιοδοξία και δη για τις προοπτικές ανάπτυξης της εθνικής οικονομίας μας, τη στιγμή που μια καινούργια εστία πολέμου εμφανίστηκε στη Μέση Ανατολή. Βεβαίως, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι οι απειλές αποσταθεροποίησης εξαιτίας της νέας πολεμικής

σύγκρουσης μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων είναι μεγάλες και σοβαρές. Όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά και σε διεθνές επίπεδο. Ωστόσο, θα πρέπει να τονίσω ότι η επικαιρότητα δεν έχει μόνο αρνητικές ειδήσεις. Αντιθέτως, υπάρχουν καλά νέα που έρχονται από το εξωτερικό - και αφορούν, μάλιστα, την ελληνική οικονομία. Αυτό ακριβώς είχα την ευκαιρία να διαπιστώσω άμεσα, κατά τη διάρκεια της Ετήσιας Συνόδου του Ταμείου και της Παγκόσμιας Τράπεζας για το 2023, η οποία φιλοξενήθηκε στο Μαρακές του Μαρόκου, από τις 9 έως τις 15 Οκτωβρίου. Εκεί είχα την τιμή να εκπροσωπήσω την ελληνική κυβέρνηση, συμμετέχοντας στις εργασίες της Συνόδου, μαζί με τον γενικό διευθυντή του ΟΔΔΗΧ κ. Δημήτρη Τσάκωνα και τον αντιπρόσωπο της Ελλάδας στο ΔΝΤ κ. Μιχάλη Μασουράκη. Το πρόγραμμα των συναντήσεών μας, με κορυφαία στελέχη μερικών από τους πιο ισχυρούς φορείς και οργανισμούς της παγκόσμιας οικονομίας, ήταν πυκνό και εξαιρετικά ενδιαφέρον. Η αλήθεια είναι ότι είχαμε μια σπάνια ευκαιρία να συνομιλήσουμε διαδοχικά -και ουσιαστικά- με εκπροσώπους των μεγάλων οίκων αξιολόγησης όπως η Moody's και η Standard & Poor's (S&P), των πολυεθνικών τραπεζικών οργανισμών Morgan Stanley, Deutsche Bank, Citi, Societe Generale, BNP Paribas, του ιαπωνικού επενδυτικού κολοσσού Nomura, του Χρηματιστηρίου του Λουξεμβούργου, καθώς και με υπουργούς Οικονομικών από διάφορες χώρες. Καταρχάς, κοινός τόπος πλέον για το κύρος της χώρας μας στο εξωτερικό, όπως διαπιστώσαμε με βαθιά ικανοποίηση, είναι ότι

Εκείνο που ενδιαφέρει τους ξένους οργανισμούς είναι ότι η Ελλάδα έχει καταστεί πλέον φιλόξενη προς τις επενδύσεις.

οι ξένοι παράγοντες εκφράζουν τον θαυμασμό τους για όσα έχει επιτύχει η Ελλάδα στον οικονομικό τομέα την τελευταία τετραετία. Ακόμη και οι πλέον επιφυλακτικοί μεταξύ των χρηματοοικονομικών παραγόντων της ανώτατης περιωπής -συμπεριλαμβανομένων των, παραδοσιακά επιφυλακτικών, οίκων αξιολόγησης- συγχαίρουν την κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη για τα επιτεύγματά της. Ειδικά σε ό,τι αφορά την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων, μέσω των οποίων η εθνική οικονομία πραγματοποίησε μια θεαματική αναστροφή, ακολουθώντας πλέον τροχιά ανάπτυξης, χάρη στην οποία δόθηκε σημαντική ανάσα στα δημοσιονομικά της χώρας, αλλά και στο εισόδημα των Ελλήνων πολιτών. Όμως, εκείνο που ενδιαφέρει τους ξένους οργανισμούς είναι ότι η Ελλάδα έχει καταστεί πλέον φιλόξενη προς τις επενδύσεις. Κυρίως, χάρη στην πολιτική σταθερότητα που εγγυάται, πρώτος από όλους, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης. Δεν είναι τυχαίο ότι η αναπληρώτρια διευθύντρια του ΔΝΤ, η κυρία Πέτια Κόεβα Μπρουκς, αφού μοιράστηκε μαζί μας τις εκτιμήσεις του Ταμείου για την Ελλάδα, σύμφωνα με τις οποίες ο ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης είναι 2,5% για το 2023 και 2% για το 2024, επαίνεσε την πολύ καλή πορεία του ελληνικού Τουρισμού, καθώς και την ιδιαίτερα υψηλή εγχώρια ζήτηση. Ύστερα από μια μακρά περίοδο αρνητικών σχολίων, ήταν κάτι περισσότερο από ενθαρρυντικό το να γινόμαστε δέκτες συγχαρητηρίων από τόσο υψηλά ιστάμενους παράγοντες της παγκόσμιας οικονομικής και επενδυτικής σκηνής. Ενδεικτικά, αναφέρω ότι στις επαφές μας με τους εκπροσώπους πανίσχυρων επενδυτικών ομίλων, όπως π.χ. η Citi και η BNP, ακούσαμε κανονικούς διθυράμβους. Οι ευοίωνες ειδήσεις για την εθνική μας οικονομία θα εξακολουθήσουν να έρχονται - ακριβώς διότι, τώρα πια (και επιτέλους), υπάρχει σχέδιο.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ●

ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΆ ΚΊΝΗΤΡΑ &

ΕΠΙΧΕΙΡΕΊΝ Ευκαιρίες χρηματοδότησης για την υλοποίηση επενδυτικών σχεδίων μέσω τεσσάρων προγραμμάτων του νέου αναπτυξιακού νόμου, συνολικού ύψους 600 εκατ. ευρώ Του Σταμάτη Ζησίμου szisimou@naftemporiki.gr

ερισσότερα από 1.000 επενδυτικά σχέδια βρίσκονται στον «προθάλαμο» υπαγωγής τους στα κίνητρα του νέου αναπτυξιακού νόμου 4887/2022, καθώς αυτή τη στιγμή έχουν αξιολογηθεί, είτε αξιολογούνται, οι αιτήσεις που έχουν υποβληθεί στο πλαίσιο τεσσάρων καθεστώτων. Πρόκειται για τα καθεστώτα «Μεταποίηση - Εφοδιαστική Αλυσίδα», «Ενίσχυση Τουριστικών Επενδύσεων», «Αγροδιατροφή - Πρωτογενής Παραγωγή και Μεταποίηση Γεωργικών Προϊόντων - Αλιεία - Υδατοκαλλιέργεια» και «Επιχειρηματικότητα 360°». Το κάθε καθεστώς έχει προϋπολογισμό 150 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα 75 εκατ. ευρώ θα διατεθούν ως κεφαλαιακές ενισχύσεις [επιχορήγηση, επιδότηση χρηματοδοτικής μίσθωσης (leasing), επιδότηση του κόστους δημιουργούμενης απασχόλησης], ενώ τα υπόλοιπα 75 εκατ. ευρώ (για κάθε καθεστώς) θα διατεθούν ως ενισχύσεις με τη μορφή της φορολογικής απαλλαγής. Δηλαδή, τα επενδυτικά σχέδια που έχουν υποβληθεί στα προαναφερόμενα καθεστώτα «διεκδικούν» συνολικές ενισχύσεις της τάξεως των 600 εκατ. ευρώ. Τα δύο πρώτα καθεστώτα βρίσκονται ήδη στον δεύτερο κύκλο της προκήρυξής τους, με την προθεσμία να λήγει στις 29 Δεκεμβρίου 2023. Μάλιστα, για τη δράση «Μεταποίηση - Εφοδιαστική Αλυσίδα» έχει ολοκληρωθεί η αξιολόγηση του πρώτου κύκλου και έχουν ενταχθεί στους προσωρινούς πίνακες κατάταξης 248 επενδυτικά σχέδια, συνολικού ενισχυόμενου κόστους 640 εκατ. ευρώ. Στον πρώτο κύκλο του καθεστώτος «Ενίσχυση Τουριστικών Επενδύσεων» έχουν υποβληθεί 562 επενδυτικά σχέδια, συνολικού προϋπολογισμού 1,6 δισ. ευρώ, ωστόσο δεν έχει ολοκληρωθεί η αξιολόγησή

τους ώστε να καταρτιστούν οι προσωρινοί πίνακες κατάταξης. Στην ίδια φάση βρίσκονται και τα καθεστώτα «Αγροδιατροφή - Πρωτογενής Παραγωγή και Μεταποίηση Γεωργικών Προϊόντων - Αλιεία - Υδατοκαλλιέργεια», στο οποίο έχουν υποβληθεί 330 αιτήσεις συνολικού προϋπολογισμού 483,6 εκατ. ευρώ, και «Επιχειρηματικότητα 360°», για τα οποία εκτιμάται ότι η αξιολόγηση θα έχει ολοκληρωθεί έως το τέλος του έτους. 1. «Μεταποίηση - Εφοδιαστική Αλυσίδα» Σκοπός του καθεστώτος «Μεταποίηση - Εφοδιαστική Αλυσίδα» είναι η ενίσχυση των επενδυτικών σχεδίων που ανήκουν στον τομέα της μεταποίησης, εξαιρουμένης της μεταποίησης των γεωργικών προϊόντων, καθώς και η ενίσχυση των επενδυτικών σχεδίων στον κλάδο της εφοδιαστικής αλυσίδας, με αντικείμενο την τεχνολογική, παραγωγική, διοικητική και οργανωτική αναβάθμιση, καθώς και την καινοτόμο και εξωστρεφή ανάπτυξη και μεγέθυνση, με στόχο την ενίσχυση της ανταγωνιστικής θέσης των επιχειρήσεων στην εγχώρια και διεθνή αγορά. Το κάθε επενδυτικό σχέδιο θα πρέπει να περιλαμβάνει μία από τις εξής παρεμβάσεις:  Δημιουργία νέας μονάδας.  Επέκταση δυναμικότητας υφιστάμενης μονάδας.  Διαφοροποίηση της παραγωγής μιας μονάδας σε προϊόντα που δεν έχουν παραχθεί ποτέ ή υπηρεσίες που δεν έχουν παρασχεθεί από αυτήν, με τον όρο ότι οι ενισχυόμενες δαπάνες υπερβαίνουν τουλάχιστον κατά 200% τη λογιστική αξία των στοιχείων ενεργητικού που χρησιμοποιούνται εκ νέου, όπως η αξία αυτή έχει καταγραφεί στο φορολογικό έτος που προηγείται της αίτησης υπαγωγής του επενδυτικού σχεδίου.  Θεμελιώδης αλλαγή του συνόλου της παραγωγικής διαδικασίας υφιστάμενης μονάδας. Επί μεγάλων επιχειρήσεων απαιτείται επίσης οι ενισχυόμενες επενδυτικές δαπάνες να υπερβαίνουν τις αποσβέσεις των τριών τελευταίων φορολογικών ετών των στοιχείων του ενεργητικού, τα οποία συνδέονται με τη δραστηριότητα που πρόκειται να εκσυγχρονιστεί. Εάν δεν αποτυπώνονται σαφώς οι συνδεόμενες με τη δραστηριότητα αποσβέσεις των στοιχείων του ενεργητικού, θεωρείται ότι δεν πληρούται η ως άνω προϋπόθεση. Για τα επενδυτικά σχέδια των υπηρεσιών μεταφοράς με διαχείριση της αλυσίδας εφοδιασμού προς τρίτους (Logistics - ΚΑΔ 52.29.19.03), η παροχή υπηρεσίας σε ► ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ●

ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΑ ΚΙΝΗΤΡΑ

► εταιρείες του ίδιου ομίλου δύναται να ανέρχεται μέχρι ποσοστού 30% των συνολικά παρεχόμενων υπηρεσιών. Για τα ίδια επενδυτικά σχέδια, ο τόπος εγκατάστασής τους θα πρέπει να είναι διακριτός από εγκαταστάσεις άλλων επιχειρηματικών δραστηριοτήτων της εταιρείας ή των εταιρειών του ομίλου. Για την ίδρυση, την επέκταση ή τον εκσυγχρονισμό μονάδων παροχής υπηρεσιών εφοδιαστικής αλυσίδας, απαραίτητη προϋπόθεση, εφόσον δεν υφίστανται, είναι η υλοποίηση επενδυτικών έργων εγκατάστασης και θέσης σε λειτουργία ολοκληρωμένων συστημάτων πληροφορικής και επικοινωνιών - τηλεματικής, για την υποστήριξη των αποθηκεύσεων, των φορτοεκφορτώσεων και της εν γένει διαχείρισης των υλικών εμπορευμάτων. Στις επιλέξιμες προς ενίσχυση δαπάνες περιλαμβάνονται: Ενσώματα στοιχεία ενεργητικού:  Κατασκευή, επέκταση, εκσυγχρονισμός κτιριακών εγκαταστάσεων και ειδικών και βοηθητικών εγκαταστάσεων κτιρίων και η διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου. Αθροιστικά δεν μπορούν να υπερβαίνουν το 45% του συνόλου των επιλέξιμων δαπανών περιφερειακού χαρακτήρα. Ο ως άνω συντελεστής διαμορφώνεται στο 70% για τα επενδυτικά σχέδια των υπηρεσιών μεταφοράς με διαχείριση της αλυσίδας εφοδιασμού προς τρίτους (Logistics - ΚΑΔ: 52.29.19.03), καθώς και στο 80% για επενδυτικά σχέδια που υλοποιούνται σε κτίρια τα οποία είναι χαρακτηρισμένα ως διατηρητέα.  Αγορά του συνόλου των υφιστάμενων παγίων στοιχείων ενεργητικού, για ΜμΕ, υπό προϋποθέσεις.  Ενίσχυση της αγοράς του συνόλου ή και μέρους των υφιστάμενων παγίων στοιχείων ενεργητικού, όπως κτίρια, μηχανήματα και λοιπός εξοπλισμός επιχειρηματικής εγκατάστασης (υπό προϋποθέσεις).  Αγορά και εγκατάσταση καινούργιων σύγχρονων μηχανημάτων και λοιπού εξοπλισμού, τεχνικών εγκαταστάσεων και μεταφορικών μέσων εσωτερικής διακίνησης.  Μισθώματα χρηματοδοτικής μίσθωσης καινούργιων σύγχρονων μηχανημάτων και λοιπού εξοπλισμού.  Ειδικές και μηχανολογικές εγκαταστάσεις. Άυλα στοιχεία ενεργητικού:  Μεταφορά τεχνολογίας, αγορά δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, άδειες εκμετάλλευσης, ευρεσιτεχνίες, τεχνογνωσία και μη κατοχυρωμένες τεχνικές γνώσεις.  Συστήματα διασφάλισης ποιότητας, πιστοποιήσεις, προμήθεια και εγκατάσταση λογισμικού και συστήματα οργάνωσης της επιχείρησης. Για τις μεγάλες επιχειρήσεις, οι επιλέξιμες δαπάνες για άυλα στοιχεία ενεργητικού δεν μπορούν να υπερβούν το 30% του συνόλου των επιλέξιμων δαπανών και για τις ΜμΕ το 50%. 2. «Ενίσχυση Τουριστικών Επενδύσεων» Σκοπός του καθεστώτος «Ενίσχυση Τουριστικών Επενδύσεων» είναι η χορήγηση ενισχύσεων σε ένα ευρύ πεδίο τουριστικών επενδύσεων που αφορούν κυρίως τη δημιουργία, την επέκταση και τον εκσυγχρονισμό ολοκληρωμένης μορφής τουριστικών καταλυμάτων, με στόχο την αναβάθμιση της ποιότητας του τουριστικού προϊόντος. Τα υπαγόμενα στο εν λόγω καθεστώς επενδυτικά σχέδια αφορούν: α) Ίδρυση ή επέκταση ξενοδοχειακών μονάδων τουλάχιστον τεσσάρων αστέρων. β) Εκσυγχρονισμό ολοκληρωμένης μορφής ξενοδοχειακών μονάδων που ανήκουν ή αναβαθμίζονται σε κατηγορία τουλάχιστον τριών αστέρων μετά πενταετία από την έναρξη λειτουργίας της μονάδας ή από την ημερομηνία ολοκλήρωσης της προηγούμενης επένδυσης εκσυγχρονισμού ολοκληρωμένης μορφής της μονάδας, καθώς και εκσυγχρονισμό μη κύριων τουριστικών καταλυμάτων, εφόσον αναβαθμίζονται σε κατηγορία τουλάχιστον τριών αστέρων. γ) Επέκταση και εκσυγχρονισμό ολοκληρωμένης μορφής ξενοδοχειακών μονάδων που έχουν διακόψει τη λειτουργία τους, με την προϋπόθεση ότι στο διάστημα διακοπής δεν έχει γίνει αλλαγή χρήσης του κτιρίου και ότι μέσω της επέκτασης ή του εκσυγχρονισμού ολοκληρωμένης μορφής αναβαθμίζονται σε κατηγορία τουλάχιστον τεσσάρων αστέρων. δ) Ίδρυση, επέκταση και εκσυγχρονισμό ολοκληρωμένης μορφής τουριστικών οργανωμένων κατασκηνώσεων (camping), τα οποία ανήκουν ή αναβαθμίζονται σε κατηγορία τουλάχιστον τριών αστέρων. ε) Ίδρυση και εκσυγχρονισμό ολοκληρωμένης μορφής ξενοδοχειακών μονάδων εντός χαρακτηρισμένων παραδοσιακών ή διατηρητέων κτιρίων, τα οποία ανήκουν ή αναβαθμίζονται σε κατηγορία τουλάχιστον τριών αστέρων.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Για τη δράση «Μεταποίηση - Εφοδιαστική Αλυσίδα» έχουν ενταχθεί στους προσωρινούς πίνακες κατάταξης 248 επενδυτικά σχέδια ύψους 640 εκατ. ευρώ.

Για τους τομείς αγροδιατροφής, πρωτογενούς τομέα, αλιείας και υδατοκαλλιέργειας έχουν υποβληθεί 330 αιτήσεις, συνολικού ύψους 483,6 εκατ. ευρώ.

στ) Ίδρυση, επέκταση και εκσυγχρονισμό σύνθετων τουριστικών καταλυμάτων, όπως ορίζονται στον νόμο 4276/2014 (Α’ 155), που κατατίθενται ως ενιαία σχέδια, μη περιλαμβανομένων των προς μεταβίβαση ή μακροχρόνια μίσθωση κτιρίων και εγκαταστάσεων. ζ) Ίδρυση και εκσυγχρονισμό μη κύριων τουριστικών καταλυμάτων, εφόσον: ζα) φέρουν διακριτικό τίτλο «ξενώνας φιλοξενίας», ζβ) υλοποιούνται εντός παραδοσιακών οικισμών σε μια από τις ακόλουθες περιοχές: i) ορεινές περιοχές, σύμφωνα με την κατηγοριοποίηση της ΕΛΣΤΑΤ, εκτός των δημοτικών ενοτήτων που συνιστούν μέρος του πολεοδομικού συγκροτήματος της Αθήνας, ii) περιοχές που βρίσκονται σε απόσταση έως 30 χιλιομέτρων από τα σύνορα και iii) νησιά με πληθυσμό μικρότερο των 3.100 κατοίκων, ζγ) κατατάσσονται σε κατηγορία πέντε κλειδιών, σύμφωνα με την υπ’ αριθμ. 12868/2018 (Β’ 3119) απόφαση του υπουργού Τουρισμού, ζδ) διατηρούν ελάχιστο αριθμό είκοσι ενοικιαζόμενων δωματίων. η) Ίδρυση, επέκταση και εκσυγχρονισμό ξενοδοχείων συνιδιοκτησίας (condo hotels), όπως ορίζονται στον νόμο 4276/2014, υπό την προϋπόθεση ότι η μεταβίβαση ή η μακροχρόνια μίσθωση ενισχυόμενων τμημάτων αυτών λαμβάνει χώρα μετά τη λήξη της τήρησης των μακροχρόνιων υποχρεώσεων του φορέα της επένδυσης, με την επιφύλαξη της περ. ζ’ της παρ. 3 του άρθρου 25 του νόμου 4887/2022.

Στον πρώτο κύκλο του καθεστώτος «Ενίσχυση Τουριστικών Επενδύσεων» έχουν υποβληθεί 562 επενδυτικά σχέδια προϋπολογισμού 1,6 δισ. ευρώ.

β) της μεταποίησης των γεωργικών προϊόντων, όπως ορίζεται στην παρ. 10 του άρθρου 2 του Γενικού Απαλλακτικού Κανονισμού (ΓΑΚ), ήτοι κάθε επέμβαση επί γεωργικού προϊόντος από την οποία προκύπτει επίσης γεωργικό προϊόν, με εξαίρεση τις εργασίες εντός της γεωργικής εκμετάλλευσης που είναι απαραίτητες για την προετοιμασία προϊόντος ζωτικής ή φυτικής προέλευσης για την πρώτη του πώληση, και περιλαμβάνονται στην υπ’ αριθμ. 92172/27-09-2022 κοινή απόφαση του υπουργού και του υφυπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και του αναπληρωτή υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων «Καθορισμός ειδικών όρων, προϋποθέσεων, προδιαγραφών και περιορισμών για την υπαγωγή σε καθεστώτα ενισχύσεων του νόμου 4887/2022, επενδυτικών σχεδίων του τομέα της μεταποίησης γεωργικών προϊόντων, όπως αυτός ορίζεται στο σημείο 10 του άρθρου 2 του καν. (Ε.Ε.) αριθμ. 651/2014 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής», γ) της πρωτογενούς γεωργικής παραγωγής της περ. α’ και της μεταποίησης των γεωργικών προϊόντων της περ. β’, που δύνανται να υποβληθούν σε ένα επενδυτικό σχέδιο με δύο διακριτές ενότητες, που υλοποιούνται στην ίδια Περιφερειακή Ενότητα και αποτελούν τμήματα καθετοποιημένης μονάδας, δ) της πρωτογενούς γεωργικής παραγωγής της περ. α’ και της μεταποίησης αυτών χωρίς να προκύπτει, κατ’ ανάγκη, από την επέμβαση γεωργικό προϊόν, που δύνανται σε ένα επενδυτικό σχέδιο με δύο διακριτές ενότητες, που υλοποιούνται στην ίδια Περιφερειακή Ενότητα και αποτελούν τμήματα καθετοποιημένης μονάδας. Τα επενδυτικά σχέδια που υποβάλλονται πρέπει να έχουν ολοκληρωμένο χαρακτήρα

“

Η αξιολόγηση των αιτήσεων στο πλαίσιο και των τεσσάρων καθεστώτων αναμένεται πως θα έχει ολοκληρωθεί έως το τέλος του έτους.

Σκοπός του καθεστώτος «Επιχειρηματικότητα 360°» είναι η ενίσχυση των επενδυτικών σχεδίων που δεν συγκαταλέγονται σε ειδικά καθεστώτα.

3. «Αγροδιατροφή - Πρωτογενής Παραγωγή και Μεταποίηση Γεωργικών Προϊόντων - Αλιεία - Υδατοκαλλιέργεια» Σκοπός του παρόντος καθεστώτος «Αγροδιατροφή - Πρωτογενής Παραγωγή και Μεταποίηση Γεωργικών Προϊόντων - Αλιεία - Υδατοκαλλιέργεια» είναι η ενίσχυση επιχειρηματικών δραστηριοτήτων της πρωτογενούς γεωργικής παραγωγής και της μεταποίησης των γεωργικών προϊόντων. Τα υπαγόμενα επενδυτικά σχέδια αφορούν τους τομείς: α) της πρωτογενούς γεωργικής παραγωγής, όπως αυτή ορίζεται στο σημείο 5 του άρθρου 2 του κανονισμού (Ε.Ε.) αριθμ. 702/2014 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που υποβάλλονται από πολύ μικρές, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις και περιλαμβάνονται στην υπ’ αριθμ. 92195/27-09-2022 κοινή απόφαση του υπουργού και του υφυπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και του αναπληρωτή υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων «Καθορισμός των ειδών επενδυτικών σχεδίων του τομέα πρωτογενούς γεωργικής παραγωγής των πολύ μικρών, μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων (ΜμΕ), με ανώτατο ποσό ενίσχυσης έως 500.000 ευρώ ανά επενδυτικό σχέδιο και ανά επιχείρηση, που μπορούν να υπαχθούν σε καθεστώτα ενισχύσεων του νόμου 4887/2022 και των προδιαγραφών, πρόσθετων όρων, περιορισμών και προϋποθέσεων, καθώς και κάθε σχετικού θέματος για την παροχή των ενισχύσεων σε επενδυτικά σχέδια του τομέα αυτού»,

αρχικής επένδυσης, να υλοποιούνται σε μία Περιφερειακή Ενότητα και ειδικότερα να πληρούν μία από τις ακόλουθες προϋποθέσεις:  Δημιουργία νέας μονάδας.  Επέκταση της δυναμικότητας υφιστάμενης μονάδας.  Διαφοροποίηση της παραγωγής μιας μονάδας σε προϊόντα που δεν έχουν παραχθεί ποτέ ή υπηρεσίες που δεν έχουν παρασχεθεί από αυτήν με τον όρο, για τις μεγάλες επιχειρήσεις, ότι οι ενισχυόμενες δαπάνες υπερβαίνουν τουλάχιστον κατά 200% τη λογιστική αξία των στοιχείων ενεργητικού που χρησιμοποιούνται εκ νέου, όπως η αξία αυτή έχει καταγραφεί στο φορολογικό έτος που προηγείται της αίτησης υπαγωγής του επενδυτικού σχεδίου.  Θεμελιώδης αλλαγή του συνόλου της παραγωγικής διαδικασίας υφιστάμενης μονάδας. Επί μεγάλων επιχειρήσεων απαιτείται επίσης οι ενισχυόμενες επενδυτικές δαπάνες να υπερβαίνουν τις αποσβέσεις των τριών τελευταίων φορολογικών ετών των στοιχείων του ενεργητικού, τα οποία συνδέονται με τη δραστηριότητα που πρόκειται να εκσυγχρονιστεί. Εάν δεν αποτυπώνονται σαφώς οι συνδεόμενες με τη δραστηριότητα αποσβέσεις των στοιχείων του ενεργητικού, θεωρείται ότι δεν πληρούται η παραπάνω προϋπόθεση. 4. «Επιχειρηματικότητα 360°» Σκοπός του καθεστώτος «Επιχειρηματικότητα 360°» είναι η ενίσχυση των επενδυτικών σχεδίων που δεν συγκαταλέγονται στις κατηγορίες για τις οποίες θεσπίζονται ειδικά καθεστώτα, τα οποία αφορούν την υλοποίηση αρχικών επενδύσεων και τη δυνατότητα πραγματοποίησης πρόσθετων δαπανών, προς όφελος των επιχειρηματικών πρωτοβουλιών και της εθνικής οικονομίας. Τα υπαγόμενα επενδυτικά σχέδια αφορούν ενδεικτικά και υπό προϋποθέσεις τους παρακάτω κλάδους και υπηρεσίες:  Εξόρυξη μαρμάρων και άλλων ασβεστολιθικών λίθων.  Αφαλάτωση θαλασσινού νερού υπό προϋποθέσεις.  Παραγωγή κινηματογραφικών ταινιών, βίντεο κ.λπ.  Επενδύσεις ανάπτυξης και διαχείρισης Οργανωμένων Υποδοχέων Μεταποιητικών και Επιχειρηματικών Δραστηριοτήτων (ΟΥΜΕΔ) που υλοποιούνται σε έκταση άνω των 300 στρεμμάτων.  Υπηρεσίες γηπέδου.  Υπηρεσίες μηχανικών πλυντηρίων και υπηρεσιών σιδερωτήριων ρούχων.  Δημιουργία κέντρων αποθεραπείας και αποκατάστασης.  Παροχή υπηρεσιών οίκων ευγηρίας.  Ανακύκλωση.  Εκδοτικές δραστηριότητες ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ●

Αξιοποίηση της νευραλγικής μας θέσης O υφυπουργός Εσωτερικών, αρμόδιος για θέματα Μακεδονίας και Θράκης, Στάθης Κωνσταντινίδης, διαπιστώνει ευοίωνες προοπτικές για την οικονομία της Βόρειας Ελλάδας παρά τις εξωγενείς κρίσεις Στη Βάσω Βεγίρη vvegiri@naftemporiki.gr

ο σχέδιο της κυβέρνησης για τη στήριξη πολιτών και επιχειρήσεων στον Έβρο και στη Θεσσαλία μετά τις πρόσφατες καταστροφές, όπως τονίζει ο υφυπουργός Στάθης Κωνσταντινίδης, είναι εμπροσθοβαρές και πολυεπίπεδο, το θέμα της ανάπλασης της ΔΕΘ βρίσκεται στις τελικές αποφάσεις, ενώ το ΥΜΑΘ επιβλέπει και τα περισσότερα από 380 έργα, συνολικού ύψους 4 δισ. ευρώ, για τη Δυτική Μακεδονία του 2030 στο πλαίσιο του Σχεδίου Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης. Κύριε υπουργέ, ο ΣΒΕ κρούει κώδωνα κινδύνου για μεγαλύτερο κύμα αστυφιλίας και αποδυνάμωσης της επιχειρηματικότητας στην περιφέρεια μετά τις καταστροφές στον Έβρο και τη Θεσσαλία και ζητεί την παροχή κινήτρων. Τι θα μπορούσε ενδεχομένως να κάνει το ΥΜΑΘ σε αυτήν την κατεύθυνση; «Παρά το ασταθές διεθνές περιβάλλον, το κράτος μας καταφέρνει να βρίσκεται δίπλα στους πυρόπληκτους του Έβρου και στους πλημμυροπαθείς της Θεσσαλίας. Στηρίζει τις επιχειρήσεις που έχουν πληγεί, τα νοικοκυριά και τους συνανθρώπους μας που βρέθηκαν σε ανάγκη. Το σχέδιό μας είναι εμπροσθοβαρές και πολυεπίπεδο. Περιλαμβάνει άμεσες ενισχύσεις για τις πρώτες και αναγκαίες επεμβάσεις σε σπίτια και παραγωγικές μονάδες, επείγουσες παρεμβάσεις στις δημόσιες υποδομές, περιβαλλοντικές αποκαταστάσεις και κίνητρα για την τόνωση της οικονομίας, ώστε να σταθούν όρθιοι οι πολίτες και να μην αναγκαστούν να εγκαταλείψουν τον τόπο τους. Παράλληλα, όμως, σχεδιάζονται και μεγαλύτερης κλίμακας παρεμβάσεις, ανάλογες των ζημιών που προκλήθηκαν και των απειλών που συνεπάγονται η κλιματική κρίση και οι επιπτώσεις της σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο. Το ΥΜΑΘ παρακολουθεί την υλοποίηση του κυβερνητικού προγράμματος και των μεγάλων έργων στη Βόρεια Ελλάδα και επιταχύνει την ολοκλήρωση επενδυτικών σχεδίων και άλλων εθνικών και ευρωπαϊκών προγραμμάτων στον βαθμό των αρμοδιοτήτων του. Ενδεικτικά, μόνο στον νέο αναπτυξιακό νόμο 4887/2022 έχουν υποβληθεί στον φορέα μας 126 επενδυτικά σχέδια στους τομείς της μεταποίησης, του τουρισμού, της αγροδιατροφής και της επιχειρηματικότητας, συνολικού επιλέξιμου κόστους άνω των 229 εκατομμυρίων ευρώ. Παρά τις εξωγενείς κρίσεις, το οικονομικό κλίμα παραμένει θετικό, τα αποτελέσματα από τον τουρισμό ήταν εξαιρετικά, τα μεγάλα έργα υποδομών στη Μακεδονία και τη Θράκη προχωρούν με ικανοποιητικούς ρυθμούς, και οι προοπτικές διαφαίνονται ευοίωνες». Ποιοι θα είναι γενικότερα οι άξονες δράσης και τα

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Στάθης Κωνσταντινίδης: «Η Βόρεια Ελλάδα παράγει και εξάγει, καινοτομεί και πρωτοπορεί, επενδύει και επιχειρεί».

μέτρα του ΥΜΑΘ εφεξής για τη στήριξη της επιχειρηματικότητας στη Βόρεια Ελλάδα; «Προτεραιότητα της κυβέρνησης είναι η βιώσιμη ανάπτυξη στην ελληνική περιφέρεια και η δημιουργία θέσεων εργασίας, μέσα από την προσέλκυση νέων επενδύσεων. Εκτός των όσων προανέφερα, το υφυπουργείο Εσωτερικών, του Τομέα Μακεδονίας και Θράκης, συντονίζει αυτοδιοικητικούς και παραγωγικούς φορείς, υλοποιεί συμπράξεις μέσω του προγράμματος διασυνοριακής συνεργασίας Interreg, έχει την εποπτεία των οικοσυστημάτων καινοτομίας της Αλεξάνδρειας Ζώνης και του ThessIntec, συμμετέχει στην εφαρμογή του Σχεδίου Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης. Όπως προκύπτει από το παραπάνω πλέγμα παρεμβάσεων, η Βόρεια Ελλάδα παράγει και εξάγει, καινοτομεί και πρωτοπορεί, επενδύει και επιχειρεί, αξιοποιώντας τα πολλά συγκριτικά πλεονεκτήματά της, ανάμεσα στα οποία η νευραλγική θέση της». Η Δυτική Μακεδονία -που είναι και η περιοχή καταγωγής σας- βρίσκεται αντιμέτωπη με τη μεγάλη πρόκληση της δίκαιης (ενεργειακής) μετάβασης. Πώς θα στηρίξει το ΥΜΑΘ αυτή τη μετάβαση και σε ποιο χρονοδιάγραμμα; «Μια σημαντική διάσταση του πολυδύναμου εκσυγχρονισμού, που αποτελεί πυξίδα της κυβέρνησης, είναι η πράσινη μετάβαση, η οποία για τη Δυτική Μακεδονία εξελίσσεται σε δύο άξονες. Ο ένας αφορά την ενεργειακή μετάβαση, δηλαδή την αντικατάσταση του λιγνίτη από φιλικές στο περιβάλλον μορφές ενέργειας, και ο

δεύτερος τον παραγωγικό μετασχηματισμό της περιοχής, από τη λιγνιτική μονοκαλλιέργεια, σε ένα πλουραλιστικό αναπτυξιακό μοντέλο. Πρόκειται για ένα σχέδιο μείζονος σημασίας, το οποίο, εκτός του θετικού περιβαλλοντικού αποτυπώματος, θα δημιουργήσει περισσότερες και καλύτερες θέσεις εργασίας στην περιοχή. Εκφράζει ένα νέο αναπτυξιακό πρότυπο, το οποίο περιλαμβάνει τον ψηφιακό μετασχηματισμό της τοπικής επιχειρηματικότητας, την αναβάθμιση των δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού, την επανακατάρτισή του, την αλλαγή χρήσεων γης και δίνει έμφαση στην έρευνα και την καινοτομία. Στην προσπάθεια αυτή, το υφυπουργείο μας επιβλέπει τα περισσότερα από 380 έργα, συνολικού ύψους 4 δισ. ευρώ για τη Δυτική Μακεδονία του 2030, η οποία θα μετεξελιχθεί σε χώρο καινοτόμου ανάπτυξης και πράσινων επενδύσεων και συμμετοχή στα περιφερειακά όργανα. Πρόκειται για μια ιστορική αλλά αναγκαία αλλαγή που θα αποδειχθεί προς όφελος του τόπου μου και των συμπολιτών μου». Το θέμα της ανάπλασης του Διεθνούς Εκθεσιακού Κέντρου Θεσσαλονίκης έλαμψε διά… της απουσίας του από τις κυβερνητικές εξαγγελίες στη φετινή ΔΕΘ και όπως έχει γίνει σαφές η κυβέρνηση προσανατολίζεται προς άλλους τρόπους υλοποίησης της ανάπλασης και όχι με τον τρόπο που προέβλεπε το ΣΔΙΤ που είχε αρχικά συμφωνηθεί, με έντονα πιθανολογούμενο μάλιστα και το σενάριο της ιδιωτικοποίησης. Ως προϊστάμενος υπουργός της ΔΕΘ, τι νεότερο μπορείτε να μας πείτε για το θέμα και πόσο σύντομα θα έχουμε εξελίξεις; «Η υπόθεση της ανάπλασης της Διεθνούς Εκθέσεως Θεσσαλονίκης έχει ωριμάσει και πλέον βρισκόμαστε στις τελικές αποφάσεις. Η αναβάθμιση της ΔΕΘ ήταν, είναι και παραμένει σταθερή πρόθεση και επιδίωξη της κυβέρνησης. Προς αυτήν την κατεύθυνση, από τις εξεταζόμενες προτάσεις σύμπραξης δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, θα πρέπει να προταχθεί εκείνη που θα διασφαλίζει ισόρροπα την ιστορία του φορέα, την άρρηκτη σχέση του με την πόλη και τους κατοίκους, την παρουσία και το μέλλον του στο διεθνές ανταγωνιστικό εκθεσιακό πεδίο και φυσικά τη βιωσιμότητά του. Προφανώς, η ανάπλαση εγκαταστάσεων και υποδομών θα σηματοδοτήσει τον μετασχηματισμό της λειτουργίας του φορέα ώστε να γίνει τα επόμενα χρόνια πιο λειτουργικός και πιο επιδραστικός στο οικονομικό και επιχειρηματικό περιβάλλον. Σε κάθε περίπτωση, η ΔΕΘ δεν είναι μόνο ένα κομμάτι της ιστορίας της Θεσσαλονίκης, αλλά ο μεγαλύτερος εθνικός εκθεσιακός θεσμός, ο καθρέφτης των πολιτικών και οικονομικών εξελίξεων στην πατρίδα μας και πεδίο ανάδειξης της περιφερειακής δυναμικής και ανάπτυξης».

Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η Δ Η Μ Ο Κ ΡΑΤ Ι Α

Υπουργείο Ανάπτυξης

Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η Δ Η Μ Ο Κ ΡΑΤ Ι Α

Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών

Η υποστηριζόμενη χρηματοδότηση πραγματοποιείται από το Ταμείο με την επωνυμία «Development Law Financial Instrument Guarantee Fund (DeLFI GF)» που διαχειρίζεται η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα Α.Ε. (HDB) με πόρους που χρηματοδοτούνται από το Ελληνικό Δημόσιο μέσω του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων.

Εξασφαλίστε την απρόσκοπτη υλοποίηση του Επενδυτικού σας Σχεδίου, που έχει ενταχθεί στον Αναπτυξιακό Νόμο Ν.4887/2022, με το πρόγραμμα Ταμείο Εγγυοδοσίας «Development Law Financial Instrument Guarantee Fund (DeLFI GF)» και με Εγγύηση 80% της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας (HDB). Προσφέρουμε συμβουλευτική τραπεζική και τεχνική στήριξη σε κάθε στάδιο της επένδυσης παρέχοντας τα απαραίτητα κεφάλαια με ιδιαίτερα ελκυστικούς όρους: • Ευέλικτο σχήμα αποπληρωμής σύμφωνα με την πρόοδο εργασιών • Προεξόφληση της επιχορήγησης του Αν. Νόμου • Δυνατότητα επιλογής σταθερού ή/και κυμαινόμενου επιτοκίου. Απευθυνθείτε σήμερα στον Επιχειρηματικό Σύμβουλο Gold της Alpha Bank, για άμεση δέσμευση των σχετικών πόρων των Προγραμμάτων.

Εξελίξτε τη δυναμική της επιχείρησής σας

Η χρηματοδότηση πραγματοποιείται με την Εγγύηση που παρέχεται από το Ταμείο Εγγυοδοσίας της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας, που χρηματοδοτείται από το Ελληνικό Δημόσιο.

Alpha Bank. Η πρώτη Τράπεζα στη Χρηματοδότηση Επιχειρήσεων το 2022

alpha.gr

KX_EAT_DeLFI_243x304.indd 1

9/11/23 11:08 AM

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ●

Επιτροπής 2003/361/ΕΚ. Με τον όρο νεοσύστατες ορίζονται οι επιχειρήσεις για τις οποίες δεν έχει παρέλθει δωδεκάμηνο συνεχούς λειτουργίας από την ημερομηνία έναρξης της επιχείρησης έως και την ημερομηνία προκήρυξης της δράσης. Οι επιλεγμένοι επιλέξιμοι κωδικοί αριθμοί δραστηριοτήτων (ΚΑΔ) θα ορισθούν στην αναλυτική πρόσκληση της δράσης. Σε αυτούς δεν θα περιλαμβάνονται εκείνοι που σχετίζονται με την ενίσχυση επιχειρήσεων στους κλάδους της Εστίασης, του Λιανικού Εμπορίου και του Τουρισμού. Οι βασικές προϋποθέσεις συμμετοχής των δυνητικά ωφελούμενων επιχειρήσεων είναι οι ακόλουθες:

ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ

προϋπολογισμός του προγράμματος που επονομάζεται «Ενίσχυση της Ίδρυσης και Λειτουργίας Νέων Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων» ανέρχεται στα 190 εκατ. ευρώ (δημόσια δαπάνη) και θα επιχορηγηθούν επενδυτικά σχέδια επιλέξιμου προϋπολογισμού από 40.000 ευρώ έως και 400.000 ευρώ, με την ένταση της ενίσχυσης (επιδότησης) να ανέρχεται στο 45% επί των υποβαλλόμενων δαπανών. Στη δράση, που βρίσκεται σε καθεστώς προδημοσίευσης, μπορούν να υποβάλλουν πρόταση υπό ίδρυση και νεοσύστατες μεσαίες, μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις, όπως αυτές ορίζονται στη Σύσταση της

ΕΩΣ ΚΑΙ 45% ΓΙΑ ΔΑΠΑΝΕΣ ΙΔΡΥΣΗΣ ΜμΕ

Χρηματοδοτικά κίνητρα για την ίδρυση και τη λειτουργία νέων μικρομεσαίων επιχειρήσεων παρέχει το πρόγραμμα του Επιχειρησιακού Προγράμματος Ανταγωνιστικότητα -Επιχειρηματικότητα- Καινοτομία του ΕΣΠΑ 2021 - 2027 Του Σταμάτη Ζησίμου szisimou@naftemporiki.gr

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

 Να πραγματοποιήσουν επένδυση αποκλειστικά σε μία Περιφέρεια.  Να δραστηριοποιηθούν αποκλειστικά σε επιλέξιμους ΚΑΔ, όπως αυτοί θα ορίζονται στην αναλυτική πρόσκληση που αναμένεται να εκδοθεί, καθ’ όλη τη διάρκεια υλοποίησης του επενδυτικού τους σχεδίου. Οι νεοσύστατες να έχουν έναρξη μόνο σε επιλέξιμους ΚΑΔ της δράσης.  Να προσκομίσουν ακριβή στοιχεία και δεδομένα χωροθέτησης του τόπου υλοποίησης της επένδυσης επί συγκεκριμένου ακινήτου (γήπεδο, κτίριο ή άλλου είδους αυτοτελής χώρος).  Να διαθέτουν εγκεκριμένη

άδεια δόμησης ή κατ’ ελάχιστον κατατεθειμένη αίτηση έκδοσης αυτής σε περιπτώσεις ανέγερσης και αποπεράτωσης κτιρίων από την ημερομηνία έναρξης ηλεκτρονικής υποβολής που θα ορισθεί στην προκήρυξη.  Να προσκομίσουν στοιχεία των δικαιωμάτων χρήσης (κυριότητα, επικαρπία, μίσθωση) που κατέχουν επί του ακινήτου.  Να προσκομίσουν Βεβαίωση Χρήσης γης για τον ανωτέρω τόπο υλοποίησης της επένδυσης.  Να προσκομίσουν αποδεικτικά στοιχεία εξασφάλισης της Ιδιωτικής Συμμετοχής σε ποσοστό που θα ορισθεί στην αναλυτική πρόσκληση.

 Να πληρούν τις προϋποθέσεις εφαρμογής του Καν. ΕΕ 1407/2013 (De Minimis) στον οποίο στηρίζεται η δράση. Το σύνολο των προϋποθέσεων συμμετοχής θα ορισθεί στην αναλυτική πρόσκληση της δράσης. Επισημαίνεται ότι:  θα πρέπει να παραμείνει ίδια η εταιρική/μετοχική σύνθεση του επενδυτικού σχεδίου κατά την υλοποίηση, μέχρι την ολοκλήρωση του φυσικού και οικονομικού αντικειμένου και την αποπληρωμή της επένδυσης και για μία πενταετία από αυτήν  δεν είναι επιτρεπτή η συμμετοχή φυσικού/νομικού προσώπου ως εταίρου/μετόχου σε περισσότερες από μία υποβαλλόμενες αιτήσεις χρηματοδότησης  δεν είναι επιτρεπτή η συμμετοχή φυσικού/ νομικού προσώπου ως εταίρου αν διαθέτει ήδη επιχειρηματική δραστηριότητα σε λειτουργία στον ΚΑΔ (διψήφια ανάλυση) της επένδυσης στην ίδια ή σε άλλη περιφέρεια.  δεν είναι επιτρεπτή η ουσιώδης αλλαγή του φυσικού αντικειμένου του έργου και του σχετικού ΚΑΔ επένδυσης κατά την υλοποίηση, μέχρι την ολοκλήρωση του φυσικού και οικονομικού αντικειμένου και την αποπληρωμή της επένδυσης και για μία πενταετία από αυτήν. Για παράδειγμα, δεν είναι επιτρεπτή η αλλαγή δραστηριότητας από ΚΑΔ Μεταποίησης σε ΚΑΔ Υπηρεσιών και το αντίστροφο. Όπως προαναφέρθηκε, ο επιχορηγούμενος προϋπολογισμός κάθε επενδυτικού σχεδίου κυμαίνεται από 40.000 ευρώ έως 400.000 ευρώ και η επιχορήγηση θα ανέρχεται σε ποσοστό 45% επί των υποβαλλόμενων δαπανών. Ωστόσο, το ποσοστό ενίσχυσης μπορεί να προσαυξάνεται κατά (α) 10% εφόσον η επένδυση πραγματοποιηθεί σε απομακρυσμένη ή πυρόπληκτη ή πλημμυροπαθή περιοχή ή μικρά νησιά και (β) επιπλέον κατά 5% με την επίτευξη του στόχου της απασχόλησης τουλάχιστον μίας (1) Ετήσιας Μονάδας Εργασίας (ΕΜΕ), τον πρώτο χρόνο μετά την ολοκλήρωση της επένδυσης. Η διάρκεια υλοποίησης του φυσικού και οικονομικού αντικειμένου του επενδυτικού σχεδίου θα είναι αυστηρά 24 μήνες, μη επιδεχόμενη οποιαδήποτε παράταση.

Επιλέξιμες δαπάνες Οι βασικές κατηγορίες επιλέξιμων δαπανών είναι οι εξής:  Κτίρια, εγκαταστάσεις και περιβάλλων χώρος  Μηχανήματα - Εξοπλισμός  Ψηφιακός εξοπλισμός και λογισμικό

 Λοιπός εξοπλισμός  Ενισχύσεις πρώτης λειτουργίας (εκκίνησης ΜμΕ)  Δαπάνες προβολής και εξωστρέφειας  Τεχνικές μελέτες  Συμβουλευτικές υπηρεσίες  Μεταφορικά μέσα  Έμμεσες δαπάνες (έως 7% επί των επιλέξιμων άμε-

σων δαπανών του επενδυτικού σχεδίου) Οι επιλέξιμες κατηγορίες δαπανών καθώς και το μέγιστο ανώτατο όριο αυτών θα ορισθούν στην αναλυτική πρόσκληση της δράσης. Ως ημερομηνία έναρξης επιλεξιμότητας δαπανών ορίζεται η ημερομηνία προκήρυξης της δράσης. Υποβολή αιτήσεων Οι αιτήσεις χρηματοδότησης θα υποβάλλονται μόνον ηλεκτρονικά χωρίς την προσκόμιση φυσικού φάκελου δικαιολογητικών μέσω του Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος Διαχείρισης Κρατικών Ενισχύσεων (ΟΠΣΚΕ). Η προθεσμία και ο τρόπος υποβολής, τα απαιτούμενα δικαιολογητικά, οι υποχρεώσεις των δικαιούχων καθώς και οι λοιποί όροι υλοποίησης θα περιγραφούν στην αναλυτική πρόσκληση της δράσης. Κατά την αξιολόγηση και τον έλεγχο των αιτήσεων θα γίνουν διασταυρώσεις μέσω Εθνικών Βάσεων Δεδομένων, ώστε να επαληθευθεί η ακρίβεια των στοιχείων που περιέχονται σε αυτές και να αποφευχθούν φαινόμενα απάτης σε βάρος του ενωσιακού προϋπολογισμού. Η μεθοδολογία που θα εφαρμοστεί για την αξιολόγηση της δράσης είναι η Συγκριτική Αξιολόγηση. Αρχικά θα διενεργείται έλεγχος προϋποθέσεων συμμετοχής και στη συνέχεια θα βαθμολογούνται βάσει κριτηρίων που θα ορισθούν στην αναλυτική πρόσκληση και στα οποία, ενδεικτικά, μπορούν να περιλαμβάνονται τα ακόλουθα:  η περιγραφή, σαφήνεια, πληρότητα και βιωσιμότητα του επενδυτικού σχεδίου  η εμπειρία και συνάφεια των γνώσεων εταίρων / μετόχων της επιχείρησης για την υλοποίηση του επενδυτικού σχεδίου  η εξασφάλιση Ιδιωτικής Συμμετοχής με βαθμολόγηση της διαθεσιμότητας των κεφαλαίων των εταίρων/ μετόχων  η ωριμότητα του επενδυτικού σχεδίου όσον αφορά τις απαιτούμενες άδειες για την έναρξη υλοποίησής του  η ρεαλιστικότητα του χρονοδιαγράμματος υλοποίησης  η συνέπεια με την Εθνική Στρατηγική Έξυπνης Εξειδίκευσης 2021-2027. Καθώς η αξιολόγηση θα είναι συγκριτική, ως ελάχιστη αποδεκτή συνολική βαθμολογία για την έγκριση ενός επενδυτικού σχεδίου ορίζεται ο βαθμός 60

“

O επιχορηγούμενος προϋπολογισμός κάθε επενδυτικού σχεδίου κυμαίνεται από 40.000 ευρώ έως 400.000 ευρώ. Ωστόσο, το ποσοστό ενίσχυσης μπορεί να προσαυξάνεται.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

ΑΡΘΡΟ ●

Σε σωστό μονοπάτι η κοινωνική ασφάλιση Η συνέχιση του μεταρρυθμιστικού έργου της κυβέρνησης στα πεδία της εργασίας και της κοινωνικής ασφάλισης αυξάνει την ανθεκτικότητα του ασφαλιστικού μας συστήματος και βοηθά στην ανάπτυξη της οικονομίας σε βάθος χρόνου

Η Πάνος Τσακλόγλου Υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

ανάπτυξη της οικονομίας και η σταθερότητα του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης αποτελούν τις δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Είναι πολύ δύσκολο να υπάρχει υγιές ασφαλιστικό σύστημα χωρίς υγιή οικονομία, αλλά και το αντίστροφο. Συνεπώς, οφείλουμε να παραμείνουμε προσηλωμένοι στην προσπάθεια επίτευξης υψηλών ρυθμών ανάπτυξης και βελτίωσης της παραγωγικότητας. Οι παράγοντες αυτοί οδηγούν σε αύξηση της απασχόλησης, υψηλότερους μισθούς και υψηλότερα έσοδα από φόρους και ασφαλιστικές εισφορές - αναγκαία προϋπόθεση για τη σταθερότητα του ασφαλιστικού συστήματος. Ας μην ξεχνάμε ότι σε μια συνολική ετήσια συνταξιοδοτική δαπάνη της τάξεως των 30 δισ. ευρώ, μόλις το 50% χρηματοδοτείται από τις καταβληθείσες ασφαλιστικές εισφορές, ενώ το υπόλοιπο 50% από τη γενική φορολογία. Υπό το ανωτέρω πλαίσιο, βρισκόμαστε στο σωστό μονοπάτι. Ο ρυθμός ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας ανήλθε στο 5,6% την προηγούμενη χρονιά, ενώ και φέτος εκτιμάται στο 2,3%, υπερτριπλάσιος σε σχέση με τον μέσο όρο της Ευρωζώνης (0,7%), και ενώ, σύμφωνα με τις προβλέψεις του προϋπολογισμού, η επίδοση της επόμενης χρονιάς αναμένεται να είναι γύρω στο 3%. Ταυτόχρονα, το 2024 προβλέπεται επιπλέον μείωση στο έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, ενώ και η μείωση της ανεργίας προβλέπεται να συνεχισθεί (12,5% το 2022, 11,2% το 2023 και 10,6% το 2024). Σε συνέχεια του μεταρρυθμιστικού έργου της προηγούμενης τετραετίας -με πιο εμβληματική ίσως μεταρρύθμιση τη σύσταση του Ταμείου Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης (ΤΕΚΑ) για τους νέους ασφαλισμένους, που ως στόχους είχε τη μείωση της έκθεσης του ασφαλιστικού μας συστήματος στον δημογραφικό κίνδυνο, την εξασφάλιση υψηλότερων συντάξεων για τους νέους συνταξιούχους, τη δημιουργία κεφαλαίου τμήμα του

οποίου θα επενδυθεί για την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας, αλλά και τη μείωση των κινήτρων για ανασφάλιστη εργασία-, το υπουργείο Εργασίας έφερε νομοσχέδιο για τη μεταρρύθμιση του θεσμικού πλαισίου της προαιρετικής Επαγγελματικής Ασφάλισης, με στόχο την περαιτέρω ενίσχυση του εισοδήματος των μελλοντικών συνταξιούχων. Η εν λόγω μεταρρύθμιση προβλέπει τη διευκόλυνση της δημιουργίας πολυεργοδοτικών ταμείων -κάτι ιδιαίτερα σημαντικό για τη χώρα μας, όπου η μισθωτή εργασία απασχολείται κυρίως σε μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις-, την εισαγωγή πρακτικών καλής διακυβέρνησης, την ενδυνάμωση της εποπτείας τους και τον εξορθολογισμό της φορολογικής μεταχείρισης των παροχών τους, στα πρότυπα των περισσοτέρων χωρών της Ε.E. Ακόμη, περιλαμβάνει μια πολύ σημαντική διάταξη για την ενθάρρυνση της απασχόλησης των συνταξιούχων. Ειδικότερα, καταργείται η περικοπή του 30% της σύνταξης όσων επιλέξουν να εργαστούν. Αντ’ αυτής θεσπίζεται μη ανταποδοτικός πόρος υπέρ e-ΕΦΚΑ, για τους μεν μισθωτούς σε ύψος 10% επί της αμοιβής τους, για τους δε αυτοαπασχολούμενους στο 50% της ασφαλιστικής τους κλάσης για κύρια σύνταξη, κάτι που ευνοεί τη συντριπτική πλειοψηφία των εργαζόμενων συνταξιούχων σε σύγκριση με το υφιστάμενο καθεστώς. Επίσης, στο ίδιο νομοσχέδιο ενοποιούμε τους κανόνες απόδοσης επικουρικής σύνταξης για όλα τα πρώην ταμεία, θέτοντας ως προϋπόθεση τη συμπλήρωση 15ετίας εισφορών

Η μεταρρύθμιση προβλέπει τη διευκόλυνση της δημιουργίας πολυεργοδοτικών ταμείων - κάτι ιδιαίτερα σημαντικό για τη χώρα μας, όπου η μισθωτή εργασία απασχολείται κυρίως σε μικρές επιχειρήσεις.

