Gaz 51

¹ 1 (51) 2012

1

¹1 (51) 2012 ð³ê

2

¹ 1 (51) 2012

ЯК СВЯТИЙ МИКОЛАЙ 17.11. Çàïðîøåííÿ äî ñï³âïðàö³

ßê Ñâÿòèé Ìèêîëàé ʳðîâîãðàäùèíîþ ìàíäðóâàâ ........................2 "Ðîäèííà ñêðèíüêà" .... 27 Ïåðåìîãà Âîñêðåñ³ííÿ.....................6 ³ä÷èíåí³ äâåð³ ..............7 Конспект уроку

Ïðàâîïèñ ÷àñòêè íå ç 䳺ñëîâàìè ..............8 Òîëåðàíòí³ñòü ³ íàö³îíàëüí³ ö³ííîñò³ ......................... 10 Äíåâíèê êëàññíîãî ðóêîâîäèòåëÿ. Íàáëþäåíèÿ âíèìàòåëüíîé ó÷èòåëüíèöû ....... 15 Âèõîâàòè æ³íêó: ñòàòü ìຠçíà÷åííÿ .... 12 Основи Православ’я

Äîðîãà ç ïåêëà. ²ñòîð³ÿ ñâÿòêóâàííÿ Ïàñõè .............................. 18 ѳì çàïèòàíü ïðî ïåðøó ñïîâ³äü .... 20 Світ Біблії

Íàã³ òà ãîë³ ................... 22 Íåñåííÿ Õðåñòà .......... 24 Ïåðåìîãà ó "Ïåðåìîç³" ................. 26

 îô³ñ³ òîâàðèñòâà «Ïðàâîñëàâíà ïðîñâ³òà» ïðîëóíàâ òåëåôîííèé äçâîíèê ³ ïðèºìíèé ÷îëîâ³÷èé ãîëîñ ïðîìîâèâ: – À âè íå çàáóëè, ùî íàáëèæàºòüñÿ ÷óäîâå ³ óëþáëåíå âñ³ìà ä³òüìè ñâÿòî, – Äåíü Ñâÿòîãî Ìèêîëàÿ? ×è ãîòóºòåñü âè äî íüîãî?

– ͳ, íå çàáóëè, – â³äïîâ³ëè ó «Ïðàâîñëàâí³é ïðîñâ³ò³», – âæå ó ìàãàçèí³ «Êàíöòîâàðè» ïðèâàòíîãî ï³äïðèºìöÿ Êàë³÷ ²ííè Ìèêîëà¿âíè çà àäðåñîþ âóëèöÿ Øåâ÷åíêà, 25 ñòî¿òü íîâîð³÷íà ÿëèíêà, à íà í³é çàì³ñòü ³ãðàøîê – ôîòîãðàô³¿ ä³òåé ç ìàëîçàáåçïå÷åíèõ ðîäèí. Òóò ðîçïî÷àëàñÿ àêö³ÿ «Ç äîëîíüêè â äîëîíüêó». Ïðèõîäÿòü

äîáð³ ëþäè, âèáèðàþòü íà ôîòîãðàô³¿ äèòèíó ³ äëÿ íå¿ òóò æå êóïóþòü ì’ÿêó ³ãðàøêó çà 15 ãðí. ²ãðàøêó òà ôîòîãðàô³þ çàëèøàþòü ó ïðîäàâöÿ ìàãàçèíó äî Äíÿ Ñâÿòîãî Ìèêîëàÿ. Ó äåíü ñâÿòà ñï³âðîá³òíèêè «Ïðàâîñëàâíî¿ ïðîñâ³òè» â³çüìóòü ïàêåòèêè ç ôîòîãðàô³ÿìè òà ³ãðàøêàìè ³ â³äïîâ³äíî ôîòîãðàô³ÿì âðó÷àòü ³ãðàøêè ¿õ íîâèì âëàñíèêàì. Àêö³þ ïðîâîäèìî âæå ïðîòÿãîì äåâ’ÿòè ðîê³â, ³ ùå æîäíî¿ ôîòîãðàô³¿ íå çàëèøèëîñÿ áåç ïîäàðóíêó. ªäèíå, ùî íàñ äóæå çàñìó÷óº, – ùî äóæå ìàëî îðãàí³çàö³é, ÿê³ á ï³äõîïèëè öåé ïî÷èí ³ ïðèºäíàëèñÿ äî íàñ.

– Àëå æ âè – «Ïðàâîñëàâíà ïðîñâ³òà», îò ³ ñïðîáóéòå çâåðíóòèñÿ äî ëþäåé ïðàâîñëàâíèõ, – ñêàçàâ ãîëîñ ó òåëåôîí³, – à ÿ ñïðîáóþ äîïîìîãòè âàì.

04.12. Ïî÷èí ó ñâÿòî Ââåäåííÿ â õðàì Ïðåñâÿòî¿ Íàòõíåíí³ ö³ºþ ðîçìîâîþ, ïîïðîñèâøè äîïîìîãè ó Ñâÿòîãî Ìèêîëàÿ, «Ïðîñâ³òÿíè» çâåðíóëèñÿ äî ºïèñêîïà ʳðîâîãðàäñüêîãî òà Íîâîìèðãîðîäñüêîãî ²îàñàôà. ijçíàâøèñü, ó ÷îìó ñïðàâà, â³í ï³äòðèìàâ ³äåþ ñï³ëüíîãî ïðîâåäåííÿ àêö³¿ ³ áëàãîñëîâèâ ïðîâåñòè ¿¿ ó ïðàâîñëàâíèõ õðàìàõ ì³ñòà. Ïðî÷óâ ïðî öþ ö³êàâó ñïðàâó ³ ªïèñêîï Îëåêñàíäð³éñüêèé òà Ñâ³òëîâîäñüêèé Àíòîí³é ³ òàêîæ áëàãîñëîâèâ ïðèºäíàòèñÿ äî íå¿ ñâÿùåíèê³â òà ïàðàô³ÿí ê³ëüêîõ õðàì³â Îëåêñàíäð³éñüêî¿ ºïàðõ³¿. Ç áëàãîñëîâåííÿ ºïèñêîïà ²îàñàôà òà ºïèñêîïà

Àíòîí³ÿ âèð³øèëè ïðîâåñòè ïåðøó ÷àñòèíó àêö³¿ – ïðèäáàííÿ ³ãðàøîê – ó ñâÿòî Ââåäåííÿ â õðàì Ïðåñâÿòî¿ Áîãîðîäèö³ ï³ñëÿ ˳òóð㳿, à äðóãó ÷àñòèíó – ïåðåäà÷ó ³ãðàøîê ä³òÿì – íà Äåíü Ñâÿòîãî Ìèêîëàÿ. Îòæå, äî çàãàëüíîì³ñüêî¿ àêö³¿, ÿêà ïðîõîäèëà ó ìàãàçèí³ «Êàíöòîâàðè», äîëó÷èëèñÿ ³ ïðîâîäèëè ó ñâÿòî Ââåäåííÿ â õðàì Ïðåñâÿòî¿ Áîãîðîäèö³:  ʳðîâîãðàäñüê³é ºïàðõ³¿: – â Êàôåäðàëüíîìó ñîáîð³ гçäâà Ïðåñâÿòî¿ Áîãîðîäèö³ – äëÿ ä³òåé øêîëè-³íòåðíàòó;

3

¹ 1 (51) 2012

КiРОВОГРАДЩИНОЮ МАНДРУВАВ 16.12. Ïåðø³ ñâÿòêîâ³ ãîñòèíè Íà æàëü, Äåíü Ñâÿòîãî Ìèêîëàÿ – ò³ëüêè îäèí äåíü, à âñòèãíóòè òðåáà äî ä³òåé ç ð³çíèõ ðåã³îí³â ʳðîâîãðàäùèíè. Òîìó â³òàòè ä³òåé ç³ ñâÿòîì ïî÷àëè ùå 16 ãðóäíÿ. Ñàìå â öåé äåíü «Ïðîñâ³òÿíñüêèé» ÏÀÇèê ïîêîòèâñÿ äî Áîáðèíåöüêîãî ñïåö³íòåðíàòó. Ñâÿòèé Ìèêîëàé òà «Ïðîñâ³òÿíè» ïîñï³øàëè äî Áîáðèíåöüê¿ øêîëè-³íòåðíàòó. Àäæå òàì íà íàñ âæå ÷åêàâ áëàãî÷èííèé Áîáðèíåöüêîãî áëàãî÷èííÿ ïðîòðåé Âîëîäèìèð ×óòîðà ç ìàëåíüêèìè àðòèñòàìè – ó÷íÿìè ì³ñöåâî¿ ìóçè÷íî¿ øêîëè. Áîáðèí÷àíè ç ðàä³ñòþ çóñòð³ëè ãîñòåé. Ç ïðèâ³òàëüíèì ñëîâîì òà äîáðèìè ïîáàæàííÿìè äî â ñ ³ õ çâåðíóëàñÿ âèêîíàâ÷èé äèðåêòîð «Ïðàâîñëàâíî¿ ïðîñâ³òè» Àíòîí³íà Ïàâëîâñüêà. Îòåöü Âîëîäèìèð ðîçïîâ³â ñëóõà÷àì ïðî æèòòÿ òà ÷óäåñà ñâÿòîãî Ìèêîëàÿ, ä³òè ïîäèâèëèñü êîíöåðò þíèõ àìàòîð³â, à ïîò³ì îòðèìàëè ñîëîäê³ ïîäàðóíêè â³ä îòöÿ Âîëîäèìèðà òà «Ïðàâîñëàâíî¿ ïðîñâ³òè».

Áîãîðîäèö³

– â Ñïàñî-Ïðåîáðàæåíñüêîìó ñîáîð³ – äëÿ ä³òåé-³íâàë³ä³â îðãàí³çàö³¿ «Ñåðöå ìàòåð³»; – â õðàì³ Ïîêðîâà Ïðåñâÿòî¿ Áîãîðîäèö³ – äëÿ ä³òåé ïî÷àòêîâî¿ øêîëè ñïåöøêîëè ¹2.  Îëåêñàíäð³ñüê³é ºïàðõ³¿: – â Êàôåäðàëüíîìó ñîáîð³ – äëÿ ä³òåé, ïîçáàâëåíèõ áàòüê³âñüêîãî ï³êëóâàííÿ; – â õðàì³ ³êîíè Áîæî¿ Ìàòåð³ «Çíàìåííÿ» ñ. Çíàì’ÿíêà – äëÿ ä³òåé-³íâàë³ä³â äèòÿ÷îãî áóäèíêó ñ. Ïàíòà¿âêà; – â õðàì³ Ìèêîëàÿ ×óäîòâîðöÿ ñ. Êàçàðíÿ Çíàì’ÿíñüêîãî ðàéîíó – äëÿ ä³òåé-³íâàë³ä³â äèòñàäêà «Äåëüô³í÷èê» Ê³ðîâîãðàäà; – â õðàì³ Ìèêîëàÿ ×óäîòâîðöÿ ñ. Òðåï³âêà Çíàì’ÿíñüêîãî ðàéîíó – äëÿ ä³òåé, ïîçáàâëåíèõ áàòüê³âñüêîãî ï³êëóâàííÿ ïðèòóëêó «Íàä³ÿ».

17.12. Ñåðöå ìàòåði Ïàðàô³ÿíè Ñïàñî-Ïðåîáðàæåíñüêîãî ñîáîðó ïðîâîäèëè àêö³þ «Ç äîëîíüêè â äîëîíüêó» íà êîðèñòü ñâî¿õ äàâí³õ äðóç³â – ä³òåé³íâàë³ä³â ãðîìàäñüêî¿ îðãàí³çàö³¿ «Ñåðöå ìàòåð³». Äëÿ íèõ áóëî ïðèäáàíî 53 ³ãðàøêè òà ç³áðàíî 2000 ãðí. áëàãîä³éíèõ âíåñê³â.

17 ãðóäíÿ, íàïåðåäîäí³ ñâÿòà, íàñòîÿòåëü õðàìó îòåöü Ïåòðî Ñèäîðà çàïðîñèâ ä³òåé ó íåä³ëüíó øêîëó, àäæå ä³òè ö³º¿ îðãàí³çàö³¿ òóò – ÷àñò³ ãîñò³. Ðàçîì ç âèêîíàâ÷èì äèðåêòîðîì òîâàðèñòâà «Ïðàâîñëàâíà ïðîñâ³òà» Àíòîí³íîþ Ïàâëîâñüêîþ êë³ðèêè òà ïàðàô³ÿíè õðàìó ïðèâ³òàëè ä³òåé òà ¿õ áàòüê³â ç³ ñâÿòîì, îòåöü Ïåòðî Ñèäîðà òà îòåöü Ñåðã³é Òêà÷åíêî âðó÷èëè ä³òÿì ïîäàðóíêè, à ²ðèíà Ìàò³ñ ïðèãîñòèëà ¿õ â³ä «Ïðàâîñëàâíî¿ ïðîñâ³òè» ñîëîäêèìè ïîäàðóíêàìè.

18.12. Íåä³ëüíà øêîëà À 18 ãðóäíÿ Ñâÿòèé Ìèêîëàé çíîâó çàâ³òàâ äî íåä³ëüíî¿ øêîëè ïðè Ñïàñî-Ïðåîáðàæåíñüêîìó ñîáîð³. Ñüîãîäí³ íà çóñòð³÷ ç íèì ïðèéøëè ñëóõà÷³ íåä³ëüíî¿ øêîëè ç³ ñâî¿ìè áàòüêàìè, ùîá âøàíóâàòè ñâîãî íàéóëþáëåí³øîãî ñâÿòîãî. dz ñâÿòîì ä³òåé ïðèâ³òàëè íàñòîÿòåëü Ñïàñî-Ïðåîáðàæåíñüêîãî ñîáîðó ïðîòðåé Ïåòðî Ñèäîðà, ñâÿùåíèê Ñåðã³é Òêà÷åíêî òà âèêîíàâ÷èé äèðåêòîð òîâàðèñòâà "Ïðàâîñëàâíà ïðîñâ³òà" Àíòîí³íà Ïàâëîâñüêà. ijòè ç ðàä³-

ñòþ ñï³âàëè ï³ñí³ òà ðîçïîâ³äàëè â³ðø³, ÿê³ ï³äãîòóâàëè äî ñâÿòà ç³ ñâî¿ìè êåð³âíèêàìè, äåìîíñòðóâàëè òåìàòè÷íó âèñòàâêó ìàëþíê³â. Âñ³ ïðèñóòí³ îòðèìàëè ñîëîäê³ ïîäàðóíêè â³ä "Ïðàâîñëàâíî¿ ïðîñâ³òè", à òàêîæ â³ä îòöÿ Ïåòðà ³êîíêè Ñâÿòîãî Ìèêîëàÿ ×óäîòâîðöÿ.

19.12. Ñâÿòèé Ìèêîëàé ó îáëàñíîìó öåíòð³. Øêîëà-³íòåðíàò.

19 ãðóäíÿ Ñâÿòèé Ìèêîëàé ðàçîì ç «Ïðàâîñëàâíîþ ïðîñâ³òîþ» çàâ³òàâ äî çàãàëüíîîñâ³òíüî¿ øêîëè-³íòåðíàòó. Äëÿ ó÷í³â ïî÷àòêîâèõ êëàñ³â öüîãî çàêëàäó ³ãðàøêè áóëè ïðèäáàí³ Êàôåäðàëüíèì ñîáîðîì гçäâà Ïðåñâÿòî¿ Áîãîðîäèö³ òà æèòåëÿìè ì³ñòà ó ìàãàçèí³ «Êàíöòîâàðè». À ùå â³ä ñòóäåíò³â òà âèêëàäà÷³â êîëåäæó ñòàòèñòèêè ìàëþêè îòðèìàëè ïî 2 ìàíäàðèíè, à ïðàö³âíèêè òîâàðèñòâà «Ïðàâîñëàâíà ïðîñâ³òà» ²ðèíà Ìàò³ñ òà Íàòàë³ÿ

ijäêîâñüêà ïðèãîñòèëè âñ³õ ñîëîäêèìè ïîäàðóíêàìè. ijòåé ïðèâ³òàëè ç³ ñâÿòîì äèðåêòîð øêîëè-³íòåðíàòó Ñåðã³é Ñòîð÷àóñ òà âèêîíàâ÷èé äèðåêòîð «Ïðàâîñëàâíî¿ ïðîñâ³òè» Àíòîí³íà Ïàâëîâñüêà.

4

¹ 1 (51) 2012

19.12. Ñâÿòèé Ìèêîëàé ó îáëàñíîìó öåíòð³. Ñïåöøêîëà ¹2 Êë³ðèêè òà ïàðàô³ÿíè õðàìó Ïîêðîâà Ïðåñâÿòî¿ Áîãîðîäèö³ 4 ãðóäíÿ ïðîâîäèëè àêö³þ «Ç äîëîíüêè â äîëîíüêó» íà êîðèñòü ä³òåé ç ìîëîäøèõ êëàñ³â ñïåöøêîëè ¹2 ʳðîâîãðàäà.  õîä³ àêö³¿ áóëî ïðèäáàíî 25 ³ãðàøîê òà ç³áðàíî 1000,00 ãðí áëàãîä³éíèõ âíåñê³â. Òîæ, ï³äõîïèâøè äèÿêîíà õðàìó î. Äèìèòð³ÿ òà ñï³âàê³â êëèðàñíîãî õîðó, à òàêîæ ïðåäñòàâíèê³â «Ïðàâîñëàâíî¿ ïðîñâ³òè», Ñâÿòèé Ìèêîëàé ïîìàíäðóâàâ äî ñïåöøêîëè. ²ç Äíåì Ñâÿòîãî Ìèêîëàÿ âñ³õ ïðèñóòí³õ ïðèâ³òàëè äèÿêîí Äèìèòð³é Øïóäåéêî òà Àíòîí³íà Ïàâëîâñüêà. Õîð Ïîêðîâñüêîãî õðàìó âèêîíàâ äëÿ ä³òåé ï³ñí³ ïðî Ñâÿòîãî Ìèêîëàÿ òà êîëÿäêè. ijòè òàêîæ ï³äãîòóâàëè ïîäàðóíêè ñâî¿ì äàâí³ì äðóçÿì: ãîñòÿì áóëè âðó÷åí³ âèðîáè òà ìàëþíêè, çðîáëåí³ ä³òüìè âëàñíîðó÷. ijòÿì áóëè âðó÷åí³ ì’ÿê³ ³ãðàøêè, à òàêîæ êàíöòîâàðè, ÿê³ áóëè ïðèäáàí³ íà áëàãîä³éí³ âíåñêè ï³ä ÷àñ àêö³¿. Â³ä «Ïðàâîñëàâíî¿ ïðîñâ³òè»

ïñèõîëîãó çàêëàäó áóëè ïðåäàí³ ÄÂÄ äèñêè ³ç çàïèñàìè ìóëüòô³ëüì³â òà ìàòåð³àë³â íà ìîðàëüíî-âèõîâíó òåìàòèêó. Âñ³ ïðèñóòí³ îòðèìàëè â³ä ïðåäñòàâíèê³â «Ïðàâîñëàâíî¿ ïðîñâ³òè» ²ðèíè Ìàò³ñ òà Íàòà볿 ijäêîâñüêî¿ ñîëîäê³ ïîäàðóíêè.

20.12.Ïàíòà¿âêà À îñü ñòóäåíòè ʳðîâîãðàäñüêîãî ñîö³àëüíîãî ³íñòèòóòó "Ïåäàêàäåì³ÿ" âèð³øèëè â³äçíà÷èòè Äåíü Ñâÿòîãî Ìèêîëàÿ òðîõè ïî³íøîìó. Çàçäàëåã³äü ä³çíàâøèñü ó äèòÿ÷îìó áóäèíêó äëÿ ä³òåé ç ðîçóìîâîþ â³äñòàë³ñòþ ³ìåíà âèõîâàíö³â òà ðîçì³ðè ¿õ í³æîê, äî ñâÿòà âèâ'ÿçàëè ìàëþêàì òåïë³ øêàðïåòêè ç â³çåðóíêàìè òà ³ìåíàìè ìàéáóòí³õ âëàñíèê³â. Íà ç³áðàí³ ãðîø³ êóïèëè ôðóêòè ³ ðàçîì ç³ Ñâÿòèì Ìèêîëàºì òà "Ïðàâîñëàâíîþ ïðîñâ³òîþ" çàâ³òàëè äî ìàëå÷³ 20 ãðóäíÿ. Âîíè çàïðîñèëè ç ñîáîþ ³ î. ³êòîðà Êðàâöÿ. Ñòóäåíòè ïîçàãàäóâàëè ä³òÿì çàãàäêè íà çèìîâó òåìàòèêó, ïîñï³âàëè ç íèìè ï³ñí³, ïîâîäèëè õîðîâîäè. À ïîò³ì âðó÷èëè êîæíîìó éîãî ïîäàðóíîê. "Ïðàâîñëàâíà ïðîñâ³òà" ïðèãîñòèëà ä³òåé ëàñîùàìè. Áàòþøêà ïåðåäàâ ìàëå÷³ ïîäàðóíêè, ÿê³ ïðèäáàëè äëÿ íèõ ïàðàô³ÿíè éîãî õðàìó, òà ïîìàçàâ âñ³õ îñâÿ÷åíèì ìàñëîì.

Ñòóäåíòè «Ïåäàêàäå쳿» òàêîæ öüîãî äíÿ çàâ³òàëè äî Çíàì’ÿíñüêî¿ ñïåö³àëüíî¿ øêîëè-³íòåðíàòó. Òóò âîíè ïðîâåëè ç ó÷íÿìè ïî÷àòêîâî¿ øêîëè ñïåêòàêëü-ðàíîê, ÿêèé ï³äãîòóâàëè çàçäàëåã³äü. Áóëè òóò ³ ijä Ìîðîç, ³ Ñí³ãóðîíüêà, ³ ×åðâîíà Øàïî÷êà, ³ Çàé÷èê, ³ ùå áàãàòî ð³çíèõ óëþáëåíèõ äèòÿ÷èõ êàçêîâèõ ãåðî¿â. ϳñëÿ âåñåëîãî ðàíêó ìàëå÷à îòðèìàëà â³ä ñòóäåíò³â ñîëîäê³ ïîäàðóíêè, ÿê³ âîíè ïðèâåçëè ðàçîì ç «Ïðàâîñëàâíîþ ïðîñâ³òîþ», à ó÷íÿì ñåðåäí³õ òà ñòàðøèõ êëàñ³â, ÿê³ íå ïîòðàïèëè íà ñâÿòî, ïîäàðóíêè áóëè ïåðåäàí³ ÷åðåç àäì³í³ñòðàö³þ.

â³òàííÿ ç гçäâÿíèìè òà Íîâîð³÷íèìè ñâÿòàìè òà ðàçîì ç ³íøèìè êë³ðèêàìè âèêîíàëè ÷óäîⳠгçäâÿí³ êîëÿäêè. Â³ä «Ïðàâîñëàâíî¿ ïðîñâ³òè» âñ³õ ïðèâ³òàëà Àíãåë³íà Íåñåí, ÿêà ðîçïîâ³ëà ïðî áëàãîä³éí³ àêö³¿, ÿê³ ïðîâîäèòü «Ïðàâîñëàâíà ïðîñâ³òà», à òàêîæ ïîäÿêóâàëà ïåäàãîã³÷íîìó êîëåêòèâó òà ñòóäåíòàì êîëåäæó çà òå, ùî â á³ëüøîñò³ áëàãîä³éíèõ ïðîåêò³â àêòèâíó ó÷àñòü áåðå ³ êîëåäæ ñòàòèñòèêè.  êîíöåðò³ òàêîæ áðàëè ó÷àñòü ñòóäåíòè êîëåäæó ñòàòèñòèêè, òàíöþâàëüí³ êîëåêòèâè «Êîíâàë³ÿ» òà «Ôîðñàæ», ó÷í³ ã³ìíà糿 ¹9, âèõîâàíö³ ìóçè÷íî¿ øêîëè ¹1 ³ì. Ãåíð³õà Íåéãàóçà òà ìóçè÷íî¿ øêîëè ¹3. ijòè, ÿê³ áðàëè ó÷àñòü ó êîíöåðò³, îòðèìàëè â³ä îðãàí³çàòîð³â ñîëîäê³ ïîäàðóíêè.

20.12. гçäâÿí³ çóñòð³÷³ Íàñï³âàâøèñü òà íàòàíöþâàâøèñü äîñõî÷ó ç³ ñòóäåíòàìè «Ïåäàêàäå쳿», Ñâÿòèé Ìèêîëàé âèð³øèâ òðîõè â³äïî÷èòè ³ çàâ³òàâ äî çàëè Áóäèíêó ïðîôñï³ëîê. Òóò ñèëàìè ñòóäåíò³â Êîëåäæó ñòàòèñòèêè òà ïðàö³âíèê³â «Ïðàâîñëàâíî¿ ïðîñâ³òè» ïðîõîäèâ áëàãîä³éíèé êîíöåðò äëÿ ñòàðøîêëàñíèê³â ³ ñòóäåíò³â ì³ñòà. Ç áëàãîñëîâåííÿ ïðàâëÿ÷îãî ºïèñêîïà ʳðîâîãðàäñüêîãî ²îàñàôà â êîíöåðò³ áðàëè ó÷àñòü êë³ðèêè êàôåäðàëüíîãî ñîáîðó гçäâà Ïðåñâÿòî¿ Áîãîðîäèö³ íà ÷îë³ ç ïðîòðåºì Ðîìàíîì Êîíäðàòþêîì. ³í ïåðåäàâ ïðèñóòí³ì ïðè-

20.12.Çíàì’ÿíêà

5

¹ 1 (51) 2012

21.12. Ñïåöøêîëà-³íòåðíàò ϳùàíîãî Áðîäó òà Äîáðîâåëè÷ê³âñüêà çàãàëüíîîñâ³òíÿ øêîëà-³íòåðíàò

Íå çì³íþþ÷è áàãàòîë³òíüî¿ òðàäèö³¿, êë³ðèêè Ñïàñî-Ïðåîáðàæåíñüêîãî ñîáîðó ðàçîì ç ãðîìàäñüêîþ îðãàí³çàö³ºþ «Ïðàâîñëàâíà ïðîñâèòà» ñâî¿ â³äâ³äèíè äèòÿ÷èõ óñòàíîâ äëÿ ä³òåé-³íâàë³ä³â ³

ä³òåé-ñèð³ò ïðèóðî÷èëè äî äíÿ Ñâÿòîãî Ìèêîëàÿ. Ñâÿùåíèê ñîáîðó ïðîòðåé Àíäð³é Òîëóáåöü 21 ãðóäíÿ â³äâ³äàâ ñïåö³íòåðíàò äëÿ ä³òåé-³íâàë³ä³â ñåëà ϳùàíîãî Áðîäó ³ Äîáðîâåë³÷êîâñüêó çàãàëüíîîñâ³òíþ øêîëó-³íòåðíàò.  õîä³ çóñòð³÷åé îòåöü Àíäð³é â äîñòóïí³é äëÿ ä³òåé ôîðì³ ðîçïîâ³â ïðî ñâÿòîãî ÷óäîòâîðöÿ Ìèêîëàÿ ³ øàíóâàííÿ öüîãî ñâÿòîãî ó íàñ â êðà¿í³. ³í òàêîæ â³äïîâ³â íà çàïèòàííÿ ñëóõà÷³â. ϳñëÿ çàê³í÷åííÿ çóñòð³÷³ áàòþøêà ïîìàçàâ âñ³õ ïðèñóòí³õ îñâÿ÷åíèì ìàñëîì, à ïðåäñòàâíèêè «Ïðàâîñëàâíî¿ ïðîñâèòè» ïðèãîñòèëè ä³òåé ñîëîäêèìè ïîäàðóíêàìè.

22.12. Ðåàá³ë³òàö³éíèé öåíòð äëÿ ä³òåé-³íâàë³ä³â «Äîáðóäæà» Ïðîäîâæóþ÷è ìàíäðóâàòè ì³ñòîì òà â³òàòè ä³òåé ç³ ñâÿòîì, Ñâÿòèé Ìèêîëàé ðàçîì ç îòöåì Ñåð㳺ì Òêà÷åíêîì ç³ Ñïàñî-Ïðåîáðàæåíñüêîãî ñîáîðó òà Àíòîí³íîþ Ïàâëîâñüêîþ ç «Ïðàâîñëàâíî¿ ïðîñâ³òè» çàâ³òàâ ³ äî ðåàá³ë³òàö³éíîãî öåíòðó äëÿ ä³òåé³íâàë³ä³â «Äîáðóäæà». Ïðè¿õàëè äàâí³ ³ äîáð³ äðóç³ «Äîáðóäæè», òîìó ³ çóñòð³ëè ¿õ ïðàö³âíèêè öåíòðó, ä³òè òà áàòüêè ç ðàä³ñòþ. Àíòîí³íà Ïàâëîâñüêà ïðèâ³òàëà ïðèñóòí³õ ç Äíåì Ñâÿòîãî Ìèêîëàÿ, ïîáàæàëà âñ³ì ïîñò³éíîãî çàñòóïíèöòâà ³ äîïîìîãè öüîãî ñâÿòîãî, à îòåöü Ñåðã³é ïîçíàéîìèâ

ñëóõà÷³â ç æèò³ºì ñâÿòîãî Ìèêîëàÿ òà íàâ³â ïðèêëàäè ³ç æèòòÿ, êîëè ïî ìîëèòâàõ äî ñâÿòîãî Ìèêîëàÿ ïðèõîäèëà äîïîìîãà ó ñêðóòíèõ ñòàíîâèùàõ. Áàòþøêà Ñåðã³é ïîäàðóâàâ öåíòðó ³êîíêó ñâÿòîãî Ìèêîëàÿ ×óäîòâîðöÿ, à ïðåäñòàâíèê «Ïðàâîñëàâíî¿ ïðîñâ³òè» ²ðèíà Ìàò³ñ ïðèãîñòèëà âñ³õ ïðèñóòí³õ ñîëîäêèìè ïîäàðóíêàìè.

22.12. Ñïåöãðóïà äëÿ ä³òåé-³íâàë³ä³â äèòÿ÷îãî ñàäêà «Äåëüô³í÷èê» Ó ñåë³ Êàçàðíÿ Çíàì’ÿíñüêîãî ðàéîíó ñëóæèòü áàòþøêà ³òàë³é Îáåçþê, ÿêèé æèâå ç ñ³ì’ºþ â ʳðîâîãðàä³. ³í ç³ ñâîºþ ïàðàô³ºþ íà ÷åñòü Ìèêîëàÿ ×óäîòâîðöÿ òàêîæ äîëó÷èâñÿ äî àêö³¿ «Ç äîëîíüêè â äîëîíüêó». Ó õðàì³ ñåëà Êàçàííÿ 4 ãðóäíÿ çàêóïèëè ïî ôîòîãðàô³ÿì ä³òåé 17 ³ãðàøîê äëÿ ä³òåé-

³íâàë³ä³â ñïåöãðóïè äèòÿ÷îãî ñàäî÷êà «Äåëüô³í÷èê» ó ʳðîâîãðàä³, ³ îñü 22 ãðóäíÿ áàòþøêà ³òàë³é ç Àíòîí³íîþ Ïàâëîâñüêîþ ç «Ïðàâîñëàâíî¿ ïðîñâ³òè» çàâ³òàëè äî öüîãî äèòÿ÷îãî çàêëàäó. ijòêè-³íâàë³äè îòðèìàëè â³ä îòöÿ ³òàë³ÿ ì’ÿê³ ³ãðàøêè òà ìàíäàðèíè, à â³ä Àíòîí³íè Ïàâëîâñüêî¿ – ñîëîäîù³.

Ó Ï³ùàíî-Áð³äñüêîìó ñïåö³íòåðíàò³ ï³ñëÿ áåñ³äè ç âèõîâàíöÿìè çàêëàäó, ïîìàçóâàííÿ âñ³õ ñâÿòèì ìàñëîì òà âðó÷åííÿ ñîëîäêèõ ïîäàðóíê³â îòåöü Àíäð³é â³äâ³äàâ êàá³íåò äèòÿ÷î¿ òâîð÷îñò³ ³ îãëÿíóâ ðîáîòè ä³òåé: âèøèò³ òà âèâ’ÿçàí³ ³êîíè, ðóøíèêè, ñåðâåòêè, øàðôè, ùî âèâ’ÿçàí³ íà ñïåö³àëüíèõ «âèëî÷êàõ» ³ áàãàòî ÷îãî ³íøîãî. Ö³êàâî, ùî ñåðåä àâòîð³â âèâ’ÿçàíèõ ³ âèøèòèõ ³êîí äóæå áàãàòî õëîï÷èê³â. Áàòþøêà ïîáàæàâ àâòîðàì öèõ ðîá³ò íîâèõ óñï³õ³â â ¿õ òâîð÷îñò³.

22.12. Ïðèòóëîê "Íàä³ÿ"

À îñü ó ñåë³ Òðåï³âêà òîãî æ Çíàì’ÿíñüêîãî ðàéîíó ñëóæèòü áàòþøêà Ãåîðã³é Ãóðòîâèé, ÿêèé ç ïàðàô³ÿíàìè ñâîãî õðàìó Ìèêîëàÿ ×óäîòâîðöÿ ñåëà Òðåï³âêà ïðèäáàëè ³ãðàøêè äëÿ ä³òåé ç ïðèòóëêó äëÿ íåïîâíîë³òí³õ «Íàä³ÿ», à òàêîæ çàêóïèëè íà ç³áðàí³ äîäàòêîâî ãðîø³ êîæí³é äèòèí³ ïî øîêîëàäö³. Ñòóäåíòè ʲÐÎË «Óêðà¿íà» òàêîæ, ÿê çàâæäè, äîëó÷èëèñÿ äî ïðîâåäåííÿ áëàãîä³éíî¿ àêö³¿. Âîíè òåæ çàêóïèëè ³ãðàøêè äëÿ ä³òåé ïðèòóëêó «Íàä³ÿ». Òîæ 22 ãðóäíÿ âîíè â³ä ñåáå òà â³ä ïàðàô³¿ ñåëà Òðåï³âêà çàâ³òàëè äî ïðèòóëêó «Íàä³ÿ». Âèêîíàâ÷èé äèðåêòîð òîâàðèñòâà «Ïðàâîñëàâíà ïðîñâ³òà» Àíòîí³íà Ïàâëîâñüêà ïðèâ³òàëà âñ³õ ç³ ñâÿòîì òà ïîáàæàëà âñ³ì ì³öíîãî çäîðîâ’ÿ òà óñï³õ³â ó äîáðèõ ñïðàâàõ, à ñòóäåíòè âðó÷èëè ä³òÿì ì’ÿê³ ³ãðàøêè òà øîêîëàäêè. Òàêîæ òðàäèö³éíî ä³òè îòðèìàëè ñîëîäê³ ïîäàðóíêè â³ä òîâàðèñòâà «Ïðàâîñëàâíà ïðîñâ³òà». Ïîâåðíóâøèñü ç ïðèòóëêó «Íàä³ÿ», Ñâÿòèé Ìèêîëàé ïîäèâèâñÿ ó ñâ³é çàïèñíè÷îê ³ ïîëåãøåíî ç³òõíóâ. Çäàºòüñÿ, í³êîãî íå ïðîïóñòèâ, äî âñ³õ çàâ³òàâ, âèñëóõàâ áàãàòî ïðèºìíîãî íà ñâîþ àäðåñó, ïîñï³ëêóâàâñÿ ç ä³òüìè òà äîðîñëèìè, ïîäèâèâñÿ êîíöåðòè, ðîçäàâ ä³òÿì ïîäàðóíêè, à äîðîñëèì – ïîáàæàííÿ çäîðîâ’ÿ òà áëàãîïîëó÷÷ÿ. Òåïåð ìîæíà òðîõè â³äïî÷èòè. Àëå ìè çíàºìî, ùî â³äïî÷èíîê ó Ñâÿòîãî Ìèêîëàÿ áóäå íåäîâãèì. Àäæå êîæíîãî äíÿ ³ êîæíî¿ ãîäèíè äî íüîãî çâåðòàþòüñÿ ç ïðîõàííÿìè ïðî äîïîìîãó äåñÿòêè ä³òåé òà äîðîñëèõ. ² â³í íàìàãàºòüñÿ äî âñ³õ âñòèãíóòè ³ âñ³ì äîïîìîãòè. Ñâÿòèé Ìèêîëàþ ×óäîòâîð÷å, ìîëè Áîãà ïðî íàñ!

6

 ³ì'ÿ Îòöÿ, ³ Ñèíà, ³ Ñâÿòîãî Äóõà. Êîæíîãî òèæíÿ, ïðîòÿãîì âñüîãî ðîêó, ³ç ñòîë³òòÿ â ñòîë³òòÿ Ïðàâîñëàâíà Öåðêâà ñïîâ³ùຠÂîñêðåñ³ííÿ Õð³ñòîâå. Êîæíîãî òèæíÿ ìè çíîâ ïåðåæèâàºìî ðàä³ñòü ïðî òå, ùî âîñêðåñ Ãîñïîäü. ² öÿ ðàä³ñòü íàñò³ëüêè ãëèáîêà, ùî ñàìà âîíà ñâ³ä÷èòü: ìè òð³óìôóºìî íå ëèøå ïðî òå, ùî âîñêðåñ Ãîñïîäü, àëå ³ ïðî òå, ùî Éîãî Âîñêðåñ³ííÿ äëÿ íàñ ñàìèõ – ïî÷àòîê íîâîãî, îíîâëåíîãî æèòòÿ. Ó "Ñëîâ³" ²îàííà Çëàòîóñòà, ÿêå ÷èòàºòüñÿ â í³÷ Âîñêðåñ³ííÿ Õðèñòîâîãî, ãîâîðèòüñÿ: Âîñêðåñ Õðèñòîñ, ³ æîäåí ìåðòâèé íå çàëèøèâñÿ ó òðóí³... ² öþ çâ³ñòêó ìè ïðîäîâæóºìî ïðîíîñèòè ³ç ñòîë³òòÿ â ñòîë³òòÿ. Ïðîòå, ÷è ïðàâäà öå? Õ³áà æ ìè íå áà÷èìî, ùî ñìåðòü êîñèòü äîâêîëà íàñ, õ³áà íå ñòîÿòü òðóíè ³ â õðèñòèÿíñüêèõ öåðêâàõ? ßê æå ìè ìîæåìî ãîâîðèòè, ùî "æîäåí ìåðòâèé íå çàëèøèâñÿ â òðóí³", ùî Õðèñòîñ ñìåðòþ ñìåðòü ïåðåì³ã? Ìè ìîæåìî òàê ãîâîðèòè, òîìó ùî ñìåðòü ìຠäâà àáñîëþòíî ð³çíèõ â³äò³íêè, ³ òðóíè ä³éñíî ñïóñòîøåí³. Äî ïðèøåñòÿ Õðèñòîâà êîæíà ëþäèíà, âìèðàþ÷è, ïðàâåäíà âîíà áóëà ÷è í³, áóëà â³äëó÷åíà â³ä ðàäîñò³ çóñòð³÷³ ç Áîãîì. Ó ñòàðîçàâ³òíüîìó ðîçóì³íí³ ãð³õ íàøèõ ïðàáàòüê³â Àäàìà ³ ªâè â³äëó÷èâ âåñü ëþäñüêèé ð³ä â³ä ñÿÿííÿ, â³ä ðàäîñò³ òà ñëàâè Áîæî¿. Êîæåí, õòî âìèðàâ, ñõîäèâ â áåçîäíþ æàõó ðîçëóêè ç³ ñâî¿ì Áîãîì ³, ÿê íàñë³äîê, ðîçëó÷åííÿ ç³ ñâî¿ìè áëèæí³ìè. ² ñìåðòü áóëà äâîÿêîþ; íå ëèøå ñìåðòü çåìíà, êîëè äóøà, ðîçëó÷èâøèñü ç ò³ëîì, ñïóðõíå, ³ çëåòèòü äî Áîãà ³ âêëîíèòüñÿ á³ëÿ ïðåñòîëó Ãîñïîäà, ßêèé óò³øèòü ¿¿ â³ä ñêîðáîòè çåìíî¿. Áóëà ³ äðóãà ñìåðòü, äðóãà ðîçëóêà. Ïîêè ëþäèíà æèëà íà çåìë³, âîíà ìîãëà ÿêîþñü ãðàííþ ñâ äóø³ òîðêàòèñÿ õî÷ êðàþ ðèçè Ãîñïîäíüî¿, àëå ï³ñëÿ ñìåðò³ ðîçëóêà áóëà îñòàòî÷íîþ, ñòðàøíîþ. ² ç òèñÿ÷îë³òòÿ â òèñÿ÷îë³òòÿ ëþäè ÷åêàëè Ñïàñèòåëÿ, Òîãî, Õòî ç'ºäíຠÍåáî ³ çåìëþ, Áîãà ³ ñòâîð³ííÿ. Àëå äîêè íå ïðèéøîâ Ãîñïîäü, Ñïàñèòåëü íàø ²ñóñ Õðèñòîñ, ðîçëóêà öÿ áóëà òåìíà ³ ñòðàøíà. Àëå ïðèéøîâ Ãîñïîäü, ³ ïîìåð ³í íà õðåñò³ ñìåðòþ ëþäèíè, çàëó÷èâñÿ ³í äî æàõó ïåðåäñìåðòíîãî òîìë³ííÿ ³ ñàìîòè. Ïðèãàäàéòå ñàä Ãåôñèìàíñüêèé: ßêùî ìîæíà, Îò÷å, õàé îìèíå ìåíå ÷àøà öÿ... Çàëó÷èâñÿ ³í äî æàõó ö³º¿ ðîçëóêè, êîëè ç õðåñòà çàâîëàâ Áîãîâ³: Áîæå, Áîæå, íàâ³ùî Òè Ìåíå çàëèøèâ?.. ² ç³éøîâ ó ïåêëî, ç³éøîâ ó ïåêëî!.. ² ïåêëî øèðîêî ðîçâåðçëîñÿ â ðàäîñò³ ³ â íà䳿, ùî òåïåð ïåðåìîæåíèé ³ ïîëîíåíèé íåïåðåìîæíèé íà çåìë³ éîãî Ïðîòèâíèê, Âîðîã. Ïåêëî îòâåðçëîñÿ, ÿê ãîâîðèòü òîé æå ²îàíí Çëàòîóñò, ðîçêðèëîñÿ, àáè ïðèéíÿòè ïëîòü – ³

¹ 1 (51) 2012

ïðèðàçèëîñÿ Áîæåñòâó. Ïåêëî â³äêðèëîñÿ, àáè ïîëîíèòè âò³ëåíîãî Ñèíà Áîæîãî, ßêèé ñòàâ ëþäèíîþ, – ³ ïåðåä íèì ç'ÿâèâñÿ, äî íüîãî óâ³éøîâ Æèâèé Áîã, ßêèé âñå Ñîáîþ çàïîâíþº, âñòóïàþ÷èé â ïåêëî ³ çíèùóþ÷èé éîãî äî ê³íöÿ: ïåêëî – âæå íå äðåâíº æàõëèâå ïåêëî ðîçëóêè, òîìó ùî ³ â íüîìó – Æèâèé Áîã. Ïðîðîê Äàâèä áà÷åííÿì ñâî¿ì òàºìíè÷èì ãîâîðèâ: Êóäè ìåí³ á³ãòè â³ä Òâîãî îáëè÷÷ÿ? Íà íåá³ ïðåñòîë Òâ³é; ÷è ç³éäó â ïåêëî – ³ òàì Òè... Äëÿ íàñ öå çäàºòüñÿ ïðîñòèì, òîìó ùî äëÿ íàñ âæå íåìຠöüîãî ïåêëà áåçê³íå÷íî¿, áåçíàä³éíî¿ â³äñóòíîñò³ Áîæî¿. Àëå äëÿ ñòàðîçàâ³òíî¿ ëþäèíè öå áóëî íåçðîçóì³ëå ñëîâî: ÿê æå ìîæå Áîã áóòè òàì, äå ì³ñöå ðîçëó÷åííÿ? Äàâèä ïåðåäáà÷èâ, ïðîðî÷î ïðîãîëîñèâ öå ç³øåñòÿ Ãîñïîäíº ³ ïðèïèíåííÿ ö³º¿ ê³íöåâî¿ ðîçëóêè. Òåïåð äëÿ íàñ ñìåðòü ñòàëà ³íøîþ, òåïåð ñìåðòü ñòàëà óñï³ííÿì. Ò³ëîì ëþäèíà çàñèíຠäëÿ òðèâîãè çåìë³, ñïîê³é ñõîäèòü íà ¿¿ ïëîòü. Ëåæèòü âîíà òåïåð, í³áè îáðàç Õðèñòà, ßêèé ëåæèòü â òðóí³ â òó òàºìíè÷ó, áëàãîñëîâåííó ñóáîòó, êîëè ïî÷èâ Ãîñïîäü â³ä ñïðàâ Ñâî¿õ, â³ä ñïðàâ ïîðÿòóíêó ëþäèíè, â³ä ñïðàâ ñòðàæäàííÿ, ³ õðåñòà, ³ ðîçï'ÿòòÿ. Âñÿêèé, õòî òåïåð âìèðàº, çàñèíຠâ Õðèñò³, çàñèíຠïëîòòþ äî äíÿ, êîëè ³ ïëîòü éîãî ïîâñòàíå ïðè îñòàíí³é òðóá³, â äåíü âîñêðåñ³ííÿ ìåðòâèõ. Áëàæåíí³ â³äíèí³ âìèðàþ÷³ â Õðèñò³, – ãîâîðèâ â ñâîºìó áà÷åíí³ ²îàíí. Îñü ÷îìó íå ñòðàøíà õðèñòèÿíèíó ñìåðòü; îñü ÷îìó ëþäèíà, ÿêà áàãàòî îçíà÷àëà äëÿ ìåíå, ìîãëà ìåí³ ãîâîðèòè: "×åêàé ñìåðòü òâîþ òàê, ÿê õëîïåöü ÷åêຠíàðå÷åíó ñâîþ". Ç òàêèì æå òðåïåòîì, ç òàêèì æå òð³óìôóâàííÿì äóø³ ìîæåìî ìè ñìåðò³ ñêàçàòè: "Ïðèéäè, â³äêðèé ìåí³ áðàìè â³÷íîãî æèòòÿ, àáè çàñïîêî¿ëàñÿ áàãàòîáóíò³âíà ïëîòü, ³ ñïóðõíóëà, ³ çëåò³ëà äóøà ó â³÷í³ îáèòåë³ Áîæ³". Îñü ÷îìó ïðàâäèâî òà ³ñòèííî ìîæåìî ìè ãîâîðèòè, ùî Õðèñòîñ Ñâîºþ ñìåðòþ ïåðåì³ã ñìåðòü, ìîæåìî ãîâîðèòè, ùî æîäåí íå çàëèøèâñÿ ìåðòâèì â òðóí³: òðóíà ïåðåñòàëà áóòè â'ÿçíèöåþ, ì³ñöåì îñòàòî÷íîãî ñòðàøíîãî ïîëîíó; âîíà ñòàëà ì³ñöåì, äå ò³ëî ÷åêຠâîñ-

