Masalların masalı by Nana Tek

Masalların masalı ve izleyemediğim birkaç film hakkında Aylarca önce bir yayın kurulu toplantısında Seçkin bir filmi izleyip izlemediğimi sordu: Beşir’le vals. İlk defa duyuyordum. Çok normaldi; çünkü filmin yeni olması yanı sıra animasyon türündeydi ve ben hala tezle uğraştığımdan güncelin çok uzağındaydım. Şimdi anımsamadığım birkaç kişi daha filmden bahsetti. Serdar’a sordum. Duymuş ama ilgisini çekmemiş. Araştıracağını söyledi. Bir iki gün sonra filmin fragmanını buldu. Birlikte izledik. Tümüne ilişkin bir fikir vermese de oldukça ilginçti. Filmi bulmaya karar verdik. Tez bitince, günlük yaşama geri dönünce izleyecektim. .. Tez biteli neredeyse beş ay oldu. Ama günlük yaşam benim için hala çok uzaklarda. Ben de Bursa’dan ve Bursa ile ilişkili her şeyden –ne yazık ki- öyle uzaktayım ki… Birkaç günönce biriken maillerimi okurken yayın kurulu toplantı kararlarında Klaket, Dr.Rukiye Çetin SEÇKİN notunu okuyunca Beşir’le Vals’i tekrar anımsadım. Filmi hala bulamamıştım. Oysa Klaket’te yazacağım yazıyı aylar öncesinden- Seçkin ve Serdar’la görüşmemden hemen sonra –planlamıştım: “Beyazperde'de çizgi-animasyon filmlerin sayısı giderek artıyor. Sadece çocuklara yönelik filmler değil, yetişkinleri hedef alan politik-eleştiri içeren filmlerde artık sinema salonlarında yerini alıyor. 2007 yapımı "Persepolis", İran Devrimi ve sonrası yaşananları konu ediniyor. 2008 yapımı Beşirle Vals’te ise İsrailli yönetmen Ari Folman, İsrailin 1982'de Lübnan'ı işgal sırasında Sabra ve Şatilla Filistin mülteci kamplarındaki katliamı konu ediniyor.” Ama olmadı. Uzaklık sadece fiziksel değildi. Beraberinde pek çok şeyi değiştirmiş, zorlaştırmıştı. Ben unuttum. Serdar unutmadı. Erzurum’a gelirken “Masalların Masalı”nı getirdi yanında. “Masalların Masalı Nazım’ın şiirlerinden biri. Bir iki dize ile anımsayalım: ….. su başında durmuşuz, çınarla ben. suda suretimiz çıkıyor, çınarla benim. suyun şavkı vuruyor bize, çınarla bana. …….. Filme dönecek olursak orijinal adı “Skazka skazok” ( Tale of tales) olan film 1979 yapımı bir Yuri Norstein filmi. Rus yazar Lyudmila Petrushevskaya'nın senaryosunu yazdığı filmin çıkış noktası Norstein'ın ikinci dünya savaşı yıllarında geçen çocukluğu ile ilgili bir film yapmak istemesidir. Filmin esas kahramanı Rus ninnilerinin esas figürlerinden biri olan uyumayan çocukları kaptığına inanılan küçük kurt karakteridir. Nazım Hikmet'in dünyaca ünlü “Masalların masalı” şiirinden çok etkilenen Norstein bu şiirden yola çıkarak, savaş yıllarında geçen çocukluk hatıralarını ve savaş yılları hüküm süren açlık, yoksulluk ve kayıpların kurdu bile olgunlaştırıp iyileştirdiği zamanın tüm dramatik öğelerini birleştirerek bu filmi yaratır. Filmin müziklerini Mihail Meyerovich yapmış. Filmin geneline hakim temayı oluşturan 1936 yapımı Polonyalı besteci Jerzy Petersburski'nin bestesi olan tangonun rus versiyonu 'utomlennoe solntse' (soluk-yorgun güneş) anlamını taşıyor. Orijinal tangonun adı To Ostatnia Niedziela (Bu Son Pazar). Rivayete göre toplama kamplarındaki Yahudi tutsaklar gaz odaları ve fırınlara gönderilmeden bir gün önce çalınırmış. Yorgun Güneş, ise savaş öncesi tedirgin bekleyişi ve savaşın bittiği günkü buruk sevinci ifade ediyor. Filmin adı ilk başta "Küçük boz kurt gelecek" olarak tasarlanmış ancak bu şüpheli isim bir anlamda idari sansüre uğradığından değiştirilerek Nazım’ın şiirinin adı filmin de adı olmuş. 1980 Kanada Animasyon Filmleri Birincilik Ödülü, 1980 Fransa Kısa Film Jüri Özel Ödülü, 1984 Los Angeles Animasyon Olimpiyatları “Tüm Zamanların En İyi Canlandırma Filmi