επικουρικής ασφάλισης, είτε σε έναν φορέα, είτε με διαδοχική ασφάλιση (υιοθετώντας δηλαδή ό,τι ισχύει στο πρώην ΙΚΑ). Με αυτόν τον τρόπο αναμένεται η μείωση των εκκρεμών επικουρικών συντάξεων. Πέραν της νομοθεσίας, σε συνέχεια των προσπαθειών της προηγούμενης τετραετίας που οδήγησαν σε κατακόρυφη μείωση του αριθμού των εκκρεμών συντάξεων, γίνονται σημαντικές παρεμβάσεις για τον εκσυγχρονισμό του e-ΕΦΚΑ. Έχουν ήδη ξεκινήσει να υλοποιούνται δύο πολύ μεγάλα έργα: (i) η ανάπτυξη του νέου Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος που θα επιτρέψει τη διαλειτουργικότητα 88 διαφορετικών βάσεων δεδομένων του Φορέα και (ii) η ψηφιοποίηση του χαρτώου ιστορικού ασφάλισης των ασφαλισμένων, κάτι που θα οδηγήσει στην ταχύτερη έκδοση των συνταξιοδοτικών αποφάσεων. Παράλληλα, συνεχίζεται σταδιακά η ανάπτυξη της επενδυτικής λειτουργίας του ΤΕΚΑ. Την αμέσως επόμενη περίοδο θα προσφέρεται στους ασφαλισμένους το προκαθορισμένο (default) χαρτοφυλάκιο επενδύσεων, ενώ στη συνέχεια θα προσφέρονται, επιπλέον, κατάλληλα διαμορφωμένα συνταξιοδοτικά προϊόντα κύκλου ζωής. Παρά, συνεπώς, την αβεβαιότητα στο ευρύτερο οικονομικό περιβάλλον, τη γεωπολιτική αστάθεια της περιοχής μας, αλλά και την απειλή της δημογραφικής γήρανσης, η απρόσκοπτη συνέχιση του μεταρρυθμιστικού έργου της κυβέρνησης στα πεδία της εργασίας και της κοινωνικής ασφάλισης, που στόχο έχει μεταξύ άλλων τη μείωση της ανεργίας, την απρόσκοπτη ένταξη των γυναικών και των νέων στην αγορά εργασίας, την ενθάρρυνση των συνταξιούχων να συνεχίσουν να εργάζονται εφόσον το επιθυμούν, και την αυστηρή τήρηση των υφισταμένων κανόνων λειτουργίας του ασφαλιστικού συστήματος, αυξάνει την ανθεκτικότητα του ασφαλιστικού μας συστήματος και βοηθά στην ανάπτυξη της οικονομίας σε βάθος χρόνου.

Είστε εξαγωγέας;

Η Export Credit Greece, στα 35 χρόνια λειτουργίας της, στηρίζει τις ελληνικές επιχειρήσεις που πραγματοποιούν διεθνείς συναλλαγές ή επενδύσεις παρέχοντας στους Έλληνες εξαγωγείς: Εξαγωγικές Πιστώσεις ― Εγγυήσεις ― Χρηματοδότηση www.ecg.gr

Στηρίζουμε την ανάπτυξη των ελληνικών εξαγωγών

ΑΡΘΡΟ ●

Ισχυρή αναπτυξιακή τράπεζα για μια νέα οικονομία Η περιορισμένη πρόσβαση των ΜμΕ σε πηγές χρηματοδότησης, η ανάγκη ενεργειακής μετάβασης της οικονομίας και η δημιουργία βιώσιμων έργων υποδομής είναι μερικές από τις προκλήσεις που χρήζουν αντιμετώπισης

Η Γιώργος Ζαββός Πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας (ΕΑΤ)

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

οικονομία μας βγαίνει από μια μακρά περίοδο κρίσης, με το ελληνικό τραπεζικό σύστημα -χάρη στην αναπτυξιακή πολιτική της κυβέρνησης του Κυριάκου Μητσοτάκη και των μεταρρυθμίσεων που υλοποίησε, μεταξύ των οποίων και η ριζική μείωση του όγκου των μη εξυπηρετούμενων δανείων μέσω του σχεδίου «Ηρακλής» αλλά και η πρόσφατη απόκτηση της επενδυτικής βαθμίδας- να βρίσκεται σε μια ανοδική πορεία. Ωστόσο, οι προκλήσεις μετασχηματισμού του οικονομικού μοντέλου της χώρας παραμένουν ισχυρές. Η περιορισμένη πρόσβαση των ΜμΕ σε πηγές χρηματοδότησης, η ανάγκη ενεργειακής μετάβασης της οικονομίας και η ανάπτυξη βιώσιμων έργων υποδομής είναι μερικές από αυτές που χρήζουν αντιμετώπισης. Η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα-HDB, ως η μόνη αναπτυξιακή τράπεζα της χώρας μας, παρέχει χρηματοδοτήσεις με μακροπρόθεσμο χαρακτήρα (π.χ. αποπληρωμή δανείων 10 ετών και με περίοδο χάριτος 36 μηνών), διευκολύνοντας την υλοποίηση έργων που έχουν ικανό χρόνο ωρίμανσης, όπως έργα υποδομής και έργα καινοτομίας. Επιμερίζει τους αναλαμβανόμενους κινδύνους σε συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα, καθιστώντας έτσι τα έργα πιο ελκυστικά για τους ιδιώτες επενδυτές. Αυτό γίνεται παρέχοντας εγγυήσεις δανείων ύψους έως 80%, αλλά και με τη συγχρηματοδότηση δανείων. Με αυτόν τον ισότιμο επιμερισμό κινδύνων καθίσταται δυνατή η χρηματοδότηση έργων που διαφορετικά δεν θα ήταν εφικτό. Με τη στήριξη της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας-HDB μειώνεται το κόστος χρηματοδότησης για τις επιχειρήσεις, ιδιαίτερα σε περιόδους ανόδου του πληθωρισμού και αύξησης των επιτοκίων. Ενδεικτικά, τον

Σεπτέμβριο τα επιτόκια χρηματοδότησης μέσω της ΕΑΤ έφτασαν στο 3,68%, έναντι των επιτοκίων της αγοράς που έφταναν το 7,14%. Αποτελεί ένα σημαντικό μηχανισμό μόχλευσης δημοσίων πόρων και προσέλκυσης ιδιωτικών, καθώς αξιοποιεί τα χρηματοδοτικά της εργαλεία, ώστε για κάθε 1 ευρώ δημοσίων πόρων που διαθέτει η HDB, 3 ευρώ συνολικά διατίθενται στην αγορά. Μεγιστοποιεί τις συνέργειες με τις εμπορικές τράπεζες και τους άλλους χρηματοδοτικούς οργανισμούς, συμβάλλοντας στη βέλτιστη και, κυρίως, χωρίς αποκλεισμούς κατανομή των πόρων. Παράλληλα, διατηρεί άριστες σχέσεις με ευρωπαϊκούς χρηματοδοτικούς οργανισμούς, όπως η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕ), για τη διάθεση νέων χρηματοδοτικών εργαλείων στην ελληνική αγορά. Ένα παράδειγμα αποτελεί η πρόσφατη συνεργασία, ύψους 400 εκατ. ευρώ, με την ΕΤΕ, βάσει της οποίας δημιουργήθηκαν τρία νέα προγράμματα για ΜμΕ, το «Δάνεια Ρευστότητας Επιχειρήσεων», το «Πράσινα Συγχρηματοδοτούμενα Δάνεια», το «Δάνεια Ψηφιακής Αναβάθμισης», τα οποία θα διαθέσουν συνολικά πάνω από 2 δισ. ευρώ νέα δάνεια. Ήδη είναι διαθέσιμη η πρώτη δόση ύψους 1,3 δισ.

Η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα τα τελευταία τέσσερα χρόνια έχει χρηματοδοτήσει περισσότερα από 45.000 νέα δάνεια προς επιχειρήσεις, με το ύψος τους να ανέρχεται σε 9,4 δισ. ευρώ. Το 75% αυτών των χρηματοδοτήσεων απευθύνεται σε επιχειρήσεις με έως 10 άτομα προσωπικό.

ευρώ για τα δάνεια των ΜμΕ, με σημαντική ανταπόκριση από τις επιχειρήσεις. Η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα τα τελευταία τέσσερα χρόνια έχει χρηματοδοτήσει περισσότερα από 45.000 νέα δάνεια προς επιχειρήσεις, με το ύψος τους να ανέρχεται σε 9,4 δισ. ευρώ. Έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στην ενίσχυση των πολύ μικρών επιχειρήσεων, καθώς το 75% αυτών των χρηματοδοτήσεων απευθύνεται σε επιχειρήσεις με έως 10 άτομα προσωπικό και το 81% σε επιχειρήσεις με έως 2 εκατ. ευρώ κύκλο εργασιών. Αυτή η κατηγορία επιχειρήσεων είναι που αντιμετωπίζει και τις σημαντικότερες δυσκολίες πρόσβασης σε πηγές χρηματοδότησης. Στήριξε την αναβίωση της κοινωνικής στεγαστικής πολιτικής στη χώρα, μέσω της ανάληψης διαχείρισης του προγράμματος «Σπίτι μου» της ΔΥΠΑ, με περίπου 9.500 δάνεια ύψους 1 δισ. ευρώ. Τέλος, έχει σημαντικό αντίκτυπο της δραστηριότητάς της στην απασχόληση και στη συμβολή στο ΑΕΠ, καθώς μέσω των χρηματοδοτήσεών της υποστηρίχθηκαν περισσότερες από 306.000 θέσεις εργασίας, ενώ υπήρξε και πρόσθετη συμβολή στο ΑΕΠ της χώρας κατά 7,7 δισ. ευρώ. Η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα - HDB προσφέρει την τεχνογνωσία και τους πόρους που απαιτούνται για τη στήριξη της βιώσιμης ανάπτυξης, της ενεργειακής μετάβασης και την ενίσχυση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Επιδιώκει την εξωστρέφεια που είναι συνυφασμένη με την απόκτηση της ευρωπαϊκής πιστοποίησης (Πυλώνας Αξιολόγησης) που θα προσφέρει την άμεση και διευρυμένη πρόσβαση της HDB στην άντληση ευρωπαϊκών κονδυλίων και ιδιαίτερα εκείνων που προορίζονται για μη κράτη-μέλη (Δυτ. Βαλκάνια, Μεσόγειος, Ουκρανία), κρίσιμης σημασίας για τα ελληνικά συμφέροντα. Στοχεύει να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στην υλοποίηση της φιλόδοξης αναπτυξιακής πολιτικής της κυβέρνησης μέσω καινοτόμων χρηματοδοτικών εργαλείων. Στη νέα αυτή συγκυρία της οικονομικής ανάταξης και της ανοδικής πορείας του τραπεζικού συστήματος -που σηματοδοτεί η επενδυτική βαθμίδα- την οποία πέτυχαν οι ρεαλιστικές πολιτικές της κυβέρνησης, η Ελλάδα χρειάζεται μια ισχυρή αναπτυξιακή τράπεζα ως έναν βασικό χρηματοδοτικό συντελεστή, που μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο στη στήριξη των φιλόδοξων αναπτυξιακών στόχων και τον μετασχηματισμό του παραγωγικού μοντέλου της χώρας. Μια αναπτυξιακή τράπεζα η οποία θα στηρίζει με καινοτόμα χρηματοδοτικά εργαλεία τις ΜμΕ στη μετάβασή τους στη βιώσιμη ανάπτυξη, στην ενεργειακή μετάβαση χωρίς εξαιρέσεις και θα προωθεί την καινοτομία και την εξωστρέφεια.

τα 920 εκατ. ευρώ ανήλθε το ύψος των νέων δανείων που χορηγήθηκαν από την Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα (HDB) το εννεάμηνο Ιανουαρίου - Σεπτεμβρίου 2023 στο πλαίσιο της συνεργασίας της με τις εμπορικές και συνεταιριστικές τράπεζες για την τόνωση της ρευστότητας. Το ποσό αυτό αντιστοιχεί σε 4.400 νέα δάνεια που κατευθύνθηκαν στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 75% των επιχειρήσεων που λαμβάνουν τη στήριξη μέσω των προγραμμάτων της HDB είναι επιχειρήσεις με προσωπικό έως 10 άτομα, ενώ το 81% των επιχειρήσεων έχει κύκλο εργασιών 2 εκατ. ευρώ. Τα χρηματοδοτικά εργαλεία της HDB έρχονται να καλύψουν σημαντικό τμήμα του «κενού» ρευστότητας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και στόχος της διοίκησής της και του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών είναι η διεύρυνση του αριθμού των μικρών επιχειρήσεων που μπορούν να έχουν πρόσβαση στο τραπεζικό σύστημα, από τις περίπου 50.000

σήμερα, σε πάνω από 110.000. Επισημαίνεται ότι από το 2019 έως και τον Σεπτέμβριο του 2023 μέσω της Αναπτυξιακής Τράπεζας έχουν δοθεί δάνεια συνολικού ύψους 9,431 δισ. ευρώ. Αυτή τη στιγμή, η HDB έχει ενεργά 9 χρηματοδοτικά εργαλεία και το συνολικό ποσό που μπορεί να δοθεί μέσα από αυτά ανέρχεται στα σχεδόν 2,7 δισ. ευρώ. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι τα δάνεια προς τις ΜμΕ χορηγούνται με ευνοϊκούς όρους, δηλαδή, είτε με επιδότηση επιτοκίου που ανέρχεται έως και το 50%, είτε με εγγύηση έως και 80% όταν τα δάνεια προέρχονται από εγγυοδοτικό ταμείο. Πέραν όμως των ευνοϊκών όρων, σημαντική διευκόλυνση, αλλά και αύξηση του αριθμού των υπό δανειοδότηση επιχειρήσεων, παρέχεται από τη διαδικασία υποβολής αιτήσεων, καθώς αυτή γίνεται μέσω της πλατφόρμας Know Your Customer (KYC), την οποία δημιούργησε η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα με αποκλειστικό στόχο τη διευκόλυνση των ΜμΕ.

Δάνεια Ρευστότητας Επιχειρήσεων Πράσινα Συγχρηματοδοτούμενα Δάνεια Επιχειρηματική Χρηματοδότηση ΤΕΠΙΧ ΙΙ Δάνεια Ψηφιακής Αναβάθμισης

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

250

Του Σταμάτη Ζησίμου szisimou@naftemporiki.gr

375

Χρηματοδοτήσεις 920 εκατ. ευρώ από την HDB σε συνεργασία με τις εμπορικές και συνεταιριστικές τράπεζες για την ανάπτυξη και την τόνωση της ρευστότητας του «επιχειρείν»

500

4.400 ΝΈΑ ΔΆΝΕΙΑ ΈΛΑΒΑΝ ΣΤΟ 9ΜΗΝΟ ΟΙ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΊΕΣ

Τ Α Ε Ρ Γ Α Λ Ε Ι Α Μ Ε Τ Ο Ν Υ Ψ Η Λ Ο Τ Ε Ρ Ο Π Ρ Ο Ϋ Π Ο Λ Ο Γ Ι Σ Μ Ο (ποσά σε εκατ. ευρώ)

730

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ●

1Law Financial Instrument Guarantee

2 Δάνεια (Green Co-Financing Loans)

3 (Digitalization Co-Financing Loans)

Το Ταμείο Εγγυοδοσίας «Development Law Financial Instrument Guarantee Fund (DeLFI GF)» αποτελεί ένα νέο χρηματοδοτικό μέσο, το οποίο δημιουργήθηκε από την HDB με σκοπό τη στήριξη της χρηματοδότησης νεοσύστατων και υφιστάμενων βιώσιμων επιχειρήσεων που πληρούν συγκεκριμένα κριτήρια και επιδιώκουν την υλοποίηση επενδυτικών σχεδίων τα οποία εντάσσονται στο πλαίσιο του νέου αναπτυξιακού νόμου Ν.4887/2022. Ο αρχικός διαθέσιμος προϋπολογισμός του DeLFI GF ανέρχεται σε 100 εκατ. ευρώ και με τη μόχλευση που δημιουργείται το συνολικό χαρτοφυλάκιο θα ανέλθει στα 500 εκατ. ευρώ. Το ανώτερο ποσό δανείου είναι 10.000.000 ευρώ και το ελάχιστο 50.000 ευρώ, όπως προκύπτει από το χρηματοδοτικό σχήμα της ενταγμένης αίτησης του Αναπτυξιακού Νόμου 4887/2022, και η εγγύηση ανέρχεται στο 80%. Σε ό,τι αφορά τη διάρκεια, για τα δάνεια μεσο-μακροπρόθεσμου χαρακτήρα είναι από 3 έως 10 έτη συμπεριλαμβανομένης τυχόν περιόδου χάριτος, ενώ για τα δάνεια βραχυπρόθεσμου χαρακτήρα από 1 έως 5 έτη και ανάλογη της καταληκτικής ημερομηνίας ολοκλήρωσης της επένδυσης (bullet) και απόδοσης της επιχορήγησης στην επιχείρηση, με δυνατότητα παράτασης (τηρουμένων των περιορισμών των κρατικών ενισχύσεων) σε περίπτωση καθυστέρησης πληρωμής του ποσού της επιχορήγησης (εφάπαξ ή υπολοίπου) από το Δημόσιο, με δυνατότητα περιόδου χάριτος έως 36 μήνες.

Το πρόγραμμα Πράσινα Συγχρηματοδοτούμενα Δάνεια δημιουργήθηκε για να παρέχει ευνοϊκούς όρους σε δάνεια επενδυτικού σκοπού προς ΜμΕ, με διετή μερική επιδότηση επιτοκίου και άτοκο το 40% του κεφαλαίου, για την υλοποίηση επενδυτικών έργων Πράσινης Μετάβασης. Ενισχύονται επενδυτικά έργα στους τομείς της Πράσινης Κινητικότητας, Εξοικονόμησης Ενέργειας/Ενεργειακής Αναβάθμισης και Παραγωγής Ενέργειας μέσω Ανανεώσιμων Πηγών. Ο αρχικός διαθέσιμος προϋπολογισμός του Ταμείου ανέρχεται σε 200 εκατ. ευρώ και συμπεριλαμβανομένης της συμμετοχής των τραπεζικών ιδρυμάτων κατά 60% σε κάθε χορήγηση, θα κινητοποιηθούν πρόσθετα κεφάλαια 300 εκατ. ευρώ, διαμορφώνοντας συνολικό χαρτοφυλάκιο δανείων ύψους έως 500 εκατ. ευρώ. Το Ταμείο καταβάλλει για κάθε δάνειο το 40% του κεφαλαίου άτοκα, ενώ το υπόλοιπο 60% χορηγείται μέσω του πιστωτικού ιδρύματος. Επιπρόσθετα, το Ταμείο επιδοτεί τμήμα του επιτοκίου που εφαρμόζει το πιστωτικό ίδρυμα στα κεφάλαιά του (3%) για τα 2 πρώτα έτη του δανείου (από την 1η εκταμίευση). Το ύψος του δανείου μπορεί να κυμανθεί από 80.000 έως 8 εκατ. ευρώ. H ενδιαφερόμενη επιχείρηση έχει τη δυνατότητα να αιτηθεί χρηματοδότηση στο σύνολο των υποπρογραμμάτων (και σε παραπάνω από μία συνεργαζόμενη τράπεζα), υποβάλλοντας τα ανάλογα business plans των επενδύσεων και τηρώντας αθροιστικά το ανώτατο ποσό των 8 εκατ. ευρώ. Η διάρκεια του δανείου μπορεί να είναι από 2 έως 10 έτη, με δυνατότητα περιόδου χάριτος κεφαλαίου έως 24 μήνες.

Το πρόγραμμα Δάνεια Ψηφιακής Αναβάθμισης παρέχει ευνοϊκούς όρους σε δάνεια επενδυτικού σκοπού προς ΜμΕ, με διετή μερική επιδότηση επιτοκίου και άτοκο το 40% του κεφαλαίου, που θα αναλάβουν την υλοποίηση επενδυτικών έργων ψηφιοποίησης και ψηφιακής αναβάθμισης των εργασιών τους. Ο αρχικός προϋπολογισμός του Ταμείου ανέρχεται στα 100 εκατ. ευρώ και συμπεριλαμβανομένης της συμμετοχής των πιστωτικών ιδρυμάτων κατά 60% σε κάθε χορήγηση θα κινητοποιηθούν πρόσθετα κεφάλαια 150 εκατ.

Ταμείο Εγγυοδοσίας «Development

Fund (DeLFI GF)»

Πράσινα Συγχρηματοδοτούμενα

Δάνεια Ψηφιακής Αναβάθμισης

“

Από το 2019 έως και τον Σεπτέμβριο του 2023 μέσω της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας έχουν δοθεί δάνεια συνολικού ύψους 9,431 δισ. ευρώ.

ευρώ, διαμορφώνοντας συνολικό χαρτοφυλάκιο δανείων ύψους έως 250 εκατ. ευρώ. Το πρόγραμμα προβλέπει την επιδότηση τόκων για δύο έτη, με επιπλέον κεφάλαια ύψους 9 εκατ. ευρώ. Το ύψος του δανείου ανέρχεται από 25.000 έως 1 εκατ. ευρώ και η διάρκειά του μπορεί να είναι από 2 έως 10 έτη, με δυνατότητα λήψης περιόδου χάριτος κεφαλαίου έως 24 μήνες.

► ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ●

►

4 (Liquidity Co-Financing Loans)

5 Επιχειρηματικότητας

6 Καινοτομίας

Το πρόγραμμα Δάνεια Ρευστότητας Επιχειρήσεων χορηγεί με ευνοϊκούς όρους δάνεια κεφαλαίου κίνησης προς μικρομεσαίες επιχειρήσεις, με άτοκο το 40% του κεφαλαίου και δυνατότητα διετούς μερικής επιδότησης επιτοκίου. Το ύψος του δανείου ανέρχεται από 10.000 ευρώ έως 1,5 εκατ. ευρώ. Συγκεκριμένα, το Ταμείο καταβάλλει για κάθε δάνειο το 40% του κεφαλαίου άτοκα, ενώ το υπόλοιπο 60% χορηγείται μέσω του πιστωτικού ιδρύματος. Επιπρόσθετα, υπάρχει η δυνατότητα μερικής επιδότησης του επιτοκίου που εφαρμόζει το πιστωτικό ίδρυμα στα κεφάλαιά του (3%) για τα 2 πρώτα έτη του δανείου και αφορά, αποκλειστικά και μόνο, τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις που δεν έχουν λάβει επιχειρηματικό δάνειο από προγράμματα της HDB. Μέσω του εν λόγω Ταμείου προβλέπεται να χορηγηθούν δάνεια 730 εκατ. ευρώ. Με τις έως τώρα εγκρίσεις δανείων, το ποσό αυτό έχει εξαντληθεί, ωστόσο υπάρχει η πρόθεση από πλευράς του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών για αύξηση του προϋπολογισμού του. Η διάρκεια του δανείου μπορεί να είναι από δύο έως 10 έτη, με δυνατότητα λήψης περιόδου χάριτος κεφαλαίου έως 24 μήνες.

Το Ταμείο Μικρών Δανείων Αγροτικής Επιχειρηματικότητας δημιουργήθηκε για να παρέχει συγχρηματοδοτούμενα δάνεια επενδυτικού χαρακτήρα ή κεφαλαίου κίνησης μέσω των συνεργαζόμενων τραπεζών, προκειμένου να αποκτήσουν πρόσβαση στη χρηματοδότηση οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον αγροτικό και μεταποιητικό κλάδο. Το ανώτατο ποσό δανείου είναι οι 25.000 ευρώ με ελάχιστο τις 3.000 ευρώ και το 50% αυτού είναι άτοκο. Ο αρχικός διαθέσιμος προϋπολογισμός του Ταμείου ανέρχεται σε 21,5 εκατ. ευρώ, με το ύψος χαρτοφυλακίου να αγγίζει τα 40 εκατ. ευρώ. Η διάρκεια των δανείων κυμαίνεται από 24 έως 60 μήνες (συμπεριλαμβανομένης περιόδου χάριτος έως 24 μήνες).

Το Ταμείο Εγγυοδοσίας Καινοτομίας είναι το πρώτο χρηματοδοτικό εργαλείο που έχει στόχο να στηρίξει τις καινοτόμες νεοσύστατες και υφιστάμενες πολύ μικρές, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜμΕ) οιασδήποτε νομικής μορφής, που προάγουν την έρευνα και καινοτομία και οι οποίες τεκμηριώνουν τον καινοτόμο χαρακτήρα τους, μέσω του επιχειρηματικού τους σχεδίου (Business Plan) και σχετικών δικαιολογητικών. Το χρηματοδοτικό εργαλείο στηρίζει την ανταγωνιστικότητα των καινοτόμων ΜμΕ επιχειρήσεων, συνδυάζει για πρώτη φορά την παροχή εγγύησης σε δάνειο και επιχορήγησης σε ποσοστό 20% του δανειακού κεφαλαίου, προσφέροντας επενδυτικά δάνεια και κεφάλαια κίνησης, μέσω των τραπεζών που συμμετέχουν στο Πρόγραμμα. Το ανώτερο ποσό δανείου είναι οι 400.000 ευρώ με ελάχιστο τις 25.000 ευρώ, η διάρκειά του ορίζεται έως και 10 έτη και συμπεριλαμβάνεται τυχόν περίοδος χάριτος από 1 έως 3 έτη. Συνολικά τα πιστωτικά ιδρύματα θα διαθέσουν 140,7 εκατ. ευρώ για τη στήριξη των καινοτόμων επιχειρήσεων.

Δάνεια Ρευστότητας Επιχειρήσεων

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Ταμείο Μικρών Δανείων Αγροτικής

Ταμείο Εγγυοδοσίας

7 Χρηματοδότηση ΤΕΠΙΧ ΙΙ Επιχειρηματική

Με το υποπρόγραμμα επενδυτικών δανείων της δράσης «Επιχειρηματική Χρηματοδότηση» του Ταμείου Επιχειρηματικότητας ΙΙ (ΤΕΠΙΧ ΙΙ) προωθείται η διευκόλυνση της πρόσβασης των πολύ μικρών, μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων σε χρηματοδοτικούς μηχανισμούς, οι οποίοι ενισχύουν την επενδυτική δραστηριότητα της χώρας. Οι στόχοι αυτοί υλοποιούνται μέσω της παροχής δανείων με ευνοϊκούς όρους, αφού το 40% του κεφαλαίου κάθε δανείου είναι άτοκο, καθώς χρηματοδοτείται από το Ταμείο Επιχειρηματικότητας ΙΙ, το οποίο τελεί υπό τη διαχείριση της HDB. Συνολικά στο πλαίσιο του συγκεκριμένου Ταμείου θα διατεθούν 375 εκατ. ευρώ. Επιλέξιμες για να υποβάλουν αίτηση στη συγκεκριμένη δράση είναι οι υπό σύσταση, νεοσύστατες, νέες και υφιστάμενες, πολύ μικρές, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις των επιλέξιμων οικονομικών κλάδων, που αναπτύσσουν βιώσιμη επιχειρηματική δράση στην ελληνική επικράτεια. Το πρόγραμμα παρέχει δάνεια επενδυτικού σκοπού ύψους από 25.000 ευρώ έως 1,5 εκατ. ευρώ και η διάρκεια αποπληρωμής τους ορίζεται από 5 έως 10 έτη, με δυνατότητα περιόδου χάριτος έως 36 μήνες.

8 Επιχειρήσεων Παραγωγής

Ταμείο Εγγυοδοσίας Δανείων

Οπτικοακουστικών Έργων

Το Ταμείο Εγγυοδοσίας Δανείων Επιχειρήσεων Παραγωγής Οπτικοακουστικών Έργων παρέχει εγγύηση 80% σε δάνεια μέσω των συνεργαζόμενων τραπεζών, προκειμένου να αποκτήσουν πρόσβαση στη χρηματοδότηση οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον κλάδο παραγωγής οπτικοακουστικών έργων. Μέσω του συγκεκριμένου Ταμείου θα χορηγηθούν δάνεια συνολικού ύψους 62,5 εκατ. ευρώ. Το ποσό δανείου, είτε αυτό είναι επενδυτικού σκοπού είτε κεφάλαιο κίνησης, μπορεί να κυμανθεί από 25.000 έως 900.000 ευρώ. Η μέγιστη διάρκεια για τα δάνεια επενδυτικού σκοπού είναι τα 10 έτη και τα 5 έτη για αυτά του κεφαλαίου κίνησης (συμπεριλαμβανομένης τυχόν περιόδου χάριτος).

9 ΕΑΤ-ΤΜΕΔΕ

Ταμείο Εγγυοδοσίας

Το Ταμείο Εγγυοδοσίας ΕΑΤ-ΤΜΕΔΕ παρέχει εγγύηση 80% σε δάνεια μέσω των συνεργαζόμενων τραπεζών προκειμένου να αποκτήσουν πρόσβαση σε δανεισμό χιλιάδες μικρομεσαίες επιχειρήσεις και επιστήμονες-ελεύθεροι επαγγελματίες του κλάδου των μηχανικών, μελετητών και κατασκευαστών εργοληπτών δημοσίων

“

Στόχος είναι η διεύρυνση των μικρών επιχειρήσεων που έχουν πρόσβαση στο τραπεζικό σύστημα, από περίπου 50.000 σήμερα, σε πάνω από 110.000.

έργων (ΤΜΕΔΕ). Συνολικά θα διατεθούν 70 εκατ. ευρώ. Το ποσό του αρχικού κεφαλαίου του δανείου δεν μπορεί να υπερβαίνει τις 200.000 ευρώ και το ένα από τα παρακάτω, όποιο είναι μικρότερο: 2 Χ ετήσιο μισθολογικό κόστος 2019, ή το 25% του κύκλου εργασιών κατά το 2019 ή, για νεοϊδρυθείσες, το 100% των τεκμηριωμένων αναγκών ρευστότητας από την ημερομηνία χορήγησης του δανείου και για τους επόμενους 18 μήνες, οι οποίες πρέπει να τεκμηριώνονται. Η μέγιστη διάρκεια δανείου-εγγύησης είναι 60 μήνες (5 έτη), συμπεριλαμβανομένης τυχόν περιόδου χάριτος ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

ΑΔΜΗΕ: Εξέλιξη της Ελλάδας σε εξαγωγέα καθαρής ενέργειας με νέες διεθνείς διασυνδέσεις Ο επενδυτικός σχεδιασμός και η στρατηγική του Διαχειριστή για τα νέα μεγάλα έργα ηλεκτρικών διασυνδέσεων προς την Ευρώπη και την Ανατολική Μεσόγειo

ξαγωγέας πράσινης ενέργειας με αναβαθμισμένο γεωστρατηγικό ρόλο φιλοδοξεί να καταστεί η Ελλάδα μέσω των διασυνοριακών συνδέσεων που υλοποιεί ή συνδράμει ο Ανεξάρτητος Διαχειριστής Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΔΜΗΕ). Οι διασυνδέσεις αυτές θα επιτρέψουν στη χώρα να αξιοποιήσει ακόμη περισσότερο το πλούσιο αιολικό και ηλιακό δυναμικό της και θα διευκολύνουν την εξαγωγή του ενεργειακού της πλεονάσματος, υπηρετώντας ουσιαστικά τον ευρωπαϊκό στόχο για απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα. Ο επενδυτικός σχεδιασμός του ΑΔΜΗΕ προβλέπει την ενίσχυση των υφιστάμενων ηλεκτρικών διασυνδέσεων με όλα τα γειτονικά κράτη στην ηπειρωτική Ευρώπη, καθώς και την ενεργή συμμετοχή του σε μεγάλα έργα διηπειρωτικών διασυνδέσεων στην Ανατολική Μεσόγειο.

ADVERTORIAL

Οι ηλεκτρικές διασυνδέσεις στην ηπειρωτική Ευρώπη Ένα εμβληματικό έργο που προωθεί ο ΑΔΜΗΕ με τη στήριξη της πολιτείας και προωθεί τη στρατηγική της Ελλάδας για ενεργή συμμετοχή στην υλοποίηση ενεργειακών διαδρόμων μεταφοράς πράσινης ενέργειας από την ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου προς την Ευρώπη, είναι η διασύνδεση Ελλάδας - Γερμανίας (Green Aegean Interconnector). Η αρχική δυναμικότητα της διασύνδεσης θα ανέλθει σε 3 GW, ενώ σε δεύτερο χρόνο θα μπορούσε να φτάσει από 6 έως και 9 GW. Πρόσφατα, ο ΑΔΜΗΕ κατέθεσε το έργο στον Ευρωπαϊκό Σύνδεσμο των Διαχειριστών Συστημάτων Μεταφοράς (ENTSO-E) προκειμένου να ενταχθεί στο αναθεωρημένο Δεκαετές Σχέδιο Ανάπτυξης (ΤΥΝDP 2024) που καταρτίζει, ενώ βρίσκεται σε στενή συνεργασία με τους εμπλεκόμενους Διαχειριστές TenneT (Γερμανία) και ELES (Σλοβενία) για την περαιτέρω ωρίμανσή του. Στα βόρεια σύνορα, το καλοκαίρι του 2023, ο ΑΔΜΗΕ ολοκλήρωσε και έθεσε σε λειτουργία τη δεύτερη διασύνδεση υπερυψηλής τάσης μεταξύ της Ελλάδας και της Βουλγαρίας, ενώ προχωρά τις μελέτες για την ενίσχυση των διασυνδέσεων με την Αλβανία, την Τουρκία και τη Βόρεια Μακεδονία. Ο Διαχειριστής ωριμάζει με εντατικό ρυθμό τη δεύτερη διασύνδεση Ελλάδας - Ιταλίας μέσω υποβρυχίου καλωδίου ισχύος 1.000 MW, το οποίο θα καταλήγει σε ένα νέο Κέντρο Υπερυψηλής Τάσης (ΚΥΤ), που προβλέπεται να κατασκευάσει ο ΑΔΜΗΕ στη Θεσπρωτία.

Ενεργειακοί διάδρομοι και στην Ανατολική Μεσόγειο Στρατηγική προτεραιότητα για τον ΑΔΜΗΕ αποτελούν και διασυνδέσεις σε Αφρική και Μέση Ανατολή. Τον Οκτώβριο του 2023 ο Διαχειριστής ανέλαβε τον ρόλο του project promoter στη μεγάλη ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας - Κύπρου - Ισραήλ (EuroAsia Interconnector), εξέλιξη που διασφαλίζει την τεχνική και χρηματοδοτική επάρκεια του έργου, καθώς και την εμπρόθεσμη υλοποίησή του. Η νευραλγικής σημασίας υποβρύχια διασύνδεση, με συνολικό μήκος 1.200 χλμ. και μέγιστο βάθος τα 3.000 μέτρα, θα δώσει τέλος στη ενεργειακή απομόνωση της Κύπρου και

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Ο Διαχειριστής ανέλαβε πρόσφατα τον ρόλο του project promoter στη μεγάλη ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας - Κύπρου Ισραήλ (EuroAsia Interconnector), εξέλιξη που διασφαλίζει την τεχνική και χρηματοδοτική επάρκεια του έργου.

θα συνδέσει για πρώτη φορά το ηλεκτρικό δίκτυο του Ισραήλ με την ηπειρωτική Ευρώπη. Ο ΑΔΜΗΕ, μέσω της θυγατρικής του Grid Telecom, έχει επίσης συνάψει συμφωνία με την Tamares Telecom για την εγκατάσταση καλωδίων οπτικών ινών στον άξονα Ελλάδας - Κύπρου - Ισραήλ. Πρόκειται για το καλωδιακό σύστημα «ANDROMEDA», μια σημαντική επένδυση που θα δημιουργήσει έναν νέο και αξιόπιστο διάδρομο μεταφοράς δεδομένων μεταξύ Ευρώπης και Μέσης Ανατολής. Ένα ακόμη έργο κομβικής σημασίας για τον ενεργειακό χάρτη της Ευρώπης είναι και η διασύνδεση Ελλάδας-Αιγύπτου (GREGY Interconnector), με σχεδιαζόμενη δυναμικότητα 3 GW για τη μεταφορά πράσινης ενέργειας από τη βόρεια Αφρική. Ο ΑΔΜΗΕ συνεργάζεται εντατικά με τον project promoter ELICA του Ομίλου Κοπελούζου, ενώ εξετάζει τη συμμετοχή του και σε επενδυτικό επίπεδο. Στη βάση αυτή, τον Μάιο του 2023 ο Διαχειριστής υπέγραψε Μνημόνιο Συνεργασίας με την ELICA με αντικείμενο την έναρξη αποκλειστικών συζητήσεων για την αξιολόγηση της εισόδου του στο μετοχικό κεφάλαιο της εταιρείας ειδικού σκοπού που αναπτύσσει το έργο. Πρόθεση των μερών είναι ο ΑΔΜΗΕ να αποκτήσει ποσοστό έως 33,3%, ενώ επιδιώκεται η είσοδος και του Αιγύπτιου Διαχειριστή, EETC. Το έργο έχει προταθεί να ενταχθεί στα έργα αμοιβαίου ενδιαφέροντος (PMI) της Ε.Ε. Τον Σεπτέμβριο του 2023, ο ΑΔΜΗΕ υπέγραψε μία ακόμη συμφωνία-ορόσημο και με τον Διαχειριστή της Σαουδικής Αραβίας για την ίδρυση της εταιρείας ειδικού σκοπού Saudi Greek Interconnection. Η συμφωνία αυτή έθεσε τις βάσεις για μία νέα ηλεκτρική διασύνδεση μεταξύ της Αραβικής Χερσονήσου και της Ελλάδας, την οποία θα αναπτύξει η νεοσύστατη Saudi Greek Interconnection, με πρώτο βήμα την εκπόνηση μελετών για την εμπορική βιωσιμότητα του project. Μέσα στα επόμενα χρόνια, τα έργα διεθνών διασυνδέσεων που προβλέπονται στον σχεδιασμό του ΑΔΜΗΕ πρόκειται να δημιουργήσουν ισχυρούς ενεργειακούς διαδρόμους από τον Νότο προς τον Βορρά, συμβάλλοντας τόσο στην ανάδειξη της Ελλάδας σε μείζονα παραγωγό καθαρού ηλεκτρισμού όσο και στην ταχύτερη ενεργειακή μετάβαση της Ευρώπης συνολικά.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ●

ΕΛΛΗΝΙΚΌ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΌ ΣΩΣΊΒΙΟ ΣΤΗΝ ΕΥΡΏΠΗ Προχωρούν με ταχύτατους ρυθμούς οι διαδικασίες σχετικά με τις γεωτρήσεις για την παραγωγή φυσικού αερίου στην Ελλάδα

ρίσιμο έτος είναι το 2024 για τις έρευνες υδρογονανθράκων στην Ελλάδα, καθώς σύμφωνα με τα σήματα που στέλνουν οι παραχωρησιούχοι τους επόμενους 6-12 μήνες θα ληφθούν οι τελικές επενδυτικές αποφάσεις για το εάν θα διεξαχθούν ερευνητικές γεωτρήσεις στα θαλάσσια οικόπεδα του Αιγαίου και του Ιονίου (στα οποία ολοκληρώθηκαν οι σεισμικές έρευνες εντός του 2022 και κατά τους πρώτους μήνες του 2023 και τώρα βρίσκεται σε εξέλιξη η επεξεργασία των δεδομένων που έχουν συλλεγεί) και στη χερσαία περιοχή των Ιωαννίνων. Οι ερευνητικές γεωτρήσεις μπορούν έτσι να πραγματοποιηθούν το 2025-2026 και, υποθέτοντας ότι θα είναι επιτυχείς και θα αποκαλύψουν εμπορικά εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματα φυσικού αερίου, η παραγωγή των πρώτων ποσοτήτων αναμένεται το 2026-2027. Ο πήχης των προσδοκιών έχει τεθεί αρκετά ψηλά, καθώς, όπως σημείωσε πρόσφατα ο επικεφαλής της Ελληνικής Διαχειριστικής Εταιρείας Υδρογονανθράκων και Ενεργειακών Πόρων (ΕΔΕΥΕΠ) Αριστοφάνης Στεφάτος, «δεν μπορούμε μεν να είμαστε σίγουροι μέχρι να γίνουν γεωτρήσεις, ωστόσο οι εκτιμήσεις δείχνουν πως τα αποθέματα φυσικού αερίου στην ελληνική επικράτεια υπερβαίνουν την εγχώρια ζήτηση. Κατά συνέπεια οι έρευνες δεν είναι μόνο ελληνικό, αλλά και περιφερειακό και ευρωπαϊκό ζήτημα». Και τούτο διότι, σε σχέση με τις προοπτικές της αγοράς υδρογονανθράκων, ακόμη και οι πιο αισιόδοξες προβλέψεις αναφέρουν ότι τα επόμενα 20-30 χρόνια το 40%-50% των ενεργειακών αναγκών -οι οποίες αυξάνονται κάθε χρόνο- θα εξακολουθούν να καλύπτονται από υδρογονάνθρακες. Περίοδος-ορόσημο, που ανοίγει τον δρόμο για σημαντικές εξελίξεις τους επόμενους μήνες, ήταν το 2022 και οι πρώτοι μήνες του 2023, καθώς κατά το διάστημα αυτό πραγματοποιήθηκαν 7 θαλάσσιες έρευνες και επιτεύχθηκε η χαρτογράφηση του υπεδάφους σε έκταση μεγαλύτερη των 12.583 τετραγωνικών χιλιομέτρων, δηλαδή σε συνολική έκταση 10,9 φορές μεγαλύτερη αυτής που χαρτογραφήθηκε με τις δύο προηγούμενες έρευνες (1.152 τετρ. χλμ.). Η υλοποίηση των ερευνών

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

συντελέστηκε με την εφαρμογή αυστηρών προτύπων προστασίας του περιβάλλοντος και της θαλάσσιας ζωής. Αξίζει να σημειωθεί ότι στις περιπτώσεις των θαλάσσιων οικοπέδων «Ιόνιο» και «10», η υλοποίηση των στόχων ολοκληρώθηκε νωρίτερα από το αρχικό χρονοδιάγραμμα, στο Μπλοκ «2» αναβαθμίστηκε το πρόγραμμα από δισδιάστατες σε τρισδιάστατες σεισμικές έρευνες, ενώ στα δύο blocks της Κρήτης διπλασιάστηκε ο αριθμός των αρχικά προβλεπόμενων σεισμικών δεδομένων. Όπως τονίζεται από την ΕΔΕΥΕΠ, «Οι μισθώτριες εταιρείες Exxon Mobil, Helleniq Energy, Energean αύξησαν συνολικά τις επενδύσεις τους κατά 120% συγκριτικά με τις ελάχιστες δαπάνες που προέβλεπαν οι συμβατικές τους υποχρεώσεις… Η πορεία των ερευνών μάς επιτρέπει να είμαστε συγκρατημένα αισιόδοξοι, καθώς αποκτάμε καλύτερη εικόνα για το ελληνικό υπέδαφος». Ο πήχης των προσδοκιών είναι ψηλά, ιδίως μετά την

“

Τα δύο μπλοκ της Κρήτης βρίσκονται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος, καθώς συνιστούν την «αιχμή του δόρατος» όλου του ερευνητικού προγράμματος.

ολοκλήρωση των δισδιάστατων σεισμικών ερευνών στα δύο θαλάσσια οικόπεδα Δυτικά και Νοτιοδυτικά της Κρήτης στα τέλη Φεβρουαρίου από την κοινοπραξία Exxon Mobil - Helleniq Energy, σε χρόνο-ρεκόρ και με συλλογή πολύ περισσότερων σεισμικών δεδομένων σε σχέση με τον αρχικό προγραμματισμό, κάτι που «μεταφράζεται» σε καλύτερη απεικόνιση του υπεδάφους, γεγονός που θα βοηθήσει στην ερμηνεία των στόχων ενδιαφέροντος. Αν και οι σεισμικές έρευνες ολοκληρώθηκαν και στα τρία θαλάσσια οικόπεδα του Ιονίου, εντούτοις οι εξελίξεις στα δύο μπλοκ της Κρήτης βρίσκονται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος, καθώς συνιστούν την «αιχμή του δόρατος» όλου του ερευνητικού προγράμμα-

Αριστοφάνης Στεφάτος: Τα αποθέματα φυσικού αερίου στην ελληνική επικράτεια υπερβαίνουν την εγχώρια ζήτηση.

τος για μια σειρά λόγων: Πρόκειται για τα πιο «δύσκολα» μπλοκ, όχι μόνο λόγω του βάθους των υδάτων, αλλά και της τοποθεσίας τους, ιδίως στο σημερινό «κάδρο» των δύσκολων σχέσεων με την Τουρκία. Την ίδια στιγμή όμως πρόκειται και για τα περισσότερα ελπιδοφόρα οικόπεδα από πλευράς περιεκτικότητας σε φυσικό αέριο, καθώς όχι μόνο γειτνιάζουν με άλλα μεγάλα μπλοκ στη λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου που ήδη βρίσκονται σε φάση εμπορικής εκμετάλλευσης (Ζορ στην Αίγυπτο και Λεβιάθαν στο Ισραήλ), αλλά έχουν και παρόμοιες γεωλογικές δομές με αυτά. Κάτι που εύλογα δημιουργεί ελπίδες για σημαντικά ευρήματα. Η ExxonMobil Σύμφωνα με παλαιότερες μελέτες της ΕΔΕΥΕΠ, τα δυνητικά εκτιμώμενα αποθέματα της περιοχής που καλύπτουν τα δύο οικόπεδα της Κρήτης είναι της τάξης των 70-90 τρισ. κυβικών ποδιών φυσικού αερίου, ποσότητα που μπορεί να καλύψει ένα όχι αμελητέο μέρος των ετήσιων αναγκών της Ευρώπης σε φυσικό αέριο. Ηχηρή «ψήφο εμπιστοσύνης» στα δύο αυτά οικόπεδα και ισχυρή ώθηση στην έναρξη της διερεύνησής τους άλλωστε έδωσε η αμερικανική ExxonMobil, εντάσσοντας την αύξηση της συμμετοχής της στην κοινοπραξία των παραχωρησιούχων (μετά την αποχώρηση της Total Energies το καλοκαίρι του 2022) και την ανάληψη του ελέγχου των ερευνών στο κάδρο της συνολικής παρουσίας της στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Περιοχή που φιλοδοξεί να αναδειχθεί σε προμηθευτή ενέργειας της Ευρώπης και πολύ περισσότερο καθώς η τελευταία επιδιώκει να απεξαρτηθεί -και μάλιστα με ταχείς ρυθμούςαπό το φυσικό αέριο της Ρωσίας. Εκτιμήσεις πάντως για τα πιθανά κοιτάσματα φυσικού αερίου στον ελληνικό βυθό είναι ακόμα πρόωρο να γίνουν. Όπως τονίζεται από τα αρμόδια χείλη, καλύτερη εικόνα για τα δυνητικά -τεχνικά απολήψιμα και οικονομικά βιώσιμα- αποθέματα θα υπάρχει μετά την ολοκλήρωση της επεξεργασίας και της ερμηνείας του όγκου δεδομένων που συλλέχθηκαν ► κατά τη φάση των σεισμικών ερευνών. ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ●

ΥΔΡΟΓΟΝΑNΘΡΑΚΕΣ

►

ΠΕΡΙΟΧΗ 2 Μισθωτές: Energean (75% και Διαχειριστής) και Helleniq Energy (25%) Στάδιο έργου: 1η φάση ερευνών Τέλη 2022 έγινε πρόσκτηση 2.244 τ.χλμ. τρισδιάστατων (3D) σεισμικών δεδομένων, αντί για 1.800 2D χλμ. Θα ακολουθήσει η επεξεργασία, ερμηνεία και αξιολόγηση των δεδομένων, ώστε να ληφθεί η απόφαση για την είσοδο στην επόμενη φάση των ερευνών, που εμπεριέχει την όρυξη ερευνητικής γεώτρησης.

« ΙΌ Ν Ι Ο » Μισθωτής: Helleniq Energy (100%) Στάδιο έργου: 1η φάση ερευνών Στις αρχές του 2022 πραγματοποιήθηκε ένα νέο πρόγραμμα πρόσκτησης δισδιάστατων (2D) σεισμικών δεδομένων, συνολικού μήκους γραμμών 1.600 χλμ. Επιπλέον, στα τέλη του 2022 επισπεύσθηκε η πρόσκτηση 1.150 τ.χλμ. τρισδιάστατων (3D) γεωφυσικών δεδομένων (έργο που κανονικά εμπίπτει στη 2η φάση ερευνών). Θα ακολουθήσει η επεξεργασία, ερμηνεία και αξιολόγηση των δεδομένων και η απόφαση για την είσοδο στην επόμενη φάση ερευνών (διερευνητική γεώτρηση).

ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΜΙΣΘΩΜΕΝΕΣ ΑΝΟΙΧΤΕΣ

ΠΕΡΙΟΧΗ 10 Μισθωτής: Helleniq Energy (100%) Στάδιο έργου: 1η φάση ερευνών Στις αρχές του 2022 πραγματοποιήθηκε ένα νέο πρόγραμμα πρόσκτησης δισδιάστατων (2D) σεισμικών δεδομένων, συνολικού μήκους γραμμών 1.200 χλμ. Επιπλέον, στα τέλη του 2022 επισπεύσθηκε η πρόσκτηση 2.430 τ.χλμ. τρισδιάστατων (3D) γεωφυσικών δεδομένων (έργο που κανονικά εμπίπτει στη 2η φάση ερευνών). Θα ακολουθήσει η επεξεργασία, ερμηνεία και αξιολόγηση των δεδομένων και η απόφαση για την είσοδο στην επόμενη φάση ερευνών (διερευνητική γεώτρηση).

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

ΙΩΆΝΝΙΝΑ Μισθωτής: Energean Oil & Gas (100%) Στάδιο έργου: 2η φάση ερευνών Ο Διαχειριστής της περιοχής έχει εισέλθει στη 2η φάση ερευνών, η οποία περιλαμβάνει τη διενέργεια μίας ερευνητικής γεώτρησης (της πρώτης μετά από 20 χρόνια). Πρόκειται για την πιο ώριμη παραχώρηση από τις συνολικά έξι στην ελληνική επικράτεια. Με βάση τον στόχο που έχει θέσει η ΕΔΕΥΕΠ, η πρώτη ερευνητική γεώτρηση στην περιοχή της Ηπείρου αναμένεται προς το τέλος του πρώτου εξαμήνου του 2024. Ωστόσο, από την Energean θέτουν μια σειρά προϋποθέσεων για την εκτέλεση των συγκεκριμένων γεωτρητικών εργασιών. Όπως η έκδοση των περιβαλλοντικών όρων, η προετοιμασία του εργοταξίου στην περιοχή και η μίσθωση και του γεωτρύπανου.

ΧΑΡΤΟΦΥΛΆΚΙΟ ΕΝΕΡΓΏΝ ΣΥΜΒΆΣΕΩΝ H κατάσταση του έργου και η πορεία ερευνών σε κάθε παραχώρηση

ΟΙΚΌΠΕΔΑ ΔΥΤΙΚΆ ΤΗΣ ΚΡΉΤΗΣ ΚΑΙ ΝΟΤΙΟΔΥΤΙΚΆ ΤΗΣ ΚΡΉΤΗΣ Μισθωτές: ExxonMobil Exploration & Production Greece B.V. (70% και Διαχειριστής) και Helleniq Energy (30%) Στάδιο έργου: 1η φάση ερευνών Το ελάχιστο πρόγραμμα εργασιών σε αυτή τη φάση του σταδίου έρευνας περιλάμβανε την πρόσκτηση συνολικά 6.500 χλμ. δισδιάστατων (2D) γεωφυσικών δεδομένων. Η σεισμική έρευνα ολοκληρώθηκε στις αρχές του 2023 και οι επενδυτές συνέλεξαν 12.278 χιλιόμετρα σεισμογραφικών δεδομένων έναντι των 6.500 χιλιομέτρων που προβλέπονταν ως ελάχιστη συμβατική υποχρέωση, αυξάνοντας την πυκνότητα της χαρτογράφησης. Θα ακολουθήσει η επεξεργασία, ερμηνεία και αξιολόγηση των δεδομένων και η απόφαση για την είσοδο στην επόμενη φάση ερευνών, με τη λήψη απόφασης για γεώτρηση να τοποθετείται στις αρχές του 2025.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ●

ΤΟΥ REAL ESTATE

Η ελληνική αγορά ακινήτων ακολουθεί ανοδική πορεία ωθούμενη από τις άμεσες ξένες επενδύσεις, τα «πράσινα» γραφεία, τα logistics και τον τουρισμό Της Τέτης Ηγουμενίδη tigoumenidi@naftemporiki.gr

ι ξένες επενδύσεις, η ζήτηση για σύγχρονα «πράσινα» γραφεία και logistics, καθώς και η θετική πορεία του τουρισμού είναι παράγοντες που τροφοδοτούν την ανοδική, μέχρι σήμερα, πορεία της αγοράς του real estate. Την ίδια στιγμή, ωστόσο, οι γεωπολιτικές αβεβαιότητες, με συνέπεια αυξήσεις στα κόστη της ενέργειας, διατήρηση του υψηλού πληθωρισμού και περαιτέρω αύξηση των επιτοκίων, δεν αφήνουν ανεπηρέαστη την κτηματαγορά και αυτό ήδη αποτυπώνεται σε πολλές άλλες χώρες. Όπως επισημαίνεται από το Urban Land Institute και την PwC με αφορμή τα αποτελέσματα της έκθεσης Emerging Trends in Real Estate Europe 2024, «η βιομηχανία του real estate είναι ανήσυχη, καθώς η γεωπο-

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

ΠΟΛΥΤΕΛΉ ΞΕΝΟΔΟΧΕΊΑ

1 2 LOGISTICS

ΤΡΟΦΟΔΌΤΕΣ

ΟΙ

λιτική ένταση και τα υψηλά επιτόκια διαταράσσουν το status quo στη μετά Covid εποχή». Αν και στην έρευνα καταγράφεται μεγαλύτερη επιχειρηματική εμπιστοσύνη και κέρδη για το 2024, από ό,τι πριν από έναν χρόνο, αυτό συμβαίνει γιατί η αγορά εκκινεί από χαμηλότερη βάση. Ο κλάδος δίνει ιδιαίτερη προσοχή στις οικονομικές προβλέψεις για την Ευρώπη, που υποδηλώνουν στην καλύτερη περίπτωση υποτονική ανάπτυξη. Όπως συνηθίζουν να επισημαίνουν τα στελέχη της κτηματαγοράς, η ελληνική αγορά των ακινήτων έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά και σε αυτή τη φάση εξακολουθεί να αναπτύσσεται για τις συγκεκριμένες κατηγορίες που προαναφέραμε με κινητήριο δύναμη τις ξένες επενδύσεις.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιοποιεί ανά τακτά διαστήματα η Τράπεζα της Ελλάδος, οι άμεσες ξένες επενδύσεις σε ακίνητα φέτος τους πρώτους έξι μήνες αυξήθηκαν 39,8% έναντι του αντίστοιχου διαστήματος πέρυσι. Διαμορφώθηκαν σε 1.102,8 εκατ. ευρώ (497 εκατ. κατά το α’ τρίμηνο και 605,8 εκατ. το β’). Αντίστοιχα το α’ εξάμηνο του 2022 το σύνολο των άμεσων ξένων επενδύσεων σε ακίνητα ήταν 788,4 εκατ. ευρώ (το α’ τρίμηνο 374 εκατ. και το β’ 414,4 εκατ.). Να σημειωθεί ότι το 2022 έναντι του 2021 οι άμεσες ξένες επενδύσεις σε ακίνητα, σύμφωνα πάντα με τα στοιχεία που καταγράφει η Τράπεζας της Ελλάδος, αυξήθηκαν 68%. Συνολικά είχαν διαμορφωθεί σε 1,975 δισ.

ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ

ΓΡΑΦΕΙΑ

3 4

ευρώ, έναντι 1,176 δισ. έναν χρόνο πριν και 875 εκατ. το 2020. Επρόκειτο για το υψηλότερο ποσό άμεσων ξένων επενδύσεων σε ακίνητα που είχε σημειωθεί στην Ελλάδα ιστορικά, με το δεύτερο μεγαλύτερο να είναι αυτό του 2019 (1,450 δισ. ευρώ). Διαφορετικά χαρακτηριστικά Η αγορά των οικιστικών ακινήτων τροφοδοτείται από την αυξημένη ζήτηση, ως απόρροια της δεκαετούς οικονομικής κρίσης που προηγήθηκε, η οποία είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση του διαθέσιμου αποθέματος, αλλά και των τιμών. Ξένοι έχουν τοποθετηθεί στην ελληνική αγορά αγοράζοντας διαμερίσματα, για επενδυτικούς σκοπούς. Το ενδιαφέρον είναι πως και οι Έλληνες πλέον

αγοράζουν σπίτια, με σκοπό την απόδοση, σε μεγαλύτερο βαθμό από ό,τι συνέβαινε στο παρελθόν, καθώς παρατηρείται πολύ μεγάλη αύξηση των μισθωμάτων, συνεπεία της μειωμένης προσφοράς που υπάρχει. Σε άλλες χώρες καταγράφεται είτε επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης των τιμών στα οικιστικά ακίνητα, είτε ακόμη και μείωσή τους. Σε καθοδικό κύκλο έχουν μπει μεγάλες αγορές, όπως π.χ. της Γερμανίας. Με ενδιαφέρον αναμένεται πώς οι εξελίξεις σε άλλες αγορές θα επηρεάσουν τους ξένους επενδυτές ως προς τις τοποθετήσεις τους στην Ελλάδα. Στους γραφειακούς χώρους μεγαλώνει περαιτέρω το χάσμα μεταξύ των σύγχρονων επαγγελματικών ακινήτων και των παλαιών. Στελέχη της κτηματαγοράς υπογραμ-

μίζουν την απόκλιση των μισθωτικών αξιών μεταξύ του νέου «πράσινου» αποθέματος γραφείων έναντι παλαιότερων κτιρίων η οποία προσεγγίζει ακόμη και το 25%. Το επενδυτικό ενδιαφέρον αφορά ακίνητα με χαμηλότερο κόστος λειτουργίας -κάτι που βεβαίως ζητούν και οι χρήστες- τα οποία διασφαλίζουν την αποκόμιση εισοδήματος και υπεραξιών για μεγάλο χρονικό ορίζοντα. Η χαμηλή προσφορά σύγχρονων ακινήτων, στο μεταξύ, οδηγεί στη διάχυση των αυξήσεων των τιμών μισθωμάτων προς ακίνητα χαμηλότερων τεχνικών προδιαγραφών, τα οποία ωστόσο θα απαιτήσουν μεσοπρόθεσμα σημαντικές κεφαλαιακές δαπάνες για αναβαθμίσεις ώστε να παραμείνουν ανταγωνιστικά έναντι των νέων κτιρίων. Μεγάλος «παίχτης» στην αγορά των επαγγελματικών ακινήτων είναι οι Εταιρείες Επενδύσεων Ακίνητης Περιουσίας (ΑΕΕΑΠ), με συνολικές επενδύσεις, βάσει των πιο πρόσφατων επίσημων στοιχείων τους, στο τέλος Ιουνίου, 4,603,4 δισ. ευρώ, από 4,430,8 δισ. ευρώ στις 31/12/2022 (αύξηση 3,9%). Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη της KPMG, η αξία των χαρτοφυλακίων των ΑΕΕΑΠ από το 2018 μέχρι το 2022 διπλασιάστηκε (αυξήθηκε 110% από τα 2,1 δισ. ευρώ σε 4,4 δισ. ευρώ), όπως και

“

Μεγάλος «παίχτης» στην αγορά των επαγγελματικών ακινήτων είναι οι Εταιρείες Επενδύσεων Ακίνητης Περιουσίας (ΑΕΕΑΠ), με επενδύσεις στο τέλος Ιουνίου ύψους 4,6 δισ.

τα έσοδά τους, που διαμορφώθηκαν σε 292,3 εκατ. από 139,9 εκατ. ευρώ. Θετικές προσδοκίες συγκεντρώνουν οι επαγγελματικές αποθήκες υψηλών τεχνικών και τεχνολογικών προδιαγραφών, ειδικά σε θέσεις κοντά στον αστικό ιστό της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, επαρκώς εξυπηρετούμενες από υποδομές λιμένων και οδικού ή σιδηροδρομικού δικτύου. Σχεδόν το σύνολο των ΑΕΕΑΠ έχουν στο χαρτοφυλάκιό τους logistics και προχωρούν στην απόκτηση και νέων. Η Dimand σχεδιάζει την ανάπτυξη μεγάλου αποθηκευτικού κέντρου στη Θεσσαλονίκη, ενώ η Streem Development, μέλος των εταιρειών του επενδυτικού κεφαλαίου HIG Capital, έχει ανακοινώσει τη δημιουργία σύγχρονου συγκροτήματος εφοδιαστικής αλυσίδας και διακομετακομιστικού εμπορίου στον χώρο του παλαιού εργοστασίου της Ελληνικής Χαλυβουργίας στον Ασπρόπυργο. Την υψηλή ζήτηση για αποθήκες καταγράφει στις επαναλαμβανόμενες ανά τακτά διαστήματα αναφορές της η συμβουλευτική σχετικά με τα ακίνητα εταιρεία Danos (μέλος της BNP Paribas Real Estate), εκτιμώντας περαιτέρω άνοδο των τιμών μίσθωσης για τους σύγχρονους χώρους logistics. Επίσης, σύμφωνα με την τακτική μελέτη της εταιρείας συμβούλων ακινήτων Cushman & Wakefield Proprius, η ζήτηση παραμένει υψηλή. Συνολικά περίπου 120.000 τετραγωνικά μέτρα βιομηχανικών και logistics χώρων απορροφήθηκαν το πρώτο εξάμηνο στην Αττική και μέχρι το τέλος του 2023 θα παραδοθούν νέοι χώροι συνολικής επιφάνειας 80.000 τ.μ., με το 95% εξ αυτών να είναι ήδη προμισθωμένο. Αξιοσημείωτη είναι και η επενδυτική δραστηριότητα στον τομέα των πολυτελών ξενοδοχείων κυρίως από ξένα ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια σε συνεργασία με διεθνή brands που αναλαμβάνουν τη λειτουργία αυτών ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

ΑΡΘΡΟ ●

Πώς δημιουργείται σήμερα το μέλλον της βιομηχανίας Δεδομένου του κομβικού ρόλου του βιομηχανικού κλάδου στην ανάκαμψη της οικονομίας, ο δρόμος για την ενίσχυση των προοπτικών ανάπτυξής του περνά μέσα από την υλοποίηση μεταρρυθμίσεων προκειμένου να αντεπεξέλθει στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει

Ο Δρ Γιώργος Ξηρογιάννης Γενικός διευθυντής του Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ)

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

ι γεωπολιτικές εξελίξεις προκαλούν συνεχείς ανατροπές στη βιομηχανική αλυσίδα παραγωγής. Όμως, ακόμα και μέσα στο περιβάλλον αυτό, η ελληνική βιομηχανία αναδεικνύει την ανθεκτικότητα και τον κομβικό της ρόλο στην ανάκαμψη της χώρας. Στηρίζει συνεχώς τα δημόσια έσοδα και δημιουργεί καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας. Η χώρα μας είναι σε αναπτυξιακή κατεύθυνση. Αλλά η διατήρηση της ανθεκτικότητας σε έναν κόσμο που αλλάζει ταχύτατα δεν είναι νομοτελειακή χωρίς μικρές επαναστάσεις. Το μέλλον των δυνατοτήτων μας, όπως το ανέδειξε το πρόσφατο βιομηχανικό συνέδριο αλλά και το ανοικτό σκέλος της ετήσιας γενικής συνέλευσης του ΣΕΒ, περνάει μέσα από τη μεγέθυνση των επιχειρήσεων, τις επενδύσεις με μεγαλύτερο εγχώριο αποτύπωμα, τη διαμόρφωση ενός σύγχρονου εργασιακού περιβάλλοντος, την ενεργειακή ανταγωνιστικότητα, τη διαθεσιμότητα περισσότερων εργαζομένων με κατάλληλες δεξιότητες, την ισότητα στην εργασία και φυσικά την πάταξη της γραφειοκρατίας. Ήρθε, όμως, η στιγμή να εστιάσουμε στο «πώς» θα υλοποιηθούν αυτές οι αλλαγές. Καταρχάς, η βιομηχανία είναι πάνω από όλα οι άνθρωποί της. Η βιομηχανία δημιούργησε 117.000 νέες θέσεις εργασίας, με άνοδο 30%, που αποτελεί τη μεγαλύτερη στην Ε.Ε. Οι μέσες αμοιβές της είναι 32% καλύτερες σε σχέση με την υπόλοιπη οικονομία, επίδοση που είναι κορυφαία στην Ε.Ε. Επιπλέον, προσφέρει εργασία υψηλής εξειδίκευσης σε 3.500 ερευνητές, έναντι 1.900 το 2011. Αντιμέτωποι, όμως, με το αναπτυξιακό ανάχωμα της έλλειψης εργαζομένων με σύγχρονες γνώσεις και δεξιότητες, χρειάζονται γενναίες αποφάσεις. Για τον σκοπό αυτό, ο ΣΕΒ έχει προτείνει: 1. Τη σύνδεση της εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας και συγκεκριμένα τον διπλασιασμό του αριθμού των εισακτέων σε σχολές STEM με υποχρεωτική πρακτική άσκηση. 2. Την επανασύσταση του Τεχνολογικού

Τομέα των ΑΕΙ με προγράμματα τεχνολογικών ειδικοτήτων σε συνεργασία με επιχειρήσεις. 3. Τη μετατόπιση των οριζόντιων προγραμμάτων κατάρτισης σε κατάρτιση για επαγγέλματα που συνδέονται με κενές θέσεις εργασίας. Μια πρακτική που εφαρμόζει εδώ και χρόνια η Πορτογαλία, με αποτέλεσμα να έχει διπλάσια απασχόληση νέων στη βιομηχανία σε σχέση με την Ελλάδα. Δεύτερον, η ενίσχυση της βιομηχανίας και η ενίσχυση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας είναι έννοιες ταυτόσημες. Αυτό αποδεικνύεται στο πεδίο των εξαγωγών, οι οποίες πλησιάζουν τα 50 δισ. ευρώ. Παρότι την τελευταία δεκαετία έχουμε διπλασιάσει τις δαπάνες στον τομέα Έρευνας και Ανάπτυξης, οφείλουμε να ενισχύσουμε την ικανότητα της βιομηχανίας να επενδύει στην παραγωγή ακόμα περισσότερων διεθνώς ανταγωνιστικών προϊόντων. Γι’ αυτό χρειαζόμαστε την υιοθέτηση μιας νέας φιλοσοφίας στο ΕΣΠΑ, το Ταμείο Ανάκαμψης και τον αναπτυξιακό νόμο, με εφαρμογή κριτηρίων επενδυτικής απόδοσης στη διάθεση των ενισχύσεων και ευρεία χρήση ανακυκλούμενων πόρων. Δηλαδή, όσο μεγαλώνει το αναπτυξιακό αποτύπωμα της επένδυσης, τόσο μεγαλώνει η ενίσχυση, αγγίζοντας το μέγιστο όριο της Ε.Ε. Επιπρόσθετα, προτείνεται η διαμόρφωση επενδυτικών ζωνών, με ειδικό ρυθμιστικό πλαίσιο. Μια δοκιμασμένη πρακτική που μπορεί να επιταχύνει δραστηριότητες νέας γενιάς όπως ημιαγωγοί, έξυπνα υλικά, βιοτεχνολογίες, πράσινες τεχνολογίες. Τρίτον, ο αδύναμος κρίκος στην επενδυτική ανταγωνιστικότητα παραμένει η γραφειοκρατία και η πολυνομία. Τα εργαλεία ψηφιακής διακυβέρνησης έκαναν μια σημαντική αρχή στον περιορισμό τους, αλλά πλέον καλούνται

Η σημαντικότερη πρόκληση είναι η δυσκολία της δημόσιας διοίκησης να προωθήσει με ενιαίο τρόπο τις βιομηχανικές πολιτικές της.

να ψηφιοποιήσουν μια απέραντη γραφειοκρατία που μεγεθύνεται με κάθε νέο νόμο. Έχει έρθει η ώρα να εφαρμόσουμε το πλέον πετυχημένο υπόδειγμα πάταξης της γραφειοκρατίας διεθνώς, γνωστό ως «1in - 1out». Με απλά λόγια, ο κανόνας πατάσσει τη γραφειοκρατία πριν από τη γέννησή της, επιβάλλοντας ότι κανένας νόμος δεν ψηφίζεται εάν προσθέτει περισσότερη γραφειοκρατία απ’ ό,τι αφαιρεί. Τέταρτον, η πράσινη στροφή της βιομηχανίας πιστοποιείται από τη μείωση κατά 40% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Οφείλουμε, ωστόσο, να επιταχύνουμε την προσπάθεια αυτή με την ενίσχυση της τοπικής παραγωγής κρίσιμων συστημάτων για ΑΠΕ, της παραγωγής ή της ανάκτησης α’ και β’ υλών, των επενδύσεων σε δέσμευση άνθρακα, σε παραγωγή Η2 ή σε αποθήκευση ενέργειας. Φυσικά, η διαμόρφωση ανταγωνιστικού κόστους ενέργειας παραμένει σημαντική. Τέλος, η σημαντικότερη πρόκληση είναι η δυσκολία της δημόσιας διοίκησης να προωθήσει με ενιαίο τρόπο τις βιομηχανικές πολιτικές της. Δυστυχώς, η πολιτική βούληση διαχρονικά περιορίζεται στη διαμόρφωση στρατηγικών βιομηχανικής ανάπτυξης. Οι κατακερματισμένες αρμοδιότητες για τη βιομηχανία και η περιορισμένη σύνδεση με την έρευνα αιχμής και την καινοτομία παραμένουν πολύ κάτω των περιστάσεων. Η δημιουργία ενός υπουργείου Βιομηχανίας και Καινοτομίας καταγράφηκε ως κοινή συνιστώσα των συζητήσεων στο πρόσφατο Βιομηχανικό Συνέδριο του ΣΕΒ. Για να ανέβουμε κατηγορία στην ανάπτυξη της βιομηχανίας, η πολιτεία καλείται να ολοκληρώσει όσες μεταρρυθμίσεις είναι σε εκκρεμότητα και να αλλάξει όσες συνταγές για τις επενδύσεις, τα εργασιακά και την ενεργειακή μετάβαση είναι ξεπερασμένες. Δεν αρκεί να οραματιζόμαστε το μέλλον που μας αξίζει. Πρέπει να επιλέξουμε σήμερα τον τρόπο που το μέλλον των δυνατοτήτων μας θα γίνει πραγματικότητα.

ΤΑ 5 ΜΕΓΆΛΑ ΣΤΟΙΧΉΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΟΡΆ ΕΡΓΑΣΊΑΣ

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ●

2024

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

δυσκολία να αυξηθούν οι μισθοί, ειδικά στον ιδιωτικό τομέα, παρά τις διαδοχικές αναπροσαρμογές των κατώτατων αποδοχών, είναι γνωστή. Έτσι, υπάρχει σχέδιο ώστε να στηριχθούν, μετά από μια 12ετία απαξίωσης, ξανά οι συλλογικές συμβάσεις εργασίας, ως μια κομβική παρέμβαση, που θα βοηθήσει τους μισθούς να κινηθούν ανοδικά και να ξεπεραστεί έτσι το πρόβλημα που δημιουργεί ο πληθωρισμός και η κρίση τιμών. Την ίδια στιγμή, η επιμήκυνση του χρόνου εργασίας, όπως προέκυψε από τον πρόσφατο εργασιακό νόμο (ν.5053/2023), μένει να φανεί στην πράξη εάν θα αποφέρει βελτίωση αποδοχών ή θα επιβαρύνει τις συνθήκες απασχόλησης για συγκεκριμένες κατηγορίες εργαζομένων. Στο σκέλος της κατάρτισης παραμένει ο μεγάλος στόχος που έχει τεθεί και θέλει να συμμετέχουν σε ανάλογα προγράμματα πάνω από 500.000 πολίτες έως το 2025. Για την αντιμετώπιση της «μαύρης» και υποδηλωμένης εργασίας, στο αρμόδιο υπουργείο θεωρούν ότι η επέκταση της Ψηφιακής Κάρτας θα βοηθήσει ώστε να περιοριστεί το φαινόμενο, που στερεί πόρους από τα ασφαλιστικά ταμεία, αλλά και δυσχεραίνει την ποιότητα απασχόλησης χιλιάδων εργαζομένων. Ξεχωριστή σημασία έχει για την κυβέρνηση τόσο η ποιοτική βελτίωση του ΕΦΚΑ, μέσω της ψηφιοποίησης του ασφαλιστικού αρχείου του Φορέα, όσο και η παροχή συνολικά καλύτερων υπηρεσιών προς τους ασφαλισμένους και τους συνταξιούχους. Ειδικά για τους τελευταίους, αναμένεται να δοθεί προτεραιότητα στον περιορισμό του «στοκ» απονομής επικουρικών συντάξεων, χωρίς όμως να υπάρξει εκ νέου ανοδική πορεία των αιτήσεων στις κύριες. Πιο αναλυτικά, η κατηγοριοποίηση των στόχων που έχει θέσει η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εργασίας έχει ως εξής:

Μισθοί Η πρόθεση ήταν και παραμένει, έως το τέλος της τετραετίας ο μέσος μισθός στον ιδιωτικό τομέα να βρίσκεται στα 1.500 ευρώ. Τα στοιχεία του ΕΦΚΑ δείχνουν ότι αυτή τη στιγμή οι μισθοί κυμαίνονται κατά μέσο όρο στα επίπεδα των 1.100 ευρώ, μικτές αποδοχές. Όμως από τα ίδια στοιχεία προκύπτει ότι μεγάλη μερίδα εργαζομένων βρίσκονται στο «κάτω ράφι» των αποδοχών, αφού δεν λαμβάνουν

τις μισθολογικές ωριμάνσεις τους. Το «ξεπάγωμα» των τριετιών που αποφασίστηκε να ισχύει από την 1η/1/2024 έχει χρονικό ορίζοντα ολοκλήρωσης την επόμενη τριετία. Άρα, θα είναι σταδιακή η προσαρμογή των αποδοχών και σε αρχικό στάδιο εκτιμάται ότι θα είναι περιορισμένος ο αριθμός των υπαλλήλων του ιδιωτικού τομέα που θα δουν αυτή την αύξηση. Παράλληλα, σχεδόν τρεις στους δέκα εργαζόμενοι αξιοποιούνται με όρους ευέλικτων μορφών εργασίας, σύμφωνα με τις επίσημες αναλύσεις που γίνονται κάθε μήνα στον ΕΦΚΑ από τις αναλυτικές Περιοδικές Δηλώσεις (ΑΠΔ) που υποβάλλονται από τις επιχειρήσεις. Η μερική απασχόληση καλύπτει πάνω από 600.000 εργαζόμενους, στοιχείο που δείχνει αφενός την ανάγκη για μια πρόσθετη μισθολογική ενίσχυση, αφετέρου τις χαμηλές αποδοχές που έχει αυτό το μοντέλο εργασιακών σχέσεων. Το επόμενο έτος αναμένεται να δοθούν περισσότερα κίνητρα στις επιχειρήσεις ώστε να προσλαμβάνουν εργαζομένους με όρους πλήρους απασχόλησης, περιορίζοντας την ευέλικτη εργασία. Την ίδια στιγμή, στις προθέσεις του υπουργείου Εργασίας είναι να στηριχθούν περαιτέρω οι συλλογικές συμβάσεις, ως αντίβαρο στους χαμηλούς μισθούς. Διαπιστώθηκε ότι μέσω ατομικών ή επιχειρησιακών συμβάσεων οι μισθοί δεν αυξάνονται συνολικά, αλλά μόνο σε ένα μικρό μέρος των εργαζομένων. Επίσης, εκτιμήθηκε ότι πρέπει να σταματήσει αυτός ο άτυπος ανταγωνισμός που υπάρχει σε αρκετές επιχειρήσεις σε διάφορους κλάδους και ο οποίος πιέζει τους μισθούς, σε μια προσπάθεια περιορισμού του λειτουργικού κόστους. Κρίνεται ως πιο σημαντική η μισθολογική στήριξη των εργαζομένων, που έτσι και αλλιώς καλούνται σε καθημερινή βάση να αντιμετωπίσουν τα πολλαπλά προβλήματα που δημιουργεί η κρίση τιμών. Άλλωστε, η Ελλάδα είναι ουραγός στην Ευρώπη σε μισθολογική κάλυψη μέσω συλλογικών συμβάσεων, που δεν υπερβαίνει το 25%. Η διαφορά με την υπόλοιπη Ε.Ε. βρίσκεται στις 50 ποσοστιαίες μονάδες και πρέπει να καλυφθεί άμεσα.

Αύξηση μισθών, βελτίωση συνθηκών στους χώρους δουλειάς, καλύτερη αξιοποίηση της κατάρτισης, περιορισμός της «μαύρης» απασχόλησης, αλλά και βελτίωση της αποδοτικότητας του ΕΦΚΑ είναι τα κύρια θέματα που καλείται να αντιμετωπίσει κατά το νέο έτος το υπουργείο Εργασίας Του Βασίλη Αγγελόπουλου vaggelopoulos@naftemporiki.gr

Χώροι δουλειάς - συνθήκες Το γεγονός ότι φέτος έχουν καταγραφεί 147 θύματα από εργατικά ατυχήματα έως τις αρχές Οκτωβρίου, περισσότερα από κάθε άλλη χρονιά, δεν έχει περάσει απαρατήρητο στο υπουργείο Εργασίας. Άλλωστε, οι συνθήκες εργασίας αποτελούν βασική παράμετρο για την προσέλκυση των «καλών μυαλών», που έφυγαν για το εξωτερικό κατά τα προηγούμενα έτη της βαθιάς οικονομικής κρίσης. Επίσης, αποτελεί απαίτηση και του υγιούς τμήματος του επιχειρηματικού κόσμου, για να βελτιωθούν συνολικά οι συνθήκες απασχόλησης. Έχει διαπιστωθεί ότι τα χιλιάδες κενά που καταγράφονται επί μία διετία σε συγκεκριμένους κλάδους της οικονομίας (π.χ. τουρισμός, κατασκευές) δεν καλύπτονται επαρκώς, ούτε με εργατικό δυναμικό από τρίτες χώρες. Άρα, το πρόβλημα παραμένει

και διογκώνεται, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την τελική ποιότητα του παραγόμενου προϊόντος, που βαίνει φθίνουσα. Ο κίνδυνος απώλειας εσόδων από αυτή τη διαδικασία έχει κινητοποιήσει εκπροσώπους της αγοράς, που ζητούν «εδώ και τώρα» να μπουν κανόνες τέτοιοι ώστε και οι εργαζόμενοι να αρχίσουν να αισθάνονται πιο ασφαλείς. Οι έλεγχοι για τους κανόνες υγείας και ασφάλειας στους χώρους εργασίας θα ενταθούν την επόμενη χρονιά, σε μια προσπάθεια να περιοριστούν τα φαινόμενα αυθαιρεσίας. Επίσης,

Η ΤΙΣ Ρ ση ΤΆ ρο τες ΚΑ ιγότε ολί λτίω ς,

π λ υ βε Το 0.000 ουν ν το ων τ χ ω τ 0 ύ ά 5 πετ οτή μμ α δεξι γρα ν ο ν ν τω ω πρ ης. ΟΙ ΙΆΣ θηκώ ση Ρ σ υ μέ άρτισ ΧΏ ΥΛΕ η συν ενίσχ ν τ κα ΔΟλτίωσ ς και ς νέω Βε ασία ληση . εργ ασχό ικών α π ν α γυ ι κα

στις προθέσεις της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Εργασίας είναι να στηριχθούν συγκεκριμένες ομάδες του πληθυσμού, όπου διαπιστώνεται ότι η απασχόληση κινείται σε πολύ χαμηλά επίπεδα. Ειδικά για τις γυναίκες και για τους νέους έως 25 ετών, πρόκειται να υπάρξουν συγκεκριμένες και στοχευμένες δράσεις, ώστε να αυξηθεί η συμμετοχή τους στο εργατικό δυναμικό της χώρας, που τώρα βρίσκεται σε πολύ

ΚΑ ση της τας Φ Ε ίω ότη η

Η ΎΡ ΣΊΑ μός Α Μ ΓΑ ρισ ου ΕΡ περιο νομέν αι

τ ικ λτ Βε οδοτ Α με υ ο Κ τ απ ΕΦ γία νου υ ρ ο τ μιου ρωμέ κού ) δη οκλη ορια ΟΠΣ Ολ ηροφ τος ( Πλ τήμα έα. σ Συ Φορ ο τ υ

Ο φαι ης κ ς ρ του μαύ λιστη ς ς ά η η τ σφ όλησ μεσα α ν χ α ασ αι ά ογή απ δέετ αρμ ς ν φ συ την ε ιακή σίας. με Ψηφ Εργα της ρτας Κά

τον

Ί σ ΘΟ θός στα

ισ Σ ΜΙ σος μ τομέακαι

Μέ τικό ρώ λήρη ιδιω 00 ευ για π . 1.5 ητρα ληση κίν ασχό απ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ●

ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

χαμηλά επίπεδα. Ειδικά για τις γυναίκες, οι δράσεις που προωθούνται θα αφορούν και το σκέλος της στήριξης της οικογένειας, που επίσης αποτελεί πρόβλημα για την καλύτερη και πιο ποιοτική επαγγελματική αποκατάσταση. Άλλωστε, το δημογραφικό πρόβλημα συνεχίζει να αποτελεί τον Νο 1 κίνδυνο της χώρας και η στήριξη των γυναικών και κατ' επέκταση της οικογένειας αποτελεί μονόδρομο. Κατάρτιση Το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι και σε αυτό το επίπεδο ουραγός στην Ε.Ε. έχει καταγραφεί και αναδειχθεί από τους προκατόχους του Αδ. Γεωργιάδη. Ο σημερινός υπουργός Εργασίας παραμένει προσηλωμένος στον στόχο να υπάρξουν το λιγότερο 500.000 πολίτες που θα πετύχουν βελτίωση των δεξιοτήτων τους, μέσω προγραμμάτων κατάρτισης που θα εκπονηθούν έως το 2025. Ήδη η εκτίμηση της ΔΥΠΑ (τ. ΟΑΕΔ) είναι ότι από τον πρώτο κύκλο των προγραμμάτων έχουν προκύψει περισσότεροι από 220.000 ωφελούμενοι. Σε εξέλιξη βρίσκεται η διαδικασία για άλλο ένα πρόγραμμα για 30.000 συμμετέχοντες ανέργους, οι οποίοι θα καταρτιστούν στις ψηφιακές και στις πράσινες δεξιότητες. «Μαύρη» εργασία Το γεγονός ότι στους τελευταίους ελέγχους που έγιναν από τους επιθεωρητές Εργασίας, το δίμηνο Ιουλίου - Αυγούστου, το 44% των επιχειρήσεων βρέθηκε να έχει υποπέσει σε κάποια παράβαση της εργατικής νομοθεσίας, δείχνει ότι το φαινόμενο πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα. Η στήριξη της νέας Ανεξάρτητης Αρχής Επιθεώρησης Εργασίας θεωρείται δεδομένη, καθώς βελτιώνεται διαρκώς και η υλικοτεχνική υποδομή που παρέχεται. Το σύστημα Risk Analysis, που πλέον συνδέεται με την ΕΡΓΑΝΗ, σε συνδυασμό με την ευρεία χρήση tablets από τους επιθεωρητές, αρχίζει να παράγει απτά αποτελέσματα. Όμως ο περιορισμός του φαινομένου της «μαύρης» και ανασφάλιστης απασχόλησης συνδέεται άμεσα με την εφαρμογή της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας. Η επέκτασή της και στους υπόλοιπους κλάδους της οικονομίας αποτελεί «στοίχημα», που πρέπει να κερδηθεί εντός της επόμενης χρονιάς. Ειδικά σε τουρισμό και εστίαση, όπου παρατηρούνται πολύ υψηλά επίπεδα παραβατικότητας, έχει προαναγγελθεί ότι μέχρι το επόμενο καλοκαίρι θα ξεκινήσει η εφαρμογή της Ψηφιακής Κάρτας, που καταγράφει σε πραγματικό χρόνο το ωράριο απασχόλησης, σε καθημερινή βάση. Ήδη το συγκεκριμένο μοντέλο λειτουργεί με μεγάλη αποτελεσματικότητα στα σούπερ μάρκετ, στις τράπεζες, στις ασφαλιστικές εταιρείες και στον κλάδο των σεκιούριτι, ενώ επεκτείνεται και στις ΔΕΚΟ.

ΕΦΚΑ Η βελτίωση της αποδοτικότητας του ΕΦΚΑ αποτελεί προϋπόθεση κομβικής σημασίας ώστε να φανεί στην πράξη η καλύτερη αντιμετώπιση και εξυπηρέτηση των ασφαλισμένων και των συνταξιούχων. Ένα «στοίχημα» που ακόμα δεν έχει κερδηθεί, μιας και τα προβλήματα παραμένουν πολλά και δυσεπίλυτα. Οι ευρώ μέσος μισθός στον ιδιωτικό τομέα στο τέλος της απονομές των συντάξεων μπορεί να βελτιώθηκαν στις τετραετίας της παρούσας κυβέρνησης είναι μια από τις κύριες, μέσω της fast track διαδικασίας, αλλά ακόμα βασικές προτεραιότητες του υπουργείου Εργασίας. το πρόβλημα δεν έχει εξαλειφθεί. Με δεδομένο ότι υπάρχει ο κίνδυνος να υποβληθούν άλλες 200.000 αιτήσεις συνταξιοδότησης έως το τέλος του τρέχοντος έτους, δεν μπορεί να αποκλειστεί ότι το συγκεκριμένο πρόβλημα θα αναζωπυρωθεί. Την ίδια στιγμή, παραμένει άλυτο το πρόβλημα με τον χρόνο αναμονής στις επικουρικές συντάξεις, όπου πάλι θα επιστρατευθεί η λύση της fast track διαδικασίας. Το πλέον κρίσιτων εργαζομένων μο ζήτημα για τον ΕΦΚΑ, που πρέπει να επιλυθεί στη χώρα μας εντός του επόμενου έτους, αφορά την ψηφιοποίηση καλύπτονται από του συνόλου του ασφαλιστικού βίου για όλους τους Συλλογικές Συμβάσεις ασφαλισμένους. Με δεδομένο ότι έχει ολοκληρωθεί Εργασίας, όταν το η ψηφιοποίηση για μετά το 2002, αποτελεί καθοαντίστοιχο ποσοστό στην Ευρωπαϊκή ριστικής σημασίας η αντίστοιχη διαδικασία και για Ένωση είναι αισθητά την προγενέστερη περίοδο. Πόσο μάλλον όταν τα υψηλότερο. χειρόγραφα αρχεία αφορούν επιμέρους πρώην Ταμεία (π.χ. ΟΓΑ, ΝΑΤ), ακριβώς γι' αυτή τη χρονική περίοδο. Πρόκειται για ζήτημα που σχετίζεται άμεσα και με το σκέλος της απονομής των συντάξεων, αφού η ψηφιοποίηση του αρχείου ασφαλώς και θα βοηθήσει στην οριστική επίλυση εργαζόμενοι τελούν υπό καθεστώς μερικής απασχόλησης αυτή τη στιγμή στη χώρα μας. και του συγκεκριμένου προβλήματος. Ακόμα και αν η διαδικασία της ψηφιοποίησης έχει χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης το 2025, προφανώς το 2024 είναι ένας ιδιαίτερα κρίσιμος χρόνος, για να μην πάει ακόμα πιο πίσω η διαδικασία. Ανάλογης σπουδαιότητας είναι και η παράλληλη δημιουργία του Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος (ΟΠΣ) του ΕΦΚΑ. Ένα σύστημα που εκτιμάται ότι θα συνδράμει αποφασιστικά στην επίλυση μιας σειράς επιμέρους θεμάτων, εντός του Φορέα, αφού επιτέλους θα μπορούν να επικοινωνήσουν ηλεκτροτων επιχειρήσεων βρέθηκε να έχει υποπέσει νικά όλες οι επιμέρους υπηρεσίες, ακόμα και αν προσε κάποια παράβαση της εργατικής νομοθεσίας έρχονται από διαφορετικό πρώην Ταμείο Ασφάλισης. το δίμηνο Ιουλίου - Αυγούστου. Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, θα περιοριστούν σημαντικά καθυστερήσεις που παρουσιάζονται έως σήμερα, ακριβώς επειδή λείπει αυτή η συνολική διασύνδεση εντός του ΕΦΚΑ

αιτήσεις συνταξιοδότησης είναι πιθανόν να υποβληθούν στον ΕΦΚΑ έως το τέλος του τρέχοντος έτους.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

SPACE SINGULAR LOGIC KTX NAFTEMPORIKI:Layout 1

3/11/2023

5:14 ìì

Page 1

by providing holistic integrated hardware and software solutions to simplify complexity and accelerate your business performance

www.space.gr

www.singularlogic.eu

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ●

ΩΡΑ ΕΠΙΤΑΧΥΝΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΨΗΦΙΑΚΟ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟ Ώθηση στην e-οικονομία με projects ΤΠΕ 4,4 δισ. από Ταμείο Ανάκαμψης και ΕΣΠΑ - Στο 1,3 δισ. τα συμβασιοποιημένα έργα για τον εκσυγχρονισμό του Δημοσίου - Στοίχημα η έγκαιρη υλοποίηση προγραμμάτων 2 δισ. Της Τέτης Ηγουμενίδη tigoumenidi@naftemporiki.gr

ε περίοδο εντατικοποίησης της προσπάθειας υλοποίησης των αναγκαίων για την ανάπτυξη της οικονομίας έργων Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) βρίσκεται η Κοινωνία της Πληροφορίας (ΚτΠ), υπηρεσιακός βραχίονας του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Ο συνολικός προϋπολογισμός των έργων ΤΠΕ που έχει αναλάβει με χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης (ΤΑ) και το ΕΣΠΑ είναι 4,4 δισ. ευρώ (περιλαμβανομένου ΦΠΑ). Σύμφωνα με τις σχετικές αναφορές του διευθύνοντος συμβούλου της Κοινωνίας της Πληροφορίας, Σταύρου Ασθενίδη, τα τελευταία χρόνια η ΚτΠ έχει συμβασιοποιήσει περίπου 200 έργα για τον ψηφιακό εκσυγχρονισμό του Δημοσίου αξίας 1,3 δισ. ευρώ, ενώ το επόμενο στοίχημα είναι η έγκαιρη υλοποίηση (μέχρι το 2026) των περίπου 60 έργων του Ταμείου Ανάκαμψης, συνολικής αξίας περί τα 2 δισ. ευρώ. Από τα σημαντικότερα έργα που βρίσκονται σε εξέλιξη είναι το e-Justice, ο ψηφιακός μετασχηματισμός της Δικαιοσύνης, αναγκαίος για την επιτάχυνση της απονομής της, ο ηλεκτρονικός φάκελος ασθενούς και οι ψηφιακές ιατρικές βεβαιώσεις, το Gov ERP με στόχο τη μεταρρύθμιση του δημοσιονομικού συστήματος στην κεντρική διοίκηση, η ενιαία ψηφιακή υποδομή εξυπηρέτησης πολιτών και επιχειρήσεων (CRM), αλλά και μικρότερα έργα για την ψηφιοποίηση και τον τεχνολογικό εκσυγχρονισμό δημοσίων φορέων. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Ελλάδα έχει κάνει πρόοδο όσον αφορά τις διαθέσιμες ψηφιακά υπηρεσίες του Δημοσίου. Ωστόσο, η τεχνολογία προχωρά με φρενήρεις ρυθμούς και η σύγκριση με τις υπόλοιπες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης εξακολουθεί να μην είναι θετική για τη χώρα μας. Όπως υπογραμμίστηκε στην πρώτη έκθεση της Ε.Ε. (Σεπτέμβριος 2023) για την πρόοδο των χωρών-μελών προς την κατεύθυνση της ψηφιακής δεκαετίας 2030, η πρόοδος που έχει συντελεστεί στην ψηφιοποίηση των δημοσίων υπηρεσιών αναγνωρίζεται, ωστόσο σημειώνεται ότι η Ελλάδα εξακολουθεί να έχει απόδοση κάτω από τον μέσο όρο της Ευρω-

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

παϊκής Ένωσης. Πιο αναλυτικά, το χαρτοφυλάκιο των έργων της ΚτΠ που πρόκειται να υλοποιηθούν περιλαμβάνει μεταξύ άλλων το πρόγραμμα των έξυπνων πόλεων, προϋπολογισμού 90 εκατ. ευρώ, την ανάπτυξη λύσεων Business Intelligence (23 εκατ. ευρώ), τη δημιουργία της ενιαίας ψηφιακής πλατφόρμας για την εξυπηρέτηση πολιτών και επιχειρήσεων (74,4 εκατ. ευρώ), την ανάπτυξη της Κεφαλαιαγοράς (15,6 εκατ. ευρώ) και το νέο σύστημα δημοσίων συμβάσεων (25 εκατ. ευρώ). Ιατρικά αρχεία και τηλεϊατρική Στον τομέα της Υγείας η ΚτΠ προωθεί, ανάμεσα σε άλλα, την ψηφιοποίηση των ιατρικών αρχείων του Δημοσίου Συστήματος Υγείας με προϋπολογισμό 119 εκατ. ευρώ και την επέκταση του Εθνικού Δικτύου Τηλεϊατρικής, προϋπολογισμού 30 εκατ. ευρώ. Η ψηφιοποίηση των αρχείων θα οδηγήσει, μεταξύ άλλων, στη συσχέτισή τους με το Ηλεκτρονικό Μητρώο Ασθενών. Σε συνδυασμό με το Εθνικό Δίκτυο Τηλεϊατρικής (ΕΔΙΤ), στόχος είναι η παροχή ψηφιακών, δικτυακών υπηρεσιών προς κάθε τελικό χρήστη (πολιτών και ιατρικού προσωπικού), προκειμένου να έχει πρόσβαση σε πληροφορίες που αφορούν το ιατρικό ιστορικό που προέκυψε κατά τη νοσηλεία στα δημόσια νοσοκομεία της χώρας. Ψηφιακή Δικαιοσύνη Το εμβληματικό για τη Δικαιοσύνη έργο e-Justice με προϋπολογισμό 196 εκατ. ευρώ περιλαμβάνει την αναβάθμιση του Συστήματος Τήρησης των Αρχείων των Δικαστηρίων, την αναβάθμιση και επέκταση υποδομών ΤΠΕ του τομέα Δικαιοσύνης, την Ψηφιοποίηση Αρχείων Δεδομένων του υπουργείου Δικαιοσύνης, καθώς και υπηρεσίες τηλεδιάσκεψης σε δικαστήρια και σωφρονιστικά καταστήματα και παροχή υπηρεσιών ενημέρωσης της πορείας των πινακίων και των εκθεμάτων των δικαστηρίων. Αναφορικά με την ψηφιοποίηση των αρχείων (υπο-έργο του

Η «ΚΑΤΟΨΗ» ΤΩΝ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΕΡΓΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

4,4 δι σ. €

ο συνολικός προϋπολογισμός από Ταμείο Ανάκαμψης και ΕΣΠΑ

e-Justice), αφορά τόσο τη σάρωση στοιχείων των επιλεγμένων δικαστηρίων, όσο και την καταχώριση βασικών στοιχείων τους σε εξειδικευμένο πληροφοριακό σύστημα, ώστε να δημιουργηθούν ψηφιακά αντίγραφα για τους φορείς της Δικαιοσύνης. Ψηφιοποιούνται τα αρχεία 368 δικαστηρίων - εισαγγελιών, εκ των οποίων 288 βρίσκονται στην ηπειρωτική χώρα και 80 σε νησιά. Μετά την υλοποίηση του έργου, δεν θα είναι απαραίτητες οι χρονοβόρες αναζητήσεις έγχαρτων τίτλων στα τοπικά δικαστήρια - εισαγγελίες. Η ψηφιακή έκδοση θα ανακτάται από το κεντρικό σύστημα διαχείρισης Διαδικασιών, Εγγράφων και Ψηφιακών Αρχείων - σύστημα ψηφιακής αρχειοθέτησης (Ψηφιακό Αποθετήριο) που θα τεθεί σε λειτουργία και θα διαχειρίζεται το υπουργείο Δικαιοσύνης. Οι υπηρεσίες τηλεδιάσκεψης σε δικαστήρια και σωφρονιστικά καταστήματα και η παροχή υπηρεσιών ενημέρωσης της πορείας των πινακίων και των εκθεμάτων των δικαστηρίων περιλαμβάνει δύο δράσεις, τις ολοκληρωμένες υπηρεσίες τηλεδιάσκεψης σε δικαστήρια και σωφρονιστικά καταστήματα και τις υπηρεσίες ενημέρωσης της πορείας των πινακίων και των εκθεμάτων των δικαστηρίων. Στόχος και των δύο δράσεων του έργου είναι η ενσωμάτωση στο δικαστικό μας σύστημα της λογικής των τηλεδιασκέψεων για την πραγματοποίηση των δικών, ώστε να κερδίζεται πολύτιμος χρόνος κατά τη διεξαγωγή τους, καθώς και η εισαγωγή και αξιοποίηση σύγχρονων τεχνολογικών εργαλείων στη διαδικασία απονομής της Δικαιοσύνης. Διπλωματία - Ναυτιλία Τα έργα ψηφιακού μετασχηματισμού του υπουργείου Εξωτερικών επίσης αναμένεται να δώσουν σημαντική ώθηση στις διπλωματικές υπηρεσίες της χώρας και περιλαμβάνουν προγράμματα προϋπολογισμού 60 εκατ. ευρώ, ενώ η ψηφιοποίηση των αρχείων της ναυτιλίας, ενός εξαιρετικά σημαντικού κλάδου της ελληνικής οικονομίας, θα υλοποιηθεί στο πλαίσιο έργου προϋπολογισμού 5 εκατ. ευρώ.

~2 δ ι σ. €

για 60 έργα μέσω Ταμείου Ανάκαμψης μέχρι το 2026

1, 3 δ ισ . €

συμβασιοποιημένα έργα για τον εκσυγχρονισμό του Δημοσίου

Μεταξύ άλλων, προωθείται ο μετασχηματισμός των διαδικασιών των Προξενικών Αρχών, σε άμεση συνάρτηση με την αποστολή του υπουργείου Εξωτερικών (ΥΠΕΞ) για την υποστήριξη των ελληνικών συμφερόντων στο εξωτερικό και την εξυπηρέτηση των ομογενών και του Απόδημου Ελληνισμού μέσω της λειτουργίας υπηρεσιών Eικονικής Yποβοήθησης με Xρήση Tεχνητής Nοημοσύνης (virtual assistant), ψηφιακής Yποβολής Eγγράφων, Ηλεκτρονικών Πληρωμών και Διασύνδεσης με Ψηφιακές Πλατφόρμες της Γενικής Κυβέρνησης.

“

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Ελλάδα έχει κάνει πρόοδο όσον αφορά τις διαθέσιμες e-υπηρεσίες του Δημοσίου.

Για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις έχει ήδη ενεργοποιηθεί η σχετική δράση με προϋπολογισμό 440 εκατ. ευρώ, ενώ για τον τουρισμό προβλέπονται κονδύλια 20 εκατ. ευρώ. Γεωργικά δεδομένα Πρόσφατα κατακυρώθηκε, έναντι συνολικού ποσού 33,7 εκατ. ευρώ, το έργο του ψηφιακού μετασχηματισμού του γεωργικού τομέα, με αντικείμενο τη δημιουργία τεχνολογικής πλατφόρμας και των υποδομών της για την υποστήριξη του εκσυγχρονισμού του γεωργικού τομέα με την παροχή εξατομικευμένων περιβαλλοντικών δεδομένων και ενημερώσεων για τα αγροτεμάχια ανοικτών καλλιεργειών με αξιοποίηση σύγχρονης τεχνολογίας πληροφορικής και επικοινωνιών. Τα δομικά στοιχεία της πλατφόρμας θα συνδέουν τους παραγωγούς, τις οργανώσεις, τα ερευνητικά ιδρύματα, την τοπική αυτοδιοίκηση και άλλους εμπλεκόμενους με τη γη και την παραγωγική διαδικασία. ► ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

196 Τεχνητή Νοημοσύνη Ένα από τα επόμενα βήματα στο μεταξύ είναι και η αξιοποίηση της Τεχνητής Νοημοσύνης στις υπηρεσίες του Δημόσιου. Ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Δημήτρης Παπαστεργίου, έχει ανακοινώσει την εισαγωγή της Τεχνητής Νοημοσύνης στο gov.gr προκειμένου να κάνει εύκολη την αναζήτηση μέσω ενός chatbot. Το μοντέλο εκπαιδεύεται και θα λειτουργεί, είτε γράφοντας είτε εκφωνώντας. Επίσης έχει μιλήσει για την «ψηφιοποίηση νούμερο 2» με εμπλουτισμό των εφαρμογών όπως το gov.gr wallet. Όπως έχει εξηγήσει, στην «ψηφιοποίηση νούμερο 2» η διακίνηση στοιχείων δεν θα γίνεται μέσω αρχείων, αλλά μέσω δεδομένων, με μια απλή εφαρμογή. Για παρά-

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

119

15,6

Τουρισμός

Ανάπτυξη της Κεφαλαιαγοράς

23 Ανάπτυξη λύσεων Business Intelligence

Νέο σύστημα δημοσίων συμβάσεων

Επέκταση του Εθνικού Δικτύου Τηλεϊατρικής

Γεωργικός τομέας

33,7

74,4

100

e-μετασχηματισμός υπουργείου Εξωτερικών

Μέσος όρος Ε.Ε.

Ενιαία e-πλατφόρμα εξυπηρέτησης πολιτών και επιχειρήσεων

73%

Έξυπνες πόλεις

Ελλάδα

Π Ρ Ο Γ Ρ Ά Μ Μ Α Τ Α Κ τ Π (σε εκατ. ευρώ)

Smart Readiness Vouchers

28%

Δίκτυα οπτικών ινών Εκτός από την ψηφιοποίηση του Δημοσίου, η Ελλάδα υστερεί στη συνδεσιμότητα και ειδικότερα στην κάλυψη με δίκτυα οπτικών ινών υπερυψηλών ταχυτήτων σύνδεσης στο Internet, η οποία βρίσκεται στο 28% έναντι ευρωπαϊκού μέσου όρου 73%. Βάσει της Έκθεσης της Ε.Ε. για την πρόοδο των χωρών-μελών προς την κατεύθυνση της ψηφιακής δεκαετίας 2030, «η Ελλάδα θα πρέπει να εντείνει τις προσπάθειές της στην υποδομή συνδεσιμότητας, κυρίως στην κάλυψη με δίκτυα ικανά για ταχύτητες Gigabit». Την ίδια στιγμή, μη ικανοποιητική είναι η ζήτηση για δίκτυα οπτικών ινών (FTTH). Προς την κατεύθυνση της ενίσχυσης της ζήτησης έχει ξεκινήσει η υλοποίηση του προγράμματος Smart Readiness Vouchers, συνολικού προϋπολογισμού 100 εκατ. ευρώ. Αφορά περίπου 120.000 ακίνητα και η χρηματοδότηση προέρχεται από το Ταμείο Ανάκαμψης, ως εκ τούτου συγκαταλέγεται στα έργα που θα πρέπει να ολοκληρωθούν το αργότερο εντός του 2025. Στόχος είναι η αναβάθμιση της «έξυπνης ετοιμότητας» του υφιστάμενου κτιριακού αποθέματος της χώρας μέσω της δημιουργίας σύγχρονων ψηφιακών υποδομών. Για την ένταξη ενός κτιρίου στο Πρόγραμμα ο διαχειριστής επιλέγει εγκαταστάτη (τεχνίτη) από τους εγγεγραμμένους στο Μητρώο του Προγράμματος, ο οποίος δραστηριοποιείται στην περιοχή που βρίσκεται το κτίριο. Ακολούθως, ο εγκαταστάτης επισκέπτεται το κτίριο, προσδιορίζει τις εργασίες που πρόκειται να εκτελεστούν και υποβάλλει την προσφορά προς τον Διαχειριστή. Μετά την αποδοχή εκ μέρους του Διαχειριστή της προσφοράς, ο εγκαταστάτης αναλαμβάνει την υποβολή αίτησης έκδοσης Voucher, σύμφωνα με τον οδηγό προγράμματος Τα προς επιδότηση κτίρια προκύπτουν από τα στοιχεία που υποβάλλουν οι τηλεπικοινωνιακοί πάροχοι. Το ποσό της ενίσχυσης εξαρτάται από τους ορόφους που απαρτίζουν το κτίριο και τις επιλέξιμες εργασίες, με τον ενδεικτικό μέσο όρο του ποσού ενίσχυσης να κυμαίνεται στα 840 ευρώ. Στον σχεδιασμό του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης περιλαμβάνεται και κουπόνι απευθείας ενίσχυσης της ζήτησης (gigabit voucher) για ευρυζωνικές συνδέσεις, ωστόσο είναι άγνωστο πότε θα ανακοινωθεί το άνοιγμα της σχετικής πλατφόρμας. Οι ελάχιστες απαιτήσεις της υπηρεσίας για να επιδοτηθεί η υπηρεσία, όπως έχει οριστεί κατά τον σχεδιασμό του έργου, είναι ταχύτητα download 250 Mbps και άμεσα αναβαθμίσιμη σε 1 Gbps. Για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις θα πρέπει, επιπλέον, να υποστηρίζονται συμμετρικές ταχύτητες download / upload, δηλαδή και η ταχύτητα upload 250 Mbps.

Ψηφιοποίηση ιατρικών αρχείων του Δημόσιου Συστήματος Υγείας

►

e-Justice

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ●

δειγμα, όταν θέλουμε να νοικιάσουμε αυτοκίνητο, θα μπορούμε να το κάνουμε δίνοντας έγκριση μέσω της εφαρμογής για να λάβει η εταιρεία ενοικίασης αυτοκινήτων τα δεδομένα που χρειάζεται. Θα μας έρχεται ένα sms που θα ζητά την έγκρισή μας. Για την εγγραφή σε παιδικό σταθμό, θα μπορεί να ερωτάται ο πολίτης μέσω του wallet εάν δίνει την έγκρισή του στην υπηρεσία να ενημερωθεί για την οικογενειακή του κατάσταση. Στο ίδιο πνεύμα έχει ήδη υλοποιηθεί το KYC (Know Your Customer) για τις τράπεζες

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ●

Volton: Ανάπτυξη με όχημα την καινοτομία Ο Όμιλος συνδέει τις αγορές της ενέργειας και των τηλεπικοινωνιών

Volton είναι μια 100% ελληνική εταιρεία, που κατατάσσεται ανάμεσα στις σημαντικότερες του εγχώριου ενεργειακού κλάδου και ανήκει σε έναν από τους πιο δυναμικούς και δραστήριους επενδυτικά επιχειρηματικούς Ομίλους της χώρας μας, ο οποίος δραστηριοποιείται, εντός και εκτός Ελλάδας, στους τομείς της ενέργειας, της ναυτιλίας, των τηλεπικοινωνιών, των κατασκευών, των μέσων μαζικής επικοινωνίας, του αθλητισμού και των τραπεζών. Από το 2016 διαγράφει μια εντυπωσιακή πορεία ανάπτυξης, αλλάζοντας τα δεδομένα στην αγορά προμήθειας και εμπορίας ηλεκτρικού ρεύματος και φυσικού αερίου. Διαθέτει ένα ολοκληρωμένο, καινοτόμο χαρτοφυλάκιο, το οποίο ανανεώνει συνεχώς με νέα προϊόντα και υπηρεσίες. Σήμερα, βρίσκεται σε τροχιά μετασχηματισμού, με στόχο να ανταποκρίνεται σταθερά και με συνέπεια στις σύνθετες ανάγκες του σύγχρονου καταναλωτή και να καλύπτει τις ανάγκες κάθε νοικοκυριού και επιχείρησης.

ADVERTORIAL

Mε επαγγελματισμό και σεβασμό απέναντι στον καταναλωτή Στη Volton, η υπευθυνότητα και η κοινωνική προσφορά αποτελούν αναπόσπαστα κομμάτια του DNA της. Λειτουργεί με διαφάνεια απέναντι στον Άνθρωπο και την Κοινωνία και απαντά με ευελιξία στις συνεχείς αλλαγές της αγοράς. Προχωρά σε προσεκτικά σχεδιασμένες επενδύσεις, υλοποιώντας μέσα στην επόμενη πενταετία ένα επενδυτικό πλάνο ύψους 500 εκατ. ευρώ για την περαιτέρω ανάπτυξή της και την αναβάθμιση της επιχειρησιακής της λειτουργίας. Λειτουργεί πάντοτε με σεβασμό προς το περιβάλλον και με γνώμονα την ανάπτυξη της εγχώριας οικονομίας και τη δημιουργία αξίας στις τοπικές κοινωνίες, δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας και ενισχύει περαιτέρω τις υποδομές. Παράλληλα, επεκτείνει το δίκτυο καταστημάτων της και ενδυναμώνει το ανθρώπινο δυναμικό της με νέα ταλέντα, που διαθέτουν εξειδίκευση και τεχνογνωσία, διατηρώντας ένα συμπεριληπτικό εργασιακό περιβάλλον, με ευκαιρίες για κάθε εργαζόμενο ξεχωριστά.

Προχωρά με ενσυναίσθηση και προσαρμοστικότητα Αυτό που κάνει τη Volton να ξεχωρίζει είναι η καθημερινή της λειτουργία, η οποία βασίζεται στις αρχές της μείωσης της κατανάλωσης, στην προστασία του φυσικού οικοσυστήματος και στην ευημερία της κοινωνίας μακροπρόθεσμα. Μέσα από τα προϊόντα και τις υπηρεσίες της προσφέρει «έξυπνες» λύσεις που συμβάλλουν στην οικονομική ελάφρυνση και υποστήριξη των καταναλωτών, κάνοντας την καθημερινότητά τους καλύτερη. Μιλάει «ξεκάθαρη γλώσσα» και εξυπηρετεί ουσιαστικά τις ανάγκες των καταναλωτών, δίνοντας πραγματικές λύσεις, προσαρμοσμένες στα μέτρα του καθενός.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Η Volton, με την ενίσχυση του προϊοντικού της χαρτοφυλακίου, εισέρχεται στον κλάδο των τηλεπικοινωνιών, λειτουργώντας ως ο μοναδικός εικονικός πάροχος στην Ελλάδα.