ÑËÎÂÎ

ÏÀÑÒÈÐß

êðåñ³ííÿ, ïîêè äóøà çðîñòຠâ ñâîþ ì³ðó äî â³÷íîãî æèòòÿ. À ñìåðòü, ðîçëóêà ñìåðòíà çàëèøèëàñÿ âñå æ â ÿê³éñü ì³ð³ ùå íà çåìë³. Âîíà ïåðåìîæåíà òàì, äå áóëî ¿¿ öàðñòâî, àëå ñàìà ëþäèíà ïðîäîâæóº, â³äëó÷àþ÷è ñâî¿õ áëèçüêèõ â³ä òàºìíèö³ ëþáîâ³, íà çåìë³ óâ³êîâ³÷óâàòè öþ ðîçëóêó. Ïîãëÿíüòå íà íàøå ëþäñüêå ñóñï³ëüñòâî; íå äèâ³òüñÿ äàëåêî â³ä ñåáå: ïîãëÿíüòå íà ñ³ì'þ, íà íàéáëèæ÷èõ, íà äðóç³â, íà ïàðàô³þ, íà Öåðêâó. Òî õ³áà ìè ìîæåìî ñêàçàòè, ùî ìè òàê³ îá'ºäíàí³ ëþáîâ'þ, ùî íåìຠíà çåìë³ ñìåðò³, íåìຠö³º¿ ðîçëóêè, â³äëó÷åííÿ â³ä Áîãà, âçàºìíîãî â³äëó÷åííÿ? Íà æàëü, ïåðåì³ã Áîã ñêð³çü, àëå â ñåðö³ ëþäñüêîìó ïîâèííà ïåðåìîãòè ñàìà ëþäèíà. À ñìåðòü ³ ëþáîâ íåðîçëó÷í³ ì³æ ñîáîþ; ³ òîìó òàê ñòðàøíî áóâຠíàì ëþáèòè. Ëþáèòè ïîâåðõíüî, ëþáèòè áåçâ³äïîâ³äàëüíî, ëþáèòè òàê, ùî çàâ'ÿæóòüñÿ ñòîñóíêè ³ ðîçâ'ÿæóòüñÿ, êîëè ñòàíå áîëÿ÷å, ³ âàæêî, ³ ñòðàøíî – ìè âñ³ ó쳺ìî. Àëå ëþáèòè òàê, ÿê íàñ ïîëþáèâ Ãîñïîäü, – í³, ìè íå ó쳺ìî. Àïîñòîë Ïàâëî íàì ãîâîðèòü: Ïðèéìàéòå îäèí îäíîãî, ëþá³òü îäèí îäíîãî, ÿê Ãîñïîäü âàñ ïîëþáèâ... ×è çíàºòå, ÿê íàñ ïîëþáèâ Ãîñïîäü? ³í òàê íàñ ïîëþáèâ, ùî Ñàì ñòàâ ëþäèíîþ. ³í òàê íàñ ïîëþáèâ, ùî íå çàõîò³â çàëèøèòèñÿ ÷óæèì äëÿ íàñ, ³ çðîáèâñÿ îäíèì ç íàñ, ëþäèíîþ ñåðåä ëþäåé, – ³ íå íà ÿêèéñü ÷àñ, à äîâ³êó, íàçàâæäè, – ç³ âñ³ì òÿãàðåì, ç³ âñ³ì æàõîì öüîãî çàëó÷åííÿ. Ñëàâà Ãîñïîäíÿ ïîòüìÿí³ëà ó Âò³ëåíí³, í³õòî Éîãî íå âï³çíàâàâ, ïåðåìîãà Éîãî çäàâàëàñÿ ïîðàçêîþ. ³í ñòàâ Òèì, ïðî Êîãî Ñâÿùåííå Ïèñàííÿ ãîâîðèòü: ³í Ìóæ, ßêèé ïðåòåðï³â ñòðàæäàííÿ. ³í íàçàâæäè ç íàìè ç'ºäíàâñÿ. ×è ó쳺ìî ìè òàê

7

¹ 1 (51) 2012 îäèí ç îäíèì ç'ºäíóâàòèñÿ? ×è ó쳺ìî ìè ëþáèòè òàê, ùîá ñêàçàòè: íàçàâæäè, – ³ â ãîð³, ³ â ðàäîñò³, ³ â ñìóò³, ³ â òð³óìôóâàíí³, ùî á íå áóëî, ùî á íå ñòàëîñÿ – ÿ çàëèøóñÿ ç òîáîþ íàçàâæäè?.. ßêáè òàê áóëî, ÿêà áóëà á ÷óäîâà íàøà çåìëÿ, ÿêà ÷óäîâà áóëà á íàøà Öåðêâà, ÿêîþ áóëà á ïàðàô³ÿ, ÿêà áóëà á ñ³ì'ÿ, ÿê³ áóëè á äðóç³!.. Àëå íàø³ çóñòð³÷³ ïîä³áí³ äî çóñòð³÷³ â ìîð³ êîðàáëÿ ç ³íøèì: çóñòð³ëèñÿ é ðîç³éøëèñÿ. Íå âèñòà÷èëî ãëèáèíè, íå âèñòà÷èëî â³ðíîñò³, íå âèñòà÷èëî ãîòîâíîñò³ çðîáèòè òå, ùî Õðèñòîñ çðîáèâ: ç³éòè â ïåêëî, â ïåêëî ñòðàæäàííÿ òîãî, êîãî ìè ëþáèìî, â ïåêëî éîãî ñïîêóñè, â ïåêëî éîãî ãîðÿ, â ïåêëî éîãî ïîãèáåë³. Ìè ñòî¿ìî íà áåðåç³, çàêëèêàºìî ³íøîãî: "Âðÿòóéñÿ, ïðèïëèâè – ÿ ïðîñòÿãíó òîá³ ðóêó!.." Àëå ñàì³ íå ñõîäèìî â öå ïåêëî, ³ òàê ñòðàøíî íàì ãîâîðèòè ïðî ëþáîâ, òàê âàæêî ëþáèòè – òîìó ùî ëþáèòè òðåáà ëèøå òàê, ÿê íàñ ïîëþáèâ Ãîñïîäü. Ñìåðòü ³ ëþáîâ ïåðåïëåëèñÿ, òîìó ùî ïîëþáèòè – öå îçíà÷ຠòàê ñåáå çàáóòè, ùîá íàâ³òü íå ³ñíóâàòè, íå ïðèãàäàòè ïðî ñåáå; ³íøèé òîá³ íàñò³ëüêè áëèçüêèé, ùî äóìêà ïðî ñåáå çàâàæàº; õî÷åòüñÿ ñêàçàòè ñîá³ ñàìîìó òå, ùî Õðèñòîñ ñêàçàâ Ïåòðó, êîëè òîé âñòàâ âïîïåðåê Éîãî äîðîãè äî Ãîëãîôè: ³ä³éäè â³ä Ìåíå, ñàòàíî, òè äóìàºø ïðî çåìíå, à íå ïðî íåáåñíå... ×è ó쳺ìî ìè òàê ñåáå çàáóòè, ÷è ó쳺ìî òàê ïîëþáèòè, ÷è ó쳺ìî òàê ïîìåðòè? À ðàçîì ç öèì, ïîêè öüîãî ç íàìè íå òðàïëÿºòüñÿ, ìè òîðêàºìîñÿ ëèøå êðàþ ðèçè Ãîñïîäíüî¿, ìè ëèøå çàëó÷àºìîñÿ äî êðàþ ñâ³òëà, ñÿÿííÿ, ïðîìåíèñòîãî ñâ³òëà ³ ñÿÿííÿ Âîñêðåñ³ííÿ Ãîñïîäíüîãî. Æèòè âîñêðåñ³ííÿì ìîæíà, ëèøå ïðîéøîâøè ñìåðòü ³ ïî òîé á³ê ñìåðò³, àëå íå çåìíî¿ ñìåðò³, íå ìàòåð³àëüíî¿, íå ò³ëåñíî¿; à òî¿ ñìåðò³, ÿêà íàçèâàºòüñÿ ëþáîâ'þ, êîëè ëþäèíà ïðî ñåáå çàáóäå ³ òàê ïîëþáèòü, ùî ñâîº æèòòÿ ³ äóøó ñâîþ ïîêëàäå çà äðóç³â ñâî¿õ. Ìî³ñåé áóâ íàçâàíèé äðóãîì Áîæèì ó Ñâÿùåííîìó Ïèñàíí³, ³ ùî â³í ãîâîðèòü: Ãîñïîäè, ÿêùî Òè íå ïðîáà÷èø íàðîäîâ³ Òâîºìó ãð³õ³â éîãî, âèêðåñëþé ìîº ³ì'ÿ ç Êíèãè Æèòòÿ, íå õî÷ó æèòè, ÿêùî ³íø³ ï³äóòü â ñìåðòü... Àïîñòîë Ïàâëî ãîâîðèâ, ùî â³ääàâ ïåðåâàç³ á, ÿêùî ìîæíà, áóòè â³äëó÷åíèì â³ä Õðèñòà, øâèäøå í³æ áà÷èòè ïîãèáåëü íàðîäó ²çðà¿ëüñüêîãî... Áåçóìí³ ñëîâà, – áåçóìí³ òèì, ùî êîëè ëþäèíà â³ä÷óº òàêó ëþáîâ, âîíà ïî òîé á³ê ñìåðò³; àëå ïî-ëþäñüêè öå âñå, ùî ìè ìîæåìî ñêàçàòè: òàê, êðàùå ìåí³ çàãèíóòè, í³æ îäí³é ëþäèí³ áóòè â³äëó÷åíîþ... Îñü ÿêó ì³ðó íàì ïîêàçóþòü Õðåñò ³ Âîñêðåñ³ííÿ, ÿê³ íåðîçëó÷í³ îäèí â³ä îäíîãî. Îòæå, ç òèæíÿ íà òèæäåíü, êîëè âè ÷óòèìåòå çâ³ñòêó ïðî òå, ùî âîñêðåñ Õðèñòîñ, çãàäóéòå: ìè ïîêëèêàí³ âñ³ âæå íà çåìë³ áóòè âîñêðåñëèìè ëþäüìè; àëå äëÿ öüîãî òðåáà òàê ïîëþáèòè, àáè ïðîéòè áðàìè ñìåðòí³, ç³éòè õðåñòîì â ïåêëî, ëþáîâ'þ çàëó÷èòèñÿ ñòðàæäàííþ áëèæíüîãî, çàáóòè ñåáå – ³ ðàïòîì âèÿâèòè: ÿ æèâèé – æèâèé Áîæåñòâåíèì æèòòÿì Õðèñòà! Àì³íü. Ìèòðîï. Àíòîí³é ÑÓÐÎÇÜÊÈÉ

Çàïèòàííÿ – â³äïîâ³ä³ ×è ìîæíà õîäèòè áåç õðåñòà? ß õðåùåíà, àëå õðåñò íå íîøó. ×è òàê öå âàæëèâî? Îëåíà Ìè ïîâèíí³ îáîâ'ÿçêîâî íîñèòè õðåñò, àáè íå â³äñòóïàòè â³ä ïðàäàâíüî¿ õðèñòèÿíñüêî¿ òðàäèö³¿. Êîëè íàä ëþäèíîþ çä³éñíþºòüñÿ òà¿íñòâî õðåùåííÿ, ðóêà ñâÿùåíèêà íàä³âຠõðåñò, ³ ìèðñüêà íåîñâÿ÷åíà ðóêà íå îñì³ëþºòüñÿ éîãî çí³ìàòè. Õðåñò ñóïðîâîäèòü íàñ âñå æèòòÿ. Ìè ìîæåìî ëèøå ïðè íåîáõ³äíîñò³ çàì³íèòè éîãî. Íà îïåðàö³þ àáî â ëàçíþ ìîæíà íàä³òè íà ñåáå îñâÿ÷åíèé äåðåâ'ÿíèé õðåñò. Õðåñò º ðå÷îâèì ñâ³äîöòâîì ïðèíàëåæíîñò³ ëþäèíè äî Õðèñòîâî¿ Öåðêâè. Îäíî÷àñíî â³í º ãîñòðîþ çáðîºþ â äóõîâí³é áîðîòüá³: "Íàçíàìåíóºìî æèâîòâîðÿùèé õðåñò ³ íà äâåðÿõ ñâî¿õ, ³ íà ÷îë³, ³ íà ïåðñÿõ, ³ íà âóñòàõ, ³ íà âñÿêîìó ÷ëåíîâ³ ñâîºìó, ³ îçáðî¿ìîñÿ ö³ºþ íåïåðåìîæíîþ õðèñòèÿíñüêîþ çáðîºþ, ïåðåìîæöåì ñìåðò³, íà䳺þ â³ðíèõ, ñâ³òëîì äëÿ ê³íö³â çåìë³, çáðîºþ, ÿêà â³äêðèâຠðàé, ïîçáàâëÿº âëàäè ºðåñü, çàòâåðäæåííÿì â³ðè, âåëèêèì ñõîâèùåì ³ ðÿò³âíîþ ïîõâàëîþ ïðàâîñëàâíèõ.

Öþ çáðîþ áóäåìî, õðèñòèÿíè, íîñèòè ïðè ñîá³ ó âñÿêîìó ì³ñö³ ³ âäåíü, ³ âíî÷³, ó âñÿêó ãîäèíó ³ ó âñÿêó õâèëèíó. Áåç íüîãî íå ðîáè í³÷îãî; ÷è ñïèø, ÷è âñòàºø â³ä ñíó, ïðàöþºø, ¿ñè, ï'ºø, çíàõîäèøñÿ â äîðîç³, ïëèâåø ìîðåì, ïåðåõîäèø ð³÷êó – ïðèêðàøàé âñ³ ÷ëåíè ñâî¿ æèâîòâîðÿùèì õðåñòîì, ³ íå ïðèéäå äî òåáå çëî, ³ ðàíà íå íàáëèçèòüñÿ ò³ëó òâîºìó (Ïñ. 90: 10)" (ªôðåì Ñèð³í, ïðåïîäîáíèé. Ñëîâî ïðî çàãàëüíå âîñêðåñ³ííÿ, ïðî ïîêàÿííÿ ³ ëþáîâ, ïðî Äðóãå ïðèøåñòÿ Ãîñïîäà íàøîãî ²ñóñà Õðèñòà. ×. 1. Ñëîâî 103). Ëþäèíà, ÿêà çí³ìຠç ñåáå íàò³ëüíèé õðåñò àáî ï³ñëÿ õðåùåííÿ âçàãàë³ éîãî íå íîñèòü, ñòðàæäຠìàëîâ³ðñòâîì ³ â³äñóòí³ñòþ ñïðàâæíüî¿ öåðêîâíî¿ ñâ³äîìîñò³. Ïðî ëþäèíó àìîðàëüíó íà Ðóñ³ ãîâîðèëè: "Íà íüîìó õðåñòà íåìàº". Ó ðîçïîâ³ä³ ².À. Áóí³íà "Ïòàõè íåáåñí³" æåáðàê, ÿêîìó ñòóäåíò ïðîïîíóº ãðîø³, ãîâîðèòü: "Á³äíèé ëèøå á³ñ, íà íüîìó õðåñòà íåìàº".

Îò÷å, ðîç'ÿñí³òü, áóäü ëàñêà, äå ìåæà ì³æ ï³äëàáóçíèöòâîì ³ ëþáîâ'þ äî áëèæíüîãî. Íàòàë³ÿ Òîé, õòî ëþáèòü, çàâæäè ïåðåäáà÷ຠáëàãî áëèæíüîãî, à ï³äëàáóçíèê äóìຠïðî ñâîº áëàãî. Òîé, õòî âèêîíóº ºâàíãåëüñüê³ çàïîâ³ä³, íàâ³òü çãëÿíóâøèñü íà íåìî÷³ ³íøîãî, ÷èíèòü ïî ëþáîâ³, òîìó ùî õî÷å ïîçáàâèòè éîãî â³ä ñòàíó ñìóòêó ³ ïå÷àë³ ïðî ñâîþ íåäîñêîíàë³ñòü. ×àñò³øå çà âñå ï³äëàáóçíèöòâî ïîðîäæóºòüñÿ äâîìà ïðè÷èíàìè: ëåãêîäóõ³ñòþ (ñòðàõ ïåðåä âïëèâîâîþ ëþäèíîþ) àáî êîðèñòþ.

ϳäëàáóçíèöòâî º ãð³õîì ïðîòè ïåðøî¿ çàïîâ³ä³, áî çàâàæຠïðîÿâèòè ðåâíîù³ ïðî äîãîäæàííÿ Áîãîâ³. "ßêáè ÿ ³ ïîíèí³ äîãîäæàâ ëþäÿì, – ãîâîðèòü àïîñòîë, – òî íå áóâ áè ðàáîì Õðèñòîâèì" (Ãàë. 1: 10). Áóâàþòü ñêëàäí³ æèòòºâ³ îáñòàâèíè, êîëè âàæêî âèçíà÷èòè ãðàíü ì³æ ëþáîâ'þ äî áëèæíüîãî ³ ï³äëàáóçíèöòâîì. Ó òàêèõ âèïàäêàõ ïîòð³áíà ïîñèëåíà ìîëèòâà, àáè Ãîñïîäü Áîã äàâ äàð ðîçñóäëèâîñò³ ïðèéíÿòè ïðàâèëüíå ð³øåííÿ.

ßê â³äçíà÷àòè äåíü íàðîäæåííÿ äèòèíè, ÿêùî â³í âèïàäຠíà Âåëèêèé ï³ñò? Ìàðèíà Ïàíîâà Äåíü íàðîäæåííÿ – ïîä³ÿ ãëèáîêî îñîáèñòà äëÿ äèòèíè. Òðåáà ïðîÿâèòè îñîáëèâó áàòüê³âñüêó ÷óéí³ñòü. Ó â³ëüíèé ÷àñ äíÿ ìîæíà âëàøòóâàòè â êîë³ ñ³ì'¿ àáî ³ç çàïðîøåííÿì íàéáëèæ÷èõ äðóç³â ³ ðîäè÷³â ãóëÿííÿ. ϳñò ïîðóøóâàòè íå ñë³ä. ϳñíà êóõíÿ ìàº

ñîòí³ áëþä. Çà ñìàêîì âîíè íå ïîñòóïàþòüñÿ ñêîðîìíèì. ϳñíèé ÷àñ âèìàãຠïåâíî¿ ñàìîäèñöèïë³íè çà ñòîëîì, õî÷à ðàä³ñòü ³ ñâîáîäà â ñï³ëêóâàíí³ íåìèíó÷³. Íàéãîëîâí³øå: ïðîÿâèòè äî äèòèíè ëþáîâ ³ óâàãó, àáè âîíà çàëèøèëàñÿ çàäîâîëåíîþ.

8

¹ 1 (51) 2012

ÏÐÀÂÎÏÈÑ ×ÀÑÒÊÈ ÍÅ Ç Ä²ªÑËÎÂÀÌÈ ñêëàñòè ñõåìó "Ïðàâîïèñ ÷àñòêè íå ç 䳺ñëîâàìè", ïðèêëàäè äî ÿêî¿ âè áóäåòå

Äðóãà çàïîâ³äü: "Íå ñîòâîðè ñîá³ êóìèðà". Êóìèðîì àáî Íå ç 䳺ñëîâàìè ïèøåòüñÿ ³äîëîì íàçèâàºòüñÿ ÿêàñü ð³÷, ÿêó î á î æ í þ þ ò ü Îêðåìî Ðàçîì çàì³ñòü ³ñòèííîãî Çàâæäè: íå õî÷ó, 䳺ñëîâî áåç íå íå âæèâàºòüñÿ: Áîãà. Êóìèð – öå íå áà÷ó, íå ðîçóì³þ íåõòóâàòè, íåâîëèòè, íåçäóæàòè âñå òå, ç ÷èì ìè íå º ïðåô³êñ íåäî-, ÿêèé ïîçíà÷ຠçâåðòàºìî óâàãè íà íåïîâíîòó 䳿: íåäî÷óâàòè, Ãîñïîäà. Íåðîçóìíåäîïèñàòè, íåäî¿ñòè. íèé òîé, õòî ãîòîâèé ïîì³íÿòè ìàìó äîáèðàòè ó ïðîöåñ³ ïîäàëüøî¿ ðîáîòè. íà ëÿëüêó, à òàòà – íà êîìï'þòåð. Òàê Õ²Ä ÓÐÎÊÓ: Ïðîòå, º ùå îäíå ïðàâèëî íàïèñàíñàìî íåìóäðèé òîé, õòî, çàõîïèâøèñü ². Àêòóàë³çàö³ÿ îïîðíèõ çíàíü ó÷í³â. íÿ ÷àñòêè íå ç 䳺ñëîâîì íåìàº: ³ãðàøêàìè (äèòÿ÷èìè àáî äîðîñëèìè) Ïðîñëóõàéòå òåêñò. Çà äîïîìîãîþ Çàïîâ³äÿì Áîæèì ö³íè íåìàº. íå çãàäóº Áîãà. ²äîëîïîêëîííèê òîé, õòî ìåòîäó "Ïðåñ" âèçíà÷òå òèï ìîâëåííÿ. (Íåìຠ– ïðèñóäêîâå ñëîâî, ÿêå çàâæïðàãíå ò³ëüêè áàãàòñòâà ³ íàæèâຠéîãî (ï³ä ìóçè÷íèé ñóïðîâ³ä ó÷èòåëü çàäè ïèøåìî ç íå ðàçîì) áóäü-ÿêèìè çàñîáàìè. ² òîé, êîìó íå íà÷èòóº òåêñò) áðèäຠäîãîäæàòè ñâîºìó ÷åðåâó – Öå â³äáóëîñÿ ï³ä ÷àñ ïîâåðíåííÿ íàëàñóº, îá'¿äàºòüñÿ, ïèÿ÷èòü. Öå ³ òîé, ðîäó ³çðà¿ëüñüêîãî ç ªãèïòó â çåìëþ Õàõòî ïèøàºòüñÿ ñâî¿ìè ïðèíàäàìè, I V íààíñüêó. Êîëè ³çðà¿ëüòÿíè ï³ä³éøëè Я Господь, Бог Шануй батька âèõâàëÿºòüñÿ òà ñòàâèòüñÿ äî äî ãîðè Ñèíàé, âîíè çóïèíèëèñÿ твій, нехай не буде у свого і матір свою áëèæí³õ çâåðõíüî: â³í òåæ ñîòâîâ³äïî÷èòè. Áîã ïîêëèêàâ Ìîéñåÿ íà тебе інших богів, VI ðèâ ñîá³ êóìèðà – ñàìîãî ñåáå. крім мене âåðøèíó ãîðè ³ ñêàçàâ éîìó: "ÏðèãîНе вбивай Òðåòÿ çàïîâ³äü: "Íå âçèâàé òóé íàðîä, òîìó ùî íà òðåò³é äåíü ß II VII íàäàðåìíî ³ìåí³ Ãîñïîäà òâîãî". Не сотвори собі кумира ç³éäó íà ãîðó Ñèíàéñüêó, ³ íåõàé í³õòî Не чини перелюбу Âîíà âèìàãຠâ³ä íàñ óâàæíîñò³ íå íàñì³ëèòüñÿ ï³äíÿòèñÿ íà íå¿ ³ III VIII òà ñåðéîçíîñò³ ó ðîçìîâàõ ç Áîãîì Не взивай надаремно Не вкради íàâ³òü òîðêíóòèñÿ äî íå¿". ³ ïðî Áîãà. Íå ìîæíà öüîãî ðîáèòè імені Господа твого Ìîéñåé ñêàçàâ ëþäÿì ñâÿòêîIX ç õèõèêàííÿì ÷è ç ëàéêîþ, ÷è ïðîНе свідчи неправдиво на IV âî îäÿãòèñÿ é ÷åêàòè á³ëÿ ï³äí³ææÿ ñòî ç ïîñï³õîì, ùîá ñêîð³øå ближнього свого Пам'ятай день святий ãîðè. Êîëè íàñòóïèâ òðåò³é äåíü, çâ³ëüíèòèñÿ. Ùîá íå îáðàçèòè Ãîñсвяткувати. Шість днів X ãîðà Ñèíàé çàäèìèëàñü, óäàðèâ ïîäà ³ íå çàáðóäíèòè ñîâ³ñòü ïîðóпрацюй і виконуй у них Не бажай нічого, що ãð³ì, áëèñíóëà áëèñêàâêà, ³ ëþäè усі діла свої, а сьомий øåííÿì çàïîâ³ä³, ìè ãîâîðèìî ïðî належить ближньому ïî÷óëè òàêèé ñèëüíèé òðóáíèé присвяти Господу твоєму Áîãà òà ïðî ñâÿùåíí³ ðå÷³ ç íàëåæçâóê, ùî çàâìåðëè â³ä ñòðàõó. íîþ ïîâàãîþ. ²ì'ÿ Áîæå ãîäèòüñÿ Ïîò³ì, íàëÿêàí³, âîíè ñêàçàëè ïðîìîâëÿòè òèõî, ùèðî, âäÿ÷íî, Ìîéñåþ: "Ãîâîðè òè ç íàìè, íåõàé íå ãîÇàêîí Áîæèé íå ìຠö³íè. (Íå ìຠ– ïîøòèâî. Òîæ ñë³äêóéìî çà ñîáîþ. âîðèòü ³ç íàìè Áîã, òîìó ùî ìè âìðåìî 䳺ñëîâî ²-¿ îñîáè îäí. òåïåð.÷àñó ×åòâåðòà çàïîâ³äü: "Ïàì'ÿòàé â³ä ñòðàõó". ² Ìîéñåé çàëèøèâñÿ îäèí ³ (â³í, âîíà, âîíî íå ìàº), ÿêå ç íå ïèäåíü ñâÿòèé ñâÿòêóâàòè. سñòü äí³â ïðàïåðåáóâàâ íà ãîð³ 40 äí³â ³ 40 íî÷åé áåç øåòüñÿ îêðåìî) öþé ³ âèêîíóé ó íèõ óñ³ ä³ëà ñâî¿, à ñüîóñÿêî¿ ¿æ³. ϳñëÿ öüîãî â³í îäåðæàâ â³ä ²V. Âèêîíàííÿ ïðàêòè÷íèõ çàâäàíü ìèé ïðèñâÿòè Ãîñïîäó". Áîãà äåñÿòü çàïîâ³äåé. Âîíè áóëè íàíà çàñâîºííÿ òåìè. Öÿ çàïîâ³äü ãîâîðèòü ïðî òå, ùî ïèñàí³ íà äâîõ ñêðèæàëÿõ (êàì'ÿíèõ 1. Çàâäàííÿ âèïåðåäæóâàëüíîãî æèòè ïîòð³áíî íå ëèøå äëÿ ñåáå, àëå ³ äîøêàõ). dzéøîâøè ç ãîðè, Ìîéñåé ïðîõàðàêòåðó. Äîäîìó äåñÿòüîì ç âàñ áóëî äëÿ Áîãà. Îäèí äåíü ìè ïîâèíí³ â³äâ³äó÷èòàâ ¿õ ³çðà¿ëüñüêîìó íàðîäó, à òîé, ñëóäàíî çàâäàííÿ: îïðàöþâàòè çàïîâ³ä³ âàòè Áîãîñëóæ³ííÿ, ðàä³òè êðàñ³ ñòâîðåõàþ÷è ïîâåë³ííÿ Ãîñïîäí³, çàïðèñÿã Áîæ³. Òîæ ðîçêàæ³òü íàì, ÿê âè çðîçóíîãî Íèì ñâ³òó, ÷èòàòè äîáð³ êíèæêè, â³ðíî ¿õ âèêîíóâàòè. ì³ëè çíà÷åííÿ çàïîâ³äåé ³ ïðèêëàäàìè ïðîâ³äóâàòè õâîðèõ òà çàñìó÷åíèõ, ùîá Ìåòîä "Ïðåñ": ïðàâîïèñó ÷àñòêè íå ç 䳺ñëîâàìè, ÿê³ ï³äòðèìàòè ¿õ òà äîïîìîãòè, ÷èì ìîæåçóñòð³÷àëèñÿ âàì ï³ä ÷àñ ðîáîòè, äîìî… Íå ë³íóéñÿ, ùîá íå ãð³øèòè ïðîòè – ß ââàæàþ, ùî… öå òåêñò-ðîçïîâí³òü íàøó ñõåìó. ÷åòâåðòî¿ çàïîâ³ä³. Ó áóäí³ òðóäèñü, à ïîâ³äü (ó÷í³ ïîÿñíþþòü çíà÷åííÿ çàïîâ³ñâÿòà ñâÿòêóé ïî-õðèñòèÿíñüêè, ëþáè – Òîìó, ùî… öå ïîâ³äîìëåííÿ ïðî äåé, íàâîäÿ÷è ç íèõ ïðèêëàäè ïðàâîïèõðàì Áîæèé… ïåâí³ ïî䳿, ùî ðîçãîðòàþòüñÿ â ÷àñ³. Ó ñó ÷àñòêè íå ç 䳺ñëîâàìè, ÿêèìè ó÷èÏ'ÿòà çàïîâ³äü: "Øàíóé áàòüêà ñâîâèñëîâëþâàíí³ äàºòüñÿ â³äïîâ³äü íà òåëü äîïîâíþº ñõåìó) ãî ³ ìàò³ð ñâîþ". ïèòàííÿ: ùî ðîáèòü ïåðñîíàæ? Ïåðøà çàïîâ³äü: "ß Ãîñïîäü, Áîã Øàíóâàòè áàòüê³â – öå ïåðø çà âñå – Íàïðèêëàä, … òâ³é, íåõàé íå áóäå ó òåáå ³íøèõ áîã³â, ùèðî ¿õ ëþáèòè. À ëþáèòè – çíà÷èòü ñëó– Îòæå,… êð³ì ìåíå". õàòèñÿ ó âñüîìó, íå çàñìó÷óâàòè í³ â÷èí(Öå ðîçïîâ³äü, òîìó ùî öå ïîâ³äîìÖ³ºþ çàïîâ³ääþ Ãîñïîäü âåëèòü íàì êàìè, í³ ñëîâàìè; âò³øàòè, êîëè ¿ì âàæëåííÿ ïðî ÿê³ñü ïî䳿, ùî ðîçãîðòàþòüï³çíàâàòè é ïî÷èòàòè ÿê Áîãà ò³ëüêè êî; ï³êëóâàòèñÿ ïðî íèõ, êîëè âîíè ñÿ â ÷àñ³. Ó òåêñò³ áàãàòî 䳺ñë³â) Éîãî îäíîãî. ßê ìè ïîâèíí³ Éîãî øàíóõâîð³. ßê íå ëþáèòè òîãî, õòî äîáðèé äî ²². Îãîëîøåííÿ òåìè é ìåòè óðîêó. âàòè? Öå çíà÷èòü â³ðèòè â Íüîãî, ñïîä³òåáå ùîäíÿ, ùîõâèëèíè, õòî ðîçïîâ³äຠÎòæå, ñüîãîäí³ ìè ïðîäîâæèìî âèâàòèñÿ íà Íüîãî, íå çàáóâàòè ïðîñëàâòîá³ êàçêè ³ âòèðຠòâî¿ ñëüîçè, õòî ãîäóº â÷åííÿ 䳺ñëîâà ³, çîêðåìà, îñîáëèâîñò³ ëÿòè Éîãî é äÿêóâàòè Éîìó çà âñ³ áëàãî³ îäÿãຠòåáå, õòî â÷èòü áóòè ñïðàâåäïðàâîïèñó ÷àñòêè íå ç 䳺ñëîâàìè. ä³ÿííÿ. Ëþáèòü Áîãà òîé, õòî íå íåõòóº ëèâèì ³ ðàä³ñíèì, ÷åìíèì ³ âåñåëèì, ²²². Âèâ÷åííÿ òåîðåòè÷íîãî ìàòåð³àÉîãî çàïîâ³äÿìè. ³ð ó òå, ùî Áîã º â÷èòü íå ñåáå æàë³òè, à ³íøèõ, â÷èòü ðîëó óðîêó. ñêð³çü ³ çàâæäè. ² öÿ â³ðà ïîâèííà áóòè çóì³òè ëþäåé – íå ñóäèòè, à æàë³òè ³ äî1. Îïèðàþ÷èñü íà çíàííÿ, íàáóò³ âàìè íàéãîëîâí³øèì ó òâîºìó æèòò³. ïîìàãàòè ¿ì. ó ïîïåðåäí³õ êëàñàõ, äîïîìîæ³òü ìåí³

Òåìà: Ïðàâîïèñ ÷àñòêè íå ç 䳺ñëîâàìè Ìåòà: îçíàéîìèòè ó÷í³â ³ç îñîáëèâîñòÿìè íàïèñàííÿ ÷àñòêè íå ç 䳺ñëîâàìè; ðîçâèâàòè óâàæí³ñòü, âäóìëèâ³ñòü, àíàë³òè÷íå ìèñëåííÿ; âèõîâóâàòè ëþáîâ òà ïîøàíó äî Ñëîâà Áîæîãî. Òèï óðîêó: óðîê-çàñâîºííÿ íîâèõ çíàíü. Îáëàäíàííÿ: ìàãí³òîôîí, êàðòêè ³ç çàâäàííÿìè, íàî÷íèé ìàòåð³àë (³ëþñòðàö³¿ äî Áîæèõ çàïîâ³äåé)

9

¹ 1 (51) 2012 ÊÎÍÑÏÅÊÒ ÓÐÎÊÓ Ç ÓÊÐÀ¯ÍÑÜÊί ÌÎÂÈ ÄËß 7 ÊËÀÑÓ Øîñòà çàïîâ³äü: "Íå âáèâàé". Çâè÷àéíî, íàéñòðàøí³øå – öå çàáðàòè â ³íøî¿ ëþäèíè æèòòÿ, ÿêå ïîäàðóâàâ ¿é Ãîñïîäü. Òà ÿêùî òè ïîâîäèøñÿ òàê, ùî ëþäèí³ ñòຠáîëÿ÷å ³ ã³ðêî, ñóìíî ³ ïðèêðî, òî öèì òè òàêîæ ïîðóøóºø øîñòó çàïîâ³äü. Íàâ³òü ïîäóìêè íå ìîæíà áàæàòè êîìóñü çëà, ïîãàíî ïðî êîãîñü äóìàòè, íåíàâèä³òè, ñåðäèòèñÿ, ñâàðèòèñÿ, òèì á³ëüøå áèòèñÿ: áî âñå öå âáèâຠëþáîâ. ª ùå îäèí âèä âáèâñòâà, ÿêèé çàáîðîíÿº 6-òà çàïîâ³äü – öå ñàìîãóáñòâî. Íå ìîæíà íåõòóâàòè æèòòÿì, ÿêå äàâ òîá³ Áîã. Áóäü-ÿêå æèòòÿ – öå áåçö³ííèé Áîæèé äàð êîæíîìó ç íàñ. ² âæå òîìó âîíî íàëåæèòü íå íàì, à Áîãîâ³. Ñüîìà çàïîâ³äü: "Íå ÷èíè ïåðåëþáó". Âäóìàâøèñü ó öþ çàïîâ³äü, ìè ðîçó쳺ìî, ùî âîíà ïîâ'ÿçàíà ç³ ñëîâîì "ëþáèòè". À êîãî ìè ìàºìî ëþáèòè? Áîãà, áëèæí³õ. À "â÷èíèòè ïåðåëþá" – öå ÿê ïåðåäóìàòè, ïåðåðîáèòè, çì³íèòè ùîñü, òîáòî çðàäèòè ëþáîâ, ïðîì³íÿòè îäíó íà ³íøó. Ãð³õ ïðîòè ö³º¿ çàïîâ³ä³ ãóáèòü ³ äóøó, ³ ò³ëî ëþäèíè. Óâàæí³ñòü òà ñêðîìí³ñòü ç Áîæîþ äîïîìîãîþ çäàòí³ çáåðåãòè òåáå â³ä íåçäîðîâîãî ãð³õîâíîãî çàõîïëåííÿ ò³ëåñíîþ ñòîðîíîþ æèòòÿ, ÿêå ñâîãî ÷àñó íå çàëèøèëî êàìåíÿ íà êàìåí³ ö³ë³ ì³ñòà – Ñîäîì ³ Ãîìîððó. ¯õí³ ìåøêàíö³ îòÿìèëèñÿ, êîëè çðîçóì³ëè, ùî ïðîãí³âèëè Ãîñïîäà, ïîðóøèâøè çàïîâ³äàíó íèì ÷èñòîòó ³ â³ðí³ñòü. Îòæå, 7-îþ çàïîâ³ääþ Ãîñïîäü íàâ÷ຠíàñ áóòè â³ðíèìè. Âîñüìà çàïîâ³äü: "Íå âêðàäè". Ãîñïîäü äóæå ïðèõèëüíî ñòàâèòüñÿ äî òðóäÿùèõ. ³í áëàãîñëîâëÿº ¿õíþ ïðàöþ óñï³õîì, à ¿õ ñàìèõ – çäîðîâ'ÿì. Ðàçîì ç òèì Éîìó äóæå ïðîòèâí³ ëåäà÷³, ÿê³ íå õî÷óòü íà ñåáå ïðàöþâàòè, à ïðîñòÿãàþòü ðóêó, ùîá óêðàñòè ÷è ÿêèìîñü ÷èíîì íåçàêîííî ïðèñâî¿òè ñîá³ ÷óæå. 8-ìà çàïîâ³äü ð³øó÷å íå äîçâîëÿº, çàáîðîíÿº âñÿêó êðàä³æêó. Áóäü ìèëîñåðäíèì ³ çàì³ñòü òîãî, ùîá êðàñòè òà â³äí³ìàòè ó áëèæíüîãî, ïîñï³øàé íà êîæíîìó êðîö³ äîïîìàãàòè âñ³ì ³ êîæíîìó. Äåâ'ÿòà çàïîâ³äü: "Íå ñâ³ä÷è íåïðàâäèâî íà áëèæíüîãî ñâîãî". Àáî, ïðîñò³øå êàæó÷è, íå îáìàíþé. Òè ïàì'ÿòàºø, ÿê ïðèêðî ³ áîëÿ÷å, êîëè íà òåáå õòîñü íàãîâîðèâ ÿê³ñü çë³ íåáèëèö³, ³ â³ä òåáå â³äâåðòàþòüñÿ êðàù³ òîâàðèø³, äóìàþ÷è, ùî òè é ñïðàâä³ òàÑåíêàí – öå á³ëèé â³ðø, ó ÿêîìó ñèíòåçîâàíà ³íôîðìàö³ÿ â ñòèñëîìó âèñëîâ³ ç ï'ÿòè ðÿäê³â, ç ÿêèõ 1.Îäèí ³ìåííèê – íàçâà ïîíÿòòÿ.

2.Äâà ïðèêìåòíèêè – îïèñàííÿ ïîíÿòòÿ.

3.Òðè 䳺ñëîâà – âèçíà÷åííÿ 䳿.

4.Ôðàçà ç ÷îòèðüîõ ñë³â, ÿêà âèðàæຠâ³äíîøåííÿ äî òåìè.

êèé. ͳêîëè íå áóäü òàêèì. Íàâ³òü ÿêùî òðàïèòüñÿ ïî÷óòè ùîñü ïîãàíå ïðî êîãîñü ³ çàõî÷åø ïîïåðåäèòè äðóç³â, ùîá âîíè íå ñï³ëêóâàëèñÿ ç ö³ºþ ëþäèíîþ, – íå ðîáè öüîãî. Áî ðàïòîì òè ïîìèëÿºøñÿ? Ðàïòîì ïîìèëÿºòüñÿ òîé, õòî ç òîáîþ ãîâîðèâ? Îòæå, íå ïîñï³øàé ðîáèòè âèñíîâêè ïðîòè ëþäèíè. Ñàì Ñïàñèòåëü ïðîñèòü íàñ: íå ñóä³òü, íå ñóäèì³ áóäåòå. Äåñÿòà çàïîâ³äü: "Íå áàæàé í³÷îãî, ùî íàëåæèòü áëèæíüîìó òâîºìó". Íå áàæàé ÷óæîãî: Áîã äຠâñå êîæíîìó ïî éîãî ñèë³ é çàñëóç³, äຠé òîá³. Çàçäð³ñòü – òÿæêèé ãð³õ. Ñàòàíà áóâ ó Áîãà íàéïåðøèì àíãåëîì, àëå â³í ïîçàçäðèâ ñëàâ³ Áîæ³é ³ íàñì³ëèâñÿ ñòàòè íà ì³ñöå Áîãà. Öå çãóáèëî éîãî: â³í ç àíãåëà çðîáèâñÿ äåìîíîì, ³ç äîáðà ïåðåòâîðèâñÿ íà ñòðàøíå çëî. Çàçäð³ñòü îáöåíüêàìè òðèìຠ³ íå â³äïóñêຠñåðöå, ïðèìóøóº çðîáèòè ùîñü ïîãàíå. Çàçäð³ñòü – òî ïî÷àòîê óñ³õ ëþäñüêèõ ñòðàæäàíü, ñâàðîê òà â³éí.

2. Ñëîâíèêîâèé ðîçïîä³ëüíèé àêðîäèêòàíò Ðîçïîä³ë³òü 䳺ñëîâà ó äâ³ êîëîíêè: ² – íàïèñàííÿ ç íå îðåìî; ²² – ðàçîì. (á³ëÿ äîøêè ïðàöþþòü äâà ó÷í³) Íå çíàþ íåíàâèä³òè Íå íîñèòèìó íåäî÷èòàâ Íå àðîìàòèçóâàòè íåäîëþáëþâàòè Íå í³ÿêîâ³òè íåõòóâàòè Íå íàñï³âàâñÿ íåïîêî¿òè Íå ÿñí³â íåçäóæàòè (õâîð³òè) ϳäêðåñëèâøè òðåòþ ë³òåðó ²-¿ êîëîíêè, ïðî÷èòàºòå ñëîâî-êëþ÷. (çíàííÿ) 3. Ó ðå÷åííÿõ, ÿê³ íàïèñàí³ ó âàøèõ êàðòêàõ, óñíî çàì³íèòè âèä³ëåí³ ñëîâà 䳺ñëîâàìè, ùî ïèøóòüñÿ ç íå ðàçîì, ïîÿñíèòè, ÷è çì³íèëîñÿ ùîñü ó çì³ñò³ ðå÷åííÿ. ß íå õî÷ó çàáèðàòè ó òåáå ñâîáîäó, ³äè ñîá³… Áàòüê³â çàâæäè õâèëþº äîëÿ ¿õí³õ ä³òåé. Çà ðîáîòîþ äðóç³ íå ïîì³òèëè, ÿê ïðîëåò³â äåíü. Ëþäèíà ìîæå íå çâåðòàòè óâàãó íà çàïîâ³ä³ Ãîñïîäà, àëå ïîò³ì áóäå êàÿòèñÿ. Ìàòè ÷àñòî õâîð³ëà, ³ ñèíè ñàì³ ïîðàëèñÿ ïî ãîñïîäàðñòâó. (íåâîëèòè, íåñòÿìèòèñÿ, íåõòóâàòè, íåïîêî¿òè, íåçäóæàòè) Çðîáèòè ñèíòàêñè÷íèé ðîçá³ð 2-ãî ðå÷åííÿ.

4. Çàïèñàòè íà äîøö³ ðå÷åííÿ. Ïîÿñíèòè ïðàâîïèñ ÷àñòêè íå ç 䳺ñëîâàìè òà ðîçä³ëîâ³ çíàêè ó ðå÷åííÿõ. Õðèñòîñ çàïîâ³äàâ: "Íå âáèâàé, íå ïåðåëþáñòâóé, íå êðàäè, íå áóäü ëæåñâ³äêîì, íå çàáóâàé áàòüêà é ìàò³ð". Íå îáìîâëÿé, íå çàñóäæóé, íå ãîâîðè í³êîëè íåïðàâäó, òîä³ ðàä³ñòü áóäå â 5.Îäíå ñëîâî (ñèíîí³ì äî òåìè), â ÿêîìó â³äîáðàæåíî çì³ñò ÷è ñôîðìóëüîâàíî âèñíîâîê. Àêðîâ³ðø (ãðåö.

– êðàéí³é ³ ãðåö.

– â³ðøîâàíèé ðÿäîê) – â³ðø, â ÿêîìó ïåðø³ ë³òåðè êîæíîãî ðÿäêà, ïðî÷èòóâàí³ çãîðè âíèç, óòâîðþþòü ñëîâî àáî ðå÷åííÿ, íàé÷àñò³øå – ³ì'ÿ ÷è íàçâà òîãî, êîìó (àáî ÷îìó) ïðèñâÿ÷óºòüñÿ àêðîâ³ðø.

òâîºìó ñåðö³. Ùîá íå çàáëóêàòè íà çâèâèñòèõ äîðîãàõ æèòòÿ, òðåáà ðîçóì³òè é ïàì'ÿòàòè çàïîâ³ä³ Áîæ³.

V. ϳäâåäåííÿ ï³äñóìê³â óðîêó.

1. Êîëüîðîâà ðåôëåêñ³ÿ. Äîïîâí³òü ïî÷àòêè ðå÷åíü âëàñíèìè äóìêàìè ùîäî âèâ÷åíîãî ìàòåð³àëó.

Êîëüîðîâà ðåôëåêñ³ÿ: ß íàâ÷àþñÿ... ß çðîçóì³â... ß ä³çíàâñÿ... ß ïåðåêîíàâñÿ... Ñêàæ³òü, äëÿ ÷îãî æ íåîáõ³äíî çíàòè çàïîâ³ä³ Áîæ³ ³ äîòðèìóâàòèñü ¿õ?

2. Õâèëèíêà òâîð÷îñò³ Êëàñ (ï³äãðóïà) ä³ëèòüñÿ íà òðè ãðóïè. Â÷èòåëü ïðîïîíóº ó÷íÿì ñêëàñòè: – ïåðø³é ï³äãðóï³ – â³ðø çà òåìîþ: "Íå ç 䳺ñëîâàìè"; – äðóã³é ï³äãðóï³ – ñåíêàí çà òåìîþ "Çàïîâ³ä³"; – òðåò³é ï³äãðóï³ – àêðîâ³ðø çà òåìîþ "Çàïîâ³ä³". Äëÿ ðîáîòè âèä³ëÿºòüñÿ 2-3 õâèëèíè. Äàë³ ó÷í³ çíàéîìëÿòü ïðèñóòí³õ ³ç ðåçóëüòàòàìè ñâ òâîð÷î¿ ä³ÿëüíîñò³. (Íàâîäèìî ïðèêëàäè òâîð÷èõ ðîá³ò ó÷í³â 7-Á êëàñó ã³ìíà糿 ¹9 ʳðîâîãðàäñüêî¿ ì³ñüêî¿ ðàäè ʳðîâîãðàäñüêî¿ îáëàñò³) ³ðø "Íå ç 䳺ñëîâàìè" ×è âè çíàºòå, ùî íå ç 䳺ñëîâîì äðóæèòü Âîíà ïîðÿä ç íèì ñòàº, ñòî¿òü ³ íå òóæèòü. À áóâຠùå òàêå, êîëè ä³ÿ ç íå – îäíå. Öå òàê³ ä³ºñëîâà (ïðèêëàä âàì íàâåäó ÿ): Ïàí íåñëàâèâ êð³ïàê³â ³ ââàæàâ ¿õ çà ðàá³â, Íåíàâèä³â ¿õ óñ³õ, õî÷à öå âåëèêèé ãð³õ. Îòæå, çíàºìî ìè âæå: ä³ÿ ëþáèòü ÷àñòêó íå. Ñåíêàí "Çàïîâ³ä³" Çàïîâ³ä³ Ñâÿùåíí³, ñïðàâåäëèâ³. Äîòðèìóºìîñü, ÷àñò³øàºìî, ëþäÿí³ºìî. Çàïîâ³ä³ íàâ÷àþòü íàñ ðîáèòè ïðàâèëüíî. Ìóäð³ñòü. Àêðîâ³ðø "Çàïîâ³ä³" Çíàéòå, çàïîâ³ä³ º. À õòî ñòâîðèâ ¿õ, çíàºòå? ϳçíàéòå é âèâ÷³òü ¿õ Îáîâ'ÿçêîâî! Âèâ÷àéòå çàïîâ³ä³ Áîæ³, ² çíàòè ¿õ ïîâèíåí êîæåí. Äîòðèìóéòåñÿ ¿õ çàâæäè, ² çíàéòå, ùî âîíè – ñâÿò³.

