º·¤ÇÒÁ¾ÔàÈɹ‹ÒÃÙŒ
12/2555
การบริหารหนี้สาธารณะของญี่ปุ่น ณัฐพล สุภาดุลย์ สานักนโยบายการคลัง สานักงานเศรษฐกิจการคลัง
ในปัจจุบันจะพบว่าสถานการณ์หนี้สาธารณะของญี่ปุ่นมีสัดส่วนต่อ GDP สูงถึงร้อยละ 2061 ซึ่งสูงเป็นอันดับ 2 ของโลก และสูงกว่าระดับหนี้สาธารณะในกลุ่มประเทศยุโรปที่มีปัญหาการคลัง (Portugal, Italy, Ireland, Greece: PIIGS) อย่างไรก็ตามญี่ปุ่นยังไม่ประสบวิกฤตการณ์ทางการคลังเหมือนกับประเทศ PIIGS ดังนั้นระบบและวิธีการบริหารหนี้สาธารณะญี่ปุ่นจึงเป็นประเด็นที่ควรให้ความสนใจ โดยบทความนี้จะมี เนื้อหาหลัก 2 ส่วน คือ ความรู้ทั่วไปของพันธบัตรญี่ปุ่น และส่วนที่สอง คือ แนวทางการไถ่ถอนหนี้สาธารณะ พันธบัตรรัฐบาลญี่ปุ่นสามารถแบ่งออกเป็น 2 ส่วนหลักๆ คือ General Bonds และ The Fiscal Investment and Loan Program Bonds (FILP Bonds) โดย General Bonds เป็นพันธบัตร ที่นับรวมเป็นหนี้สาธารณะเท่านั้น สาหรับ FILP มีหน้าที่หลักเป็นแหล่งเงินแก่โครงการสาธารณะประโยชน์ ซึ่งการไถ่ถอนพันธบัตรประเภทนี้ จะมาจากการชดใช้ทั้งเงินต้นและดอกเบี้ยจากผู้กู้ยืม จึงไม่ถูกจากัดความว่า เป็นหนี้สาธารณะของภาครัฐ ส่วน General Bonds สามารถแบ่งออกเป็นพันธบัตรย่อยได้ 3 ประเภท คือ (1) New Financial Resource: พันธบัตรดังกล่าว ประกอบด้วย Construction Bonds (เพื่อบริหารรายจ่าย ลงทุน) และ Special Deficit-financing Bonds (เพื่อบริหารรายจ่ายประจา) (2) Reconstruction Bonds: เพื่อบริหารรายจ่ายฟื้นฟูประเทศจากภัยพิบัติจากคลื่น สึนามิปี 2554 และ (3) Refunding Bonds: เพื่อใช้คืน ในส่วนที่พันธบัตรรัฐบาลทั้งหลายครบกาหนด การไถ่ถอนพันธบัตรรัฐบาลทั้งหมดของ General Bond จะทาผ่านกองทุนเพื่อการบริหาร พันธบัตรรัฐบาล (Government Debt Consolidation Fund : GDCF) โดยมีกฎเกณฑ์ที่ชัดเจนเรื่องกาหนด ระยะเวลาในการไถ่ถอนพันธบัตรที่จะต้องไถ่ถอนให้เสร็จสิ้นภายใน 60 ปี และแหล่งเงินที่ใช้ในการไถ่ถอน จะมาจาก 2 ส่วน ส่วนแรกเป็นเงินจากกองทุน GDCF และส่วนที่สองเป็นเงินจากการออก Refunding Bonds ซึ่งมีกฎหมายกาหนดให้รัฐบาลญี่ปุ่นจะต้องนาส่งเงินเข้ากองทุน GDCF ร้อยละ 1.6 ของมูลค่าพันธบัตร คงเหลือตอนต้นปีงบประมาณ หรือประมาณ 1/60 ยกเว้นในส่วนของ Reconstruction Bonds รัฐบาลญี่ปุ่น ได้กาหนดระยะเวลาในการชาระคืนทั้งจานวนภายในปีงปบระมาณ 2580 โดยมีแหล่งเงินเพิ่มจากการขึ้นอัตรา ภาษีเงินได้ (Special Tax for Reconstruction) จากแนวทางข้างต้น สรุปได้ว่ารัฐบาลญี่ปุ่นมีกลไกการไถ่ถอนพันธบัตรที่ชัดเจน โปร่งใส และ มี วิ นั ย ในการบริ ห ารหนี้ ส าธารณะ ซึ่ ง เป็ น แบบอย่ า งแนวทางที่ ดี ส าหรั บ การบริ ห ารหนี้ ส าธารณะของ ประเทศไทย เช่น การจัดสรรงบประมาณที่ชัดเจนในการชาระคืนพันธบัตร กรอบระยะเวลาที่ต้องไถ่ถอน พันธบัตร อัตราตายตัวในการชาระคืนต้นเงินกู้หรือไถ่ถอนพันธบัตร เป็นต้น โดยรูปแบบหนึ่งของการจัดสรร งบประมาณที่เป็ น รูป ธรรมในการไถ่ถอนพันธบัตร เช่น การจัดตั้งกองทุน เพื่อการไถ่ถอนพันธบัตรรัฐบาล เป็นต้น โดยแนวทางสาคัญที่ประเทศไทยอาจนามาปรับใช้ ในการปฏิบัติการเบื้องต้นอาจกาหนดเป็นกรอบ การดาเนินการบริหารหนี้สาธารณะของประเทศ โดยกาหนดระยะเวลาและวิธีการชาระหนี้ที่ชัดเจนลงใน กฎหมายเพื่อสร้างวินัยการคลังในการบริหารหนี้สาธารณะและสร้างความยั่งยืนทางการคลังของประเทศต่อไป ข้ อมูลมาจาก Central Intelligence Agency (CIA): 2554
1