Μπαίνοντας σε μία νέα εποχή Η εταιρεία εισέρχεται δυναμικά σε μια νέα εποχή εξωστρέφειας και φιλοδοξεί να διαδραματίσει κομβικό ρόλο στον χώρο των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ), στον οποίο έχει ήδη δυναμική παρουσία, πραγματοποιώντας σημαντικές επενδύσεις σε νέες τεχνολογίες και υποδομές. Η υψηλού επιπέδου εξυπηρέτηση των πελατών της, με παροχή καινοτόμων υπηρεσιών, παραμένει κορυφαία προτεραιότητα για την εταιρεία, καθώς θέλει να διατηρήσει την αμοιβαία σχέση εμπιστοσύνης που έχει χτίσει μαζί τους. Γιατί είναι οι ισχυρότεροι Brand Ambassadors της και η ικανοποίησή τους την ωθεί στο να πετύχει ακόμη υψηλότερους στόχους και να προσελκύσει ακόμη περισσότερους πελάτες. Στα άμεσα σχέδια της εταιρείας είναι και η μετατροπή της σε έναν ολοκληρωμένο πάροχο υπηρεσιών, μέσω καθετοποίησης και διεύρυνσης των δραστηριοτήτων της. Παράλληλα, με την ενίσχυση του προϊοντικού της χαρτοφυλακίου, εισέρχεται στον κλάδο των τηλεπικοινωνιών, λειτουργώντας ως ο μοναδικός εικονικός πάροχος στην Ελλάδα. Συγκεκριμένα, η Volton θέλει να συνδέσει με επιτυχία τις αγορές της ενέργειας και των τηλεπικοινωνίων και να παρέχει καινοτόμες συνδυαστικές υπηρεσίες (κινητή, σταθερή τηλεφωνία & Internet, συμπεριλαμβανομένου και του 5G), με ιδιαίτερα ανταγωνιστικά τιμολόγια, συμβάλλοντας έτσι στην εξοικονόμηση των δαπανών και την καλύτερη εμπειρία του καταναλωτή.

ΑΡΘΡΟ ●

Αναβάθμιση της παραγωγικής Ελλάδας για ένα καλύτερο αύριο Η χώρα μας έχει κάνει σημαντικά θετικά βήματα τα τελευταία χρόνια, όμως η απόσταση που πρέπει να διανύσουμε, προκειμένου να ενισχυθεί η ανθεκτικότητα της οικονομίας, να πολλαπλασιαστούν οι επενδύσεις και να αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων, παραμένει μεγάλη

Σ Ιωάννης Μασούτης Πρόεδρος της Κεντρικής Ένωσης Επιμελητηρίων Ελλάδος (ΚΕΕΕ)

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

ε ένα ιδιαίτερα αρνητικό διεθνές περιβάλλον, που γεννά διαρκώς κρίσεις, γεωπολιτικές αστάθειες και τεκτονικές κλιματικές μεταβολές, η Ελλάδα καλείται όχι μόνο να ενισχύσει την ανθεκτικότητα της εθνικής της οικονομίας, αλλά και να ανεβάσει ταχύτητα στην υλοποίηση των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων προκειμένου να πετύχει συγκεκριμένους στόχους: να διασφαλίσει υψηλούς και διατηρήσιμους ρυθμούς ανάπτυξης, χωρίς τη δημιουργία δίδυμων ελλειμμάτων, να μειώσει την εξάρτηση από την ιδιωτική κατανάλωση, να αυξήσει τις εξαγωγές και τις επενδύσεις, να επιτύχει τη σύγκλιση με τον μέσο όρο της Ευρωζώνης όσον αφορά την αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών, να ενισχύσει την κοινωνική συνοχή και να περιορίσει τις περιφερειακές ανισότητες. Ο επιχειρηματικός κόσμος αναγνωρίζει ότι η Ελλάδα έχει κάνει σημαντικά θετικά βήματα τα τελευταία χρόνια. Αναγνωρίζει την πρόοδο στην αύξηση των επενδύσεων και ιδιαίτερα των ΑΞΕ, με τη χώρα να γίνεται για πρώτη φορά προορισμός για την εγκατάσταση δραστηριοτήτων υψηλής έντασης γνώσης και προστιθέμενης αξίας. Αναγνωρίζει την επιστροφή στη δημοσιονομική πειθαρχία και τη σταδιακή αποκλιμάκωση του δημοσίου χρέους, μια προσπάθεια που αποτυπώνεται και στην ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας. Αναγνωρίζει ότι η δημοσιονομική εξυγίανση έχει συνδυαστεί έως τώρα με τη μείωση του φορολογικού βάρους στα νοικοκυριά και στις επιχειρήσεις. Αναγνωρίζει τη σημαντική μείωση της ανεργίας και τις προσπάθειες που καταβάλλονται για να αλλάξει το μοντέλο της κατάρτισης και της διά βίου μάθησης. Αναγνωρίζει την προσπάθεια διεύρυνσης των ψηφιακών υπηρεσιών του κράτους σε πολίτες και επιχειρήσεις. Όμως η απόσταση που πρέπει να διανύσουμε παραμένει μεγάλη. Η συμμετοχή των παγίων επενδύσεων στο ΑΕΠ υπολείπεται σχεδόν 10 ποσοστιαίες μονάδες από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης, ενώ είναι γνωστό ότι

δεν μπορεί να υπάρχει διατηρήσιμη αύξηση των εισοδημάτων και οικονομική σύγκλιση χωρίς επενδύσεις. Η ανεργία στους νέους και στις γυναίκες συνεχίζει να είναι από τις υψηλότερες στην Ευρωζώνη, ενώ την ίδια στιγμή ολοένα και περισσότερες επιχειρήσεις αδυνατούν να βρουν εργαζόμενους με τις δεξιότητες που έχουν ανάγκη και μόλις το 3,5% των ενηλίκων συμμετέχει σε δράσεις εκπαίδευσης και κατάρτισης, έναντι ευρωπαϊκού μέσου όρου 11,9%. Ένα μεγάλο μέρος της δημόσιας διοίκησης παραμένει δυσκίνητο και προβληματικό. Τα δύσκολα είναι ακόμα μπροστά μας. Η χώρα μας χρειάζεται πολιτική σταθερότητα, εθνική συνεννόηση και πολιτική βούληση, ώστε να αλλάξουν όλα αυτά που μερικά χρόνια πριν μας οδήγησαν στη χρεοκοπία και εξακολουθούν μέχρι σήμερα να μας κρατούν πίσω. Η προσπάθεια θα πρέπει να είναι συνεχής, συνεπής και μακροπρόθεσμη. Χρειάζεται να εστιάσουμε στην αύξηση των επενδύσεων, με μέσο ετήσιο ρυθμό της τάξης του 8%, ώστε να φθάσουν στον μέσο όρο της Ευρωζώνης. Πρέπει παράλληλα να επικεντρωθούμε σε τομείς εξωστρεφείς, υψηλής έντασης γνώσης και τεχνολογίας, με κρίσιμο ρόλο στην αλλαγή του αναπτυξιακού υποδείγματος της χώρας. Σε αυτούς συμπεριλαμβάνονται οι υποδομές και τα ακίνητα, η ενέργεια και η πράσινη μετάβαση, οι τηλεπικοινωνίες και η ψηφιακή τεχνολογία, ο τουρισμός, η βιομηχανία. Η κυβέρνηση έχει την ιστορική ευθύνη να αξιοποιήσει έξυπνα, έγκαιρα και αποτελεσματικά τους ευρωπαϊκούς πόρους, που διατίθενται μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης, του νέου ΕΣΠΑ και της νέας ΚΑΠ. Ζητούμενο δεν είναι να λειτουργήσουν ως πρόσκαιρη πηγή

Η χώρα χρειάζεται πολιτική σταθερότητα, εθνική συνεννόηση και πολιτική βούληση, ώστε να αλλάξουν όλα αυτά που μας κρατούν πίσω.

ρευστότητας, αλλά να δημιουργήσουν μόνιμο αναπτυξιακό αντίκτυπο για τις επιχειρήσεις και την οικονομία. Ο στόχος αυτός δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς την ισότιμη, ενεργό συμμετοχή των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, οι οποίες συνεισφέρουν το 92% του παραγόμενου εθνικού προϊόντος της ελληνικής οικονομίας, το 40% των εξαγωγών και το 70% της απασχόλησης. Αναμένουμε, λοιπόν, παρεμβάσεις για τη διευκόλυνση της ένταξης των μικρών επιχειρήσεων σε συγχρηματοδοτούμενες δράσεις, απλοποίηση και επιτάχυνση των διαδικασιών έγκρισης και αξιολόγησης των επενδυτικών προτάσεων, χωρίς περιττή γραφειοκρατία. Αναμένουμε, επίσης, αξιοποίηση ικανών πόρων και θεσμικών εργαλείων για τη διεύρυνση της περιμέτρου των επιχειρήσεων που αποκτούν πρόσβαση σε προγράμματα χρηματοδότησης. Αναμένουμε κίνητρα και μέτρα υποστήριξης για την ενθάρρυνση της επιχειρηματικής μεγέθυνσης μέσα από συμπράξεις και συνεργασίες. Γιατί η επίτευξη μεγαλύτερων μεγεθών θα επιτρέψει στις μικρές επιχειρήσεις να αυξήσουν την παραγωγικότητά τους, να παράγουν με χαμηλότερο κόστος, να προσελκύσουν εξειδικευμένο προσωπικό, να ενισχύσουν την εξωστρέφεια και τη διαπραγματευτική τους θέση. Αναμένουμε πολιτικές για την ενίσχυση της περιφερειακής ανάπτυξης, με στρατηγικές αναβάθμισης του πρωτογενούς τομέα και μέτρα στήριξης της τοπικής επιχειρηματικότητας. Παράλληλα, θα πρέπει να συνεχιστούν δομικές μεταρρυθμίσεις σε τομείς όπως η διαδικασία απονομής δικαιοσύνης, η ψηφιοποίηση και η αναβάθμιση της λειτουργίας της δημόσιας διοίκησης, η ολοκλήρωση του Κτηματολογίου, των δασικών χαρτών και του πλαισίου χρήσεων γης, η ποιοτική υλοποίηση των προγραμμάτων αναβάθμισης των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού, η μετάβαση σε φθηνότερες και καθαρές μορφές ενέργειας. Η αναβάθμιση της παραγωγικής Ελλάδας αποτελεί τη βασική προϋπόθεση για μια καλύτερη Ελλάδα.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ●

ΤΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΡΟΦΙΛ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ

21 ΔΙΣ. ευρώ ναυτιλιακό συνάλλαγμα το 2022

5.520 πλοία

21%

του παγκόσμιου εμπορικού στόλου

50 %

αύξηση χωρητικότητας στόλου τα τελευταία 10 χρόνια

του ΑΕΠ η συνολική συνεισφορά της ελληνικής ναυτιλίας

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Με εισροές στο ισοζύγιο πληρωμών, γραφεία στην Ελλάδα, άμεσες επενδύσεις, ναυτιλιακή διπλωματία και συνεισφορά σε κοινωνία - άμυνα - πολιτισμό, οι Έλληνες εφοπλιστές δικαιώνουν τον χρησμό ότι «τα ξύλινα τείχη σώζουν την πόλη» Του Αντώνη Τσιμπλάκη atsimplakis@naftemporiki.gr

ολυεπίπεδη είναι η στήριξη του ελληνικού εφοπλισμού στην πατρίδα. Οι Έλληνες πλοιοκτήτες, οι οποίοι ελέγχουν τη μεγαλύτερη ναυτιλία του κόσμου σε όρους μεταφορικής ικανότητας, συνεισφέρουν στη χώρα, μέσα από πέντε βασικούς άξονες, δίνοντας σάρκα και οστά στον αρχαίο χρησμό του μαντείου των Δελφών «τα ξύλινα τείχη σώζουν την πόλη». Χρηματικές εισροές, ναυτιλιακό cluster, επενδύσεις στην ξηρά, ναυτιλιακή διπλωματία και κοινωνική και πολιτιστική προσφορά στον τόπο. Πρώτος άξονας το λεγόμενο «ναυτιλιακό συνάλλαγμα», οι εισροές δηλαδή στο ισοζύγιο πληρωμών από τις θαλάσσιες μεταφορές, οι οποίες το 2022 έσπασαν κάθε προηγούμενο ρεκόρ και έφτασαν τα 21 δισ. ευρώ.

Ναυτιλιακό κέντρο Δεύτερος άξονας είναι το ναυτιλιακό κέντρο. Οι Έλληνες εφοπλιστές διαχειρίζονται τον ελληνόκτητο στόλο από τα γραφεία τους στην Ελλάδα. Η Ελλάδα είναι η μεγαλύτερη ναυτιλιακή χώρα στον κόσμο, καθώς οι Έλληνες πλοιοκτήτες ελέγχουν το 21% του παγκόσμιου εμπορικού στόλου σε όρους dwt. Τα τελευταία δέκα χρόνια η συνολική χωρητικότητα του ελληνικού εμπορικού στόλου, που αποτελείται από 5.520 πλοία, έχει αυξηθεί κατά 50%. Αυτά τα περίπου 5.500 πλοία ελέγχονται από 600 ναυτιλιακά γραφεία, που λειτουργούν κυρίως στην Αττική. Γύρω από αυτά τα ναυτιλιακά γραφεία έχει αναπτυχθεί ένα ισχυρό ναυτιλιακό κέντρο που προσφέρει υπηρεσίες προς τη ναυτιλία: λιμάνια, ναυπηγεία, επισκευαστικές βάσεις, κατασκευαστές ναυτιλιακού εξοπλισμού, νηογνώμονες, ασφαλιστικοί οργανισμοί, ναυτοδικηγόροι, shipbrokers, ναυπηγοί.

Τα τελευταία χρόνια αναπτύσσεται με ταχείς ρυθμούς και ένα cluster που εστιάζει στην ψηφιοποίηση αλλά και στην πράσινη μετάβαση της ναυτιλίας. «Παρών» και στη στεριά Τρίτος άξονας είναι οι άμεσες επενδύσεις των Ελλήνων εφοπλιστών στην Ελλάδα. Τα κέρδη από τη θάλασσα επιστρέφουν στην Ελλάδα από τους Έλληνες πλοιοκτήτες και μέσω επενδύσεων σχεδόν σε όλους τους τομείς της ελληνικής οικονομίας. Ειδικότερα, οι Έλληνες πλοιοκτήτες επενδύουν σε πολλούς οικονομικούς τομείς στη χώρα μας όπως η τεχνολογία, οι υπηρεσίες, η αγορά ακινήτων, ο τουρισμός, η ενέρ-

“

Από περίπου 600 ναυτιλιακά γραφεία που λειτουργούν κυρίως στην Αττική ελέγχεται ο ελληνικός εμπορικός στόλος.

γεια, η βιομηχανία, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, αυξάνοντας την προστιθέμενη αξία της ναυτιλίας στην οικονομία της χώρας. Εφοδιαστική ασφάλεια Τέταρτος άξονας είναι η στρατηγικής σημασίας «ναυτιλιακή διπλωματία». Με τα 5.500 πλοία όλων των τύπων, οι Έλληνες εξασφαλίζουν, μεταξύ άλλων, ενεργειακή ασφάλεια σε όλες τις χώρες, πρώτες ύλες αλλά και τη σταθερή μεταφορά τελικών προϊόντων. Παράλληλα με τις χιλιάδες ναυπηγήσεις αξίας εκατοντάδων δισ. ευρώ, κυρίως σε Κίνα, Νότιο Κορέα και Ιαπωνία, αλλά και τους δεξαμενισμούς των πλοίων

για επισκευές, στηρίζουν τους οικονομικούς γίγαντες της Ασίας. Από την άλλη πλευρά, του Ειρηνικού, στις ΗΠΑ, το ελληνικό ναυτιλιακό cluster αναπτύσσεται σταθερά, κυρίως μέσω των χρηματιστηριακών αγορών, στις οποίες αυτή την περίοδο συμμετέχουν 27 ελληνικών συμφερόντων εταιρείες. Χαρακτηριστική είναι και η αναφορά, σε δεξίωση του PropellerClub, του Erick Diaz, επικεφαλής των Αγορών Κεφαλαίων Ευρώπης, Μέσης Ανατολής και Αφρικής στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης. Όπως ανέφερε ο κ. Diaz: «Σήμερα, η Ελλάδα παραμένει η νούμερο ένα ναυτιλιακή χώρα στον κόσμο. Μόνο στις ΗΠΑ το 2021 η ναυτιλιακή οικονομία συνεισέφερε 6 τρισ. δολάρια, από τα οποία 1 τρισ. προήλθε άμεσα ή έμμεσα από την ελληνική ναυτιλιακή βιομηχανία, διαδραματίζοντας ζωτικό ρόλο για την αμερικανική οικονομία». Συλλογική προσφορά Ιδιαίτερα σημαντική είναι η συνεισφορά των Ελλήνων εφοπλιστών στις ανάγκες της χώρας, σε επίπεδο χρηματοδότησης κοινωφελών σκοπών, στην άμυνα της χώρας, αλλά και στον πολιτισμό. Οι Έλληνες πλοιοκτήτες, είτε άμεσα, είτε μέσω των ιδρυμάτων που οι περισσότεροι διαθέτουν, είτε μέσα από τη ΣΥΝ-ΕΝΩΣΙΣ -την αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία κοινωνικής προσφοράς ελληνικού εφοπλισμού-, συνεισφέρουν για την αντιμετώπιση καταστροφών, στο εθνικό σύστημα υγείας, αλλά και σε παιδεία, άμυνα, πολιτισμό, όπως και στη δημιουργία πράσινης κουλτούρας ιδιαίτερα για τις νέες γενιές. Όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει η πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Εφοπλιστών Μελίνα Τραυλού: «Προσφέρουμε συλλογικά στην πατρίδα μας, συνεχί- ► ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ● ΤΙ ΕΛΈΓΧΕΙ Η ΕΛΛΗΝΙΚΉ ΝΑΥΤΙΛΊΑ

του παγκόσμιου στόλου πετρελαιοφόρων.

► ζοντας ακόμα πιο δυναμικά το πολύπλευρο κοινωνικό μας έργο στους τομείς της υγείας, της παιδείας, της πρόνοιας και της στήριξης των ευπαθών ομάδων, των συνανθρώπων μας. Ενδεικτικά σημειώνω τη δωρεά 28 υπερσύγχρονων ασθενοφόρων, καθώς και τη χορήγηση 100+1 υποτροφιών μεταπτυχιακών σπουδών σε νέες και νέους της πατρίδας μας, πραγματοποιώντας το μεγαλύτερο πρόγραμμα υποτροφιών στην ιστορία της ΕΕΕ. Στη νέα τάξη πραγμάτων που βιώνουμε, λειτουργούμε ενωτικά και με όραμα. Με πίστη και πράξεις που προασπίζουν τη ναυτοσύνη μας και εξελίσσουν τη ναυτιλία μας, ενώ παράλληλα τη διατηρούν ανθρωποκεντρική και ηγέτιδα. Στόχος μας είναι να θωρακίσουμε τη ναυτιλία των Ελλήνων. Να θωρακίσουμε το εθνικό κεφάλαιο της πατρίδας μας. Γιατί όπως σοφά έχει διατυπωθεί στον χρησμό του μαντείου των Δελφών, "τα ξύλινα τείχη σώζουν την πόλη"». Στρατηγική συμβολή Η ναυτιλία αποτελεί έναν από τους πιο παραγωγικούς πυλώνες της ελληνικής οικονομίας μέσω της οικονομικής, κοινωνικής και στρατηγικής συμβολής της. Η συνολική συνεισφορά της στην ελληνική οικονομία αγγίζει το 7% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ), ενώ δημιουργεί άμεσα και έμμεσα εκατοντάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας στη χώρα. Η ναυτιλία παρέχει μεγάλες χρηματοροές στην ελληνική οικονομία. Το 2022 οι εισροές στο ελληνικό ισοζύγιο πληρωμών από τις θαλάσσιες μεταφορές ξεπέρασαν τα 21 δισ. ευρώ, αποτελώντας τη μεγαλύτερη συνεισφορά που καταγράφηκε τα τελευταία 20 χρόνια. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι ότι για την περίοδο 2012-2022 η ναυτιλία συνεισέφερε 148 δισ. ευρώ σε εισροές στην ελληνική οικονομία, αναδεικνύοντας τον καθοριστικό ρόλο του κλάδου για την Ελλάδα. Η ναυτιλία αποτελεί τη ραχοκοκαλιά ενός ακμάζοντος κλάδου ναυτιλιακών υπηρεσιών στη χώρα μας, προσελκύοντας επενδύσεις και καινοτομία. Η ελληνική ναυτιλία είναι βασικός πυλώνας της μεταφοράς αναγκαίων αγαθών, καθώς ελέγχει σημαντικό μερίδιο:  του παγκόσμιου στόλου πετρελαιοφόρων  του παγκόσμιου στόλου μεταφοράς χύδην ξηρού φορτίου  του παγκόσμιου στόλου μεταφοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG)  του παγκόσμιου στόλου μεταφοράς χημικών και προϊόντων πετρελαίου  του παγκόσμιου στόλου μεταφοράς υγραερίου (LPG)

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

25% 22% 15% 11% 9% του παγκόσμιου στόλου μεταφοράς χύδην ξηρού φορτίου.

του παγκόσμιου στόλου μεταφοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG).

του παγκόσμιου στόλου μεταφοράς χημικών και προϊόντων πετρελαίου.

του παγκόσμιου στόλου μεταφοράς υγραερίου (LPG).

του παγκόσμιου στόλου μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων.

 του παγκόσμιου στόλου μεταφοράς εμπορευματοκι-

βωτίων Η ελληνική ναυτιλία είναι επίσης ο ακρογωνιαίος λίθος της ευρωπαϊκής ναυτιλίας, καθώς αντιπροσωπεύει το 60% του στόλου που ελέγχεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Στους τύπους πλοίων στρατηγικής σημασίας, οι Έλληνες πλοιοκτήτες ελέγχουν πάνω από το 70% της συνολικής χωρητικότητας του στόλου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ειδικότερα, οι Έλληνες πλοιοκτήτες ελέγχουν το 80% των πλοίων μεταφοράς χύδην ξηρού φορτίου που ελέγχονται από την Ε.Ε., το 73% των πετρελαιοφόρων, το 85% των πλοίων μεταφοράς LNG και το 17% των πλοίων μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων. Περισσότερο από το 1/3 του ελληνόκτητου στόλου φέρει σημαία κράτους-μέλους της Ε.Ε., ενισχύοντας περαιτέρω την προστιθέμενη αξία του τομέα για την ευρωπαϊκή οικονομία. Ευρωπαϊκοί πυλώνες Η ελληνική ναυτιλία παίζει καθοριστικό ρόλο στη διασφάλιση του αδιάλειπτου εφοδιασμού των ευρωπαϊκών χωρών με ενεργειακά προϊόντα. Τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. βασίζονται σχεδόν αποκλειστικά σε εισαγωγές για την κάλυψη των αναγκών τους σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Συγκεκριμένα, η Ε.Ε. εισάγει το 91,7% των αναγκών της σε πετρέλαιο και προϊόντα πετρελαίου, το 83,4% των αναγκών της σε φυσικό αέριο και το 37,5% των αναγκών της σε στερεά ορυκτά καύσιμα, με το μεγαλύτερο μέρος των ποσοτήτων αυτών να μεταφέρεται διά θαλάσσης. Η εισαγόμενη ενέργεια διά θαλάσσης αναμένεται να αυξηθεί ακόμη περισσότερο τα επόμενα χρόνια, καθώς η πολιτική της Ε.Ε. (π.χ. RePowerEU / Green Deal Industrial Plan) επιδιώκει, λόγω γεωπολιτικών εξελίξεων, να διευρύνει τις επιλογές της σε σχέση με τις χώρες από τις οποίες εισάγεται ενέργεια. Παράλληλα, ο ελληνόκτητος εμπορικός στόλος είναι ο μεγαλύτερος cross-trader στον κόσμο, μεταφέροντας φορτία μεταξύ τρίτων χωρών σε ποσοστό άνω του 98% της μεταφορικής του ικανότητας. Οι Έλληνες πλοιοκτήτες δραστηριοποιούνται κυρίως στην bulk/tramp ναυτιλία, τον τομέα που ειδικεύεται στη μεταφορά βασικών προϊόντων, όπως σιτηρά και άλλα γεωργικά προϊόντα, πετρέλαιο και φυσικό αέριο, σιδηρομετάλλευμα, χημικά προϊόντα, άνθρακα, λιπάσματα και δασικά προϊόντα. Η bulk/tramp ναυτιλία έχει τα χαρακτηριστικά μιας σχεδόν απόλυτα ανταγωνιστικής αγοράς, όπου η πλοιοκτησία δεν μπορεί να επηρεάσει τις τιμές της ναυλαγοράς

Equip your Newbuilding Vessel with KATRADIS high Quality products With new vessel orders & constructions ramping up globally, it’s time to look for trusted partners. When it comes to equipping your new vessels, we understand the importance of making the right choices.

Mooring Ropes - Wire Ropes - Anodes for Cathodic Protection Our Solutions include Training of the crew Residual strength testing Inspections Worldwide Network of Stock Points

MEG4

Approved

All Ropes and Tails come with MEG4 Certifications

High Quality Synthetic Mooring Ropes for LNG / LPG Carriers and Tankers - Steel Wire Ropes Sacrificial Anodes - Anchors & Anchor Chains - Port Development Equipment - Vessel Deck Equipment 11, Psaron str., 186 48 Piraeus, Greece, T: +30 2104060300 - F: +30 2104626268 - E: info@katradis.com - www.katradis.com

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ●

Το Έρχεται Project καιFuture άλλη διέξοδος ανοίγει για όλες τις νέες εισηγμένες σε επιχειρήσεις πτυχιούχους την αγορά ExForever01 erem re invelent la dolupti onsedi ut aut utentibus apiscip suntius enditatae allatem fugita sed maximus rerum, cone εργασίας Το πρόγραμμα της Τράπεζας Πειραιώς στηρίζει τις προσπάθειες των νέων να εισέλθουν με αξιώσεις στον επαγγελματικό στίβο

ADVERTORIAL

τον 10ο κύκλο του βρίσκεται το Project Future, το πρόγραμμα εταιρικής υπευθυνότητας που υλοποιεί από το 2018 η Τράπεζα Πειραιώς με επίκεντρο τους νέους και στόχο τη σύνδεση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας. Νέοι και νέες πτυχιούχοι από όλη την Ελλάδα συμμετέχουν στο πρόγραμμα, λαμβάνουν εξειδικευμένη εκπαίδευση σε τομείς αιχμής και έρχονται σε επαφή με επιχειρήσεις-συνεργάτες του Project Future, αποκτώντας την ευκαιρία να βρουν θέση στην αγορά εργασίας. Στους 9 πρώτους κύκλους του προγράμματος, 5.007 νέες και νέοι εκπαιδεύτηκαν μέσω του Project Future και του ReGeneration, ενώ 2.949 απόφοιτοι των εκπαιδεύσεων έχουν βρει, έως σήμερα, μια θέση στην ελληνική αγορά εργασίας. Περισσότερο από το 90,5% αυτών που εργάζονται μέσω του Project Future και του ReGeneration ανανέωσαν τη σύμβασή τους πέραν του 6μήνου ή εξασφάλισαν μεγαλύτερης διάρκειας σύμβαση αρχικά. H Τράπεζα Πειραιώς έχει ως στρατηγική δέσμευση τη στήριξη της κοινωνίας με στόχο να συμβάλει στην πρόοδο και την ευημερία της χώρας και στην κατεύθυνση αυτή επιστρέφει μέρος της αξίας που δημιουργεί στο κοινωνικό σύνολο, υλοποιώντας δράσεις που υπηρετούν τον στόχο για μια βιώσιμη και συμπεριληπτική κοινωνία. Στο πλαίσιο αυτό, το Project Future στηρίζει τις προσπάθειες των νέων να εισέλ-

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Με τις εφαρμογές για την έξυπνη κινητικότητα ενισχύεται η ασφάλεια των μεταφορών, μειώνεται το κόστος διαχείρισης της κυκλοφορίας, επιτυγχάνεται αποδοτικότερη διαχείριση των ΜΜΜ.

θουν με αξιώσεις στην αγορά εργασίας και αποτελεί επένδυση στην ποιοτική εκπαίδευση, ως βασικό παράγοντα για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Ο 10ος κύκλος πραγματοποιήθηκε πρόσφατα με τη συμμετοχή 232 νέων πτυχιούχων από όλη την Ελλάδα, οι οποίοι επελέγησαν μεταξύ 4.667 αιτήσεων. Όπως σε κάθε κύκλο, ενισχύθηκε και ανανεώθηκε με νέες εκπαιδεύσεις και masterclasses που ανταποκρίνονται στις σύγχρονες απαιτήσεις και βελτιώνουν τις δεξιότητες όσων συμμετέχουν.

Καλωσορίζοντας τους νέους και νέες του 10ου κύκλου, ο Διευθύνων Σύμβουλος της Τράπεζας Πειραιώς Χρήστος Μεγάλου δήλωσε: «Στην Τράπεζα Πειραιώς πιστεύουμε ότι η ποιοτική εκπαίδευση είναι βασικός παράγοντας για τη διαμόρφωση ενός βιώσιμου αύριο. Με το Project Future επενδύουμε στην εκπαίδευση των νέων σε σύγχρονες δεξιότητες και στηρίζουμε τις προσπάθειές τους να εισέλθουν με αξιώσεις στην αγορά εργασίας». Το πρώτο μέρος της εκπαίδευσης, το soft business & tech skills 3day training,

Ο 10ος κύκλος πραγματοποιήθηκε πρόσφατα με τη συμμετοχή 232 νέων πτυχιούχων από όλη την Ελλάδα, οι οποίοι επελέγησαν μεταξύ 4.667 αιτήσεων.

ADVERTORIAL

Καλωσορίζοντας τους νέους και νέες του 10ου κύκλου, ο Διευθύνων Σύμβουλος της Τράπεζας Πειραιώς Χρήστος Μεγάλου (στο μέσον αριστερά) δήλωσε μεταξύ άλλων: «Πιστεύουμε ότι η ποιοτική εκπαίδευση είναι βασικός παράγοντας για τη διαμόρφωση ενός βιώσιμου αύριο».

Οι συμμετέχοντες και συμμετέχουσες στο πρόγραμμα έρχονται σε επαφή με ένα δίκτυο άνω των 2.000 συνεργαζόμενων με το ReGeneration επιχειρήσεων.

που πραγματοποιήθηκε διά ζώσης, αλλά και online, είχε ως στόχο την ανάπτυξη των προσωπικών και επαγγελματικών δεξιοτήτων των συμμετεχόντων/ουσών, αφού ήρθαν σε διαδραστική επαφή με σημαντικά στελέχη της αγοράς, ενώ παρακολουθήσαν masterclasses με θέματα Digital Transformation, Financial Literacy, Metaverse, Entrepreneurship. Οι νέες και νέες του 10ου κύκλου εκπαιδεύτηκαν σε έναν από τους ακόλουθους πυλώνες: 1. Project Management with Agile

Specialization by Code.Hub 2. Business Intelligence & Data Engineering by Code.Hub 3. Tourism - Front Office Certificate by BCA 4. HRM Academy by AUEB 5. Digital Marketing & e-commerce by EY 6. Banking Consulting by Accenture 7. Mobile Development with C# by Natech Στο Project Future μπορούν να συμμετάσχουν νέοι και νέες πτυχιούχοι, έως 29 ετών, με μηδενική ή μικρή εργασιακή πείρα. Το πρόγραμμα προσφέρει εκπαίδευση

και εξειδίκευση των συμμετεχόντων και συμμετεχουσών σε επίπεδο επαγγελματικών αλλά και προσωπικών δεξιοτήτων, φέρνοντάς τους σε επαφή με ένα δίκτυο άνω των 2.000 συνεργαζόμενων με το ReGeneration επιχειρήσεων. Τα μεγέθη των 9 κύκλων -ο 10ος μόλις ολοκληρώθηκε- είναι εντυπωσιακά:  5.007 νέες και νέοι εκπαιδεύτηκαν μέσω του Project Future και του ReGeneration, εξελίσσοντας τις επαγγελματικές τους δεξιότητες.  1.734 εξ αυτών εξειδικεύτηκαν μέσω παρακολούθησης μίας εκ των εξειδικευμένων εκπαιδεύσεων του Project Future.  Από το 2018, έχουν πραγματοποιηθεί 50 ακαδημίες σε τομείς Business και Τεχνολογίας, όπως Digital Marketing, HR, Fintech, Προγραμματισμό, Τουρισμό κ.ά.  Έχουν ολοκληρωθεί 60.458 ώρες εκπαίδευσης σε soft & business skills, σε όλους τους πυλώνες εξειδίκευσης του Project Future.  Έχουν ολοκληρωθεί 161.823 ώρες εκπαίδευσης σε hard skills, σε τομείς αιχμής, μέσω των πυλώνων εξειδίκευσης του Project Future. Μετά την υποβολή αίτησης σε κάθε κύκλο, υπάρχει αξιολόγησή τους σε δύο φάσεις: η πρώτη φάση αξιολόγησης περιλαμβάνει τα GBAs (Game-base Assessment) που αφορούν ψυχομετρικό σε μορφή παιχνιδιού, διάρκειας 45-60 λεπτών, από υπολογιστή, κινητό ή tablet. Το τεστ περιλαμβάνει δύο επίπεδα: α) αριθμητικό και β) προσωπικότητας. Η δεύτερη φάση αξιολόγησης είναι η live assessment (mock interviews) συνέντευξη μέσω τηλεδιάσκεψης. Το Project Future της Τράπεζας Πειραιώς υλοποιείται σε συνεργασία με το ReGeneration, το μεγαλύτερο πρόγραμμα εκπαίδευσης και απασχόλησης νέων πτυχιούχων στην Ελλάδα. Πολύτιμοι συνεργάτες της Τράπεζας Πειραιώς για την επιτυχή διεξαγωγή του 10ου κύκλου του προγράμματος είναι οι Accenture, BCA College, Code.Hub, EY, Future Cats, Game of Money, Google, Natech, Ένωση Ανωτάτων Στελεχών Επιχειρήσεων (ΕΑΣΕ), Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Πανεπιστήμιο Κρήτης, ΣΕΒ, Ινστιτούτο Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

ΑΡΘΡΟ ●

ΜμΕ: Πρόκληση η επιτάχυνση του ψηφιακού μετασχηματισμού Η ενσωμάτωση νέων τεχνολογιών από τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις αποτελεί βασική προϋπόθεση βιώσιμης ανάπτυξης, αλλά απαιτεί και στοχευμένη διάθεση πόρων για την υλοποίηση επενδύσεων προς αυτή την κατεύθυνση εν μέσω δυσχερών συνθηκών σε οικονομικό και γεωπολιτικό επίπεδο

Γιώργος Καββαθάς Πρόεδρος της Γενικής Συνομοσπονδίας Επαγγελματιών Βιοτεχνών και Εμπόρων Ελλάδας (ΓΣΕΒΕΕ)

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

ναμφίβολα η περίοδος που διανύουμε είναι γεμάτη από πρωτόγνωρα γεγονότα και εξελίξεις. Οι επιπτώσεις αυτών των διαδοχικών, ως προς την έναρξή τους και ταυτοχρόνως ως προς τις επιπτώσεις τους, γεγονότων στην Ελλάδα, στην Ευρώπη και στον κόσμο ολόκληρο έχουν, δυστυχώς, αφήσει διακριτό αποτύπωμα στις επιχειρήσεις και κατ’ επέκταση στην οικονομία. Οι τελευταίες εξελίξεις στη Μέση Ανατολή έρχονται να προστεθούν στο ήδη ασταθές περιβάλλον. Τα προβλήματα που συσσώρευσε η πανδημική κρίση, ανεξάρτητα από τις διαφορετικές προσεγγίσεις που υπάρχουν για τη μέθοδο επίλυσής τους, αλλά και αυτά που έφεραν η ενεργειακή κρίση, η κρίση ακρίβειας, αλλά και οι γεωπολιτικές εξελίξεις, αποτελούν τις βασικές παραμέτρους που θα καθορίζουν την επόμενη μέρα και μαζί τη νέα πραγματικότητα στην οποία θα πρέπει να προσαρμοστούν και να αναπτυχθούν οι μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις. Οι δυσμενείς αυτές συνθήκες δεν άφησαν και πολλά περιθώρια για επενδύσεις στον ψηφιακό μετασχηματισμό και σε σχετικές προσαρμογές από τους μικρούς της αγοράς για τη βιώσιμη ανάπτυξή τους, όπως απαιτείται από την 4η Βιομηχανική Επανάσταση. Έτσι, παρά τα μικρά βήματα που έχουν γίνει, σήμερα μπορούμε να πούμε ότι οι ΜμΕ βρίσκονται μπροστά σε μια μεγάλη πρόκληση: αυτήν της επιτάχυνσης του ψηφιακού μετασχηματισμού τους, η οποία θα τις οδηγήσει σε ένα βιώσιμο μέλλον. Τα δύο βασικά εργαλεία για το πέρασμα στην επόμενη μέρα είναι η πρόσβαση σε χρηματοδότηση και η οικονομική ρευστότητα που θα μπορέσουν να στηρίξουν επενδύσεις για μια ολοκληρωμένη ψηφιακή αναβάθμιση, ανασχεδιασμό για καλύτερη διαχείριση κινδύνων, αλλά και βελτίωση των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού των επιχειρήσεων. Η Γενική Συνομοσπονδία Επαγγελματιών, Βιοτεχνών και Εμπόρων Ελλάδας, μέσω των ερευνών που πραγματοποιεί το Ινστιτούτο Μικρών Επιχειρήσεων (ΙΜΕ - ΓΣΕΒΕΕ), καταγράφει συστηματικά την κατάσταση που

επικρατεί στο μέτωπο του ψηφιακού μετασχηματισμού των μικρών επιχειρήσεων. Στην ετήσια έκθεση, μάλιστα, του ΙΜΕ - ΓΣΕΒΕΕ για το 2022 αναδείξαμε ότι παρατηρείται υστέρηση στην ενσωμάτωση νέων τεχνολογιών όσον αφορά τον ψηφιακό μετασχηματισμό των μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων. Είναι χαρακτηριστικό πως από τις μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις που έχουν ενσωματώσει νέες τεχνολογίες στη δραστηριότητά τους, μόνο το 17,4% τις υιοθέτησε κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Σε επίπεδο ενσωμάτωσης ψηφιακών τεχνολογιών από τις επιχειρήσεις (απασχόληση 10 άτομα και άνω), βάσει του Δείκτη Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας (DESI) και τα πρόσφατα στοιχεία του 2022, η Ελλάδα κατατάσσεται 25η μεταξύ των 27 κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Παρότι καταγράφεται βελτίωση της χώρας σε αρκετούς από τους υποδείκτες του DESI, σε αρκετές κατηγορίες η βαθμολογία εντοπίζεται κάτω από τον μέσο όρο της Ε.Ε. Όπως, για παράδειγμα, στην υποκατηγορία «Ενσωμάτωση της ψηφιακής τεχνολογίας» στις επιχειρηματικές δραστηριότητες, που η Ελλάδα κατατάσσεται στην 22η θέση της Ε.Ε. (European Commission, 2022). Σύμφωνα, επίσης, με τα πιο πρόσφατα στοιχεία του Δείκτη Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας στο πλαίσιο της Ψηφιακής Δεκαετίας (DESI 2023 dashboard for the Digital Decade), μόνο το 41% των ΜμΕ στην Ελλάδα παρουσιάζει τουλάχιστον βασικό επίπεδο ψηφιακής έντασης, έναντι μέσου όρου 69% στην Ε.Ε., το 17% αξιοποιεί τις ευκαιρίες που προσφέρει το ηλεκτρονικό εμπόριο (με τον μέσο όρο της Ε.Ε. στο 19%), αλλά μόνο το 7% πραγματοποιεί διαδικτυακές πωλήσεις σε διασυνοριακό επίπεδο. Επιπλέον, το ηλεκτρονι-

Η Ελλάδα κατατάσσεται 25η μεταξύ των 27 κρατών-μελών της Ε.Ε. σε επίπεδο ενσωμάτωσης ψηφιακών τεχνολογιών από τις επιχειρήσεις.

κό εμπόριο αφορά το 7% του συνολικού κύκλου εργασιών των ΜμΕ στην Ελλάδα, ενώ το ποσοστό των επιχειρήσεων που χρησιμοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ανέρχεται στο 28%. Αναφορικά με την υιοθέτηση προηγμένων ψηφιακών τεχνολογιών, καταγράφεται ότι ποσοστό 13% των ΜμΕ στην Ελλάδα χρησιμοποιούν μεγάλα σύνολα δεδομένων (big data), ενώ χαμηλές είναι και οι επιδόσεις τους σε σχέση με τον μέσο όρο της Ε.Ε. όσον αφορά τη χρήση του υπολογιστικού νέφους (15% έναντι 34% σε επίπεδο Ε.Ε.) και της τεχνητής νοημοσύνης (3% έναντι 8% σε επίπεδο Ε.Ε.). Όσο για τη βελτίωση των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού των επιχειρήσεων, είναι γεγονός ότι και σε αυτό το πεδίο απαιτούνται δράσεις που θα προσαρμόζουν τις δεξιότητες των εργαζομένων στις ανάγκες της νέας εποχής. Είναι, λοιπόν, εύλογο ότι απαιτείται μια συνολική προσέγγιση για το τι σημαίνει «ψηφιακός μετασχηματισμός» στις μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις, καθώς και πώς αυτός πρέπει να είναι σχεδιασμένος ανάλογα με τις ανάγκες, το είδος, αλλά και τους στόχους κάθε μικρής επιχείρησης. Στο νέο περιβάλλον που διαμορφώνεται, η γρήγορη και απρόσκοπτη προσαρμογή των μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων μπορεί να εξασφαλίσει, και μάλιστα με αποτελεσματικό τρόπο, όχι μόνο την ανθεκτικότητα, αλλά και τη βιωσιμότητά τους. Η «ραχοκοκαλιά» της ελληνικής οικονομίας, όπως συχνά αποκαλείται, πρέπει να είναι έτοιμη και δυνατή, για να αποτελέσει και πάλι πυλώνα ανάπτυξης. Και σε αυτό το επίπεδο κομβικό ρόλο θα πρέπει να έχει η στοχευμένη διάθεση των πόρων (π.χ. ΕΣΠΑ, Ταμείο Ανάκαμψης κτλ.). Η ΓΣΕΒΕΕ, έχοντας αντιληφθεί από νωρίς την αναγκαιότητα αυτή, με παρεμβάσεις της προς την πολιτεία επιδιώκει την τοποθέτηση των ΜμΕ στο επίκεντρο των πολιτικών και των δράσεων που θα αναληφθούν το επόμενο διάστημα και προωθεί με όλα τα πρόσφορα μέσα προς τα μέλη της τεκμηριωμένη πληροφόρηση για την επιτάχυνση του ψηφιακού μετασχηματισμού τους.

Η ΑΚΤΩΡ ΠΑΡΑΧΩΡΉΣΕΙΣ ανοίγει νέους δρόμους στις Συμβάσεις Παραχωρήσεων και στα ΣΔΙΤ Η εταιρεία του Ομίλου ΕΛΛΑΚΤΩΡ οδηγεί τις εξελίξεις στον κλάδο για περισσότερα από 30 χρόνια

ADVERTORIAL

Όμιλος ΕΛΛΑΚΤΩΡ δραστηριοποιείται στον κλάδο των Παραχωρήσεων μέσω της θυγατρικής του ΑΚΤΩΡ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΕΙΣ, η οποία κατέχει ηγετική θέση στα έργα παραχώρησης στην Ελλάδα ως η εταιρεία που κυριολεκτικά άνοιξε τον δρόμο των μεγάλων έργων παραχωρήσεων στη χώρα, αναλαμβάνοντας σχετικές συμβάσεις ήδη από τη δεκαετία του 1990. Το χαρτοφυλάκιο των έργων του κλάδου των Παραχωρήσεων περιλαμβάνει συμμετοχές στους μεγαλύτερους και πιο σύγχρονους αυτοκινητοδρόμους της Ελλάδας, ενώ η τεχνογνωσία και εμπειρία των ανθρώπων της όλα αυτά τα χρόνια της επιτρέπει να καλύπτει το συνολικό φάσμα των αναγκών των έργων αυτών, από τη μελέτη, τη χρηματοδότηση και την κατασκευή, έως τη συντήρηση και λειτουργία. Διαθέτοντας πλειοψηφική συμμετοχή στους αυτοκινητοδρόμους της Αττικής Οδού και του Μορέα, αλλά και διατηρώντας σημαντικά ποσοστά στην Ολυμπία Οδό, τον αυτοκινητόδρομο Αιγαίου, καθώς και στη Γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου, η ΑΚΤΩΡ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΕΙΣ διαγράφει μία επιτυχημένη πορεία στον χώρο των Παραχωρήσεων για περισσότερες από τρεις δεκαετίες. Συμμετέχει σε δύο έργα ΣΔΙΤ ορόσημα για τον εκσυγχρονισμό του οδικού δικτύου της Κρήτης και της ΝΔ Πελοποννήσου. Με την υπογραφή των συμβάσεων τον Απρίλιο του 2023 για τα έργα ΣΔΙΤ «Μελέτη, Κατασκευή, Χρηματοδότηση, Λειτουργία και Συντήρηση του Οδικού Άξονα Νοτιοδυτικής Πελοποννήσου Τμήμα Καλαμάτα - Ριζόμυλος - Πύλος - Μεθώνη», στο οποίο συμμετέχει με πλειοψηφική συμμετοχή στην κοινοπραξία «ΑΚΤΩΡ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΕΙΣINTRAKAT», αλλά και «Μελέτη, Κατασκευή, Χρηματοδότηση, Λειτουργία και Συντήρηση του Βόρειου Οδικού Άξονα Κρήτης (ΒΟΑΚ)» και, ειδικότερα, του τμήματος Χερσονήσου - Νεάπολης, μήκους περίπου 22,5 χιλιομέτρων, στο οποίο συμμετέχει με μειοψηφική συμμετοχή στην κοινοπραξία «ΑΚΤΩΡ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΕΙΣ - ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ - INTRAKAT», η ΑΚΤΩΡ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΕΙΣ ενδυναμώνει ακόμα περισσότερο τη θέση της στον τομέα των Παραχωρήσεων στην Ελλάδα. Πιο συγκεκριμένα, το νέο αυτό τμήμα του ΒΟΑΚ αποτελεί μέρος του συνολικού Βόρειου Οδικού Άξονα Κρήτης που θα διασυνδέσει την Κρήτη από τον Κίσσαμο ως τη Σητεία, μήκους περίπου 300 χιλιομέτρων συνολικά. Πρόκειται για τον μεγαλύτερο αυτοκινητόδρομο που κατασκευάζεται αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη και το μεγαλύτερο οδικό έργο που χρηματοδοτεί η Ευρωπαϊκή Ένωση τα επόμενα χρόνια. Εκσυγχρονισμός των υποδομών Τα παραπάνω έργα υποδομής στοχεύουν στον εκσυγχρονισμό των οδικών υποδομών, αλλά και της περιφερειακής ανάπτυξης της χώρας μέσω της στήριξης και καλυτέρευσης της ποιότητας ζωής των τοπικών κοινωνιών, της ενίσχυσης των τουριστικών ροών προς νέους προορισμούς, της ανάπτυξης της επιχειρηματικής δραστηριότητας, αλλά και της διασφάλισης προσβάσιμων και ασφαλών μετακινήσεων για όλους. Επιπρόσθετα από τα έργα οδικών υποδομών,

Η ΑΚΤΩΡ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΕΙΣ διαθέτει πλειοψηφική συμμετοχή, μεταξύ άλλων, στον αυτοκινητόδρομο της Αττικής Οδού.

Οι ταμειακές ροές από τα υφιστάμενα έργα υπερβαίνουν το 1 δισ. ευρώ.

η ΑΚΤΩΡ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΕΙΣ έχει υπογράψει Σύμβαση Παραχώρησης για το δικαίωμα χρήσης, λειτουργίας, διαχείρισης και εκμετάλλευσης της Μαρίνας Αλίμου, της μεγαλύτερης μαρίνας των Βαλκανίων, με 1.100 θέσεις ελλιμενισμού και δυνατότητα ανάπτυξης και αξιοποίησης χερσαίας ζώνης συνολικής επιφάνειας 210 χιλ. τ.μ., για περίοδο 40 ετών. Η ΑΚΤΩΡ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΕΙΣ αποτελεί την μεγαλύτερη θυγατρική εταιρεία της ΕΛΛΑΚΤΩΡ με εκτιμώμενες συνολικές ταμειακές ροές, άνω του 1 δισ. ευρώ, από τις υφιστάμενες Παραχωρήσεις κατά τη συμβατική τους διάρκεια. Ταυτόχρονα, έχει προεπιλεγεί ή βρίσκεται σε διαδικασία ανταγωνιστικού διαλόγου, αυτόνομα ή κοινοπρακτικά, σε έργα ΣΔΙΤ προϋπολογισμού άνω των 3,8 δισ. ευρώ και σε έργα Παραχωρήσεων προϋπολογισμού 2,5 δισ. ευρώ. Η ανάπτυξη του εν λόγω κλάδου αποτελεί μία εκ των βασικών προτεραιοτήτων του Ομίλου, την οποία πρόκειται να ενδυναμώσει περαιτέρω με έργα ΣΔΙΤ, Παραχωρήσεων με επενδύσεις σε όλο το φάσμα των δραστηριοτήτων, επωφελούμενος των σημαντικών προοπτικών που παρουσιάζει η ελληνική αγορά.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ●

Ο ΠΕΙΡΑΙΑΣ Σ ΥΨΗΛΟΤΕΡΑ ΣΤΟ TOP 10 ΤΩΝ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ

ταθερά μέσα στα 10 μεγαλύτερα ναυτιλιακά κέντρα του κόσμου παραμένει η Ελλάδα. Επισημαίνεται ότι, σύμφωνα με έρευνες μέσα στο 2023, η χώρα μας εκτός από τον μεγαλύτερο σε χωρητικότητα στόλο στον κόσμο, είναι και το μεγαλύτερο κέντρο πλοιοδιαχείρισης. Παράλληλα όμως το ελληνικό ναυτιλιακό cluster βήμα βήμα ακολουθεί ανοδική τροχιά, με την ανάπτυξη της λιμενικής και ναυπηγικής βιομηχανίας, αλλά και των υπηρεσιών προς τη ναυτιλία.

Σύμφωνα με τον δείκτη Xinhua-Baltic International Shipping Centre Development Index (ISCDI), η περιοχή Αθήνα - Πειραιά ανέβηκε μία θέση, στην όγδοη, στην παγκόσμια κατάταξη, κυρίως λόγω των εμπορικών πλοίων που διαχειρίζονται οι Έλληνες εφοπλιστές από τα γραφεία τους Του Αντώνη Τσιμπλάκη atsimpakis@naftemporiki.gr

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Μια τεράστια βάση Σύμφωνα με την ανάλυση του Xinhua-Baltic, τα στοιχεία τον Αύγουστο δείχνουν ότι 5.520 πλοία, περίπου το 21% του παγκόσμιου στόλου, ανήκουν σε Έλληνες, με το μερίδιο αγοράς να αυξάνεται από το 2014. Ανά τύπο πλοίου, ελέγχουν σχεδόν το 32% των δεξαμενόπλοιων, το 25% των πλοίων μεταφοράς χύδην ξηρού φορτίου, λίγο πάνω από το 22% των πλοίων μεταφοράς υγρού φυσικού αερίου (LNG) και σχεδόν το 9% των containerships. Τονίζει επίσης ότι η ελληνική κυβέρνηση στηρίζει την ελληνική ναυτιλία. Επισημαίνει ακόμη, ότι η πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Εφοπλιστών Μελίνα Τραυλού, στην ετήσια συνέλευση της Ένωσης τον Φεβρουάριο, δήλωσε ότι το ναυτιλιακό συνάλλαγμα έφτασε τα 20 δισ. ευρώ (21,8 δισ. δολάρια ΗΠΑ) το 2022, σημειώνοντας ότι οι επενδύσεις στον τομέα της ναυτιλίας και σε άλλους τομείς της εθνικής οικονομίας δημιούργησαν εκατοντάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας. Ο Θέμης Βώκος, επικεφαλής της έκθεσης των Ποσειδωνίων, της κύριας ναυτιλιακής έκθεσης της Ελλάδας, προσθέτει: «Η ελληνική κυβέρνηση έχει επιδείξει δέσμευση στον ναυτιλιακό τομέα, εφαρμόζοντας πολιτικές και κανονισμούς που επιτρέπουν την επιχειρηματική δραστηριότητα και τον εξορθολογισμό των διαδικασιών και τη δημιουργία ενός νομικού πλαισίου που ευνοεί τις ναυτιλιακές δραστηριότητες, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα την προσέλκυση εταιρειών και επενδύσεων στο σύμπλεγμα». Είναι η τεράστια βάση μεγάλων και μικρών πλοιο-

κτητριών και διαχειριστικών εταιρειών που στηρίζει την ιδιότητα της Αθήνας και του Πειραιά ως κορυφαίου παγκόσμιου ναυτιλιακού κόμβου. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται τεράστια ανάπτυξη και μεγέθυνση των ελληνικών εταιρειών ναυτιλιακού εξοπλισμού και ναυτιλιακής πληροφορικής. Ο Ελληνικός Σύνδεσμος Κατασκευαστών Ναυτιλιακού Εξοπλισμού (HEMEXPO) έχει επιδείξει τεράστια ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια, προσθέτοντας νέες εταιρείες, καινοτόμα προϊόντα και νέες λύσεις στο χαρτοφυλάκιό του και καταφέρνοντας να μπει στη λίστα των κατασκευαστών καταξιωμένων διεθνών ναυπηγείων, συμπεριλαμβανομένων των ναυπηγείων της Κορέας. Το ελληνικό οικοσύστημα νεοφυών επιχειρήσεων περιλαμβάνει πληθώρα εταιρειών πληροφορικής που αναπτύσσουν λύσεις ειδικά για τη ναυτιλία και συμβάλλουν στην ενίσχυση των επιπέδων παραγωγικότητας των ναυτιλιακών εταιρειών, στην αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προκλήσεων, στη μείωση των δαπανών, όπως η κατανάλωση καυσίμων, και στην πρωτοπορία της μετάβασης σε εναλλακτικά καύσιμα. Σημαντικές επενδύσεις Εν τω μεταξύ, η κυβέρνηση της Ελλάδας, σημειώνεται στην ανάλυση, προωθεί ένα σχέδιο για την πλήρη ψηφιοποίηση της χώρας έως το 2025 και τη μεταφορά των προτύπων στο υψηλότερο ευρωπαϊκό επίπεδο. Οι προσπάθειές της έχουν οδηγήσει σε σημαντικές επενδύσεις στη χώρα από μεγάλες αμερικανικές εταιρείες, όπως η Microsoft, η IBM, η Digital Reality, η Amazon και η CISCO. Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης χαρακτήρισε τα μέχρι σήμερα επιτεύγματα της χώρας στην τεχνολογία, τα δεδομένα και τις επικοινωνίες ως μια «μικρή επανάσταση». Η ελληνική πρωτεύουσα, η Αθήνα, φιλοξενεί πλέον έναν αυξανόμενο αριθμό εταιρειών τεχνολογίας. Η Ελλάδα διαθέτει ένα εξαιρετικά μορφωμένο εργατικό δυναμικό και σύμφωνα με το Enterprise Greece, το οποίο προωθεί τις εμπορικές και επενδυτικές ευκαιρίες

της χώρας, «διαθέτει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά αποφοίτων STEM -επιστήμη, τεχνολογία, μηχανική και μαθηματικά- μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ». Περαιτέρω, η ναυτική τεχνογνωσία ενθαρρύνεται συνεχώς μέσω των πανεπιστημίων της Αθήνας και του Πειραιά, τα οποία προσφέρουν εξειδικευμένα ναυτικά μαθήματα. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι, ως ένα έθνος που επικεντρώνεται στη ναυτιλία, μια επιλογή νέων τεχνολογιών προσανατολίζεται στην εφαρμογή εντός του κλάδου. Οι εταιρείες Bid2board, Nereus Digital Bunkers, MarineTraffic, DeepSea, Metis, HarborLab και ProcureShip είναι όλες ελληνικές ιστορίες επιτυχίας. Ωστόσο, όπως εξηγεί ο Θέμης Βώκος, «είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι καθώς το τοπίο είναι δυναμικό, νέοι παίκτες εμφανίζονται τακτικά». Πράγματι, ορισμένες από αυτές τις εταιρείες έχουν γεννηθεί από καθιερωμένες εφοπλιστικές οικογένειες που βλέπουν την ευκαιρία να

“

Ο τερματικός σταθμός εμπορευματοκιβωτίων του Πειραιά σημείωσε αύξηση 5,4% στα εμπορευματοκιβώτια που διακινήθηκαν.