VI. Äîìàøíº çàâäàííÿ. Äîñòàòí³é ð³âåíü – âèïèñàòè ç îðôîãðàô³÷íîãî ñëîâíèêà 10 䳺ñë³â, ç ÿêèìè ÷àñòêà íå ïèøåòüñÿ ðàçîì, ñêëàñòè ç íèìè ðå÷åííÿ. Âèñîêèé ð³âåíü – íàïèñàòè òâ³ð-ðîçäóì çà òåìîþ: "Ùî â æèòò³ ïîñ³ºìî, òå ó â³÷íîñò³ ïîæíåìî". ˳ë³ÿ Âîëîäèìèð³âíà ÎÍÈÙÅÍÊÎ, â÷èòåëü ã³ìíà糿 ¹9 ì. ʳðîâîãðàäà

10

¹ 1 (51) 2012

Ðîçãëÿäàþòüñÿ ïðîáëåìè ôîðìóâàííÿ òîëåðàíòíîñò³ ó÷í³â ó ñèñòåì³ âèõîâíî¿ ðîáîòè. Çâåðòàºòüñÿ óâàãà íà íåîáõ³äí³ñòü âèçíà÷åííÿ ìåæ òîëåðàíòíîñò³ ó çâ'ÿçêó ç íåáåçïåêîþ âòðàòè âàæëèâèõ äëÿ íàö³¿ òðàäèö³éíèõ ìîðàëüíèõ ³ êóëüòóðíèõ ö³ííîñòåé. Ðàññìàòðèâàþòñÿ ïðîáëåìû ôîðìèðîâàíèÿ òîëåðàíòíîñòè ó÷àùèõñÿ â ñèñòåìå âîñïèòàòåëüíîé ðàáîòû. Îáðàùàåòñÿ âíèìàíèå íà íåîáõîäèìîñòü îïðåäåëåíèÿ ãðàíèö òîëåðàíòíîñòè â ñâÿçè ñ îïàñíîñòüþ ïîòåðè âàæíûõ äëÿ íàöèè òðàäèöèîííûõ ìîðàëüíûõ è êóëüòóðíûõ öåííîñòåé.

The problems of tolerance of students in the educational system works. The attention to the need to determine the limits of tolerance in connection with significant risk of loss to the nation's traditional moral and cultural values. Îñòàíí³ì ÷àñîì ñòàëî ìîäíèì ãîâîðèòè ïðî òîëåðàíòí³ñòü ÿê ïðî îäíó ç îçíàê íàøîãî ºâðîïåéñüêîãî âèáîðó. À îòæå, òåìó âêëþ÷èëè â ñèñòåìó îñâ³òè ÷åðåç ñåì³íàðè, òðåí³íãè òîùî, "íàâàëèâøèñü" óñ³ºþ ñâîºþ ìàñîþ íàñàìïåðåä íà øêîëÿð³â ³ ñòóäåíò³â ó ë³òí³õ øêîëàõ ³ òàáîðàõ. Ñïî÷àòêó âîíè â³äáèâàëèñÿ â³ä ö³º¿ ëàâèíè, ñòàâëÿ÷è çàïèòàííÿ, ÷îìó âîíè ìàþòü òåðï³òè, ³ íàâ³ùî âçàãàë³ ïîòð³áíà òîëåðàíòí³ñòü? À ÿê æå ÷åñí³ñòü, ùèð³ñòü ³ â³äêðèò³ñòü? ²íø³ éøëè äàë³ – ñòàâèëè ïðîáëåìó: "ßêùî ÿ êîãîñü òåðïëþ, òî ÷è íå îçíà÷ຠöå ìîãî ñòàâëåííÿ äî êîãîñü ÿê äî ñëàáêîãî é óáîãîãî, ÿêèé íå ìîæå ñåáå çàõèñòèòè?". Ñèñòåìà íàâ÷àííÿ, ÿê ïðàâèëî, âïðîâàäæóº òîëåðàíòí³ñòü âèïðîáóâàíèìè ìåòîäàìè, ùîá ïðè êîæí³é ïåðåâ³ðö³ ìîæíà áóëî äîïîâ³ñòè: ä³òè çíàþòü, ùî öå òàêå. ² ä³òè ìàëþþòü, ïèøóòü, êàæóòü ïðàâèëüí³ ñëîâà. Çðîçóì³ëî, ùî ñïðàâà íå ëèøå â ñèñòåì³ îñâ³òè òà ³äåîëîã³÷íîìó íàòèñêó, õî÷à, áåçïåðå÷íî, ³ ö³ ÷èííèêè â³ä³ãðàþòü ñâîþ ðîëü. Ïðî òîëåðàíòí³ñòü ³äåòüñÿ ³ â îñâ³ò³, ³ â ïîë³òèö³, ³ â ãðîìàäñüêèõ ðóõàõ. Âæå ïðàêòè÷íî íåìຠñóïåðå÷îê ïðî òå, ÷è â³äð³çíÿºòüñÿ òîëåðàíòí³ñòü â³ä òåðïèìîñò³, ³ ÷îìó ïîòð³áíî òåðï³òè òèõ, õòî â³äð³çíÿºòüñÿ â³ä íàñ. ²íêîëè ñêëàäàºòüñÿ âðàæåííÿ, ùî òîëåðàíòí³ñòü – öå âñå äóæå çðîçóì³ëî ³ ïðîñòî. Àëå ïðè ïåðøèõ ñïðîáàõ àíàë³çó öüîãî ÿâèùà âèíèêຠ÷èìàëî ñêëàäíèõ ïèòàíü, íà çðàçîê òàêîãî: "ßê ïðè øèðîêîìó êîðèñòóâàíí³ ó âèõîâíîìó ïðîöåñ³ ïîíÿòü "ùèð³ñòü" ³ "÷åñí³ñòü", ìîæíà âèÿâëÿòè ââ³÷ëèâ³ñòü ³ òåðïèì³ñòü äî òèõ, õòî òîá³ íå ïîäîáàºòüñÿ, – äî ´âàëò³âíèê³â, ì³ãðàíò³â, ãîìîñåêñóàë³ñò³â ³ áàãàòüîõ ³íøèõ? Ïåðøà õâèëÿ íàïðóæåíîñò³, ÿê ïðàâèëî, ïîøèðþºòüñÿ íà ñòîðîíí³õ, ÷óæèõ, ÿê³ ñâîºþ ê³ëüê³ñòþ òà ³íàêø³ñòþ ñïîñîáó òà ñòèëþ æèòòÿ ìîæóòü ðîçìèòè òðàäèö³éí³ óñòî¿ [5]. Ùî æ òàêå òîëåðàíòí³ñòü? Ó ïåðåêëàä³ ç ëàòèíñüêî¿ "tolerance" îçíà÷àº

"òåðï³ííÿ". Öå ñëîâî â ìåäèöèí³ ïîçíà÷ຠçäàòí³ñòü îðãàí³çìó ïåðåíîñèòè âïëèâ òèõ ÷è ³íøèõ ÷èííèê³â. Ó ñóñï³ëüñòâ³ òîëåðàíòí³ñòü îçíà÷ຠòåðïèì³ñòü äî ³íøèõ äóìîê, ïîãëÿä³â, òðàäèö³é [6]. Æèòòÿ ñóñï³ëüñòâà, ÿê ³ æèòòÿ îêðåìî¿ ëþäèíè, ´ðóíòóºòüñÿ íà âïëèâ³ ³äåé, ïîãëÿä³â, òåîð³é. Çà ÷àñè ³ñòî𳿠ëþäñòâà ¿õ ïðîìàéíóëî ÷èìàëî. Âîíè îâîëîä³âàëè ðîçóìîì ëþäåé íà á³ëüøèé ÷è ìåíøèé òåðì³í. Äåÿê³ ç íèõ çàêëèêàëè äî áàðèêàä, ïðèçâîäèëè äî â³éí, ñòàâàëè ï³äñòàâîþ äëÿ ñòâîðåííÿ "îáðàçó âîðîãà" ç ³íøîãî íàðîäó. Àëå ç ðîçâèòêîì ñóñï³ëüñòâà äî ëþäåé ïðèéøëî ðîçóì³ííÿ, ùî Çåìëÿ íå º íàäòî âåëèêîþ, âîíà – íàø ñï³ëüíèé ä³ì, âñ³ ëþäè â ÿêîìó – ñóñ³äè. À äëÿ òîãî, ùîá ëþäñòâî óñï³øíî ðîçâèâàëîñÿ, òðåáà çíàõîäèòè ñï³ëüíó ìîâó. Ó áåçìåæíîìó ìîð³ ð³çíîìàí³òíèõ êóëüòóð, ðåë³ã³é, äóìîê, ³äåé, ùî íàëåæàòü ëþäÿì ð³çíèõ êðà¿í íà ïëàíåò³, íà äîïîìîãó ìຠïðèéòè "ðÿòóâàëüíèé æèëåò" òîëåðàíòíîñò³. Òîëåðàíòí³ñòü – öå ïîâàãà, ñïðèéíÿòòÿ òà ðîçóì³ííÿ áàãàòîãî ð³çíîìàí³òòÿ êóëüòóð íàøîãî ñâ³òó, ôîðì ñàìîâèðàæåííÿ òà ñàìîâèÿâëåííÿ ëþäñüêî¿ îñîáèñòîñò³. Ôîðìóâàííþ òîëåðàíòíîñò³ ñïðèÿþòü çíàííÿ, â³äêðèò³ñòü, ñï³ëêóâàííÿ òà ñâîáîäà äóìêè, ñîâ³ñò³ é ïåðåêîíàíü. Òàêîæ òîëåðàíòí³ñòü – öå ºäí³ñòü ó ð³çíîìàí³òò³, òå, ùî º ïåðåõîäîì â³ä â³éíè äî êóëüòóðè ìèðó. Äëÿ ãðîìàäÿí öå, ïåðåäóñ³ì, àêòèâíà ïîçèö³ÿ, ùî ôîðìóºòüñÿ íà îñíîâ³ âèçíàííÿ óí³âåðñàëüíèõ ïðàâ òà îñíîâíèõ ñâîáîä ëþäèíè. Äëÿ äåðæàâè òîëåðàíòí³ñòü – ÿñêðàâèé ïîêàçíèê ñòóïåíÿ ¿¿ äåìîêðàòè÷íîñò³ é îäíà ç óìîâ ¿¿ ðîçâèòêó [1]. Ñüîãîäí³ â ñèñòåì³ îñâ³òè òîëåðàíòí³ñòü ðîçãëÿäàºòüñÿ ÿê êîìïîíåíò ñîö³àëüíî¿ êîìïåòåíòíîñò³ îñîáèñòîñò³. Àáè äîñÿãòè óñï³õó ó âëàñíîìó æèòò³, íå âèòðà÷àòè ñèë íà êîíôë³êòè, ïîáóòîâ³ òà ðåë³ã³éí³ â³éíè, êîæíîìó äîö³ëüíî ñôîðìóâàòè ó ñîá³ òîëåðàíòí³ñòü ÿê ðèñó õàðàêòåðó. Äëÿ öüîãî íåîáõ³äíî:

– áóòè ãîòîâèìè äî òîãî, ùî âñ³ ëþäè ð³çí³ – íå êðàù³ é ã³ðø³ çà òåáå, à ïðîñòî ð³çí³; – íàâ÷èòèñÿ ñïðèéìàòè ëþäåé òàêèìè, ÿêèìè âîíè º, íå íàìàãàþ÷èñü çì³íèòè â íèõ òå, ùî íàì íå ïîäîáàºòüñÿ; – ö³íóâàòè â êîæí³é ëþäèí³ îñîáèñò³ñòü ³ ïîâàæàòè ¿¿ äóìêè, ïî÷óòòÿ, ïåðåêîíàííÿ íåçàëåæíî â³ä òîãî, ÷è çá³ãàþòüñÿ âîíè ç íàøèìè. Ïîçèòèâíî îö³íþþ÷è ä³ÿëüí³ñòü äåðæàâè òà îðãàí³â îñâ³òè ó öüîìó íàïðÿìêó, ââàæàºìî çà íåîáõ³äíå âèñëîâèòè äåÿê³ çàñòåðåæåííÿ. Ïåðåäóñ³ì ñë³ä âèçíà÷èòè î÷³êóâàí³ ðåçóëüòàòè òàêî¿ ä³ÿëüíîñò³. ßê çàçíà÷àºòüñÿ ó ïðîãðàì³ "Îñíîâí³ îð³ºíòèðè âèõîâàííÿ ó÷í³â 1-12 êëàñ³â çàãàëüíîîñâ³òí³õ íàâ÷àëüíèõ çàêëàä³â Óêðà¿íè", çàòâåðäæåí³é ̳í³ñòåðñòâîì îñâ³òè ³ íàóêè, ìåòîþ âèõîâàííÿ º ôîðìóâàííÿ ìîðàëüíî-äóõîâíî¿ æèòòºâî êîìïåòåíòíî¿ îñîáèñòîñò³, ÿêà óñï³øíî ñàìîðåàë³çóºòüñÿ â ñîö³óì³ ÿê ãðîìàäÿíèí, ñ³ì'ÿíèí, ïðîôåñ³îíàë [4, ñ. 7]. Äàâàéòå ïîì³ðêóºìî, ÷è çìîæåìî ìè ïîâí³ñòþ äîñÿãòè ö³º¿ ìåòè, ÿêùî íà ÿêîìóñü åòàï³ ïîë³òè÷íîãî òà âèõîâíîãî ïðîöåñ³â ïîñòàâèìî íà ïåðøå ì³ñöå ïðîáëåìó ôîðìóâàííÿ òîëåðàíòíîñò³, ÿê öå çðîáëåíî â äåÿêèõ ºâðîïåéñüêèõ êðà¿íàõ òà â ÑØÀ. Àäæå äîáðå â³äîìî, ùî â öèõ êðà¿íàõ ó ðåçóëüòàò³ áåçäóìíî¿ ïîë³òèêè òîëåðàíòíîñò³ â ðåçóëüòàò³ ëåãàë³çàö³¿ îäíîñòàòåâèõ øëþá³â ïîñèëèëàñÿ òåíäåíö³ÿ äî ñêîðî÷åííÿ ÷èñåëüíîñò³ íàñåëåííÿ; â ðåçóëüòàò³ íàäàííÿ çíà÷íèõ, ³íêîëè áåçìåæíèõ ïðàâ ðåë³ã³éíèì ãðîìàäàì ì³ãðàíò³â ñòàâèòüñÿ ï³ä çàãðîçó ³ñíóâàííÿ òðàäèö³éíèõ ðåë³ã³éíèõ ö³ííîñòåé. À â ÑØÀ âçàãàë³ ³äåþ òîëåðàíòíîñò³ äîâåäåíî äî àáñóðäó, êîëè ïðåäñòàâíèêè ÷îðíîøê³ðîãî íàñåëåííÿ, òàê çâàí³ "àôðîàìåðèêàíö³", ìîæóòü çà áóäü-ÿêå çàóâàæåííÿ íà ñâîþ àäðåñó ç áîêó ñâ³òëîøê³ðîãî ãðîìàäÿíèíà çâèíóâàòèòè éîãî ó ðàñèçì³, à òîé, ó ñâîþ ÷åðãó, ìຠòåðï³òè ³íêîëè â³äâåðòå õàìñòâî ÷îð-

11

¹ 1 (51) 2012 íîãî, îñòåð³ãàþ÷èñü çâåðòàòèñÿ äî ïðàâîîõîðîííèõ îðãàí³â, îñê³ëüêè øàíñ³â ó íüîãî âèãðàòè "ðàñèñòñüêó ñïðàâó" ìàéæå íåìàº. Ùå îäèí ïðèêëàä. ʳëüêà óêðà¿íñüêèõ ñòóäåíò³â â³äâ³äóâàëè ÑØÀ çà îäí³ºþ ç îñâ³òí³õ ì³æíàðîäíèõ ïðîãðàì.  óí³âåðñèòåòñüê³é á³áë³îòåö³ âîíè ïîáà÷èëè àìåðèêàíñüêèõ ñòóäåíòîê ³ ñõîò³ëè ïîçíàéîìèòèñÿ, ï³ä ÷àñ ÷îãî âèñëîâèëè ¿ì ñâî¿ ñèìïàò³¿ ñòîñîâíî ¿õíüî¿ çîâí³øíîñò³. ßêèì æå áóëî çäèâóâàííÿ õëîïö³â, êîëè ö³ ñòóäåíòêè ç îáóðåííÿì ïî÷àëè çâèíóâà÷óâàòè ¿õ ó ñåêñóàëüíèõ äîìàãàííÿõ ³ ïîãðîæóâàòè ïîë³ö³ºþ. Ó êîæí³é ñïðàâ³, ÿê â³äîìî, º ì³ðà, ìåæà, ïåðåõîäÿ÷è ÿêó, ìîæíà ïîòðàïèòè ó õàëåïó. Ó çì³ñò³, ôîðìàõ òà ìåòîäàõ ïðîãðàì ç ôîðìóâàííÿ òîëåðàíòíîñò³, ÿê³ çàðàç âèêîðèñòîâóþòüñÿ â íàâ÷àëüíèõ çàêëàäàõ ³ ÿê³, ó á³ëüøîñò³ âèïàäê³â, ñêîï³éîâàí³ ç ºâðîïåéñüêèõ ³ àìåðèêàíñüêèõ, ÿ òàêî¿ ìåæ³ íå ïîáà÷èâ. ² öå º äóæå íåáåçïå÷íèì, îñê³ëüêè áåçìåæíà òîëåðàíòí³ñòü ìîæå ïðèçâåñòè íå ëèøå äî ñóö³ëüíî¿ äåìîðàë³çàö³¿ ñóñï³ëüñòâà, àëå íàâ³òü äî âòðàòè íàö³îíàëüíîãî ñóâåðåí³òåòó. Çäîðîâèé ïàòð³îòèçì, ÿê ïèñàâ Ã.Âàùåíêî, íå âèêëþ÷ຠäîáðîãî ñòàâëåííÿ é ïîøàíè äî ³íøèõ íàðîä³â. Òàê ñàìî, ÿê äîáðå âèõîâàíà ëþäèíà ïîâàæຠñâîþ âëàñíó ã³äí³ñòü ³ ðàçîì ç òèì ã³äí³ñòü ³íøèõ ëþäåé, òàê ³ ñïðàâæí³é ïàòð³îò ïîâàæຠïðàâà ³ ã³äí³ñòü ³íøèõ íàðîä³â. Àëå öå íå îçíà÷àº, ùî ñïðàâæí³é ïàòð³îò ïîâèíåí ñòàâèòèñÿ äî âñ³õ áåç âèíÿòêó íàðîä³â ³ ïðè âñ³õ ïîë³òè÷íèõ îáñòàâèíàõ äîáðîçè÷ëèâî ³ ç ïîøàíîþ, îñîáëèâî òîä³, êîëè âîíè çíóùàþòüñÿ ç íüîãî é íàìàãàþòüñÿ éîãî åêñïëóàòóâàòè. Ñïðàâæí³é ïàòð³îò âñòóïຠâ áîðîòüáó ç íèìè ³, çðîçóì³ëî, íå ìîæå ìàòè äî íèõ äîáðèõ ïî÷óòò³â [2, ñ. 185-186]. Ö³êàâîþ ó öüîìó êîíòåêñò³, õî÷à ³, íà ì³é ïîãëÿä, çàíàäòî ðàäèêàëüíîþ, º äóìêà ².Êàãàíöÿ. "Ïðîíèêëèâ³ óìè, – ïèøå â³í, – âæå äàâíî íàìàãàþòüñÿ ç'ÿñóâàòè ñïðàâæíþ ìåòó ãëîáàëüíîãî ïðîñóâàííÿ ñâ³òîãëÿäó íåðåàãóâàííÿ íà ÷óæå. Äëÿ ïîçíà÷åííÿ íàáóòî¿ ïàòîëîã³÷íî¿ áàéäóæîñò³ äî çîâí³øí³õ çàãðîç íàâ³òü ç'ÿâèâñÿ òåðì³í tolerastia (òîëåðàñò³ÿ). ×àñòèíà äîñë³äíèê³â ñõèëÿºòüñÿ äî äóìêè, ùî ïðîïàãàíäà òîëåðàíòíîñò³ – öå ìàñøòàáíà ñïåöîïåðàö³ÿ ç ïñèõîëîã³÷íî¿ ï³äãîòîâêè ëþäñòâà äî ãðÿäóùîãî âòîðãíåííÿ "÷óæèõ". Ùîá íå ñïðàöþâàâ ïðèðîäíèé çàõèñò, çàñíîâàíèé íà ðîçï³çíàâàíí³ "ñâî¿ – ÷óæ³", ìàêñèìàëüíî ðîçøèðþºòüñÿ "ïðîñò³ð òîëåðàíòíîñò³", òîáòî "ä³àïàçîí òåðï³ííÿ". ßêùî æ òàêè ïðîÿâëÿºòüñÿ ñóñï³ëüíèé ³ìóí³òåò, òî àïîëîãåòè òîëåðàñò³¿ òóò æå íà íüîãî ñòàâëÿòü êëåéìî "êñåíîôî᳿".  ðåçóëüòàò³ òàêîãî êîìïëåêñíîãî ï³äõîäó âîðîæå âòðó÷àííÿ ïî÷èíຠñïðèéìàòèñÿ ÿê ùîñü íîðìàëüíå. Ìîæíà ñïåðå÷àòèñÿ, õòî âîíè ö³ "÷óæ³" – ³íîïëàíåòÿíè ÷è âñå æ òàêè çåìëÿíè. Áåçïåðå÷íî îäíå: âîíè âæå ñåðåä íàñ ³ ãîòóþòüñÿ äî ð³øó÷î¿ àòàêè. Äëÿ ëþäñòâà,

âðàæåíîãî òîëåðàñò³ºþ, âòîðãíåííÿ "÷óæèõ" áóäå êàòàñòðîôîþ. Íàøà ïðîáëåìà â òîìó, ùî ìè íå ââàæàºìî ¿õ ÷óæèìè. Çàòå âîíè îäíîçíà÷íî ââàæàþòü ÷óæèìè íàñ [3]". Ïðîáëåìà çáåðåæåííÿ íàö³îíàëüíèõ ö³ííîñòåé ñòຠâñå á³ëüø àêòóàëüíîþ. Íå äàðìà ̳í³ñòåðñòâî îñâ³òè ³ íàóêè Óêðà¿íè ï³äêðåñëþº: "Ïðîöåñ ñòàíîâëåííÿ íåçàëåæíî¿ äåìîêðàòè÷íî¿ Óêðà¿íè ç ¿¿ ïðàãíåííÿì ñòàòè ïîâíîïðàâíèì ÷ëåíîì ºâðîïåéñüêî¿ ñï³ëüíîòè ïåðåäáà÷ຠâñåá³÷íå óòâåðäæåííÿ â ñóñï³ëüíîìó òà ³íäèâ³äóàëüíîìó áóòò³ öèâ³ë³çîâàíèõ íîðì æèòòÿ íà îñíîâ³ çàãàëüíîëþäñüêèõ ö³ííîñòåé òà äóõîâíèõ, ìîðàëüíèõ ³ êóëüòóðíèõ çàñàä æèòòÿ óêðà¿íñüêîãî íàðîäó. Òîìó ìåòà ñó÷àñíîãî îñâ³òíüîãî ïðîöåñó – íå ò³ëüêè ñôîðìóâàòè íåîáõ³äí³ êîìïåòåíö³¿, íàäàòè ´ðóíòîâí³ çíàííÿ ç ð³çíèõ ïðåäìåò³â, à é ôîðìóâàòè ãðîìàäÿíèíà, ïàòð³îòà; ³íòåëåêòóàëüíî ðîçâèíåíó, äóõîâíî ³ ìîðàëüíî çð³ëó îñîáèñò³ñòü, ãîòîâó ïðîòèñòîÿòè âèêëèêàì ãëîáàë³çàö³¿ æèòòÿ. Ó ãëîáàëüíîìó ñâ³òîâîìó ñóñï³ëüñòâ³ ìîëîäü íå ïîâèííà âòðà÷àòè ñâîþ ³íäèâ³äóàëüí³ñòü, ãëèáîêå â³ä÷óòòÿ ºäíîñò³ ç óêðà¿íñüêèì íàðîäîì, ïîâàãó äî éîãî äóõîâíèõ, ìîðàëüíèõ ³ êóëüòóðíèõ íàäáàíü [4, ñ. 5]". ÂÈÑÍÎÂÊÈ

Òîëåðàíòí³ñòü – äîáðîçè÷ëèâå àáî ïðèíàéìí³ òåðïèìå, ñòðèìàíå ñòàâëåííÿ äî ÷îãîñü, íàïðèêëàä – äî ðàñîâèõ, íàö³îíàëüíèõ, ðåë³ã³éíèõ ³íäèâ³äóàëüíèõ àáî ãðóïîâèõ â³äì³ííîñòåé. Ñâ³òîãëÿäíîþ îñíîâîþ òîëåðàíòíîñò³ º ïîö³íóâàííÿ ð³çíîìàí³òíîñò³ – ïðèðîäíî¿, ³íäèâ³äóàëüíî¿, ñóñï³ëüíî¿, êóëüòóðíî¿. Ïðîòå îáåðíåííÿ ö³º¿ ÷åñíîòè íà ïðàêòè÷íó ïîâåä³íêó ³íøîãî (³íàêøîãî) ïî÷àñòè âèâîäèòü ¿¿ â ³íøå ïðîáëåìíå ïîëå, à îòæå, ÷àñòêîâî – íà íåïèòîìó ôóíêö³îíàëüí³ñòü, ç ÷èì ÷àñòî ïî÷èíàþòüñÿ ìàí³ïóëÿö³¿ àáî íåïîðîçóì³ííÿ. Ñïðàâà â òîìó, ùî íà ïðàêòèö³ òîëåðàíòí³ñòü äîáðå "ïðàöþº", ÿêùî öå – äîðîãà ç äâîõñòîðîíí³ì ðóõîì. Ñïîä³âàííÿ íà òå, ùî âèÿâè òîëåðàíòíîñò³ äî ëþäèíè, ÿêà ñèñòåìàòè÷íî áðóòàëüíî, öèí³÷íî ïîðóøóº Âàø³ ïðàâà, çðåøòîþ òåæ ñòàíå äî Âàñ òîëåðàíòíîþ – ÿê ïðàâèëî, íå ñïðàâäæóþòüñÿ. Òîëåðàíòí³ñòü ìຠñåíñ ïðîÿâëÿòè äî çàïðîøåíîãî ãîñòÿ, ÿêèé øàíóº ãîñïîäàðÿ. ²íàêøå öå âæå áóäå íå òîëåðàíòí³ñòü, à âèìóøåíå ÷è òóïå ðàáñüêå òåðï³ííÿ. Äî òîëåðàíòíîñò³ ÷àñòî çàêëèêàþòü àáî ò³, õòî â ìåíøîñò³ òà ñëàáê³ (à áóëè á â á³ëüøîñò³ òà ñèëüí³øèìè, òî ùå íåâ³äîìî, äî ÷îãî çàêëèêàëè á), àáî ïðîâëàäí³ ïîë³òèêè-ìàí³ïóëÿòîðè òèõ ÷è ³íøèõ ñóñï³ëüíèõ ïîçèö³é, ÿêèì çðó÷í³øå êåðóâàòè òîëåðàíòíèìè ï³ääàíèìè. Ñïîä³âàòèñÿ íà äîâãîòðèâàë³, à òèì á³ëüøå ùèð³ òîëåðàíòí³ ñòîñóíêè ç òèìè, ç êèì ó Âàñ ³íòåðåñè íåñóì³ñí³ àæ äî ïðîòèëåæíîãî, º ìàðíîþ ñïðàâîþ.

Íà çàâåðøåííÿ ñë³ä çàóâàæèòè, ùî âèõîâàííÿ øêîëÿð³â ó äóñ³ òîëåðàíòíîñò³ – äóæå âàæëèâèé íàïðÿìîê ôîðìóâàííÿ ¿õíüî¿ ñîö³àëüíî¿ êîìïåòåíòíîñò³. Òàêå âèõîâàííÿ ìຠïðèíåñòè áàãàòî êîðèñò³ ñóñï³ëüñòâó, àëå çà ïåâíèõ óìîâ: 1. Äîòðèìàííÿ ïð³îðèòåò³â íàö³îíàëüíèõ êóëüòóðíèõ ³ ñâ³òîãëÿäíèõ ö³ííîñòåé.

2. Âèõîâàííÿ ó øêîëÿð³â ïîâàãè íå ëèøå äî ïðåäñòàâíèê³â ³íøèõ ðàñ, íàðîä³â, ðåë³ã³é ³ êóëüòóð, àëå é äî òèòóëüíî¿ íàö³¿.

3. Âñ³ëÿêå ñïðèÿííÿ ³íòåãðóâàííþ ä³òåé ³ç ðîäèí, ùî ïðèáóëè äî Óêðà¿íè íà ïîñò³éíå ì³ñöå ïðîæèâàííÿ, äî óêðà¿íñüêîãî ñóñï³ëüñòâà òà âèõîâíîãî ïðîñòîðó çàãàëüíîîñâ³òíüîãî íàâ÷àëüíîãî çàêëàäó ç îáîâ'ÿçêîâèì äîòðèìàííÿì ïðè öüîìó ïðèíöèï³â äîñòóïíîñò³, ãóìàí³çìó é íàñòóïíîñò³. ßêùî æ çàçíà÷åí³ óìîâè íå áóäóòü âðàõîâóâàòèñÿ ïîë³òèêàìè, ÷èíîâíèêàìè, îñâ³òÿíàìè, ïðàö³âíèêàìè êóëüòóðè, íàñ ÷åêຠéìîâ³ðíà äîëÿ Ôðàíö³¿. Âæå óñ³ì çðîçóì³ëî, ùî ïðè çáåðåæåíí³ ïîë³òèêè òîëåðàíòíîñò³ â ñó÷àñíèõ ôîðìàõ çà 40-50 ðîê³â äåðæàâè ï³ä íàçâîþ "Ôðàíöóçüêà ðåñïóáë³êà" íå áóäå. À áóäå ÿê³éñü õàë³ôàò àáî æ, ó êðàùîìó ðàç³, "²ñëàìñüêà ôðàíöóçüêà ðåñïóáë³êà", ó ÿê³é äî ôðàíöóç³â áóäóòü ñòàâèòèñÿ ç ïîçèö³é òîëåðàíòíîñò³ (ó àðàáñüêîìó ðîçóì³íí³). Àáî æ, ÿêùî íå ïåðåìîæå ðåë³ã³éíèé ÷èííèê, ìîæëèâèé ³íøèé âàð³àíò: îñíîâîþ ôðàíöóçüêîãî ñóñï³ëüñòâà ñòàíå îäíîñòàòåâà ñ³ì'ÿ, à ãåòåðîñåêñóàëàì îðãàíè âëàäè àáî ñóäè ïåð³îäè÷íî, ï³ñëÿ òðèâàëèõ äèñêóñ³é âèäàâàòèìóòü äîçâîëè íà ïðîâåäåííÿ "ãåòåðî-ïàðàä³â". Ñïèñîê âèêîðèñòàíèõ äæåðåë 1. Áîáîâí³êîâà Ë.Î. Òîëåðàíòí³ñòü ÿê ôàêòîð ñòàíîâëåííÿ ñó÷àñíîãî óêðà¿íñüêîãî ñóñï³ëüñòâà / Áîáîâí³êîâà Ë.Î. // Â÷åí³ çàïèñêè Òàâð³éñüêîãî íàö³îíàëüíîãî óí³âåðñèòåòó ³ì. Â.². Âåðíàäñüêîãî. Ñåð³ÿ "Ô³ëîñîô³ÿ", 2004. ? Ñ. 103-106.

2. Âàùåíêî Ã.Ã. Õâîðîáè â ãàëóç³ íàö³îíàëüíî¿ ïàì'ÿò³ / Ã.Ã.Âàùåíêî. – Ê. : Ôàäà ËÒÄ, 2003. – 336 ñ.

3. Êàãàíåöü ². Ìåæà òîëåðàíòíîñò³ / ²ãîð Êàãàíåöü // Äåíü. – 2007. – ¹ 215. – Ñ. 4.

4. Îñíîâí³ îð³ºíòèðè âèõîâàííÿ ó÷í³â 1-12 êëàñ³â çàãàëüíîîñâ³òí³õ íàâ÷àëüíèõ çàêëàä³â Óêðà¿íè : [ïðîãðàìà, çàòâåðäæåíà íàêàçîì ̳í³ñòåðñòâà îñâ³òè ³ íàóêè Óêðà¿íè â³ä 17.12.2007 ð. ¹ 1133] / Ðåä. êîë. – Òåðíîï³ëü : Íàâ÷àëüíà êíèãà – Áîãäàí, 2008.

– 80 ñ.

5. Òåðåùåíêî ². Ùå ðàç ïðî òîëåðàíòí³ñòü [Åëåêòðîííèé ðåñóðñ] / ². Òåðåùåíêî. – Äçåðêàëî òèæíÿ. – 2008. – ¹ 43. – Ðåæèì äîñòóïó : http://www.dt.ua/3000/3050/64689/.

6. Ñëîâíèê ³íøîìîâíèõ ñë³â / ðåä. êîë. – Êè¿â : Ãîë. ðåä. Óêð. ðàä. åíöèêë., 1977. – 789 ñ.

Î.Å.ÆÎÑÀÍ, êàíäèäàò ïåäàãîã³÷íèõ íàóê, ʳðîâîãðàäñêèé îáëàñíèé ³íñòèòóò ï³ñëÿäèïëîìíî¿ ïåäàãîã³÷íî¿ îñâ³òè ³ì. Â.Ñóõîìëèíñüêîãî

12

¹ 1 (51) 2012

Ñîö³àëüí³ ðîë³, íàëåæí³ á³îëîã³÷í³é ñòàò³, çàêëàäàþòüñÿ â ðàííüîìó äèòèíñòâ³. Áàòüêè ³ Öåðêâà, àëå çîâñ³ì íå øêîëà ³ âóëèöÿ çäàòí³ âûðîñòèòè ä³â÷èíêó ìàò³ð'þ, äðóæèíîþ ³ ùàñëèâîþ ëþäèíîþ ËßËÜÊÈ ÀÁΠϲÑÒÎËÅÒÈ Îñòàíí³ì ÷àñîì â çàñîáàõ ìàñîâî¿ ³íôîðìàö³¿ ³ â ïåäàãîã³÷íèõ êðóãàõ âåëèêó óâàãó ïðèä³ëÿþòü ñòàòåâîìó âèõîâàííþ. Âîíî ïîêëèêàíå ï³äãîòóâàòè ëþäèíó äî âñòóïó äî òèõ ñîö³àëüíèõ ðîëåé, ÿê³ ¿¿ ÷åêàþòü ó çâ'ÿçêó ç ¿¿ ïðèíàëåæí³ñòþ äî ïåâíî¿ á³îëîã³÷íî¿ ñòàò³. ßêùî éäåòüñÿ ïðî âèõîâàííÿ â ëþäñüêîìó ñóñï³ëüñòâ³ ("åôåêò Ìàóãë³" òóò íå ðîçãëÿäàºòüñÿ), áåç ñòàòåâîãî âèõîâàííÿ íå îá³éòèñÿ. Íåîáîâ'ÿçêîâî ìàòè ïåäàãîã³÷íó îñâ³òó, àáè ïîì³òèòè, ùî ï³äõîäè äî âèõîâàííÿ õëîï÷èê³â ³ ä³â÷àòîê ð³çí³. Ìè äàðóºìî ä³â÷àòêàì ëÿëüîê, îñê³ëüêè ¿ì ëè÷èòü âèðîñòè ìàòåðÿìè é äðóæèíàìè, õëîï÷èêàì êóïóºìî ìàøèíêè ³ ï³ñòîëåòè, òîìó ùî âîíè ìàéáóòí³ ãîäóâàëüíèêè ³ çàõèñíèêè. ijâ÷àòîê çàçâè÷àé á³ëüøå ïåñòÿòü, ùî á³ëüøîþ ì³ðîþ âèõîâóº æàë³ñòü, ñï³â÷óòòÿ ³ îð³ºíòóº íà âñòàíîâëåííÿ ëþäñüêèõ â³äíîñèí ç îòî÷óþ÷èìè. Äî õëîï÷èê³â â³ä÷óòòÿ ïðîÿâëÿþòü ñòðèìàí³øå, îñîáëèâî òàòóñ³. Âîíè ïîâèíí³ âèðîñòè â³äïîâ³äàëüíèìè ³ âçÿòè íà ñåáå ðîëü ãëàâè ñ³ì'¿, ÿê ïðèçíà÷åíî Ãîñïîäîì. Íà ðóáåæ³ òèñÿ÷îë³òü àêöåíòè æàõëèâî çì³ñòèëèñÿ, ëþäèíà çàïëóòàëàñÿ ó âëàñíîìó ºñòâ³. Ùå ñòîë³òòÿ òîìó ÷îëîâ³ê íå ìàâ ñóìí³â³â â òîìó, ùî â³í ãëàâà ³ ãîäóâàëüíèê ñ³ì'¿ (Áóò. 3, 17-19), ³ ïåðåäîðó÷àòè ö³ ôóíêö³¿ æ³íö³ í³êîìó íå ñïàäàëî íà äóìêó. À êîëè òàê ñòàëîñÿ, æ³íêà âèÿâèëàñÿ ó âàæêîìó ñòàíîâèù³. Ç îäíîãî áîêó, í³õòî ç íå¿ íå çí³ìàâ îáîâ'ÿçê³â äðóæèíè ³ ìàòåð³ (Áóò. 3, 16), àëå ç ³íøîãî, ¿é äîâîäèòüñÿ áðàòè ó÷àñòü â äîáóâàíí³ êîøò³â äëÿ ³ñíóâàííÿ, à ³íêîëè ³ ñàìîñò³éíî çàðîáëÿòè íà æèòòÿ. Âîíà áåðå íà ñåáå ³ ÷àñòèíó îáîâ'ÿçê³â ÷îëîâ³êà. ×è ðîçóìíî íàçâàòè öå íîðìàëüíèì ñòàíîì ðå÷åé? Àáè â³äâåðíóòè óâàãó â³ä ðåàëüíî¿ ïðîáëåìè, â ñóñï³ëüñòâ³ ìóñèðóºòüñÿ ³äåÿ ð³âíîïðàâ'ÿ, ÿêîãî, ïðîáà÷òå, ïðîñòî íåìàº. Ƴíêàì íàâ'ÿçóþòüñÿ ÷óæ³ ¿ì ñîö³àëüí³ ðîë³, ñòèëü ïîâåä³íêè, ³äåàëè. Ïðè öüîìó ïðîïàãóºòüñÿ, ïî ñóò³, ãð³õîâíèé ñïîñ³á æèòòÿ, ÿêèé çâîäèòüñÿ â ðàíã ïð³îðèòåò³â ³ ñâîáîä ëþäñüêî¿ îñîáèñòîñò³. Ðîçïóñí³ ô³ëüìè, ãðîìàäñüê³ øëþáè, ëåêö³¿ ç ïèòàíü ðåãóëþâàííÿ íàðîäæóâàíîñò³ – ôîðìè ð³çí³, ðåçóëüòàò îäèí, ³ âåëüìè íåáåçïå÷íèé.

òóðáîòè. Ìàòè çàâæäè çíàõîäèòüñÿ ïîðó÷ â õâèëèíè, êîëè íåëåãêî àáî õî÷åòüñÿ ¿ñòè. Áàòüêî çàçâè÷àé ç'ÿâëÿºòüñÿ â æèòò³ äèòèíè äåùî ï³çí³øå ³ òðîõè ð³äøå. Àëå ç íèì ö³êàâî ãðàòè, àäæå â³í ñì³ëèâ³øèé: ìîæå ï³äêèíóòè, ðîçêðóòèòè, à êîëè ï³äðîñòåø, – ïîñàäèòè ñîá³ íà ïëå÷³ ³ ïîêàòàòè, ÿê íà êîíÿ÷ö³. Ìàìà òàêîãî íå ðîáèòü: ¿é âàæêî. À òàòî – ñèëüíèé. Íåçàáàðîì äèòèíà ïî÷èíຠï³äñòðîþâàòèñÿ ï³ä óìîâè æèòòÿ ³ ïñèõîëîã³÷í³ îñîáëèâîñò³ îòî÷óþ÷èõ. ßêùî òîé àáî ³íøèé ÷ëåí ñ³ì'¿ íå ðåàãóº íà êàïðèçí³ ñõëèïóâàííÿ ìàëþêà, ÷åðåç äåÿêèé ÷àñ â éîãî ïðèñóòíîñò³ ñõëèïóâàòè áåç ïðè÷èíè ïðîñòî íå áóäóòü. Öå ïåðø³, ïîêè ùî ñëàáê³ ñïðîáè êðèõ³òíî¿ ëþäèíè âëàøòóâàòèñÿ ó íîâîìó ³ íåçíàéîìîìó äëÿ íå¿ ñâ³ò³, óñâ³äîìèòè ñâîº ïðèçíà÷åííÿ, â³äâåäåíó ¿é ðîëü, çðîçóì³òè, ÿê öåé ñâ³ò äî íå¿ ñòàâèòüñÿ. Ïåðø³ ëþäè, ÿê³ çóñòð³÷àþòüñÿ íà äîðîç³ öüîãî ï³çíàííÿ, – áàòüêî ³ ìàòè – òàê³ ð³çí³ çîâí³ ³ ïî ïîâåä³íö³, àëå îáîº òàê³ ð³äí³, ùî êîëè äîâãî íåìຠêîãî-íåáóäü ç íèõ, äèòèíà ïî÷èíຠïîì³òíî òóðáóâàòèñÿ. ϳçí³øå ìàëþê ïîì³÷ຠíà âóëèö³ áàãàòî ëþäåé, ÿê³ çà ô³çè÷íîþ áóäîâîþ ³ ñòèëåì îäÿãó á³ëüøå íàãàäóþòü ìàìó, ÿê³ ç³ ñâî¿ìè ä³òüìè ïîâîäÿòüñÿ ïðèáëèçíî òàê ñàìî, ÿê éîãî ìàìà ç íèì. Àëå çóñòð³÷àþòüñÿ ³ ñõîæ³ íà òàòà. Ðîçä³ëåííÿ îòî÷óþ÷èõ íà äâà òàáîðè – òàò ³ ìàì – ³ º ïåðøèé äîñâ³ä äèôåðåíö³àö³¿ ëþäñòâà çà ñòàòåâîþ îçíàêîþ. Ó â³ö³ äî ï'ÿòè ðîê³â çàêëàäàºòüñÿ îñíîâà âçàºìèí ç íàâêîëèøí³ì ñâ³òîì, ìîæëèâî, íà âñå æèòòÿ. ² ñàìå â³ä õàðàêòåðó âçàºìèí äèòèíè ç áàòüêàìè îáîõ ñòàòåé â ìàéáóòíüîìó çàëåæàòèìå õàðàêòåð ñòîñóíê³â ç ïðåäñòàâíèêàìè ÷îëîâ³÷î¿ ³ æ³íî÷î¿ ñòàò³. Äèòèíó íåìîæëèâî îáäóðèòè íàãðàíîþ âåñåë³ñòþ ³ óäàâàíèì ïðîÿâîì óâàãè. Æîäí³ ñêàðáè ñâ³òó ó âèãëÿä³ ³ãðàøîê íå çìîæóòü ï³äêóïèòè ¿¿ àáî çðîáèòè ùàñëèâîþ, ÿêùî âîíà íå â³ä÷óâຠëþáîâ³ ç áîêó íàéáëèæ÷èõ ëþäåé.