κάνουν τα πράγματα διαφορετικά. Ο Ιωάννης Μαρτίνος, ο οποίος προερχόμενος από τη Thenamaris δημιούργησε τη Signal Group, μια εταιρεία διαχείρισης πλοίων και δεδομένων, είναι ένα καλό παράδειγμα, αναφέρεται χαρακτηριστικά στην ανάλυση. «Έχω δει μια σαφή αλλαγή στη νοοτροπία της ελληνικής ναυτιλιακής κοινότητας τα τελευταία πέντε χρόνια», λέει ο Αντώνης Μαλαξιανάκης, διευθύνων σύμβουλος και ιδρυτής της ελληνικής εταιρείας παροχής ναυτιλιακού λογισμικού Harbor Lab. «Ακόμη και οι πιο συντηρητικές εταιρείες αρχίζουν να συνειδητοποιούν τις εμπορικές δυνατότητες που μπορούν να προσφέρουν οι ψηφιοποιημένες διαδικασίες και η τεχνολογία. Καθώς οι ναυτιλιακές εταιρείες πραγματοποιούν κεφαλαιουχικές επενδύσεις στην τεχνολο-

γία μείωσης των εκπομπών υπό το πρίσμα των νέων κανονισμών, αναζητούν να εξοικονομήσουν χρήματα από αλλού. Οι νέες διαδικασίες που υποστηρίζονται από λογισμικό μπορούν σίγουρα να βοηθήσουν στον εξορθολογισμό των ροών εργασίας και στη μείωση του κόστους. Είναι μια κατάσταση στην οποία κερδίζουν και οι δύο», δήλωσε ο ίδιος. Ιδιωτικοποίηση λιμένων Εν τω μεταξύ, η χώρα έχει ξεκινήσει ένα σχέδιο ιδιωτικοποίησης πολλών λιμανιών της. Το πιο γνωστό είναι το κύριο λιμάνι της Ελλάδας, ο Πειραιάς, που βρίσκεται περίπου 7 χιλιόμετρα μακριά από την Αθήνα και είναι ένα από τα μεγαλύτερα λιμάνια της Μεσογείου. Το 2016, η κινεζική COSCO Shipping κατείχε το 51% των μετοχών του και στη συνέχεια, το 2021, απέκτησε άλλο ένα 16%, φτάνοντας το συνολικό της μερίδιο στο λιμάνι σήμερα στο 67%. Το 2018, το 67% του λιμένος Θεσσαλονίκης στη βορειοανατολική ακτή πωλήθηκε σε γερμανική κοινοπραξία. Πιο πρόσφατα, τον Απρίλιο, ολοκληρώθηκε ο διαγωνισμός για την πώληση του πλειοψηφικού πακέτου μετοχών του λιμανιού της Ηγουμενίτσας στη βορειοδυτική Ελλάδα, σε μια ιταλο-ελληνική κοινοπραξία (Grimaldi Minoan), όπως και στο λιμάνι του Ηρακλείου, ενώ εκδηλώθηκε έντονο ενδιαφέρον για το λιμάνι του Βόλου, στο οποίο τελικά αναδείχθηκε ανάδοχος ο Οργανισμός Λιμένος Θεσσαλονίκης. Στο λιμάνι του Πειραιά οι αριθμοί διακίνησης αυξάνονται υπό τους νέους ιδιοκτήτες του. Η COSCO Shipping ανακοίνωσε νωρίτερα φέτος ότι το λιμάνι σημείωσε «νέο ιστορικό ρεκόρ εσόδων και κερδοφορίας». Ο τερματικός σταθμός εμπορευματοκιβωτίων του σημείωσε αύξηση 5,4% στα εμπορευματοκιβώτια που διακινήθηκαν. Το λιμάνι του Πειραιά επικεντρώνεται επίσης σε μεγάλο βαθμό στον τομέα της κρουαζιέρας και αυξάνει το κύρος του ως κόμβου αφετηρίας για πολλές εταιρείες κρουαζιέρας. Σε εξέλιξη βρίσκεται η κατασκευή ενός νέου τερματικού σταθμού κρουαζιέρας, ο οποίος, όταν ολοκληρωθεί, θα μπορεί να φιλοξενήσει τα μεγαλύτερα κρουαζιερόπλοια του κόσμου

Συνεχής είναι η άνοδος του Πειραιά ως ναυτιλιακού κέντρου στην παγκόσμια κατάταξη

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

ΑΡΘΡΟ ●

Η Ελλάδα χρειάζεται ταχύτερη και ανθεκτική ανάπτυξη Η ελληνική οικονομία παρουσιάζει έναν από τους υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης στην Ευρωζώνη. Τώρα είναι η ώρα να επιταχύνει, να προχωρήσει σε βαθιές αλλαγές, ώστε να συνεχίσει να «τρέχει» μπροστά, ακόμα κι αν η υπόλοιπη Ευρώπη παραμένει στάσιμη

Σ Σοφία Κουνενάκη Εφραίμογλου Πρόεδρος του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Αθηνών (ΕΒΕΑ)

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

τη νέα πραγματικότητα των γεωπολιτικών αναταράξεων και των συνεχόμενων κρίσεων, η οικοδόμηση ανθεκτικών οικονομιών είναι κορυφαία προτεραιότητα για κάθε χώρα. Είναι ζωτικής σημασίας διακύβευμα για την Ελλάδα, η οποία επιχειρεί να επουλώσει τα τραύματα του χθες και να γυρίσει σελίδα, μετά από μια μακρά περίοδο ύφεσης και οπισθοδρόμησης. Τα τελευταία χρόνια, η χώρα μας έχει κάνει σημαντικά βήματα σε αυτή την κατεύθυνση. Η ελληνική οικονομία παρουσιάζει έναν από τους υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης στην Ευρωζώνη και μπαίνει δυναμικά στον παγκόσμιο επενδυτικό χάρτη. Αποκτά εξωστρεφή προσανατολισμό, με τις εξαγωγές και τις άμεσες ξένες επενδύσεις να σημειώνουν αυξήσεις ρεκόρ, μειώνει σταθερά την ανεργία και επανέρχεται σε τροχιά δημοσιονομικής ισορροπίας, καλύπτοντας την επίδραση της πανδημίας και της ενεργειακής κρίσης. Η πρόσφατη απόκτηση της επενδυτικής βαθμίδας αντανακλά αυτές τις επιδόσεις, σηματοδοτώντας την επιστροφή της Ελλάδας στις αξιόπιστες, υγιείς και δυναμικές οικονομίες της Ευρώπης. Ωστόσο, δεν υπάρχει περιθώριο εφησυχασμού. Η χώρα μας έχει επιτύχει αναμφισβήτητη πρόοδο, ξεκινώντας όμως από πολύ χαμηλότερη βάση σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Αντιμετωπίζει, μια σειρά από χρόνιες διαρθρωτικές αδυναμίες, αλλά και νέες προκλήσεις, που την καθιστούν περισσότερο ευάλωτη σε εξωγενείς αναταράξεις. Παρά το ότι η ταχύρρυθμη ανάπτυξη της προηγούμενης διετίας κάλυψε ένα μέρος της απόστασης από την υπόλοιπη Ευρώπη, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ στην Ελλάδα παραμένει στο 65% του μέσου όρου της Ε.Ε. Το μερίδιο των επενδύσεων στο ΑΕΠ εξακολουθεί να υπολείπεται σχεδόν 10 ποσοστιαίες μονάδες από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης, ενώ το ποσοστό απασχόλησης είναι ένα από τα χαμηλότερα στην Ε.Ε. Είναι προφανές, ότι η προσπάθεια για σύγκλιση πρέπει να συνεχιστεί, σε μια περίοδο

όπου το διεθνές και ευρωπαϊκό περιβάλλον επιδεινώνεται. Η παγκόσμια ανάπτυξη εκτιμάται ότι θα επιβραδυνθεί περαιτέρω το 2024, ενώ η Ευρωζώνη θα βρεθεί εγκλωβισμένη στη μέγγενη των υψηλών επιτοκίων και της δημοσιονομικής σύσφιγξης. Η γεωπολιτική αβεβαιότητα εντείνεται, καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζεται με αμείωτη ένταση και η ανάφλεξη στη Μ. Ανατολή απειλεί να προκαλέσει κλυδωνισμούς στην ευρωπαϊκή και παγκόσμια οικονομία. Παράλληλα, γίνονται όλο και πιο ορατοί οι κίνδυνοι από την κλιματική αλλαγή. Σε αυτή την κρίσιμη συγκυρία, η Ελλάδα -μια οικονομία μικρή και ανοιχτή- δεν έχει την πολυτέλεια να χάσει τον βηματισμό της. Αντίθετα, τώρα είναι η ώρα να επιταχύνει την προσπάθεια για αλλαγή του παραγωγικού της μοντέλου. Να προχωρήσει σε βαθιές αλλαγές, για να αντιμετωπίσει δομικά προβλήματα -όπως η μεγάλη συμβολή της ιδιωτικής κατανάλωσης στην ανάπτυξη, η διεύρυνση του ελλείμματος στο ισοζύγιο πληρωμών, η δυσανάλογα υψηλή εξάρτηση από τον ευάλωτο στις διεθνείς αναταράξεις τουριστικό κλάδο- που υπονομεύουν την ανθεκτικότητα και την αναπτυξιακή της δυναμική. Τώρα, επιβάλλεται να συνεχιστεί με ακόμη μεγαλύτερη αποφασιστικότητα η προσπάθεια για ποσοτική και ποιοτική αναβάθμιση των επενδύσεων, ώστε να ενισχυθεί η παραγωγικότητα και η ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας, να αυξηθούν ο όγκος και η αξία των ελληνικών εξαγωγών και να υποκατασταθούν οι εισαγωγές. Επιβάλλεται να διατηρηθεί η εστίαση σε τομείς με εξωστρεφή προσανατολισμό, οι οποίοι ενσωματώνουν γνώση και

Τώρα, επιβάλλεται να συνεχιστεί με ακόμη μεγαλύτερη αποφασιστικότητα η προσπάθεια για ποσοτική και ποιοτική αναβάθμιση των επενδύσεων.

τεχνολογία, βοηθούν στον εκσυγχρονισμό της ελληνικής οικονομίας και δημιουργούν ποιοτικές θέσεις εργασίας. Αυτός ο στόχος προϋποθέτει ταχεία και αποτελεσματική αξιοποίηση των πόρων από το Ταμείο Ανθεκτικότητας και Ανάκαμψης και τα Διαρθρωτικά Ταμεία της Ε.Ε., αλλά και ολοκλήρωση των μεταρρυθμίσεων σε κρίσιμους τομείς του κράτους και της οικονομίας, με προτεραιότητα την επιτάχυνση της διαδικασίας απονομής δικαιοσύνης, την εξάλειψη των εστιών γραφειοκρατίας, την ψηφιοποίηση της δημόσιας διοίκησης, τη βελτίωση των συνθηκών ανταγωνισμού σε αγορές αγαθών και υπηρεσιών. Προϋποθέτει, επίσης, τη διατήρηση πολιτικών φιλικών προς την επιχειρηματικότητα, την καινοτομία, την εξωστρέφεια και την επίσημη εργασία: με φορολογικές, ασφαλιστικές και ρυθμιστικές παρεμβάσεις, αναβάθμιση των δημόσιων υποδομών και δικτύων, αντιμετώπιση των περιφερειακών ανισοτήτων, αποτελεσματικότερη σύνδεση του τριγώνου της γνώσης -παιδεία, έρευνα, καινοτομία-, επένδυση στην αναβάθμιση των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού. Προϋποθέτει, τέλος, μια υπεύθυνη και αποτελεσματική δημοσιονομική πολιτική, ώστε η Ελλάδα να παραμείνει στον συμφωνημένο δρόμο της αποκλιμάκωσης του δημοσίου χρέους. Η δύσκολη πρόκληση για την ελληνική οικονομία στα χρόνια που έρχονται είναι να συνεχίσει να κινείται θετικά σε ένα αρνητικό περιβάλλον, να συνεχίσει να «τρέχει» μπροστά, ακόμα κι αν η υπόλοιπη Ευρώπη παραμένει στάσιμη. Μπορούμε να ανταποκριθούμε, με τολμηρή και συνεπή μεταρρυθμιστική ατζέντα, με προσήλωση σε ένα εξωστρεφές, βιώσιμο παραγωγικό υπόδειγμα, με συναίνεση και διάθεση για ρήξεις με το παρελθόν και με τον κακό μας εαυτό. Είναι η μόνη επιλογή, για να στηρίξουμε την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας σε ισχυρές βάσεις, να διασφαλίσουμε προϋποθέσεις για σταθερή άνοδο των εισοδημάτων και του βιοτικού επιπέδου όλων των πολιτών.

30 XRONIA_PARALIA_24_3x30_4.indd 1

1/11/23 14:22

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ●

μεσοπρόθεσμος στόχος του 15% του ΑΕΠ για τη μεταποίηση και του 20% για τη βιομηχανία είναι εφικτός. Και αυτό γιατί η θετική συγκυρία της προσπάθειας «επαναπατρισμού» μέρους της παραγωγής προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας στην Ευρώπη δημιουργεί και ευκαιρίες για την Ελλάδα που δεν πρέπει να χαθούν. Τη ρεαλιστική αυτή άποψη εκφράζουν εκπρόσωποι των βιομηχάνων, υπενθυμίζοντας ότι ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ) έχει καταθέσει σειρά προτάσεων για την περαιτέρω ανάπτυξη της βιομηχανίας, στις οποίες περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, η δομική μείωση της γραφειοκρατίας και η διαμόρφωση πλαισίου για την επιτάχυνση των επενδύσεων υψηλής τεχνολογίας. Το αποτύπωμα της εγχώριας βιομηχανίας στην ελληνική οικονομία και κοινωνία είναι συνολικά θετικό, σύμφωνα με τη χαρτογράφηση που έχει κάνει ο ΣΕΒ, προσεγγίζοντας τη συμβολή του κλάδου μέσα από την αξιολόγηση 24 δεικτών για την περίοδο 2010-2022 σε πέντε βασικούς πυλώνες της οικονομίας. Η μελέτη του ΣΕΒ καταγράφει παράλληλα και τις προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει η ελληνική βιομηχανία, όπως και η ευρωπαϊκή, με τη μεγαλύτερη να δημιουργείται λόγω του παγκόσμιου επενδυτικού ανταγωνισμού. Τα σημαντικά επενδυτικά κίνητρα στις ΗΠΑ σε συνδυασμό με τη σημαντική διαφορά ενεργειακού κόστους και τη δραστικά μειωμένη γραφειοκρατία δημιουργούν συνθήκες για μαζική φυγή επιχειρήσεων (κυρίως ενεργοβόρων) από την Ε.Ε. και το ενδεχόμενο ενός νέου κύματος αποβιομηχάνισης, επισημαίνουν χαρακτηριστικά οι συντάκτες της μελέτης. Από τους δείκτες, πάντως, που εξέτασε ο ΣΕΒ διαφαίνονται σημαντικές δυνατότητες επιτυχίας εφόσον

“

Ο ΣΕΒ προτείνει, μεταξύ άλλων, τη δομική μείωση της γραφειοκρατίας και τη διαμόρφωση πλαισίου για την επιτάχυνση των επενδύσεων υψηλής τεχνολογίας.

αντιμετωπιστούν οι σημαντικές προκλήσεις και υπό αυτό το πρίσμα ο Σύνδεσμος εκτιμά ότι είναι εφικτός ο μεσοπρόθεσμος στόχος του 15% του ΑΕΠ για τη μεταποίηση και του 20% για τη βιομηχανία. Για να συγκλίνει με τις επιδόσεις της Ε.Ε. η Ελλάδα, σύμφωνα με τον ΣΕΒ, «πρέπει “να ανέβει κατηγορία” με σχέδιο, τομές και μικρές επαναστάσεις». Η μεγέθυνση των επιχειρήσεων τίθεται από τον ΣΕΒ ως πρώτη σε σύνολο επτά προϋποθέσεων για την επίτευξη αυτών των στόχων. Αναφέρει, επίσης, την ενίσχυση των επενδύσεων υψηλής προστιθέμενης αξίας, την ενίσχυση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων στην πράσινη μετάβαση με διασφάλιση ανταγωνιστικών τιμών

ΑΝΕΒΑΖΕΙ ΤΟΝ ΠΉΧΗ Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΊΑ Ο στόχος του ΣΕΒ για την αύξηση της συμμετοχής του μεταποιητικού κλάδου στο 15% του ΑΕΠ και του βιομηχανικού στο 20% και πώς αυτός μπορεί να επιτευχθεί με βάση επτά στρατηγικούς άξονες Του Φάνη Ζώη fzois@naftemporiki.gr

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

ενέργειας, τον εκσυγχρονισμό της αγοράς εργασίας και την ισότητα στην αγορά εργασίας, τη δομική μείωση της γραφειοκρατίας και την έγκαιρη αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Με τη γλώσσα των αριθμών Τα συμπεράσματα, πάντως, από την εξέλιξη των δεικτών που εξετάζονται στη μελέτη του ΣΕΒ αποτυπώνουν τη διαχρονική αύξηση των μεγεθών της ελληνικής βιομηχανίας. Ο κλάδος μέσα σε 12 χρόνια έχει αυξήσει τη συμμετοχή του στην προστιθέμενη αξία της οικονομίας, στο εξαγωγικό εμπόριο και στην επενδυτική δραστηριότητα. Το 2022 δημιούργησε το 14,4% του ΑΕΠ, έναντι 13,2% το 2010. Μόνο η μεταποίηση δημιούργησε το 10,3% του ΑΕΠ το 2022, από 8,9% το 2010. Μετά το 2014 αύξησε τις θέσεις εργασίας κατά 31%. Πλέον, ένας στους τέσσερις εργαζομένους απασχολείται σε βιομηχανικές δραστηριότητες ή δραστηριότητες που οφείλονται στη βιομηχανία. Δίνει εργασία υψηλής εξειδίκευσης σε 3.500 ερευνητές πλήρους απασχόλησης έναντι 1.900 το 2011. Παράγει διεθνώς ανταγωνιστικά προϊόντα, καλύπτοντας το 90% των εξαγωγών αγαθών. Η συνεισφορά των βιομηχανικών εξαγωγών στο ΑΕΠ τριπλασιάστηκε το 2022 σε σχέση με το 2010 (23,6% έναντι 8%). Καινοτομεί διπλασιάζοντας τα τελευταία δέκα χρόνια τις δαπάνες για έρευνα και ανάπτυξη. Είναι διαχρονικά σημαντική πηγή επενδύσεων, με 22 δισ. ευρώ επενδύσεις από το 2010 σε μηχανολογικό και τεχνολογικό εξοπλισμό και 38 δισ. ευρώ ύψος συνολικών επενδύσεων. Στη δημοσιονομική κρίση συνεισέφερε το 22%-25% των επενδύσεων, τη στιγμή που η συμμετοχή της στο ΑΕΠ ήταν 12%. Ηγείται της προσπάθειας για πράσινη μετάβαση και κλιματική ουδετερότητα, επενδύοντας στη μείωση των εκπομπών

και στο ενισχυμένο αποτύπωμα των ΑΠΕ, με αποτέλεσμα τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου πάνω από 40%. Χαρακτηριστική είναι η ανάκαμψη της βιομηχανικής παραγωγής μετά το 2014, με αποτέλεσμα ο κλάδος μέχρι το 2022 να έχει καλύψει τις απώλειες των ετών όπου η ύφεση της οικονομίας ήταν εντονότερη. Κατά την περίοδο 2010-2022 οι επιμέρους βιομηχανικοί κλάδοι που κατέγραψαν τη μεγαλύτερη αύξηση παραγωγής ήταν ο ηλεκτρονικός εξοπλισμός (191%), η φαρμακοβιομηχανία (144%), τα βασικά μέταλλα (36%), τα χημικά προϊόντα (19,6%), τα προϊόντα χάρτου (16%) και τα πλαστικά (15,8%). Σχεδόν σε όλους τους τομείς, πάντως, παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί, οι επιδόσεις του βιομηχανικού κλάδου της Ελλάδας συνεχίζουν να αποκλίνουν σημαντικά από τον μέσο όρο της Ε.Ε. Όπως σημειώνουν, ωστόσο, παράγοντες της αγοράς, η βιομηχανία σήμερα προσφέρει τις υψηλότερες αμοιβές σε σχέση με τους υπόλοιπους κλάδους της οικονομίας στην Ελλάδα και μάλιστα σε ποσοστό που τα τελευταία χρόνια κυμαίνεται μεταξύ 26% και 32%.

Αντιστοίχως, η παραγωγικότητα στη βιομηχανία βρέθηκε το 2022 σε ιστορικό υψηλό, φθάνοντας σε 81.200 ευρώ ανά απασχολούμενο, ποσό που είναι κατά 38% μεγαλύτερο από το σύνολο της ελληνικής οικονομίας. Η μέση ετήσια αμοιβή στη βιομηχανία το 2022 ήταν υψηλότερη από το αντίστοιχο μέγεθος της οικονομίας κατά 31,7%, διαφορά που την κατατάσσει στην πρώτη θέση της Ε.Ε., με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο να βρίσκεται στο 4,7%. Σε σχέση, πάντως, με τους συναδέλφους τους στην Ευρώπη, οι μισθωτοί της ελληνικής βιομηχανίας είναι κακοπληρωμένοι. Σε αντίθεση με τις περισσότερες χώρες της Ε.Ε., ο μέσος ετήσιος μισθός στην Ελλάδα καταγράφει πτωτική πορεία διαχρονικά (-12% το 2022 σε σχέση με το 2010). Το 2022 ο μέσος ετήσιος μισθός στη βιομηχανία ήταν 26.100 ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί στα 2/3 των ετήσιων μισθών των εργαζομένων στη βιομηχανία σε επίπεδο Ε.Ε. (39.400 ευρώ ετησίως), με τους εργαζομένους στη Δανία να βρίσκονται στην πρώτη θέση της Ε.Ε. με ετήσιο μισθό άνω των 77.000 ευρώ

ΑΡΘΡΟ ●

Η φοροδιαφυγή και η φορολόγηση των ΜμΕ Οι πολύ μικρές επιχειρήσεις επιβαρύνονται αναλογικά περισσότερο από τις μεγαλύτερες. Αναγκαία η διαμόρφωση ενός φιλικού προς την επιχειρηματικότητα και απλού φορολογικού συστήματος με έμφαση στη μετατόπιση προς την άμεση φορολογία και επέκταση χρήσης των POS

Ε Γιώργος Καρανίκας Πρόεδρος της Ελληνικής Συνομοσπονδίας Εμπορίου & Επιχειρηματικότητας (ΕΣΕΕ)

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

ίναι αλήθεια πως στην Ελλάδα υπάρχει μια διάχυτη αντίληψη ότι η φοροδιαφυγή είναι εξαιρετικά υψηλή, ενώ κάποιοι δεν διστάζουν να «φωτογραφίζουν» συγκεκριμένους κλάδους και πολλές φορές τις ΜμΕ της χώρας ως αποκλειστικά υπαίτιες για αυτό το φαινόμενο. Με αφορμή τις πληροφορίες για επικείμενες μεταβολές στη φορολογία των επιχειρήσεων και των ελευθέρων επαγγελματιών, αλλά και τις θέσεις κάποιων επιχειρηματικών κύκλων στον χώρο των μεγάλων εταιρειών, κρίνεται σκόπιμο να αποσαφηνιστούν ορισμένα στερεότυπα σχετικά με τη φοροδιαφυγή. Επισημαίνεται εξαρχής ότι πάγια θέση της ΕΣΕΕ αποτελεί η πλήρης διαφάνεια, η ισότιμη και δίκαιη αντιμετώπιση των επιχειρήσεων και των ελευθέρων επαγγελματιών. Σύμφωνα με στοιχεία της ΤτΕ για το 2022, από τα 55,2 δισ. ευρώ των συνολικών φόρων που εισπράχθηκαν, τα 31,6 δισ. ευρώ, δηλαδή το 57,2%, προήλθαν από έμμεσους φόρους επί προϊόντων και υπηρεσιών, κυρίως ΦΠΑ και ΕΦΚ σε ενέργεια και καπνά. Ως γνωστόν, το μεγάλο μειονέκτημα της έμμεσης φορολογίας εστιάζεται στο γεγονός πως είναι αντίστροφα προοδευτική ως προς το υποκείμενο εισόδημα, δηλαδή πλήττει σε μεγαλύτερο βαθμό τα χαμηλότερα εισοδήματα. Αν το εύρημα αυτό συνδυαστεί και με το αυξημένο επίπεδο τιμών, τότε καθίστανται σαφείς οι ισχυρές πιέσεις, ιδιαίτερα στους χαμηλόμισθους και χαμηλοσυνταξιούχους και κατ' επέκταση οι επιπτώσεις στην κατανάλωση. Στο πλαίσιο αυτό θα πρέπει να υπογραμμιστεί πως παρά τις φοροελαφρύνσεις, οι φορολογικές επιβαρύνσεις στη χώρα μας, απόρροια των συσταλτικών πολιτικών των «μνημονίων», παραμένουν εξαιρετικά υψηλές, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τον συγκριτικά υψηλότερο συντελεστή ΦΠΑ (24% στην Ελλάδα, έναντι 19% κατά μέσο όρο στις χώρες του ΟΟΣΑ). Όλα τα παραπάνω έχουν ιδιαίτερη σημασία αν ληφθεί υπόψη πως σε σχετικές έρευνες το 41% των πολιτών πιστεύει πως «η φοροδιαφυ-

γή είναι θεμιτή άμυνα κατά της υπερβολικής φορολογίας», ενώ το 37% θεωρεί πως η κυριότερη αιτία της φοροδιαφυγής είναι «οι υψηλοί φορολογικοί συντελεστές» και το 86% εκτιμά πως «η χαμηλότερη φορολογία θα βοηθήσει ώστε να έρθουν ξένες επενδύσεις». Άλλες έρευνες δεν διστάζουν να προσδιορίσουν τους κλάδους όπου παρατηρείται εντονότερη φοροδιαφυγή, αναφερόμενες στον ιατρικό, στον κατασκευαστικό, στον εκπαιδευτικό, καθώς και σε εκείνους των παροχής λογιστικών - χρηματοοικονομικών υπηρεσιών και νομικών υπηρεσιών. Εντούτοις, εκτιμώ πως μια τέτοια προσέγγιση όπου συλλήβδην ολόκληροι κλάδοι χαρακτηρίζονται ως «φοροδιαφεύγοντες» είναι λανθασμένη και παραπλανητική. Το φαινόμενο της φοροδιαφυγής είναι πολυπαραγοντικό, διότι η έντασή της εξαρτάται από μια σειρά παραγόντων, όπως η έκταση και η κατανομή των φορολογικών επιβαρύνσεων, η κουλτούρα των φορολογουμένων, η οργάνωση των φοροτεχνικών υπηρεσιών και οι πιθανότητες εντοπισμού, ακόμη και από την περιοχή δραστηριοποίησης της επιχείρησης αλλά και την οικογενειακή κατάσταση του φορολογούμενου. Θεωρώ πως οι ΜμΕ δεν ευθύνονται για τη φοροδιαφυγή στη χώρα, καθώς τα στατιστικά δεδομένα συνηγορούν διαφορετικά. Από τις συνολικές ληξιπρόθεσμες οφειλές στην εφορία ύψους 105 δισ. ευρώ, τα 64,5 δισ. (61,4%) προέρχονται από επιχειρήσεις, με το πλήθος των Νομικών Προσώπων (Ν.Π.) που οφείλουν πάνω από 1 εκατ. ευρώ να εκτιμάται στις 5.552. Στην κατηγορία οφειλής μεταξύ 1 έως 100 εκατ. ευρώ συγκεντρώνεται το 77,7% του συνολικού ληξιπρόθεσμου υπολοίπου και μόλις το 0,2% των οφειλετών. Δηλαδή

Μια προσέγγιση όπου συλλήβδην ολόκληροι κλάδοι χαρακτηρίζονται ως «φοροδιαφεύγοντες» είναι λανθασμένη και παραπλανητική.

ελάχιστοι (2 στους χίλιους) δεν έχουν καταβάλει περισσότερα από τα 3/4 των οφειλών. Οι αυτοαπασχολούμενοι (615.475 ατομικές επιχειρήσεις) δήλωσαν για το 2021 ετήσιο τζίρο ύψους 39 δισ. ευρώ, με τα φορολογητέα τους κέρδη να ανέρχονται στα 3,4 δισ. (8,7% του τζίρου). Την ίδια χρονιά, 311.292 Ν.Π. πραγματοποίησαν τζίρο 312 δισ. ευρώ, ενώ μόνο το 1/3 παρουσίασε κέρδη μόλις 14 δισ. ευρώ (4,5% του τζίρου). Από τα παραπάνω γίνεται σαφές πως οι πολύ μικρές («micro») επιχειρήσεις επιβαρύνονται αναλογικά περισσότερο. Βασική συνιστώσα αυτής της εικόνας είναι και η φοροαποφυγή, τακτική που είναι σχετικά πιο εύκολο να αξιοποιηθεί από τις σχετικά μεγαλύτερες επιχειρήσεις, καθώς διαθέτουν, κατά κανόνα, πιο εξελιγμένες λογιστικές μεθόδους και θεωρητικά είναι σε θέση να εκμεταλλευτούν καλύτερα το πολύπλοκο σύστημα «αποσβέσεων» και «δαπανών», την αδυναμία ταυτοποίησης εκπιπτουσών άυλων δαπανών ή τις τριγωνικές πωλήσεις. Την ίδια στιγμή, οι πολύ μικρές επιχειρήσεις είναι αντιμέτωπες με εξωλογιστικό προσδιορισμό εισοδήματος και τεκμήρια διαβίωσης. Είναι υποχρέωσή μας η διαμόρφωση ενός φιλικού προς την επιχειρηματικότητα και απλού, ως προς την ερμηνεία των διατάξεών του, φορολογικού συστήματος. Η έμφαση θα πρέπει να δοθεί στη μετατόπιση προς την άμεση -αντί της έμμεσης- φορολογία, με επαρκή μάλιστα προοδευτικότητα, στην επέκταση χρήσης των POS σε όλες ανεξαιρέτως τις επαγγελματικές δραστηριότητες και στην καθιέρωση του ακατάσχετου επαγγελματικού λογαριασμού και του αφορολόγητου ορίου για Φυσικά και Νομικά Πρόσωπα. Η μείωση των φορολογικών υποχρεώσεων μέσω της κατάργησης του τέλους επιτηδεύματος και του φόρου πολυτελείας, της περαιτέρω συρρίκνωσης της προκαταβολής φόρου εισοδήματος επόμενου έτους, της υποχώρησης των συντελεστών ΦΠΑ κ.λπ. θα λειτουργούσαν ευεργετικά τόσο για τη φορολογική συμμόρφωση όσο και για τα δημόσια έσοδα.

ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ●

ΑΠΌ ΤΗΝ ΕΠΙΒΊΩΣΗ... Ζητούμενο για τον αγροτικό τομέα, εκτός από τη βραχυπρόθεσμη αντιμετώπιση των αλλαγών λόγω της κλιματικής κρίσης, είναι η ανάπτυξη του μοντέλου μιας αναγεννησιακής γεωργίας, η οποία θα θωρακίσει την επισιτιστική επάρκεια του μέλλοντος Της Δανάης Αλεξάκη dalexaki@naftemporiki.gr

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

ο βασικότερο κεφάλαιο που έχει ανοίξει για την αγροτική οικονομία αφορά την κλιματική κρίση. Οι καταστροφικές πλημμύρες, ο παγετός, ο παρατεταμένος καύσωνας, η ξηρασία και οι ανεξέλεγκτες πυρκαγιές -που δεν προκαλούνται από ανθρώπινη παρέμβαση- συνθέτουν τους παράγοντες που προκάλεσαν φέτος τεράστιες απώλειες σε φυτικό και ζωικό κεφάλαιο στην Ελλάδα. Δυστυχώς, οι απώλειες αυτές αποτελούν μονάχα τα «προσεχώς» στο θρίλερ που σκηνοθετεί η κλιματική κρίση, η οποία συντελείται τα τελευταία χρόνια και, όπως αναφέρουν οι επιστήμονες, η κορύφωσή της δεν μπορεί να προσδιοριστεί. Η περίοδος της πρόληψης έχει παρέλθει οριστικά και πλέον ο παραγωγικός κόσμος καλείται να διαχειριστεί μια κρίση η οποία ανατρέπει όλα τα δεδομένα. Ο πρωτογενής τομέας βρίσκεται σε μια περίοδο όπου δίνει αγώνα επιβίωσης. Το βασικό στοίχημα ωστόσο δεν είναι η βραχυπρόθεσμη αντιμετώπιση των αλλαγών που συντελούνται τώρα λόγω της κλιματικής

...ΣΤΗΝ ΑΝΑΒΊΩΣΗ κρίσης, αλλά η ανάπτυξη του μοντέλου μιας αναγεννησιακής γεωργίας, η οποία όχι μόνο θα εξασφαλίσει τη βιωσιμότητα του πρωτογενούς τομέα αλλά θα θωρακίσει την επισιτιστική επάρκεια του μέλλοντος. Με δεδομένη τη σύνδεση του πρωτογενούς τομέα με τη συνολική οικονομία, το ζήτημα της διαχείρισης της κλιματικής κρίσης χρήζει ολιστικής προσέγγισης σε εθνικό, κοινοτικό και διεθνές επίπεδο. Η αναζήτηση βέλτιστων πρακτικών ανάπτυξης «πράσινων και έξυπνων» καλλιεργειών είναι προτεραιότητα στην κατεύθυνση της επίτευξης μιας αναγεννησιακής γεωργίας και μάλιστα αυτό πρέπει να συντελεστεί στους όρους των ελεύθερων αγορών, προκειμένου να υπάρξει υγιής ανταγωνιστικότητα, η οποία θα εξασφαλίσει προσιτά προϊόντα στους καταναλωτές. Σε εγχώριο επίπεδο ο αγροτικός κλάδος κινείται σε αυτή την τροχιά αναδιαμόρφωσης, η οποία ωστόσο, μέχρι στιγμής, γίνεται βίαια και καθορίζεται αποκλειστικά από εξωτερικούς παράγοντες, με αποτέλεσμα οι συνέπειες να εγκυμονούν κινδύνους. Αυτή η συνθήκη, ωστόσο, δεν αποτελεί ένα ελληνικό φαινόμενο. Αντίθετα, αποτελεί ένα μείζον διεθνές ζήτημα. Οι επιπτώσεις στην οικονομία Ξεκινώντας από τη «γειτονιά» μας, σχετική έκθεση της Moody’s που δημοσιεύθηκε τον Ιούλιο κάνει ειδική αναφορά στις μακροπρόθεσμες αρνητικές επιπτώσεις στο αξιόχρεο των χωρών του ευρωπαϊκού Νότου, μεταξύ των οποίων και της Ελλάδας, εξαιτίας των ακραίων κλιματικών φαινομένων. Όπως επισημαίνεται στην έκθεση, παρότι το οικονομικό και δημοσιονομικό κόστος από τους καύσωνες

Ο αγροτικός τομέας ισοδυναμεί στο 4,5% του ΑΕΠ και στο 10,9% της απασχόλησης της ελληνικής οικονομίας

►

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ

“

35%

37%

47%

55%

► και τις φωτιές που πλήττουν τις χώρες αυτές μπορεί να είναι προς ώρας διαχειρίσιμο, τα ακραία κλιματικά φαινόμενα θα αυξηθούν σε συχνότητα, ένταση και διάρκεια τα επόμενα χρόνια, με αποτέλεσμα να έχουν μακροπρόθεσμες αρνητικές επιπτώσεις στο αξιόχρεό τους. Δεδομένες θεωρούνται επίσης οι επιπτώσεις στις τιμές των τροφίμων και στον τουρισμό από τον καύσωνα που πλήττει τώρα τη Νότια Ευρώπη, έστω και σε μικρή κλίμακα στις χώρες στις οποίες ο αγροτικός τομέας είναι μικρό κομμάτι των οικονομιών τους. Η Ελλάδα, όμως, έχει τον μεγαλύτερο αγροτικό τομέα σε σχέση με το μέγεθος της οικονομίας, καθώς ισοδυναμεί στο 4,5% του ΑΕΠ και στο 10,9% της απασχόλησης. Ακόμη, συνολικά οι χώρες αυτές είναι σημαντικοί προμηθευτές ελιών, σταφυλιών, σιτηρών και φρούτων, επομένως η μείωση της παραγωγής αναμένεται να επηρεάσει τις τιμές των τροφίμων. Επιπλέον, οι καύσωνες ενδεχομένως να μειώσουν

36%

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ●

Ο πρωτογενής τομέας διεθνώς βρίσκεται σε μια περίοδο κατά την οποία η τεχνολογική αναβάθμιση έχει καταστεί αναγκαιότητα για τη βιωσιμότητα της δραστηριότητας.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Τα ακραία καιρικά φαινόμενα

Το κόστος της φυτοπροστασίας

Η μεταβλητότητα στις τιμές και στο εισόδημά τους

Το κόστος της ενέργειας

μπορεί να φτάσει τα περίπου 8,5 δισ. ευρώ. Η αποκαλυπτική αυτή μελέτη δείχνει ότι το συνολικό κόστος είναι δυνατόν να φτάσει τα 701 δισ. ευρώ έως το 2100. Δηλαδή, το ΑΕΠ της Ελλάδας μπορεί να μειώνεται κατά 2% σε ετήσια βάση μέχρι το 2050 και ακόμη περισσότερο μέχρι το 2100. Οι τιμές των λιπασμάτων

Έως 701 δισ. ευρώ το κόστος Επίσης, οι αναλυτές του οίκου Scope Ratings, Keith Mullin και Dennis Shen, σε μια επεξηγηματική αναφορά τους στο θεσμικό περιβάλλον, τις μεταρρυθμίσεις και τις προκλήσεις γύρω από την αξιολόγηση «ΒΒΒ-» που δίνει πλέον ο οίκος στην Ελλάδα αναφέρουν: «Μια άλλη πρόκληση είναι η μέτρια μακροπρόθεσμη δυνητική ανάπτυξη της τάξης του 1%. Οι περιβαλλοντικές προκλήσεις είναι σημαντικές σε αυτό το μέτωπο, καθώς ο κλιματικός κίνδυνος περιορίζει τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη εάν οι καύσωνες και οι πυρκαγιές βλάψουν τους κρίσιμους τομείς του τουρισμού και της γεωργίας της Ελλάδας». Παράλληλα οι αναλυτές παραπέμπουν σε μια έκθεση από την Τράπεζα της Ελλάδος, που κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η κλιματική αλλαγή μπορεί να κοστίσει στην ελληνική οικονομία από 577 δισ. έως 701 δισ. ευρώ έως το 2100. Υπενθυμίζεται ότι, σύμφωνα με την επικαιροποιημένη έρευνα της Επιτροπής Μελέτης Επιπτώσεων Κλιματικής Αλλαγής (ΕΜΕΚΑ) για την Τράπεζα της Ελλάδος, το ετήσιο κόστος από την κλιματική αλλαγή

ΤΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΊΖΕΙ ΤΟΥΣ ΑΓΡΌΤΕΣ

την ελκυστικότητα της Νότιας Ευρώπης ως τουριστικού προορισμού μακροπρόθεσμα ή να μειώσουν τη ζήτηση κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, εκτιμά η Moody’s, κάτι που αναμένεται να έχει αρνητικές συνέπειες στις οικονομίες των τουριστικών χωρών. Από τη σκοπιά των δημοσιονομικών, οι κυβερνήσεις θα χρειαστεί να ανακοινώσουν μέτρα στήριξης για τις περιοχές που πλήττονται, ενώ τονίζεται και η ανάγκη χρηματοδότησης έργων και δράσεων για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας της οικονομίας.

Η «Φωνή των Αγροτών» Παράλληλα, στα τέλη Σεπτεμβρίου παρουσιάστηκε σε εκδήλωση στα κεντρικά γραφεία της Bayer στο Μανχάιμ της Γερμανίας η έρευνα «Φωνή των Αγροτών» (Farmer Voice), που διενεργήθηκε σε 800 παραγωγούς 8 κρατών: Αυστραλία, Βραζιλία, Κίνα, Γερμανία, Ινδία, Κένυα, Ουκρανία και ΗΠΑ, από την οποία προκύπτει ότι ο παγκόσμιος πρωτογενής τομέας

ΤΙ ΒΊΩΣΑΝ ΟΙ ΑΓΡΌΤΕΣ ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΊΑ ΧΡΌΝΙΑ Μεγάλες περιόδους ζέστης σε συνδυασμό με ξηρασία

70% 45%

Πολύ υψηλές θερμοκρασίες Μεγάλες περιόδους υψηλών θερμοκρασιών

35% 33%

Ξηρασία Ραγδαίες αλλαγές του καιρού σε σύντομο χρονικό διάστημα

31%

Αλλαγή στην αρχή και στο τέλος κάθε εποχής του χρόνου

30% 27%

Πολύ ισχυρούς ανέμους Έντονες βροχοπτώσεις και πλημμύρες Πολύ χαμηλές θερμοκρασίες Μεγάλες περιόδους χαμηλών θερμοκρασιών

βρίσκεται αντιμέτωπος με κοινά ζητήματα, τα οποία συνδέονται με την κλιματική κρίση. Συγκεκριμένα, με βάση την έρευνα, ένας στους έξι αγρότες έχει υποστεί σημαντική απώλεια εισοδήματος, που υπερβαίνει το 25% την τελευταία διετία, εξαιτίας της κλιματικής κρίσης. Τέσσερις στους δέκα δηλώνουν ότι θα αλλάξουν καλλιέργεια ακριβώς λόγω της κλιματικής αλλαγής και ένας στους τρεις αναμένει να συνεχιστεί η έντονη μεταβλητότητα στις τιμές. Τέσσερις στους πέντε αγρότες λαμβάνουν ήδη μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος, ενώ προσδοκούν πολλά από την καινοτομία και την ψηφιακή γεωργία. Σύμφωνα με την έρευνα, την τελευταία διετία η απώλεια εισοδήματος στους αγρότες λόγω της κλιματικής αλλαγής υπολογίζεται κατά μέσο όρο στο

24% 14% 12%

15,7%, ενώ το 73% των αγροτών παρατηρεί αυξημένες εντομολογικές προσβολές και περισσότερες ασθένειες στις καλλιέργειές τους. Όσον αφορά τα ακραία καιρικά φαινόμενα που παρατηρούν:  το 70% των παραγωγών αναφέρει μεγάλες περιόδους ζέστης σε συνδυασμό με ξηρασία,  το 45% πολύ υψηλές θερμοκρασίες,  το 35% μεγάλες περιόδους υψηλών θερμοκρασιών,  το 33% ξηρασία,  το 31% ραγδαίες αλλαγές του καιρού σε σύντομο χρονικό διάστημα,  το 30% αλλαγή στην αρχή και το τέλος κάθε εποχής του χρόνου,  το 27% πολύ ισχυρούς ανέμους,  το 24% έντονες βροχοπτώσεις και πλημμύρες,  το 14% πολύ χαμηλές θερμοκρασίες  και το 12% μεγάλες περιόδους χαμηλών θερμοκρασιών. Οι αγρότες σε πολύ μεγάλο ποσοστό (76%) είναι ιδιαίτερα ανήσυχοι και για το μέλλον λόγω της κλιματικής αλλαγής, με το 40% να αναμένει να καλλιεργεί πιο ανθεκτικές ποικιλίες, το 39% εκτιμά ότι θα αλλάξει καλλιέργειες, το 37% αναμένει μειωμένες αποδόσεις, το 34% μεγαλύτερη μεταβλητότητα στις τιμές, το 30% αυξημένες εντομολογικές προσβολές, το 28% μεγαλύτερη απώλεια παραγωγής. Πέραν της κλιματικής αλλαγής, οι αγρότες ιεραρχούν πέντε μεγάλες προκλήσεις για την επόμενη τριετία:  το 55% τις τιμές των λιπασμάτων,  το 47% το κόστος της ενέργειας,  το 37% τη μεταβλητότητα στις τιμές και το εισόδημά τους  το 36% το κόστος της φυτοπροστασίας.  το 35% τα ακραία καιρικά φαινόμενα Την ίδια ώρα, πάντως, οι αλλαγές που συντελού-

Πηγή: Bayer

νται λόγω της κλιματικής κρίσης ενεργοποιούν τους παραγωγούς, με το 80% των ερωτηθέντων να απαντά ότι είτε έχει ήδη πάρει μέτρα είτε προτίθεται να πάρει προς αυτήν την κατεύθυνση. Κατά 43% χρησιμοποιούν ή προτίθεται να χρησιμοποιήσουν καλλιέργειες κάλυψης (cover crops), το 37% χρησιμοποιεί «καθαρή» ενέργεια ή βιοκαύσιμα και το 33% καινοτόμο πολλαπλασιαστικό υλικό για να μειώσει τη χρήση λιπασμάτων και φυτοπροστατευτικών προϊόντων. Επιπρόσθετα, το 54% εφαρμόζει ή πρόκειται να εφαρμόσει μέτρα για να προστατέψει τα ωφέλιμα έντομα στη γη του. Ο πρωτογενής τομέας διεθνώς βρίσκεται σε μια περίοδο κατά την οποία η τεχνολογική αναβάθμιση έχει καταστεί αναγκαιότητα για τη βιωσιμότητα της δραστηριότητας. Πάνω από τους μισούς ερωτηθέντες (53%) εκτιμούν ότι οι καλλιέργειές τους θα ωφεληθούν από βελτιωμένους σπόρους και ποικιλίες που θα προσαρμόζονται καλύτερα στα ακραία καιρικά φαινόμενα. Το 50% κρίνει αναγκαία την καινοτομία στα προϊόντα φυτοπροστασίας και το 42% στην άρδευση. Η αποτελεσματική χρήση της γης, η διεύρυνση του χαρτοφυλακίου των καλλιεργειών και η καλύτερη υγεία του εδάφους θεωρούνται οι πιο σημαντικοί δρόμοι για την επιτυχία. Ιδιαίτερη σημασία αποδίδουν στην ψηφιακή γεωργία, καθώς στο σύνολό τους είτε χρησιμοποιούν ήδη είτε προτίθενται να χρησιμοποιήσουν στο μέλλον τουλάχιστον μία εφαρμογή ψηφιακής γεωργίας:  το 54% εστιάζει στην αξιοποίηση εικόνων από drones και δορυφόρους, καθώς και στη χρήση ψηφιακών χαρτών και ηλεκτρονικών εργαλείων οργάνωσης της καλλιέργειας,  το 50% στην ψηφιακή διαχείριση εισροών και εκροών,  το 45% στις ηλεκτρονικές αγορές εφοδίων και πωλήσεις προϊόντων ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

ΑΡΘΡΟ ●

Για την επανεκκίνηση της βιοτεχνίας - βιομηχανίας Σειρά προτάσεων για την αποτροπή άμεσα της περαιτέρω αποδυνάμωσης του ήδη αποδυναμωμένου παραγωγικού δυναμικού της χώρας, το οποίο αποτελείται ουσιαστικά από Μικρές και Πολύ Μικρές Επιχειρήσεις και αυτοαπασχολούμενους

Ο Παύλος Ραβάνης Πρόεδρος Βιοτεχνικού Επιμελητηρίου Αθήνας (ΒΕΑ)

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

ι οικονομικές εξελίξεις των τελευταίων δεκαετιών απέδειξαν ότι η μικρή και μεσαία επιχείρηση είναι αυτή που υποστηρίζει την απασχόληση και την κοινωνική συνοχή: το 83% του συνολικού ανθρώπινου δυναμικού στον ιδιωτικό τομέα εργάζεται σε αυτές. Ο δευτερογενής τομέας, της βιοτεχνικής και βιομηχανικής μεταποίησης, έχει συρρικνωθεί ανησυχητικά. Συμμετέχει πλέον στο 10,7% του ΑΕΠ, όταν ο αντίστοιχος μέσος όρος της Ε.Ε. είναι διπλάσιος. Η συρρίκνωση αυτή έχει περιορίσει τα οφέλη στην οικονομία από τον πλέον παραγωγικό τομέα της μεταποίησης, ο οποίος πέραν της σημαντικής συνεισφοράς στο ΑΕΠ δημιουργεί μόνιμες και καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας. Το ΒΕΑ, βασιζόμενο στην εμπειρία των μελών του, κατέληξε πρόσφατα σε ένα κείμενο προτάσεων, ευελπιστώντας ότι θα αποτελέσει ένα εργαλείο για την πολιτεία, με στόχο τη δυναμική επανεκκίνηση της βιοτεχνίας - βιομηχανίας και με σκοπό την αύξηση των εξαγωγών, ιδιαίτερα σε καινοτόμα προϊόντα. Βασικοί στόχοι είναι η αποτροπή άμεσα της περαιτέρω αποδυνάμωσης του ήδη αποδυναμωμένου παραγωγικού δυναμικού της χώρας, το οποίο αποτελείται ουσιαστικά από Μικρές και Πολύ Μικρές Επιχειρήσεις και αυτοαπασχολούμενους, η διατήρηση των θέσεων εργασίας και η αποτροπή της αύξησης της ανεργίας και, φυσικά, η ανατροπή της τάσης μείωσης της ενεργού ζήτησης και της κατανάλωσης. Παράλληλα, απαιτείται αύξηση της χρηματοδότησης των επιχειρήσεων, τόσο μέσω του τραπεζικού συστήματος και των δυνατοτήτων που προσφέρει το Ταμείο Ανάκαμψης όσο και των διαρθρωτικών ταμείων, αλλά και του αναπτυξιακού νόμου. Εξυπακούεται ότι οι απαραίτητες προϋποθέσεις επιτυχίας του όποιου αναπτυξιακού θεσμικού πλαισίου είναι η ύπαρξη απλού και σταθερού φορολογικού πλαισίου, η ελαχιστοποίηση του γραφειοκρατικού βάρους των διαδικασιών αξιολόγησης και έγκρισης των επενδυτικών προτάσεων, αλλά ακόμη σημα-

ντικότερο αυτών της ίδρυσης και αδειοδότησης, το θεσμικό πλαίσιο που αφορά θέματα τόπου εγκατάστασης και λειτουργίας και γενικά όλου του πλαισίου ή του περιβάλλοντος που επηρεάζει την επιχειρηματική δραστηριότητα. Απαιτείται η παροχή βιώσιμων και ρεαλιστικών -για τους καλόπιστους οφειλέτες- ρυθμίσεων των προβληματικών δανείων, ώστε να επιστρέψουν στις τράπεζες και να αποκτήσουν και πάλι πρόσβαση στη χρηματοδότηση. Η ουσιαστική αποσυμπίεση των οφειλετών από τις οικονομικές τους εκκρεμότητες, σε συνδυασμό με την παροχή δεύτερης ευκαιρίας και τη χρηματοδότηση των ΜμΕ μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης, με τη συνδρομή του κομβικού ρόλου της Αναπτυξιακής Τράπεζας, αποτελούν κρίσιμα εργαλεία, που πρέπει άμεσα να διατεθούν στους πολίτες. Την ίδια στιγμή, η κυβέρνηση πρέπει, σύμφωνα με τις δυνατότητες του προϋπολογισμού και στηριζόμενη στις θετικές εκτιμήσεις για την οικονομία, να εστιάσει σε στοχευμένα μέτρα ενίσχυσης νοικοκυριών και επιχειρήσεων. Θεωρούμε ότι είναι αναπόδραστη ανάγκη η χώρα να επιδιώξει τη στροφή -μετά από πολλές δεκαετίες- στην κουλτούρα παραγωγής-κατασκευής, με προτεραιότητα στην αναζωογόνηση της βιοτεχνίας και βιομηχανίας, σε αντίθεση με την κουλτούρα του μεταπρατισμού, που έχει κυριαρχήσει τις τελευταίες δεκαετίες στη χώρα μας, καθώς και στην ενίσχυση και ανάπτυξη παραγωγικών κλάδων διεθνώς εμπορεύσιμων αγαθών, με ταυτόχρονη δημιουργία κλίματος ανάληψης ευθύνης και ρίσκου από όλα τα μέρη. Να εστιάσει σε παραγωγικούς κλάδους που σχετίζονται με διασφαλισμένη παγκόσμια ζήτηση στο άμεσο αλλά και απώτερο μέλλον και αφορούν τις τεχνολογίες περιβάλλοντος,

Είναι αναπόδραστη ανάγκη η χώρα να επιδιώξει τη στροφή στην κουλτούρα παραγωγής -κατασκευής.