ѲÒ, ÙÎ ÑÊËÀÄÀªÒÜÑß Ç ÌÀÒÓÑÜ ² ÒÀÒÓѲ Ñòàòåâå âèõîâàííÿ äèòèíè ïî÷èíàºòüñÿ ç ïåðøèõ äí³â æèòòÿ. Îáðàç ìàòåð³ ïîñòóïîâî ïîâ'ÿçóºòüñÿ ç ïðîÿâîì

ÁÀÒÜʲÂÑÜÊÀ ÄÀËÅÊÎÃËßÄͲÑÒÜ Ó ìîëîäøîìó äèòÿ÷îìó â³ö³ ä³â÷àòêàì ÷àñòåíüêî áðàêóº ùèðî¿ ìàòåðèíñüêî¿ ëþáîâ³: ÷è òî ìàòè äóæå ìîëîäà ³ çàéíÿòà ñîáîþ; ÷è òî õîò³ëà ñèíà, à íàðîäèëà-

ñÿ äîíüêà; ÷è òî â ìàëîë³òí³é äîíüö³ âîíà ïî÷èíຠïîì³÷àòè ³ñíóþ÷³ àáî ïåðåäáà÷óâàí³ íåãàòèâí³ ðèñè, âëàñòèâ³ ¿é ñàì³é, – ñïèñîê ìîæíà ïðîäîâæóâàòè. Ìîæíà ïåðåäáà÷èòè, ùî ó ö³º¿ ä³â÷èíêè â ìàéáóòíüîìó áóäóòü ïðîáëåìè â ñï³ëêóâàíí³ ç ïðåäñòàâíèöÿìè ¿¿ æ ñòàò³. ßêùî â öüîìó â³ö³ ä³â÷èíêà â³ä÷óâຠëþáîâ ³ ïîñò³éíó ó÷àñòü ç áîêó áàòüêà, äîðîñëîþ æ³íêîþ âîíà íàáàãàòî ëåãøå áóäóâàòèìå äðóæí³, äîâ³ð÷³ âçàºìèíè ç ÷îëîâ³êàìè, ÿê³ îòî÷óþòü ¿¿. Õîò³ëîñÿ á ï³äêðåñëèòè, ùî äî ï'ÿòè ðîê³â çàêëàäàþòüñÿ îñíîâè ñàìå äðóæí³õ, òîâàðèñüêèõ âçàºìèí, ïðî ðîìàíòè÷íó ñòîðîíó ïèòàííÿ äîêè íå éäåòüñÿ. Öå òîé ìîìåíò â æèòò³ ä³â÷èíêè, êîëè íà îñíîâ³ âëàñíîãî äîñâ³äó ³ ñïîñòåðåæåííÿ çà ïîâåä³íêîþ äîðîñëèõ âèêðèñòàë³çîâóºòüñÿ ñòåðåîòèï ¿¿ ïîâåä³íêè â ÷îëîâ³÷îìó ñóñï³ëüñòâ³, â ìàéáóòí³é ñ³ì'¿, õàðàêòåð ¿¿ âçàºìèí ç áàòüêîì íà âñå æèòòÿ. ßêùî ó òàòà äîâ³ð÷³ ñòîñóíêè ç "äâîìà áàíòàìè", ùî ñèäÿòü çàðàç ó íüîãî íà êîë³íàõ ³ ÿê³ áåç ïåðåñòàíêó òàðàòîðÿòü ïðî "ãëîáàëüí³ ïðîáëåìè", ïîâ'ÿçàí³ ç ïîëîìêîþ óëþáëåíî¿ ëÿëüêè, â³í ìîæå áóòè óïåâíåíèé, ùî â ìàéáóòíüîìó ç âåëèêîþ ÷àñòêîþ â³ðîã³äíîñò³ â³í áóäå ïðîáà÷åíèé, êîëè, ÿê ³ âñ³ áàòüêè, äîïóñòèòü ãðóá³ ïîìèëêè ó âèõîâàíí³. ßêùî íå ïðèä³ëÿòè óâàãè ñâî¿é äîíüö³ ç ¿¿ ïåðøèõ êðîê³â íà öüîìó ñâ³ò³, ï³çí³øå íåìîæëèâî áóäå í³÷îãî çì³íèòè í³ ñïðîáàìè âåñòè äîâ³ð÷³ áåñ³äè ç äîíüêîþ, ÿêà ïîäîðîñë³øàëà, í³ äîðîãèìè ïîäàðóíêàìè. Áàéäóæèé ç äèòèíñòâà áàòüêî, ÿêèé íåõàé íàâ³òü âèïðàâèâñÿ ï³çí³øå, çàëèøèòüñÿ äëÿ íå¿ íàçàâæäè "ñèðîâèííèì ïðèäàòêîì", â ÿêîìó ç ÷àñîì ïîòðåáà â³äïàäå (ÿêùî ÿêèìîñü äèâîì ä³â÷èíêà íå âèðîñòå ³ñòèííî â³ðóþ÷îþ ÷åðåç Áîæåñòâåííó áëàãîäàòü ³ áåç áàòüê³âñüêî¿ äîïîìîãè). ßêùî æ âçàºìèíè ñêëàëèñÿ, áàòüêî íàçàâæäè çàëèøèòüñÿ äîâ³ðåíîþ îñîáîþ äîíüêè ³, ìîæëèâî, òèì åòàëîíîì, ç ÿêèì ïîð³âíþâàòèìóòüñÿ âñ³ ÷îëîâ³êè â ¿¿

13

¹ 1 (51) 2012

æèòò³. Ïîð³âíÿííÿ ìàòèìå ì³ñöå â áóäüÿêîìó ðàç³, ³ ÿêùî áàòüêî âîëî䳺 âèñîêèìè åòè÷íèìè ÿêîñòÿìè, òî ³ îáðàíåöü, øâèäøå çà âñå, áóäå ã³äíîþ ëþäèíîþ. ÀÂÒÎÐÈÒÅÒ ×È ÀÂÒÎÐÈÒÀÐͲÑÒÜ? Ó æèòò³ ä³â÷èíêè âñå ÷àñò³øå ç'ÿâëÿþòüñÿ íîâ³ ä³éîâ³ îñîáè – õëîï÷èêè îäíîë³òêè. Ó äîøê³ëüíîìó ³ ìîëîäøîìó øê³ëüíîìó â³ö³ ³íòåðåñ äî ïðîòèëåæíî¿ ñòàò³ çâîäèòüñÿ ëèøå äî â³äì³ííîñòåé â áóäîâ³ ò³ëà. Êîëè ö³êàâ³ñòü òàê ÷è ³íàêøå çàäîâîëüíÿºòüñÿ ³ íå çàîõî÷óºòüñÿ (íàïðèêëàä, ïåðåãëÿäîì ô³ëüì³â, ÿâíî íå ïðèçíà÷åíèõ äëÿ ä³òåé), ³íòåðåñ çàòèõàº. Ìîæëèâå âèíèêíåííÿ â³ä÷óòòÿ ñèìïàò³¿ ì³æ õëîï÷èêîì ³ ä³â÷èíêîþ, àëå öå ùå àáñîëþòíî ÷èñòå äèòÿ÷å â³ä÷óòòÿ, íå çàïëÿìîâàíå áðóäîì ïîõîò³. Äóæå âàæëèâî çáåðåãòè, çàõèñòèòè ïîä³áí³ ïðèõèëüíîñò³, ÿê³ çìîæóòü íàâ÷èòè ìàéáóòí³õ ÷îëîâ³ê³â ³ æ³íîê òðåïåòíîìó öíîòëèâîìó ñòàâëåííþ îäèí äî îäíîãî. Íàâ'ÿçóâàííÿ áåñ³ä ïî ñòàòåâîìó âèõîâàííþ ç ïîÿñíåííÿì ô³ç³îëîã³÷íèõ àñïåêò³â âçàºìèí ñòàòåé, ÿêå àêòèâíî ïðîïàãóºòüñÿ íèí³ â øêîëàõ, íåîá´ðóíòîâàíå. Ïîä³áíå ãðóáå âòðó÷àííÿ â ïñèõ³÷íèé ðîçâèòîê äèòèíè ìîæå ïðèâåñòè íàäàë³ äî íåîáóìîâëåíî¿ àãðåñ³¿, íåâðîç³â. Íàéâàæ÷èé ìîìåíò â ðîçâèòêó îñîáèñòîñò³ íàñòຠâ ï³äë³òêîâîìó â³ö³. Çäàºòüñÿ, ùî äèòèíà ïîâí³ñòþ âèõîäèòü ç-ï³ä êîíòðîëþ, âòðà÷ຠáóäüÿêå ïîíÿòòÿ ïðî ñóáîðäèíàö³þ, ñòຠïîíàä ì³ðó äðàò³âëèâîþ. Öå ìîìåíò êðèçè â ñòîñóíêàõ ç íàâêîëèøí³ì ñâ³òîì, ó â³äíîøåíí³ äî ñàìîãî ñåáå. ³äáóâàºòüñÿ øâèäêà ãîðìîíàëüíà ïåðåáóäîâà îðãàí³çìó. Ïðåäñòàâíèêè ïðîòèëåæíî¿ ñòàò³ ïî÷èíàþòü ñïðèéìàòèñÿ â íîâîìó ñâ³òë³. ijâ÷àòêà øâèäêî çì³íþþòüñÿ çîâí³, âèãëÿäàþòü ñòàðøèìè, ïîì³÷àþòü, ùî íà íèõ ïî÷èíàþòü çâåðòàòè óâàãó ñòàðø³ õëîï÷èêè ³ íàâ³òü äîðîñë³ ÷îëîâ³êè. Õëîï÷èêè-îäíîë³òêè ùå çàëèøàþòüñÿ òàêèìè æ ä³òüìè, ç ÿêèìè âæå íå ö³êàâî, òà ³ ñîðîìíî ç'ÿâèòèñÿ íà ëþäÿõ. Ñèòóàö³ÿ, ïðè ÿê³é ä³â÷èíêà ïî÷èíຠçóñòð³÷àòèñÿ ³ç ñòàðøèì ÷îëîâ³êîì, ìîæå áóòè íåáåçïå÷íîþ ç ê³ëüêîõ ïðè÷èí. Ïîïåðøå, ä³â÷àòêà â öüîìó â³ö³ ùå íàäçâè÷àéíî íà¿âí³. ¯ì â ãîëîâó íå ìîæå ïðèéòè, ùî òàêèé äîðîñëèé êðàñèâèé ÷îëîâ³ê ìîæå áàæàòè àáî áóòè çäàòíèì çàïîä³ÿòè ¿é çëî. Ó êîæíîìó ïàðóáêó âîíà áîë³ñíî íàìàãàºòüñÿ çíàéòè ðèñè òîãî ëèöàðÿ, ñìóòíèé îáðàç ÿêîãî âèêðèñòàë³çîâóâàâñÿ ðîêàìè. Ïðîöåñó ñàìîîáìàíó ñïðèÿº çàçäð³ñòü ïîäðóã ³ ðåâíèâà ïîøàíà ç áîêó õëîï÷èê³â-îäíîë³òê³â. Öå – ïåðøèé êðîê. Äàë³ éäóòü éîãî óìîâëÿí-

íÿ, ¿¿ áîÿçíü éîãî îáðàçèòè (õàðàêòåðíà ðèñà æ³íîê) ³ ãîñòðå íåáàæàííÿ éîãî âòðàòèòè, – àäæå òîä³ âîíà çàëèøèòüñÿ îäíà, ³ âñ³ îáãîâîðþâàòèìóòü ¿¿ òà ñì³ÿòèìóòüñÿ. ² ä³â÷èíêà ëåòèòü â ïð³ðâó... Òàê â³äáóâàºòüñÿ çà â³äñóòíîñò³ íàëåæíîãî êîíòðîëþ ç áîêó áàòüê³â. Àëå ³íêîëè òàêèé êîíòðîëü ïðèñóòí³é. ² íå ëèøå ïðèñóòí³é, àëå ³ ïðèéìຠïîòâîðí³ ôîðìè. ijâ÷èíö³ çàáîðîíÿþòü õîäèòè êóäè-íåáóäü áåç ñóïðîâîäó ðîäè÷³â, íà÷èñòî â³äñ³êàºòüñÿ ìîæëèâ³ñòü êîíòàêòó ç äðóçÿìè ³ ïîäðóãàìè, ÿê³ ïîâîäÿòüñÿ, íà äóìêó äîðîñëèõ, íåïðèñòîéíî. Öå â³äáóâàºòüñÿ íà ð³âí³ êàòåãîðè÷íèõ çàáîðîí, ³íêîëè íàâ³òü ³ç çàãðîçîþ ô³çè÷íî¿ ðîçïðàâè. Äåÿê³ áàòüêè àâòîðèòàðíèì ÷èíîì çàáîðîíÿþòü ä³â÷èíö³ çì³íþâàòè çà÷³ñêó, êóïóþòü îäÿã, ùî âèéøîâ ç ìîäè, êîæåí íåïîñëóõ êàðàºòüñÿ âñå íîâèìè çàáîðîíàìè ³ ÷àñòåíüêî ðóêîïðèêëàä-

ñòâîì. Ñòàðàþ÷èñü áóäü-ÿêèìè çóñèëëÿìè óáåðåãòè äèòèíó â³ä âïëèâó âóëèö³, áàòüêè òðàâìóþòü ÷óòëèâó äóøó äèòèíè. Îäíîêëàñíèêè íàïåâíî ïîì³òÿòü íàäì³ðíó îï³êó ç áîêó áàòüê³â ³ ïî÷íóòü ïðèíèæóâàòè. Àëå íå íàñòîðîæóº òàêèõ áàòüê³â ³ òå, ùî ó íèõ íåìຠäîâ³ð÷îãî êîíòàêòó ç äèòèíîþ. Âîíè ââàæàþòü, ùî "êðàùå ïåðåãíóòè ïàëèöþ, í³æ íåäîãíóòè", ³ íå ïîì³÷àþòü, ùî ¿õ íåõàé ³ ïîäîðîñë³øàëà, àëå âñå ùå äèòèíà, çíàõîäèòüñÿ â ñòàí³ ïîñò³éíîãî ñòðåñó. À öå íå ìîæå íå ïðèâåñòè äî ñïàëàõ³â ïðîòåñòó: âñüîìó º ìåæà! Äèòèíà âòðà÷ຠîïîðó, ÿêîþ ìຠáóòè ñèëüíå ïëå÷å áàòüêà ³ í³æíà ï³äòðèìêà ìàòåð³, ¿õ ìîëèòâè. ÍÀ ÇÀÕÈÑÒ ÖÍÎÒËÈÂÎÑÒ² Íå âñ³ì äàíî äîòðèìóâàòèñÿ öàðñüêî¿ äîðîãè, àëå ïåðø, í³æ ïðèéìàòè ò³ àáî ³íø³ ð³øåííÿ, êðàùå çâåðíóòèñÿ â ìîëèòâ³ äî Òîãî, Õòî êðàùå çà íàñ çíຠíàø³ ïîòðåáè ³ çàâæäè çìîæå íàì äîïîìîãòè. Íå âàðòî ìàëþâàòè â ñâî¿é óÿâ³ ñòðàøí³ êàðòèíè åòè÷íîãî ïàä³ííÿ äèòèíè, êðàùå îáåðíóòè ñâ³é ïîãëÿä íà íàñ ñàìèõ ³ ïðèãàäàòè ñëîâà ²îàííà Ëåñòâ³÷íèêà:

"Áëàãî÷åñòèâ³ äîíüêè íàðîäæóþòüñÿ â³ä áëàãî÷åñòèâèõ ìàòåð³â, à ìàòåð³ – â³ä Ãîñïîäà; çã³äíî öüîìó ïðèêëàäó ìîæíà ñïðàâåäëèâî ñêàçàòè ³ ïðî ïðîòèëåæíå öüîìó..." ("Ëåñòâèöÿ"). ßêùî ó äîíüêè ç ìàò³ð'þ äîâ³ð÷³ ñòîñóíêè, ÿêùî ìàòè – ïåðøèé äðóã, ÿêà çàâæäè óò³øຠ³ ï³äòðèìóº, – òî íàâðÿä ÷è ìîæíà ïåðåäáà÷èòè, ùî äîíüêà íå ðîçïîâ³äàòèìå ïðî íîâ³ ïî䳿, ÿê³ ¿¿ õâèëþþòü. ßêùî æ öüîãî íå â³äáóâàºòüñÿ, øóêàéòå ïðè÷èíó ó âëàñí³é ïîâåä³íö³. Íåîáõ³äíà äîïîìîãà áàòüêà. Ó öüîìó â³ö³ ä³â÷èíêà íå äóæå â³ðèòèìå ìàòåð³, êîëè òà ñïðîáóº çàñòåðåãòè äîíüêó â³ä íàñë³äê³â äóæå â³ëüíîãî â³äíîøåííÿ ç ïðåäñòàâíèêàìè ïðîòèëåæíî¿ ñòàò³. Áàòüê³âñüê³ àðãóìåíòè ïðîçâó÷àòü íàáàãàòî ïåðåêîíëèâ³øå. Ïîìèëÿþòüñÿ ³ ò³ áàòüêè, ÿê³ íàìàãàþòüñÿ ïðåäñòàâèòè ñòîñóíêè ì³æ ÷îëîâ³êîì ³ æ³íêîþ â ðîçìîâàõ ç äîíüêîþ ÿê ùîñü áðóäíå ³ ãàíåáíå. Òàê, ñâ ìåòè âîíè íà äàíîìó åòàï³, ìîæëèâî, ³ äîñÿãíóòü. Ó ä³â÷èíêè ìîæå âèðîáèòèñÿ ñò³éêà â³äðàçà äî ô³çè÷íî¿ ñòîðîíè âçàºìèí ³ äî ÷îëîâ³ê³â âçàãàë³. Àëå ìè âñ³ "ðîäîì ç äèòèíñòâà", ³ ïîä³áíå â³äíîøåííÿ äî ïèòàííÿ ó íå¿ ìîæå çáåðåãòèñÿ íàäîâãî, ÿêùî íå íà âñå æèòòÿ. Ïðîÿâ ïîâíî¿ â³äâåðòîñò³ ³ ãîòîâíîñò³ äî ä³àëîãó, ñïîê³éíå îáãîâîðåííÿ âèíèêàþ÷èõ ïðîáëåì áåç ò³í³ çàñóäæåííÿ ³ çëîïàì'ÿòñòâà – îñü ùî ìîæå äîïîìîãòè. Íå âàðòî óõèëÿòèñÿ â³ä ðîçìîâ íà "ñëèçüê³ òåìè". Äèòèíà íàâðÿä ÷è ñòàíå âàñ ðîçïèòóâàòè ïðî "ï³êàíòí³ ïîäðîáèö³". Àëå ëèøå áàòüêè çìîæóòü çíàéòè ò³ ñëîâà, ÿê³ çìîæóòü ñõåìàòè÷íî â³äïîâ³ñòè íà ïèòàííÿ, ÿê³ ö³êàâëÿòü äèòèíó, ³ ëîã³÷íî ïåðåâåñòè ðîçìîâó íà òåìó öíîòëèâîñò³. Ñàìå ó òàê³ ìîìåíòè äîâ³ð÷î¿ áåñ³äè äóøà äèòèíè ÿêíàéïîâí³øå ìຠáóòè ðîçêðèòà íàçóñòð³÷ Áîæåñòâåíí³é ³ñòèí³. ² ÿêùî öå íåäîñòàòíüî äîáðå âèéøëî âïåðøå, íàñòóïíîãî ðàçó âèéäå êðàùå. Ïðîâåäåííÿ ïîä³áíèõ áåñ³ä àáñîëþòíî íå îá´ðóíòîâàíî â óìîâàõ øêîëè, òèì á³ëüøå øêîëè ³ç ñï³ëüíèì íàâ÷àííÿì õëîï÷èê³â òà ä³â÷àòîê. Äî ÕÕ ñòîë³òòÿ äëÿ íàâ÷àííÿ ä³òåé ð³çíî¿ ñòàò³ ñòâîðþâàëèñÿ îêðåì³ øêîëè, ³, äóìàºòüñÿ, äëÿ öüîãî áóëè ï³äñòàâè. Ïî-ïåðøå, ïðîãðàìè íàâ÷àííÿ â öèõ øêîëàõ ³ñòîòíî â³äð³çíÿëèñÿ: ä³òåé ãîòóâàëè äî ¿õ ìàéáóòí³õ ñîö³àëüíèõ ðîëåé, ÿê³ äëÿ ÷îëîâ³ê³â ³ æ³íîê â ñâî¿é îñíîâ³ ð³çí³. Ïîäðóãå, â³ä³ðâàí³ñòü õëîïö³â ³ ä³â÷àò îäèí â³ä îäíîãî ñïðèÿëà çàïîá³ãàííþ öèí³÷íîãî ñòàâëåííÿ äî ïðåäñòàâíèê³â ïðîòèëåæíî¿ ñòàò³, çáåðåæåííÿ öíîòëèâîñò³ â ñòîñóíêàõ. Ñüîãîäí³ æ ç ðàííüîãî äèòèíñòâà õëîï÷èêè, íàïðèêëàä, äóìàþòü, ùî ä³â÷àòîê, â ïðèíöèï³, ìîæíà îáðà-

14 æàòè: àäæå îáðàæàþòü æå âîíè ñàì³ îäèí îäíîãî! Ó ä³â÷àòîê â ñâ³äîìîñò³ ñò³éêî óêîð³íþºòüñÿ äóìêà òèïó: "Íó ùî òè ç öèõ õëîï÷èñüîê (à ï³çí³øå – ÷îëîâ³ê³â) â³çüìåø?". óïîòåçó äîïîâíþº äîâãèé ïåðåë³ê "äîñòî¿íñòâ" ïðåäñòàâíèê³â ÷îëîâ³÷î¿ ñòàò³, â ÿê³é êîæíå, ì³æ ³íøèì, ìຠðåàëüíó îñíîâó. ßêùî âè, íàïðèêëàä, çàïèòàºòå ä³â÷èíêó, ÷îìó âîíà ââàæຠõëîï÷èê³â ãðóá³ÿíàìè, âîíà, ïîäóìàâøè, îáîâ'ÿçêîâî ïðèãàäàº, ÿê õòîñü, íàïðèêëàä, Ïåòðèê, îäíîãî äíÿ ¿¿ îáðàçèâ. ƲÍÎ×À ÎÁ'ªÊÒÈÂͲÑÒÜ Ùå ã³ðøå ñïðàâà â êëàñàõ, äå º ä³òè, íàä ÿêèìè æàðòóþòü, ÿêèõ ïðèíèæóþòü. ßêùî öå – ä³â÷èíêà, õëîï÷èêè öüîãî êëàñó äóìàòèìóòü, ùî öå â³ðîã³äíèé ñòåðåîòèï ïîâåä³íêè ç æ³íêàìè. ßêùî â ðîë³ æåðòâè âèñòóïຠõëîï÷èê, ä³â÷àòêà, âðåøò³-ðåøò, ïðîñòî âòðàòÿòü ïîøàíó äî áàãàòüîõ ïðåäñòàâíèê³â ÷îëîâ³÷î¿ ñòàò³, îñê³ëüêè ïðèõîâàíî çíàõîäèòèìóòü â íèõ ðèñè õëîï÷èêà, íàä ÿêèì âîíè ñì³ÿëèñÿ.  äàíîìó âèïàäêó âèÿâëÿºòüñÿ ö³êàâà îñîáëèâ³ñòü æ³íî÷î¿ ïñèõ³êè, ÿêó áàòüêàì íåîáõ³äíî âðàõîâóâàòè ñàìå â ïåð³îä, êîëè çàêëàäàþòüñÿ îñíîâè äëÿ ðîçâèòêó ìàéáóòí³õ ðîìàíòè÷íèõ ñòîñóíê³â ç ïðåäñòàâíèêàìè ïðîòèëåæíî¿ ñòàò³. Ïñèõîëîã³ÿ ÷îëîâ³ê³â òàêà, ùî âîíè ëåãøå ïåðåõîäÿòü ç îäíîãî âèäó ä³ÿëüíîñò³ íà ³íøèé. Òàê ñàìî áóäóþòüñÿ ñòîñóíêè ³ ç ïðåäñòàâíèöÿìè ïðåêðàñíî¿ ñòàò³. ×îëîâ³ê ìîæå ëþáèòè ³ ïîâàæàòè æ³íêó, àëå ÿêùî ç òèõ ÷è ³íøèõ ïðè÷èí â³í âèìóøåíèé ç íåþ ðîçëó÷èòèñÿ, òî ïðè çóñòð³÷³ ç íîâîþ ïîäðóãîþ â³ä÷óòòÿ ðîçãîðàºòüñÿ ç íå ìåíøîþ ñèëîþ. Ïðè÷îìó, ÿêùî ïîð³âíÿííÿ ç ïîïåðåäíüîþ êîõàíîþ ³ ìຠì³ñöå, òî éäå íà ð³âí³: "Òàê, òà, ïåðøà, ³ êðàñèâ³øà, ³ ðîçóìí³øà, ³ ãîòóº êðàùå. Àëå ëþáëþ æ ÿ öþ!" Ñìóòíèé æàëü ïðî ïåðøå êîõàííÿ ìîæëèâèé ëèøå ó ðàç³, êîëè ñòîñóíêè ç äðóãîþ ïîäðóãîþ ÿâíî íå ñêëàäàþòüñÿ. Òàêèì ÷èíîì, ÷îëîâ³êè á³ëüøå çâåðòàþòü óâàãó íà ñóá'ºêòèâí³ â³ä÷óòòÿ. Ƴíêè æ óâàæí³ äî îá'ºêòèâíèõ äåòàëåé ³ ïðåêðàñíî ¿õ ïàì'ÿòàþòü. Êîæåí íîâèé ÷îëîâ³ê, ÿêèé çóñòð³÷àºòüñÿ â ¿õ æèòò³, çàïàì'ÿòîâóºòüñÿ ïåâíèì êîìïëåêñîì õàðàêòåðíèõ ïðîÿâ³â éîãî îñîáèñòîñò³. Íàïðèêëàä: "³í äóæå ãàëàíòíèé, àäæå ñàìå â³í ïåðøèé çàïðîïîíóâàâ ò³é ë³òí³é æ³íö³ ñâîþ äîïîìîãó"; "³í äóæå óâàæíèé: ñàìå â³í ïîäàðóâàâ âñ³ì ä³â÷àòêàì êâ³òè äî ñâÿòà"; "Â³í – äæåíòëüìåí? Òà ïðî ùî âè ãîâîðèòå? ß îñîáèñòî áà÷èëà, ÿê â³í äâ³÷³ íå ïîñòóïèâñÿ ìî¿é ïîäðóç³ ì³ñöåì!" Öå ñàìå òà îñîáëèâ³ñòü æ³íî÷î¿ ïñèõ³êè, ÿêó ïðèõîâàíî áîÿòüñÿ âñ³ ÷îëîâ³êè. Íåäàðåìíî âîíè íå õî÷óòü çíàòè ïðî ìèíóë³ çàõîïëåííÿ óëþáëåíî¿ æ³íêè. Âîíè ïîáîþþòüñÿ ïîð³âíÿííÿ, ÿêå

¹ 1 (51) 2012 ìîæå áóòè íå íà ¿õ êîðèñòü. ² öå ïîð³âíÿííÿ ä³éñíî ìຠì³ñöå. Õîò³ëîñÿ á â³äì³òèòè, ùî ÿêùî âè æèâåòå çà çàïîâ³äÿìè Ãîñïîäí³ìè, äóæå óâàæí³ ³ ïîïåðåäæóâàëüí³ äî îòî÷óþ÷èõ æ³íîê, òî öå íå ìîæå íå áóòè îö³íåíî – æîäíèõ ïîð³âíÿíü ïîáîþâàòèñÿ íå ñë³ä. Ƴíêà – æåðòîâíå ñòâîð³ííÿ, ÿêå ëåãêî ï³äñòðîþºòüñÿ. Àëå ÷èì á³ëüøå ïîçèòèâíèõ ³ íåãàòèâíèõ ãåðî¿â çóñòð³÷àëîñÿ íà ¿¿ æèòòºâ³é äîðîç³, òèì ñêëàäí³øå áóäå ïðîöåñ ïîð³âíÿííÿ. Ùàñòÿ, ÿêùî ïîðó÷ âèÿâèòüñÿ ñïðàâæí³é ÷îëîâ³ê, ÿêèé ç âåëè÷åçíèì òåðï³ííÿì äîïîìîæå ¿é çäîëàòè âñ³ ñòðàõè, çàáóòè âñå ïîãàíå, ùî áóëî â æèòò³, í³ñê³ëüêè íå çàñóäæóþ÷è, à ïîêðèâàþ÷è âñå âåëè÷åçíèì êîõàííÿì – ÷îëîâ³ê, ïðî ÿêîãî êîæíó ñåêóíäó áëàãàþòü Ãîñïîäà ì³ëüéîíè æ³íîê íà çåìë³! À ÿêùî í³?

Ñòàíîâèùå ìîæå ïîã³ðøèòèñÿ òèì, ùî ïîð³âíÿííÿ ÷àñòî â³äáóâàºòüñÿ íå ëèøå ç ðåàëüíèìè ÷îëîâ³êàìè, àëå ³ ç ãåðîÿìè êíèã, ê³íîô³ëüì³â. Ó çâ'ÿçêó ç öèì ãîñòðà ïðîáëåìà ïîðíîãðàô³¿ ³ åðîòèêè, ÿê³ íèí³ ïîñèëåíî ïðîïàãóþòüñÿ ÿê ÷àñòèíà ñòàòåâîãî âèõîâàííÿ. Ñïîãëÿäàííÿ ñöåí íàñèëüñòâà íà åêðàí³ àáî æ ïîðíîãðàô³÷íèõ ñöåí çàñòàâëÿþòü ãëÿäà÷³â ñï³âïåðåæèâàòè ãåðîÿì, ñòàâèòè ñåáå íà ¿õ ì³ñöå. ßêèé îáðàç ÷îëîâ³êà âèíèêຠó ä³â÷èíêè ï³ñëÿ ïåðåãëÿäó? Ëèøå îáðàç òâàðèííîãî ïåâíîãî ïîðÿäêó. ßêùî æ öå "êðàñèâà åðîòèêà" àáî ô³ëüì, ÿêèé â÷èòü òåõí³ö³ ñåêñó, äå âåñü ïðîöåñ ñèëüíî ïðèêðàøåíèé çàñîáàìè òåëåáà÷åííÿ, ç âåëèêîþ ÷àñòêîþ â³ðîã³äíîñò³ ìîæíà ñòâåðäæóâàòè, ùî íàâ³òü ÿêùî ÷îëîâ³ê âàøî¿ äî÷êè áóäå ó íå¿ ïåðøèì ÷îëîâ³êîì, – ïîð³âíÿííÿ ç íå³ñíóþ÷èì ³äåàëîì â öüîìó ïëàí³ éîìó íå óíèêíóòè. Ƴíêà – ì'ÿêå ³ æàë³ñëèâå ñòâîð³ííÿ, òîìó ïðî ¿¿ íåçàäîâîëåííÿ àáî íåçàäîâîëåí³ñòü ÷îëîâ³ê ìîæå íå ä³çíàòèñü í³êîëè. ³í äóìàòèìå, ùî âñå éäå ÿê ñë³ä ³ äèâóâàòèìåòüñÿ íåîá´ðóíòîâàíèì, ç éîãî òî÷êè çîðó, ñïàëàõàì ðîçäðàòóâàííÿ àáî ñëüîçàì äðóæèíè. Ëèøå ïðèñóòí³ñòü Áîæî¿ áëàãîäàò³, àáñîëþòíå êîõàííÿ, âçàºìîðîçóì³ííÿ ³ â³äâåðò³ñòü ì³æ ïîäðóææÿì

çäàòí³ çäîëàòè âñ³ ïåðåøêîäè ³ íåïîðîçóì³ííÿ. ²íàêøå ãîëîâíîþ æåðòâîþ ïîä³áíèõ ïîìèëîê â ñòàòåâîìó âèõîâàíí³ ñòàíå ñàìå æ³íêà – âàøà äî÷êà, ÿêà ñüîãîäí³ íàìàãàºòüñÿ ï³çíàòè íàâêîëèøí³é ñâ³ò áåç âàøî¿ äîïîìîãè, à çà äîïîìîãîþ òåëåáà÷åííÿ, íàóêîâîïîïóëÿðíûõ êíèã ³ ðîçìîâ íà âóëèö³. Ïðî ÿêå ùàñòÿ ñ³ì'¿, ã³äíå âèõîâàííÿ ä³òåé ìîæå éòè ìîâà, ÿêùî äðóæèíà ³ ìàòè íåùàñíà? ÇÀÕÈÑÒÈÒÈ Æ²ÍÊÓ Æîðñòîê³ñòü íàâêîëèøíüîãî ñâ³òó äî íàøèõ äî÷îê ïðîñòî âðàæàþ÷à.  ñâ³òë³ âèùåñêàçàíîãî ïðåäñòàâëÿºòüñÿ íå íàñò³ëüêè âæå íåîá´ðóíòîâàíèì ³ íàâ³òü ãóìàííèì ïî â³äíîøåííþ äî æ³íêè îáìåæåííÿ êîíòàêò³â ä³â÷àò ³ç çîâí³øí³ì ñâ³òîì ³ ïðåäñòàâíèêàìè ïðîòèëåæíî¿ ñòàò³ äî çàì³ææÿ, ÿêå ìàëî ì³ñöå â äîðåâîëþö³éí³é Ðîñ³¿.  öüîìó âèïàäêó ÷îëîâ³ê ³ âçàºìèíè ç íèì ñïðèéìàëèñÿ ÿê ºäèíî ìîæëèâà äàí³ñòü, ï³ä ÿêó íåîáõ³äíî ï³äñòðîþâàòèñÿ ³ ïðàãíóòè çíàéòè ùàñòÿ. Ïîä³áíèé ï³äõ³ä äî ïðîáëåìè ³ñíóº ³ ñüîãîäí³ â îêðåìî âçÿòèõ êóëüòóðàõ. ² âàæêî ñêàçàòè: ÷è ä³éñíî òàê çâàíå öèâ³ë³çîâàíå ñóñï³ëüñòâî ãóìàíí³øå ïî â³äíîøåííþ äî æ³íêè? Ìè íå íàìàãàºìîñÿ ³äåàë³çóâàòè ïàòð³àðõàëüí³ çàñàäè, òà âàðòî ðîç³áðàòèñÿ, ÷è íàñò³ëüêè îá´ðóíòîâàí³ ò³ ìåòîäè ñòàòåâîãî âèõîâàííÿ, ÿê³ çàðàç íàìàãàþòüñÿ íàì íàâ'ÿçàòè ÷èíîâíèêè? ×è òàê íåîáõ³äí³ â øêîë³ ëåêö³¿ ç ïèòàíü ðåãóëþâàííÿ íàðîäæóâàíîñò³ ³ íàâ÷àííÿ ïðàâèëàì êîðèñòóâàííÿ çàñîáàìè êîíòðàöåïö³¿ – ëåêö³¿, ÿê³ íàâ÷àòü íàøèõ ñèí³â äèâèòèñÿ íà æ³íîê ëèøå ÿê íà ñåêñóàëüí³ îá'ºêòè ³ ðîçáåùóþòü äî÷îê? ×è õî÷åìî ìè, àáè íàø³ ä³òè âèðîñëè ìîðàëüíèìè âèðîäêàìè, â ÷è¿õ äóøàõ íà íàøèõ î÷àõ óáèâàþòüñÿ ñàì³ çàðîäêè äóõîâíîñò³? "Ïåðåáóâàþ÷è â ãð³õîâíîìó ñòàí³, ëþäèíà çâîäèòü íà ïåðøå ì³ñöå æèòòÿ ò³ëà, ùî çà çàâäàííÿì ëþäèí³ àáñîëþòíî íå âëàñòèâå." (àðõ³ºïèñêîï Ñåðã³é (Êîðîëüîâ) "Äóõîâíå æèòòÿ ó ìèðó"). ×è íå íàìàãàºòüñÿ âîðîã ðîäó ëþäñüêîãî âèðîáèòè ï³äì³íó – çàì³íèòè îäâ³÷íå ïðàãíåííÿ ìîëîäî¿ äóø³ äî Áîãà, äî ëþáîâ³ – íà íèçüêèé êóëüò ò³ëà? Ïðåäñòàâëÿºòüñÿ, ùî ñàìå ñ³ì'ÿ ïðè Áîæ³é äîïîìîç³ ³ ï³äòðèìö³ Öåðêâè Õðèñòîâî¿ ìîæå ³ ïîâèííà çàéìàòèñÿ ïèòàííÿì ñòàòåâîãî âèõîâàííÿ ä³òåé. Âèõîâàííÿ öå ïîâèííå ïðîâîäèòèñÿ, â ïåðøó ÷åðãó, çà äîïîìîãîþ âëàñíîãî ïðèêëàäó æèòòÿ â çàïîâ³äÿõ Ãîñïîäí³õ, íà îñíîâ³ ëþáîâ³ äî áëèæíüîãî ³ â ïîñò³éíîìó çàêëèêàíí³ ³ìåí³ Õðèñòîâîãî, áî äå äâîº àáî òðîº ç³áðàí³ â ³ì'ÿ Ìîº, òàì ß ïîñåðåä íèõ (Ìâ. 18, 20). Ìàð³ÿ ÏÅÒÐÅÍÊÎ, (æ-ë "Âèíîãðàä")

15

¹ 1 (51) 2012

Èíòåðåñíî, åñëè áû ðîäèòåëè çíàëè, êàê äî ìàëåéøèõ ïîäðîáíîñòåé îíè îòðàæàþòñÿ â ñâîèõ äåòÿõ, ìîãëè áû îíè èçìåíèòüñÿ? ×òîáû íå âûñòàâëÿòü íà âñåîáùåå îáîçðåíèå ñâîå ñîêðîâåííîå – îòíîøåíèå ê æèçíè, îòíîøåíèÿ ñ æèçíüþ… Îòíîøåíèÿ… Îòíîøåíèÿ ðîäèòåëåé ñî øêîëîé â ïîñëåäíèå ãîäû ñòàëè ñîâåðøåííî äðóãèìè, ÷åì ïðåæäå.  ñîâåòñêóþ øêîëó ðîäèòåëè ïî äîáðîé âîëå íå ÿâëÿëèñü. Ðîäèòåëåé âûçûâàëè.  ëó÷øåì ñëó÷àå ñîáèðàëè. À òåïåðü âñå ñòàëî ñâîáîäíåå è îòêðûòåå, â òîì ÷èñëå è øêîëà. È ðîäèòåëè ñòàëè ñâîáîäíåå, êàê â ñìûñëå çàíÿòîñòè, òàê è â ñìûñëå îòñóòñòâèÿ ñòðàõà ïåðåä ÷åì-ëèáî. Äëÿ íèõ øêîëüíàÿ äâåðü îòêðûòà. Áîëåå òîãî, øêîëà èõ ïîáàèâàåòñÿ. Ïîòîìó ÷òî îíè äàþò äåíüãè íà øêîëüíûå íóæäû. Íà íóæäû íàñóùíûå, íåïðåîäîëèìûå. Ïîòîìó ÷òî îíè ìîãóò ïîæàëîâàòüñÿ, è òîãäà â øêîëó ÿâèòñÿ î÷åðåäíîé ïðîâåðÿþùèé. Íåò, íå ïîéìèòå ìåíÿ ïðåâðàòíî. Øêîëå ñêðûâàòü íå÷åãî, íî ëþáàÿ ïðîâåðêà âûìàòûâàåò, îòíèìàåò âðåìÿ, êîòîðîãî è òàê íå õâàòàåò, òðåïëåò íåðâû, è áåç òîãî ïîòðåïàííûå ðàçíûìè íåâçãîäàìè íåïðîñòîé ó÷èòåëüñêîé æèçíè. Ïîýòîìó ñ ðîäèòåëÿìè íóæíî áûòü íåæíûì è äî æàëîá äåëî íå äîâîäèòü. È âîò òóò-òî îíè íîðîâÿò ñåñòü ó÷èòåëþ íà øåþ è êîíòðîëèðîâàòü âåñü ïðîöåññ îáó÷åíèÿ è âîñïèòàíèÿ. Ó ìåíÿ ðîäèòåëè èäåàëüíûå, íî î íèõ ïîçæå. À âîò ìîåé ïðèÿòåëüíèöå, î÷åíü õîðîøåé ìîëîäîé ó÷èòåëüíèöå, íå ïîâåçëî. Îíà äàæå êàê-òî óïàëà â îáìîðîê ïî äîðîãå äîìîé ñ ðîäèòåëüñêîãî ñîáðàíèÿ. Íà ìîè âîïðîñû, ÷òî æå èìåííî òàê íà íåå ïîäåéñòâîâàëî, îíà ñêàçàëà, ÷òî àòìîñôåðà âðàæäåáíîñòè âñåõ êî âñåì, æåëàíèå âñå íåìåäëåííî "óñòðîèòü" ïî ñâîåìó ðàçóìåíèþ è êîëîññàëüíàÿ ýíåðãèÿ, äëÿ ýòîãî èñòî÷àåìàÿ. Ðîäèòåëè íå ñîãëàøàëèñü äðóã ñ äðóãîì ïî ðàçíûì âîïðîñàì, êàæäîìó êàçàëîñü, ÷òî èõ ðåáåíîê ñàìûé öåííûé è äîëæåí èìåòü ïðåèìóùåñòâà ïåðåä äðóãèìè, íî â îäíîì îíè áûëè åäèíîäóøíû. Ðîäèòåëè òðåáîâàëè èñêëþ÷èòü èç øêîëû òàêîãî-òî ðåáåíêà, ïîòîìó ÷òî îí ìåøàåò äðóãèì. È âðåìåíè ðîäèòåëÿì áûëî íå æàëêî, ÷òîáû êàæäûé äåíü êàðàóëèòü ó÷èòåëüíèöó ó äâåðè è äàâàòü åé öåííûå óêàçàíèÿ. È óñèëèÿ îíè îõîòíî òðàòèëè, íàñòðàèâàÿ äåòåé äðóã ïðîòèâ äðóãà è ðóêîâîäÿ ó÷èòåëüíèöåé. È íèêòî íå ñìîã è íå çàõîòåë åå îò ýòèõ áåñêîíå÷íûõ äðÿçã îãðàäèòü. Êîí÷èëîñü ýòî âñå íå ê óäîâîëüñòâèþ ðîäèòåëåé. Ó÷èòåëüíèöà óøëà èç øêîëû. Óøåë òàëàíòëèâûé ÷åëîâåê, ïðîðàáîòàâøèé â øêîëå ïîñëå èíñòèòóòà ñåìü òðóäíûõ ëåò.

13 íîÿáðÿ 2003 ã. Ñåãîäíÿ íà ìèíóòêó ñïóñòèëàñü âíèç ïîçâîíèòü, íî óæå íà ïîäñòóïàõ ê ëåñòíèöå ìåíÿ âñòðåòèë âçâîëíîâàííûé Ãðèøà Õìåëüíèöêèé, óêàçûâàÿ íà ñâîå ïóçî. Âèä áûë ïóãàþùèé: ññàäèíà è êðàñíî-áàãðîâîå ïÿòíî. Ýòî åãî óêóñèë (!) Àðòóð Äîæäèêîâ. Ïîêà ÿ îáðàáàòûâàëà ìåñòî óêóñà éîäîì, çâîíîê ïðîçâåíåë, è âñå çàèíòåðåñîâàííûå çðèòåëè áûëè óæå â êëàññå. Äåòè ìå÷òàòåëüíî âñïîìèíàëè, ÷òî ýòî íå ïåðâûé ñëó÷àé, è Àðòóð âîîáùå êóñàåòñÿ, íî ÿâíîãî îñóæäåíèÿ â ýòèõ âîñïîìèíàíèÿõ íå áûëî. Âñêîðå âûÿñíèëîñü, ïî÷åìó: äâàæäû æåðòâîé ëþäîåäà áûë Ïàøà Êîðîëåâ, êîòîðûé áûë óêóøåí "äî êðîâè". Âèíîâíèê æå ïðîèñøåñòâèÿ ñ çàäíåé ïàðòû áðîñàë èñïîäëîáüÿ çëîáíûå âçãëÿäû,

ß ðàíüøå òîæå äóìàëà, ÷òî íåëüçÿ ïóñêàòü íà ñàìîòåê äåòñêóþ æèçíü â êîëëåêòèâå, åå íàäî óñòðàèâàòü, íàëàæèâàòü è ò.ï. Ïåðâûé óðîê äàë ìíå ìîé ñîáñòâåííûé ìóæ, òîãäà åùå âïîëíå þíûé (êîãäà ðîäèëàñü íàøà ñòàðøàÿ äî÷ü, íàì áûëî ïî äâàäöàòü). Ìû äðóæíîé ðîäèòåëüñêîé ãðóïïîé îòïðàâèëèñü íà äåòñàäîâñêóþ äà÷ó, ÷òîáû óáðàòü åå ê ïðèåçäó äåòåé. Âñå áûëè ìîëîäû è ñèìïàòè÷íû è â åäèíîì ïîðûâå ðåøèëè ñî÷èíèòü ïèñüìî, ÷òîáû èç íàøåé ãðóïïû (ðîäèòåëè òàê âñåãäà ãîâîðÿò – "íàøà ãðóïïà", "íàø êëàññ") íåìåäëåííî óáðàëè êàêîãî-òî ìàëü÷èêà, êîòîðûé ñêâåðíîñëîâèë. È ÿ òîæå ïðèíèìàëà ó÷àñòèå â åãî ñî÷èíåíèè, è ãíåâ íàø îáùèé ðîäèòåëüñêèé êàçàëñÿ ìíå ïðàâåäíûì. È âîò ïèñüìî íà èìÿ äèðåêòîðà äåòñêîãî ñàäà áûëî ïóùåíî ïî êðóãó. È êîãäà î÷åðåäü äîøëà äî ìîåãî ìóæà, îí ñïðÿòàë ðóêè çà ñïèíó è ñêàçàë: "ß äîíîñû íà äåòåé íå ïîäïèñûâàþ". Íà ìåíÿ ýòî ïîäåéñòâîâàëî êàê óøàò õîëîäíîé âîäû. Íåëüçÿ ïîääàâàòüñÿ ñëàäêîìó ÷óâñòâó åäèíåíèÿ ñ êîëëåêòèâîì (òîëïîé, ñòàäîì), íóæíî îòâå÷àòü çà îäíîãî ñåáÿ, íåëüçÿ âîåâàòü ñ äåòüìè, äåòåé íóæíî æàëåòü, íåëüçÿ ïîäïèñûâàòü äîíîñû. Âñå ïðî÷èå óðîêè ìíîþ áûëè ïîëó÷åíû â ïîñëåäíèå ãîäû âî âðåìÿ ðàáîòû â øêîëå. ß ïðèøëà â øêîëó, è ìíå äîñòàëñÿ ìîé ÷óäíûé è åäèíñòâåííûé â ñâîåì ðîäå 5 "À". Áîëüøàÿ ÷àñòü äåòåé ïðèøëà êî ìíå îò çàìå÷àòåëüíîãî ó÷èòåëÿ íà÷àëüíîé øêîëû Ìàðãàðèòû Àíàòîëüåâíû Äþêîâîé. Äåòè îòíîñèëèñü ê äðóã äðóãó äðóæåñêè è ñíèñõîäèòåëüíî. Êàæäûé áûë (è îñòàëñÿ) ÿðêîé ëè÷íîñòüþ è íå ñòðåìèëñÿ ê ëèäåðñòâó. Íî îäíà ïðîáëåìà âñå æå áûëà. ß óãëÿäåëà åå íå ñðàçó. Êëàññ åäèíîäóøíî êóøàë Ïàøó Êîðîëåâà. Ñ ìîåé òî÷êè çðåíèÿ, Ïàøà áûë î÷àðîâàòåëåí. Ìíå îí ïèñàë î÷åíü óìíûå è èíòåðåñíûå ñî÷èíåíèÿ. Êîíå÷íî, ÿ ïûòàëàñü âîçäåéñòâîâàòü íà äåòåé. Òîãäà æå ÿ ñòàëà âåñòè "Äíåâíèê êëàññíîãî ðóêîâîäèòåëÿ", êóäà çàïèñûâàþ ñâîè íàáëþäåíèÿ çà äåòüìè è ðàçìûøëåíèÿ î äåòÿõ. Âîò íåêîòîðûå âûäåðæêè èç íåãî.

òî÷íî êàê íàø êîò Ðûæèé, êîãäà åãî ïîáèëè çà âîðîâñòâî. Âçãëÿäû ýòè çíà÷àò, ÷òî îí óïîðñòâóåò âî ãðåõå è òî÷íî çíàåò, ÷òî ñî çëîì (äëÿ Ðûæåãî çëî, êîãäà íå äàþò åñòü ñî ñòîëà ÷òî çàõî÷åòñÿ, à äëÿ Àðòóðà Äîæäèêîâà – ëåçóò äðàòüñÿ, âèäÿ, ÷òî îí äîâîëüíî-òàêè ìåëêèé è òîùèé) ñïðàâèòüñÿ ìîæíî òîëüêî òàê, è íàïëåâàòü, ÷òî êîìó-òî ýòîò ñïîñîá íå íðàâèòñÿ.

17 äåêàáðÿ 2003 ã. Ñëàäêîãîëîñûå ïåäàãîãè ñîâåòóþò íàó÷èòüñÿ "âèäåòü ìèð ãëàçàìè äåòåé". Áîþñü, íåâîçìîæíî. Ñåãîäíÿ Ïàøà Êîðîëåâ, ðàçîçëèâøèñü, êðèêíóë Ãðèøå: "Óðîä!" Ñòîÿâøèå âîêðóã çàèíòåðåñîâàííûå íàáëþäàòåëè ìèãîì ïðåîáðàçèëèñü â íåèñòîâûõ ïðîòèâíèêîâ: "Ýòî îí óðîä?! Ýòî òû – óðîä! Òû, òû óðîä!" À ÿ,

ðàâíîäóøíî ãëÿäÿ ïåðåä ñîáîé, âèæó îäíîãëàçîãî âñêëîêî÷åííîãî Ãðèøêó è àíãåëüñêè õîðîøåíüêîãî, ñ êîïíîé ïøåíè÷íûõ âîëîñ Ïàøó. À âîêðóã òîëïà ãëóïûõ ìàëü÷èøåê è äåâ÷îíîê, êîòîðûå ïî÷åìó-òî ëþáÿò ïåðâîãî è òåðïåòü íå ìîãóò âòîðîãî. È ÿ ÷èòàþ èì íîòàöèè î òîì, ÷òî òðàâèòü îäíîãî âñåì íåõîðîøî.

24 äåêàáðÿ 2003 ã. Ïðèøëà â øêîëó ïîñëå ïÿòíè÷íîãî îòñóòñòâèÿ, è åùå â âåñòèáþëå ìåíÿ îáñòóïèëè ñ òðóäîì ñäåðæèâàåìûå âçäîõè: "Îé, Äàðüÿ Âèëüÿìîâíà, òóò òàêîå áûëî...", çàêàòûâàíèå ãëàç è øåëåñòÿùèå âñõëèïû. "Òàêîé êîøìàð, òàêîé óæàñ", à ñàìè äîâîëüíûå – àæ ñâåòÿòñÿ. Ñî ñëîâ ìíîãî÷èñëåííûõ î÷åâèäöåâ âûÿñíèëîñü, ÷òî â ïÿòíèöó Àíÿ Ïèìåíèäè ðåøèëà îòïðàçäíîâàòü ñâîé äåíü

16 ðîæäåíèÿ. Îíè íàêàíóíå ìíå ÷òî-òî íåâíÿòíîå áîðìîòàëè, ðàçðåøåíèÿ ñïðàøèâàëè, ÿ ðàçðåøèëà, íå âäóìûâàÿñü îñîáåííî, ÷åãî îíè õîòÿò. Îêàçûâàåòñÿ, Àíÿ èñïåêëà îãðîìíûé òîðò (èìåíèííèöó ñ òîðòîì óòðîì ïàïà äîñòàâèë â øêîëó íà äæèïå), è îíè çàïåðëèñü â êëàññå, ÷òîáû ïðàçäíîâàòü, à Ïàøó Êîðîëåâà íå ïóñòèëè. À îí ðâàëñÿ. À ïîòîì ñëó÷àéíî íåäîãëÿäåëè, è îí âîðâàëñÿ è "ê-àà-àê ñòóêíåò ïî òîðòó êóëàêîì". Ýòî "ê-à-à-ààê ñòóêíåò" ó ìåíÿ â óøàõ òðîèëîñü, øåñòåðèëîñü è ìíîæèëîñü. Åãîð Àíòîíîâ ñîîáùàë ñâåäåíèÿ èíòèìíûì øåïîòîì, Ëåíà Àãàôîíîâà ïåðåáèâàëà ýíåðãè÷íîé ñêîðîãîâîðêîé, âòîðûì ãîëîñîì òÿíóëà ñëîâà ìåëàíõîëè÷íàÿ Îëÿ Ìàëêèíà, òèõî âñòàâëÿëà "ñîâåðøåííî îáúåêòèâíûå çàìå÷àíèÿ" ÷åñòíàÿ Ñîíÿ Ãðîçäîâà, õðèïëî øóòåéñòâîâàë Êîñòÿ Ëîáàí, òåìïåðàìåíòíî âîñêëèöàëà ñàìà âèíîâíèöà òîðæåñòâà. Êàæäûé õîòåë ïîâåäàòü êóëüìèíàöèîííûé ìîìåíò ëè÷íî, íå äîâåðÿÿ ñòîëü òðåïåòíûé ðàññêàç ðàâíîäóøíûì êîíñòàòàòîðàì. Êîðî÷å, "ñîâåðøåííî èñïîð÷åííûé äåíü ðîæäåíèÿ" óäàëñÿ íà ñëàâó: "À Àíÿ óáåæàëà â òóàëåò ïëàêàòü, à ìû çàæãëè ñâå÷êè (Î, óæàñ!!!) è âñòàëè â äâà ðÿäà, à îíà øëà ìåæäó íàìè, è ìû åå ïîçäðàâëÿëè..." Äåòÿì íðàâèòñÿ èñïûòûâàòü ñèëüíûå ÷óâñòâà. Ñïàñèáî Ïàøå Êîðîëåâó!

15 ÿíâàðÿ 2004 ã. Ñåãîäíÿ Ïàøà Êîðîëåâ ïîäðàëñÿ ñ Ãåðìàíîì. Òàêîãî îñòåðâåíåíèÿ â äâóõ þíûõ ñóùåñòâàõ ÿ è íå ïðåäïîëàãàëà. Ñàìîå óæàñíîå, ÷òî íà ïîìîùü Ãåðìàíó òóò æå ñî âñåõ êîíöîâ êëàññà óñòðåìèëàñü ïîäìîãà, ïåðåïðûãèâàÿ ÷åðåç ïàðòû è ñìåòàÿ çàçåâàâøèõñÿ äåâî÷åê. Ïðåæäå ÷åì ÿ äî íèõ äîáåæàëà, Ïàøà óñïåë-òàêè ðàçáèòü Ãåðìàíó íîñ, è ìíå ïðèøëîñü ïîë-óðîêà åãî ëå÷èòü. ×òî ñ íèìè äåëàòü, ÿ íå ïðåäñòàâëÿþ. Äóøåñïàñèòåëüíûå ðàçãîâîðû íå äåéñòâóþò. Êàæäûé çàìûêàåòñÿ â ñåáå, ñëîâíî âåøàåò íà øåþ òàáëè÷êó "Ãîâîðè ÷òî õî÷åøü, âñå ðàâíî ÿ ëó÷øå çíàþ".

20 àïðåëÿ 2004 ã. Âîñïîëüçîâàâøèñü òåì, ÷òî Ïàøà Êîðîëåâ áîëååò, ðåøèëà ïðîâåñòè êëàññíûé ÷àñ íà òåìó " êàæäîì ÷åëîâåêå åñòü ÷òî-òî õîðîøåå". ×òî-òî î÷åíü óìíîå ñòàëà ðàññêàçûâàòü, à "èç çàëà" ÿçâèòåëüíî ñïðàøèâàþò: "À ÷òî õîðîøåãî â Ïàøå Êîðîëåâå?". "À âîò è ïîäóìàéòå", – ãîâîðþ. À ÷åãî òóò äóìàòü-òî, êîãäà âñå è òàê ÿñíî – íè÷åãî â íåì íåò õîðîøåãî. Åùå íåäåëþ íàçàä, â Ïàøèíîì ïðèñóòñòâèè, Âàíÿ Ôèëü÷åíêî â ðîëè áîðöà çà ñïðàâåäëèâîñòü: "Âîò âû çíàåòå, ÷òî îí íàì ïîçàâ÷åðà ñêàçàë?! Ìû äðàëèñü â êîðèäîðå, ÿ, Òîìàñ, Ãðèøêà è Êîñòÿ. Íó è óïàëè íà ïîë. Êó÷àìàëà ïîëó÷èëàñü. À îí íà íàñ íîãó ïîñòàâèë è ãîâîðèò: "Âû – êó÷à ãîâíà, à ÿ – âàø êîðîëü!"". ß â óæàñå ñìîòðþ íà Ïàøó, ÷òî îí ìîæåò ñêàçàòü â ñâîå îïðàâäàíèå. À îí ãîâîðèò: "Ýòî îíè ìåíÿ åùå â òðåòüåì êëàññå òàê äðàçíèëè – "êîðîëü ãîâíà"! Âîò âåäü çëîâðåäíûå äåòè! ß ïîíèìàþ, èç ôàìèëèè Êàêàøèíñêèé äðàçíèëêó âûäóìàòü, íî èç ôàìèëèè Êîðîëåâ íè÷åãî êðîìå êîðîëÿ íå ïîëó÷èòñÿ. È âíåøíîñòü ó íåãî ñîîòâåòñòâóþùàÿ – ÷èñòûé àíãåë. Çîëîòîâîëîñûé, ÿñíîãëàçûé. Òàê íà òåáå – "êîðîëü ãîâíà". À òóò âèæó, äàæå ó äîáðîñîâåñòíîé Ñîíè ñîìíåíèå íà ëèöå: "Íó, ýòî óæ ñëèøêîì – õîðîøåå â Ïàøå Êîðîëåâå!" È íàêîíåö êòî-òî

¹ 1 (51) 2012 èç çàäíèõ ðÿäîâ, êàæåòñÿ Àðòóð, êðè÷èò: "À ÿ çíàþ, ÷òî â íåì õîðîøåå!" – è ïîñëå ýôôåêòíîé ïàóçû: "Îí íàñ ñïëîòèë!"

28 àïðåëÿ 2004 ã. Íà ïåäñîâåòå ãîâîðèëè î òîì, "×åãî ìû íå çíàåì î íàøèõ äåòÿõ". Êîãäà ÿ ïðî÷èòàëà îáúÿâëåíèå îá ýòîì, øëà íà ðàáîòó è äóìàëà: âîò ñåé÷àñ âîéäó â êëàññ è ñêàæó: "Äåòè, âîò âàì ëèñòî÷êè, íàïèøèòå î ñâîèõ âíåøêîëüíûõ çàíÿòèÿõ". È ñðàçó ÿñíî óâèäåëà, ñêîëüêî ñäåðæàííîé êèñëîòû è îòêðîâåííîé óíûëîñòè îòðàçèòñÿ íà èõ ëèöàõ: "Îïÿòü äâàäöàòü ïÿòü. ß ïîñåùàþ ñåêöèþ êàðàòå, ïëàâàòåëüíûé áàññåéí è ìóçûêàëüíóþ øêîëó", "Íèêàêèõ âíåøêîëüíûõ çàíÿòèé íå ïîñåùàþ – òàê è íàïèøó. Íèêàêîãî ïðàâà íå èìååòå çàñòàâëÿòü ïîñëå øêîëû ÷åì-òî åùå çàíèìàòüñÿ. Ñêàæèòå ñïàñèáî, ÷òî óðîêè èíîãäà äåëàþ". Íåò, äóìàþ, íàäî êàê-òî íå òàê. Âñïîìíèëà, ñ êàêèì ýíòóçèàçìîì ïèñàëè ìèôû íà ïðåäëîæåííûå ìíîé òåìû. Èõ âåäü ñàìîå ãëàâíîå íà íóæíóþ äîðîæêó ïîñòàâèòü. Ïðèøëà è íàïèñàëà íà äîñêå òåìó: "ß íå òîëüêî ãèìíàçèñò, ÿ…" Ñðàçó âîïðîñû ïîñûïàëèñü, ÿ òâåðäèëà îäíî – êåì ñåáÿ îùóùàåøü, òî è ïèøè. Èç äåâÿòè ÷åëîâåê, "ïîñåùàâøèõ ñïîðòèâíûå ñåêöèè", ñïîðòñìåíîì ñåáÿ íå îùóòèë íèêòî. Çàòî Âîâà Åðîõèí, ó êîòîðîãî æèçíåííîå êðåäî òàêîå: "õîðîøèé ÷åëîâåê, êîìïàíåéñêèé ïàðåíü", íàïèñàë î ñåáå êàê î ôóòáîëèñòå, õîòÿ íèêàêèõ ñåêöèé íå ïîñåùàåò. Ïðî ýòîò "ôóòáîë ñ ðåáÿòàìè íà äà÷å" îí ìíå ïèøåò íå ïåðâûé ðàç, ó ÷åëîâåêà äåâÿòü øêîëüíûõ ìåñÿöåâ – ýòî âñåãî ëèøü çàòÿíóâøèéñÿ ïåðèîä "âíå èãðû". À Âàíÿ Ôèëü÷åíêî, êîòîðûé âñå ïîñëåøêîëüíûå ìåðîïðèÿòèÿ âûíóæäåí ïðîïóñêàòü, ñîîáùàÿ ñ òîñêîé: "Ó ìåíÿ êàðàòå", – íà äíÿõ ïðèáåæàë è ñ ïîðîãà, íå äîæèäàÿñü ïðèëè÷åñòâóþùåé ïàóçû, ñ âîñòîðãîì ñîîáùèë: "ß ýêçàìåí ïî êàðàòå ïðîâàëèë îêîí÷àòåëüíî!" "Íó è ÷åìó, Âàíÿ, òû ðàäóåøüñÿ?" – ñïðîñèëà ÿ. "Äà ÿ âåäü áîëüøå èì çàíèìàòüñÿ íå áóäó!" È òàê äàëåå. Êðîòêàÿ Ñîíÿ Ãðîçäîâà íàïèñàëà: "ß íå ïðîñòî ãèìíàçèñòêà, ÿ õóäîæíèöà". Ìàøà Ãåðàñèìîâà, êîòîðàÿ òîæå, íà ìîé âçãëÿä, îòëè÷íî ðèñóåò, íàïèñàëà: "ß õîðîøî ðèñóþ, òàê âñå ãîâîðÿò, íî íà ñàìîì äåëå ìíå õî÷åòñÿ òàíöåâàòü". À Ïàøèíû êàðàêóëè çàñòàâèëè ìåíÿ ïðîñëåçèòüñÿ.  ñàìîì âåðõó áîëüøîãî ëèñòà áóìàãè çíà÷èëîñü: "ß íå ïðîñòî ãèìíàçèñò, ÿ ïîëíûé äðà÷óí, à êîãäà ÿ âîçâðàùàþñü èç øêîëû, ÿ ëþáëþ ìàñòåðèòü…" Çäåñü òåêñò îáðûâàëñÿ, íî ÿ ïðî÷èòàëà: íî ðàçâå âàì ýòî èíòåðåñíî. Âû òîëüêî îäíî è çíàåòå îáî ìíå – áåçäåëüíèê, ãðóáèÿí, äðà÷óí, èñòåðèê. ß âàì íå íðàâëþñü, íî ïî÷åìó âû äóìàåòå, ÷òî âû ìíå íðàâèòåñü? Îòñòîÿòü Ïàøó Êîðîëåâà ìíå òîãäà òàê è íå óäàëîñü. Ìàìà áûëà âûíóæäåíà ïåðå-

17

¹ 1 (51) 2012 âåñòè åãî â äðóãóþ øêîëó ïîñëå øåñòîãî êëàññà. Íåäàâíî ìîè äåñÿòèêëàññíèêè ìíå ïðèïîìíèëè: "À ïîìíèòå, Äàðüÿ Âèëüÿìîâíà, âû ãîâîðèëè, ÷òî, ñëîïàâ Ïàøó Êîðîëåâà, ìû îáÿçàòåëüíî ïðèìåìñÿ çà êîãî-íèáóäü äðóãîãî?! À ìû ñêàçàëè, ÷òî íå ïðèìåìñÿ… Íó è êòî áûë ïðàâ?" Ïðàâû, êàê âñåãäà, áûëè îíè… Óðîê èç ýòîãî ÿ âûíåñëà âîò êàêîé. Êàê áû íè êàçàëèñü íàì æåñòîêèìè èõ çàêîíû, åñëè äåòè íåâçëþáèëè êîãî-òî, âçðîñëûì ïåðåóáåäèòü èõ òðóäíî. À ðîäèòåëÿì ðåáåíêà, êîòîðîãî â êëàññå íå ëþáÿò, íóæíî ïîìî÷ü åìó ðàçîáðàòüñÿ ñàìîìó, â ÷åì äåëî, è íå íàäåÿòüñÿ, ÷òî ñèòóàöèþ ìîæíî êàê-òî "ðàçðóëèòü" ïðÿìûì âìåøàòåëüñòâîì â äåòñêèå âçàèìîîòíîøåíèÿ. Ðîäèòåëè äîëæíû ïîìî÷ü ðåáåíêó âûñòîÿòü, à íå âîñïèòûâàòü âåñü äåòñêèé êîëëåêòèâ. Êàê áû íè õîòåëîñü íàì âìåøàòüñÿ, ïîòîìó ÷òî ìû, âçðîñëûå, óìíûå, îïûòíûå, à äåòè – íåñìûøëåíûøè, äåëàòü ýòîãî íå ñëåäóåò, èáî íàøà ëîãèêà, ïåðåíåñåííàÿ â äåòñêèé êîëëåêòèâ, ñòàíîâèòñÿ íèêóäà íå ãîäíîé. À èñòîðèè ïðî òî, êàê ïðèøëà ó÷èòåëüíèöà (ïñèõîëîã, ðîäèòåëü, âåòåðàí, óáîðùèöà òåòÿ Äàøà), ñêàçàëà ïðî÷óâñòâîâàííîå ñëîâî, è âñå âñ¸ ñðàçó îñîçíàëè è íà äðóãîé äåíü èñïðàâèëèñü, ìíå íàáëþäàòü íå ïðèõîäèëîñü. Èëè âîò åùå òàêîé ñëó÷àé, ðèñóþùèé ìîþ î÷åðåäíóþ ïîïûòêó âìåøàòüñÿ è, ïîêðóòèâ âèíòèêè, ÷òî-òî "íàëàäèòü".

2 îêòÿáðÿ 2006 ã. Ïðèøëà â øêîëó ïîñëå ñâîèõ ïðîäîëæèòåëüíûõ âûõîäíûõ, è, êàê ÷àñòî áûâàëî, îáóõîì ïî ãîëîâå. Ýòîò "îáóõ" îñîáåííî èåçóèòñêèé, ïîòîìó ÷òî íà÷èíàåò èñòîðèþ ñ ñåðåäèíû, ñ íåçíà÷èòåëüíîé äåòàëè. Àðòóð Äîæäèêîâ (ñàìûé ïðè÷óäëèâûé ïåðñîíàæ ìîèõ çàïèñîê – ýäàêàÿ âåùü â ñåáå, êîòîðàÿ îáî âñåì èìååò ñîáñòâåííîå ìíåíèå, íî îòíþäü íå ñïåøèò ïîäåëèòüñÿ èì ñ îêðóæàþùèìè) â êîðèäîðå ïîõîäÿ, íåèçâåñòíî ê êîìó îáðàùàÿñü: à ïèâà òàì è íå áûëî âîâñå… Àðòóð, òû î ÷åì?! Âûÿñíÿåòñÿ, ÷òî áåç ìåíÿ áûëà ëèíåéêà, íà êîòîðîé ïðîðàáàòûâàëè è ïîçîðèëè ïåðåä ñòðîåì ãðóïïó äåâÿòèêëàññíèêîâ (â îñíîâíîì èç 9 "Á"), êîòîðûõ çàñòóêàëà çàâó÷ âîçëå ëàðüêà ñ ñèãàðåòàìè è ïèâîì â ðóêàõ. Íî ýòî òàê, åðóíäà, à ñàìîå ãëàâíîå, ÷òî âûçûâàëè Òîìàñà è Ãðèøó, êîòîðûå "çàòàùèëè" íà ÷åðäàê ñàìîãî ìåëêîãî ïÿòèêëàññíèêà è ïðåäëàãàëè åìó êóðèòü òðàâó… Ìåíÿ, ïîíÿòíî, ÷óòü êîíäðàòèé íå õâàòèë. ß ïðåêðàñíî çíàþ, ÷òî ñóòü ïðîèñøåñòâèÿ èñêàæåíà, íî åñëè â òàêîì âèäå îíà ïðåäñòàâëåíà íà÷àëüñòâó, çíà÷èò, íóæíû àðãóìåíòû çàùèòû. Íî øëè óðîêè, áûëî íåêîãäà. Ñèæó â ïîëíîé ðàñòåðÿííîñòè ïîñëå óðîêîâ è äóìàþ, ÷òî æå äåëàòü. È â êîòîðûé ðàç óáåæäàþñü, ÷òî ïóãàþùàÿ ìåíÿ ïîðîé ñâÿçü (à âäðóã ÿ âàìïèð?) ìåæäó ìíîé è èìè ñóùåñòâóåò. Ìàòåðèàëèçóþòñÿ â äâåðÿõ èìåííî òå ñàìûå, ãåðîè ìîèõ ãîðåñòíûõ ðàçìûøëåíèé. "Î, êàê ðàç âû ìíå íóæíû, çàõîäèòå, ïîïüåì ÷àþ è ïðîâåäåì êëàññíûé ÷àñ".

Èçáðàííûé êðóã: Êîñòÿ, Òîìàñ, Òðäàò, Ãðèøêà. Ñ ìåñòà â êàðüåð, áåç ëèøíèõ ïðåäèñëîâèé, Ãðèøêà: "Äà ìû, Äàðüÿ Âèëüÿìîâíà, ïîøóòèëè… Íó âû çíàåòå…" – "ß íè÷åãî íå çíàþ. Ðàññêàæè ñ ñàìîãî íà÷àëà." – "Íó ìû ñ Ãåðìàíîì…"

– "Êàê ñ Ãåðìàíîì? Âåäü âûçûâàëè Òîìàñà?!" – "Ýòî Ñâåòëàíà Ïåòðîâíà ìåíÿ òåðïåòü íå ìîæåò ïîñëå Òàìàíè (âìåøèâàåòñÿ Òîìàñ) – à ìåíÿ òàì âîîáùå íå áûëî". – "Òàê ïî÷åìó æå òû íå ñêàçàë, ÷òî òåáÿ òàì íå áûëî?! Ãðèøà, òû ñ Ãåðìàíîì áûë! Ãðèøà, ïî÷åìó âû íå ñêàçàëè? (Ãëóïîñòü êàêàÿ, êàê è ÷òî îíè ìîãëè ñêàçàòü â àêòîâîì çàëå, ïåðåä òîëïîé íàðîäà, êîãäà îíè è ñàìè íå çíàëè, çà ÷òî èìåííî èõ ðóãàþò, à ðûëüöå-òî ó êàæäîãî â ïóøêó, íåò ìàëü÷èêà, êîòîðûé íå çíàåò çà ñîáîé ñîòíþ ìåëêèõ ïàêîñòåé, êàæäàÿ èç êîòîðûõ ìîæåò ïîêàçàòüñÿ çàñòóêàâøåìó èõ âçðîñëîìó ðàçìåðîì ñî ñëîíà… Íî è ó ìåíÿ íåò âðåìåíè èõ ñïîêîéíî âûñëóøàòü, ÿ íåñóñü äàëüøå â ïðàâåäíîì íåãîäîâàíèè.) À Ãåðìàí ÷òî, ñòðóñèë?! Íó äà, êîíå÷íî, ýòî íà íåãî ïîõîæå! Ãåðìàí ñòðóñèë!!!" ß íå ðàçáèðàþ ñðåäñòâ, ìíå íóæíî èõ, îáèæåííûõ, ðåàáèëèòèðîâàòü. Õîòÿ Ãðèøà îáèæåí íå íàïðàñíî, íî âåäü ýòî ìîé Ãðèøà, è îáèæàòü åãî ìîãó òîëüêî ÿ. Ìîé Ãðèøà, ìîé ñîâåðøåííî íåëåïûé Ãðèøà, ó êîòîðîãî òîëüêî îäèí ãëàç, íî ìóæåñòâà íà äåñÿòåðûõ, íà äåñÿòåðûõ è ãîíîðó, è ëåíè, è æàæäû ñàìîóòâåðæäåíèÿ. Ìíå õî÷åòñÿ, èíòóèòèâíî, íàïðàâèòü èõ ãíåâ â áîëåå "áåçîïàñíîå" ðóñëî. Ïóñòü îñóæäàþò Ãåðìàíà, à íå òåõ, êòî íå ïîòðóäèëñÿ ðàçîáðàòüñÿ â ïðîèçîøåäøåì! Íî äåòè â êîòîðûé ðàç äåìîíñòðèðóþò, ÷òî îíè (î ÷óäî!) ñïðàâåäëèâåå è ïðîçîðëèâåå ìåíÿ â ñòî ðàç. Ýòî ìîè äåòè, îíè îñîáåííûå, òàêèõ íå áûâàåò. ß âñå áîëüøå è áîëüøå äóìàþ, ÷òî Ìàðãàðèòà Àíàòîëüåâíà ÷òî-òî òàêîå ñ íèìè ñäåëàëà, çàãîâîðèëà èõ, ÷òî ëè, îíè íå äàþò ñîáîé ìàíèïóëèðîâàòü. ß ìíîãî ðàç âèäåëà, êàê ýòî äåëàåòñÿ, íåõèòðûé ïðèåì: "ß âûéäó, à Ëåíî÷êà Èâàíîâà áóäåò ñìîòðåòü, êàê âû ñåáÿ âåäåòå, à ïîòîì ìíå ðàññêàæåò". È ìèãîì Ëåíî÷êà ïðåâðàùåíà â ñòóêà÷à, à âñå îñòàëüíûå ìå÷òàþò â áóäóùåì êîãäà-íèáóäü òîæå óäîñòîèòüñÿ òàêîé îòâåòñòâåííîé äîëæíîñòè. Àëëå àï: äåòè ïðåâðàùàþòñÿ, äåòè ïðåâðàùàþòñÿ, ïðåâðàùàþòñÿ äåòè…

– Íåò, Äàðüÿ Âèëüÿìîâíà, Ãåðìàí íå ñòðóñèë! (Ñíîâà Òîìàñ.) Ãåðìàí ïîòîì ïîøåë ñî ìíîé ê Ñâåòëàíå Ïåòðîâíå… ß, àáñîëþòíî ñ÷àñòëèâàÿ, ñêîðîãîâîðêîé ïðîãîâàðèâàþ ñåíòåíöèè î òîì, ÷òî íàäî âûáèðàòü, êàê è ñ êåì øóòèòü, è äóìàþ, ÷òî áîã ñ íèì, ñ ïÿòèêëàññíèêîì, îí íå ìîé, à âîò ìîè âñå-òàêè îòëè÷íûå ëþäè! À âîò åùå îäíà çàïèñü.

14 äåêàáðÿ 2006 ã. Ñåãîäíÿ áûëî ðîäèòåëüñêîå ñîáðàíèå. Îíî öåëèêîì áûëî ïðîíèçàíî èäåÿìè íðàâñòâåííîãî âîñïèòàíèÿ ïðåæäå âñåãî ìåíÿ ñàìîé. Ó ìåíÿ íå òîëüêî ñàìûå õîðîøèå íà ñâåòå äåòè, íî è ñà-

ìûå ëó÷øèå íà ñâåòå ðîäèòåëè. Îíè õîòÿò ñïàñàòü Ãðèøêó! Îáû÷íî òîëüêî è ñëûøíî: óáåðèòå èç íàøåãî êëàññà ýòîãî ðåáåíêà, îí ìåøàåò äîñòîéíûì äåòÿì ïîëó÷àòü äîñòîéíîå îáðàçîâàíèå. ß ñàìà îïóñòèëà ðóêè, ïðèìèðèëàñü ñ òåì, ÷òî ïîñëå äåâÿòîãî êëàññà Ãðèøêà âûëåòèò, ñ åãî-òî óñïåõàìè ïî âñåì ïðåäìåòàì! À ìîè ìàìàøè, ïðåäâîäèòåëüñòâóåìûå Àëåíèíîé ìàìîé, ñ âèäîì çàãîâîðùèêîâ ñîáèðàþòñÿ â êðóæîê è äóìàþò, ÷òî ìîæíî ñäåëàòü, ÷òîáû åãî ñïàñòè! Êàê æå ìíå ñòûäíî ñâîåé ëåíè! À ïîòîì ÿ ïîäíÿëàñü íà êëàññíîå ñîáðàíèå â ñåäüìîé êëàññ, è òàì âñå òî æå ñàìîå ñ òî÷íîñòüþ äî íàîáîðîò! Ìàìàøè ëó÷øèõ ó÷åíèêîâ ðåøàëè, êàê èçáàâèòüñÿ îò Ïîëèíû Êîñòðîâîé è èæå ñ íåþ. Ñèòóàöèÿ â ýòîì êëàññå, äåéñòâèòåëüíî, òÿæåëàÿ. ß äàâíî óáåæäàëà Å.À. âçÿòü èõ ñåáå. Ïîòîìó ÷òî åñòü ëþäè, ÷üè áëàãèå íàìåðåíèÿ îáîðà÷èâàþòñÿ íåïîïðàâèìûì âðåäîì. Èõ êëàññíûé ðóêîâîäèòåëü ÷åëîâåê íå ëåíèâûé, ýíåðãè÷íûé è, ñêîðåå âñåãî, õîðîøèé. Ê äåòÿì îíà íå ðàâíîäóøíà, æåëàåò èì äîáðà. Íî ìåòîäû… Äîêëàäíûå, ïðîðàáîòêè, ðàçáîðêè è ò.ä. ß äàâíî çíàëà, ÷òî âîò-âîò ðàçðàçèòñÿ ñêàíäàë, îíà íå ñóìååò ñïðàâèòüñÿ ñ ñèòóàöèåé. Ïîòîìó ÷òî íåëüçÿ äàâèòü ïî ïóñòÿêàì, òîãäà íà çíà÷èòåëüíûå ïðîèñøåñòâèÿ íå îñòàíåòñÿ ìåòîäîâ âîçäåéñòâèÿ.  îáùåì, â ýòîì êëàññå ìîå æåëàíèå íðàâèòüñÿ âñåì ìåíÿ íåñêîëüêî ïîäâåëî. Ìíå ïðåäëîæèëè ïèñàòü äîêëàäíûå ïî êàæäîìó ôàêòó íàðóøåíèÿ äèñöèïëèíû, à ÿ âìåñòî òîãî, ÷òîáû ðàññêàçàòü èì, ÷òî ÿ ïðåæäå âñåãî ñàìà íå ïðèñïîñîáëåíà ê äèñöèïëèíå, íå óìåþ åå óäåðæèâàòü è ò.ä., ïóñòèëàñü â ïðåêðàñíîäóøíûå ðàññóæäåíèÿ î òîì, ÷òî íå ñìîãó ïðåïîäàâàòü èì Äîñòîåâñêîãî, åñëè áóäó êëàñòü â îñíîâó îáùåãî áëàãîäåíñòâèÿ "ñëåçó ðåáåíêà". Òîãäà îíè ñêàçàëè, ÷òî, òàê óæ è áûòü, äîêëàäíûå áóäóò ïèñàòü ñàìè, à ÿ ïðîìîë÷àëà. Òî åñòü ïîëèòåñ ñîáëþëè – ÿ áóäó ÷èñòûìè ðóêàìè ïðåïàðèðîâàòü Äîñòîåâñêîãî, à îíè çà ìåíÿ ñîãëàñíû ñäåëàòü ÷åðíóþ ðàáîòó. Íî, êàæåòñÿ, ñòðîæå âñåãî ñóäÿò çàêàç÷èêà óáèéñòâà? Ðîäèòåëüñêèé êîëëåêòèâ íè÷óòü íå ðàçóìíåå êîëëåêòèâà äåòñêîãî. Åìó òîëüêî êàæåòñÿ, ÷òî ïóòåì ïðîñòûõ äåéñòâèé ìîæíî èçìåíèòü è íàëàäèòü îòíîøåíèÿ ìåæäó äåòüìè, óáðàâ íåäîñòîéíûõ, îñ÷àñòëèâèòü äîñòîéíûõ. Íî äëÿ äåòåé, ïóñòü ìûñëü ìîÿ íå ïîêàæåòñÿ âàì êðàìîëüíîé, ÿ åå ïîçàèìñòâîâàëà ó ìóäðûõ ðîäèòåëåé ìîåãî êëàññà, äëÿ äåòåé äîáðîòà, äðóæáà, áëàãîðîäñòâî âàæíåå, ÷åì çíàíèÿ è äàæå ÷åì ñïðàâåäëèâîñòü. Ïî÷åìó-òî ìû äóìàåì, ÷òî çëîìó ÷åëîâåêó ëó÷øå æèâåòñÿ. Ýòî çàáëóæäåíèå. Äîáðîìó ëó÷øå. Òàê äàâàéòå ïîñòàðàåìñÿ ñàìè áûòü äîáðûìè è, ëþáÿ ñâîèõ äåòåé, ëþáèòü çàîäíî è âñå, ÷òî èõ îêðóæàåò, ñîçäàâ òàêèì îáðàçîì ïîëå ëþáâè âîêðóã êàæäîãî ðåáåíêà. ÍÈÊÎËÀÅÂÀ Ä. Â.

18

¹ 1 (51) 2012

Ðàíí³é âåñíÿíèé ðàíîê 33 ðîêó ï³ñëÿ гçäâà Õðèñòîâîãî. Ñîíöå ùå íå ç³éøëî, ªðóñàëèì ùå ñïèòü ï³ñëÿ óðî÷èñòîãî ñâÿòêóâàííÿ ïåðøîãî äíÿ Ïàñõè. Çàãàëüíó ðàä³ñòü îäíîãî ç ãîëîâíèõ ³óäåéñüêèõ ñâÿò íå ìîãëè ðîçä³ëèòè ëèøå ó÷í³ ²ñóñà ç Íàçàðåòà, ÿê³ ïðèéøëè â öåé ðàíîê íà ì³ñöå ïîõîâàííÿ ñâîãî Â÷èòåëÿ, ðîç³ï’ÿòîãî òðè äí³ òîìó. Âîíè áóëè ìàéæå âïåâíåí³, ùî ²ñóñ ³ º Òîé ñàìèé îá³öÿíèé Áîãîì ²çðà¿ëþ Ìåñ³ÿ-Ñïàñèòåëü, àëå çàðàç äëÿ íèõ, çäàâàëîñÿ, âæå âñå áóëî âòðà÷åíî, àäæå ìåðòâ³ íå âîñêðåñàþòü... Òðîõè ï³çí³øå àïîñòîë Ïàâëî ñêàæå: “ßêùî Õðèñòîñ íå âîñêðåñ, òî ³ ïðîïîâ³äü íàøà ìàðíà, ìàðíà ³ â³ðà âàøà” (1Êîð. 15:14). ², ïî ñóò³, âñÿ 2000-ð³÷íà ³ñòîð³ÿ õðèñòèÿíñòâà – öå ïðîïîâ³äü ïî䳿, ÿêà ñòàëàñÿ â òîé âåñíÿíèé ðàíîê, à äåíü Âîñêðåñ³ííÿ ²ñóñà Õðèñòà â³äðàçó æ ñòàâ ãîëîâíèì ñâÿòîì õðèñòèÿí. Õî÷à ïî÷àëîñÿ âñå çíà÷íî ðàí³øå... ÂÈÕ²Ä ² ÉÎÃÎ ÑÂßÒÊÓÂÀÍÍß Ñàìå ñëîâî “Ïàñõà” (ºâð. – “Ïåñàõ”) ïîõîäèòü â³ä 䳺ñëîâà “ïðîõîäèòè” ³ç çíà÷åííÿì “ïîçáàâëÿòè”, “ùàäèòè”. Ïàñõà – öå ðåàëüíà ³ñòîðè÷íà ïîä³ÿ, ïîä³ÿ â ªãèïò³ â XIII ñòîë³òò³ äî Ð. Õ., êîëè, çã³äíî Ïåðåäàííþ, Àíãåë Ãîñïîäí³é ïðîéøîâ ìèìî îêðîïëåíèõ êðîâ’þ æåðòîâíîãî ÿãíÿòè ºâðåéñüêèõ áóäèíê³â ³ óðàçèâ ñìåðòþ âñ³õ ºãèïåòñüêèõ ïåðâ³ñòê³â. Ñïðàâà ó òîìó, ùî äåê³ëüêà ñòîë³òü ïåðåä ö³ºþ ïî䳺þ ºâðåéñüêèé íàðîä çíàõîäèâñÿ â ðàáñòâ³ ó ºãèïòÿí. Íà íåîäíîðàçîâ³ ïðîõàííÿ ³çðà¿ëüòÿí â³äïóñòèòè ¿õ ôàðàîí â³äïîâ³äàâ íåçì³ííîþ â³äìîâîþ. Ó îñòàíí³ äåñÿòèë³òòÿ ðàáñòâà ¿õ ñòàíîâèùå çíà÷íî ïîã³ðøèëîñü. ªãèïåòñüê³ âëàñò³, ñòóðáîâàí³ “íàäì³ðíîþ” ÷èñåëüí³ñòþ ºâðå¿â, ïîâåë³ëè óáèâàòè âñ³õ õëîï÷èê³â, ÿê³ íàðîäæóâàëèñÿ ó íèõ. Âîæäü ³çðà¿ëüñüêîãî íàðîäó – ïðîðîê Ìî³ñåé – ïî âåë³ííþ Áîæîìó íàìàãàâñÿ íàïîóìèòè óïåðòîãî ôàðàîíà ³ äîìîãòèñÿ çâ³ëüíåííÿ. Ç öèì ïîâ’ÿçàí³ òàê çâàí³ “10 ºãèïåòñüêèõ ñòðàò”, êîëè âåñü ªãèïåò (çà âèíÿòêîì òîãî ì³ñöÿ, äå æèëè ºâðå¿) ïî ÷åðç³ ñòðàæäàâ â³ä íàâàëè æàá, ìîøîê, îòðóéíèõ ìóõ, ñàðàíè, ìîðîâî¿ âèðàçêè ³ ò. ³í. Öå áóëè ÿâí³ çíàìåííÿ ïðèñóòíîñò³ Áîãà ñåðåä ºâðå¿â, ïðîòå ôàðàîí íå çäàâàâñÿ ³ íå â³äïóñêàâ áåçêîøòîâíó ðîáî÷ó ñèëó. Òîä³ â ªãèïò³ ñòàëàñÿ îñòàííÿ, äåñÿòà ñòðàòà. Áîã ÷åðåç Ìî³ñåÿ ïîâåë³â êîæí³é ºâðåéñüê³é ñ³ì’¿ çàêîëîòè àãíöÿ (îäíîð³÷íå ÿãíÿ àáî êîçåíÿ ÷îëîâ³÷î¿ ñòàò³), çàïåêòè éîãî ³ ç’¿ñòè ç ïð³ñíèì õë³áîì ³ ã³ðêèìè òðàâàìè. Òðàïåçà â³äáóâàëàñÿ óâå÷åð³, ¿ñòè íåîáõ³äíî áóëî ñòîÿ÷è ³ ç âåëèêîþ ïîñï³øí³ñòþ, òîìó ùî Áîã îá³öÿâ, ùî âíî÷³ ºâðå¿ âèéäóòü ç ªãèïòó. Êðîâ’þ àãíöÿ ñë³ä áóëî ïîìàçàòè êîñÿê äâåðåé ñâîãî æèòëà. Öå áóâ çíàê äëÿ àíãåëà, ÿêèé óáèâ âñ³õ ºãèïåòñüêèõ ïåðâ³ñòê³â, â³ä ïåðâ³ñòêà ñ³ì’¿ ôàðà-

îíà äî ïåðâ³ñòê³â õóäîáè, àëå ïðîéøîâ ìèìî òèõ áóäèíê³â, äâåð³ ÿêèõ ïîìàçàëè êðîâ’þ àãíöÿ. ϳñëÿ ö³º¿ ñòðàòè ïåðåëÿêàíèé ôàðàîí â òó æ í³÷ â³äïóñòèâ ºâðå¿â ç ªãèïòó. Ç òîãî ÷àñó Ïàñõà ñâÿòêóºòüñÿ ³çðà¿ëüòÿíàìè ÿê äåíü ïîçáàâëåííÿ, âèõîäó ç ºãèïåòñüêîãî ðàáñòâà ³ ïîðÿòóíêó â³ä ñìåðò³ âñ³õ ºâðåéñüêèõ ïåðâ³ñòê³â. Ïðîòå ñâÿòêóâàííÿ ïðîõîäèëî íå îäèí äåíü, à ñ³ì. Ö³ äí³ êîæåí ïðàâîâ³ðíèé ³óäåé ïîâèíåí áóâ ïðîâåñòè â ªðóñàëèì³. Íà ÷àñ ñâÿòà ç áóäèíê³â âèíîñèëèñÿ âñ³ êâàñí³ ïðîäóêòè, ³ õë³á â ¿æó âæèâàâñÿ ëèøå ïð³ñíèé (ìàöà), â ñïîãàä ïðî òå, ùî âèõ³ä ºâðå¿â ç ªãèïòó áóâ òàêèì ïîñï³øíèì, ùî âîíè íå âñòèãëè çàêâàñèòè õë³á ³ óçÿëè ç ñîáîþ ëèøå ïð³ñí³ êîðæèêè. Çâ³äñè äðóãà íàçâà Ïàñõè – Ñâÿòî Îïðåñíîê³â. Êîæíà ñ³ì’ÿ ïðèíîñèëà â Õðàì àãíöÿ, ÿêîãî çàêîëþâàëè òàì çà ñïåö³àëüíî îïèñàíèì â Ìîéñåºâîìó çàêîí³ îáðÿäîì. Çà ñëîâàìè ³óäåéñüêîãî ³ñòîðèêà ²îñèôà Ôëàâ³ÿ, íà Ïàñõó 70 ðîêó â³ä гçäâà Õðèñòîâîãî â ªðóñàëèìñüêîìó Õðàì³ áóëî çàêëàíî 265 500 àãíö³â. Ìîæëèâî, öÿ öèôðà ñèëüíî ïåðåá³ëüøåíà, ÿê ÷àñòî áóâຠó Ôëàâ³ÿ, àëå íàâ³òü ÿêùî çìåíøèòè ¿¿ íà äåê³ëüêà ïîðÿäê³â, êàðòèíà òîãî, ùî â³äáóâàëîñÿ öüîãî äíÿ â Õðàì³, âðàæàº. Öüîãî àãíöÿ, ÿêèé òàê ³ íàçèâàâñÿ, – Ïàñõà, ñ³ì’ÿ ïîâèííà áóëà çàïåêòè ³ îáîâ’ÿçêîâî ïîâí³ñòþ ç’¿ñòè óâå÷åð³ â ïåðøèé äåíü ñâÿòà çà ïàñõàëüíîþ òðàïåçîþ ï³ä íàçâîþ ñåäåð. Öÿ âå÷åðÿ áóëà ãîëîâíîþ ïî䳺þ ñâÿòêóâàííÿ. Òàêîæ â îáîâ’ÿçêîâèé ðàö³îí ïàñõàëüíî¿ òðàïåçè âõîäèëè ã³ðê³ òðàâè (ó ïàì’ÿòü ã³ðêîòè ðàáñòâà), õàðîñåò (êàøêà ç ôðóêò³â ç ãîð³õàìè) ³ ÷îòèðè êåëèõè âèíà. Áàòüêî ñ³ìåéñòâà ïîâèíåí áóâ ðîçïîâ³ñòè çà òðàïåçîþ ³ñòîð³þ âèõîäó ºâðå¿â ç ºãèïåòñüêîãî ðàáñòâà, ÿê ó âäÿ÷í³ñòü Áîãîâ³, òàê ³ â íàãàäóâàííÿ ïðî îñîáëèâèé çâ’ÿçîê ñâîãî íàðîäó ç Íèì.

Ïðîâîäèòè ïàñõàëüíó òðàïåçó ìîæíà áóëî ëèøå â ªðóñàëèì³, â ìåæàõ éîãî ì³ñüêèõ ñò³í. Òîìó ïàëîìíèêè äîìîâëÿëèñÿ ç ì³ñöåâèìè æèòåëÿìè, ÿê³ íàäàâàëè ¿ì â³ëüí³ ê³ìíàòè àáî äîçâîëÿëè ïðîâîäèòè ïàñõàëüíó òðàïåçó ó äâîð³ àáî íà äàõó áóäèíêó. Ãðîø³ çà ïðèì³ùåííÿ áðàòè íå äîçâîëÿëîñÿ, àëå ãîñïîäàðÿì ó âèãëÿä³ êîìïåíñàö³¿ çàçâè÷àé çàëèøàëàñü øê³ðà âáèòèõ òâàðèí. Á³äíÿêè, â ÿêèõ íå áóëî ãðîøåé, îòðèìóâàëè ñïåö³àëüíó äîïîìîãó íà ïðèäáàííÿ âñüîãî íåîáõ³äíîãî. Êð³ì òîãî, ââàæàëîñÿ áîãîóãîäíèì çàïðîøóâàòè äî ñåáå íà ñâÿòî íåçàìîæíèõ ïîáðàòèì³â. Ïðî ñâÿòêóâàííÿ ñòàðîçàâ³òíî¿ Ïàñõè ðîçêàçàíî òóò â ìèíóëîìó ÷àñ³, îñê³ëüêè ç ïðèõîäîì Õðèñòà âîíà âòðà÷ຠñåíñ, ïðîòå áåç îñîáëèâèõ çì³í ³óäå¿ äî öüîãî ÷àñó ñàìå òàêèé ÷èíîì ñâÿòêóþòü Ïàñõó. Ãîëîâíà â³äì³íí³ñòü íèí³øíüî¿ ºâðåéñüêî¿ Ïàñõè ïîëÿãຠâ òîìó, ùî çà òðàïåçîþ â³äñóòí³é àãíåöü. Éîãî ñèìâîë³çóº áàðàíÿ÷à ê³ñòî÷êà, òîìó ùî çà çàêîíîì Ìî³ñåÿ àãíöÿ íå ìîæíà çàêîëþâàòè í³äå, îêð³ì ºðóñàëèìñüêîãî Õðàìó, ÿêèé áóâ çðóéíîâàíèé ðèìëÿíàìè â 70 ðîö³ ï³ñëÿ гçäâà Õðèñòîâîãî. ÂÈÊÎÍÀÍÍß ÑÒÀÐÎÇÀ²ÒÍί ÏÀÑÕÈ Âæå â ïåðø³ ðîêè õðèñòèÿíñòâà ñòàðîçàâ³òíà Ïàñõà áóëà îñìèñëåíà ÿê ïðîîáðàç ñìåðò³ ³ Âîñêðåñ³ííÿ ²ñóñà Õðèñòà. “Îñü Àãíåöü Áîæèé, ßêèé áåðå íà ñåáå ãð³õ ñâ³òó” (²â.