ΑΠΕ, προστασίας της δημόσιας υγείας, τεχνολογιών πληροφορικής και τεχνητής νοημοσύνης. Οι συγκεκριμένοι κλάδοι ή και άλλοι μπορούν να επιλεγούν με σκεπτικό την προβλεπόμενη σχετική παγκόσμια ζήτηση στο άμεσο μέλλον. Να θεσπίσει λειτουργικά κίνητρα για συνέργειες των μικρών επιχειρηματικών μονάδων, με σκοπό την επίτευξη οικονομιών κλίμακας και ανάπτυξης κοινών δραστηριοτήτων. Ως προς την αντιμετώπιση των άμεσων και πιεστικών προβλημάτων της οικονομίας, λόγω της ενεργειακής και όχι μόνο κρίσης, το ΒΕΑ έχει ζητήσει άμεσα μέτρα για την ενίσχυση της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας, όπως: ευέλικτα χρηματοδοτικά εργαλεία, κίνητρα και παρεμβάσεις που ευνοούν την εξωστρέφεια, την πρόσβαση στην καινοτομία και την καλλιέργεια δεξιοτήτων. Απαιτείται η κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος, ο εξορθολογισμός - μείωση των συντελεστών ΦΠΑ, η μείωση του συντελεστή φορολογίας των επιχειρήσεων στο 20%, η περαιτέρω μείωση του μη μισθολογικού κόστους και συγκεκριμένα των ασφαλιστικών εισφορών και η αύξηση του αφορολόγητου ορίου. Σε ό,τι αφορά τις ασφαλιστικές οφειλές, θα δώσει βαθιά ανάσα μια νέα ρύθμιση 120 δόσεων, στην οποία να μπορούν να ενταχθούν όλες οι ασφαλιστικές οφειλές. Μείζον ζήτημα προκύπτει από την έλλειψη εξειδικευμένου τεχνικού προσωπικού και την άμεση ανάγκη για υποστήριξη και επέκταση της τεχνικής επαγγελματικής κατάρτισης και ανάπτυξη κινήτρων και υιοθέτηση «θετικών διακρίσεων» για την προσέλκυση ατόμων με χαμηλά εκπαιδευτικά προσόντα στην κατάρτιση. Τέλος, οι μικρομεσαίες μεταποιητικές, βιοτεχνικές επιχειρήσεις έχουν τεράστια ανάγκη παροχής βιώσιμων ρυθμίσεων για τα προβληματικά δάνεια, ώστε να επιστρέψουν στις τράπεζες και να αποκτήσουν και πάλι πρόσβαση στη χρηματοδότηση, καθώς, λόγω πληθωριστικών πιέσεων, γεωπολιτικών εξελίξεων και αύξησης του κόστους ενέργειας, είναι πιθανή η δημιουργία νέων κόκκινων δανείων.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ●

α τελευταία χρόνια η ατζέντα της βιομηχανίας τροφίμων εστιάζει στη διαχείριση κρίσεων: πληθωριστική, επάρκεια πρώτων υλών, εξασφάλιση τροφοδοσίας, ενέργεια, μεταφορές, θωράκιση μεριδίων, στήριξη κατανάλωσης. Οι προκλήσεις είναι πολλές και πολυεπίπεδες. Ωστόσο, υπάρχει μια νέα, αναδυόμενη πρόκληση που εστιάζει στην καταναλωτική συμπεριφορά. Η πρόκληση αυτή βαίνει αυξανόμενη και μάλιστα με έντονο ρυθμό, και ήδη, σύμφωνα με αναλυτές, διαμορφώνει την επόμενη μέρα του κλάδου τροφίμων. Η νέα τάση αφορά την «ηθική κατανάλωση», η οποία αποτελεί το νέο πεδίο πάνω στο οποίο θα κληθούν να αναπτυχθούν οι αγορές παγκοσμίως και ειδικά ο κλάδος τροφίμων, ο οποίος καλείται να επιδείξει πολύ ισχυρά διαπιστευτήρια. Η «ηθική κατανάλωση» αναφέρεται στη συμπεριφορά των καταναλωτών κατά την οποία αυτοί επιλέγουν προϊόντα και υπηρεσίες που θεωρούν ότι είναι καλά για την κοινωνία, με βάση ποικίλους παράγοντες, όπως το περιβάλλον, τα ανθρώπινα δικαιώματα και η ευημερία των ζώων. Στο παρελθόν, η συμπεριφορά αναφερόταν κυρίως σε εκείνη των ιδιαίτερα «συνειδητοποιημένων» καταναλωτών, αλλά τα τελευταία χρόνια έχει εξαπλωθεί στους καταναλωτές γενικά, ιδίως σε εκείνους που ανήκουν στις νεότερες γενιές. Ένας άλλος όρος που είναι παρόμοιος με την «ηθική κατανάλωση» είναι η «βιώσιμη κατανάλωση». Να επουλώσουν τις πληγές Σε επίπεδο διατροφής η ανερχόμενη τάση αφορά τη δίαιτα Regenivore. Όσοι ακολουθούν αυτή τη διατροφή συμμερίζονται όλα τα γνωρίσματα άλλων διατροφικών επιλογών όπως χορτοφαγία, φλεξιταριανισμός (ευέλικτη δίαιτα που αντί να βγάλει το κρέας τελείως από τις επιλογές, προτιμά να κάνει πιο συνειδητή κατανάλωσή του), ρεντουκταριανισμός (αναγωγική διατροφή), δίνοντας παραπάνω έμφαση στην ηθική πίσω από το φαγητό τους, τόσο για τον πλανήτη όσο και για τους παραγωγούς. Αξίες όπως η υγεία του εδάφους, τα δικαιώματα των εργαζομένων, ο αντίκτυπος των χημικών ουσιών στους εργαζομένους και η θεραπεία των ζώων στην αλυσίδα εφοδιασμού, είναι καθοριστικές για την επιλογή, όπως και οι fair trade

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

πρακτικές, δίκαιο εργασιακό και μισθολογικό περιβάλλον κτλ. Η προσέγγιση της «ηθικής κατανάλωσης» αφορά τόσο το παρελθόν όσο και το μέλλον, με τους καταναλωτές της κατηγορίας να προσπαθούν όχι μόνο να μην προκαλούν κακό στο περιβάλλον -φυσικό και κοινωνικό- αλλά να φροντίζουν να επουλώνουν και τις «πληγές» που έχει ήδη. Ειδικά οι νεότερες γενιές καταναλωτών, παρά την πιο περιορισμένη αγοραστική τους δύναμη -ίσως και εξαιτίας αυτής-, έχουν πιο έντονες απαιτήσεις από τις επιχειρήσεις του κλάδου να παράγουν «ηθικά και βιώσιμα» προϊόντα.

Η «ηθική κατανάλωση» ορίζει πλέον την αναπτυξιακή πορεία στη βιομηχανία τροφίμων, καθώς οι νεότερες γενιές έχουν πιο έντονες απαιτήσεις από τις επιχειρήσεις του κλάδου να παράγουν «βιώσιμα» προϊόντα

Της Δανάης Αλεξάκη dalexaki@naftemporiki.gr

Μακροπρόθεσμες αποδόσεις Στο πλαίσιο της ανάπτυξης των καταναλωτικών απαιτήσεων, δεν είναι τυχαίο ότι, παράλληλα προς την τάση περιστολής των καταναλωτικών δαπανών, παρατηρούνται και τάσεις όπως αυτή της προτίμησης premium προϊόντων, της πρόθεσης του καταναλωτή να πληρώνει «λίγο παραπάνω για κάτι που αξίζει», αλλά και του αυξημένου ενδιαφέροντός του για το ποιόν των ίδιων των επιχειρήσεων, δηλαδή για την εσωτερική τους διακυβέρνηση, τη μεταχείριση του ανθρώπινου δυναμικού τους, τη μέριμνά τους για την προστασία του περιβάλλοντος, όπως και για τον κοινωνικό αντίκτυπο των δράσεων και της λειτουργίας τους. Η «ηθική κατανάλωση» δεν αφορά τους αγοραστές αλλά τους πολίτες του κόσμου, που προτίθενται να πληρώνουν για αυτά και για αυτούς που επιστρέφουν αξία όχι μόνο στην τσέπη τους αλλά σε γενικότερο επίπεδο. Το κόστος της «ηθικής κατανάλωσης» για τη βιομηχανία δεν είναι μετρήσιμο. Η απόφαση να επενδύσει μια βιομηχανία τροφίμων σε αυτόν τον τύπο αγοραστικού κοινού είναι στρατηγική και με μακροπρόθεσμες «αποδόσεις». Το μείζον ερώτημα που θα πρέπει να απαντήσει η βιομηχανία είναι το κατά πόσο μπορεί να υποστηρίξει τη βιώσιμη παραγωγή τροφίμων χωρίς να απειληθεί η δική της βιωσιμότητα. Εγκλωβισμένη η βιομηχανία Θα πρέπει να επισημανθεί ότι η «ηθική κατανάλωση»

στις διατροφικές επιλογές τοποθετεί τους προβολείς σε όλες τις παραμέτρους της υπεύθυνης περιβαλλοντικής, κοινωνικής και εταιρικής διακυβέρνησης των επιχειρήσεων. Σήμερα η εγχώρια βιομηχανία τροφίμων παραμένει εγκλωβισμένη στο τρίλημμα «ανατιμήσεις - υποχώρηση κατανάλωσης - ανταγωνιστικότητα». Όλοι οι εκπρόσωποι της βιομηχανίας τροφίμων αναζητούν τη χρυσή τομή προκειμένου να μπορέσουν να ξεπεράσουν μια συγκυρία που δείχνει ότι θα διατηρήσει χαρακτηριστικά μονιμότητας, αφού τα βασικά κόστη δεν αναμένεται να επιστρέψουν σε εποχές κανονικότητας, ενώ οι ισορροπίες της κατανάλωσης παραμένουν εύθραυστες. Το ανάχωμα του τουρισμού δεν μπορεί να θεωρείται πανάκεια, καθώς και οι ξένοι επισκέπτες εμφανίζουν budget consciousness συμπεριφορές, αλλά και ανεπτυγμένο awareness σε επίπεδο βιώσιμης κατανάλωσης. Σε αυτό το πλαίσιο, η ανάπτυξη στρατηγικών που να απαντούν στις επιταγές της «ηθικής κατανάλωσης», σε συνδυασμό με τα υψηλά ποιοτικά

H Generation Z Βιωσιμότητα, ηθική, συμπερίληψη, ευκολία, ταχύτητα είναι βασικοί όροι στην καθημερινότητα της Generation Z, που αφορά τους καταναλωτές του μέλλοντος. Η διαφορετικότητα του καταναλωτικού προφίλ της γενιάς Z σε σχέση με τα μέχρι τώρα δεδομένα αποτελεί και το πεδίο ανάπτυξης της βιομηχανίας τροφίμων, που καλείται να αφουγκραστεί τις νέες τάσεις και να τις συμπεριλάβει στη δύσκολη «άσκηση» της διασφάλισης πόρων -τόσο ανθρώπινων όσο και φυσικών-, της επίτευξης ανάπτυξης και βέβαια της θωράκισης κερδοφορίας. Σύμφωνα με αναλυτές της αγοράς τροφίμων, οι κατηγορίες που αναμένεται να εμφανίσουν ραγδαία ανάπτυξη τα επόμενα χρόνια αφορούν: τα plant based, τα υγιεινά σνακ, τo fine drinking και τα έτοιμα γεύματα. Η βιομηχανία τροφίμων αναμένεται να διαθέσει στο προσεχές διάστημα σημαντικά κεφάλαια στην κατεύθυνση της έρευνας και της ανάπτυξης των φυτικών και υγιεινών βιώσιμων προϊόντων, με βασικές προκλή-

“

Το μείζον ερώτημα που θα πρέπει να απαντήσει η βιομηχανία είναι το κατά πόσο μπορεί να υποστηρίξει τη βιώσιμη παραγωγή τροφίμων χωρίς να απειληθεί η δική της βιωσιμότητα.

χαρακτηριστικά της ελληνικής διατροφής ενδέχεται να αποτελούν μια σημαντική διέξοδο για τις επιχειρήσεις προκειμένου να εξασφαλίσουν από νωρίς ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα εντός και εκτός συνόρων. Από την άλλη, η συμμόρφωση στην «ηθική κατανάλωση» ενδέχεται να είναι μονόδρομος για τη βιομηχανία τροφίμων, καθώς ο κίνδυνος να επηρεαστούν αρνητικά οι εταιρείες από την τάση αυτή είναι ορατός. Εάν τα προϊόντα μιας εταιρείας και οι διαδικασίες παραγωγής, και ενδεχομένως και ολόκληρη η αλυσίδα αξίας, αξιολογούνται ως μη ηθικές, οι καταναλωτές δεν θα επέλεγαν αυτά τα προϊόντα, γεγονός που θα μπορούσε να οδηγήσει σε επιδείνωση των επιχειρηματικών επιδόσεων.

σεις να αφορούν την εξασφάλιση ποιοτικών, γευστικών χαρακτηριστικών και την ασφάλεια, αλλά και την προσιτότητα σε επίπεδο τιμής για τους καταναλωτές. Σε αυτό το πλαίσιο, η βιομηχανία τροφίμων καλείται τόσο σε ατομικό επίπεδο όσο και σε συλλογικό να βελτιώσει την πρόσβαση των καταναλωτών σε περισσότερα βιώσιμα προϊόντα, σε προσιτές τιμές, να παρέχει σωστή πληροφόρηση για τη διατροφική αξία και την προέλευση ενός τροφίμου, να καταπολεμήσει τους ψεύτικους ισχυρισμούς στα τρόφιμα διασφαλίζοντας ότι η σήμανση των βιώσιμων τροφίμων είναι ξεκάθαρη, χωρίς αντικρουόμενα στοιχεία, αξιόπιστη, επαληθεύσιμη, όχι παραπλανητική και ελεγμένη από χρήστες ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

ΑΡΘΡΟ ●

Αγώνας για ισχυρή, διατηρήσιμη και δίκαιη ανάπτυξη Μέσα σε ένα αβέβαιο και ρευστό διεθνές περιβάλλον, καλούμαστε να δώσουμε νέες μάχες για να διασφαλίσουμε τη βιωσιμότητα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων

Μ Ιωάννης Χατζηθεοδοσίου Πρόεδρος του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών (ΕΕΑ) και επίτιμος διδάκτορας Πανεπιστημίου Πειραιώς

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

ετά τη δεκαετή ύφεση, τα μνημόνια και τις πρωτόγνωρες κρίσεις των τελευταίων χρόνων, η ελληνική οικονομία και οι επιχειρήσεις βρίσκονται ξανά αντιμέτωπες με δύσκολες προκλήσεις. Η Ελλάδα μπορεί πράγματι να παρουσιάζει υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης σε σύγκριση με τον μέσο όρο της Ευρωζώνης, ωστόσο οι συνθήκες στην πραγματική οικονομία γίνονται όλο και πιο ασφυκτικές. Η πρωτοφανής αύξηση των επιτοκίων της ΕΚΤ, η επίμονη ακρίβεια στα τρόφιμα, αλλά και το αυξημένο ενεργειακό κόστος δημιουργούν πιέσεις στο σύνολο της κοινωνίας και απειλούν τη βιωσιμότητα χιλιάδων μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών, περίπου 9 στους 10 συμμετέχοντες δηλώνουν ότι τους απασχολεί το ζήτημα της ακρίβειας. Αυτή τη στιγμή, κανείς δεν μπορεί να διακρίνει φως στο τούνελ. Αντίθετα, είναι ορατός ο κίνδυνος η κατάσταση να επιδεινωθεί περαιτέρω το επόμενο διάστημα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση προχωρά στην ολική επαναφορά των αυστηρών δημοσιονομικών κανόνων, περιορίζοντας ασφυκτικά τις δυνατότητες των χωρών-μελών να λάβουν μέτρα στήριξης των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων. Σε δυσμενέστερη θέση βρίσκονται ασφαλώς οι χώρες του ευρωπαϊκού Νότου, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα. Η ελληνική οικονομία είναι υποχρεωμένη μέσα στο 2024 να πετύχει τον στόχο για πρωτογενές πλεόνασμα της τάξης του 2,1%, παρά την τεράστια επιβάρυνση που προκάλεσαν οι φυσικές καταστροφές στη Θεσσαλία, στον Έβρο και αλλού. Από την 1η/1/2024 επανέρχεται η ρήτρα αναπροσαρμογής στα τιμολόγια του ηλεκτρικού ρεύματος, χωρίς πλέον να υπάρχει το δίχτυ κρατικής στήριξης προς τους καταναλωτές. Παράλληλα, η νέα ανάφλεξη

στη Μέση Ανατολή απειλεί να οδηγήσει σε έναν νέο κύκλο ανατιμήσεων στα καύσιμα, σε νέα άνοδο του πληθωρισμού και στη διατήρηση υψηλών επιτοκίων, που θα στραγγαλίσουν την ήδη ασθενική ανάπτυξη στην Ευρωζώνη. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, ο στόχος για συνεκτική ανάπτυξη και πραγματική σύγκλιση των εισοδημάτων απομακρύνεται. Η κυβέρνηση οφείλει να δει με προσοχή την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί και να προχωρήσει άμεσα σε παρεμβάσεις για να κρατήσει όρθια την κοινωνία και ανοιχτές τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις που έχουν βρεθεί για ακόμη μία φορά στο «μάτι του κυκλώνα». Σε πρώτη προτεραιότητα θα πρέπει να τεθεί η αντιμετώπιση της ακρίβειας και η επαναφορά της κανονικότητας στην αγορά. Το Επαγγελματικό Επιμελητήριο Αθηνών έχει καταθέσει συγκεκριμένες προτάσεις για μείωση του ΦΠΑ σε βασικά αγαθά και του ΕΦΚ στα καύσιμα, σε συνδυασμό με την εντατικοποίηση των ελέγχων στην αγορά, ώστε να παταχθούν φαινόμενα αισχροκέρδειας. Η Ελλάδα έχει σήμερα τον πέμπτο υψηλότερο συντελεστή ΦΠΑ στην Ε.Ε. και από τους υψηλότερους ειδικούς φόρους κατανάλωσης στη βενζίνη. Το 2022 το 60% των συνολικών φορολογικών εσόδων προήλθε από έμμεσους φόρους, γεγονός που αδικεί και επιβαρύνει κυρίως τα χαμηλά εισοδήματα. Θα πρέπει, επομένως, να υπάρξει αναθεώρηση της ασκούμενης φορολογικής πολιτικής, ώστε να εξασφαλίζεται μεγαλύτερος βαθμός δικαιοσύνης, άμβλυνση και όχι διεύρυνση των

Οι ΜμΕ οφείλουν να βρεθούν στην αιχμή και όχι στο περιθώριο του παραγωγικού μετασχηματισμού της ελληνικής οικονομίας.

ανισοτήτων μεταξύ των φορολογουμένων. Θα πρέπει, επίσης, να υπάρξουν αποτελεσματικότερες λύσεις στο πρόβλημα του ιδιωτικού χρέους, που αποτελεί μια μόνιμη «βόμβα» στα θεμέλια της πραγματικής οικονομίας. Εξίσου επείγουσα ανάγκη είναι η ενίσχυση της ρευστότητας κυρίως των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, το 85% των οποίων παραμένει αποκλεισμένο από τον τραπεζικό δανεισμό. Οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και του ΕΣΠΑ μπορούν να έχουν ουσιαστικό ρόλο σε αυτή την προσπάθεια, ωστόσο o μέχρι τώρα σχεδιασμός φαίνεται να μη λαμβάνει υπόψη τα δεδομένα της μικρής επιχειρηματικότητας. Πάγιο αίτημα της αγοράς είναι η αναμόρφωση των προγραμμάτων, με στόχο να μπορέσουν περισσότερες ενδιαφερόμενες μικρές επιχειρήσεις να αποκτήσουν πρόσβαση σε ενισχύσεις και σε ευνοϊκή δανειοδότηση, για να μπορέσουν αρχικά να επιβιώσουν και στη συνέχεια να επενδύσουν σε στρατηγικούς για την ανάπτυξή τους τομείς: στον ψηφιακό μετασχηματισμό, στην εξωστρέφεια, στην ενσωμάτωση καινοτομιών, στην πράσινη μετάβαση. Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις οφείλουν να βρεθούν στην αιχμή και όχι στο περιθώριο του παραγωγικού μετασχηματισμού της ελληνικής οικονομίας. Είναι ανάγκη στα επόμενα χρόνια να έχουμε νέες δράσεις, κίνητρα, χρηματοδοτικές λύσεις και σχήματα προσαρμοσμένα στα μεγέθη, στις τρέχουσες ανάγκες, αλλά και στις δυνατότητες της μικρής επιχείρησης. Χρειάζονται ολοκληρωμένα σχέδια για την ανασυγκρότηση της μεταποίησης και την ενδυνάμωση της εγχώριας βιοτεχνίας, για την αναβάθμιση των τουριστικών υπηρεσιών, την υποστήριξη της μετάβασης στο περιβάλλον του ηλεκτρονικού εμπορίου. Χρειάζεται βελτίωση της πρόσβασης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στην καινοτομία, με δημιουργία τοπικών κόμβων καινοτομίας και ενίσχυση της δικτύωσης με την ερευνητική/ακαδημαϊκή κοινότητα. Χρειάζεται σοβαρή επένδυση στην αναβάθμιση των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού, με ποιοτικά προγράμματα κατάρτισης, επανακατάρτισης και πιστοποίησης γνώσεων. Παράλληλα, είναι ανάγκη να συνεχιστεί ο ψηφιακός μετασχηματισμός του κράτους και κυρίως να προχωρήσει σε βάθος, ώστε να οδηγήσει σε λιγότερη γραφειοκρατία, απλούστερες διαδικασίες και πραγματικά καλύτερες υπηρεσίες για τον πολίτη και την επιχείρηση. Μέσα σε ένα αβέβαιο και ρευστό διεθνές περιβάλλον, καλούμαστε να δώσουμε νέες μάχες για να διασφαλίσουμε τη βιωσιμότητα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, να διατηρήσουμε την κοινωνική συνοχή και να δημιουργήσουμε όρους για ισχυρή, αλλά ταυτόχρονα διατηρήσιμη και δίκαιη ανάπτυξη στα επόμενα χρόνια. Μια ανάπτυξη με ευκαιρίες και οφέλη για τους πολλούς.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ●

ΕΊΝΑΙ ΚΕΦΆΤΟΙ ΓΥΡΊΖΟΥΝ ΑΠΌ... ΨΏΝΙΑ Το Retailtainment (λιανική και διασκέδαση) είναι το νέο στοίχημα για το μέλλον των σούπερ μάρκετ, τα οποία προσπαθούν να καταστούν εκτός από εμπορικός προορισμός και χώροι ψυχαγωγίας, προκειμένου να εξασφαλίσουν και να ενισχύσουν την πολυπόθητη πιστότητα των καταναλωτών Της Δανάης Αλεξάκη dalexaki@naftemporiki.gr

Μέσω των μεθόδων Retailtainment, η λιανική όχι μόνο εμπλέκεται στα συναισθήματα των πελατών, αλλά αποκτά πολύτιμα σχόλια για τα προϊόντα και τις παρεχόμενες υπηρεσίες.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

2.700

Σε σημεία υπολογίζεται o αριθμός των καταστημάτων σούπερ μάρκετ, τα οποία ανήκουν σε αλυσίδες.

ια σημαντική «παρενέργεια» της κρίσης Covid-19 για τον εγχώριο κλάδο των σούπερ μάρκετ είναι η εξάπλωση της εξοικείωσης των εγχώριων καταναλωτών με το ηλεκτρονικό εμπόριο. Η οργανωμένη λιανική τροφίμων έκανε μια «βίαιη» στροφή στο ηλεκτρονικό κανάλι αναπτύσσοντας σε χρόνο μηδέν μηχανισμούς υποστήριξης διαδικτυακών πωλήσεων, το κόστος των οποίων ήταν και παραμένει -τρία χρόνια μετά το ξέσπασμα της πανδημίας- ιδιαίτερα υψηλό. Σημαντικά κεφάλαια από την πλειονότητα των εγχώριων παικτών στον κλάδο των σούπερ μάρκετ διατίθενται της τελευταία τριετία στη βελτιστοποίηση της λειτουργίας των ηλεκτρονικών καταστημάτων προκειμένου να καταστούν κερδοφόρες δραστηριότητες και όχι απλά μια αναγκαία παροχή που προκαλεί σημαντικές επιβαρύνσεις. Η φιλοσοφία του omnichannel έχει ήδη καθιερωθεί στην αναπτυξιακή ατζέντα του κλάδου ως δεδομένο, ωστόσο η αγορά καλείται να προλάβει τις εξελίξεις, καθώς το νέο βασικό «στοίχημα» ανάπτυξης αφορά το Retailtainment. Η εξέλιξη της καταναλωτικής συμπεριφοράς καθιστά ως νέα προτεραιότητα για την οργανωμένη λιανική την ανάπτυξη νέων μοντέλων φυσικών καταστημάτων, που δεν θα αποτελούν μονάχα εμπορικό προορισμό. Ο όρος Retailtainment αποτελεί μια σύντμηση των εννοιών retail (λιανική) και entertainment (διασκέδαση), προκειμένου να καταδείξει την ανάγκη τα σούπερ μάρκετ να καταστούν και χώροι ψυχαγωγίας προκειμένου να εξασφαλίσουν και να ενισχύσουν την πολυπόθητη πιστότητα των καταναλωτών. Σύμφωνα με αναλυτές της αγοράς, τόσο ο εγκλεισμός από την περίοδο της πανδημίας όσο και το έντονα πιεστικό πληθωριστικό περιβάλλον που ακολούθησε την υγειονομική κρίση έχουν επιβαρύνει σε μεγάλο βαθμό την ψυχολογία των πολιτών και μάλιστα δεν έχει ακόμα οριστικοποιηθεί ο αντίκτυπος από τις συνεχόμενες κρίσεις στους κόλπους της κοινωνίας.

Ενσυναίσθηση και βιωσιμότητα Το «μανιφέστο» των νεότερων ηλικιακών ομάδων που εστιάζει στην ενσυναίσθηση και στη βιωσιμότητα έχει ήδη «μπολιαστεί» στις στρατηγικές του κλάδου των βασικών καταναλωτικών προϊόντων, ωστόσο το αμιγώς ψυχολογικό πεδίο και δη η ευεξία, η χαρά και η ευθυμία αποτελούν αξίες που εμφανίζουν, δυστυχώς, σημάδια υποχώρησης από την καθημερινότητα της κοινωνίας και σε αυτό το σημείο καλείται η αγορά να εστιάσει. Ο ψηφιακός κόσμος, μολονότι κατά τη διάρκεια του εγκλεισμού αποτέλεσε διέξοδο κοινωνικοποίησης, έχει οδηγήσει στην ανάπτυξη μιας «μοναχικής» γενιάς καταναλωτών, που είναι ιδιαίτερα εσωστρεφείς και υποφέρουν από υψηλό επίπεδο άγχους, με αποτέλεσμα μεγάλο μέρος της «ανεμελιάς» των νεανικών χρόνων να εκλείπει από τους σημερινούς νέους. Τα σούπερ μάρκετ, προκειμένου να γίνουν ελκυστικά στις νεότερες ηλικιακές ομάδες καταναλωτών, υποχρεούνται, για ακόμα μια φορά, να αναβαθμίσουν τον ρόλο τους στην κοινωνία και να ενδυναμώσουν την ψυχολογία των καταναλωτών, προσφέροντας μέσα από τα καταστήματά τους μια μοναδική αγοραστική εμπειρία, η οποία όμως πρέπει να ξεπερνά τη ρουτίνα των αγορών. Αυτή η πρόκληση ή ευκαιρία, ανάλογα με την προσέγγιση, αποτελεί το μέλλον της λιανικής, σύμφωνα με τους αναλυτές. To φαινόμενο Retailtainment ακουμπά ήδη μεγάλα malls διεθνώς, που προσπαθούν να επιβιώσουν μέσα σε μια περίοδο παρατεταμένων κρίσεων, η οποία έχει επηρεάσει σημαντικά τις επιδόσεις τους. Τα εμπορικά κέντρα Η υπερπροσφορά των εμπορικών κέντρων επί ευρωπαϊκού και αμερικανικού εδάφους έχει δημιουργήσει ένα έντονα ανταγωνιστικό τοπίο, με ορισμένους παρατηρητές να υποστηρίζουν ότι η «αποκάλυψη των malls» οδηγεί ορισμένα εμπορικά κέντρα στο χείλος του γκρεμού.

► ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ●

ΣΟΥΠΕΡ ΜΑΡΚΕΤ

►

Τα εμπορικά κέντρα πρέπει να προσφέρουν κοινωνικές και ψυχαγωγικές εμπειρίες και όχι μόνο λιανικό εμπόριο, προκειμένου να παραμείνουν συναφή και ανταγωνιστικά. Στην εγχώρια αγορά τα μεγέθη δεν είναι συγκρίσιμα με τον μέσο ευρωπαϊκό όρο, ενώ απέχουν παρασάγγας από τον αμερικανικό και δεν παρατηρείται κορεσμός σε malls. Ωστόσο, υπάρχει κορεσμός στα καταστήματα σούπερ μάρκετ, o αριθμός των οποίων υπολογίζεται ότι ανέρχεται σε 2.700 σημεία, τα οποία ανήκουν σε 53 αλυσίδες. Βασικό στοιχείο για τη μετεξέλιξη του Retailtainment στον κλάδο των αλυσίδων αποτελεί η συμπερίληψη στους σχεδιασμούς ανάπτυξης των φυσικών καταστημάτων της παροχής μιας εμπειρίας υψηλής ποιότητας. Πρέπει τα καταστήματα του μέλλοντος να εξελιχθούν σε χώρους μικτής χρήσης που προσφέρουν ευελιξία - μια συλλογή διαφορετικών ειδών δραστηριοτήτων που συνήθως δεν είναι διαθέσιμες σε ένα μόνο μέρος ή στο διαδίκτυο. Η δημιουργία μικρών θεματικών «γωνιών», αξιοθέατων, παιδικής χαράς, βιβλιοθήκης, εικαστικών χώρων και η δημιουργία mini εκδηλώσεων, π.χ. γαστρονομικές ή θεματικά festivals, είναι κάποιες από τις ιδέες που αναφέρουν οι διεθνείς αναλυτές, τονίζοντας ότι «κάθε κατάστημα θα πρέπει να αναβαθμίσει τις παροχές ψυχαγωγίας που προσφέρει, οι οποίες θα πρέπει να είναι προσαρμοσμένες στην τοπική κοινότητα και στα ενδιαφέροντά της. Ένα σημείο πώλησης κοντά σε σχολείο ή πανεπιστήμιο πρέπει να έχει άλλη αντιμετώπιση από ένα κατάστημα υπερμάρκετ απομακρυσμένο από το κέντρο της πόλης». Λιανική πώληση και ψυχαγωγία Η πρόκληση βρίσκεται στο να καταφέρουν οι αλυσίδες να επωφεληθούν από τα θολά όρια μεταξύ λιανικής πώλησης και ψυχαγωγίας και να επεκτείνουν τον χρόνο παραμονής των καταναλωτών στα φυσικά τους καταστήματα. Διότι όσο περισσότερο χρόνο περνούν οι επισκέπτες στα φυσικά σημεία τόσο πιο πιθανό είναι να κάνουν αγορές κατά τη διάρκεια της παραμονής τους. Η δυναμική της εγχώριας οργανωμένης λιανικής «μεταφράζεται» σε περίπου 15 δισ. ευρώ - συμπεριλαμβανομένων και των τζίρων στα cash and carry. Μέχρι στιγμής η πλειονότητα των εσόδων εξακολουθεί να συγκεντρώνεται μέσα στα φυσικά καταστήματα, ωστόσο αυτή η τάση, όσο διεισδύει η νέα τεχνολογία στην καθημερινότητα και όσο η generation z εξελίσσεται στον βασικό «κορμό» της κατανάλωσης, είναι εύκολα αναστρέψιμη. Σύμφωνα με τους αναλυτές, το βιωματικό λιανικό εμπόριο δεν συνεπάγεται τεράστια κεφάλαια για την υποστήριξή του. «Μια εξατομικευμένη αγοραστική εμπειρία, που απαιτεί περισσότερο brainstorming παρά χρήματα, συμβάλλει στην παροχή μιας απαράμιλλης εμπειρίας λιανικής πώλησης για το υπάρχον και δυνητικό κοινό. Αν συνδυαστεί και με ψηφιακές καινοτομίες εντός του

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Κάθε κατάστημα θα πρέπει να αναβαθμίσει τις παροχές ψυχαγωγίας και να τις προσαρμόσει στη φυσιογνωμία της εκάστοτε τοπικής κοινότητας.

καταστήματος, τότε τα αποτελέσματα θα είναι ιδιαίτερα αποδοτικά». Η φήμη των brands Τα «οφέλη» για τις αλυσίδες από τη λειτουργική τεχνική μάρκετινγκ του Retailtainment έγκεινται στην αντίληψη που δημιουργείται στους καταναλωτές για τα εμπορικά σήματα. «Η αναγνώριση και η ευαισθητοποίηση για μια συγκεκριμένη εταιρεία και ένα συγκεκριμένο προϊόν θα αυξηθεί καθώς ενισχύει την πιστότητα στα brands, εμβαθύνει τη διαδραστικότητα μεταξύ πελατών και εμπορικών σημάτων και ενισχύει τη "φήμη" των brands"» σημειώνουν οι ίδιοι αναλυτές. Ταυτόχρονα, το Retailtainment αποτελεί ένα νέο πεδίο ανάπτυξης συνεργασιών μεταξύ λιανεμπόρων και βιομηχανίας. Το φαινόμενο των pop-up stores αναδεικνύεται ως μια βέλτιστη πρακτική στην κατεύθυνση αυτή. Τα pop-ups είναι υπερευέλικτα καταστήματα λιανικής που προσαρμόζονται και εξελίσσονται τακτικά για να διασκεδάζουν τους πελάτες. Καθώς οι μάρκες κινούνται όλο και περισσότερο προς πιο ευέλικτες, ευκίνητες στρατηγικές ακίνητης περιουσίας με μικρότερα αποτυπώματα, τους δίνεται η δυνατότητα να πειραματιστούν και να έρθουν πιο κοντά στους πελάτες τους και να εμβαθύνουν στις κοινότητές τους. Καθώς το κατάστημα λιανικής πώλησης εξελίσσεται από χώρος πώλησης προϊόντων και υπηρεσιών σε χώρο εμπειρίας της μάρκας, ενδυναμώνει ακόμα περισσότερο τον ρόλο του στην αγοραστική εμπειρία, συμβάλλοντας περαιτέρω στην αναγνώριση της μάρκας, στις ηλεκτρονικές πωλήσεις και στην αφοσίωση του πελάτη στην πορεία του προς την αγορά. Μέσω των μεθόδων Retailtainment, η λιανική όχι μόνο εμπλέκεται στα συναισθήματα των πελατών, αλλά αποκτά πολύτιμα σχόλια για τα προϊόντα και τις παρεχόμενες υπηρεσίες. Η υβριδική προσέγγιση για τη δημιουργία αναγεννησιακών σχεδιασμών στο περιβάλλον αγορών με άξονα την καθημερινότητα και τις ανάγκες της κοινωνίας εκτιμάται ότι μπορεί να αποτελέσει το πολυπόθητο «αντίδοτο» στην ψυχολογική επιβάρυνση που βιώνουν οι καταναλωτές, ενώ μπορεί να καταστεί «εργαλείο» ενθάρρυνσης των κοινοτήτων των πολιτών να ασχοληθούν εκ νέου με τα κοινά της γειτονιάς τους για αρχή και κατ’ επέκταση συνολικά

ΑΡΘΡΟ ●

Οδηγός επιβίωσης σε ένα… ταραγμένο γεωπολιτικό περιβάλλον Παρά το δυστοπικό περιβάλλον και τις φυσικές καταστροφές, η ελληνική οικονομία ανέκτησε την επενδυτική βαθμίδα, την ίδια στιγμή που η τόνωση της εγχώριας παραγωγής, η εξάλειψη της γραφειοκρατίας και η ενίσχυση της καινοτομίας αποτελούν μονόδρομο για την επόμενη μέρα

Η Χριστίνα Σακελλαρίδη Πρόεδρος του Πανελληνίου Συνδέσμου Εξαγωγέων (ΠΣΕ)

υφήλιος βυθίζεται ξανά στη δίνη της αβεβαιότητας. Η ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή και ο πόλεμος που ξέσπασε ανάμεσα στο Ισραήλ και τη Χαμάς έρχεται να εντείνει τις ανησυχίες για τις προοπτικές της παγκόσμιας ανάπτυξης. Μια ανάπτυξη που ήδη ταλανίζεται από τον υψηλό πληθωρισμό και τα επιτόκια, αλλά και τις επίπονες επιπτώσεις της σύρραξης στην Ουκρανία στην εφοδιαστική αλυσίδα και στις πρώτες ύλες. Η μια κρίση διαδέχεται την άλλη και η επιχειρηματικότητα καλείται να αντεπεξέλθει κάτω από πραγματικά αντίξοες συνθήκες. Η εκπόνηση business plan με μακρόπνοο σχεδιασμό έχει εξελιχθεί σε επίπονο εγχείρημα για τους επικεφαλής των εταιρειών. Οι σταθερές έχουν ανατραπεί και οι όποιες προβλέψεις καθίστανται εξαιρετικά επισφαλείς. Επιπρόσθετα, το ακριβό χρήμα εμποδίζει την ανάληψη μεγαλεπήβολων projects, που απαιτούν τεράστιους πόρους και κεφάλαια. Δεν θα ήταν υπερβολή εάν χαρακτηρίζαμε το σημερινό τοπίο ως… κινούμενη άμμο. Ανθεκτικότητα: Η ελληνική οικονομία, παρά το δυστοπικό περιβάλλον αλλά και τις πληγές που άνοιξε η κακοκαιρία «Daniel» στον πρωτογενή τομέα της Θεσσαλίας, επιδεικνύει πρωτοφανή ανθεκτικότητα. Με όχημα τις εξαγωγές και τον τουρισμό καταφέρνει να παρουσιάζει ισχυρά αντισώματα απέναντι στις δυσκολίες και να διατηρεί τον δυναμισμό της. Το ΑΕΠ εξακολουθεί να αυξάνεται, συγκριτικά, με ισχυρούς ρυθμούς, και σε υψηλότερα επίπεδα από τον μέσο όρο των περισσότερων ευρωπαϊκών χωρών. Κάτι που φρόντισε να υπογραμμίσει και η Κριστίν Λαγκάρντ κατά την πρόσφατη επίσκεψή της στη χώρα μας, με αφορμή τη συνεδρίαση του εκτελεστικού συμβουλίου της ΕΚΤ στην Αθήνα. «Η Ελλάδα», είπε η πρόεδρος της ΕΚΤ,

«επέδειξε εξαιρετική ικανότητα ανάκαμψης» και στάθηκε στην ικανότητα της χώρας μας να επιστρέψει στην κατάσταση πριν από την πανδημία και να βρίσκεται σε καλύτερο επίπεδο σε σχέση με άλλες χώρες. Δεν είναι τυχαίο ότι η ελληνική οικονομία ανέκτησε την επενδυτική βαθμίδα ύστερα από 13 χρόνια, και τα ελληνικά ομόλογα έπαψαν να θεωρούνται… junk. Οι μεταρρυθμίσεις: Καταλυτικό ρόλο στο success story που διαγράφει η χώρα μας, όπως το χαρακτήρισε και ο διοικητής της ΤτΕ, Γιάννης Στουρνάρας, παίζουν αδιαμφισβήτητα οι μεταρρυθμίσεις που προωθεί η κυβέρνηση για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και τη βελτίωση των όρων λειτουργίας των επιχειρήσεων. Ειδικά στο μέτωπο των εξαγωγών, με το εθνικό σχέδιο και τις δράσεις που αυτό προβλέπει συντελείται σημαντική πρόοδος, παρά τη μικρή συγκυριακή κάμψη που παρατηρείται τους τελευταίους μήνες στην αξία τους. Η ενδυνάμωση του θεσμικού πλαισίου αλλά και τα χρηματοδοτικά εργαλεία που επιστρατεύονται για τη στήριξη των Ελλήνων εξαγωγέων θέτουν τις βάσεις για νέα ιστορικά υψηλά, μόλις ομαλοποιηθούν οι συνθήκες στο διεθνές περιβάλλον. Made in Greece: Παρά την αδιαμφισβήτητη πρόοδο που έχει συντελεστεί, η χώρα χρειάζεται να συνεχίσει στον δρόμο των μεταρρυθμίσεων που θα ανοίξει τον δρόμο για αύξηση των πωλήσεων και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Είναι μονόδρομος η άρση των όποιων εμποδίων εξακολουθούν να υπάρχουν στην υγιή επιχειρηματικότητα, η οποία έχει τη

Η ψηφιοποίηση των πάντων στην οικονομία, μαζί με την κινητοποίηση των startups είναι μονόδρομος για την οικοδόμηση μιας σύγχρονης οικονομίας.

δυνατότητα να παράγει νέο πλούτο προς όφελος όλων των Ελλήνων. Ο εκσυγχρονισμός και η εξάλειψη της δαιδαλώδους γραφειοκρατίας στο Δημόσιο χρειάζεται να τεθούν στον πυρήνα των πολιτικών που χαράσσει η κεντρική διοίκηση, ενώ ιδιαίτερο βάρος πρέπει να δοθεί στην ανασυγκρότηση της εγχώριας παραγωγής. Πρόκειται για ένα φλέγον ζήτημα, το οποίο δύναται να εξελιχθεί σε game changer για την ελληνική οικονομία. Σαφέστατα και γίνονται προσπάθειες για την τόνωση των παραγωγικών μονάδων. Ωστόσο, είναι ανάγκη να ενισχυθούν με τέτοιο τρόπο ώστε να παράγουν διεθνώς ανταγωνιστικά προϊόντα. Ικανά να σταθούν επάξια στα ράφια των ξένων σούπερ μάρκετ και όχι μόνο. Οφείλουμε να κλείσουμε όσο μπορούμε το έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο. Αυτή ήταν άλλωστε η «αχίλλειος πτέρνα» μας και ο βασικός λόγος που «μπήκαμε στα μνημόνια». Η οικοδόμηση μιας ισχυρής και ανθεκτικής οικονομίας περνάει μέσα από την τόνωση της εγχώριας παραγωγής. Ψηφιακή μετάβαση: Η καινοτομία και η ψηφιακή μετάβαση είναι δύο ακόμη σημαντικοί πυλώνες για τη μετάβαση σε ένα νέο αναπτυξιακό μοντέλο, απαλλαγμένο από κάθε βαρίδι που κρατάει καθηλωμένη την ελληνική οικονομία. Η ψηφιοποίηση των πάντων στην οικονομία μαζί με την κινητοποίηση των startups είναι μονόδρομος για την οικοδόμηση μιας σύγχρονης οικονομίας που θα αντέχει στους κραδασμούς. Και θα κλείσει οριστικά τις πληγές του παρελθόντος, όπως το ολέθριο brain drain που στέρησε από τη χώρα πολύτιμο ανθρώπινο δυναμικό. Παρά τις δυσμενείς συνθήκες, η Ελλάδα διαθέτει αστείρευτες δυνάμεις και κυρίως την ικανότητα να κάνει τη διαφορά, μαθαίνοντας επιτέλους από τα λάθη της. ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ●

Η ΦΑΡΜΑΚΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΕ MIA ΝΕΑ ΕΠΟΧΗ Με προγραμματισμένες επενδύσεις 1,2 δισ. ευρώ και αύξηση του αποτυπώματος του κλάδου κατά 35%, με 5.500 νέες θέσεις εργασίας στο τέλος του 2025, η εγχώρια φαρμακοβιομηχανία εισέρχεται σε μία νέα εποχή. Στόχος να γίνει η Ελλάδα κόμβος παραγωγής και έρευνας φαρμάκου στην Ευρώπη Της Ανθής Αγγελοπούλου aagelopoulou@naftemporiki.gr

«Μ

πορεί ως χώρα να είμαστε μόνο το 2% του ευρωπαϊκού πληθυσμού, αλλά κατέχουμε σήμερα το 10% των μονάδων παραγωγής γενοσήμων της Ευρώπης. Και οι δυνατότητές μας και η όρεξη που μας διακατέχει μετά από 8 χρόνια κρίσης είναι πιο δυνατές από ποτέ» είπε πρόσφατα στην ομιλία του ο διευθύνων σύμβουλος και αντιπρόεδρος της DEMO ΑΒΕΕ καθώς και αντιπρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Φαρμακοβιομηχανίας (ΠΕΦ), Δημήτρης Δέμος, με αφορμή τη γιορτή των 90 χρόνων της Ένωσης. Η αλήθεια είναι ότι τόσο η ελληνική φαρμακοβιομηχανία όσο και οι πολυεθνικές έχουν συμβάλει τα μέγιστα στην ελληνική οικονομία, ειδικά στα χρόνια της οικονομικής κρίσης και της πανδημίας, όπου η υποχώρηση της δημόσιας χρηματοδότησης για υπηρεσίες υγείας είχε ως αποτέλεσμα τη μετατόπιση των δαπανών για την υγεία στον ιδιωτικό τομέα. Επίσης, οι επενδύσεις του κλάδου των φαρμακευτικών έδωσαν νέα πνοή και ώθηση στην αγορά, άνοιξαν νέες θέσεις εργασίας και άφησαν θετικό αποτύπωμα, το οποίο συνεχίζουν να αυξάνουν. Η ελληνική φαρμακοβιομηχανία Σύμφωνα με τα νούμερα που κατέθεσε ο κ. Δέμος στην πρόσφατη ομιλία του, από 72 μονάδες παραγωγής και 27 ερευνητικά κέντρα, στο τέλος του 2025 αναμένεται να υπάρχουν στην Ελλάδα 107 μονάδες παραγωγής και 41 ερευνητικά κέντρα, αυξάνοντας το αποτύπωμα του κλάδου κατά 35% και δημιουργώντας 5.500 νέες θέσεις εργασίας. Σε οικονομικούς όρους, η ελληνική φαρμακοβιομηχανία από το 2022 έχει προγραμματίσει ήδη επενδύσεις

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Θα δημιουργηθεί ένας νέος κλάδος για την Ελλάδα, αυτός της παραγωγής πρώτων υλών, βάζοντας το πρώτο θεμέλιο για την ισχυροποίηση απέναντι στις προκλήσεις του μέλλοντος.

και το αρνητικό ισοζύγιο που υπάρχει, έχει ξεκινήσει προγράμματα κατάρτισης νέων επιστημόνων σε συγκεκριμένες για τη φαρμακοβιομηχανία γνώσεις, ενώ προγραμματίζει δράσεις σε όλη την επικράτεια για επαγγελματικό προσανατολισμό των μαθητών λυκείου, ειδικά στις περιοχές που κατασκευάζονται νέα εργοστάσια. Σύμφωνα με τον κ. Δέμο, το 60% των πρώτων υλών για την παραγωγή φαρμάκων προέρχεται από την Κίνα. Η Ε.Ε. ήδη ανησυχεί για την επάρκειά της και αναμένεται άμεσα να δοθούν κίνητρα για την παραγωγή πρώτων υλών φαρμάκων στην Ευρώπη και προτεραιότητα στην αγορά φαρμάκων που παράγεται και η πρώτη ύλη τοπικά. Το γεγονός αυτό είναι κάτι που θα απασχολήσει τους επιχειρηματίες στο προσεχές μέλλον, γιατί θα πρέπει να σκεφτούν την πιθανότητα να αγοράζουν πολύ ακριβά τις πρώτες ύλες τους από τη Β. Ευρώπη που έχει παράδοση στη χημική βιομηχανία για να πετύχουν καλές τιμές πώλησης.

γωγής πρώτων υλών, βάζοντας το πρώτο θεμέλιο για την ισχυροποίηση απέναντι στις προκλήσεις του μέλλοντος. Επίσης, τα 14 νέα ερευνητικά κέντρα που δημιουργεί η φαρμακοβιομηχανία έχουν τη δυνατότητα να χρησιμοποιηθούν και σαν εκκολαπτήριο επιστημονικής προόδου για τους ερευνητές από τα πανεπιστήμια. Παράλληλα, ξεκινά το ταξίδι στη βιοτεχνολογία, με σημαντικές επενδύσεις και σε αυτόν τον τομέα, όπου ευελπιστούν όλοι να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για να επιστρέψουν λαμπροί Έλληνες επιστήμονες στη χώρα. Επιπροσθέτως, η ελληνική φαρμακοβιομηχανία, αντιλαμβανόμενη την ανάγκη για κάλυψη εξειδικευμένων θέσεων εργασίας

Η συμβολή των πολυεθνικών Όπως κατέγραψε η τελευταία έκθεση του Ιδρύματος Οικονομικών & Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) με τίτλο «Φαρμακευτική αγορά στην Ελλάδα: Γεγονότα και Στοιχεία 2022» που έγινε σε συνεργασία με τον Σύνδεσμο Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (ΣΦΕΕ), το οικονομικό αποτύπωμα του κλάδου του φαρμάκου στην ελληνική οικονομία, σε όρους ΑΕΠ, εκτιμάται σε 6,2 δισ. ευρώ (3,4% του ΑΕΠ) το 2021. Για κάθε 1 ευρώ προστιθέμενης αξίας των εταιρειών του φαρμάκου δημιουργούνται συνολικά 2,3 ευρώ στην ελληνική οικονομία. Επίσης, προσφέρει 108 χιλ. θέσεις εργασίας (2,8% της συνολικής απασχόλησης). Τέλος, η επίδραση στα φορο-

ύψους 1,2 δισ. ευρώ, ενώ με τον νέο κύκλο προκήρυξης για τα έτη 2024-2025 αναμένεται το συνολικό ύψος να ανέλθει στο 1,5 δισ. ευρώ. Επιπλέον, το γεωγραφικό αποτύπωμα των επενδύσεων του κλάδου, μαζί με τις νέες επενδύσεις, είναι τέτοιο που θα δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας σε όλη την επικράτεια της χώρας, από τις Σάππες, τη Χαλκιδική, τη Θεσσαλονίκη και τα Γιάννενα, μέχρι τα Τρίκαλα και τη Λαμία, τον Βόρειο και Ανατολικό Τομέα της Αττικής, έως την Κόρινθο, την Πάτρα και την Τρίπολη. Μέσα από αυτές τις επενδύσεις θα δημιουργηθεί ένας νέος κλάδος για την Ελλάδα, αυτός της παρα-

“

Η Ε.Ε. ανησυχεί για την επάρκεια πρώτων υλών φαρμάκων και αναμένεται άμεσα να δοθούν κίνητρα για την παραγωγή τους στην Ευρώπη

λογικά έσοδα εκτιμάται περίπου στο 1,7 δισ. ευρώ. Η Novartis Hellas επένδυσε στην εθνική οικονομία το 53% των συνολικών της εσόδων κατά τη διετία 20182019. Η εταιρεία προχώρησε σε επενδύσεις που αγγίζουν τα 467 εκατ. ευρώ, μέσω δημοσιονομικής συνεισφοράς (συμπεριλαμβανομένων clawback και rebates), θέσεων εργασίας (συγκεκριμένα, δημιούργησε 1.967 και 2.068 άμεσες, έμμεσες και επαγόμενες θέσεις εργασίας το 2018 και το 2019 αντίστοιχα), έρευνας και ανάπτυξης, δαπανών σε εγχώριους προμηθευτές, υποστήριξης επιστημονικών και κοινωνικών προγραμμάτων. Η Boehringer Ingelheim δραστηριοποιείται στην Ελλάδα από το 1966. Το εργοστάσιό της στο Κορωπί αποτελεί ένα από τα 4 στρατηγικής σημασίας εργοστάσια του Ομίλου Boehringer Ingelheim παγκοσμίως και απασχολεί 545 εργαζόμενους υψηλών προσόντων. Η εταιρεία κατά τα χρόνια της κρίσης στην Ελλάδα, από το 2008 έως σήμερα, έχει επενδύσει 80 εκατ. ευρώ και τώρα ξεκινά έναν νέο κύκλο επενδύσεων, περίπου επιπλέον 80 εκατ. ευρώ για την επόμενη πενταετία. Μια σημαντική επένδυση, ύψους 125 εκατ. ευρώ, αποτελεί το Κέντρο Ψηφιακής Καινοτομίας (CDI), όπως και το Global Business Center για ενδοομιλικές υπηρεσίες της Pfizer, στα οποία συνολικά απασχολούνται 720 άτομα. Οι εγκαταστάσεις καλύπτουν έκταση άνω των 9.000 τ.μ. στην ανατολική Θεσσαλονίκη. Η εταιρεία εκτιμά ότι σε βάθος δεκαετίας τα δύο κέντρα της θα δημιουργήσουν 2.600 έμμεσες και άμεσες θέσεις εργασίας στη Θεσσαλονίκη, αποφέροντας παράλληλα 1,6 δισ. ευρώ στο ελληνικό ΑΕΠ. Η συνολική επένδυση της φαρμακοβιομηχανίας Pfizer στη Θεσσαλονίκη ξεπερνά τα 100 εκατ. ευρώ. Σύμφωνα με το ΙΟΒΕ, στην

πλήρη εξέλιξή της θα αυξήσει κατά περισσότερο από 650 εκατομμύρια ευρώ το ΑΕΠ της πόλης και θα προσφέρει στη Θεσσαλονίκη και στη Βόρεια Ελλάδα πάνω από 1.100 θέσεις εργασίας. Η Ελλάδα ευρωπαϊκό «hub» Η χώρα μας μετατρέπεται σε κόμβο παραγωγής και έρευνας φαρμάκου στην Ευρώπη. Μεταξύ των μεγάλων επενδύσεων που προωθούνται είναι αυτές των ELPEN, WIN MEDICA, Rafarm και DEMO. Η επένδυση της ELPEN, ύψους 51 εκατ. ευρώ, έχει ενταχθεί στις στρατηγικές επενδύσεις και αποτελεί ορόσημο για την εταιρεία. Επίσης, η χρηματοδότησης ύψους 47,8 εκατ. ευρώ που έλαβε η εταιρεία DEMO ABEE θα δοθεί για παραγωγικές επενδύσεις με εξαγωγικό προσανατολισμό. Η ελληνική φαρμακοβιομηχανία RAFARM συνεχίζει την αναπτυξιακή της πορεία μέσα από ένα νέο επενδυτικό πλάνο ύψους 65 εκατομμυρίων ευρώ, το οποίο θα υλοποιηθεί στην πενταετία 2021-2025. Νέες επενδύσεις δρομολογεί και η WIN MEDICA, που στοχεύει στην περαιτέρω ενίσχυση της θέσης της στην ογκολογία. Τα δύο επενδυτικά σχέδια της Win Medica, ύψους 38,4 εκατ. ευρώ, εντάχθηκαν στο Ταμείο Ανάκαμψης και

“

Το οικονομικό αποτύπωμα του κλάδου του φαρμάκου στην ελληνική οικονομία, σε όρους ΑΕΠ, εκτιμάται σε 6,2 δισ. ευρώ (3,4% του ΑΕΠ) το 2021.

θα ολοκληρωθούν έως το τέλος του 2023. Επενδυτικό πρόγραμμα που θα φτάσει τα 40 εκατ. ευρώ μέσα στη διετία, με ενίσχυση των παραγωγικών μονάδων του ομίλου στην Ελλάδα, δημιουργία κέντρου έρευνας και τεχνολογίας στην Πάτρα, αλλά και άνοιγμα στα Βαλκάνια, προωθεί ο Όμιλος ΒΙΑΝΕΞ. Σημαντική βοήθεια αποτελεί το Ταμείο Ανάκαμψης. Ήδη σε πλήρη εξέλιξη βρίσκονται οι 53 επενδύσεις της βιομηχανίας φαρμάκου, ύψους 519.288.136,57 ευρώ στο πλαίσιο της δράσης «Μεταρρύθμιση του συστήματος clawback και συμψηφισμός του με ερευνητικές και επενδυτικές δαπάνες» του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0». Τα έργα που εγκρίθηκαν και θα υλοποιηθούν έως τα τέλη του 2023 πληρούν το σύνολο των προϋποθέσεων συμμετοχής και των όρων επιλεξιμότητας, ενώ το 85% αυτών υλοποιούνται από ελληνικές εταιρείες και εντάσσονται στο δυναμικό πλάνο της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας για επενδύσεις συνολικού ύψους 1,2 δισ. ευρώ σε βάθος τετραετίας. Η δράση απευθύνεται σε φαρμακευτικές επιχειρήσεις που υποχρεούνται σε καταβολή ποσού αυτόματης επιστροφής (clawback) της φαρμακευτικής δαπάνης του ΕΟΠΥΥ και της νοσοκομειακής φαρμακευτικής δαπάνης. Οι ενισχύσεις που θα δοθούν ανέρχονται στο ποσό των 246.787.031,11 ευρώ, ενώ η ιδιωτική συμμετοχή των δικαιούχων φτάνει τα 272.501.105,46 ευρώ. Με την ολοκλήρωση του επενδυτικού προγράμματος, η Ελλάδα θα μπορέσει να αναδειχθεί σε ευρωπαϊκό «hub» παραγωγής, έρευνας και καινοτομίας, ενώ φιλοδοξεί να καταφέρει να απεξαρτηθεί από εισαγωγές φαρμάκων από χώρες όπως η Κίνα ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

ΑΡΘΡΟ ●

Ενισχύουμε τον θετικό αντίκτυπο του επιχειρείν στην κοινωνία Η συνέργεια κράτους και επιχειρηματικότητας αποτελεί μια ισχυρή δύναμη για τον κοινωνικό μετασχηματισμό και την πορεία προς τη βιώσιμη ανάπτυξη

Σ Νικόλαος Μπακατσέλος Πρόεδρος του ΕλληνοΑμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

τη σύγχρονη εποχή, στην Ελλάδα του 21ου αιώνα, η υγιής αλληλεπίδραση κράτους και επιχειρηματικότητας αναδεικνύεται ως κομβικός παράγοντας για τη διαμόρφωση της τροχιάς της χώρας και την πρόοδο της κοινωνίας μας. Αυτή η δυναμική συνέργεια, εάν αξιοποιηθεί αποτελεσματικά, θα ωθήσει το έθνος μας σε πρωτοφανή επίπεδα ανάπτυξης. Πρόκειται για το κλειδί για ένα βιώσιμο και χωρίς αποκλεισμούς μέλλον. Μιλάμε κατ’ αρχήν για το πόσο κρίσιμος είναι ο ρόλος του κράτους μας για τη δημιουργία και την ενδυνάμωση ενός περιβάλλοντος που ευνοεί την υγιή επιχειρηματική ανάπτυξη. Ένα κράτος οφείλει να λειτουργεί ως καταλύτης, θεσπίζοντας και εφαρμόζοντας πολιτικές που προωθούν την καινοτομία και διευκολύνουν τις επενδύσεις. Όπως διαφαίνεται από τη θετική πορεία της Ελλάδας τα τελευταία χρόνια, που μια σειρά από μεγάλες επενδύσεις βρήκαν τον δρόμο τους προς τη χώρα μας, η κυβέρνηση έχει τη δυνατότητα να δώσει μεγάλη ώθηση στην επιχειρηματικότητα παρέχοντας μια σταθερή οικονομική και νομική βάση, περιορίζοντας κατά το δυνατόν τα γραφειοκρατικά εμπόδια και δίνοντας πρόσβαση σε επιπλέον πόρους, επιχορηγήσεις, επιδοτήσεις και κίνητρα στους επιχειρηματίες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το επενδυτικό νομοσχέδιο που ψηφίστηκε τον Οκτώβριο του 2019 και με το οποίο η Βουλή ενέκρινε δεκάδες μέτρα για την οικονομία, συμπεριλαμβανομένου ενός κρίσιμης σημασίας επενδυτικού νόμου ο οποίος περιέκοψε τη γραφειοκρατία, βο-

ήθησε στη μείωση της ανεργίας και υιοθέτησε τις καλύτερες διεθνείς επενδυτικές πρακτικές, συμπεριλαμβανομένης της ψηφιοποίησης των κυβερνητικών υπηρεσιών. Αποτέλεσμα της δημιουργίας αυτού του εξαιρετικά φιλοεπενδυτικού περιβάλλοντος στη χώρα μας, αλλά και της εξαιρετικής συνεργασίας του κράτους με φορείς, όπως το Ελληνο-Αμερικανικό Εμπορικό Επιμελητήριο, που ενισχύουν την επιχειρηματικότητα στη χώρα μας και προωθούν τις διμερείς σχέσεις Ελλάδας - ΗΠΑ, είναι η σημαντική ενίσχυση των επιχειρηματικών μας σχέσεων με τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και η προσέλκυση πλείστων μεγάλων αμερικανικών επενδύσεων. Πρόκειται για μια συνέργεια που μετουσιώνεται με τη συμμετοχή αμερικανικών κολοσσών σε μεγάλα εγχειρήματα στη χώρα μας, με επενδύσεις, μεταξύ άλλων, στον κλάδο της τεχνολογίας και της καινοτομίας, στην ενέργεια και στην υγεία και διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο για την οικονομική ανάπτυξη της χώρας μας και την κοινωνική μας ευημερία. Εκτός από μοχλό οικονομικής ανάπτυξης, ωστόσο, θα πρέπει να δούμε την επιχειρηματικότητα και ως μοχλό ουσιαστικής αλλαγής, ως μια ισχυρή κινητήρια δύναμη για την κοινωνική πρόοδο στη χώρα μας. Δεν πρέπει

Το εξαιρετικά φιλοεπενδυτικό περιβάλλον που έχει δημιουργηθεί στη χώρα μας έχει προσελκύσει πλείστες μεγάλες αμερικανικές επενδύσεις.

να ξεχνάμε πως η συνέργεια κράτους και επιχειρηματικότητας γίνεται πιο ισχυρή όταν ευθυγραμμίζεται με μια γνήσια δέσμευση για την ατομική και την κοινωνική ευημερία. Είναι επιτακτική ανάγκη να δώσουμε έμφαση στο ευρύτερο καλό της κοινωνίας, στοχεύοντας σε κοινωνικά ζητήματα, από την ανακούφιση της ανεργίας και της φτώχειας, και την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής όπως τα τραγικά γεγονότα των τελευταίων μηνών, έως την καθολική προσβασιμότητα στην υγειονομική περίθαλψη. Είναι επιτακτική ανάγκη η οικονομική ανάπτυξη να είναι και προς όφελος της κοινωνίας, να αποτρέπει την περαιτέρω υποβάθμιση του περιβάλλοντος και να προασπίζει τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα. Να είναι μια δύναμη που δεν αφήνει κανέναν πίσω. Για να επιτευχθεί αυτό, το κράτος πρέπει να διασφαλίσει μια καθ’ όλα προσβάσιμη και χωρίς αποκλεισμούς επιχειρηματικότητα. Να επιμείνει στην επιβολή κανόνων που προάγουν την ηθική συμπεριφορά, παρέχοντας παράλληλα κίνητρα για επιχειρηματικά μοντέλα με περιβαλλοντική συνείδηση. Έτσι διασφαλίζουμε τις επόμενες γενιές Ελλήνων. Η προοπτική της χώρας μας είναι θετική. Η Ελλάδα έχει βελτιώσει σημαντικά το οικονομικό και το επιχειρηματικό της προφίλ, όπως καταγράφει και η πρόσφατη ετήσια έκθεση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για το διεθνές επιχειρηματικό κλίμα. Η χώρα μας έχει ανακάμψει από τη δεκαετή οικονομική κρίση και την επακόλουθη κοινωνική κρίση, παρά τον τεράστιο σκόπελο της πανδημίας, εφαρμόζοντας αναγκαίες μεταρρυθμίσεις και προωθώντας έμπρακτα την επιχειρηματικότητα. Το γεγονός αυτό αποδεικνύει όσο τίποτα άλλο πως η συνέργεια κράτους και επιχειρηματικής κοινότητας αποτελεί μια ισχυρή δύναμη για τον κοινωνικό μετασχηματισμό και την πορεία προς τη βιώσιμη ανάπτυξη. Αξιοποιώντας το εξαιρετικό ελληνικό επιχειρηματικό δυναμικό για την αντιμετώπιση των περίπλοκων προκλήσεων που αντιμετωπίζει η χώρα μας στο αβέβαιο παγκόσμιο τοπίο, μπορούμε να επιτύχουμε πραγματική άνθηση. Στο Ελληνο-Αμερικανικό Εμπορικό Επιμελητήριο συνεργαζόμαστε στενά με την πολιτική ηγεσία ώστε να θεσπιστούν πολιτικές που καταρρίπτουν τα εμπόδια και προωθούν τη συμπερίληψη και την υπεύθυνη επιχειρηματικότητα. Με τις δράσεις μας, στην Ελλάδα και στην απέναντι όχθη του Ατλαντικού, αλλά και ανά τον κόσμο στο διευρυμένο δίκτυό μας, προωθούμε ηθικές επιχειρηματικές πρακτικές και ενισχύουμε τον θετικό αντίκτυπο της επιχειρηματικότητας στην κοινωνία.

ΑΡΘΡΟ ●

Οι επενδύσεις, ζωτική φλέβα της οικονομίας Το Ελληνογερμανικό Επιμελητήριο θα παραμείνει σταθερό στη «γραμμή» του για περισσότερες νέες εισροές κεφαλαίων από τη Γερμανία, τη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης, όπως και για την τόνωση της εξωστρέφειας των ελληνικών επιχειρήσεων

E Δρ Αθανάσιος Κελέμης Γενικός διευθυντής και μέλος Δ.Σ. του Ελληνογερμανικού Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου

χοντας αναδειχτεί «νικήτρια» μέσα από διαδοχικές κρίσεις, διεθνείς και εθνικές, η ελληνική οικονομία συνεχίζει την πορεία της, με γνώμονα τη διαρκή και ισόρροπη ανάπτυξή της. Από το 2008 μέχρι και σήμερα βίωσε τη διεθνή οικονομική κρίση, η οποία εν συνεχεία μετατράπηκε σε εθνική κρίση χρέους, αμέσως μετά εισήλθε στην πανδημική κρίση, αντιμετώπισε επιτυχώς και τη μεταπανδημική περίοδο με βαρύ το αποτύπωμά της στους δείκτες του πληθωρισμού και τα τελευταία χρόνια αντιστάθηκε στις σοβαρότατες συνέπειες της ενεργειακής κρίσης και του υπερπληθωρισμού -απόρροια της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία-, ενώ σήμερα παραμένει σε ετοιμότητα για τυχόν νέες συνέπειες, αυτή τη φορά από την «ανάφλεξη» στη Μέση Ανατολή. Αν και η 15ετής αυτή περίοδος αποδείχθηκε σκληρή πέραν του δέοντος, η ελληνική οικονομία στάθηκε τελικά στα πόδια της, εμφανίζοντας μάλιστα σήμερα επιδόσεις υψηλότερες του μέσου ευρωπαϊκού όρου, βασιζόμενη πρώτα απ’ όλα στις επενδύσεις, εγχώριες και εισαγόμενες. Οι επενδυτικές ροές ήταν αυτές που σε μεγάλο βαθμό καθόρισαν την πορεία του ΑΕΠ, διαμόρφωσαν την ευημερία του τόπου, προδιάγραψαν την επόμενη μέρα της χώρας. Για κάθε οικονομία οι επενδύσεις αποτελούν την… καύσιμη ύλη για την ανάπτυξη. Ο ρυθμός αύξησης των επενδύσεων δείχνει την κατεύθυνση του ΑΕΠ, χτίζει βάσεις για την προσέλκυση νέων επενδυτικών ροών, καθορίζει το βιοτικό επίπεδο των πολιτών, το μισθολογικό περιβάλλον, τις εισπράξεις φόρων από το δημόσιο ταμείο, επί της ουσίας οι επενδύσεις αποτελούν τη ζωτική φλέβα κάθε οικονομίας. Η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια εμφανίζει σταθερά ανοδικές επενδυτικές ροές. Πρόκειται για μια θετική τάση, η οποία οφείλεται, μεταξύ άλλων, και στη δυναμική συμβο-

λή των γερμανικών επενδύσεων, κρίνοντας από το γεγονός ότι η Γερμανία αποτελεί την πρώτη επενδυτική δύναμη στην Ελλάδα, τον πρώτο εθνικό επενδυτή για την ελληνική οικονομία. Η διμερής αυτή, παραδοσιακή, στρατηγική συνεργασία είναι βέβαιο ότι θα συνεχιστεί και τα επόμενα χρόνια, εξασφαλίζοντας οφέλη και για τις δύο χώρες, καθότι, όπως απέδειξε η ιστορία, τα κέρδη ήταν και παραμένουν ανταποδοτικά και κυρίως πλήρως εξασφαλισμένα. Προϋπόθεση ώστε τα εισαγόμενα κεφάλαια από τη Γερμανία να διατηρήσουν αδιατάραχτη τη ροή τους προς την Ελλάδα, είναι η διασφάλιση της εμπιστοσύνης που οφείλει να αποπνέει η χώρα έναντι γενικότερα των ξένων επενδυτών. Και η εμπιστοσύνη αυτή δεν μπορεί παρά να απορρέει από ένα σύγχρονο, ευέλικτο και δίκαιο στη λειτουργία του κράτος. Η Ελλάδα τα τελευταία πολλά χρόνια έχει κάνει σημαντικότατα βήματα προς την κατεύθυνση αυτή, επιμένοντας σε μια σειρά από γενναίες μεταρρυθμιστικές παρεμβάσεις, οι οποίες βελτίωσαν την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας. Όλα, δε, τα στοιχεία καταδεικνύουν ότι η σημερινή κυβέρνηση επιμένει στους μεταρρυθμιστικούς στόχους της, έχο-

Η ελληνική οικονομία στάθηκε στα πόδια της, εμφανίζοντας μάλιστα σήμερα επιδόσεις υψηλότερες του μέσου ευρωπαϊκού όρου, βασιζόμενη πρώτα απ’ όλα στις επενδύσεις, εγχώριες και εισαγόμενες.

ντας στον ορίζοντα την περαιτέρω τόνωση των επενδύσεων. Ανάλογα την προτρέπουν, εξάλλου, τόσο η Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το ΔΝΤ, αλλά και οι ίδιες οι συνθήκες της παγκόσμιας οικονομίας που απειλείται από μια νέα ύφεση, όπως και το υπό διαβούλευση Δημοσιονομικό Σύμφωνο της Ε.Ε., το οποίο θα επιβάλει σφιχτή δημοσιονομική πολιτική και άρα λελογισμένες ενισχύσεις, αλλά και ενισχυμένες επενδύσεις για την παραγωγή νέων οικονομικών υπεραξιών. Το Ελληνογερμανικό Επιμελητήριο θα παραμείνει σταθερό στη «γραμμή» του για περισσότερες νέες εισροές κεφαλαίων από τη Γερμανία, τη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης, όπως και για την τόνωση της εξωστρέφειας των ελληνικών επιχειρήσεων. Μέσω και των δύο αυτών «οδών», θα εισρεύσει στη χώρα νέο, φρέσκο χρήμα, το οποίο θα δράσει πολλαπλασιαστικά για τη διαρκή τόνωση του ΑΕΠ. Σε μια περίοδο που οι διεθνείς συγκυρίες δεν αφήνουν ευδιάκριτο τον ορίζοντα της οικονομίας, που δεν επιτρέπουν ασφαλείς στοχεύσεις, που δεν συγχωρούν λάθη κραυγαλέα, όπως και πολιτικές ή οικονομικές απερισκεψίες, το Ελληνογερμανικό Επιμελητήριο συντονίζει όλες τις δυνάμεις του για την περαιτέρω βελτίωση των διμερών οικονομικών σχέσεων, προς έναν κοινό στόχο: Η οικονομία να απολαμβάνει ως κύριο μανδύα προστασίας της τις επενδυτικές ροές.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ●

ΠΡΟΣΩ ΟΛΟΤΑΧΩΣ ΓΙΑ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΣΕ ΚΟΜΒΟ ΕΜΠΟΡΙΟΥ Στον αστερισμό επιχειρηματικών συμφωνιών και επενδυτικών πλάνων παραμένει η εφοδιαστική αλυσίδα στην Ελλάδα - Οι επιδόσεις και οι προκλήσεις στην αποθήκευση και στη διακίνηση από ξηρά, θάλασσα και αέρα Του Φάνη Ζώη fzois@naftemporiki.gr

ε τροχιά αλλαγών με επιχειρηματικές συμφωνίες και επενδυτικά πλάνα πολλών δισεκατομμυρίων που διαφοροποιούν τον «χάρτη» έχει εισέλθει από τις αρχές του έτους και θα συνεχίσει να βρίσκεται και το 2024 ο κλάδος των logistics, με έναν όλο και μεγαλύτερο αριθμό επενδυτών και εταιρειών να στρέφεται στην ανάπτυξη υποδομών διαμετακομιστικού εμπορίου και αποθήκευσης, με στόχο τη μετατροπή της χώρας μας σε κόμβο. Οι προκλήσεις για αναβάθμιση της χώρας μας είναι μεγάλες, με την Παγκόσμια Τράπεζα να έχει δεσμευτεί να χρηματοδοτήσει τη βελτίωση της συνδεσιμότητας στην Ευρώπη, ακόμα και στις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων που δεν είναι μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Ελλάδα, τονίζουν, μπορεί να αναπτύξει σημαντικό ρόλο, καθώς αποτελεί σημείο εισόδου και εξόδου με στρατηγική γεωπολιτική θέση σε σχέση με την Ανατολική Μεσόγειο, την Ευρώπη και το Σουέζ. Την περίοδο μετά την πανδημία, διάστημα κατά το

οποίο η εφοδιαστική αλυσίδα βίωσε τεράστιες αναταραχές, ανέφερε πρόσφατα από τη Θεσσαλονίκη ο Luis Blancas, Senior Transport and Logistics Specialist for Europe and Central Asia της Παγκόσμιας Τράπεζας (World Bank), οι μεταφορείς αναθεώρησαν τον σχεδιασμό των logistics, η καρδιά του οποίου είναι η Κεντρική Ευρώπη και το μερίδιό του όχι αναλογικό. Τόνισε μάλιστα πως αυτή τη στιγμή υπάρχει μία ενδοχώρα (Ε.Ε.) που μπορεί να εξυπηρετηθεί εναλλακτικά και μία τεράστια αγορά της τάξης των 8 εκατ. TEUs -11 φορές το μέγεθος της Ελλάδας- που μπορεί να περάσει μέσα από τα λιμάνια του Πειραιά ή της Θεσσαλονίκης, υπό την προϋπόθεση να γίνουν επενδύσεις στον σιδηρόδρομο. Η Ελλάδα μπορεί να γίνει κέντρο logistics σε παγκόσμιο επίπεδο, σημειώνει ο κ. Blancas, κι έχει τη δυνατότητα να εξυπηρετεί αγορές της Ευρώπης, σημειώνοντας πως αν και δεν έχει επιχειρησιακά κέντρα logistics, είναι μία ρεαλιστική φιλοδοξία, υπογραμμίζοντας πως έτσι κι αλλιώς μέσω του Πειραιά το κόστος των logistics είναι ►

“

Τεράστια παραμένουν τα περιθώρια αύξησης των εμπορευμάτων που φτάνουν στην Ευρώπη μέσω των ελληνικών λιμανιών.

100

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα του Πειραιά στο κόστος των logistics σε σχέση με άλλα μέρη επικαλείται η Παγκόσμια Τράπεζα, επισημαίνοντας ότι η Ελλάδα μπορεί να πρωταγωνιστήσει σε παγκόσμιο επίπεδο.

Παρά τις όποιες προκλήσεις, ο τομέας της εγχώριας εφοδιαστικής αλυσίδας πετυχαίνει και φέτος

SHUTTERSTOCK

τους στόχους του

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

101

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ●

ΕΦΟΔΙΑΣΤΙΚΗ ΑΛΥΣΙΔΑ

“

Γεωπολιτικές κρίσεις, υψηλά επιτόκια και ευμετάβλητες ενεργειακές τιμές αποτελούν τις κύριες απειλές για τα logistics.

Μεγάλα εγχειρήματα Χαρακτηριστικό των σχεδίων που βρίσκονται σε εξέλιξη στην προκειμένη περίπτωση στον ιδιωτικό τομέα είναι το εγχείρημα της HIG Capital με «εφαλτήριο» την Ελλάδα. Tο αμερικανικό fund φιλοδοξεί να «χτίσει» ένα πολυεπίπεδο δίκτυο υποδομών για τη μεταφορά προϊόντων από το λιμάνι του Πειραιά στη Βόρεια Ευρώπη (Γερμανία). Προς αυτή την κατεύθυνση, σχεδιάζει νέες επενδύσεις στον «διάδρομο προς Βορρά» (κυρίως εξαγορές σε Ρουμανία, Βουλγαρία, Σερβία, Ουγγαρία, Αυστρία, Σλοβενία), ενώ ταυτόχρονα προχωρά στη συγχώνευση των εταιρειών logistics που έχει εξαγοράσει (Βεϊνόγλου και Μακιός), με σκοπό τη δημιουργία μιας ενιαίας εταιρείας, η οποία θα αποτελέσει το όχημα υλοποίησης του παραπάνω project. Αντίστοιχα σε εξέλιξη είναι τα σχέδια για το Θριάσιο Ι και ΙΙ, η αξιοποίηση του πρώην στρατοπέδου Γκόνου στη Θεσσαλονίκη, αλλά και η μετεγκατάσταση των πρακτορείων μεταφορών από τον Ελαιώνα στη Φυλή, προγραμματισμένες επενδύσεις ύψους 3 δισ. ευρώ. Πάντως, παρά τις όποιες προκλήσεις ή έκτακτες διεθνείς συγκυρίες, αλλά και καθυστερήσεις σε έργα, ο τομέας της εγχώριας εφοδιαστικής αλυσίδας πετυχαίνει και φέτος τους στόχους του, επιμένει αναπτυξιακά και σχεδιάζει - υλοποιεί σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα -κάτι που

102

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Επενδυτική βαθμίδα Ο κλάδος διαχειρίζεται σήμερα τις σοβαρότατες συνέπειες της διπλής γεωπολιτικής κρίσης σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή, τα υψηλά επιτόκια δανεισμού, τις ευμετάβλητες τιμές ενέργειας και το κλίμα που δημιουργεί η επαπειλούμενη παγκόσμια ύφεση, εκμεταλλευόμενος στο μεταξύ τη σταθερά αναπτυξιακή πορεία της ελληνικής οικονομίας και τα οφέλη από την ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας, μετά τις συνεχείς αναβαθμίσεις από τους ξένους οίκους αξιολόγησης. Σύμφωνα με την Επιτροπή Μελών Logistics του Ελληνογερμανικού Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου, οφέλη αντλεί η εφοδιαστική αλυσίδα και από το γεγονός ότι η Ελλάδα πέτυχε έναν πολύ μεγάλο στόχο. Την παγκόσμια κατάταξή της στο νούμερο 19 -από 42- του δείκτη LPI (Logistics Performance Index) της World Bank για το 2022, βρισκόμενη στα ίδια επίπεδα με χώρες όπως η Κίνα και η Ιταλία. Πρόκειται για εξέλιξη η οποία τόνωσε το ενδιαφέρον μεγάλων funds και άλλων επενδυτικών σχημάτων να εμπιστευθούν τον εγχώριο κλάδο της εφοδιαστικής αλυσίδας, διαβλέποντας ότι η Ελλάδα θα αποτελέσει, μακροπρόθεσμα, τη μεγαλύτερη πύλη διακίνησης φορτίων στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Μια ακτινογραφία της χρονιάς που φεύγει για τον κλάδο: Οδικές μεταφορές Ο τομέας των οδικών μεταφορών από τις αρχές του έτους παρουσίασε σταθερή πορεία σε σχέση με το 2022, ωστόσο εν συνεχεία και ειδικότερα από τον Αύγουστο άρχισε να καταγράφει πτώση 7% με 8% στον τομέα των εξαγωγών και πολύ μικρή μείωση (2%) στις εισαγωγές. Ένας μεγάλος αριθμός εταιρειών γενικότερα στην Ευρώπη, αλλά και στην Ελλάδα, με δραστηριότητα στις οδικές μεταφορές εξακολουθεί να αντιμετωπίζει μεγάλα προβλήματα για την ανεύρεση επαγγελματιών οδηγών. Μάλιστα, το τελευταίο διάστημα έχουν ακουστεί απόψεις μεταφοράς και κατάρτισης προσωπικού από αφρικανικές χώρες. Η αύξηση των κομίστρων της Αδριατικής, αν και το πετρέλαιο δεν κινήθηκε ανάλογα ανοδικά, πιέζει τα ναύλα των δρομολογίων των φορτηγών. Η ύφεση, δε, στις εξαγωγές από την Ελλάδα συμβάλλει στη μεγαλύτερη αύξηση των ναύλων εισαγωγών και στην ουσία μείωση στα όρια επιδότησης αυτών των εξαγωγών. Τέλος, ένα σημαντικό γεγονός που θα επηρεάσει τον κλάδο κατά τους επόμενους μήνες και ειδικότερα στις αρχές του 2024 θα είναι η μεγάλη αύξηση διοδίων στη Γερμανία, λόγω κυρίως της προσαρμογής της οικονομίας της στην πράσινη μετάβαση.

SHUTTERSTOCK

παλαιότερα δεν υπήρχε ως στρατηγική-, αν και μεσοπρόθεσμα καλείται να αντιμετωπίσει πολλά και σημαντικά ζητήματα.

Δυσκολία εξεύρεσης επαγγελματιών οδηγών αντιμετωπίζουν οι οδικές μεταφορές.

SHUTTERSTOCK

► πιο χαμηλό σε σχέση με άλλα μέρη. Αξίζει να αναφερθεί ότι, από τα 8 εκατ. TEUs που φτάνουν στην Ευρώπη σε χώρες όπως η Γερμανία, το Βέλγιο και η Δανία, μόλις κατά 0,1% εξυπηρετούνται από ελληνικά λιμάνια. Στην κατεύθυνση αυτή ο πρόεδρος του ΤΑΙΠΕΔ και της Επιτροπής Εφοδιαστικής του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, Αθ. Ζηλιασκόπουλος, προωθεί, σε συνεργασία με τις ηγεσίες των υπουργείων Ελλάδας και βαλκανικών χωρών, τη δημιουργία εναλλακτικού διαδρόμου, ώστε η χώρα μας να μη βασίζεται μόνο στον διάδρομο 10, ενώ υπάρχει και ο διάδρομος 7 που ξεκινά από τη Θεσσαλονίκη και φτάνει μέχρι τη Ρουμανία. Πρέπει να ξαναχτιστούν οι υποδομές μέχρι τον Προμαχώνα, να αναβαθμιστούν αυτές του Ορμενίου και του Πύθιου προς Τουρκία, αλλά και από τη Φλώρινα προς τη Βόρεια Μακεδονία, από όπου διακλαδώνεται προς Βορρά και προς Αλβανία. Τα νέα δεδομένα που έχει διαμορφώσει στην εφοδιαστική αλυσίδα ο πόλεμος στην Ουκρανία αλλά και η σύγκρουση στη Λωρίδα της Γάζας αλλάζουν κάποια από τα αρχικά σχέδια και η Ε.Ε. δίνει έμφαση με κοινοτικά κονδύλια στη σύνδεση των λιμανιών των χωρών της ΝΑ Ευρώπης μέσω της πρωτοβουλίας Sea2Sea, ώστε να δημιουργηθεί μία διαδρομή που θα έχει ανθρωπιστικό και πράσινο χαρακτήρα και ταυτόχρονα θα αξιοποιηθεί για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας, κάτι στο οποίο θα συμβάλει και ο αγωγός Αλεξανδρούπολης - Μπουργκάς.

Με αμείωτη ένταση συνεχίζονται οι επενδύσεις σε υποδομές αποθηκευτικών χώρων.

“

Στα ίδια επίπεδα με την Κίνα και την Ιταλία σε ό,τι αφορά τον δείκτη LPI πέτυχε να καταταχθεί το 2022 η χώρα μας από την Παγκόσμια Τράπεζα.

SHUTTERSTOCK

3PL Αποθήκες Στην Ελλάδα εξακολουθεί να υπάρχει υψηλή ζήτηση αποθηκευτικών χώρων, λόγω και της ανάγκης αύξησης των αποθεμάτων με απώτερο σκοπό την εξασφάλιση χαμηλότερων τιμών αγοράς. Συνεπεία αυτού, τα τιμολόγια υπηρεσιών του κλάδου πιέζονται προς τα πάνω, ενώ παράλληλα συνεχίζονται με αμείωτη ένταση οι επενδύσεις για την κατασκευή νέων αποθηκευτικών χώρων. Στο μεταξύ, διαφαίνεται ότι όλο και περισσότεροι παραγωγοί, εισαγωγείς και διακινητές εμπορευμάτων εμπιστεύονται τις υπηρεσίες αποθήκευσης σε εξειδικευμένους 3PL operators.

EUROKINISSI/ΤΑΤΙΑΝΑ ΜΠΟΛΑΡΗ

Σε θετικό έδαφος επέστρεψαν οι αεροπορικές μεταφορές εμπορευμάτων.

Αδύναμο αλλά ταυτόχρονα και κρίσιμο κρίκο των μεταφορών αποτελεί ο σιδηρόδρομος.

Ναυτιλιακές μεταφορές Στο εξάμηνο του 2023 παρατηρήθηκε στον ναυτιλιακό κλάδο αύξηση 4,9% στη διακίνηση εμπορευματοκιβωτίων. Σε επίπεδο ναύλων υπήρξε μια συνεχιζόμενη αποκλιμάκωση από την Άπω Ανατολή προς την Ευρώπη, όπως και προς τις ευρωπαϊκές μεταφορές και τα λιμάνια των ΗΠΑ και της Λατινικής Αμερικής. Στο μεταξύ, μετά τις καταστροφές που προκλήθηκαν στο σιδηροδρομικό δίκτυο της χώρας από το καταστροφικό φαινόμενο «Daniel», η διακίνηση των εμπορευμάτων προς τα λιμάνια άλλων χωρών καταγράφεται αυξημένη, αφού οι ναυτιλιακές εταιρείες στρέφονται αλλού προκειμένου να εξυπηρετήσουν τους πελάτες τους. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα το τέλος του χρόνου να βρει το μεγαλύτερο εμπορικό λιμάνι της χώρας με μειωμένες ροές. Αεροπορικές μεταφορές Ήδη από τις αρχές του 2022 η αεροπορική εμπορευματική κίνηση άρχισε να επανέρχεται σταδιακά στα προ πανδημίας επίπεδα (ΙΑΤΑ, 2022/2021: -8% και 2022/2019: -1,6%). Η ίδια πορεία συνεχίστηκε και το 2023, και μόνο τον Αύγουστο, μετά από 19 μήνες συνεχούς μείωσης του διακινούμενου όγκου, παρουσιάστηκε μικρή αύξηση της τάξης του 1,5% (συγκριτικά με τον Αύγουστο 2022). Ωστόσο, προοδευτικά τα ποσοστά πτώσης βαίνουν μειούμενα. Η στασιμότητα του παγκόσμιου εμπορίου και τα υψηλά αποθέματα σε συνδυασμό με την εξομάλυνση των διαταραχών αλλά και τη μείωση των ναύλων στις θαλάσσιες μεταφορές -γεγονός που είχε ωφελήσει τις αεροπορικές μεταφορές την προηγούμενη περίοδο- αποτελούν ανασταλτικούς παράγοντες για την ανάκαμψη της αγοράς. Παρά το γεγονός ότι η προσφερόμενη χωρητικότητα αυξάνεται με γοργούς ρυθμούς λόγω της επαναφοράς των επιβατικών πτήσεων, οδηγώντας σε περαιτέρω μείωση των ναύλων, το κόστος παραμένει υψηλότερο από τα επίπεδα του 2019. Η Διεθνής Ένωση Αερομεταφορών (ΙΑΤΑ) αναμένει μια περιορισμένη αύξηση της αεροπορικής κίνησης

προς το τέλος του έτους, με το 2023 να κλείνει περίπου στο -4% συγκριτικά με το 2022. Σιδηρόδρομος Το 2023 οι σιδηροδρομικές μεταφορές στη χώρα εμφανίζουν τη χειρότερη εικόνα της τελευταίας 20ετίας, ενώ θα απαιτηθεί ιδιαίτερη προσπάθεια από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς για την πλήρη επαναλειτουργία των σχετικών υποδομών. Ειδικότερα, με το τραγικό δυστύχημα των Τεμπών τον περασμένο Φεβρουάριο προκλήθηκε διακοπή της κυκλοφορίας μεταξύ Αθήνας και Θεσσαλονίκης για έναν μήνα, με αποτέλεσμα τη διατάραξη της εφοδιαστικής αλυσίδας, ειδικά από το λιμάνι του Πειραιά, αλλά και από και προς επιχειρήσεις της Αττικής. Παράλληλα, υπήρξαν αναγκαστικές τροποποιήσεις δρομολογίων που επιβάρυναν επιπλέον τις ροές εμπορευμάτων, εξαιτίας της περιορισμένης χωρητικότητας του δικτύου μέχρι την ολοκλήρωση των απαιτούμενων επισκευών και αναβαθμίσεων. Οι δε πρόσφατες καταστροφές στην περιοχή της Θεσσαλίας, εξαιτίας της κακοκαιρίας «Daniel», επιβάρυναν ακόμα περισσότερο την κατάσταση του σιδηροδρομικού δικτύου, με ορίζοντα ομαλοποίησης, πλέον, πέραν του 2024. Το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών σε συνεργασία με τον ΟΣΕ έχει καταρτίσει σχέδιο δράσης για τη δημιουργία ενός ασφαλούς σιδηροδρομικού δικτύου, με την ανάπτυξη σιδηροδρομικών υποδομών, που είναι σημαντικές για το Διευρωπαϊκό Δίκτυο Μεταφορών, όπως είναι τα έργα του Ανταγωνιστικού Διαλόγου, καθώς παραμένει το κλειδί της ενίσχυσης των εμπορευματικών μεταφορών. Βαρύτητα θα δοθεί καταρχάς στην επαναλειτουργία του δικτύου σε μονή γραμμή έως τα Χριστούγεννα και στη συνέχεια στην πλήρη κατασκευή της διπλής γραμμής στον θεσσαλικό κάμπο. Παράλληλα, προχωρούν τα συμβασιοποιημένα έργα που αφορούν εγκατάσταση συστημάτων ηλεκτροκίνησης, σηματοδότησης και τηλεπικοινωνιών στον σιδηροδρομικό άξονα ΠΑΘΕΠ, όπως:  Η νέα σιδηροδρομική γραμμή Κιάτο - Ροδοδάφνη - Ρίο και η αναβάθμιση συστημάτων στη σήραγγα Παναγοπούλας.  Η εγκατάσταση συστημάτων ηλεκτροκίνησης/τηλεδιοίκησης στη γραμμή Θεσσαλονίκη - Ειδομένη.  Η αναβάθμιση της γραμμής Πολύκαστρο - Ειδομένη.  Η νέα γραμμή Τιθορέα - Λιανοκλάδι - Δομοκός.  Η εγκατάσταση συστημάτων ηλεκτροκίνησης στη γραμμή Ισθμού-Λουτρακίου.  Η νέα σιδηροδρομική στάση στον Νέο Παντελεήμονα Πιερίας.  Η β' φάση ανάπτυξης του Σιδηροδρομικού Σταθμού Αθηνών.  Η υπογειοποίηση της σιδηροδρομικής γραμμής στην περιοχή Σεπολίων ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

103

ΑΡΘΡΟ ●

Να δημιουργήσουμε συνθήκες για ανταγωνιστικά επενδυτικά σχέδια Είναι μονόδρομος να επιταχύνουμε με αποδοτικό τρόπο τις μεταρρυθμίσεις, την ψηφιοποίηση, τον εκσυγχρονισμό του κράτους, καθώς και την αποδοτικότερη λειτουργία της Δικαιοσύνης, που θα συμβάλουν ουσιαστικά στην περαιτέρω βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος

Η Άννα Καλλιάνη Πρόεδρος του Ελληνοβρετανικού Επιμελητηρίου

104

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

πρόσφατη ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας της Ελλάδας σηματοδοτεί την αναβάθμιση της χώρας μας από τη διεθνή επενδυτική κοινότητα. Ωστόσο, αυτή η αναμφισβήτητη επιτυχία δεν αποτελεί αυτοσκοπό, αλλά αναδεικνύει το αποτέλεσμα της υπέρμετρης προσπάθειας της ελληνικής κυβέρνησης τα τελευταία χρόνια, να προχωρήσει στην υλοποίηση ουσιαστικών και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, μικρότερων και μεγαλύτερων, που όχι μόνο να της επιτρέψει να λειτουργήσει σε ένα πλαίσιο δημοσιονομικής ισορροπίας, αλλά και να βάλει τα θεμέλια για τον μετασχηματισμό της οικονομίας μας και του παραγωγικού της μοντέλου. Ενώ η ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας από σημαντικούς επενδυτικούς οίκους προσδίδει στη χώρα μας ουσιαστικά πλεονεκτήματα -όπως, ενδεικτικά, η προσέλκυση περισσότερων διεθνών επενδυτικών κεφαλαίων, χαμηλότερο σχετικά κόστος χρήματος, αυξημένη αξιοπιστία-, δίνει ωστόσο και περισσότερες υποχρεώσεις:  Καταρχήν να τη διατηρήσουμε.  Να ισχυροποιήσουμε ακόμη περισσότερο και να διαφυλάξουμε την εταιρική ταυτότητα (brand name) της χώρας μας.  Καθώς θα είμαστε στο μικροσκόπιο ενός μεγαλύτερου εύρους θεσμικών και στρατηγικών επενδυτών που επενδύουν σε ανεπτυγμένες αγορές, αντιλαμβανόμαστε ότι ανταγωνιζόμαστε με αυτές τις ανεπτυγμένες χώρες ως προς την ελκυστικότητα των επενδυτικών ευκαιριών, άρα υποχρέωσή μας είναι να δημιουργήσουμε τις συνθήκες για περισσότερα ανταγωνιστικά επενδυτικά σχέδια.  Συνεπώς, είναι μονόδρομος να επιταχύνουμε με αποδοτικό τρόπο τις μεταρρυθμίσεις, την ψηφιοποίηση, τον εκσυγχρονισμό του κράτους -με σημαντικά βήματα να έχουν υλοποιηθεί, αλλά και πολλά βήματα να πρέπει να γίνουν ακόμη-, καθώς και την αποδοτικότερη λειτουργία της Δικαιοσύνης, που θα συμβά-

λουν ουσιαστικά στην περαιτέρω βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος και της ανταγωνιστικότητας της χώρας μας. Τα παραπάνω καλούμαστε να τα υλοποιήσουμε σε ένα ευμετάβλητο περιβάλλον, με συνεχείς προκλήσεις και πολυεπίπεδες γεωπολιτικές κρίσεις. Αναγνωρίζουμε τους δύσκολους συσχετισμούς που διαμορφώνονται για τη διατήρηση της αναπτυξιακής πορείας της οικονομίας μας και της κοινωνικής συνοχής, πόσο μάλλον, λαμβάνοντας υπόψη και τα υψηλά επίπεδα των τιμών των προϊόντων, τα υψηλά επιτόκια δανεισμού και τους κλυδωνισμούς στις τιμές της ενέργειας. Απαιτείται μακροπρόθεσμος σχεδιασμός, κατάλληλη προετοιμασία αντιμετώπισης και μετριασμού των κρίσεων, ενώ η αξιοπιστία και η υπευθυνότητα πρέπει να αποτελούν γνώμονα των αποφάσεων. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η εικόνα (brand name) της Ελλάδας έχει ισχυροποιηθεί σημαντικά και στο Ηνωμένο Βασίλειο, γεγονός που ενδεικτικά αποτυπώνεται από την εντυπωσιακή πορεία του τουρισμού, κατέχοντας οι Βρετανοί τουρίστες για 2ο έτος την 1η θέση αφίξεων στη χώρα μας. Παράλληλα, αποτυπώνεται και στο ολοένα αυξημένο επενδυτικό ενδιαφέρον από το Ηνωμένο Βασίλειο σε μία σειρά από κλάδους, όπως ενδεικτικά η ενέργεια, τα ακίνητα, ο τουρισμός/ξενοδοχεία, οι επαγγελματικές υπηρεσίες (business services), οι χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, τα φάρμακα, ο αγροδιατροφικός τομέας, η άμυνα, η εκπαίδευση, και όχι μόνο. Επιπρόσθετα, οι εξαγωγές της Ελλάδας

Η εικόνα της Ελλάδας έχει ισχυροποιηθεί σημαντικά και στο Ηνωμένο Βασίλειο, με τους Βρετανούς τουρίστες για 2ο έτος να κατακτούν την 1η θέση αφίξεων στη χώρα μας.

προς το Ηνωμένο Βασίλειο έδειξαν ισχυρές αντοχές το 2022, σημειώνοντας σημαντική αύξηση σε αξία (έναντι του 2021 αλλά και του 2019 προ πανδημίας), παρά τις δυσκολίες εξαιτίας της ενεργειακής κρίσης, τις διαταραχές στην εφοδιαστική αλυσίδα που είχαν προκύψει από την πανδημία, αλλά και την έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Από την άλλη πλευρά, παρατηρούμε και ισχυρότερη παρουσία συγκεκριμένων ελληνικών ομίλων, όπως η Energean, η Peoplecert, o Όμιλος Μυτιληναίου, ο Όμιλος ΒΙΟΧΑΛΚΟ, τα Πλαστικά Θράκης, στο Ηνωμένο Βασίλειο. Το Ηνωμένο Βασίλειο αποτελεί παγκόσμιο χρηματοοικονομικό κέντρο, κατέχει ηγετική θέση στην άντληση κεφαλαίων venture capital και private equity, αποτελεί μία ώριμη αναπτυγμένη χώρα, ελκυστική για εταιρείες που στοχεύουν στη διεθνή ανάπτυξή τους σε τρίτες χώρες, ιδιαίτερα λαμβάνοντας υπόψη τις χώρες της Κοινοπολιτείας και τις επικείμενες διεθνείς εμπορικές συμφωνίες του Ηνωμένου Βασιλείου. Παράλληλα, είναι πρωτοπόρο στις βέλτιστες πρακτικές, τη λειτουργία θεσμών, την εταιρική διακυβέρνηση, ευρύτερα στην ενσωμάτωση ESG κριτηρίων στα επιχειρηματικά μοντέλα και τη χρηματοδότηση των πράσινων επενδύσεων. Η υπογραφή της Στρατηγικής Συμφωνίας - Πλαισίου μεταξύ της Ελλάδας και του Ηνωμένου Βασιλείου το φθινόπωρο του 2021 επισφραγίζει τη στενή σχέση των δύο χωρών και σηματοδοτεί τη δέσμευση όλων μας να ισχυροποιήσουμε περαιτέρω τους παραδοσιακά ισχυρούς δεσμούς σε διάφορα επίπεδα. Το Ελληνοβρετανικό Επιμελητήριο αποτελεί έναν στρατηγικό εταίρο των δύο χωρών, συνδράμοντας αποφασιστικά προς αυτή την κατεύθυνση, συνεισφέροντας στην προσέλκυση επενδύσεων, την εξωστρέφεια και τη διαμόρφωση ενός σύγχρονου και διατηρήσιμου παραγωγικού μοντέλου για την Ελλάδα.

Μία πολυτελής έκδοση της «Ναυτεμπορικής» για την ανεκτίμητη συμβολή των Ελλήνων εφοπλιστών στην κοινωνία

ιδρύματα

520

εικονογραφημένες σελίδες

TIMH 100 Τηλέφωνο παραγγελιών: 210 51 98 296

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ●

106

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

ΜΕΤΑΞΎ ΣΦΎΡΑΣ ΚΑΙ ΆΚΜΟΝΟΣ ΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΈΣ ΕΞΑΓΩΓΈΣ Ορατές και στις ελληνικές εξαγωγές είναι οι επιπτώσεις της επιβράδυνσης στην παγκόσμια οικονομία, με τις ανησυχίες να επικεντρώνονται αφενός στον κίνδυνο να υπάρξει επανάληψη της πετρελαϊκής κρίσης του 1973 με την ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή και αφετέρου να ενταθεί η ήδη μεγάλη κρίση στην παγκόσμια αγορά ελαιόλαδου Του Φάνη Ζώη fzois@naftemporiki.gr

πίεση που υφίστανται οι διεθνείς αγορές αρχίζει πλέον και αποτυπώνεται και στην προσπάθεια των Ελλήνων εξαγωγέων, οι οποίοι συνεχίζουν τις προσπάθειες για την επέκταση των εργασιών τους σε νέες κατηγορίες και προορισμούς. Η επιδείνωση του οικονομικού κλίματος αρχίζει και αφήνει τα σημάδια του στο εξαγωγικό εμπόριο. Η υποχώρηση των ελληνικών εξαγωγών τους προηγούμενους μήνες, όπως εκτιμά η πρόεδρος του Πανελλήνιου Συνδέσμου Εξαγωγέων, Χριστίνα Σακελλαρίδη, είναι αποτέλεσμα των ασφυκτικών συνθηκών που επικρατούν στη διεθνή αγορά την τελευταία διετία, με τον πόλεμο στην Ουκρανία να προκαλεί πολλαπλές αναταράξεις και τη σύγκρουση που ξέσπασε ανάμεσα στο Ισραήλ και τη Χαμάς να εντείνει τις ανησυχίες για τις προοπτικές της παγκόσμιας ανάπτυξης. Παρά τις προκλήσεις, ωστόσο, όπως τα υψηλά επιτόκια, τα αυξημένα κόστη πρώτων υλών και τον

πληθωρισμό, οι ελληνικές επιχειρήσεις προσπαθούν να διατηρήσουν τη δυναμική που έχουν αποκτήσει στο εξωτερικό. Το θετικό είναι πως οι εξαγωγές χωρίς τα πετρελαιοειδή στο οκτάμηνο παραμένουν αυξητικές και μάλιστα σε ό,τι αφορά τα οπωροκηπευτικά οι ενδείξεις από τα μέχρι στιγμής στοιχεία δείχνουν ότι η χρονιά θα κλείσει με θετικό πρόσημο ρεκόρ, όσον αφορά τις εξαγόμενες ποσότητες, υπερβαίνοντας τους 1,7 εκατ. τόνους, αλλά με υπεραυξημένο θετικό πρόσημο ρεκόρ και ως προς τις αξίες, το οποίο εκτιμάται σε 1,65 δισ. ευρώ λόγω πληθωρισμού. Συμπεριλαμβανομένων των μηνών Σεπτεμβρίου και Οκτωβρίου -μήνες εισαγωγής φρούτων και λαχανικών στη χώρα μας (και λόγω τουρισμού)-, εκτιμάται, όπως αναφέρουν εκπρόσωποι των εξαγωγέων, ότι η χρονιά για τα οπωροκηπευτικά θα κλείσει με πλεόνασμα 400 εκατ. ευρώ. Από την άλλη, αν και η ελληνική βιομηχανία την τελευταία δεκαετία έχει βελτιώσει σημαντικά την ►

“

Κατά 97,6% αυξήθηκαν οι εξαγωγές λαδιών στο εννεάμηνο του 2023, λόγω της υψηλής ζήτησης στην Ευρώπη. ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

107

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ●

108

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

τις τρίτες χώρες, που διαμορφώθηκε στο 44,9% έναντι 45,9%. Χωρίς τα πετρελαιοειδή, το μερίδιο των εξαγωγών προς τις χώρες της Ε.Ε. διαμορφώνεται στο 66,7% και των τρίτων χωρών στο 33,3%. Εξετάζοντας την κατανομή των εξαγωγών για το διάστημα Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου του 2023, διαπιστώνεται ότι η συνολική αξία των εξαγωγών, συμπεριλαμβανομένων των πετρελαιοειδών, υποχώρησε ελαφρώς προς τις χώρες της Ε.Ε. κατά 1,4%, ενώ σημαντική ήταν η υποχώρηση προς τρίτες χώρες κατά 12,4%. Χωρίς τα πετρελαιοειδή, οι εξαγωγές καταγράφουν άνοδο προς τις χώρες της Ε.Ε. κατά 2,2%, ενώ καταγράφουν πτώση προς τις τρίτες χώρες κατά 2,3%.

60,8

Όσον αφορά την πορεία των εξαγωγών ανά γεωγραφικές περιοχές τον Σεπτέμβριο του 2023, παρατηρείται αξιοσημείωτη πτώση των αποστολών τόσο προς τις χώρες της Ε.Ε. κατά 9,6%, όσο και προς τις τρίτες χώρες κατά 13,1%. Ακόμη και όταν εξαιρεθούν τα πετρελαιοειδή, οι εξαγωγές προς τις χώρες της Ε.Ε. καταγράφουν μείωση κατά 8,1% και προς τις τρίτες χώρες κατά 18,7%. Αναφορικά με το ποσοστό των εξαγωγών που κατευθύνονται στις αγορές των κρατών-μελών της Ε.Ε., συμπεριλαμβανομένων των πετρελαιοειδών, αυτό αυξήθηκε κατά μία μονάδα και άγγιξε το 55,1% έναντι 54,1% σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα του 2022. Αντίστροφη είναι η εικόνα που καταγράφεται για το ποσοστό των εξαγωγών προς

2022 (συνολικά)

2023 (συνολικά)

ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ

ΕΞΑΓΩΓΕΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ

ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ

ΕΞΑΓΩΓΕΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ

-22,8

- 2 7, 8

40,6

68,4

(Ιανουάριος - Σεπτέμβριος 2023, σε δισ. ευρώ)

► εξαγωγική της επίδοση, με αρκετές επιχειρήσεις να αναπτύσσουν επιτυχώς την εξωστρέφειά τους σε αγορές του εξωτερικού, μεγάλη πρόκληση αποτελεί η διαφοροποίηση του υφιστάμενου μίγματος εξαγωγών βιομηχανικών προϊόντων, καθώς παρατηρείται περιορισμένη συμμετοχή προϊόντων υψηλής τεχνολογίας (ποσοστό μικρότερο του 5% των συνολικών εξαγωγών προϊόντων). Το διακύβευμα πλέον για τη βιομηχανία, σύμφωνα με τον ΣΕΒ, είναι η ανάπτυξη εξωστρεφούς δραστηριότητας σε τομείς τεχνολογιών αιχμής και υψηλής ζήτησης που θα μεταφράζεται σε σημαντική προστιθέμενη αξία για το σύνολο της οικονομίας. Ο υπερδιπλασιασμός της αξίας των εξαγωγών μέσα σε 10 χρόνια είχε ως αποτέλεσμα τη βελτίωση της συνεισφοράς του κλάδου του εξαγωγικού εμπορίου στο ευρύτερο εξωτερικό εμπόριο και στο εγχώριο προϊόν. Ωστόσο, παρά την εμφανή πρόοδο, η Ελλάδα εξακολουθεί να υπολείπεται σε σχέση με την υπόλοιπη Ε.Ε. σε όρους συμμετοχής της βιομηχανίας στις μεν εξαγωγές κατά 90% και στο ΑΕΠ κατά 23,6%. Σε κάθε περίπτωση, οι ελληνικές επιχειρήσεις έχουν καταφέρει να διευρύνουν το αποτύπωμά τους στο εξωτερικό, διατηρώντας και επεκτείνοντας το δίκτυο διανομής τους, παρά τις διεθνείς δυσμενείς συνθήκες. Παράλληλα, αναζητούν διέξοδο σε νέες αγορές, επιδιώκοντας να εκμεταλλευτούν τις ευκαιρίες που αναδύονται για να διοχετεύσουν τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους. Αναλυτικότερα, σύμφωνα με ανάλυση του Πανελληνίου Συνδέσμου Εξαγωγέων και του Κέντρου Εξαγωγικών Ερευνών και Μελετών (ΚΕΕΜ), επί των προσωρινών στοιχείων της ΕΛΣΤΑΤ, υποχώρηση καταγράφει η πορεία των εξαγωγών κατά τον μήνα Σεπτέμβριο του 2023, καθώς οι εξαγωγές μειώθηκαν κατά 534 εκατ. ευρώ ή κατά 11,2% και υποχώρησαν σε 4,23 δισ. ευρώ, έναντι 4,76 δισ. ευρώ κατά τον ίδιο μήνα του 2022. Εξαιρουμένων των πετρελαιοειδών, η προαναφερόμενη μείωση κυμαίνεται στα ίδια επίπεδα του 11,9%, με αποτέλεσμα οι εξαγωγές να κατέλθουν σε 2,70 δισ. ευρώ από 3,06 δισ. ευρώ, δηλαδή περιορίστηκαν κατά 364 εκατ. ευρώ. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι οι εισαγωγές τον περασμένο Σεπτέμβριο υποχώρησαν σημαντικά κατά 1,47 δισ. ευρώ ή κατά 17,6% και άγγιξαν μόλις τα 6,90 δισ. ευρώ, έναντι 8,37 δισ. ευρώ κατά τον ίδιο μήνα πέρσι. Εξαιρουμένων των πετρελαιοειδών, οι εισαγωγές αγαθών διαμορφώθηκαν σε 5,08 δισ. ευρώ από 5,44 δισ. ευρώ, δηλαδή μειώθηκαν κατά 364 εκατ. ευρώ ή κατά 6,7%.

ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ

Η πορεία ανά προορισμό

Το εμπορικό έλλειμμα αυξημένες κατά 177,2 εκατ. ευρώ ή κατά 0,7%. Οι εισαγωγές, συμπεριλαμβανομένων των πετρελαιοειδών, την περίοδο Ιανουαρίου - Σεπτεμβρίου 2023 μειώθηκαν, καθώς υποχώρησαν κατά 7,61 δισ. ευρώ ή κατά 11,1%, με τη συνολική τους αξία να διαμορφώνεται στα 60,81 δισ. ευρώ, έναντι 68,41 δισ. ευρώ κατά το ίδιο διάστημα του έτους 2022. Εξαιρουμένων των πετρελαιοειδών, οι εισαγωγές περιορίστηκαν ελαφρώς και άγγιξαν τα 44,88 δισ. ευρώ από 45,93 δισ. ευρώ, δηλαδή μειώθηκαν μόλις κατά 1,05 δισ. ευρώ ή κατά 2,3%. Ως αποτέλεσμα των παραπάνω, το εμπορικό έλλειμμα στο διάστημα Ιανουαρίου - Σεπτεμβρίου του 2023 μειώθηκε κατά 5,02 δισ. ευρώ ή κατά 18,1%, στα 22,78 δισ. ευρώ από 27,80 δισ. ευρώ το αντίστοιχο διάστημα του 2022. Χωρίς τα πετρελαιοειδή, το εμπορικό έλλειμμα μειώθηκε στα 18,70 δισ. ευρώ από 19,93 δισ. ευρώ, δηλαδή υποχώρησε κατά 1,23 δισ. ευρώ ή κατά 6,2%.