1:29). “Ïàñõà íàøà, Õðèñòîñ, çàêëàíèé çà íàñ” (1 Êîð. 5:7). Ö³ ñëîâà ²îàííà Õðåñòèòåëÿ ³ àïîñòîëà Ïàâëà êðàùå çà âñå âèðàæàþòü ñòàâëåííÿ õðèñòèÿí äî Ãîëãîôñüêî¿ Æåðòâè. Ó ªãèïò³ àãíåöü áóâ çàêîëåíèé äëÿ òîãî, ùîá ïîçáàâèòè â³ä ñìåðò³ ºâðåéñüêèõ ïåðâ³ñòê³â, à Õðèñòîñ ïðèí³ñ Ñåáå â æåðòâó, àáè ïîçáàâèòè â³ä ñìåðò³ âñå ëþäñòâî. ² òóò éäåòüñÿ íå ïðî ô³çè÷íó ñìåðòü, àäæå ëþäè ÿê âìèðàëè äî Õðèñòà,

19

¹ 1 (51) 2012 òàê âìèðàþòü ³ çàðàç, ³ öå ïðîäîâæèòüñÿ àæ äî Éîãî äðóãîãî Ïðèøåñòÿ â ñèë³ ³ ñëàâ³, êîëè ³í âîñêðåñèòü ïîìåðëèõ. Àëå ï³ñëÿ Âîñêðåñ³ííÿ Õðèñòà ô³çè÷íà ñìåðòü âæå íå áåçâèõ³äü, à äâåð³. Íåìèíó÷èé ê³íåöü áóäü-ÿêî¿ ëþäèíè ñòຠíåìèíó÷îþ óìîâîþ ¿¿ çóñòð³÷³ ç Áîãîì. Òîìó, äî ðå÷³, â õðèñòèÿíñòâ³ ïåêëî ³ ðàé ðîçóì³þòüñÿ íå ÿê ì³ñöÿ, à ÿê ñòàíè ëþäèíè, ãîòîâî¿ àáî íå ãîòîâî¿ äî ö³º¿ çóñòð³÷³. Ñåíñ íîâîçàâ³òíî¿ Ïàñõè äîáðå âèðàæåíèé â ³êîíîãðàô³¿. Çàðàç íàéá³ëüø ïîøèðåíîþ º ³êîíà Âîñêðåñ³ííÿ, äå Õðèñòîñ ñòî¿òü â áëèñêó÷îìó á³ëîìó îäÿç³ íà êàìåí³, â³äâàëåíîìó â³ä Éîãî ãðîáó. Ïðîòå äî XVI ñòîë³òòÿ ïðàâîñëàâíà òðàäèö³ÿ íå çíàëà òàêîãî çîáðàæåííÿ. Ñâÿòêîâà ³êîíà Âîñêðåñ³ííÿ, ÿêà âèñòàâëÿëàñÿ â öåíòð³ êîæíî¿ öåðêâè, íàçèâàëàñÿ “dzøåñòÿ Õðèñòà â ïåêëî”. Íà í³é ²ñóñ âèâîäèòü ç ïåêëà ïåðøèõ ëþäåé (Àäàìà ³ ªâó), ñèìâîë³çóþ÷èõ òèõ ïðåäñòàâíèê³â ëþäñòâà, ÿê³ çáåð³ãàëè ä³éñíó â³ðó ³ ÷åêàëè Ñïàñèòåëÿ. Òó æ äóìêó ìîæíà ïî÷óòè ³ â ãîëîâíîìó ïàñõàëüíîìó ñï³â³: “Õðèñòîñ âîñêðåññå èç ìåðòâûõ ñìåðòèþ, ñìåðòü ïîïðàâ (ïåðåì³ãøè) ³ ñóùèì âî ãðîáåõ (ïîìåðëèì) æèâîò (æèòòÿ) äàðîâàâ”.

íè, ÿêà æèâå çà ñîíÿ÷íèì êàëåíäàðåì, äí³ ì³ñÿ÷íîãî êàëåíäàðÿ ùîðîêó ïðèïàäàòèìóòü íà ð³çí³ äí³ òèæíÿ. Êð³ì òîãî, â ì³ñÿ÷íîìó êàëåíäàð³ äóæå øâèäêî íàêîïè÷óþòüñÿ ïîìèëêè ïîð³âíÿíî ç àñòðîíîì³÷íèì ðîêîì ³ ïðàâèë ¿õ êîðåêòóâàííÿ íå ³ñíóº. Ó I ñòîë³òò³ ïî Ð.Õ. äàòà ñâÿòêóâàííÿ õðèñòèÿíñüêî¿ Ïàñõè í³êîãî íå õâèëþâàëà, òîìó ùî äëÿ õðèñòèÿí òîãî ïåð³îäó êîæåí íåä³ëüíèé äåíü áóâ Ïàñõîþ. Çàðàç çàïèòàííÿ òèïó: “Ùî òè ðîáèø â íåä³ëþ” çâó÷èòü ÿê ùîñü ñàìî ñîáîþ çðîçóì³ëå. Àëå ÿêùî ìè ðàïòîì ïîòðàïèëè á â I ñòîë³òòÿ – íàñ áè ïðîñòî íå çðîçóì³ëè íàâ³òü ñàì³ õðèñòèÿíè. Òîìó ùî íå áóëî äíÿ ç òàêîþ íàçâîþ, à áóâ ôàêò Âîñêðåñ³ííÿ, ïðî ÿêå êîæíîãî òèæíÿ, “â ïåðøèé äåíü” çãàäóâàëè éîãî î÷åâèäö³. Àëå âæå â II-III ñòò. ïî Ð.Õ. âèíèêëî ïèòàííÿ ïðî ð³÷íå, íàéóðî÷èñò³øå ñâÿòêóâàííÿ äíÿ Ïàñõè. Ó çâ’ÿçêó ç öèì ì³æ äåÿêèìè Ïîì³ñíèìè

ÄÀÒÀ ÂÎÑÊÐÅѲÍÍß Çàðàç íå ìîæíà òî÷íî âèçíà÷èòè, ÿêîãî ñàìå ÷èñëà (çà íàøèì êàëåíäàðåì) ñòàëàñÿ ïîä³ÿ Âîñêðåñ³ííÿ. Ñïèðàþ÷èñü íà ºâàíãåëüñüê³ äàí³, ìîæíà ç óïåâíåí³ñòþ ñêàçàòè ëèøå îäíå: çà ³óäåéñüêèì êàëåíäàðåì Õðèñòîñ áóâ ðîç³ï’ÿòèé â ï’ÿòíèöþ 14-ãî äíÿ ïåðøîãî âåñíÿíîãî ì³ñÿöÿ ͳñàíà, à âîñêðåñ â “ïåðøèé äåíü òèæíÿ”, 16-ãî äíÿ ͳñàíà. Ùî òàêå “ïåðøèé äåíü òèæíÿ”? Òèæäåíü ó ºâðå¿â ñêëàäàºòüñÿ òåæ ç ñåìè äí³â, ïðîòå îñòàíí³ì ¿¿ äíåì º ñóáîòà (â³ä åâð. “ñàááàò” – “ñïîê³é”, “ñòðèìàí³ñòü”). Òîáòî Õðèñòîñ âîñêðåñ íàñòóïíîãî äíÿ ï³ñëÿ ñóáîòè. Öåé äåíü âæå ó ïåðøèõ õðèñòèÿí âèä³ëÿâñÿ ç³ âñ³õ ³íøèõ ³ íàçèâàâñÿ “Äíåì Ãîñïîäí³ì”. ϳçí³øå â ñëîâ’ÿíñüêèõ êðà¿íàõ â³í áóâ íàçâàíèé âîñêðåñ³ííÿì. Ïåðøèé âåñíÿíèé ì³ñÿöü ͳñàí â³äïîâ³äຠáåðåçíþ – êâ³òíþ. ªâðå¿ æèëè íå çà ñîíÿ÷íèì, à çà ì³ñÿ÷íèì êàëåíäàðåì, ³ ͳñàí áóâ ïåðøèì ì³ñÿöåì íîâîãî ðîêó. ³í ïî÷èíàâñÿ ç ìîëîäîãî ì³ñÿöÿ, íàéáëèæ÷îãî äî âåñíÿíîãî ð³âíîäåííÿ. À ïåðøèé äåíü Ïàñõè çàâæäè ñâÿòêóâàâñÿ ³óäåÿìè â 14-é äåíü ͳñàíà ³ çàâæäè çá³ãàâñÿ ç ïåðøèì âåñíÿíèì ïîâíèì ì³ñÿöåì. Ñîíÿ÷íèé ³ ì³ñÿ÷íèé ð³ê â³äð³çíÿþòüñÿ îäèí â³ä îäíîãî íà 11 äí³â (365 ³ 354). ßñíî, ùî äëÿ ëþäè-

Öåðêâàì³ âèíèêëè ñóïåðå÷êè ïðî òå, â ÿêèé æå äåíü òðåáà ¿¿ â³äçíà÷àòè. Ìàëîàç³éñüê³ Öåðêâè ñâÿòêóâàëè Ïàñõó ðàçîì ç ³óäåÿìè – 14-ãî ÷èñëà ì³ñÿöÿ ͳñàíà, íà ÿêèé áè äåíü òèæíÿ öå ÷èñëî íå ïðèïàäàëî. Ñâÿòêóâàííÿ çä³éñíþâàëîñÿ, çâè÷àéíî, â õðèñòèÿíñüêîìó äóñ³: öüîãî äíÿ Öåðêâè Ìàëîàç³éñüê³ çä³éñíþâàëè òîðæåñòâî â ñïîãàä ïðî õðåñíó ñìåðòü Ñïàñèòåëÿ ³ íàçèâàëè öå Ïàñõîþ Õðåñíîþ. À ïîò³ì, ÷åðåç äåíü, âîíè ñâÿòêóâàëè âæå Ïàñõó Âîñêðåñ³ííÿ, ÿêèé áè òî íå áóâ äåíü òèæíÿ. Á³ëüø³ñòü æå Öåðêîâ äîòðèìóâàëèñÿ ³íøîãî çâè÷àþ. Âîíè ñâÿòêóâàëè ñïîãàä ñòðàæäàíü ³ ñìåðò³ Ñïàñèòåëÿ â ïåðøó ï’ÿòíèöþ ï³ñëÿ 14-ãî ͳñàíà, à ñàìó Ïàñõó, òîáòî ð³÷íó ïàì’ÿòü Âîñêðåñ³ííÿ Õð³ñòîâîãî, â öåé æå íåä³ëüíèé äåíü.

Îáèäâ³ òðàäèö³¿ ìàëè êîð³ííÿ, ÿê³ âåëè ùå äî àïîñòîë³â. Òà âñå æ â IV ñòîë³òò³ Öåðêâà ïðèéíÿëà ñàìå äðóãó òðàäèö³þ. Áóëî ïðèéíÿòå ð³øåííÿ ñâÿòêóâàòè Ïàñõó â ïåðøèé íåä³ëüíèé äåíü ï³ñëÿ 14-ãî ͳñàíà, òîáòî ï³ñëÿ ïåðøîãî âåñíÿíîãî ïîâíîãî ì³ñÿöÿ (íå ðàí³øå 4 êâ³òíÿ ³ íå ï³çí³øå 8 òðàâíÿ çà íîâèì ñòèëåì). Îëåêñàíäð³éñüêèé ºïèñêîï çà äîðó÷åííÿì Ñîáîðó ïîâèíåí áóâ îñîáëèâèìè ïàñõàëüíèìè ïîñëàííÿìè ñïîâ³ùàòè âñ³ Öåðêâè ïðî äåíü, íà ÿêèé, çà àñòðîíîì³÷íèìè îá÷èñëåííÿìè, ïðèïàäຠÏàñõà. ÇÀʲÍ×ÅÍÍß Ð²ÇÄÂßÍί ²ÑÒÎв¯ Ç òîãî ÷àñó öåé äåíü ñòຠ“ñâÿòîì ñâÿò” ³ “òîðæåñòâîì òîðæåñòâ”, öåíòðîì ³ âåðøèíîþ âñüîãî ðîêó. Äí³ ñâÿòêóâàííÿ ïðîõîäèëè ó õðèñòèÿí íå â áåçòóðáîòí³é âåñåëîñò³. Öå áóâ ÷àñ îñîáëèâîãî ïîäâèãó äîáðîä³éíîñò³, â³äâ³äèí ïðèòóëê³â, ë³êàðåíü ³ â’ÿçíèöü, êóäè ðàçîì ç â³òàííÿì “Õðèñòîñ âîñêðåñ!” ëþäè ïðèíîñèëè îäÿã, ïðîäóêòè, ãðîø³. Øèðîêî ïîøèðåíèé çâè÷àé ôàðáóâàòè íà Ïàñõó ÿéöÿ, ÿêèìè ëþäè ïîò³ì îáì³íþâàëèñÿ, ïîçäîðîâëÿþ÷è îäèí îäíîãî ç³ ñâÿòîì ³ òðèðàçîâî ö³ëóþ÷èñü (“õðèñòîñóâàëèñÿ”). Çà öåðêîâíèì ïåðåäàííÿì öåé çâè÷àé ñõîäèòü äî àïîñòîëüñüêèõ ÷àñ³â, êîëè Ìàð³ÿ Ìàãäàëèíà, ÿêà ïðèáóëà äî Ðèìó äëÿ ïðîïîâ³ä³ ªâàíãåë³ÿ, ï³äíåñëà â äàð ³ìïåðàòîðîâ³ Ò³áåð³þ ÷åðâîíå ÿéöå ç â³òàííÿì “Õðèñòîñ âîñêðåñ!” ³ ñàìå ç öèõ ñë³â ïî÷àëà ñâîþ ïðîïîâ³äü. ßéöå ñëóæèòü ñèìâîëîì ïîõîâàííÿ ³ âèíèêíåííÿ æèòòÿ â ñàìèõ íàäðàõ éîãî, à ÷åðâîíèé êîë³ð – öå ñèìâîë êðîâ³, ïðîëèòî¿ Õðèñòîì äëÿ òîãî, ùîá ñìåðòü ïðîéøëà ìèìî. Ó áàãàòüîõ ºâðîïåéñüêèõ êðà¿íàõ òðàäèö³éíî ââàæàºòüñÿ, ùî ãîëîâíå õðèñòèÿíñüêå ñâÿòî – öå гçäâî. Ïðîòå â Ïðàâîñëàâ’¿ ãîëîâíèì ñâÿòîì çàâæäè áóëà ñàìå Ïàñõà. ×îìó? Ùå â II ñòîë³òò³ ñâ. ²ð³íåé ˳îíñüêèé, â³äïîâ³äàþ÷è íà çàïèòàííÿ, íàâ³ùî Áîã ñòàâ ëþäèíîþ, ñêàçàâ: “Áîã ñòàâ ëþäèíîþ äëÿ òîãî, ùîá ëþäèíà ñòàëà áîãîì”. гçäâî ²ñóñà Õðèñòà – öå âåëèêà ïîä³ÿ, àäæå Áîã ñòàâ ëþäèíîþ. Áåç Áîãîâò³ëåííÿ íåìèñëèìèé ïîðÿòóíîê, àëå öå ëèøå ïî÷àòîê, ³ áàãàòî â ÷îìó â³ä íàñ íå çàëåæíèé. Òåïåð íåîáõ³äíî, àáè áóäü-ÿêà ëþäèíà çìîãëà ñòàòè áîãîì. Ñàìå öÿ ïîä³ÿ ³ ñòàëàñÿ â 33 ðîö³, â ïåðøèé äåíü òèæíÿ 16-ãî ÷èñëà ïåðøîãî âåñíÿíîãî ì³ñÿöÿ ͳñàíà â ñïëÿ÷îìó ªðóñàëèì³. ² ïîâòîðþºòüñÿ êîæíîãî ðàçó, êîëè ëþäèíà æèâå ³ âìèðຠç â³ðîþ, ùî ìåðòâ³ âîñêðåñàþòü. Ðîìàí ÌÀÕÀÍÜÊΠ(æ-ë "Ôîìà")

20

¹ 1 (51) 2012

1. Ùî îçíà÷ຠñïîâ³äàòèñÿ?

îáîâ'ÿçêîâî âäóìàòèñÿ, ïðèãàäàòè âñå òå, ùî âè çðîáèëè êîëèñü, ïîêàÿòèñÿ. ß á ïîðàäèâ âàì ïî÷èòàòè ÷óäîâó êíèãó àðõ³ìàíäðèòà ²îàííà (Êðåñòüÿíêèíà) "Äîñâ³ä ïîáóäîâè ñïîâ³ä³", äå â³í ïîÿñíþº, ùî äëÿ ñó÷àñíî¿ ëþäèíè îçíà÷àþòü ñòàðîçàâ³òí³ çàïîâ³ä³, ò³, ÿê³ âè âñ³ çíàºòå: íå óáèé, íå âêðàäè ³ òàê äàë³ – ³ ÿê ðîçóì³òè çàïîâ³ä³, äàí³ Õðèñòîì

2. Íàâ³ùî ñïîâ³äàòèñÿ?

Íàø íàðîä, ÿêèé ³ñòîðè÷íî íàëåÍåäîñòàòíüî, ïðî÷èòàâøè êíèãó, æèòü Ïðàâîñëàâí³é Öåðêâ³, â îñíîââ ìîëèòâ³ ïîêàÿòèñÿ ïåðåä Áîãîì. íîìó õðåùåíèé. Á³ëüø³ñòü ï³ñëÿ Äåÿê³ ëþäè ìåí³ ãîâîðÿòü: "Íàâ³ùî ñìåðò³ â³äñï³âóþòü â õðàì³. Òîáòî ìåí³ ñïîâ³äàòèñÿ? ß ³ òàê ùîäíÿ çãàæèòòÿ á³ëüøîñò³ ïî÷èíàºòüñÿ â ëîí³ äóþ ãð³õè, ïðîøó âèáà÷åííÿ ó Áîãà". Öåðêâè ³ çàê³í÷óºòüñÿ òåæ â í³é. Àëå Öèì ëþäÿì ÿ ñòàâëþ òàêå çàïèòàíäóæå ÷àñòî ñàìå öå æèòòÿ ïðîõîäèòü íÿ: à ÿê âè ä³çíàºòåñü, ùî âàø³ ãð³õè ïîçà õðàìîì. ² â³äáóâàºòüñÿ öå òîìó, ïðîáà÷èëè? Àäæå â³ä÷óòòÿ ìîæóòü ùî ëþäè íå çíàþòü, ÿê ïîòð³áíî êàíàñ îáìàíþâàòè. Ìè ³íêîëè ñèäèÿòèñÿ â ãð³õàõ, íå çíàþòü, ùî òàêå ìî â ïî¿çä³, ³ íàì çäàºòüñÿ, ùî â³í ãð³õ. Ëþäè íå çíàþòü ðóøàº, à íàñïðàâä³ â³í ïðî Ëþáîâ Áîæó, ÿêà ñòî¿òü íà ì³ñö³, ¿äå ìîæå î÷èñòèòè ¿õ äóøó ïî¿çä, ÿêèé ìè áà÷èìî â³ä áóäü-ÿêîãî íàéâàæçà â³êíîì. Âðàæåííÿ â ÷îãî ³ íàéñòðàøí³øîãî öüîìó æèòò³ îìàíëèâ³. ãð³õà. ³ðÿ÷è â Áîãà, Òàê ³ òóò. Íà çåìë³ º âîíè íå â³ðÿòü â Ëþáîâ. ëþäè, ÿêèì äàíà ñèëà Çíàþ÷è ñâÿòà ³ çíàþ÷è ïðîùàòè ãð³õè – äî íèõ ³ ÷àñ ïîñò³â, âîíè íå çíàïîòð³áíî çà öèì ï³òè. Öå þòü íàéãîëîâí³øîãî – ñâÿùåíèêè.  êîæíîãî ç ùî Áîã º Ëþáîâ. Ùî ³í íèõ º âëàäà âèë³êîâóâàïðèéøîâ íà çåìëþ, àáè òè äóø³ ëþäåé, ÿêà äàíà î÷èñòèòè íàñ â³ä ñêâåð¿ì â³ä Áîãà. ×åðåç ñâÿíè ãð³õà. Âîíè íå çíàùåíèêà, ÿêèì áè â³í ñàì þòü ïðî òå, ùî ³í óçÿâ íå áóâ, êîëè ëþäèíà íà Ñåáå íàø³ ãð³õè ³ çíèïðèõîäèòü äî íüîãî ç ùèâ ¿õ ñèëó. Ãð³õ ìຠâ³ðîþ â Áîãà, 䳺 Ñàì ñèëó ëèøå â òîìó Áîã. Íå ñâÿùåâèïàäêó, ÿêùî ìè íèê ïðîùຠïîãîäæóºìîñÿ ç ãð³õè. Ïðîùຠíèì. ßêùî æ ìè ãð³õè Áîã. Ñâÿïðîòèñòî¿ìî ùåíèê º ëèøå ÎÑÍÎÂÈ ÏÐÀÂÎÑËÀÂ’ß éîìó, â³í áåçñèëèé. ² ó ïîñåðåäíèêîì ì³æ âàìè êîæíî¿ ëþäèíè º ìîæ³ Áîãîì. ² áåç öüîãî ïî×îìó òàê áàãàòî ëþäåé, íàçèâàþ÷è ñåáå ïðàëèâ³ñòü óíèêíóòè ãð³õà, º ñåðåäíèêà, ÿêèé ñêàæå: âîñëàâíèìè, í³÷îãî íå çíàþòü ïðî äóõîâíå æèòìîæëèâ³ñòü ïîçáàâèòèñÿ "Áîã ïðîáà÷èâ òåáå", òÿ? ×îìó ê³ëüê³ñòü ïðàâîñëàâíèõ â íàø³é êðà¿í³ â³ä âëàäè äèÿâîëà ³ æèòè ÿêèé öå çàñâ³ä÷èòü ³ â çðîñòàº, à ëþáîâ³ íå ñòຠá³ëüøå? Ïðè÷èíà â òóò, íà çåìë³, ÿê â äåíü ñïîâ³ä³, ³ íà Ñòðàøòîìó, ùî ëþäè íå çíàþòü àáî çàáóëè ïðî ò³ Öàðñòâ³ Íåáåñíîìó, íàíîìó ñóä³, íåìîæëèâî îòñëîâà, ÿê³ Ãîñïîäü ñêàçàâ îäíîãî äíÿ, àëå ñêàïîâíþþ÷èñü ðàä³ñòþ, ðèìàòè ïðîáà÷åííÿ çàâ äëÿ âñ³õ òèõ, õòî æèâå íà çåìë³, äëÿ òèõ, ñâ³òëîì ³ ïðèìíîæóþ÷è ãð³õ³â. Íåìîæëèâî ïðî õòî ùå æèòèìå: "...ïîêàéòåñü, áî íàáëèçèëîñÿ áëàãîäàòü. Öþ ñèëó, öå öå òî÷íî çíàòè. Çâè÷àéÖàðñòâî Íåáåñíå!" (Ìô. 4: 17). Ùî òàêå ïîêàçíàííÿ, öþ ìîæëèâ³ñòü íî, ÿêùî ëþäèíà æèâå ÿííÿ? Ç ÷îãî ïî÷àòè áîðîòüáó ç ãð³õîì â ñîá³? ëþäèíà îòðèìóº òîä³, äåñü â ïóñòåë³ ³ íåìຠêîëè ðîáèòü ð³øó÷èé ñâÿùåíèêà ïîðó÷, Áîã Ïðî ïåðøó ñïîâ³äü ðîçïîâ³äຠºïèñêîï Ñìîêðîê – ïðèõîäèòü íà ìîæå ïðîáà÷èòè ¿é âñå ³ ëåíñüêèé ³ Âÿçåìñüêèé ÏÀÍÒÅ˪¯ÌÎÍ. ñïîâ³äü. òàê. Àëå ÿêùî ïîðó÷ º Áàãàòî õòî ì³ðêóº òàê: õðàì, ÿêùî º ñïåö³àëüíà äëÿ íàøîãî áëàæåíñòâà. ß äóìàþ, "Íó ÿê³ ó ìåíå ãð³õè? ß íå æàä³áíèé, ëþäèíà, ÿêà ïîñòàâëåíà íà öå Áîó áàãàòüîõ ç âàñ ðîçïëþùàòüñÿ î÷³, íå ï'þ, í³êîãî íå âáèâàâ. ß íå òàêèé ãîì, à âè íåõòóºòå öèì – ÿê âè ìî³ âè çðîçó쳺òå, ùî âàøå æèòòÿ íàçëèé, ÿê ì³é íà÷àëüíèê. Íå òàêèé íåæåòå îòðèìàòè ïðîáà÷åííÿ ãð³õ³â? ñïðàâä³ ñïîâíåíå âàæêèõ ãð³õ³â. Àëå îñâ³÷åíèé, ÿê íàø äâ³ðíèê. ²íêîëè õîä3. Êîìó ñïîâ³äàòèñÿ? çíàííÿ ïðî öå – ùå íå ïðèâ³ä ñóìóæó â öåðêâó. Îñîáëèâèõ ãð³õ³â íà÷å Ùîá äîìîâèòèñÿ ïðî çóñòð³÷ ç³ âàòè, âîíî íå ïîâèííå ïðèãí³÷óâàòè á òî ³ íåìàº. Ó ÷îìó êàÿòèñÿ? Íó, áóëè ñâÿùåíèêîì, êðàùå íå çâåðòàòèñÿ âàñ ñâî¿ì òÿãàðåì äî çåìë³. Çíàííÿ â ìîëîäîñò³ ÿê³ñü ãð³õè, àëå öå â ìîäî ëþäåé, ÿê³ ïðàöþþòü â õðàì³, ïðî öå ïîâèííå îáåðíóòè âàñ äî ëîäîñò³. Õòî â ìîëîäîñò³ íå ãð³øèâ? âîíè íå çàâæäè âàì äîïîìîæóòü. Áîãà, çàëó÷èòè äî Õðèñòà. Ìè À çàðàç îñîáëèâî¿ ïîòðåáè â ñïîâ³ä³ Çàçâè÷àé âîíè îáåð³ãàþòü áàòþøä³çíàºìîñÿ ïðî ãð³õè íå äëÿ òîãî, ÿ íå â³ä÷óâàþ..." Õî÷ó ñêàçàòè âñ³ì êó, çíàþ÷è, ùî ó íüîãî áàãàòî ñïðàâ. ùîá òóæèòè ³ ïëàêàòè, õî÷à öå ³íêîöèì ëþäÿì: äîðîã³ äðóç³, íà æàëü, Òîìó êðàùå çà âñå â³äðàçó ï³ä³éòè ëè ³ ïîòð³áíî, à äëÿ òîãî, ùîá, âè íàâ³òü íå óÿâëÿºòå, â ÿê³é ì³ð³ ãð³õ äî ñâÿùåíèêà îñîáèñòî. Àëå ïåðø ä³çíàâøèñü ïðî ñâîþ ãð³õîâíó õâîâîëî䳺 âàìè, â ÿê³é ì³ð³ çëî ìຠí³æ öå çðîáèòè, ïîãëÿíüòå, ÿê â³í ðîáó, ïðèéòè äî ë³êàðÿ – Õðèñòà ³ âëàäó íàä âàøîþ äóøåþ. Âè áà÷èòå ñï³ëêóºòüñÿ ç ³íøèìè ëþäüìè. ßêùî îòðèìàòè çö³ëåííÿ. Ãîñïîäü ìîæå ëèøå ëèñòî÷êè íà í³áèòî ìàëåíüêîâ³í äîáðèé, ïîñì³õàºòüñÿ, ÿêùî â³í ïîçáàâèòè âàñ â³ä âëàäè äèÿâîëà. ìó ãð³õîâíîìó ïàðîñòî÷êó âàøî¿ ëàñêàâî ðîçìîâëÿº ç êèìîñü – ìîæÇâ³ëüíèòè âàñ â³ä òîãî, ùî òàê ìóäóø³, àëå ó íüîãî äóæå ãëèáîêå êîíà äî íüîãî ñì³ëèâî çâåðòàòèñÿ. ÷èòü âàñ. ³ä òîãî, ùî ëåæèòü íåâèð³ííÿ. ² àáè çíèùèòè â ñîá³ ãð³õ, àáè Äëÿ ïåðøî¿ ñïîâ³ä³ äóæå âàæëèâî äèìèì, àëå âàæêèì ïîêðèâîì íà â³í á³ëüøå íå îáâèâàâ âàøó äóøó çíàéòè äîáðîãî áàòþøêó. Ïîò³ì, ìàâàø³é äóø³. ñâî¿ìè ïàðîñòêàìè, âàì ïîòð³áíî

Ñ I Ì ÇÀÏÈÒÀÍÜ ÏÐÎ ÏÅÐØÓ ÑÏÎÂ I ÄÜ

21

¹ 1 (51) 2012 áóòü, âè âèáåðåòå ñîá³ â äóõ³âíèêè ñóâîðîãî ñòàðöÿ, ÿêèé âàñ âèõîâóâàòèìå. ² öå áóäå êîðèñíî. Àëå äëÿ ïåðøî¿ çóñòð³÷³, äëÿ ïåðøî¿ ñïîâ³ä³ ïîòð³áíèé ñâÿùåíèê, ÿêèé ÿê âàðòîâèé ñòî¿òü íà äâåðÿõ ³ âñ³õ ïðîïóñêຠâ õðàì. ßêùî âè æèâåòå ó âåëèêîìó ì³ñò³, äå áàãàòî õðàì³â, ìîæíà òàêîæ âèáðàòè ñâÿùåíèêà, ÿêèé áóäå âàì áëèçüêèé. Ëþäèí³ îñâ³÷åí³é ïîòð³áíèé ³íòåë³ãåíòíèé ñâÿùåíèê, ïðîñò³é – ïðîñò³øå, à êîìóñü, ìîæå, õî÷åòüñÿ, àáè ó ñâÿùåíèêà áóëî â³ä÷óòòÿ ãóìîðó. Àëå äîáðå á âèáðàòè ñâÿùåíèêà ó ïîâàæíîìó â³ö³ – äîñâ³÷åíîãî, ÿêèé âæå ÷óâ áàãàòî ñïîâ³äåé. Éîãî âè íàâðÿä ÷è ÷èìîñü çäèâóºòå, ³ â³í ñïîê³éíî ñïðèéìå âñå, ùî âè ñêàæåòå. Äîáðèé ³ äîñâ³÷åíèé ñâÿùåíèê – îñü õòî âàì ïîòð³áíèé. Ïðî òå, àáè çíàéòè òàêîãî, ïîòð³áíî îáîâ'ÿçêîâî ïîìîëèòèñÿ Áîãîâ³.

4. Ïåðø í³æ ñïîâ³äóâàòèñÿ Çâåðí³òüñÿ äî ñâÿùåíèêà òàê: "Áàòþøêî, ÿ í³êîëè íå ñïîâ³äàâñÿ", àáî "ß ñïîâ³äàâñÿ äóæå äàâíî", àáî "Ìåí³ ïîòð³áíî ñåðéîçíî ïîãîâîðèòè ïðî ñïîâ³äü, ÿ áàãàòî ÷îãî íå ðîçóì³þ. Íå ìîãëè á âè ïðèä³ëèòè ìåí³ âàø ÷àñ, ñêàæ³òü, êîëè ïîòð³áíî ïðèéòè? ß â³äïðîøóñÿ ç ðîáîòè, ïðèéäó ï³çíî óâå÷åð³, ÿêùî ïîòð³áíî, àáî ó âèõ³äíèé äåíü. Ïðèä³ë³òü ìåí³, áóäü ëàñêà, ï³âãîäèíè âàøîãî ÷àñó. ² ìåí³ á íå õîò³ëîñÿ, àáè íàñ ÷óëè ³íø³ ëþäè. ß õîò³â áè ïîãîâîðèòè ç âàìè îêðåìî". ßê áàòþøêà ñêàæå, òàê ³ ïîòð³áíî áóäå çðîáèòè. ßêùî ñâÿùåíèê â³äïîâ³ñòü, ùî â³í äóæå çàéíÿòèé ³ íå ìîæå çíàéòè ÷àñ, ïîòð³áíî øóêàòè ³íøîãî. ßêùî âè íå ãîòîâ³ äî ñïîâ³ä³ ³ õî÷åòå ïðîñòî ïîãîâîðèòè – ïðîñ³òü ñâÿùåíèêà ñàìå ïðî öå. ϳä ÷àñ áåñ³äè í³÷îãî íå á³éòåñÿ, ãîâîð³òü ñì³ëèâî âñå ÿê º. Íå á³éòåñÿ îáðàçèòè áàòþøêó ñâîºþ íåâ³ðîþ, íå á³éòåñÿ â³äêðèòè éîìó äóìêè, ÿê³ çäàþòüñÿ âàì íåõîðîøèìè, àëå ïåðåêîíëèâ³ ³ ìó÷àòü âàñ. Ïîòð³áíî áóòè ùèðèì ³ ÷åñíèì. ßêùî âè ÷îãîñü íå ðîçó쳺òå, òàê ³ ñêàæ³òü: "ß íå ðîçóì³þ, ÷îìó ìåí³ íå ìîæíà æèòè ç æ³íêîþ, ÿêó ÿ ëþáëþ, íå óêëàäàþ÷è øëþáó?", àáî "×îìó ïîòð³áíî íàðîäæóâàòè êîæíó äèòèíó, ÷îìó íå ìîæíà â³ä öüîãî îáåð³ãàòèñÿ?", àáî "×îìó ïîòð³áíî ïîñòèòè?", àáî "×îìó Áîã, ÿêùî Â³í º, äîïóñêຠñò³ëüêè ñòðàæäàíü?", àáî "ßê ìîæóòü âðÿòóâàòèñÿ ò³ ëþäè, ÿê³ íå çíàþòü ïðî Õðèñòà?". Òàê îò ïðÿìî, íå áåíòåæà÷èñü, âñ³ çàïèòàííÿ, ÿê³ ó âàñ º, ³ ïîòð³áíî çàäàâàòè áàòþøö³. Ïðîñ³òü éîãî ïîÿñíèòè âàì, ÷îìó ò³ àáî ³íø³ 䳿 ââàæàþòüñÿ â Öåðêâ³ ãð³õîì. Ìîæíà íàâ³òü ñòàâèòè çàïèòàííÿ, ùî ñòîñóþòüñÿ ñàìî-

ãî ñâÿùåíèêà, ÿêùî â³í áóäå ãîòîâèé âàì ïðî öå ðîçïîâ³ñòè: ÿê âè ñòàëè â³ðóþ÷èì? ÷îìó âè ïåðåêîíàí³, ùî Áîã º? ÿê âè ïîñòèòå? ÷è íå âàæêî öå? ÿê âè ÷èòàºòå ìîëèòâè? Îáîâ'ÿçêîâî ðîçêàæ³òü áàòþøö³ ïðî ñåáå, ïðî ñâîþ äîðîãó, ïðî òå, ÿê âè â³ðèòå â Áîãà, ÿê âè ìîëèòåñü Áîãîâ³. Ïîòð³áíî â³äâåðòî, ÷åñíî ïîãîâîðèòè. Ìîæëèâî, ùî ñâÿùåíèê íå çðîçó쳺 âàñ. Òîä³ ïîòð³áíî øóêàòè ³íøîãî. Ñâÿùåíèêè õî÷ ³ îäÿãíåí³ îäíàêîâî ³ ñõîæ³ îäèí íà îäíîãî çîâí³, íàñïðàâä³ âñ³ ð³çí³, ÿê ë³êàð³ ð³çíèõ ñïåö³àëüíîñòåé, â êîæíîãî ñâî¿ òàëàíòè, îñîáëèâîñò³ é äàðóâàííÿ. ² òðåáà çíàéòè ñâîãî áàòþøêó. Òàêîãî, ÿêîìó âè çìîæåòå äîâ³ðèòè ñåáå, ñâîº æèòòÿ, ñâî¿õ áëèçüêèõ, ñâî¿ ñîêðîâåíí³ òàºìíèö³, ïëàíè. Êîãî âè ñëóõàòèìåòåñÿ òàê, ÿê í³áè âè ÷óëè Ãîëîñ Áîæèé. Ïðèïóñòèìî, ùî âè âèð³øèëè ïîêàÿòèñÿ â ãð³õàõ íà ñïîâ³ä³. Äóæå äîáðå ïåðåä öèì ïðèãàäàòè ñâîº æèòòÿ ³ ñêëàñòè ñîá³ ñïèñîê. Àáè í³÷îãî íå çàáóòè. Ëèøå ïîòð³áíî áóòè îáåðåæíèì, ùîá â³í íå ïîòðàïèâ â ðóêè âàøî¿ äðóæèíè àáî ÷îëîâ³êà, ùîá éîãî íå ïîáà÷èëè âàø³ ä³òè àáî êîëåãè. Ñïèñîê öåé ìîæå áóòè äåòàëüíèì, à ìîæå áóòè êîðîòêèì êîíñïåêòîì àáî íàâ³òü ñòåíîãðàô³÷íèì çàïèñîì. Ïåðåä ñïîâ³ääþ íå ïîòð³áíî ïîñòèòè, àëå äîáðå á ïðî÷èòàòè ªâàíãå볺, õî÷ áè îäíå ç ÷îòèðüîõ, ³ ïîð³âíÿòè ñâîº æèòòÿ ç òèì, ùî â íüîìó íàïèñàíå. Íà ñïîâ³ä³ ñë³ä ãîâîðèòè íå ëèøå ïðî òå, â ÷îìó âàñ âèêðèâຠâàøà ñîâ³ñòü. Àëå ³ ïðî òå, ùî ââàæຠãð³õîì Öåðêâà – ïðî öå ìîæíà ïî÷èòàòè ÿê³ñü ïîñ³áíèêè, àëå íå âàðòî öèì ñèëüíî çàõîïëþâàòèñÿ. Îñîáëèâî º òàê³ ñóìí³âí³ ñïèñêè ãð³õ³â, äå ïåðåðàõîâóºòüñÿ êàçíà-ùî: "âáèâàëà êîìàð³â ï³ä ÷àñ ìîëèòâè", àáî "í³æèëàñÿ ó âàíí³", àáî ùå ùîñü ïîä³áíå. Ïî÷èòàéòå êðàùå êíèãó àðõ³ìàíäðèòà ²îàííà (Êðåñòüÿíêèíà) ïðî òå, ÿê ï³äãîòóâàòèñÿ äî ñïîâ³ä³, ³ ïîãîâîð³òü ïðî öå ç³ ñâÿùåíèêîì â áåñ³ä³.

5. Êîëè êðàùå íå ñïîâ³äàòèñÿ? Ïåðåä òèì, ÿê âè ïî÷íåòå íàçèâàòè ñâî¿ ãð³õè íà ñïîâ³ä³, ñâÿùåíèê ïðî÷èòຠìîëèòâó. Ïîòð³áíî ïîñòàðàòèñÿ çðîçóì³òè ¿¿ ³ âèêîíàòè: "Ñå, ÷àäî, Õðèñòîñ íåâèäèìî ñòî¿òü, ïðèéìàþ÷è ñïîâ³äü òâîþ." Íà ñó÷àñíó ìîâó ¿¿ ìîæíà ïåðåâåñòè òàê: "Òóò, ÷àäî, Õðèñòîñ íåâèäèìî ñòî¿òü, ïðèéìàþ÷è òâîþ ñïîâ³äü, íå ñîðîìñÿ, íå á³éñÿ ³ í³÷îãî íå ïðèõîâóé â³ä ìåíå. Íå âèïðàâäîâóþ÷èñü ³ íå áåíòåæà÷èñü ñêàæè âñå, ÷èì ïîãð³øèâ. Àáè ïðèéíÿòè ïðîùåííÿ Ãîñïîäà íàøîãî ²ñóñà Õðèñòà. Òóò õðåñò,

ªâàíãå볺, ³êîíà Éîãî ïåðåä íàìè, à ÿ ëèøå ñâ³äîê, òà ñâ³ä÷ó ïåðåä Íèì âñå, ùî ñêàæåø. ßêùî ùîñü ïðèõîâàºø – ïîäâ³éíèé ãð³õ ìàòèìåø. Áóäü óâàæíèé – òóò äóõîâíà ë³êàðíÿ, àáè òè îòðèìàâ çö³ëåííÿ". ϳä ÷àñ ñïîâ³ä³ ñâÿùåíèê çàçâè÷àé ñòî¿òü çáîêó â³ä òîãî, õòî êàºòüñÿ, òîìó ùî ëþäèíà ñïîâ³äàºòüñÿ Áîãîâ³. Âè ñòî¿òå ïåðåä Áîãîì ³ ãîâîðèòå Áîãîâ³: "Ãîñïîäè, ïðîáà÷ ìåí³ çà òå, ùî ÿ çðîáèâ òå-òî ³ òå-òî. Ïðîáà÷ ìåí³ çà òå, ùî ÿ çðîáèâ òàêèé-òî ãð³õ". Êàÿòèñÿ ïîòð³áíî â ìîëèòâ³, çâåðòàþ÷èñü äî Áîãà. Ñâÿùåíèê ñòî¿òü ïîðÿä ³ ìîëèòüñÿ ïðî âàñ. Àëå êðàùå â öåé ìîìåíò íàâ³òü íå äèâèòèñÿ íà íüîãî, à îáåðíóòè ñâ³é ïîãëÿä äî Áîãà, ßêèé òóò çíàõîäèòüñÿ ïåðåä âàìè. Íà çíàê öüîãî íà ñòîëèêó ç ïîõèëîþ êðèøêîþ, á³ëÿ ÿêîãî âè ñòî¿òå, ëåæàòü õðåñò ³ ªâàíãå볺. Õðèñòîñ òóò ïåðåä âàìè, ³ âè ñïîâ³äàºòåñÿ Éîìó. ßêùî âè â öå íå â³ðèòå, êðàùå òîä³, ìîæëèâî, íå ñïîâ³äàòèñÿ. Êðàùå òîä³ ïðîñòî ïîãîâîðèòè ç³ ñâÿùåíèêîì. Ëèøå â³ðÿ÷è â òå, ùî Õðèñòîñ íåâèäèìî ïðåäñòî¿òü, ïðèéìàþ÷è âàøó ñïîâ³äü, ìîæíà ñïîâ³äàòèñÿ.

6. ßê íå áîÿòèñÿ ñïîâ³äàòèñÿ? Ïîò³ì ëþäèíà ïî÷èíຠêàÿòèñÿ â ñâî¿õ ãð³õàõ. Íå ïîòð³áíî áîÿòèñÿ. Ñâÿùåíèê íå áóäå ñòàâèòèñÿ äî âàñ ã³ðøå, ÿêùî ä³çíàºòüñÿ ïðî âàñ ñòðàøí³ òàºìíèö³. Òèõ ëþäåé, ÿê³ ïîêàÿëèñÿ ó âàæêèõ ãð³õàõ, ÿ íàâ³òü á³ëüøå ëþáëþ, í³æ òèõ, ÿêèì íåìຠâ ÷îìó êàÿòèñÿ. Òîìó ùî, ÿêùî ëþäèíà êàºòüñÿ â ãð³õàõ, âîíà çä³éñíþº ïîäâèã. Âîíà ïðàöþº íàä âèïðàâëåííÿì ñâîãî æèòòÿ. ² ó ìåíå âèíèêຠäî íå¿ ó â³äïîâ³äü â³ä÷óòòÿ – ëþáîâ, ñï³â÷óòòÿ. Ñâÿùåíèê íå çàñóäèòü âàñ ³ í³êîìó íå ðîçïîâ³ñòü ïðî òå, ùî âè éîìó ãîâîðèëè íà ñïîâ³ä³. ßêùî â³í öå çðîáèòü, òî ïåðåñòàíå áóòè ñâÿùåíèêîì, ïîçáóäåòüñÿ áëàãîäàò³ ñâÿùåíñòâà ³ áóäå âèâåðæåíèé ç ñàíó. Ñâÿùåíèê ñàì ãð³øíèé, ³ â³í ðîçó쳺, ÿê âàì âàæêî áîðîòèñÿ ç ãð³õîì. Òèì á³ëüøå, ÿêùî âè æèëè äî öüîãî, íå çíàþ÷è Áîãà. ³í ïîñï³â÷óâຠâàì, äîïîìîæå. Àëå ñïîâ³äü – öå íå ïðîñòî ïëà÷ ïðî ñêîºí³ ãð³õè. Öå ³ òâåðäà îá³öÿíêà âèïðàâèòèñÿ. À ÿê âèïðàâèòè ñâîº æèòòÿ? Ïðî öå íàïèñàíî áàãàòî êíèã. Àëå ÿê íàâ³òü ñàìèé õîðîøèé ñàìîâ÷èòåëü ãðè íà ã³òàð³ íå çàì³íèòü â÷èòåëÿ, òàê ³ êíèãè ïðî äóõîâíå æèòòÿ íå çàì³íÿòü âàì ïîðàäè äóõîâíîãî íàñòàâíèêà. Êîëè âè çàê³í÷èòå ïåðåðàõîâóâàòè ñâî¿ ãð³õè, ïîñëóõàéòå, ùî ñêàæå áàòþøêà. ² ïîìîë³òüñÿ Áîãîâ³, àáè ïî÷óòè òå, ùî õî÷å â³äïîâ³ñòè íà âàøó ñïîâ³äü Ñàì Áîã. Ñâÿùåíèê – öå âîäîïðîâ³äíèé êðàí, ç ÿêîãî òå÷å âîäà. ³í íå º äæåðåëîì

22

¹ 1 (51) 2012

âîäè. Òà áëàãîäàòü, ÿêà ïðîõîäèòü ÷åðåç íüîãî, âîíà â³ä Áîãà. ² âåñü ñåêðåò â òîìó, ùî ïîòð³áíî óì³òè â³äêðèòè öåé êðàí. Öå îçíà÷àº, ùî ïîòð³áíî äî ñâÿùåíèêà â³äíåñòèñÿ ç äîâ³ðîþ. ²íêîëè ³ ñâÿùåíèêè ïîìèëÿþòüñÿ, àëå Ãîñïîäü ñèëüíèé íàïîóìèòè ¿õ ³ âèïðàâèòè ïîìèëêó. ²íêîëè ìåí³ âàæêî ùîñü â³äïîâ³ñòè òîìó, õòî ñïîâ³äàºòüñÿ. À ³íêîëè, áóâàº, ÿ ãîâîðþ ðå÷³, ç ÿêèõ ñàì äèâóþñÿ. Àëå öå íå ìîÿ çàñëóãà. Öå çàñëóãà ò³º¿ ëþäèíè, ÿêà â³äíåñëàñÿ äî ìåíå ç â³ðîþ, äîâ³ðèëàñÿ áëàãîäàò³, ÿêà îïî÷èâຠíà ñâÿùåííîñëóæèòåëåâ³.

7. Ñïîâ³äàâñÿ – ùî äàë³? ϳñëÿ òîãî, ÿê âè âèñëóõàºòå ñëîâà ñâÿùåíèêà, âè ìîæåòå âñòàòè íà êîë³íà, ³ êðàùå á òàê çðîáèòè. Ñâÿùåíèê íàêðèº âàñ ºïèòðàõèëëþ (òàê íàçèâàºòüñÿ ÷àñòèíà ñëóæáîâîãî îäÿãó ñâÿùåíèêà) ³ ïðî÷èòຠìîëèòâó. ²íêîëè ñâÿùåíèêè ÷èòàþòü êîðîòêó ìîëèòâó, ³íêîëè ïîâí³øó. Ñàìå ó öåé ìîìåíò Áîã ïðîùຠâàì âàø³ ãð³õè. ² ïîòð³áíî îñîáëèâî ñòàðàííî ìîëèòèñÿ – îá³öÿòè âèïðàâèòèñÿ ³ ïðîñèòè ó Áîãà ñèëè äëÿ öüîãî. Ïîò³ì âè âñòàíåòå ç êîë³í, ³ ñâÿùåíèê äàñòü âàì ïîö³ëóâàòè õðåñò ³ ªâàíãå볺 – öèì âè äàñòå óðî÷èñòó îá³öÿíêó, îá³ò-íèöþ Áîãîâ³ íå ïîâòîðþâàòè òèõ ãð³õ³â, â ÿêèõ ò³ëüêè ùî ïîêàÿëèñÿ. Ïîòð³áíî â³äíåñòèñÿ äî öüîãî äóæå â³äïîâ³äàëüíî ³ ñòåæèòè çà ñîáîþ, àáè íå â³äñòóïèòè â³ä ñâ îá³öÿíêè. Íå çàâæäè öå âèõîäèòü, àëå â öüîìó âèïàäêó ïîòð³áíî áóäå çíîâó ³ çíîâó êàÿòèñÿ. ² êàÿòèñÿ ç ùå á³ëüøèì, ãëèáøèì â³ä÷óòòÿì ïîêàÿííÿ. Òîìó ùî, ÿêùî âè ïîêàÿëèñÿ â ãð³õó îäíîãî äíÿ ³ çíîâ çðîáèëè éîãî, öåé ãð³õ âèìàãຠñóãóáîãî ïîêàÿííÿ, ³ òðåáà îáîâ'ÿçêîâî ñêàçàòè ñâÿùåíèêîâ³, ùî â öüîìó âè âæå êàÿëèñÿ, àëå çíîâó âïàëè â öåé ãð³õ ³ çíîâó ïðîñèòå âèáà÷åííÿ ó Áîãà. Öå äóæå âàæëèâî – ïîêàÿâøèñü, îá³öÿòè Áîãîâ³ âèïðàâëåííÿ ñâîãî æèòòÿ. Ïîêàÿííÿ, äîðîã³ äðóç³, öå ÿê äðóãå õðåùåííÿ. Ó ïîêàÿíí³ ïîíîâëþºòüñÿ òîé áëàãîäàòíèé äàð, ÿêèé Áîã äຠíàì ïðè õðåùåíí³ é ìèðîïîìàçàíí³. Ó ïîêàÿíí³ âè ç'ºäíóºòåñÿ ç Öåðêâîþ. Ñòàºòå ÷ëåíîì Öåðêâè. Ò³º¿ Öåðêâè, â ÿê³é ïåðåáóâàþòü ñâÿò³. Âè ñàì³ ñòàºòå ñâÿòèìè, òîìó ùî ñâÿò³ – öå íå ÿê³ñü äèâíî äîñêîíàë³ ëþäè, à ãð³øíèêè, ÿê³ ïîêàÿëèñÿ. Âè ìîæåòå ñòàòè îäíèì ç íèõ. Êîëè âè â³ä÷óºòå öþ ðàä³ñòü ïîêàÿííÿ, â³ä÷óºòå ðàä³ñòü áóòè ÷èñòèì, ðàä³ñòü ìàòè äîáðó ñîâ³ñòü, ÿêùî âè êîëè-íåáóäü ñïîäîáèòåñÿ öüîãî íàéá³ëüøîãî äàðó, ÿ äóìàþ, âè áóäåòå íàìàãàòèñü ÷àñò³øå ïðèõîäèòè íà ñïîâ³äü. Õî÷à äèÿâîë â öüîìó çàâàæàòèìå – òî ÷àñó íåìàº, òî áàæàííÿ íåìàº, òî íåíà÷å ùîñü çàâàæຠ– ñïðàâè ðàïòîì ç'ÿâëÿòèìóòüñÿ, òóðáîòè, ÿê³ñü ïðÿìî ô³çè÷í³ ïåðåøêîäè. ³äêëàäàºø ç ðàçó íà ðàç ³ ðà䳺ø, êîëè òè ïðèõîäèø, à ñïîâ³ä³ íåìàº. Òàêå íàâ³òü áóâàº. Öå äèÿâîëüñüê³ øòó÷êè, â³í âèíàõ³äíèê íà çëî âñÿêîãî ðîäó. Àëå ç ìîëèòâîþ äî Áîãà ïîòð³áíî îáîâ'ÿçêîâî çäîëàòè çëó ñèëó. ² çðîáèòè òàê, ùîá ñïîâ³äü çä³éñíþâàëàñÿ ðåãóëÿðíî. Òîä³, ðàç â³ä ðàçó, â³ä êîæíî¿ ñïîâ³ä³ äî íàñòóïíî¿, âè áóäåòå ï³äí³ìàòèñÿ äóõîâíèìè ñõîäàìè äîñêîíàëîñò³, áóäåòå ï³äí³ìàòèñÿ äî Öàðñòâà Íåáåñíîãî. Çàïèñàëà Êàòåðèíà ÑÒÅÏÀÍÎÂÀ

ÍÀÃI ÒÀ ÃÎËI Ñâ³ò

Á³á볿

Âñ³ì íàïåâíî ïàì’ÿòí³ äâ³ êàðòèíêè íà á³áëåéñüêèé ñþæåò: Àäàì ³ ªâà ãîë³ â ðàéñüêîìó ñàäó (õóäîæíèêè çàçâè÷àé ñîðîìëèâî ïðèêðèâàþòü ¿õ ô³ãóðè ã³ëêàìè äåðåâ). ² ïîðó÷ — ³íøà êàðòèíà: òà æ ïàðà âèãàíÿºòüñÿ ç ðàþ, öüîãî ðàçó âæå â ãðóáîìó îäÿç³. ̳æ öèìè äâîìà çîáðàæåííÿìè — ³ñòîð³ÿ ãð³õîïàä³ííÿ ïåðøèõ ëþäåé. Àëå ïðè ÷îìó òóò îäÿã, éîãî íàÿâí³ñòü ÷è â³äñóòí³ñòü? ÍÅÃÀÍÅÁÍÀ ÍÀÃÎÒÀ Îäíîãî äíÿ äâ³ ìàëåíüê³ ä³â÷èíêè ðîçãëÿäàëè àëüáîìè ïî ìèñòåöòâó. «Âîíè æ òóò âñ³ ãîë³!» — çàõèõèêàëà îäíà, ïîêàçóþ÷è íà êàðòèíè âåëèêèõ ìàéñòð³â. «Öå òè áóäåø ãîëà, ÿêùî ðîçäÿãíåøñÿ, — ðîçñóäëèâî â³äïîâ³ëà ¿é ïîäðóãà, — à âîíè íàã³!» Ìåí³ íå â³äîìî òî÷íî, íà ÿê³ êàðòèíè àáî ñêóëüïòóðè äèâèëèñÿ ö³ ä³â÷àòêà — ìîæëèâî, ÿêðàç íà çîáðàæåííÿ Àäàìà ³ ªâè. Àëå äðóãà ä³â÷èíêà äóæå òî÷íî óëîâèëà ñóòü ñïðàâè: áóâຠíåãàíåáíà íàãîòà, ÿêà ñâ³ä÷èòü ïðî êðàñó ëþäñüêîãî ò³ëà, ñàìå ¿¿ ³ îñï³âóâàëè õóäîæíèêè âñ³õ ÷àñ³â ³ íàðîä³â. À áóâຠñòàí ïðèíèæåíî¿, áåççàõèñíî¿, çãàíüáëåíî¿ ëþäèíè, ÿêèé ìè ³ íàçèâàºìî ñëîâîì «ãîëèé». Íàâ³òü ÿêùî îäíà ëþäèíà çàñòàëà ³íøó áåç îäÿãó àáñîëþòíî âèïàäêîâî, ÿêùî âîíà íåãàéíî âèéøëà àáî ïðèìðóæèëàñÿ — îáîº âñå îäíî ñïðèéìàòèìóòü öåé âèïàäîê ÿê ùîñü äóæå ñîðîìëèâå, ³íêîëè íàâ³òü ðóéí³âíå äëÿ ¿õ ñòîñóíê³â. Ïîíÿòòÿ «âäÿãíåíîñò³», çâè÷àéíî, ðîçð³çíÿºòüñÿ â ð³çíèõ êóëüòóðàõ ³ íàâ³òü â ð³çíèõ ñèòóàö³ÿõ óñåðåäèí³ îäí³º¿ êóëüòóðè. Äåñü ïîòð³áíèé ñêëàäíèé êîñòþì ç áåçë³÷³ ïðåäìåò³â, ùî çàëèøຠâ³äêðèòèìè ëèøå êèñò³ ðóê ³ îáëè÷÷ÿ (à ³íêîëè ³ âîíè õîâàþòüñÿ), äåñü ãîñòåé ìîæíà çóñòð³÷àòè ó âóçåíüê³é ïîâ’ÿçö³ íà ñòåãíàõ ³ íàìèñòàõ. Àëå óÿâëåííÿ ïðî îäÿã, â³äñóòí³ñòü ÿêîãî îçíà÷ຠãàíüáó, âëàñòèâå ìàéæå âñüîìó ëþäñòâó, ³ çàêëèêè ïðèíöèïîâèõ íóäèñò³â â³äìîâèòèñÿ â³ä ñòåðåîòèï³â ³ ðîçêð³ïà÷èòèñÿ ñïðèéìàþòüñÿ äóæå íåáàãàòüìà. Òàê âèÿâëÿºòüñÿ ðîäîâà ïàì’ÿòü ëþäñòâà ïðî òå, ùî ñòàëîñÿ â Åäåìñüêîìó ñàäó. Çðîçóì³ëî, ïîåòè÷íà ìîâà ïåðøèõ

ãëàâ êíèãè Áóòòÿ, äå îïèñóºòüñÿ öÿ ³ñòîð³ÿ, âêðàé ìåòàôîðè÷íà, îáðàçíà, òîìó íàì âàæêî áóâຠçðîçóì³òè, ÿêà ñàìå ðåàëüí³ñòü õîâàºòüñÿ çà òèì àáî ³íøèì ñëîâîì, îáðàçîì, îïèñîì. Àëå, ç ³íøîãî áîêó, çàãàëüí³ ³äå¿ Á³áë³ÿ âèêëàäຠäóæå ÷³òêî. Îòæå, ïðî Àäàìà ³ ªâó ï³ñëÿ ñòâîðåííÿ ãîâîðèòüñÿ: ³ áóëè îáîº íàã³, Àäàì ³ äðóæèíà éîãî, ³ íå ñîðîìèëèñÿ (Áóò. 2:25). Òóò âæèâàºòüñÿ ºâðåéñüêå ñëîâî (àðîì), ÿêå çàçâè÷àé ïîçíà÷ຠíåãàíåáíó íàãîòó. Ó òàêîìó âèãëÿä³ íàðîäæóþòüñÿ íåìîâëÿòà (²îâ. 1:21 ³ Åêë. 5:14), ó òàêîìó âèãëÿä³ ìîãëè çíàõîäèòèñÿ íàâ³òü ïðîðîêè, ÿê³ ñïîâ³ùàëè äåÿêó âàæëèâó çâ³ñòêó (²ñ.

20:2-4). Ïîð³âíÿííÿ ç íåìîâëÿòàìè îñîáëèâî âàæëèâå äëÿ íàñ: ìàëåíüêà äèòèíà íå çíຠí³ÿêîâîñò³, òîìó ùî ¿é í³÷îãî ïðèõîâóâàòè, îñîáëèâî ïåðåä ñâîºþ ìàò³ð’þ. Ó ðàäîñò³ àáî ãîð³ âîíà á³æèòü ïåðø çà âñå äî íå¿, àáè ïîä³ëèòèñÿ ëþáîâ’þ àáî îòðèìàòè âò³õó. Âîíà ëåãêî ³ ïðèðîäíî ìîæå áóòè â ¿¿ ïðèñóòíîñò³ ñàìîþ ñîáîþ, ³ ¿é íåìຠæîäíî¿ ïîòðåáè ùîñü õîâàòè. Òàêèìè áóëè ïåðåä Áîãîì ³ Àäàì ç ªâîþ, ³ îäèí â³ä îäíîãî ¿ì í³÷îãî áóëî ïðèõîâóâàòè. ² òåïåð ëèøå ³íêîëè ïîâåðòàºòüñÿ äî íàñ ò³íü öüîãî ñòàíó íåãàíåáíî¿ íàãîòè — ì³æ ëþäüìè, ÿê³ íåñê³í÷åííî ëþáëÿòü ³ äîâ³ðÿþòü îäèí îäíîìó. «² ÐÎÇÏËÞÙÈËÈÑß Îײ» À ùî ñòàëîñÿ äàë³? Öþ ³ñòîð³þ ïàì’ÿòàþòü ïðàêòè÷íî âñ³: çì³é óìîâèâ ªâó ç³ðâàòè çàáîðîíåíèé ïë³ä, à ªâà ïîä³ëèëàñÿ íèì ç Àäàìîì. Ó ç쳿 çàçâè÷àé áà÷àòü ñàòàíó — çàíåïàëîãî àíãåëà, ÿêèé ñâ³äîìî âèáðàâ áîðîòüáó ïðîòè Áîãà ³ ïîñòàðàâñÿ ïðèâåðíóòè íà ñâ³é á³ê

23

¹ 1 (51) 2012 ñêóøòóâàëè ïëîäè ç äðåâà ï³çíàííÿ äîáðà ³ çëà. ² îñü òåïåð íîâå çíàííÿ ä³éñíî ïðèéøëî äî Àäàìà ³ ªâè. Àëå ï³çíàëè âîíè çîâñ³ì íå òå, ùî çáèðàëèñÿ: ³ ðîçïëþùèëèñÿ î÷³ ó íèõ îáîõ, ³ ä³çíàëèñÿ âîíè, ùî íàã³, ³ çøèëè ëèñòÿ ñìîêâ, ³ çðîáèëè ñîá³ îïîÿñàííÿ (Áóò. 3:7). Íàø Ñèíîäíèé ïåðåêëàä í³ÿê íå â³äçíà÷ຠöþ ð³çíèöþ, àëå â îðèã³íàë³ òóò ñòî¿òü ³íøå ñëîâî, í³æ â ðîçïîâ³ä³ ïðî íåãàíåáíó íàãîòó. Òóò ñòî¿òü ñëîâî (ýéðîì). Öå íå «íàãèé», à ñàìå «ãàíåáíî ãîëèé»: òàê âèãëÿäàþòü âèêðàäåí³ â ðàáñòâî ïîëîíåí³ (Âòîð. 28:48) àáî æ³íêè, ç ÿêèõ íàñèëüíî çðèâàþòü îäÿã (²ºç. 16:39). Áåçíåâèííà íàãîòà äèòèíñòâà çì³íèëàñÿ áîë³ñíîþ íåîäÿãíåí³ñòþ ï³äë³òêà, ÿêèé ñàì ñîðîìèòüñÿ âëàñíîãî ò³ëà ³ ñòàðàííî õîâຠéîãî â³ä ³íøèõ. Ïî ñóò³ ñïðàâè, öå ³ñòîð³ÿ ïðî òå, ÿê áåçíåâèííî íàã³ (àðîì) ëþäè çàõîò³ëè ñòàòè õèòðèìè (àðóì), à â ðåçóëüòàò³ âèÿâèëè, ùî âîíè ãîë³ (ýéðîì).

ïåðøèõ ëþäåé, çìóñèâøè ¿õ ïîðóøèòè îäíó-ºäèíó çàáîðîíó ³ òèì ñàìèì ïî÷àòè æèòè ïî ñâî¿é, à íå ïî Áîæ³é âîë³. Àëå òóò â³ä íàøî¿ óâàãè âèñëèçຠùå îäíà âàæëèâà äåòàëü, ÿêùî ìè, çâè÷àéíî, íå ÷èòàºìî êíèãó Áóòòÿ íà ìîâ³ îðèã³íàëó — ñòàðîºâðåéñüê³é. Òàì í³÷îãî íå ãîâîðèòüñÿ ïðî çì³ÿ ÿê ïðî ñàòàíó, àëå éîìó äàíà äîñèòü äèâíà õàðàêòåðèñòèêà: çì³é áóâ õèòð³øèé çà âñ³õ çâ³ð³â ïîëüîâèõ, ÿêèõ ñòâîðèâ Ãîñïîäü Áîã (Áóò. 3:1). ² á³ëüøå ïðî íüîãî íå ñêàçàíî í³÷îãî. Ïðè ÷îìó òóò öÿ õèòð³ñòü? Ñïðàâà ó òîìó, ùî ºâðåéñüêîþ ìîâîþ ñëîâî «õèòðèé» âèãîëîøóºòüñÿ ³ ïèøåòüñÿ ìàéæå òàê ñàìî, ÿê ³ «íàãèé»: (àðóì). Ùî çàïðîïîíóâàâ çì³é ªâ³? ϳòè íà ïåâíó õèòð³ñòü. ³í ñêàçàâ, ùî Áîã çàáîðîíèâ ëþäÿì êóøòóâàòè ïëîäè ç äðåâà ï³çíàííÿ äîáðà ³ çëà, òîìó ùî, ñêóøòóâàâøè ¿õ, âîíè ñàì³ ñòàëè á áîãàìè. ² ªâà, ÿê ìè òåïåð çíàºìî, ïîãîäèëàñÿ ³ç ç쳺ì, à ïîò³ì ïåðåêîíàëà ³ Àäàìà. Âîíè

«ÕÒÎ ÑÊÀÇÀ ÒÎÁ², ÙÎ ÒÈ ÃÎËÈÉ?» Ùî æ ñòàëîñÿ äàë³? ² çâåðíóâñÿ Ãîñïîäü Áîã äî Àäàìà, ³ ñêàçàâ éîìó: «Äå òè?» ³í ñêàçàâ: «Ãîëîñ Òâ³é ÿ ïî÷óâ â ðàþ, ³ óáîÿâñÿ, òîìó ùî ÿ ãîëèé, ³ ñõîâàâñÿ». ² ñêàçàâ Ãîñïîäü Áîã: «Õòî ñêàçàâ òîá³, ùî òè ãîëèé? ÷è íå ¿â òè â³ä äåðåâà, ç ÿêîãî ß çàáîðîíèâ òîá³ ¿ñòè?» (Áóò.

3:9-11). Îñíîâíèé ñåíñ ö³º¿ ðîçìîâè ñïîâíà çðîçóì³ëèé: Áîã íå â³äðàçó çàñóäæóº ëþäåé, ³í çàëèøຠ¿ì ìîæëèâ³ñòü äëÿ ðîçêàÿííÿ ³ íàâ³òü Ñàì ï³äøòîâõóº ¿õ äî öüîãî, ÿê ³ ðîçóìíèé áàòüêî íå êâàïèòüñÿ ïîêàðàòè íåñëóõíÿíó äèòèíó. Áóäü-ÿêèé íåïîñëóõ âèïðàâíèé, ÿêùî º ãîëîâíå — äîâ³ðà, ÿêùî º áàæàííÿ ñï³ëüíî çíàéòè âèõ³ä ³ç ñêëàäíî¿ ñèòóàö³¿. Àëå ÷îìó òàêå âàæëèâå ì³ñöå â³äâåäåíå â öüîìó ä³àëîç³ íàãîò³? Àäæå çîâñ³ì íå âîíà áóëà ãîëîâíîþ â ³ñòî𳿠ïðî ãð³õîïàä³ííÿ. Ìàáóòü òîìó, ùî âñÿ öÿ ³ñòîð³ÿ ïîáóäîâàíà äîâêîëà ç³ñòàâëåííÿ äâîõ ñòàí³â íàãîòè: ïåðøîþ, áåçíåâèííîþ, êîëè ëþäèí³ í³÷îãî ïðèõîâóâàòè â³ä Áîãà ³ â³ä ³íøî¿ ëþäèíè, ³ äðóãîþ, íåñòåðïíîþ ³ ãàíåáíîþ, ÿêà ïðèìóøóº õîâàòèñÿ ³ âèïðàâäîâóâàòèñÿ. ¯¿ óñâ³-äîìëåííÿ íå ç’ÿâëÿºòüñÿ ñàìå, õòîñü àáî ùîñü ïîâèííå ñêàçàòè ïðî öå ëþäèí³, — ³ «î÷³ ðîçïëþùóº» ¿é íå ñò³ëüêè ñàì ïë³ä, ñê³ëüêè ñâ³äîì³ñòü òîãî, ùî ºäèíà çàïîâ³äü Áîãà ïîðóøåíà, ³ òåïåð ëþäèí³ º ùî â³ä Íüîãî ïðèõîâóâàòè.

Îñîáëèâî äîáðå ñòຠöå âèäíî, ÿêùî ïîãëÿíóòè, ÿê ðîçâèâàºòüñÿ äàë³ ä³àëîã Áîãà ³ ëþäåé. Íà çàïèòàííÿ, ÷è íå ¿ëè âîíè ïëîäè çàáîðîíåíîãî äåðåâà, Àäàì â³äïîâ³äàº: «Äðóæèíà, ÿêó Òè ìåí³ äàâ, âîíà äàëà ìåí³ â³ä äåðåâà, ³ ÿ ¿â». ² ñêàçàâ Ãîñïîäü Áîã æ³íö³: «Íàâ³ùî òè öå çðîáèëà?» Ƴíêà ñêàçàëà: «Çì³é ñïîêóñèâ ìåíå, ³ ÿ ¿ëà». (Áóò. 3:1213). Ñëîâîì, âèíåí õòî çàâãîäíî, àëå ëèøå íå ÿ: çì³é, äðóæèíà àáî íàâ³òü Ñàì Áîã, ÿêèé äàâ ìåí³ öþ äðóæèíó. Ëþäèíà, ÿêà çãð³øèëà, íå ìîæå á³ëüøå âèõîäèòè íàçóñòð³÷ Áîãîâ³ ðàä³ñíî ³ â³äêðèòî, âîíà õîâàºòüñÿ çà ³íøèõ ëþäåé, ÷óæ³ ñëîâà, â÷èíêè ³ îáñòàâèíè æèòòÿ, ÿê õîâຠâîíà ñâîº ò³ëî çà îäÿãîì. Çàì³ñòü ïðàâäè ïðèõîäÿòü âèïðàâäàííÿ. Âëàñíå, âñÿ ³íøà Á³áë³ÿ — ðîçïîâ³äü ïðî òå, ÿê âàæêî ³ áîëþ÷å ïîâåðòàëîñÿ ëþäñòâî â³ä öèõ âèïðàâäàíü äî âòðà÷åíî¿ ïðàâäè, ÿê çàíîâî â÷èëîñÿ âîíî «íàãîò³ ïåðåä Áîãîì», êîëè òè íå íàìàãàºøñÿ êîãîñü ç ñåáå çìàëþâàòè, à çàëèøàºøñÿ â Éîãî ïðèñóòíîñò³ òèì, õòî òè íàñïðàâä³ º. Öèì, äî ðå÷³, ïîÿñíþºòüñÿ â Á³á볿 äóæå áàãàòî ùî. Íàïðèêëàä, êîëè ìè ÷èòàºìî â Ïñàëòèð³ ïðîêëüîíè íà àäðåñó âîðîã³â àáî õâàëó íà ñâîþ âëàñíó àäðåñó, íàì çäàºòüñÿ öå ÷èìîñü íåïðèñòîéíèì: âèõîâàí³ ëþäè òàê íå ãîâîðÿòü. Àëå öå ïðèêëàä ò³º¿ ñàìî¿ íàãîòè ïåðåä Áîãîì, êîëè ëþäèíà ùèðî ãîâîðèòü Éîìó, ùî â³ä÷óâຠ³ ÷îãî áàæàº. Òàê, ïåðåä ³íøèìè ëþäüìè ìè íå ìîæåìî ³ íå ïîâèíí³ íàñò³ëüêè ðîçêðèâàòèñÿ, òîìó ³ ïðèäóìóþòü ëþäè îäÿã ïðèñòîéíîñò³ ³ ââ³÷ëèâîñò³, àëå íàâ³òü íàéðîçê³øí³øå âáðàííÿ í³÷îãî íå ïðèõîâຠâ³ä î÷åé Áîãà. Ìîæíà ëèøå ñïîä³âàòèñÿ, ùî â Öàðñòâ³ Íåáåñíîìó ó çì³íåíèõ ëþäåé, ùî çì³íèëèñÿ, âæå íå áóäå ïðèâîäó ñîðîìèòèñÿ Áîãà ³ îäèí îäíîãî. Àíãë³éñüêèé ïèñüìåííèê Ê. Ñ. Ëüþ¿ñ â ñâî¿é ÷óäîâ³é êíèç³ «Ðîç³ðâàííÿ øëþáó», îïèñóþ÷è ìåøêàíö³â ðàþ (àáî, òî÷í³øå, ïåðåääåíü ðàþ), îáðàçíî ãîâîðèâ ïðî öå òàê: «Îäí³ áóëè îäÿãíåí³, ³íø³ íàã³, àëå íàã³ áóëè îøàòí³, à îäÿã íå ïðèõîâóâàâ ïðåêðàñíèõ êîíòóð³â ò³ëà». Õî÷åòüñÿ â³ðèòè, ùî öå ä³éñíî ìîæëèâî, ³ ùî ïåðøèé êðîê äî ö³º¿ îøàòíî¿ íàãîòè ìè ðîáèìî ó âîäîõðåñí³é êóïåë³, — êîëè íå ïðîñòî çí³ìàºìî ç ñåáå îäÿã, à çâåðòàºìîñÿ äî Áîãà ç äîâ³ðëèâ³ñòþ íåìîâëÿòè, ÿêîìó í³÷îãî íå òðåáà ïðèõîâóâàòè. Àíäð³é ÄÅÑÍÈÖÜÊÈÉ (æ-ë "Ôîìà")

24

¹ 1 (51) 2012

Ó âåðåñí³ 1717 ðîêó Âåéìàðñüêèé íàâïàêè, óãàìîâóâàâ éîãî ³ ãîâîîðãàí³ñò ²îãàíí Áàõ â³äïðîøóºòüñÿ ó ðèâ: ÷è òè íå áî¿øñÿ Áîãà, êîëè ³ ãåðöîãà ³ ¿äå äî Äðåçäåíà. Ó òîé ÷àñ ñàì çàñóäæåíèé íà òå æ? ³ ìè – öå ðåçèäåíö³ÿ êóðôþðñòà Ñàêñîí³¿ çàñóäæåí³ ñïðàâåäëèâî, òîìó ùî ³ îäíî÷àñíî ïîëüñüêîãî êîðîëÿ ã³äíå ñïðàâ íàøèõ ïðèéíÿëè, à Ôð³äð³õà-Àâãóñòà. Òóò ëþáëÿòü ³í í³÷îãî ïîãàíîãî íå çðîáèâ. ² ðîçê³ø, õîðîøó ìóçèêó ³ ôðàíöóçüêó ñêàçàâ ²ñóñîâ³: çãàäàé ìåíå, Ãîñìîäó. ßêðàç â öåé ÷àñ ç Ïàðèæà ïðèïîäè, êîëè ïðèéäåø ó Öàðñòâî ¿æäæຠíà ãàñòðîë³ âåðñàëüñüêèé Òâîº! ² ñêàçàâ éîìó ²ñóñ: ³ñòèííî êîìïîçèòîð Ëó¿ Ìàðøàí. ϳñëÿ êîíãîâîðþ òîá³, íèí³ æ áóäåø ç³ öåðòó, ï³ä áóðõëèâ³ îïëåñêè äâîðó Ìíîþ â ðàþ. (ªâàíãå볺 â³ä Ëóêè) ôðàíöóç âèêîíóº ÿêóñü ëåãêó ï³ñåíüÖåé óðèâîê çàâæäè ÷èòàëè íà Óòêó ³ çàïðîøóº «ñïðîáóâàòè êëàâ³ð» ðåí³ Ñòðàñíî¿ Ï’ÿòíèö³ ï³ä ÷àñ ñëóæêîãî-íåáóäü ç í³ìåöüêèõ â³ðòóîç³â. áè «12 Åâàíãåë³é», ùî ðîçïîâ³äຠÂèõîäèòü Áàõ ³ íåâèìóøåíî ïîâòîïðî Ñòðàæäàííÿ Õðèñòà. Íà ãàóïòðþº ï’ºñó Ìàðøàíà, ïðèêðàøàþ÷è ¿¿ ôàíòàñòè÷íèìè âàð³àö³ÿìè â íàéñêëàäí³øèõ ì³ñöÿõ. ²ìïðîâ³çàö³ÿ âèêëèêຠòàêèé ôóðîð, ùî íà ðàíîê ïàðèæàíèí ² ïîêëèêàâ ³í íàðîä ç ó÷íÿìè Ñâî¿ìè, ³ ñêàçàâ ¿ì: õòî õî÷å éòè çà â³äáóâຠäîäîìó ç «åêñòðàîðäè- Ìíîþ, â³äêèíü ñåáå, ³ â³çüìè õðåñò ñâ³é, ³ ñë³äóé çà Ìíîþ. Áî õòî õî÷å íàðíîþ ïîøòîþ», íå ïîïðîùàâ- äóøó ñâîþ çáåðåãòè, òîé âòðàòèòü ¿¿, à õòî âòðàòèòü äóøó ñâîþ ðàäè øèñü. Âèïàäîê çäîáóâ ïîïó- Ìåíå ³ ªâàíãåë³ÿ, òîé çáåðåæå ¿¿. Áî ÿêà êîðèñòü ëþäèí³, ÿêùî âîíà ëÿðí³ñòü íàö³îíàëüíîãî ìàñøòàáó. ïðèäáຠâåñü ñâ³ò, à äóø³ ñâî¿é ïîøêîäèòü? Àáî ÿêèé âèêóï äàñòü ëþäèÐîçïîâ³äàëè, ùî Ôð³äð³õ ïîêëèêàâ íà çà äóøó ñâîþ? Áî õòî ïîñîðîìèòüñÿ Ìåíå ³ Ìî¿õ ñë³â â ðîä³ öüîìó âåéìàðöÿ äî ñåáå ³ çàïèòàâ: «ßê ïåðåëþáíîìó ³ ãð³øíîìó, òîãî ïîñîðîìèòüñÿ ³ Ñèí Ëþäñüêèé, êîëè ïðèéäå Âàì óäàëîñÿ äîñÿãòè íàñò³ëüêè âè- â ñëàâ³ Îòöÿ Ñâîãî ç³ ñâÿòèìè Àíãåëàìè. ñîêèõ óñï³õ³â?» – «Ìåí³ äîâåëîñÿ ªâàíãå볺 â³ä Ìàðêà ñòàðàííî ïðàöþâàòè, Âàøà âåëè÷í³ñòü. ßêùî õòî çàõî÷å áóòè íàëåæàëî äåê³ëüêà ìîíåò. Çóñòð³âøèñü âàõò³, äå Áàõ âåñü ì³ñÿöü áåçïåðåðâñò³ëüêè æ ñòàðàííèì, òîé çìîæå ï³òè î÷èìà ç õëîïöåì, íåâ³äîìèé äîáðîíî ñòâîðþâàâ ïðåêðàñíó ìóçèêó, â³í òàêîæ äàëåêî». Êîðîëþ òàê ñïîäîáàä³éíèê øâèäêî çàïíóâ çàâ³ñêó. «Íó ³ ÷àñò³øå çà ³íøèõ ïðèõîäèâ íà äóìëàñÿ â³äïîâ³äü, ùî â³í íàãîðîäèâ íå áóäó éîìó äÿêóâàòè, – ïîäóìàâ êó. Ñåáàñòüÿí â³ä÷óâàâ ñåáå ðîçñóäñëàâíîãî ñï³ââ³ò÷èçíèêà ñîòíåþ ëó¿Áàõ, – â³í âæå îòðèìàâ, ùî õîò³â!» ëèâèì ðîçá³éíèêîì, ÿêîìó çàñëóæåäîð³â. Ïðàâäà, â ïðèäâîðí³é áóõãàëÏðî äðóãå âèïðîáóâàííÿ, ÿêå íî ³ ïîêàÿííî ïðèéíÿòå ïîêàðàííÿ òå𳿠âîíè çàñòðÿãëè íàçàâæäè. éîìó âëàøòóâàâ Ãàìáóðã, Áàõ çãàïîñëóæèëî ãàðàíò³ºþ ñïàñ³ííÿ. À Äî öüîãî çàñìó÷åííÿ äîäàëîñÿ äóâàòè íå ëþáèâ. 7 ëèïíÿ 1720 ðîêó ùîá ñêîð³øå ïðîáà÷èòè îáðàçó, ïîùå ³ òå, ùî ãåðöîã Âåéìàðñüêèé, ç â³í ïîõîâàâ äðóæèíó. Âîíè áàãàòî âòîðþâàâ õðåñí³ ñëîâà ²ñóñà: «Ïðîðåâíîù³â, íàïåâíî, ïîçáàâèâ Áàõà ïåðåæèëè ðàçîì, ³ ²îãàíí ñòðàøíî áà÷ ¿ì, áî íå çíàþòü, ùî ðîáëÿòü». çàìîâëåííÿ íà ñâÿòêîâó êàíòàòó, ÿêó ãîðþâàâ, âòðàòèâøè Ìàð³þ ÁàðáàÁàõ íàâ³òü ïåðåïèñàâ íîòè îäíîòîé ñòâîðþâàâ äî ð³÷íèö³ Ðåôîððó, Ìàð³éõåí. Íà ðóêàõ ó íüîãî çàëèãî êîìïîçèòîðà äî «Ñòðàñòåé çà ìàö³¿. Îáóðåíèé êîìïîçèòîð ç³áðàâ øèëîñÿ òðîº ìàëåíüêèõ ñèí³â ³ äîíüªâàíãå볺ì â³ä Ëóêè», âí³ñøè äî íèõ âñ³ ñâî¿ íîòè ³ ï³øîâ äî êðèâäíèêà êà, ³ òðåáà áóëî äàòè ¿ì õîðîøó îñäåÿê³ ïîïðàâêè. ² ç ö³ºþ ðîáîòîþ äî íà ïðèéîì. Íåâ³äîìî, â ÿêèõ ñàìå â³òó. Ó âåðåñí³ â³í äîâ³äàâñÿ, ùî ó íüîãî ïðèéøëà äóìêà ïðî âëàñíèé âèðàçàõ ²îãàíí ïîïðîñèâ â³äñòàâÂåëèêîìó ì³ñò³ çâ³ëüíèëîñÿ ì³ñöå âåëèêèé òâ³ð íà òåìó «Ñòðàñòåé». êó, àëå â ì³ñüêîìó àðõ³â³ Âåéìàðà îðãàí³ñòà. Êîíêóðåíò³â áóëî áàãàòî, ²îãàíí Ñåáàñòüÿí Áàõ ëþáèâ çãàç’ÿâèâñÿ îñü òàêèé çàïèñ: «6 ëèñàëå ç Áàõîì-âèêîíàâöåì çìàãàòèñÿ äóâàòè âèïàäîê, ÿêèé òðàïèâñÿ ç òîïàäà êîíöåðòìåéñòåð ³ ãîôîðáóëî âàæêî. Ïåðåâàæíå ÷èñëî öåðíèì â þíîñò³. Öå áóëî íà ñàìîìó ïîãàí³ñò Áàõ áóâ àðåøòîâàíèé â ñóêîâíî¿ ðàäè öåðêâè ñâÿòîãî ²àêîâà ÷àòêó â³ñ³ìíàäöÿòîãî ñòîë³òòÿ. ³í äîâî-ïîë³öåéñüêîìó óïðàâë³íí³, ãàðÿ÷å íàïîëÿãàëî íà éîãî êàíäèäàâ÷èâñÿ á³ëÿ Ãàìáóðãà – ìóçè÷íî¿ ñòîòîìó ùî â³í óïåðòî íàïîëÿãàâ íà òóð³. Àëå îðãàí³ñòîì ñòàâ ³íøèé. ëèö³ òîä³øíüî¿ Í³ìå÷÷èíè – ³ äóæå çâ³ëüíåíí³, ³ ëèøå 2 ãðóäíÿ â³äïîßêèéñü ²îãàíí Õåéòìàí, êóïåöüêèé ëþáèâ â³äâ³äóâàòè öå âåëèêå, ÿê éîãî â³äíî äî éîãî ïîâåä³íêè éîãî íåìèñèí, ùî ìàéæå íå óì³â ãðàòè íà òîä³ íàçèâàëè, ì³ñòî. Îäíîãî äíÿ â³í ëîñòèâî çâ³ëüíèëè ç ïîñàäè ³ â³äïóîðãàí³, àëå âí³ñ äî öåðêîâíî¿ êàñè çàòðèìàâñÿ äîï³çíà ³ ñòðàøíî çãîñòèëè íà âîëþ». ÷îòèðè òèñÿ÷³ ìàðîê. «Â³í, ìàáóòü, ³ ëîäí³â. Êîð÷ìè äðàòóâàëè á³äíîãî íå ï³äîçðþâàâ, – íàïèøå Àëüáåðò Âåëè ç Íèì íà ñìåðòü ³ äâîõ ñòóäåíòà àïåòèòíèìè çàïàõàìè, àëå Øâåéöåð, äâ³ñò³ ðîê³â îï³ñëÿ, – ùî ðîçá³éíèê³â. ² êîëè ïðèéøëè íà ãðîøåé ó íüîãî, çðîçóì³ëî, íå áóëî. öèìè ãðîøèìà çàïëàòèâ ³ çà ñâîº ì³ñöå, òàê çâàíå Ëîáíå, òàì ðîç³Çàíóðåíèé â äóìêè ïðî íåâò³øí³ñòü ì³ñöå â áóäü-ÿê³é á³îãðàô³¿ Áàõà». ïíóëè Éîãî ³ ðîçá³éíèê³â, îäíîãî ñâ äîë³, â³í ðàïòîì ïî÷óâ ñêðèï Öå áóâ ùå îäèí á³ëü, àëå, ÿê ³ ïåðïðàâîðó÷, à ³íøîãî ë³âîðó÷. ²ñóñ â³êíà, ÿêå â³äêðèâàëîñÿ: õòîñü âèêèøå «ãàìáóðãñüêå ëèõî», â³í âèÿâèâæå ãîâîðèâ: Îò÷å! ïðîáà÷ ¿ì, áî íóâ â êóïó ñì³òòÿ äåê³ëüêà îñåëåäöåñÿ íå áåç äîáðà. Ç ïî¿çäêè Ñåáàñíå çíàþòü, ùî ðîáëÿòü. Îäèí ç âèõ ãîë³â. Îçèðíóâøèñü äîâêîëà, â³í òüÿí ïðèâ³ç ïàðòèòóðó íîâîãî òâîðó ïîâ³øåíèõ ðîçá³éíèê³â ëèõîñëîã³ðêî ç³òõíóâ ³ ï³ä³áðàâ ïîñëàíå. Ãåíäåëÿ – «Ñòðàñò³ çà ªâàíãå볺ì â³ä âèâ Éîãî ³ ãîâîðèâ: ÿêùî Òè Õðèñ² – î äèâî! – éîãî ñìèðåííÿ áóëî âèÌàòâ³ÿ». òîñ, âðÿòóé Ñåáå ³ íàñ. ²íøèé æå, íàãîðîäæåíå – â ðèá’ÿ÷èõ ãîëîâàõ

25

¹ 1 (51) 2012 Âîíè íàðîäèëèñÿ â îäèí ð³ê, 1685. Àëå êîëè ²îãàííà Ñåáàñòüÿíà Áàõà ñïðèéìàëè ùå ëèøå ÿê âèêîíàâöÿ, ºâðîïåéñüêà ñëàâà Ãåîðãà Ôð³äð³õà Ãåíäåëÿ âæå äîçâîëèëà ñâîºìó ùàñëèâîìó âîëîäàðåâ³ ïîêèíóòè ͳìå÷÷èíó ³ ïåðåáðàòèñÿ äî â³ëüí³øî¿ Àíã볿. Õî÷à ³ òàì ïðàâà õóäîæíèêà íà ìîíóìåíòàëüíèé æàíð îðàòî𳿠äîâåäåòüñÿ â³äñòîþâàòè ç áîºì. Äî òâîð³íü Ãåíäåëÿ Áàõ ïåðåæèâàâ ïî÷óòòÿ, áëèçüêå äî áëàãîãîâ³ííÿ, õî÷à âîíè æîäíîãî ðàçó íå çóñòð³ëèñÿ. Îäíîãî äíÿ, ïî÷óâøè, ùî Ãåîðã ïðè¿õàâ äî ìàòåð³ â ñâîº ð³äíå ì³ñòî Ãàëëå, ²îãàíí âñêî÷èâ â ïîøòîâó êàðåòó, êèíóâñÿ òóäè ³... ïðèì÷àâñÿ ÷åðåç äåê³ëüêà ãîäèí ï³ñëÿ òîãî, ÿê éîãî âåëèêèé ñï³ââ³ò÷èçíèê âè¿õàâ. Ç ë³áðåòòî äî «Ñòðàñòåé» Ãåíäåëÿ, Áàõ çàïîçè÷èâ ðÿäêè àð³é. Îñíîâíèé òåêñò â³í óçÿâ ïðÿìî ó àïîñòîëà ²îàíà. Òîä³ Ï³ëàò óçÿâ ²ñóñà ³ âåë³â áèòè Éîãî. ² âî¿íè, ñïë³âøè â³íåöü ç òåðíó, ïîêëàëè Éîìó íà ãîëîâó, ³ îäÿãíóëè Éîãî â áàãðÿíèöþ, ³ ãîâîðèëè: ðàä³é, Öàð ²óäåéñüêèé! ³ áèëè Éîãî ïî ùîêàõ. (ªâàíãå볺 â³ä ²îàíà) 7 ëþòîãî 1723 ðîêó Áàõ çíîâó ñêëàäຠ³ñïèò. Öüîãî ðàçó â³í ïðåòåíäóº íà ïîñàäó êàíòîðà çíàìåíèòî¿ Òîìàñê³ðõå – öåðêâè ñâÿòîãî Ôîìè â Ëåéïöèãó. ̳ñöå äóæå ïî÷åñíå, â³äë³ê êàíòîðàì òóò âåäóòü ç 1435 ðîêó, ³, ÿêùî ïîùàñòèòü, ²îãàíí áóäå äâàäöÿòèì. Àëå º îäíà ïðîáëåìà: õðàìó ïîòð³áíèé äèðåêòîð ìóçèêè, øê³ëüíèé ïåäàãîã ³ ðåãåíò õîðó, à Áàõ – îðãàí³ñò ³ êàïåëüìåéñòåð. Òîìó éîãî êàíäèäàòóðó ðàäà õðàìó âçÿëà äî ðîçãëÿäó â îñòàííþ ÷åðãó ³ çàòâåðäèëà ëèøå ï³ñëÿ òîãî, ÿê â³ä ì³ñöÿ, ç ð³çíèõ ïðè÷èí, â³äìîâèëèñÿ éîãî êîíêóðåíòè. «Íå ìîæíà æ âèìàãàòè â³ä íà÷àëüñòâà, – çíîâó ïîì³÷ຠØâåéöåð, – àáè âîíî ïåðåä÷óâàëî äóìêó ìàéáóòí³õ ïîêîë³íü».