44,8

45,9

Ως αποτέλεσμα των παραπάνω κινήσεων, το εμπορικό έλλειμμα μειώθηκε σημαντικά τον Σεπτέμβριο του 2023 κατά 935,5 εκατ. ευρώ ή κατά 25,9%, στα 2,68 δισ. ευρώ από 3,61 δισ. ευρώ τον αντίστοιχο μήνα του 2022. Χωρίς τα πετρελαιοειδή, το εμπορικό έλλειμμα κυμάνθηκε στα ίδια επίπεδα, στα 2,38 δισ. ευρώ. Πλέον είναι φανερό πως το πρόσημο στο εννεάμηνο μετατρέπεται σε αρνητικό, παρά το καλό ξεκίνημα στις αρχές του έτους. Συγκεκριμένα, οι εξαγωγές συνολικά στο διάστημα Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου μειώνονται κατά 2,58 δισ. ευρώ ή κατά 6,4% και υποχωρούν σε 38,03 δισ. ευρώ από 40,61 δισ. ευρώ. Χωρίς όμως τα πετρελαιοειδή, είναι αξιοσημείωτο ότι οι εξαγωγές για το εννεάμηνο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου διατηρούν το θετικό τους πρόσημο σε σχέση με το 2022 και διαμορφώνονται στα 26,17 δισ. ευρώ από 26 δισ. ευρώ, δηλαδή

Με εξαίρεση το λάδι Σχετικά με τις μεγάλες κατηγορίες προϊόντων, τον Σεπτέμβριο του 2023 καταγράφονται πτωτικές τάσεις σε όλους τους κλάδους, με μόνη εξαίρεση τον κλάδο των Λαδιών (27,4%). Πιο συγκεκριμένα, πολύ σημαντική είναι η ποσοστιαία μείωση που καταγράφεται στις υψηλές σε αξία κατηγορίες: Πετρελαιοειδή-Καύσιμα (10,8%), Βιομηχανικά (21,5%), Χημικά (10,2%), Μηχανήματα (5,6%) και Διάφορα Βιομηχανικά (9,1%). Οι εξαγωγές

25,9

26,1

της κατηγορίας Τρόφιμα & Ζώα ζωντανά παρέμειναν πρακτικώς στάσιμες (-1,6%). Σημαντική υποχώρηση καταγράφουν και οι εξαγωγές των κατηγοριών Πρώτες Ύλες (10,2%), Ποτά

-18,7

-19,9

& Καπνός (21,3%), καθώς και των χαμηλών σε αξία Εμπιστευτικών Προϊόντων κατά 23,2%, τον Σεπτέμβριο του 2023. Εξετάζοντας το εννεάμηνο Ιανουαρίου - Σεπτεμβρίου 2023, πτώση καταγράφουν οι εξαγωγές δύο πολύ σημαντικών από τις μεγάλες κατηγορίες προϊόντων: Πετρελαιοειδή & Καύσιμα (20,5%) και Βιομηχανικά (11%), καθώς και οι μικρότερες σε αξία εξαγωγές των κατηγοριών Πρώτες Ύλες κατά 8,9% και Εμπιστευτι-

2022 (χωρίς πετρελαιοειδή)

ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ

ΕΞΑΓΩΓΕΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ

ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ

ΕΞΑΓΩΓΕΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ

κά Προϊόντα κατά 17,1%. Σημαντικά, όμως, αυξημένες εμφανίζονται εκείνες των Τροφίμων (8,5%), Μηχανημάτων (6,8%), Λαδιών (97,6%) και Ποτών & Καπνού (19,2%), σε σχέση με το περσινό εννεάμηνο, ενώ πρακτικώς στάσιμες παραμένουν εκείνες των Χημικών (0,7%) και των Διαφόρων Βιομηχανικών (-0,1%)

2023 (χωρίς πετρελαιοειδή) ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

109

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ●

ΘΩΡΆΚΙΣΗ ΚΑΙ ΣΤΉΡΙΞΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΩΝ ΖΗΤΟΎΝ ΦΟΡΕΊΣ ΤΗΣ ΒΌΡΕΙΑΣ ΕΛΛΆΔΑΣ Οι πρόεδροι δύο από τους σημαντικότερους φορείς της Βόρειας Ελλάδας, του ΣΒΕ και του ΣΕΒΕ, καταθέτουν τις απόψεις τους για την πορεία της οικονομίας και των κλάδων που εκπροσωπούν, καθώς και τις προτάσεις τους για μέτρα στήριξης από την κυβέρνηση προς την επιχειρηματικότητα Της Βάσως Βεγίρη vvegiri@naftemporiki.gr

τήριξη της βιομηχανίας-μεταποίησης ενάντια στα υψηλά επιτόκια-κόστος χρήματος και το πολύ υψηλό επίσης ενεργειακό κόστος ζητούν οι βιομηχανίες και οι εξαγωγικές επιχειρήσεις της Βόρειας -και όχι μόνο- Ελλάδας. Εξίσου απαραίτητες είναι σύμφωνα με τους Συνδέσμους ΣΒΕ και ΣΕΒΕ οι δραστικές λύσεις για τη στήριξη των επιχειρήσεων στον Έβρο και τη Θεσσαλία που επλήγησαν από τις πρόσφατες θεομηνίες και τη γενικότερη αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Ο ΣΒΕ Συγκρατημένη αισιοδοξία για την πορεία της εθνικής οικονομίας εκφράζει, μιλώντας στη «Ν», η κ. Λουκία Σαράντη, πρόεδρος του ΣΒΕ (Σύνδεσμος Βιομηχανιών Ελλάδος), του μοναδικού σημειωτέον κοινωνικού εταίρου με έδρα στη Θεσσαλονίκη. Η στήριξη της βιομηχανίας, όπως επισημαίνει, είναι επιβεβλημένη για την ανάπτυξη της χώρας και του ΑΕΠ και δίνει έμφαση στην ανάγκη άμβλυνσης των επιπτώσεων από την αύξηση του κόστους ενέργειας στη βιομηχανία και στην αντιμετώπιση των περιφερειακών και ενδοπερι-

110

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

“

Ο ΣΕΒΕ εκτιμά ότι το 2023 θα ολοκληρωθεί με μία μικρή μείωση εξαγωγών στο σύνολό τους, παραμένοντας ωστόσο πάνω από τα 50 δισ. ευρώ, όπως και πέρυσι.

φερειακών ανισοτήτων. Η χώρα μας, όπως επισημαίνει η κ. Σαράντη, πηγαίνει με ρυθμό ανάπτυξης καλύτερο από τον μέσο όρο της Ε.Ε., αλλά ο συνδυασμός τής πολύ μεγάλης αύξησης των επιτοκίων με το υψηλό κόστος ρεύματος, που ενδέχεται να αυξηθεί περαιτέρω λόγω του πολέμου στη Λωρίδα της Γάζας, «μας κάνει να είμαστε επιφυλακτικοί». Δίχτυ ασφαλείας Η πολιτεία, όπως τονίζει η πρόεδρος του ΣΒΕ, πρέπει να δημιουργήσει ένα δίχτυ ασφαλείας για τη βιομηχανία-μεταποίηση, ιδιαίτερα στο θέμα του κόστους ρεύματος και στην κατεύθυνση αυτή να εφαρμοστούν για τη βιομηχανία σταθερά τιμολόγια ρεύματος ανά

τρεις-τέσσερις μήνες. Ευχόμενη, δε, να λήξει γρήγορα η νέα πολεμική εστία στη Λωρίδα της Γάζας και απευχόμενη στον αντίποδα τη γενίκευση του πολέμου με την εμπλοκή και άλλων χωρών της περιοχής, η κ. Σαράντη επισημαίνει ότι έχουν ήδη επηρεαστεί οι μεταφορές. Ιδιαίτερη έμφαση δίνει, παράλληλα, ο ΣΒΕ στην εφαρμογή ενός ρεαλιστικού και αποτελεσματικού σχεδίου για την αντιμετώπιση μελλοντικών κρίσεων, όπως οι πρόσφατες καταστροφές από πυρκαγιές και πλημμύρες στον Έβρο και τη Θεσσαλία αντίστοιχα. «Είναι προφανές ότι η πρωτόγνωρη ένταση των φαινομένων δεν αντιμετωπίζεται με τις παλιές υποδομές και τον προηγούμενο σχεδιασμό. Αντιμετωπίζεται όμως με τον εκσυγχρονισμό των δομών του κράτους και ασφαλώς δεν είναι κάτι που μπορεί να συμβεί μέσα σε μια μέρα» διευκρινίζει η κ. Σαράντη και προσθέτει: «Η παρούσα κυβέρνηση έχει κάνει συνολικά, τα περασμένα χρόνια, αρκετά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση και ελπίζουμε ότι θα το πράξει και τώρα, και μάλιστα με εντατικότερους ρυθμούς από όσο το έπραξε στο παρελθόν. Πρέπει όμως όλοι μας, και οι οικογένειες

SHUTTERSTOCK

Από τον Απρίλιο και έπειτα οι εξαγωγές αγαθών μειώνονται συγκριτικά με το 2022, με αποτέλεσμα στο οκτάμηνο να έχουν χάσει περίπου 2 δισ. ευρώ από την περσινή τους αξία και να είναι μειωμένες κατά 5,7%, σημειώνει ο πρόεδρος του ΣΕΒΕ.

και οι επιχειρήσεις και ο δημόσιος τομέας, να συνειδητοποιήσουμε ότι η κλιματική κρίση είναι εδώ και να πάρουμε γενναίες αποφάσεις, οι οποίες στηρίζουν την αειφόρο ανάπτυξη». Παράλληλα, τονίζει ότι αν δεν ληφθούν οι κατάλληλες αποφάσεις από την κυβέρνηση και δεν δοθούν κίνητρα για παραμονή του πληθυσμού στις πληγείσες περιοχές θα επιδεινωθεί η συγκέντρωση της βιομηχανίας κοντά στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη και κατά συνέπεια οι περιφερειακές αλλά και οι ενδοπεριφερειακές ανισότητες. Γενικότερα, δε, θέση του ΣΒΕ είναι η καταπολέμηση της αναπτυξιακής μονομέρειας της χώρας, με επαναφορά της βιομηχανίας στο προσκήνιο της αναπτυξιακής πολιτικής. «Χωρίς ισχυρή βιομηχανία, δεν μπορεί να υπάρξει ανάπτυξη, και ακόμα περισσότερο δεν μπορεί να υπάρξει περιφερειακή ανάπτυξη», τονίζει χαρακτηριστικά η κ. Σαράντη. Οκτώ προτάσεις Στην κατεύθυνση αυτή και στο πλαίσιο των επαφών του ΣΒΕ με την κυβέρνηση κατά την πρόσφατη ΔΕΘ,

Λουκία Σαράντη: Η στήριξη της βιομηχανίας είναι επιβεβλημένη για την ανάπτυξη της χώρας και του ΑΕΠ, ενώ είναι αναγκαία η άμβλυνση των επιπτώσεων από την αύξηση του κόστους ενέργειας στη βιομηχανία και η αντιμετώπιση των περιφερειακών και ενδοπεριφερειακών ανισοτήτων.

Σίμος Διαμαντίδης: Οι επιχειρήσεις χρειάζονται υποστήριξη τόσο για να αντιμετωπίσουν τα υφιστάμενα προβλήματα, όσο και για να αναπτυχθούν. Βρισκόμαστε σε μία διττή μετάβαση της χώρας σε μία πιο πράσινη και ψηφιακή οικονομία και πρέπει να την κάνουμε όλοι μαζί.

ο Σύνδεσμος κατέθεσε στον πρωθυπουργό υπόμνημα με οκτώ δέσμες προτάσεων για την περιφερειακή ανάπτυξη και τη στήριξη στην πράξη της ελληνικής οικονομίας. Μεταξύ αυτών φυσικά είναι η μείωση του κόστους ενέργειας, που όπως τονίζεται αποτελεί το υπ’ αριθμόν ένα πρόβλημα που αντιμετωπίζει η βιομηχανία αυτόν τον καιρό μαζί με τα επιτόκια δανεισμού, προτάσεις για τη μείωση του τεχνολογικού χάσματος της Ελλάδας από τις χώρες της Δύσης, δημιουργία ενός «φιλικού» ρυθμιστικού περιβάλλοντος, μέσα στο οποίο οι επιχειρήσεις να μπορούν να δημιουργήσουν και να αναπτυχθούν χωρίς υπερβολικά εμπόδια και στρεβλώσεις με επιτάχυνση των αποφάσεων της Δικαιοσύνης, ψηφιοποίηση των διαδικασιών αδειοδότησης κ.ο.κ., βελτίωση των υποδομών της χώρας, ιδίως στην περιφέρεια, ώστε να αναπτυχθούν οι συνδυασμένες μεταφορές, κ.ά. Ο ΣΕΒΕ Το 2023 είναι μία δύσκολη χρονιά, επισημαίνει από την πλευρά του ο πρόεδρος του ΣΕΒΕ-Συνδέσμου ΕξαγωγέΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

111

ΒΟΡΕΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

SHUTTERSTOCK

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ●

Η πολιτεία, όπως τονίζει η πρόεδρος του ΣΒΕ, πρέπει να δημιουργήσει ένα δίχτυ ασφαλείας για τη βιομηχανία-μεταποίηση, ιδιαίτερα στο θέμα του κόστους ρεύματος.

ων, Σίμος Διαμαντίδης. Ο ρυθμός ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας, προσθέτει ο κ. Διαμαντίδης, εκτιμάται πως θα ξεπεράσει το αναιμικό 1,0% της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το 1,1% της Ευρωζώνης και αναμένεται να φτάσει το 2,4%. «Ωστόσο, στην παρούσα χρονική συγκυρία υπάρχουν σημαντικά προσκόμματα. Ο πληθωρισμός μειώθηκε μεν σε 1,6% τον Σεπτέμβριο, τα δε επιτόκια παρέμειναν -και θα παραμείνουν- σε υψηλά επίπεδα. Στον δικό μας κλάδο, τις εξαγωγές, βλέπουμε μια πτωτική πορεία στη συνολική τους εικόνα. Από τον Απρίλιο και έπειτα, οι εξαγωγές αγαθών μειώνονται συγκριτικά με το 2022, με αποτέλεσμα στο οκτάμηνο να έχουν χάσει περίπου 2 δισ. ευρώ από την περσινή τους αξία και να είναι μειωμένες κατά 5,7%. Από την άλλη πλευρά, παραμένουμε θετικοί. Κι αυτό διότι βλέπουμε κλάδους καθοριστικής σημασίας για την ελληνική οικονομία να συνεχίζουν με θετικό πρόσημο. Τα τρόφιμα αύξησαν τις εξαγωγές τους κατά περίπου 10%, ο κλάδος μηχανήματα και οχήματα κατά 8,4% και τα ποτά και καπνά κατά 26,3%. Παρατηρώντας λοιπόν αυτές τις τάσεις, εκτιμούμε πως το 2023 θα ολοκληρωθεί με μία μικρή μείωση εξαγωγών στο σύνολό τους, παραμένοντας ωστόσο πάνω από τα 50 δισ. ευρώ, όπως και πέρυσι». Υπό προϋποθέσεις Οι θετικές προοπτικές, όμως, σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΣΕΒΕ, θα επαληθευτούν κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις, που περιλαμβάνουν ένα σταθερό

112

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

“

στοχευμένα- η χρονική επιμήκυνση δόσεων δανείων των επιχειρήσεων των πληγεισών περιοχών από τις τράπεζες. Τα ακραία φαινόμενα απαιτούν δραστικές λύσεις».

επιχειρηματικό περιβάλλον «και αυτό είναι κάτι που δεν μπορούμε να διασφαλίσουμε. Μάλλον το αντίθετο. Πρέπει να αντιληφθούμε πως ζούμε σε ένα περιβάλλον διαδοχικών κρίσεων "permacrisis". Οι επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης αρχίζουν να γίνονται πλέον εμφανείς. Το 1/3 των σιτηρών και του βαμβακιού που καλλιεργούνται στον θεσσαλικό κάμπο καταστράφηκαν από τις πλημμύρες. Χιλιάδες ζώα του ζωικού κεφαλαίου χάθηκαν, όπως και σημαντικό μέρος του εξοπλισμού. Ο πρωτογενής τομέας δέχτηκε ισχυρό πλήγμα και αυτό θα έχει άμεσες επιπτώσεις στην εξωστρέφεια του κλάδου. Αντίστοιχα, ο Έβρος και οι λοιπές περιοχές που επλήγησαν από τις πυρκαγιές έρχονται καθημερινά αντιμέτωπες με τις περιβαλλοντικές συνέπειες, ενώ οι τοπικές επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν δυσκολίες σε λειτουργικό επίπεδο. Και σ’ αυτά τα φαινόμενα πρέπει να αντιδράσουμε. Εμείς ως ΣΕΒΕ καταθέσαμε συγκεκριμένες προτάσεις υποστήριξης των περιοχών αυτών, όπως είναι ο άμεσος σχεδιασμός και η υλοποίηση πλάνου στήριξης της Π.Ε. Έβρου, αλλά και -πιο

Ο πόλεμος στη Γάζα Σε ό,τι αφορά την περίπτωση του πολέμου στη Λωρίδα της Γάζας, ο κ. Διαμαντίδης εκτιμά πως είναι νωρίς να βγάλουμε συμπεράσματα για τις επιπτώσεις. Σε εμπορικό επίπεδο υπάρχει σημαντική δραστηριότητα με το Ισραήλ, με το συνολικό διμερές εμπόριο να αγγίζει το 1,4 δισ. ευρώ. «Όπως γνωρίζουμε όμως», προσθέτει ο πρόεδρος του ΣΕΒΕ, «οι επιπτώσεις δεν είναι μόνο άμεσες, αλλά και έμμεσες, ειδικά στο αρνητικό σενάριο επέκτασης του πολέμου στην ευρύτερη περιοχή. Σε κάθε περίπτωση, μία πολεμική σύρραξη αποτελεί χωρίς καμία αμφιβολία ένα πολύ άσχημο γεγονός, σε ανθρωπιστικό -πρωτίστως- επίπεδο. Στον ΣΕΒΕ σκιαγραφούμε και αναλύουμε διαρκώς το εγχώριο και παγκόσμιο επιχειρηματικό περιβάλλον και λειτουργούμε ως αρωγός για τις ελληνικές επιχειρήσεις, ιδιαίτερα όταν το περιβάλλον είναι τόσο αβέβαιο. Οι επιχειρήσεις χρειάζονται υποστήριξη τόσο για να αντιμετωπίσουν τα υφιστάμενα προβλήματα, όσο και για να αναπτυχθούν, διότι δεν πρέπει να ξεχνάμε πως βρισκόμαστε σε μία διττή μετάβαση της χώρας σε μία πιο πράσινη και ψηφιακή οικονομία. Και αυτή τη μετάβαση πρέπει να την κάνουμε όλοι μαζί»

Ο ΣΒΕ δίνει έμφαση στην εφαρμογή ενός ρεαλιστικού και αποτελεσματικού σχεδίου για την αντιμετώπιση μελλοντικών κρίσεων, όπως οι πρόσφατες καταστροφές από πυρκαγιές και πλημμύρες.

ΑΡΘΡΟ ●

Οι ελληνογαλλικές οικονομικές σχέσεις σήμερα Το «brand» Ελλάδα έχει ισχυρή εμπορική φήμη στη Γαλλία, με τη χώρα να είναι συνώνυμο ευκαιριών στον εμπορικό, οικονομικό, τεχνολογικό τομέα. Τα αποθέματα των ξένων άμεσων επενδύσεων (ΞΑΕ) των γαλλικών επιχειρήσεων στην Ελλάδα ανέρχονται σε πάνω από 1 δισ. ευρώ

Laurent Thuillier Πρόεδρος του Ελληνογαλλικού Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου

πό την εκλογή της κυβέρνησης Μητσοτάκη, το 2019, οι διμερείς οικονομικές σχέσεις Γαλλίας Ελλάδας ενισχύονται συνεχώς, με αποτέλεσμα σήμερα η Γαλλία να είναι ο 8ος προμηθευτής της Ελλάδας και η Ελλάδα ο 12ος πελάτης της Γαλλίας. Τα τελευταία χρόνια, η αύξηση των συναλλαγών αγαθών και υπηρεσιών υπήρξε αξιοσημείωτη. Μεταξύ 2021 και 2022, οι συναλλαγές κατέγραψαν αύξηση κατά 15,6%, αγγίζοντας τα 5 δισ. ευρώ, ενώ αναμένεται να διαφοροποιηθούν και να αναπτυχθούν περαιτέρω κατά τη διάρκεια της νέας θητείας. Ωστόσο, παραμένουν σε επίπεδα κατώτερα της δυναμικής τους. Μετά τη μαύρη δεκαετία της κρίσης, οι οικονομικές σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Γαλλίας βρίσκονται σήμερα στο απόγειό τους. Η βελτιωμένη αυτή κατάσταση οφείλεται σε μια σειρά από ευνοϊκούς παράγοντες. Η δημοσιονομική λιτότητα σε συνδυασμό με τη σημαντική συλλογική προσπάθεια ανέδειξαν την Ελλάδα σε όχι μόνο έναν ελκυστικό οικονομικό εταίρο αλλά και αξιόπιστο με θετική φήμη έναντι των πρωταγωνιστών της γαλλικής οικονομίας, γεγονός που αντικατοπτρίζεται στα αποθέματα των ξένων άμεσων επενδύσεων (ΞΑΕ) των γαλλικών επιχειρήσεων στην Ελλάδα, τα οποία ανέρχονται σε πάνω από 1 δισ. ευρώ. Το «brand» Ελλάδα έχει ισχυρή εμπορική φήμη στη Γαλλία, με

τη χώρα να είναι συνώνυμο ευκαιριών στον εμπορικό, οικονομικό, τεχνολογικό τομέα κτλ. Επιπλέον, η βελτίωση στις διμερείς οικονομικές σχέσεις ενισχύεται με τη σύναψη επιτυχημένων συνεργασιών, οι οποίες εδράζονται στην αποδεδειγμένη συμπληρωματικότητα των δύο χωρών. Ο φαρμακευτικός κλάδος αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της γόνιμης συνεργασίας, η οποία συνδυάζει την ποιότητα του ελληνικού ανθρώπινου δυναμικού, τη γαλλική παράδοση στην καινοτομία και τον διεθνή προσανατολισμό των ελληνικών επιχειρήσεων. Οι παραγωγικοί ιστοί των δύο χωρών συνδέονται πλέον στενά. Η σύναψη συμφωνίας στρατηγικής εταιρικής σχέσης μεταξύ των δύο κρατών στον τομέα της ασφάλειας και της άμυνας το 2021, η οποία οδήγησε στην απόκτηση αμυντικού εξοπλισμού (Rafales, Φρεγάτες) καθώς και στην ανάκαμψη της εθνικής αμυντικής βιομηχανικής και τεχνολογικής βάσης, εντάσσεται επίσης στο πλαίσιο της επιτυχημένης διμερούς συνεργασίας, γεγονός που αποτυπώθηκε και στην αμυντική έκθεση DEFEA 2023. Μπορεί η ελληνική οικονομία να είναι αντιμέτωπη με το συνακόλουθο κόστος βραχυπρόθεσμα, ωστόσο μακροπρόθεσμα τα οφέλη στο πεδίο της καινοτομίας και της ανάπτυξης θα είναι πολλαπλά. Αν και οι οικονομικές σχέσεις Γαλλίας-Ελλάδας διαθέτουν μεγάλη δυναμική, χρειάζεται να βελτιωθούν περαιτέρω. Το εμπορικό ισοζύγιο της Γαλλίας έναντι του ελληνικού εταίρου της παρουσιάζει θετικό πρόσημο, ενώ είναι σε ανοδική τροχιά. Ωστόσο, το εμπορικό έλλειμμα της Ελλάδας έναντι της Γαλλίας διευρύνθηκε λόγω της δι-

Αν και οι οικονομικές σχέσεις Γαλλίας-Ελλάδας διαθέτουν μεγάλη δυναμική, χρειάζεται να βελτιωθούν περαιτέρω.

ατροφικής και ενεργειακής κρίσης. Επιπλέον, αρκετοί τομείς γαλλικής αριστείας, όπως η λιανική τραπεζική ή οι αγροδιατροφικές βιομηχανίες, συνεχίζουν να υποεκπροσωπούνται στην Ελλάδα. Το Ελληνογαλλικό Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο, του οποίου προΐσταμαι, υλοποίησε μια σειρά από δράσεις με στόχο την αύξηση των συναλλαγών και τη διαφοροποίηση των τομέων συνεργασίας. Συγκεκριμένα, αύξησε τον αριθμό των μελών του προκειμένου να ευνοήσει τη δικτύωση στο επίπεδο των επιχειρήσεων μεσαίας κεφαλοποίησης, οργάνωσε πλειάδα εκδηλώσεων σε Ελλάδα και Γαλλία με στόχο τη στήριξη της εξωστρέφειας της ελληνικής οικονομίας, ενώ προέβη στη συγκρότηση επιτροπών στους πιο ελπιδοφόρους τομείς για τις δύο οικονομίες: τον ναυτιλιακό, τον φορολογικό και σύντομα τον ενεργειακό κλάδο. Μέλημα της δεύτερης θητείας της κυβέρνησης Μητσοτάκη οφείλει να είναι η αύξηση του όγκου των συναλλαγών, καθώς και η αναβάθμιση της ποιότητάς τους. Η επιτυχία δεν θα κριθεί μόνο σε επίπεδο διακυβερνητικών σχέσεων. Αυτοί που θα πρωταγωνιστήσουν και θα κάνουν τη διαφορά είναι οι κοινωνίες των πολιτών, οι επιχειρηματικές κοινότητες, και οι επαγγελματικές οργανώσεις, όπως το Ελληνογαλλικό Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

113

ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ●

Στα σκαριά μια πλειάδα πράσινων ενεργειακών επενδύσεων που εισάγουν τη χώρα και την Ευρώπη στην εποχή και την οικονομία του υδρογόνου Tης Βάσως Βεγίρη vvegiri@naftemporiki.gr

ε επίκεντρο του ενεργειακού μετασχηματισμού της χώρας μας εξελίσσεται η Δυτική Μακεδονία, διατηρώντας τα σκήπτρα στον ενεργειακό τομέα με ποικίλα projects, τα οποία εισάγουν την περιοχή, την Ελλάδα αλλά και όλη την Ευρώπη στην εποχή του πράσινου υδρογόνου. Μια πλειάδα πράσινων ενεργειακών επενδύσεων βρίσκεται ήδη στα σκαριά ή δρομολογούνται στην περιοχή από μεγάλα ονόματα του διεθνούς ενεργειακού προσκηνίου, όπως και από τη ΔΕΗ, που επίσης δίνει δυναμικό «παρών» στη νέα ενεργειακή σελίδα της χώρας.

Υδρογόνο Στα 780 εκατ. ευρώ ανέρχεται το project «Green Hipo» της Advent Technologies που θα δημιουρ-

γήσει 650 θέσεις εργασίας σε πλήρη ανάπτυξη σε ορίζοντα εξαετίας και αφορά την κατασκευή κυψελών καυσίμου υδρογόνου, καθώς και σε συστήματα αποθήκευσης ενέργειας που θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ευρέως στην αυτοκίνηση, στα βαριά οχήματα, στη ναυτιλία και στην ηλεκτροκίνηση. Σημειωτέον ότι πρόκειται για ένα από τα πέντε έργα που πρότεινε η Ελλάδα για χρηματοδότηση στο πλαίσιο του προγράμματος Σημαντικών Έργων Κοινού Ευρωπαϊκού Ενδιαφέροντος της αλυσίδας αξίας «Τεχνολογίες και Συστήματα Υδρογόνου» (IPCEI Hydrogen), και ένα από τα δύο πρώτα που έλαβαν επικύρωση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Στη γραμμή εκκίνησης βρίσκεται και η επένδυση υδρογόνου, ύψους 18 εκατ. ευρώ, στη Φλώρινα από την B&T Composites, που έχει ενταχθεί στο πρώτο κύμα του IPCEI (Σημαντικά Έργα Κοινού Ευρωπαϊκού Ενδιαφέροντος) Υδρογόνο Hy2Tech της Ε.Ε. Η επένδυση αφορά τη δημιουργία νέου εργοστασίου παραγωγής καινοτόμων συστημάτων αποθήκευσης υδρογόνου (σ.σ.: υποδομές από ανθρακονήματα, στα οποία εξειδικεύεται η εταιρεία). Στην κατεύθυνση αυτή η εταιρεία έχει υλοποιήσει πρόδρομη επένδυση σε γραμμή παραγωγής φωτονικών συστημάτων. Το πράσινο υδρογόνο είναι επίσης το αντικείμενο της σύμπραξης - κοινοπραξίας της ΔΕΗ με

Η ΚΑΡΔΙΆ ΤΟΥ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΎ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΎ

114

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

τη Motor Oil, με στόχο τη δημιουργία Κοιλάδας Υδρογόνου στον πρώην ΑΗΣ Αμυνταίου. Η εταιρεία θα εστιάσει στην ανάπτυξη έργων παραγωγής πράσινου υδρογόνου στην Ελλάδα, σε συνεργασία με μεγάλους και έμπειρους συμβουλευτικούς οίκους. Κόμβος Καινοτομίας Σε εξέλιξη βρίσκεται, εξάλλου, και το project της δημιουργίας Κόμβου Καινοτομίας Υδρογόνου (H2 Innovation Hub) μέσω του ΕΣΠΑ στη Δυτική Μακεδονία, στην πρώην βιομηχανική περιοχή της ΑΕΒΑΛ στην Πτολεμαΐδα. Το έργο εντάχθηκε στο Πρόγραμμα «Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση 2021-2027», με δικαιούχο το Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ). Πρόκειται να δημιουργηθεί πάρκο τεχνολογιών το οποίο θα αποτελείται από φωτοβολταϊκό πάρκο (Φ/Β), ισχύος ενός MW, δύο ηλεκτρολύτες παραγωγής Η2 συνολικής ισχύος έως 900 kW, για την παραγωγή έως 100 κιλών πράσινου H2 ημερησίως για ερευνητικούς σκοπούς, κελί καυσίμου (ΗΤ PEM) ισχύος έως 200 kW για ερευνητικούς σκοπούς και την παραγωγή ενέργειας (θερμικής και ηλεκτρικής) για ίδιες ανάγκες. Τον χειμώνα του 2024-2025 αναμένεται, επίσης, να έχει τεθεί σε λειτουργία ο αγωγός φυσικού αερίου υψηλής πίεσης του ΔΕΣΦΑ προς τη Δυτική Μακεδονία, που αποτελεί τον πρώτο αγωγό στην Ελλάδα και από τους πρώτους στην Ευρώπη που σχεδιάστηκε ως 100% έτοιμος για μεταφορά και υδρογόνου. Ο αγωγός προς τη Δυτική Μακεδονία ξεκινά από τα Τρίκαλα Ημαθίας και καταλήγει στην Καρδιά Κοζάνης, έχει μήκος 160 χλμ. και προϋπολογισμό 163 εκατ. ευρώ, ενώ διασχίζει τις Περιφερειακές Ενότητες Ημαθίας και Πέλλας στην Κεντρική Μακεδονία και Κοζάνης και Φλώρινας στη Δυτική Μακεδονία. Ανάδοχος του έργου είναι η κοινοπραξία Prometheus Gas S.A.-Damco Energy S.A., υπεργολάβος η Avax S.A., το Detailed Engineering

έχει αναλάβει η C&M Engineering S.A., το Third Party Inspection η Moody Tottrup Hellas S.A., την εποπτεία η Asprofos S.A. και προμηθευτής σωλήνων είναι η εταιρεία Σωληνουργεία Α.Ε. Φωτοβολταϊκά Παράλληλα, το μεγαλύτερο φωτοβολταϊκό πάρκο της ΔΕΗ Ανανεώσιμες, ισχύος 550 MW, έχει χωροθετηθεί στην Πτολεμαΐδα, ενώ στη Δυτική Μακεδονία θα εδρεύουν και δύο έργα, ισχύος 98 MW, της ΔΕΗ Ανανεώσιμες για αυτόνομες μπαταρίες. Πλούσια πράσινη επενδυτική δραστηριότητα στη Δυτική Μακεδονία αναπτύσσει από την πλευρά της και η Helleniq Energy. Αφενός το μεγαλύτερο φωτοβολταϊκό της πάρκο, ισχύος 204,3 MW, εδρεύει στην Κοζάνη -μια επένδυση

“

Τον χειμώνα του 2024-2025 αναμένεται να έχει τεθεί σε λειτουργία ο αγωγός φυσικού αερίου υψηλής πίεσης του ΔΕΣΦΑ που σχεδιάστηκε για μεταφορά και υδρογόνου.

της τάξης των 130 εκατ. ευρώ-, ενώ έχει εξαγοράσει και άλλα φωτοβολταϊκά πάρκα στην περιοχή, αφετέρου προγραμματίζει τη δημιουργία αυτόνομων μονάδων αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας στη Φλώρινα. Λίθιο Επένδυση-μαμούθ, επίσης στη Δυτική Μακεδονία, έχει προαναγγείλει από τις αρχές του 2023 και η Sunlight, με το project να αφορά την κατασκευή του πρώτου gigafactory στοιχείων λιθίου στη ΝΑ Ευρώπη, και ενός από τα πρώτα στην Ε.Ε., με προβλεπόμενο προϋπολογισμό της τάξης του 1,5 δισ. ευρώ. Με το συγκεκριμένο project σηματοδοτείται η απεξάρτηση όλης της Ευρώπης από τις αγορές της Ασίας στο συγκεκριμένο αντικείμενο

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

115

ΑΡΘΡΟ ●

Ο ρόλος της Ελλάδας στις σχέσεις Ευρώπης & Κίνας Με τις κινήσεις των τελευταίων ετών η Ελλάδα μπορεί να είναι ο ισορροπιστής μεταξύ Ευρώπης και Κίνας, καθώς και να καταστεί ρυθμιστής στις προκλήσεις που προκύπτουν

Η Νικόλαος Κ. Γιαννίδης Πρόεδρος του Ελληνοκινεζικού Επιμελητηρίου

116

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Ελλάδα με τις αναπτυξιακές της αλλαγές έχει ισχυροποιήσει ριζικά τους δεσμούς της με την υπόλοιπη Ευρώπη, την Αμερική και τους εταίρους της σε εμπορικό, κοινωνικό και αμυντικό επίπεδο. Η παρουσία της χώρας είναι πλέον σταθερή και αισθητή στις διεθνείς γεωπολιτικές και οικονομικές εξελίξεις. Ο ξεκάθαρος πια στόχος είναι να διαδραματίσει τον ρόλο του ισορροπιστή στις κρίσεις που προκύπτουν. Αυτό επιδιώκεται και στην περίπτωση της Ευρώπης με την Κίνα. Οι σχέσεις μεταξύ Ευρώπης και Κίνας ταλανίζονται από μια κρίση. Από τη μία πλευρά, η Κίνα, λόγω της παραγωγικής και της τουριστικής δυναμικής της, της τεχνογνωσίας που διαθέτει, της οικονομικής ευρωστίας και των επενδύσεών της ανά την Ευρώπη αλλά και στην Ελλάδα, έχει τη δυνατότητα να διαδραματίσει έναν καθοριστικό ρόλο στις σχέσεις με τους εταίρους της. Από την άλλη πλευρά, η Ευρώπη οφείλει να δημιουργήσει αφενός μηχανισμούς προστασίας των εμπορικών της σχέσεων, αφετέρου πρακτικές αντιμετώπισης των προκλήσεων που προκύπτουν χωρίς να κλείνουν οι δίαυλοι επικοινωνίας. Η Κίνα και η Ευρώπη χρειάζεται να βρουν τον τρόπο να επικοινωνούν και να συνεργάζονται αρμονικά επί ίσοις όροις, τηρουμένων των κανόνων του διεθνούς εμπορίου. Αναφορικά με τον τομέα του πολιτισμού, οι διμερείς σχέσεις Ελλάδας και Κίνας διακατέχονται από αμοιβαίο σεβασμό και θαυμασμό, καθώς είναι κατανοητό ότι και οι δύο αρχαίοι λαοί πλουτίζουν πολιτισμικά ο ένας από την κουλτούρα του άλλου. Στον επενδυτικό τομέα, μεταξύ άλλων πρωταγωνιστεί η COSCO στο λιμάνι του Πειραιά, όπου ακόμα κι εκεί υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης και περαιτέρω ανάπτυξης

του λιμανιού και της τοπικής κοινωνίας. Ωστόσο, ρίχνοντας μια ματιά στο εμπορικό ισοζύγιο βλέπουμε ότι γέρνει κατά πολύ υπέρ της Κίνας, πράγμα που δείχνει ακόμα ένα ζήτημα που χρήζει βελτίωσης. Μια πρόταση θα ήταν τα πρωτόκολλα εξαγωγής σε προϊόντα που δεν έχουν ακόμα τεθεί, τα οποία θα πρέπει να δημιουργηθούν για την περαιτέρω διευκόλυνση του εμπορίου στον αγροτικό και κτηνοτροφικό τομέα. Πιο συγκεκριμένα, παρατηρείται ότι η εύρεση τρόπων προώθησης των ελληνικών προϊόντων, ειδικά στον πυλώνα των διατροφικών συνηθειών και των ευεργετικών ιδιοτήτων των ελληνικών προϊόντων, με λαμπρό παράδειγμα την περίπτωση του ελαιόλαδου, είναι αναγκαία, καθώς και η εκπαίδευση των Κινέζων στο να εντάξουν τα ελληνικά αγαθά στις διατροφικές τους συνήθειες. Ο ανταγωνισμός, ειδικά σε σχέση με τις υπόλοιπες μεσογειακές χώρες, είναι μεγάλος, καθώς οι κυβερνητικές πρωτοβουλίες αυτών των χωρών βελτιώνουν συνεχώς τους μηχανισμούς μεγιστοποίησης των εξαγωγών τους. Ένα άλλο μεγάλο στοίχημα της Ελλάδας είναι ο τουρισμός. Εάν η στόχευση προσανα-

H αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Ελλάδας από δύο εκ των μεγαλύτερων κινεζικών οίκων αξιολόγησης θα συμβάλει στην προσέλκυση επενδύσεων από την Κίνα.

τολίζεται στην οικοδόμηση κατάλληλων υποδομών μεγαλύτερου αριθμού επισκεπτών και στην ενημέρωση και προώθηση περιοχών οι οποίες δεν έχουν αναπτυχθεί τουριστικά, αλλά διαθέτουν τουριστικό ενδιαφέρον, τότε με την ελληνική φιλοξενία θα καλλιεργηθεί ένα ωφέλιμο αίσθημα εξοικείωσης στους Κινέζους επισκέπτες. Επισημαίνεται, δε, ότι η Κίνα έχει την ταχύτερα αναπτυσσόμενη μεσοαστική τάξη και ότι η περίοδος των διακοπών της Κίνας μπορεί να αυξήσει την τουριστική σεζόν της Ελλάδας. Άλλωστε και με την επίσκεψη του πρωθυπουργού στην Κίνα υπογράφηκε συμφωνία νέων πτήσεων Ελλάδας - Κίνας και σε περιοχές εκτός του Πεκίνου. Σημαντική επίσης είναι η αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Ελλάδας από δύο εκ των μεγαλύτερων κινεζικών οίκων αξιολόγησης, η οποία πιστεύουμε ότι θα συμβάλει στην προσέλκυση επενδύσεων από την Κίνα, καθώς και χρηματοδοτικών εργαλείων για ελληνικές επιχειρήσεις. Όπως υπογράμμισε και ο πρωθυπουργός κ. Κυριάκος Μητσοτάκης, από την επίσκεψη του προέδρου Σι στην Ελλάδα το 2019 έχουν γίνει πολλά βήματα μπροστά, έχουν βελτιωθεί οι σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Κίνας, αλλά πάντα υπάρχει περιθώριο εξέλιξης των διμερών σχέσεων και σε άλλους τομείς. Το τελευταίο ήδη βλέπουμε να συμβαίνει στη ναυτιλία και στον τουρισμό. Παρ’ όλα αυτά, για την υλοποίηση των στρατηγικών ανάπτυξης και ευημερίας των χωρών, καθοριστική παράμετρος είναι η διατήρηση της διεθνούς ειρήνης, στην οποία η Κίνα μπορεί να συμβάλει χαρακτηριστικά. Κλείνοντας, υπάρχει η αισιοδοξία ότι με τις κινήσεις των τελευταίων ετών η Ελλάδα μπορεί να είναι ο ισορροπιστής μεταξύ Ευρώπης και Κίνας, καθώς και να καταστεί ρυθμιστής στις προκλήσεις που προκύπτουν. Το Ελληνοκινεζικό Επιμελητήριο, με την τεχνογνωσία και το δίκτυό του, στηρίζει τις ελληνικές επιχειρήσεις και λειτουργεί ως αρωγός για τη διευκόλυνση του εμπορίου και των επενδύσεων επιχειρήσεων μεταξύ των δύο εθνών.

ΑΡΘΡΟ ●

Ελληνοϊταλική πυξίδα ανάπτυξης και ενεργειακής αναβάθμισης Η συνεχής διεύρυνση της οικονομικής και εμπορικής συνεργασίας μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας αποτελεί εδώ και 60 χρόνια το πρωταρχικό μέλημα του Ελληνο-Ιταλικού Επιμελητηρίου Αθήνας, με στόχο τη διευκόλυνση της υλοποίησης επενδύσεων από τις επιχειρήσεις των δύο χωρών

Η Cav. Ιωάννης Τσαμίχας Πρόεδρος του Ελληνο-Ιταλικού Επιμελητηρίου Αθήνας

καλή πορεία των ελληνικών εξαγωγών συνεχίζεται και το 2023, με τους αισιόδοξους να κάνουν λόγο για ισοφάριση, ακόμα και υπέρβαση του ιστορικού ρεκόρ εξωστρέφειας του 2022. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Πανελλήνιου Συνδέσμου Εξαγωγέων, η επιδείνωση των συνθηκών στην παγκόσμια οικονομία ήταν αδύνατο να μην επηρεάσει τις ελληνικές εξαγωγές, οι οποίες ωστόσο επέδειξαν ανθεκτικότητα. Το πρώτο επτάμηνο του 2023 σημειώθηκε αυξητική τάση κατά 4,3% (χωρίς να συνυπολογίζονται τα πετρελαιοειδή), με τις εξαγωγές των κατηγοριών λάδια (+37,8%) και ποτά - καπνός (+19,5%) να σημειώνουν σημαντική άνοδο. Όπως φαίνεται, σημαντική ώθηση προσφέρουν οι πρωτοβουλίες που έχει αναλάβει η πολιτεία προκειμένου να διευκολύνει τις ελληνικές επιχειρήσεις, οι οποίες έχουν στραφεί προς τις διεθνείς αγορές, συνειδητοποιώντας τη σημασία της εξωστρέφειας για τη βιωσιμότητά τους. Ο Πανελλήνιος Σύνδεσμος Εξαγωγέων έχει αναγνωρίσει την αλλαγή πολιτικής, τονίζοντας ότι είναι κρίσιμο να συνεχισθεί η στήριξη της εξωστρέφειας της ελληνικής οικονομίας με την ίδια ένταση και τα επόμενα χρόνια, για να διατηρηθεί η καλή πορεία της εγχώριας παραγωγής. Η Ιταλία, ο σημαντικότερος διαχρονικά οικονομικός εταίρος της Ελλάδας, αποτέλεσε την κορυφαία αγορά για τις ελληνικές εξαγωγές και το 2022, γεγονός που δεν αναμένεται να αλλάξει το 2023. Το Ελληνο-Ιταλικό Επιμελητήριο Αθήνας αποτελεί βασικό συνεργάτη των ιταλικών επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στην ελληνική αγορά και των ελληνικών επιχειρήσεων αντίστοι-

χα στην Ιταλία. Με παρουσία σε 50 χώρες σε όλο τον κόσμο μέσω της Ένωσης Ιταλικών Εμπορικών Επιμελητηρίων και περισσότερα από 1.000 μέλη, το Ελληνο-Ιταλικό Επιμελητήριο Αθήνας εργάζεται για τη διεύρυνση της οικονομικής και εμπορικής συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών τα 60 τελευταία χρόνια, διευκολύνοντας την υλοποίηση επενδύσεων σε αμφότερες.

Η Ιταλία αποτέλεσε την κορυφαία αγορά για τις ελληνικές εξαγωγές και το 2022, γεγονός που δεν αναμένεται να αλλάξει το 2023.

Νέες πρωτοβουλίες Πρόσφατα, μάλιστα, το Ελληνο-ιταλικό Επιμελητήριο Αθήνας υπέγραψε Πρωτόκολλο Συνεργασίας με την Ένωση Βιομηχάνων Νάπολης, το οποίο προβλέπει πως οι δύο φορείς θα ενώσουν τις δυνάμεις τους και από κοινού θα εργάζονται για την περαιτέρω σύσφιγξη των οικονομικών σχέσεων. Για την υλοποίηση του Πρωτοκόλλου Συνεργασίας, το Ελληνο-Ιταλικό Επιμελητήριο Αθήνας και η Ένωση Βιομηχάνων Νάπολης συμφώνησαν να δημιουργήσουν ένα γραφείο Αντένα για τις εταιρείες-μέλη και τους συμβούλους του Ελληνο-Ιταλικού Επιμελητηρίου Αθήνας. Το γραφείο αυτό αναμένεται να αποτελέσει σημείο αναφοράς στη Νότια Ιταλία και να λειτουργήσει ως ενημερωτικός κόμβος για τις επενδυτικές ευκαιρίες της ελληνικής αγοράς. Παράλληλα, συνεχίζεται το επιτυχημένο και διεθνώς αναγνωρισμένο πρόγραμμα «Εξάγουμε περισσότερη Ελλάδα σε 85 Διμερή Ιταλικά Επιμελητήρια σε 65 χώρες». Από το 2011, οπόταν το Ελληνο-Ιταλικό Επιμελητήριο Αθήνας ανέλαβε την υλοποίηση αυτής της πρωτοβουλίας, προωθώντας προϊόντα «Made in Greece», η εξωστρέφεια

της ελληνικής επιχειρηματικότητας ενισχύθηκε περαιτέρω. Ο τομέας της ενέργειας Σημαντικοί ιταλικοί όμιλοι από όλο το εύρος της οικονομίας δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα, με τον τομέα της ενέργειας να συγκεντρώνει το μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Ιταλικοί όμιλοι, όπως οι Edison, Enel Green Power, Italgas, δραστηριοποιούνται περισσότερο από δέκα χρόνια στην ελληνική αγορά και φαίνεται ότι τα σχέδιά τους περιλαμβάνουν νέες επενδύσεις στην πράσινη ενέργεια, τις ΑΠΕ, π.χ. χερσαία και ιδιαίτερα υπεράκτια αιολικά πάρκα, φωτοβολταϊκά πάρκα, και στο φυσικό αέριο. Η Edison μαζί με τη ΔΕΠΑ εργάζονται για την προώθηση του αγωγού EastMed, με την Edison να τονίζει ότι το έργο εντάσσεται στη στρατηγική βιώσιμης ανάπτυξής της στο πλαίσιο και της ενεργειακής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Άλλωστε και η ιταλική κυβέρνηση έχει εκφράσει ανοιχτά τη στήριξή της στην κατασκευή του EastMed, ενώ οι ιταλικοί όμιλοι Renco SpA και Sicilsaldo - Nuova Ghizzoni έχουν επίσης εκφράσει ενδιαφέρον για συμμετοχή στην κατασκευή του διασυνδετήριου αγωγού EastMed. Με τις ελληνοϊταλικές σχέσεις να ενισχύονται σημαντικά και ιδίως στον τομέα της ενέργειας, η Ελλάδα βρίσκεται μπροστά σε μία μοναδική ευκαιρία να αναδειχθεί σε ενεργειακό κόμβο στην Ανατολική Μεσόγειο, καταλύτης αφενός για την απεξάρτηση από το ρωσικό αέριο αφετέρου για την επίτευξη του στόχου net zero της Ε.Ε. έως το 2050, συμβάλλοντας καθοριστικά στην ενεργειακή ασφάλεια και συνεπώς στην απρόσκοπτη κατά το δυνατόν οικονομική ανάπτυξη.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

117

Σύντομα αναμένονται εξελίξεις σε έναν αναπτυξιακό πυλώνα στον οποίο εμπλέκονται Υπερταμείο, κυβέρνηση, κοινωνικοί φορείς, αλλά και ιδιώτες Της Βάσως Βεγίρη vvegiri@naftemporiki.gr

ε «μήλον της Έριδος» εξελίσσεται για μία ακόμη φορά το θέμα της ανάπλασης της ΔΕΘ, καθώς επί ένα ολόκληρο έτος υπάρχει «σιγή ασυρμάτου» από πλευράς Υπερταμείου-κυβέρνησης επί της χρηματοδοτικής πρότασης του έργου. Ήταν αρχές Νοεμβρίου του 2022 όταν ο εθνικός εκθεσιακός φορέας (ΔΕΘ-Helexpo Α.Ε.) υπέβαλε στο Υπερταμείο τη χρηματοοικονομική μελέτη που είχε αναθέσει σε γνωστή εταιρεία μελετών. Βάσει αυτής, ο προϋπολογισμός του έργου, μετά τις διεθνείς ανατιμήσεις που επέφερε ο πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας, ανέρχεται πλέον στο επίπεδο των 300 εκατ. ευρώ, από τα οποία το ελληνικό Δημόσιο καλείται να εισφέρει τα 125 εκατ., άλλα 50-75 πρέπει να αντλήσει η ΔΕΘHelexpo μέσω δανεισμού και τα υπόλοιπα προβλέπεται να προέλθουν από ιδιώτες. Το θέμα έχει κολλήσει πλέον σήμερα στο κομμάτι της εισφοράς του Δημοσίου, καθώς, λόγω έλλειψης μελετητικής ωριμότητας, το έργο δεν μπορεί να τύχει χρηματοδότησης από το Ταμείο Ανάκαμψης, ενώ παράλληλα είναι πλέον ξεκάθαρο ότι δεν υπάρχει πρόθεση χρηματοδότησής του ούτε από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων. Ήταν χαρακτηριστική, εξάλλου, η απόλυτη σιγή για το θέμα στην πρόσφατη ΔΕΘ του Σεπτεμβρίου από πλευράς του πρωθυπουργού και του κυβερνητικού επιτελείου. Δημοσιογραφικές πληροφορίες φέρουν το Υπερταμείο να προβαίνει σε ανακοινώσεις εντός του Νοεμβρίου, κυβερνητικά στελέχη στο ίδιο μήκος κύματος δηλώνουν ότι το θέμα βρίσκεται στο στάδιο των τελικών αποφάσεων, την ίδια ώρα που ιδιώτες -λ.χ. μεγάλοι developers που ενδιαφέρονται να συμμετάσχουν στο έργο- καλούν τους Θεσσαλονικείς

118

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

'ΜΉΛΟΝ ΤΗΣ ΈΡΙΔΟΣ'

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ●

να οραματιστούν έξυπνα το συγκεκριμένο project και διεκδικούν να αναλάβουν και το μάνατζμεντ των εκθεσιακών δραστηριοτήτων, δηλαδή επί της ουσίας ζητείται η ιδιωτικοποίηση. Στο τραπέζι και στρατηγική συνεργασία Επ’ αυτού, λοιπόν, αναμένεται με μεγάλο ενδιαφέρον τι θα προκριθεί από την κυβέρνηση, ενώ απορίες εγείρονται επίσης για το αν θα αναζητηθεί σε ένα πλαίσιο ιδιωτικοποίησης στρατηγική συνεργασία με μεγάλο εκθεσιακό φορέα από το εξωτερικό, που εκ των πραγμάτων γνωρίζει την εκθεσιακή αγορά και

διαθέτει πολύ καλύτερη τεχνογνωσία από κάθε τρίτο, εάν και εφόσον το θέμα οδεύει προς ιδιωτικοποίηση. Η ιδιωτικοποίηση εκ των πραγμάτων δεν θα πρέπει να έχει ως πυρήνα μόνο το όποιο κομμάτι real estate του εγχειρήματος, αλλά το εκθεσιακό μέλλον της πόλης. Οι θέσεις των πολιτικών φορέων Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί ότι τόσο ο περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας, Απόστολος Τζιτζικώστας, όσο και ο απερχόμενος δήμαρχος Θεσσαλονίκης, Κωνσταντίνος Ζέρβας, έχουν ταχθεί κατά της προοπτικής ιδιωτικοποίησης της ΔΕΘ και ζητούν την τήρηση

Η ΑΝΆΠΛΑΣΗ ΤΗΣ ΔΕΘ

του project με τη μορφή του ΣΔΙΤ που είχε συμφωνηθεί και προαναγγελθεί. Στον αντίποδα, τα «νερά» έρχεται να ταράξει, επίσης, η πρόταση του προσφάτως εκλεγέντος νέου δημάρχου Θεσσαλονίκης, Στέλιου Αγγελούδη, ο οποίος προτείνει την απόδοση στην πόλη των 2/3 του συνολικού οικοπέδου της σημερινής ΔΕΘ για τη δημιουργία Μητροπολιτικού Πάρκου, τη στέγαση σε σύγχρονες εγκαταστάσεις ενός εκθεσιακού κέντρου σε μέρος του οικοπέδου για εκθεσιακά γεγονότα χαμηλής όχλησης και τη δημιουργία της νέας ΔΕΘ, ενός σύγχρονου εκθεσιακού κέντρου στην περιαστική ζώνη

της πόλης, με διασφαλισμένη καλή οδική και συγκοινωνιακή σύνδεση. Γερμανική «επέλαση» στη ΔΕΘ του 2024 Στο μεταξύ, ο εθνικός εκθεσιακός φορέας -του οποίου η διοίκηση σημειωτέον παραμένει σταθερή επί πολλών κυβερνήσεων και έχει καταφέρει με επιτυχία να αντεπεξέλθει σε πολλές δύσκολες συγκυρίες των τελευταίων ετών οδηγώντας τη γενική Έκθεση του Σεπτεμβρίου σε νέους δρόμους διεθνοποίησης, όπως και τις κλαδικές Εκθέσεις- ρίχνει το βάρος του στη ΔΕΘ του 2024, στην οποία Τιμώμενη Χώρα θα είναι

Η ιδιωτικοποίηση, εκ των πραγμάτων, δεν θα πρέπει να έχει ως πυρήνα μόνο το όποιο κομμάτι real estate του εγχειρήματος, αλλά το εκθεσιακό μέλλον της πόλης.

η Γερμανία. Με τη γνωστή οργανωτικότητα που τους διακρίνει, οι Γερμανοί προετοιμάζουν πυρετωδώς την «επέλασή» τους στην 88η ΔΕΘ ήδη από πέρυσι, όταν ανακοινώθηκε η επιλογή της χώρας. Όπως τονίζει ο CEO της ΔΕΘ-HELEXPO, δρ Κυριάκος Ποζρικίδης, υπάρχει μεγάλη κινητοποίηση από τη Γερμανία για τη συμμετοχή της ως Τιμώμενης Χώρας στην 88η ΔΕΘ του 2024. Η Τιμώμενη Χώρα θα παρουσιαστεί με το brand «made in Germany» σε 6.000 τ.μ., στο περίπτερο 13 του Διεθνούς Εκθεσιακού Κέντρου Θεσσαλονίκης. Μάλιστα, έχουν ήδη δρομολογηθεί roadshows παρουσίασης της έκθεσης σε διάφορες γερμανικές πόλεις και σε παραγωγικούς φορείς της μεγαλύτερης οικονομίας της γηραιάς ηπείρου. Έμφαση θα δοθεί στο πλαίσιο της γερμανικής επίτιμης συμμετοχής στη ΔΕΘ του 2024 σε καινοτομίες και τεχνολογίες από τους τομείς των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, της ψηφιοποίησης, της εκπαίδευσης, της έρευνας, της διατροφής και του πολιτισμού. Παράλληλα, η γερμανική συμμετοχή θα πλαισιωθεί από ένα ευρύ πρόγραμμα με θεματικές ημέρες, εκπαιδευτικές εκδηλώσεις, networking events και εταιρικές παρουσιάσεις, όπως επίσης και με ένα πολιτιστικό πρόγραμμα στην πόλη. Όπως τόνισε, επίσης, πρόσφατα ο πρόεδρος του Ελληνογερμανικού Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου, Βασίλειος Γούναρης, από το βήμα επιχειρηματικού δείπνου που διοργάνωσε ο φορέας στη Θεσσαλονίκη, το Ελληνογερμανικό Επιμελητήριο αισιοδοξεί ότι ο ρυθμός των γερμανικών επενδύσεων θα διατηρηθεί ανοδικός με καθοριστικό τον ρόλο της Βόρειας Ελλάδας σε μια τέτοια εξέλιξη και η δυναμική των Γερμανών Επενδυτών όχι μόνο στη Βόρεια Ελλάδα, αλλά γενικότερα σε όλη τη χώρα, θα αναπτυχθεί σε βάθος στο πλαίσιο της 88ης ΔΕΘ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

119