26 áåðåçíÿ, â Ñòðàñíó Ï’ÿòíèöþ, â³í âèêîíàâ ò³ëüêè ùî çàê³í÷åí³ «Ñòðàñò³ çà ²îàííîì». Öÿ ïîä³ÿ íå ïðîøëà íåïîì³÷åíîþ. Ïðî íüîãî ïèñàëè íå ëèøå Ëåéïöèãñüê³, àëå íàâ³òü Ãàìáóðãñüê³ ãàçåòè. Îö³íêè áóëè ð³çí³: â³ä çàõâàòó äî çâèíóâà÷åíü â òåàòðàëüíîñò³. À îäèí ç ÷ëåí³â âèñîêîøàíîâàíî¿ ðàäè íàçâàâ çä³áíîñò³ íîâîãî êàíòîðà «ñåðåäí³ìè». Àëå ÿê áè òàì íå áóëî, ï³ñëÿ ïàñõàëüíèõ òîðæåñòâ â³äáóâñÿ îô³ö³éíèé âñòóï ²îãàííà Ñåáàñòüÿíà íà ïîñàäó. Äîãîâ³ð, ÿêèé Áàõó äîâåëîñÿ ï³äïèñàòè ç âëàñòÿìè, áóâ äàëåêî íå òàêèì ïî÷åñíèì, ÿê éîìó áà÷èëàñÿ ñàìà ïîñàäà. ³í çîáîâ’ÿçàíèé áóâ ó âñüîìó ï³äêîðÿòèñÿ ³íñïåêòîðàì ³ ãîëîâàì øêîëè, íå ïîêèäàòè Ëåéï-

öèãà áåç äîçâîëó áóðãîì³ñòðà ³ áóòè ïðèñóòí³ì íà âñ³õ ïîõîðîííèõ ïðîöåñ³ÿõ, êðîêóþ÷è, ïî ìîæëèâîñò³, ðàçîì ç õëîï÷èêàìè. Êîìïîçèòîðîâ³ ñòàëî çîâñ³ì ñóìíî, êîëè â³í áëèæ÷å ïîçíàéîìèâñÿ ³ç ñòàòóòîì ñàìî¿ «Òîìàñøóëå». ßêùî ó÷åíü íå çàêðèâ çà ñîáîþ äâåð³, ç íüîãî áðàëîñÿ äâà ãðîø³, ÿêùî á³ãàâ ïî êîðèäîðó – ø³ñòü, ÿêùî ïðîïóñòèâ âðàí³øíþ ìîëèòâó – òðè ïôåí³íãè. Ñòàòóò áóâ íîâèé, ³ Áàõ íàìàãàâñÿ âèñëîâèòè äóìêó ïðî òå, ùî ïîä³áíà ñèñòåìà ïîãàíî ïðèùåïëþº äèòèí³ ëþáîâ äî ñï³ëêóâàííÿ ç Áîãîì. Àëå ãîëîñ êàíòîðà íå áóâ ïî÷óòèé. Þðèäè÷íå ñòàâëåííÿ äî â³ðè ïàíóâàëî â ñóñï³ëüñòâ³. Ëþäè óòðèìóâàëèñÿ â³ä ãð³õà, íå áàæàþ÷è «ïëàòèòè Áîãîâ³ øòðàô», ³ çä³éñíþâàëè äîáð³ ñïðàâè ëèøå äëÿ òîãî, ùîá Ãð³çíîãî Ñóääþ «çàäîáðèòè». Ëþáëÿ÷èé ³ í³æíèé Îòåöü, Ãîñïîäü ñòàâ äëÿ íèõ îõîðîíöåì êðèì³íàëüíîãî êîäåêñó. Áàõ ïîâñòàâàâ ïðîòè öüîãî. Çâèêëèé îòðèìóâàòè áîãîñëîâñüê³ çíàííÿ áåçïîñåðåäíüî ç ªâàíãåë³ÿ, â³í äîáðå ðîçóì³â ñëîâà Õðèñòà: «Ï³ä³òü ³ íàâ÷èòüñÿ, ùî îçíà÷àº: ìèëîñò³ õî÷ó, à íå æåðòâè». Àáè äîíåñòè ö³ äóìêè äî ïðèõîæàí, êàíòîð Òîìàñê³ðõå óäàâàâñÿ äî ñòâîðåííÿ ìóçè÷íèõ ôðåñîê. Éîãî êàíòàòè – öå çâóêîâ³ êàðòèíè, ³êîíè, ùî ñêëàäàþòüñÿ ç ñèìâîë³â, äîñòóïíèõ ñàìîìó íåäîñâ³ä÷åíîìó ñëóõà÷åâ³, – «Á³áë³ÿ äëÿ á³äíèõ». Ñâî¿ì ñïðàâæí³ì ïîêëèêàííÿì â³í ââàæàâ ïðîïîâ³äü. ³í áóâ ïåðåêîíàíèé, ùî çä³áí³ñòü ñàìîçðå÷åííÿ ³ ëþáîâ³ äî áëèæíüîãî, äî Õðèñòà íå äàºòüñÿ ëþäèí³ òàê ñàìî ëåãêî, ÿê óì³ííÿ äèõàòè, ¿¿ òðåáà âèðîùóâàòè. Âèõîâóâàòè âñå æèòòÿ, íàñë³äóþ÷è ïðèêëàäó Ñàìîãî Õðèñòà. ² äàëè Éîìó â ïðàâó ðóêó ïàëèöþ; ³, ñòàþ÷è ïåðåä Íèì íà êîë³íà, ãëóçóâàëè ç Íüîãî, êàæó÷è: ðàä³é, Öàð ²óäåéñüêèé! ³ ïëþâàëè íà Íüîãî, ³, óçÿâøè ïàëèöþ, áèëè Éîãî ïî ãîëîâ³. ² êîëè íàñì³ÿëèñÿ íàä Íèì, çíÿëè ç Íüîãî áàãðÿíèöþ, ³ îäÿãíóëè Éîãî â îäÿã Éîãî, ³ ïîâåëè Éîãî íà ðîçï’ÿòòÿ. Âèõîäÿ÷è, âîíè çóñòð³ëè îäíîãî ʳðèíåÿíèíà, íà ³ì’ÿ Ñèìîíà; ñüîãî çìóñèëè íåñòè õðåñò Éîãî. (ªâàíãå볺 â³ä Ìàòâ³ÿ) 15 êâ³òíÿ 1729 ðîêó, â Ñòðàñíó Ï’ÿòíèöþ, â³äáóëîñÿ ïåðøå ³ îñòàííº àâòîðñüêå âèêîíàííÿ «Ñòðàñòåé çà Ìàò⳺ì». Ìóçèêà, ÿêó Áàõ ïèñàâ äâà ðîêè, çâó÷àëà á³ëüøå òðüîõ ãîäèí. À êîëè ï³ä ñêëåï³ííÿìè Òîìàñê³ðõå çàïàíóâàëà òèøà, îäíà äâîðÿíêà ïî÷àëà ãîëîñíî óìîâëÿòè ä³òåé í³êîëè á³ëüøå íå ñëóõàòè òàêó «îïåðíó ìóçèêó». Á³ëüøå æîäíèõ â³äãóê³â êîìïîçèòîð íå

îòðèìàâ, õî÷à íà ñëóæá³ áóëè ï³âòîðè òèñÿ÷³ îñ³á. Ìîæëèâî, ëþäè áóëè çäèâîâàí³ íåçâè÷íîþ ñì³ëèâ³ñòþ òâîðó ³ íå çíàëè, ùî ñêàçàòè. Ìîæëèâî, õîð ñòóäåíò³â ³ õëîï÷èê³â íå âïîðàâñÿ ³ç ñêëàäíîþ îðàòîð³ºþ. Àëå, øâèäøå çà âñå, êàíòîðà Òîìàñê³ðõå ïðîñòî íå çðîçóì³ëè.  ò³ ÷àñè ââàæàëîñÿ, ùî ç³ âñ³õ ìèñòåöòâ ìóçèö³ ùîíàéáëèæ÷å þðèñïðóäåíö³ÿ. ³ä àâòîðà âèìàãàëè «òî÷í³ñòü ôîðìóëþâàíü» ³ «â³ðíîñò³ ïàðàãðàôó», õî÷à ³ âèçíàâàëè çà íèì ïðàâî áóòè õîðîøèì «îðàòîðîì». Äóøà õóäîæíèêà âèíåñòè öüîãî íå ìîãëà. ϳñëÿ «Ñòðàñòåé» éîãî ñòàí ïîã³ðøèâñÿ äî òàêî¿ ì³ðè, ùî çàçâè÷àé ñò³éêèé, â³í íå âèòðèìàâ ³ ïîñêàðæèâñÿ ñâîºìó ñòàðîìó òîâàðèøåâ³ Ãåîðãó Åðäìàíó, ÿêèé â þíîñò³ òåæ õîò³â ñòàòè ìóçèêàíòîì, àëå ñòàâ þðèñòîì. ßê ³ áàãàòî îñâ³÷åíèõ í³ìö³â ò³º¿ ïîðè, â³í ïåðåáóâàâ íà ñëóæá³ Ðîñ³éñüêî¿ ²ìïåð³¿, áóäó÷è ¿¿ ïîâíîâàæíèì ïðåäñòàâíèêîì â Äàíöèã³. «Âàøå âèñîêîðî䳺. Ïðîáà÷òå ìåí³, Âàøîìó ñòàðîìó â³ðíîìó ñëóç³-äðóãó, ùî ÿ äîçâîëèâ ñîá³ Âàñ ïîòóðáóâàòè. Îñê³ëüêè ÿ âèçíàþ, ùî ñëóæáà ìîÿ íå òàêà ö³ííà, ÿê ìåí³ ¿¿ îïèñàëè, ³ ÿ ïîçáàâëåíèé áàãàòüîõ ñëóæáîâèõ äîõîä³â, ç íåþ çâ’ÿçàíèõ, à òàêîæ ìàþ äèâíå ³ ìàëî â³ääàíå ìóçèö³ íà÷àëüñòâî, – ÷îìó ÿ çìóøåíèé æèòè â ïîñò³éíèõ çàñìó÷åííÿõ, ñåðåä çàçäðîñò³ ³ ïåðåñë³äóâàíü, òî òîìó ÿ áóäó çìóøåíèé çà äîïîìîãîþ Âñåâèøíüîãî øóêàòè ñâ ôîðòóíè ó ³íøîìó ì³ñö³. ßêáè Âè ä³çíàëèñÿ ùî-íåáóäü ïðî â³äïîâ³äíó ïîñàäó, òî ÿ ïîê³ðíî ïðîñèâ áè äàòè ìåí³ ïðèõèëüíó ðåêîìåíäàö³þ. Âàøîãî âèñîêîðîä³ÿ ñëóõíÿíî â³ääàíèé ñëóãà. ²îãàíí Áàõ. Ëåéïö³ã, 28 æîâòíÿ 1730 ðîêó». Äðóã äèòèíñòâà íà ëèñò íå â³äïîâ³â. Áàõ çàëèøèâñÿ â Ëåéïöèãó ³ íàïèñàâ êàíòàòó «Íåñòè ÿ áóäó Õðåñò». Äëÿ ñó÷àñíèê³â, ÿê³ ðîçóì³ëè îáðàçíó ìîâó Áàõà, öÿ êàíòàòà ðîçïîâ³äàëà ïðî òå, ÿê âçÿòèñÿ çà Õðåñò ³, ïðîéøîâøè «ïîâç ñåáå», ïîñë³äóâàòè çà Õðèñòîì. Òðåáà ïî÷àòè ç íàéïðîñò³øîãî: çðîçóì³òè, ùî íà öüîìó ñâ³ò³ Ãîñïîäü 䳺 ÷åðåç íàñ. ³í Ñàì çàêëèêຠíàñ ñòàòè Ñâî¿ìè î÷èìà, ÿê³ áà÷àòü ÷óæå ãîðå, âóõàìè, ÿê³ ÷óþòü ñòîã³í, íîãàìè, ÿê³ êâàïëÿòüñÿ íà äîïîìîãó, ³ ðóêàìè, ÿê³ òâîðÿòü äîáðî. Ïðèñëóõàéòåñÿ, ïðîáèéòåñÿ êð³çü ìåòóøíþ, ³ âè ä³çíàºòåñü, êîìó ïîòð³áíà âàøà äîïîìîãà, õòî ïðàãíå âò³õè, êîìó ïîòð³áíå ñâ³òëî Áîæî¿ Ëþáîâ³. ³äãóêí³òüñÿ íà öåé çàêëèê ³ çíàéòå, ùî âè çíàéøëè ïîòð³áíó Äîðîãó. Òîìó ùî Õðåñò – öå Ëþáîâ, ãîòîâà æåðòâóâàòè âñ³ì. Ñàì Áàõ â÷èâñÿ Òåðï³ííþ ³ Ëþáîâ³ â øêîë³ ³, çâè÷àéíî, â ñâî¿é áàãàòîä³òí³é ñ³ì’¿. Äðóã³é äðóæèí³, íåñê³í÷åííî â³ääàí³é

26

¹ 1 (51) 2012

éîìó Àíí³ Ìàãäàëåí³, â³í ïðèñâÿòèâ ÷óäîâ³ â³ðø³. Êîëü áóäåøü ðÿäîì – ÿ áåç ñòðàõà Ïîêèíó áðåííûé ìèð çåìíîé; À òû ïîïëà÷åøü íàäî ìíîþ, Ãëàçà çàêðîåøü ìíå ðóêîþ – È âíîâü ÿ îáðåòó ïîêîé. Äóõîâíèõ êàíòàò, ç íàçâàìè, áëèçüêèìè äî 56-î¿, â ²îãàííà Ñåáàñòüÿíà áóëî áàãàòî: «Ñëüîçè, ç³òõàííÿ, òðåïåò, ãîðå», «Ñòîþ îäí³ºþ íîãîþ â ìîãèë³», «ßê áàãàòî cë³ç ³ ñåðöÿ ìóê», «Ç ãëèáèíè íî÷³ âîëàþ». Æèòòÿ êàíòîðà Òîìàñê³ðõå áóëî âàæêèì. ² íå ëèøå íà ðîáîò³, îòðóºí³é áåçê³íå÷íèìè ÷èíîâíèöüêèìè ÷âàðàìè. Éîãî áóäèíîê ÷àñòî â³äâ³äóâàëà ñìåðòü ä³òåé. «ßêáè âñ³ ä³òè éîãî çàëèøèëèñÿ â æèâèõ, – ïèøå îäèí ç í³ìåöüêèõ á³îãðàô³â Áàõà, – òî ¿õ áóëî á äâàäöÿòü: äåâ’ÿòü äî÷îê ³ îäèíàäöÿòü ñèí³â. Àëå âåëèêà ÷àñòèíà ¿õ ïîìåðëà â ðàííüîìó â³ö³, ³ ïåðåæèëè êîìïîçèòîðà ëèøå ï’ÿòü ñèí³â ³ ÷îòèðè äî÷êè». ϳä ê³íåöü æèòòÿ â³í ïî÷àâ âòðà÷àòè ç³ð. ×åðåç ð³ê éîìó çðîáèëè äâ³ îïåðàö³¿, ï³ñëÿ ÿêèõ 65-ð³÷íèé Áàõ îñòàòî÷íî ñë³ïíå. Çàëèøîê äí³â â³í ïðîâîäèòü â ê³ìíàò³ ³ç çàâ³øàíèìè â³êíàìè. Ïåðåñèëþþ÷è ñëàáê³ñòü ³ ãîëîâíèé á³ëü, âåñü öåé ÷àñ â³í äèêòóº ôóãè. Íà ïîõìóðîìó îäð³ â³í ñòâîðþº, ìîæëèâî, íàéñâ³òë³ø³ ³ ñàì³ óòèõîìèðåí³ ñâî¿ òâîðè. Îñòàííüîþ â³í äèêòóº â³äõ³äíó ìîëèòâó «Äî ïðåñòîëó Òâîãî ÿ ïðèñòóïàþ íèí³». Âðàíö³ 18 ëèïíÿ 1750 ðîêó õâîðèé ïîïðîñèâ ðîçñóíóòè øòîðè. ϳäâ³âøèñü, â³í ïîâåðíóâ îáëè÷÷ÿ äî íåáà. Ïî çäèâîâàíîìó, ðîçãóáëåíîìó îáëè÷÷þ ç ÿêîþñü äèòÿ÷îþ ïîñì³øêîþ ³ øèðîêî ðîçïëþùåíèìè ìîðãàþ÷èìè î÷èìà áëèçüê³ çäîãàäàëèñÿ, ùî Áàõ ùîñü áà÷èòü. ×åðåç äåê³ëüêà äí³â éîãî íå ñòàëî. ͳìåöüê³ ãàçåòè ïîâ³äîìèëè ïðî òå, ùî «á³ëèé ñâ³ò ïîêèíóëà ëþäèíà Ñâ³òó, ÿêà ñâî¿ì íåçâè÷àéíèì ìèñòåöòâîì çàñëóæèëà íà áåçñìåðòíó ñëàâó». Íà÷àëüñòâî ïîê³éíîãî ñêëàëî ïðîòîêîë, ùî çàâåðøóº éîãî ä³ÿëüí³ñòü â Òîìàñøóëå, ³ ëàêîí³÷íî â³äçíà÷èëî, ùî «ïàí Áàõ, áåç ñóìí³âó, áóâ âåëèêèì ìóçèêàíòîì, àëå íå â÷èòåëåì». ² õî÷à Àëüáåðò Øâåéöåð ïðåêðàñíî çíàâ, ùî, îêð³ì óïðàâë³ííÿ, ñòàðîãî êàíòîðà ïðèéøëà ïðîâîäèòè â îñòàííþ äîðîãó âñÿ øêîëà ³ áàãàòî ç òèõ, õòî ¿¿ äàâíî çàê³í÷èâ, ô³ëîñîô íå çì³ã â³äìîâèòè ñîá³ â çàäîâîëåíí³ ïðîêîìåíòóâàòè öåé ³ñòîðè÷íèé äîêóìåíò: «Ãåí³¿ ïî÷èíàþòü ïîâ÷àòè òîä³, êîëè î÷³ ¿õ äàâíî çàêðèò³, ³ êîëè çàì³ñòü íèõ ãîâîðÿòü ¿õ òâîð³ííÿ». (neofit.ru)

16-18 áåðåçíÿ â³äáóâñÿ ïåðøèé ëîêàëüíèé ïðàâîñëàâíèé ñêàóòñüêèé òàá³ð ó ñåë³ Ïåðåìîãà Äîáðîâåëè÷ê³âñüêîãî ðàéîíó, îðãàí³çîâàíèé ëîêàëüíèì îñåðåäêîì "YMCA– Äîáðîâåëè÷ê³âêà" (ïðåçèäåíò – Àëºêñàíäðîâ Î.Â.). Ïðîãðàìà òàáîðó âèéøëà íàñè÷åíîþ òà ö³êàâîþ.  òàáîð³ âçÿëî ó÷àñòü áëèçüêî 30 ä³òåé ç Ïåðåìîãè (êåð³âíèê ãðóïè – â÷èòåëü ô³çêóëüòóðè Ïåðåìîçüêî¿ ÇÎØ Îë³éíèê Ë.Ï.), Òèøê³âêè (êåð³âíèê ãðóïè – â÷èòåëü ³íôîðìàòèêè Òèøê³âñüêî¿ ÇÎØ ¹2 Ùåðáàíü Â.À.) òà Äîáðîâåëè÷ê³âêè (êåð³âíèê – â÷èòåëü ô³çèêè Äîáðîâåëè÷ê³âñüêî¿ ÇÎØ ¹2 Äç³íà Î.Â.), à òàêîæ ÷ëåíè êîìàíäè Äîáðîâåëè÷ê³âñüêîãî ÖÄÞÒ ïî ñïîðòèâíîìó òóðèçìó. Äîïîìîãó â îðãàí³çàö³¿ òàáîðó íàäàëè ïðàâîñëàâí³ ñêàóòè ç ʳðîâîãðàäñüêîãî ðåã³îíàëüíîãî ãðîìàäñüêî-ïðîñâ³òíèöüêîãî òîâàðèñòâà "Ïðàâîñëàâíà ïðîñâ³òà" ì. ʳðîâîãðàäà Äåãòÿð Þð³é òà Ñòåïàíîâà Àííà. ×àñòèíà Äîáðîâåëè÷ê³âñüêèõ òà Òèøê³âñüêèõ ä³òåé âæå â³äâ³äóâàëè çèìîâèé òàá³ð ó Ñóáîòöÿõ, òîìó äëÿ íèõ öåé òàá³ð áóâ íå â íîâèíêó. Âñ³ ó÷àñíèêè òàáîðó áóëè ðîçä³ëåí³ íà ïàòðóë³, ÿê³ ìàëè ñâî¿õ ïàòðóëüíèõ, íàçâó, äåâ³ç òà åìáëåìó. Òàê ÿê íàäâîð³ âåñíà âæå âñòóïèëà â ñâî¿ ïðàâà, òî çàíÿòòÿ ïðîõîäèëè ÿê â ïðèì³ùåíí³, òàê ³ íà â³äêðèòîìó ïîâ³òð³. Áóëè ïðîâåäåí³ ëåêö³¿ ïðî ñêàóòèíã, ð³çíîìàí³òí³ ñïîðòèâí³ òà ðîçâàæàëüí³ çàõîäè. Ñåðåä ñïîðòèâíèõ çàõîä³â áóëî îð³ºíòóâàííÿ ïî ïëàí-ñõåì³, çìàãàííÿ ç íàñò³ëüíîãî òåí³ñó òà âîëåéáîëó, ãðà â ñêåëåëàç³â òà ìàíäð³âíèê³â ³ç âèêîðèñòàííÿì çíàíü ³ íàâè÷îê ïî òåõí³ö³ ï³øîõ³äíîãî òóðèçìó. Ñïîðòèâí³ çìàãàííÿ óð³çíîìàí³òíþâàëèñÿ ð³çíèìè ðîçâàæàëüíèìè çàõîäàìè: ï³ñíÿìè, ñöåíêàìè, æàðòàìè, òâîð÷èìè êîíêóðñàìè, âèïðîáîâóâàííÿì íà êì³òëèâ³ñòü òà âèíàõ³äëèâ³ñòü. Çà ðåçóëüòàòàìè ïåðåáóâàííÿ ó òàáîð³ íàéàêòèâí³ø³ òà íàéâïðàâí³ø³ ó÷àñíèêè áóëè íàãîðîäæåí³ ãðàìîòàìè òà ñîëîäêèìè ïîäàðóíêàìè. Ïî îð³ºíòóâàííþ ó ñâî¿õ â³êîâèõ êàòåãîð³ÿõ ïåðåìîãó çäîáóëè Òêà÷åíêî Àðòåì (Äîáðîâåëè÷ê³âêà), Ñòåïàíîâà Àííà (ʳðîâîãðàä), Îë³éíèê Âëàäèñëàâ (Òèøê³âêà) òà Âëàñþê ßíà (Ïåðåìîãà). Ïðèçîâ³ ì³ñöÿ òà

Ïðàâîñëàâíi ñêàóòè âèçíàííÿ â îêðåìèõ íîì³íàö³ÿõ çäîáóëè Ìàöêóë Îëåêñàíäð, Àíäðîí³ê Àíàñòàñ³ÿ, Áàëàöüêèé Âëàäèñëàâ. Êðèöüêà Ìàð³ÿ, ²âàíîâà Òåòÿíà òà ѳðà Êð³ñò³íà. Ïî íàñò³ëüíîìó òåí³ñó íå áóëî ð³âíèõ ãîñïîäàðÿì – ïåðåìîãó ñåðåä õëîïö³â çäîáóâ Ñàâ÷åíêî Âîëîäèìèð, à ñåðåä ä³â÷àò – Êðèöüêà Ìàð³ÿ, äðóã³ ì³ñöÿ çàéíÿëè Àíäðîí³ê Àíàñòàñ³ÿ òà Äç³íà Áîãäàí ç Äîáðîâåëè÷ê³âñüêî¿ ÇÎØ ¹2. Ïåðø³ñòü ïî âîëåéáîëó çàâåðøèëàñÿ ïåðåìîãîþ êîìàíäè ãîñïîäàð³â (ð³äí³ ñò³íè äîïîìàãàþòü). Ó êîíêóðñí³é ïðîãðàì³ àäì³í³ñòðàö³ºþ òàáîðó áóëè â³äçíà÷åí³ Äóáîãðàé Þð³é, Á³ëèé Êîñòÿíòèí, Äóøêåâè÷ Áîãäàíà, Ïîãîä³íà Àííà, Äåì÷åíêî Îëåêñàíäð, Ðåïåòèð Äåíèñ. Íåçâàæàþ÷è íà âñ³ ñêëàäíîñò³ òà íåãàðàçäè, òàá³ð â³äáóâñÿ. Çàãàëîì âñå ïðîéøëî íà âèñîêîìó îðãàí³çàö³éíîìó ð³âí³ Âñ³ ä³òè ³ äîðîñë³ çàëèøèëèñÿ çàäîâîëåí³ ðåçóëüòàòàìè, îðãàí³çàòîðè îòðèìàëè áåçö³ííèé äîñâ³ä ï³ä ÷àñ éîãî ïðîâåäåííÿ. Àäì³í³ñòðàö³ÿ òàáîðó âèðàæຠïîäÿêó äèðåêòîðó Ïåðåìîçüêî¿ ÇÎØ Ôàéáåðãó Ìèêîë³ Âîëîäèìèðîâè÷ó çà äîïîìîãó â îðãàí³çàö³¿ ïîáóòîâèõ óìîâ òà â³ää³ëó îñâ³òè Äîáðîâåëè÷ê³âñüêî¿ ÐÄÀ â îñîá³ íà÷àëüíèêà Ìîêðèöüêîãî Îëåêñàíäðà Âàëåíòèíîâè÷à çà äîïîìîãó â îðãàí³çàö³¿ ïðî¿çäó ó÷àñíèêàì òàáîðó. Ñêàóòñüê³ òàáîðè çáèðàþòü ïî âñüîìó ñâ³ò³ ì³ëüéîíè ä³òåé. Âîíè ñòâîðåí³ äëÿ òîãî, ùîá çàãàðòîâóâàòè â ä³òÿõ ò³ëî ³ ðîçóì. Òàêîæ òàáîðè ñïðèÿþòü ðîçâèòêó êîìóí³êàö³é ì³æ ä³òüìè ³ç ð³çíèõ òåðèòîð³é ³ íàâ³òü êðà¿í. Íàðàç³ º ïåâí³ ïëàíè ïî ðåàë³çàö³¿ ðîçâèòêó ñêàóòñüêîãî ðóõó, ³ ïåðøèì êðîêîì äî ðîçâèòêó º ñòâîðåííÿ â Äîáðîâåëè÷ê³âö³ ëîêàëüíî¿ ñêàóòñüêî¿ îðãàí³çàö³¿ "YMCA – Äîáðîâåëè÷ê³âêà", ÿêà âæå ïî÷àëà îô³ö³éíî ³ñíóâàòè. Íàéïîâí³øîþ ³ëþñòðàö³ºþ âðàæåíü ïðî òàá³ð ñòàëà â³äïîâ³äü íà çàïèòàííÿ àíêåòè íàéìîëîäøî¿ ó÷àñíèö³ òàáîðó – Ïîãîä³íî¿ Ïàâë³íè: "Âñå ñïîäîáàëîñü! ß õî÷ó, ùîá âè ïðè¿æäæàëè çàâæäè!" À˪ÊÑÀÍÄÐΠÎ.Â., ïðåçèäåíò "YMCA-Äîáðîâåëè÷ê³âêà"

27

¹ 1 (51) 2012

Âæå áàãàòî ðîê³â ïðè «Ïðàâîñëàâí³é ïðîñâ³ò³» ïðàöþº «Ðîäèííà ñêðèíüêà». Ìåòà ¿¿ – îðãàí³çóâàòè ïåðåäà÷ó ðå÷åé, âçóòòÿ òà äèòÿ÷èõ ³ãðàøîê, ÿê³ âæå âèéøëè ç êîðèñòóâàííÿ ó ñâî¿õ õàçÿ¿â, àëå ùå ïðèäàòí³ äëÿ ïîäàëüøîãî âèêîðèñòàííÿ, íîâèì âëàñíèêàì, ÿêèì âîíè êîí÷å íåîáõ³äí³. Õàçÿéêà «Ðîäèííî¿ ñêðèíüêè» ²ðèíà Ìèêîëà¿âíà ç ïðèâ³òíîþ ïîñì³øêîþ çóñòð³÷ຠâñ³õ: ³ òèõ, õòî âèð³øèâ çðîáèòè äîáðå ä³ëî ³ ïîïîâíèòè «Ðîäèííó ñêðèíüêó», ³ òèõ, õòî çàâ³òàâ äî «Ïðàâîñëàâíî¿ ïðîñâ³òè», ùîá îòðèìàòè íåîáõ³äí³ ðå÷³. Êîëî êîðèñòóâà÷³â «Ðîäèííîþ ñêðèíüêîþ» äóæå ð³çíîìàí³òíå: â³ä íîâîíàðîäæåíèõ äî ëþäåé ïîõèëîãî â³êó, ÿê³ ïåðåáóâàþòü ó ñïåö³àëüíèõ ³íòåðíàòàõ òà ïñèõ³àòðè÷í³é ë³êàðí³. Áóëè âèïàäêè, êîëè äî íàñ çâåðòàëèñÿ ç ïîëîãîâèõ áóäèíê³â (ìîëîäà ìàìà íàðîäèëà íåìîâëÿ, à éîãî íåìຠó ùî çàãîðíóòè). «Ïðàâîñëàâíà ïðîñâ³òà» ï³äòðèìóº çâ’ÿçîê ç äâàäöÿòüìà äèòÿ÷èìè ñïåö³àëüíèìè çàêëàäàìè îáëàñò³, Âåäåòüñÿ òàêîæ êàðòîòåêà ìàëîçàáåçïå÷åíèõ òà áàãàòîä³òíèõ ðîäèí. Äèòÿ÷³ ðå÷³ ï³ñëÿ ñîðòóâàííÿ ²ðèíà Ìèêîëà¿âíà ïåðåäຠó îáëàñíó äèòÿ÷ó ë³êàðíþ, ó ñïåö³íòåðíàòè, ó ìàëîçàáåçïå÷åí³ ðîäèíè. Ðå÷³ äëÿ äîðîñëèõ ïåðåäàþòüñÿ ìàëîçàáåçïå÷åíèì ðîäèíàì, ëþäÿì ïîõèëîãî â³êó, ÿê³ ïåðåáóâàþòü ó ñïåö³íåðíàò³ íà Êóù³âö³, ïàö³ºíòàì ïñèõî-íåâðîëîã³÷íî¿ ë³êàðí³, â’ÿçíÿì, ÿê³ óòðèìóþòüñÿ ó ѲÇÎ òà ÂÊ ¹6 ʳðîâîãðàäà. Áóâàº, ùî ó õàçÿéêè «Ðîäèííî¿ ñêðèíüêè» çáèðàºòüñÿ áàãàòî ðå÷åé, ³ òîä³ ìè äîïîìàãàºìî ¿õ ñîðòóâàòè òà âèçíà÷àòè ¿õ ïîäàëüøó äîëþ. Ïîâ³ðòå, öÿ ðîáîòà íå ç ëåãêèõ. ² äóæå ñóìíî áóâàº, êîëè áà÷èø, ùî ðå÷³ ïðèíåñëè íå òîìó, ùî õîò³ëè êîìóñü äîïîìîãòè, à òîìó, ùî ðîê³â 20-30 òîìó âîíè íàëåæàëè ð³äí³é ëþäèí³ ³ «âèêèíóòè íå ï³äí³ìàºòüñÿ ðóêà». Àëå æ ³ âèêîðèñòîâóâàòè ¿õ òåæ óæå íåìîæëèâî! Òî ùî æ, ïðèíåñëè íàì, ùîá ìè âèêèíóëè? ² òóò äóæå õî÷åòüñÿ çâåðíóòèñÿ äî âñ³õ, õòî õî÷å çðîáèòè äîáðó ñïðàâó, ïîä³ëèòèñÿ ç áëèæí³ìè ðå÷àìè òà âçóòòÿì: íå ðîá³òü öå çà ïðèíöèïîì: «Íà òîá³, íåáîæå, ùî ìåí³ íå ãîæå». Ðîá³òü öå òàê, ùîá ñàìèì áóëî ïðèºìíî çóñòð³òè ëþäèíó â îäÿç³, ÿêèé ïðèíåñëè íàì. À äëÿ öüîãî çâàæòå íà íàø³ ðåêîìåíäàö³¿. Ïðàâèëî ¹1. ³ðòå ñîá³: ÿêùî ó âàñ º ñóìí³âè – â³ääàòè ÷è âèêèíóòè – öå íåäàðìà. Øâèäøå çà âñå – âèêèäàéòå. Ïðàâèëî ¹2. Ïîâàæàéòå òèõ, êîìó çáèðàºòåñü äîïîìîãòè. Íå çáóâàéòå ïîòðåáóþ÷èì ìàòåð³àëüíî¿ äîïîìîãè ëþäÿì ð³çíèé ðîçòÿãíóòèé òà çàíîøåíèé øëàê. Íå â³ääàâàéòå çàñòàð³ëèé îäÿã, ÿêèé ïðîëåæàâ ó âàñ 20 ðîê³â. Ïðàâèëî ¹3. Ðå÷³, çà äîïîìîãîþ ÿêèõ âè õî÷åòå çðîáèòè äîáðó ñïðàâó, ïîâèíí³ áóòè ôóíêö³îíàëüíèìè. Ëþäè-

íà îòðèìàëà ¿õ, îäÿãëà ³ ï³øëà. Äàâàéòå çìèðèìîñÿ ç òèì, ùî áëàãîä³éíó ð³÷ òðåáà ïðèâåñòè ó íàëåæíèé âèãëÿä. Çâè÷àéíî, äëÿ öüîãî òðåáà áóäå ïðèêëàñòè çóñèëü, òà ³ ñïðàâà, ÿêó âè õî÷åòå çðîáèòè, âàðòà òîãî. Îòæå: à) ïåðåâ³ðÿºìî ´óäçèêè, çàìêè, êíîïêè, áëèñêàâêè. Âîíè ïîâèíí³ áóòè ó ðîáî÷îìó ñòàí³. ßêùî ¿õ íåìຠ– ïðèøèâàºìî òà âñòàâëÿºìî. ßêùî, íà âàø ïîãëÿä, öå çàíàäòî âåëèêà ïðîáëåìà – ð³÷ âèêèäàºìî; á) ðå÷³ áàæàíî âèïðàòè, àëå – óâàãà!

– ï³ñëÿ öüîãî äîáðå âèñóøèòè, ùîá ðå÷³ íå çàïë³ñíÿâ³ëè òà íå «çàäèõíóëèñÿ»; â) ÿêùî âåëèê³ ïëÿìè çàëèøèëèñÿ, ð³÷ âèêèäàºìî; ã) ðå÷³ ïðàñóºìî (çðîçóì³ëî, ùî âîíè ç³ìíóòüñÿ, äîêè ïîòðàïëÿòü äî íîâèõ

âîëîäàð³â, àëå ð³çíèöÿ ì³æ ç³ì’ÿòîþ òà ïîæîâàíîþ ð³÷÷þ âåëèêà); ä) íåâåëèê³ ìàëîïîì³òí³ îäèíè÷í³ ä³ðî÷êè äîïóñòèì³, àëå ¿õ íåîáõ³äíî çàøèòè, øâè, ÿê³ ðîç³éøëèñÿ, – çàñòðî÷èòè; å) âåðõí³é îäÿã ï³ääàºìî äîáðîñîâ³ñíîìó îãëÿäó – ÿêùî ð³÷ ïîòðåáóº õ³ì÷èñòêè – íåñåìî â õ³ì÷èñòêó, âèòðà÷àºìî ÷àñ ³ ãðîø³, àëå ðà䳺ìî, ùî ðîáèìî äîáðó ñïðàâó, ³ õòîñü îòðèìຠ÷èñòåíüêó êóðòêó àáî ïàëüòî. Ïðàâèëî ¹4. ³ääàºìî íå òå, ùî íåïîòð³áíî âàì, à òå, ùî ìîæå çíàäîáèòèñü ëþäÿì ó âàæê³é ñèòóàö³¿. Òîáòî, íàìàãàºìîñü íå â³ääàâàòè íåéëîíîâ³ ïåíüþàðè, êîðñåòè ó êëåïêàõ ÷è áîëåðî ç îêñàìèòó. Îñîáëèâî, ÿêùî ìîâà éäå ïðî áóäèíêè äëÿ ëþäåé ïîõèëîãî â³êó àáî ïàö³ºíò³â ë³êàðåíü. Òà é ìàëîçàáåçïå÷åí³ – çâè÷àéí³ ëþäè ç³ çâè÷àéíèìè ïîòðåáàìè, òîìó ïàðèêè, ëàñòè, àíãåëüñüê³ êðèëüöÿ â³ääàºìî ò³ëüêè â òîìó âèïàäêó, ÿêùî ïðî öå ïîïðîñèëè ñïåö³àëüíî. Ïðàâèëî ¹5. Íèæíÿ á³ëèçíà. Ò³ëüêè íîâà. Á³ëèçíà ïîòð³áíà çàâæäè, ³ ¿¿ ìàëî, òîìó ùî ëþäè ñïðàâåäëèâî ñîðîìëÿòüñÿ â³ääàâàòè ñâîº ñòàðå. Êîðîòøå, á³ëèçíó äëÿ ÷îëîâ³ê³â, æ³íîê òà ä³òåé íåîáõ³äíî êóïëÿòè. Íàâ³òü íàéäåøåâøó, àëå íîâó. Ìàëîçàáåçïå÷åí³ íå ïîòðåáóþòü êðóæàâ÷èê³â. Ïîòð³áí³ çâè÷àéí³ òðóñè, øêàðïåòêè, êîëãîòêè. Öå äåô³öèò, ³ ¿ì çàâæäè ðàä³.

лагодiйнiсть

Ïðàâèëî ¹6. Âçóòòÿ. Òå æ ïðàâèëî – ëþäèíà îòðèìàëà âçóòòÿ, îäÿãëà ³ ï³øëà ó ñâî¿õ íåâåñåëèõ ñïðàâàõ. Òîáòî âçóòòÿ ïîâèííå áóòè íå ñòîïòàíå, ç ïðàöþþ÷èìè çàñò³áêàìè, áåç ä³ðîê, ç íàáîéêàìè, ç³ ñòåëüêàìè òà øíóðêàìè. ßêùî âçóòòÿ ïîòðåáóº ðåìîíòó – â³äðåìîíòóéòå éîãî, àäæå ó ìàëîçàáåçïå÷åíèõ ÷àñò³øå çà âñå íåìຠãðîøåé íà ðåìîíò. Âçóòòÿ, îñîáëèâî äèòÿ÷å, çâ’ÿçóéòå øíóðêàìè ÷è ñêð³ïëþéòå ñêo÷åì, ùîá íå ðîçïàðóâàëîñÿ, òå æ ñòîñóºòüñÿ ðóêàâè÷îê òà øêàðïåòîê. Ïîÿñè â³ä îäÿãó ïðèêîëþéòå äî îäÿãó àáî ïðèøèâàéòå. Ìîæëèâî, ïðî÷èòàâøè ïîáàæàííÿ ïðàö³âíèê³â «Ðîäèííî¿ ñêðèíüêè», õòîñü ìàõíå ðóêîþ ³ âèð³øèòü, ùî âèêèíóòè ðå÷³ – âèõ³ä íàáàãàòî ïðîñò³øèé ³ íå ïîòðåáóþ÷èé äîäàòêîâèõ çóñèëü. Öå ä³éñíî òàê. Àëå æ çðîáèòè äîáðó ñïðàâó çàâæäè ñêëàäí³øå, ïîä³ëèòèñü ç áëèæí³ì ÷èìîñü – öå òåæ ìèëîñòèíÿ ïåðåä Áîãîì, ÿêà áóäå âàì çàðàõîâàíà. À ÷è áóäå ìèëîñòèíåþ ïàëüòî â³êîì 4050 ðîê³â, ÿêèì îá³äàëè íå îäíå ïîêîë³ííÿ ìîë³, ÷è âçóòòÿ, ó ÿêîìó ìîæíà âèêîðèñòàòè õ³áà ùî ò³ëüêè øíóðêè? Îòæå, âñ³õ, õòî ìຠìîæëèâ³ñòü ïîä³ëèòèñü ç òèìè, õòî ìຠìåíøå çà âàñ, çàïðîøóºìî äî «Ðîäèííî¿ ñêðèíüêè». Íàãàäóºìî, ùî ïðèíåñòè ìîæíà íå ò³ëüêè ðå÷³ òà âçóòòÿ, à ³ äèòÿ÷³ ³ãðàøêè, êàíöòîâàðè, çàñîáè ã³ã³ºíè, ïðàëüí³ çàñîáè. Ìîæíà ïîæåðòâóâàòè ³ ïðîäóêòè õàð÷óâàííÿ, ò³ëüêè ïðî öå òðåáà äîìîâèòèñü çàçäàëåã³äü. Ìè äóæå âäÿ÷í³ âñ³ì, õòî äîïîìàãຠíàïîâíþâàòè íàøó «Ðîäèííó ñêðèíüêó». Íåõàé Ãîñïîäü ³ íàäàë³ äຠâàì áàæàííÿ ³ ìîæëèâ³ñòü ðîáèòè ñïðàâè äîáðà ³ ìèëîñåðäÿ.

28

¹ 1 (51) 2012

– Çâ³äêè áåðåòüñÿ äîáðîòà? – çàïèòàëà âíó÷êà áàáóñþ.

– Äîáðîòà çðîñòຠâ ñåðö³ êîæíî¿ ëþäèíè, – â³äïîâ³ëà âîíà ¿é.

– ßê çðîñòàº? ßê êâ³òè â íàøîìó ñàäó?

– Òàê, ëþáà.

– À çâ³äêè áåðåòüñÿ çëî?

– Ëþäèíà íàðîäæóºòüñÿ ç äâîìà íàñ³ííÿìè â ñåðö³. Îäíå íàñ³ííÿ÷êî äîáðîòè, ³íøå – çëà.

– Òàê ñàìî, ÿê â íàøîìó ñàäó! Çðîñòຠêâ³òêà, ³ ïîðÿä ç íåþ áóð'ÿíè, – âèãóêíóëà ä³â÷èíêà.

– Áóð'ÿíè çðîñòàþòü ³ ãóáëÿòü êðàñèâ³ êâ³òè. ßêùî ¿õ â÷àñíî íå ïðîïîëîòè, ïåðåñòàòè äîãëÿäàòè êâ³òè, òî íà êëóìá³ çàëèøàòüñÿ îäí³ áóð'ÿíè, – ï³äòâåðäèëà áàáóñÿ, – òàê ³ â ñåðö³ ëþäèíè. Äîáðîòà ñõîæà íà êâ³òêó. ¯¿ òðåáà ðîñòèòè â ñâîºìó ñåðö³, îáåð³ãàòè â³ä çëà.

– À õòî íå ðîñòèòü â ñîá³ äîáðîòó?

ЗАГАДКИ Äå á íå áóâ, âîíî ç³ ìíîþ, ÿ íîøó éîãî ç ñîáîþ. Çíàþ, ùî ìåíå ãóêàþòü, êîëè éîãî íàçèâàþòü. (²ì’ÿ)

Íîâ³ çà÷³ñêè ó Îë³, Ïåòðóñÿ, Ãàëèíêè, Êîë³. Âñ³ îõàéí³, äóæå ãàðí³, áî áóëè ó … . (Ïåðóêàðí³)

Êîëè ëÿæåø íà ïîäóøêó, òèõî ñÿäå á³ëÿ âóøêà òà ïîêàçóº øâèäåíüêî êîëüîðîâ³ ïîáðåõåíüêè. (Ñîí)

Ïîâåäå òåáå ë³ñàìè, ³ ïîëÿìè, ³ ñòåïàìè, ùå é äî õàòè ïðèâåäå, íà ïîðîç³ ïðîïàäå. (Ñòåæêà) ì. ʳðîâîãðàä /ªëèñàâåòãðàä/

Çàñíîâíèê ³ âèäàâåöü – ðåã³îíàëüíå ãðîìàäñüêîïðîñâ³òíèöüêå òîâàðèñòâî

“Ïðàâîñëàâíà ïðîñâ³òà”

ãîëîâà òîâàðèñòâà –

ªâãåí³é Áàõìà÷ Ñâ³äîöòâî ïðî äåðæàâíó ðåºñòðàö³þ ñå𳿠Êà ¹ 0211-Ó â³ä 14.12.1998 Набір і верст а видавничо о центр товариства “Православна просвіта”. Надр овано приватним підприємцем О.Калічем. На лад 3000 прим.

– Òîä³ â ñåðö³ ö³º¿ ëþäèíè ïåðåìàãຠçëî. ßê áóð'ÿíè îáâèâàþòü êîëþ÷êàìè íåäîãëÿíóò³ êâ³òè íà êëóìá³, òàê ³ â ñåðö³ ëþäèíè íàñ³ííÿ äîáðà, îáâèòå çëîì, íå ïðîðîñòå. Çëî íå äàñòü éîìó çðîñòàòè.

– Áàáóñÿ, à ÿê òðåáà ðîñòèòè â ñîá³ äîáðî? Êâ³òè ÿ ïîëèâàþ âîäîþ, àáè âîíè íå ïîñîõëè, ãðàáëÿìè ñïóøóþ çåìëþ, àáè äî êîð³íö³â êâ³ò³â äîõîäèëî ïîâ³òðÿ. Áóð'ÿíè äîâêîëà íèõ âèðèâàþ.

– Òè, âíó÷åíüêî, ïðàâèëüíî äîãëÿäàºø ñâîþ êëóìáó. Òàê ñàìî òðåáà áåðåãòè ³ äîãëÿäàòè íàñ³ííÿ äîáðà â òâîºìó ñåðö³.

– Ïîëèâàòè éîãî âîäîþ? – çàñì³ÿëàñÿ ä³â÷èíêà.

– ͳ, ïîëèâàòè íå òðåáà, – ïîñì³õíóëàñÿ áàáóñÿ. – Äîïîìàãàòè ëþäÿì â á³ä³ ³ ùèðî ñï³â÷óâàòè ¿ì. Âïóñêàòè â ñâîº ñåðöå, ÿê ïîâ³òðÿ, ëþáîâ ³ äîâ³ðó äî ëþäåé. Íàñ³ííÿ

äîáðà âìèðຠâ³ä çëèõ â÷èíê³â, ÿê êâ³òè ïîìåðëè á â³ä òîãî, ÿêáè ¿õ ðîçòîïòàëè íîãàìè. Òðåáà âèðèâàòè, ÿê áóð'ÿíè ç êëóìáè, ç³ ñâîãî ñåðöÿ çë³ñòü, çàçäð³ñòü, æàä³áí³ñòü, áàéäóæ³ñòü ³ íåíàâèñòü.² òîä³ äîáðîòà ðîçöâ³òå â òâîºìó ñåðö³ âåëèêîþ, êðàñèâîþ êâ³òêîþ, ³ òè âèðîñòåø ÷óéíîþ ³ ìèëîñåðäíîþ ëþäèíîþ. À â ñåðö³ íå çàëèøèòüñÿ ì³ñöÿ äëÿ çëèõ ³ íåãàðíèõ â÷èíê³â. ²ðèíà ÃÎÐÁÀ×ÎÂÀ

ÇÍÎÂÓ ÏÎ×ÍÓ Í³ÿê íå âãàìóº Áàáóñÿ äèòèíó, Ìàëèé ðåïåòóº Âæå ö³ëó ãîäèíó. Òà ðàïòîì ñòèõຠÍèòòÿ ãîëîñíå... Áàáóñÿ ç³òõàº: —Íàðåøò³ çàñíå! À ç ë³æêà äèòèíà: —ͳ, í³ — íå çàñíó! ß òðîøêè ñïî÷èíó ² çíîâó ïî÷íó!

ÍÅ ÇÍÀËÀ Ïèòà áàáóñÿ ó îíóêè: — ×è òè ïîìèëà äîáðå ðóêè?

—Àÿêæå, — Ìèëî÷êà â îäâ³ò, — Ïîìèëà ç ìèëîì, òàê, ÿê ñë³ä.

—À äå? — áàáóñÿ çíîâ ïèòàº, — Âîäè æ ó õàò³ â íàñ íåìàº...

—Íåìàº? — çäèâóâàëàñü Ìèëà. — À ÿ íå çíàëà ³ ïîìèëà.

ÐÅÄÀÊÖ²ÉÍÀ ÊÎËÅÃ²ß До с лад ред оле ії входять педпрацівнии, священи и УПЦ, а тивісти ромадсь их ор анізацій. Всі члени ред оле ії працюють безоштовно (на ромадсь их засадах).

³äïîâ³äàëüíèé çà âèïóñê – Àíòîí³íà Ïàâëîâñüêà Ëèñòóâàííÿ ç ÷èòà÷àìè – ëèøå íà ñòîð³íêàõ ãàçåòè. Ïîãëÿäè àâòîð³â íå çàâæäè çá³ãàþòüñÿ ç ïîãëÿäàìè ðåäàêö³¿. Ïðè âèêîðèñòàíí³ ìàòåð³àë³â ãàçåòè â ³íøèõ âèäàííÿõ ïðîñèìî ïîñèëàòèñÿ íà íå¿.

ÏÐÎÂÀËÈÂÑß ÏÎ ÊÎ˲ÍÀ – Îò íà ëèæàõ ÿ ñïóñòèâñÿ! Ì÷àâ, ÿê ò³ëüêè ì³ã! Òà óïàâ ³ ïðîâàëèâñÿ Ïî êîë³íà â ñí³ã...

– À ÷îãî â ñí³ãó øàï÷èíà É î÷³ ïîâí³ ñë³ç?

– Ïðîâàëèâñü ÿ ïî êîë³íà. Ãîëîâîþ âíèç!

ÏËÀÂÀÒÈ ÕÎ×Ó – Ìàìî! ß çàðàç íà ð³÷êó ï³äó!

– Îé, íå õîäè, áî ïîòðàïèø â á³äó!

– Ïëàâàòè õî÷ó!—ñèíîê ó îäâ³ò.

– Ïëàâàòü? Áîëèòü æå ó òåáå æèâ³ò!

– Ùî òè! Æèâ³ò íå áîë³òèìå íèí³: Ïëàâàòè áóäó ÿ ò³ëüêè íà ñïèí³!

ÓÂÀÃÀ! Ó íàñ çì³íèëàñÿ ïîøòîâà àäðåñà: 25006, ì. ʳðîâîãðàä-06, à/ñ 1/20 тел.: (0522) 24-37-82 (з 10 до 17 од.)

E-mail: prosvitap@homenet.kr.ua Øàíîâíèé ÷èòà÷ó! Ïðîñèìî íå âèêîðèñòîâóâàòè íàø ÷àñîïèñ äëÿ ïîáóòîâèõ ïîòðåá. ßêùî Âè âæå éîãî ïðî÷èòàëè, ïåðåäàéòå, áóäü ëàñêà, éîãî âàøèì ðîäè÷àì àáî ñóñ³äàì. Çàçäàëåã³äü âäÿ÷í³ Âàì!