In ’t kort

#EAT4CHANGE : 5 GOUDEN REGELS VOOR EEN DUURZAAM WINKELMANDJE

Onze voeding heeft een duidelijke impact op het milieu: voedselproductie is verantwoordelijk voor ongeveer 25% van de uitstoot van broeikasgassen en landbouw is de belangrijkste oorzaak van het verlies van biodiversiteit in de wereld. Maar met enkele eenvoudige ingrepen kunnen we de koolstofvoetafdruk van onze voeding halveren! Uit het onderzoek “Het duurzame winkelmandje” van WWF blijkt bovendien dat duurzaamheid niet duurder hoeft te zijn: met meer groente, fruit, peulvruchten, noten en granen en minder bewerkt voedsel en producten van dierlijke oorsprong daalt de prijs van het winkelmandje met 9%! Hoe ga je voor een duurzamere voeding? • Door meer lokale en seizoenproducten te eten: zo steun je de plaatselijke landbouwers en landbouwsters en volg je het ritme van de natuur • Door minder dierlijke eiwitten te eten – meer dan de helft van de Belgen verbruikt te veel proteïnen – en voor een betere kwaliteit te kiezen (extensieve kweek, in de open lucht, met voer van lokale weides…) • Door de viswijzer van WWF te gebruiken, zodat je weet welke vissoorten je moet vermijden (bijvoorbeeld overbeviste of niet duurzaam gekweekte soorten) • Door geen voedsel te verspillen • Door fairtrade en biologische producten te kopen die de natuur eerbiedigen en hun producenten eerlijk vergoeden.

©SHUTTERSTOCK GRATIS RECEPTENBOEKJE VOOR DUURZAME VOEDING

Ben je klaar voor de verandering? Download via deze QR-code een massa tips en een gratis e-Book vol originele en duurzame recepten voor elk seizoen, samengesteld met de medewerking met Amandine Poli.

AL EEN EERSTE BABYIRRAWADDYDOLFIJN IN DE MEKONG IN 2022!

De foto-enquête van WWF in samenwerking met het Cambodjaanse visserijbestuur heeft een beeld opgeleverd van een nieuwe dolfijnbaby van één dag oud, in het gezelschap van acht volwassen dieren in het diepe water van Koh Phdao, in de provincie Kratie. In 2021 werden in totaal zes babydolfijntjes geregistreerd. Elke nieuwe geboorte is van cruciaal belang voor het voortbestaan van de kleine dolfijnenpopulatie in de Mekongregio – en ook een herinnering aan het belang van onze projecten om de dieren tegen de schadelijke gevolgen van de menselijke activiteit te beschermen.

 Tylototriton phukhaensis

 Leptobrachella neangi

 Trachypithecus popa

224 NIEUWE SOORTEN ONTDEKT IN DE MEKONGREGIO

155 planten, 16 vissen, 17 amfibieën, 35 reptielen en een zoogdier: een verslag van WWF somt niet minder dan 224 nieuwe soorten op die wetenschappers in 2020 in de Mekongregio hebben ontdekt. Het verslag documenteert het werk van honderden wetenschappers van overal ter wereld. Hun ontdekkingen tonen dat de streek cruciaal blijft voor de soortendiversiteit en een echte schatkamer is voor wetenschappelijk onderzoek. Jammer genoeg verdwijnen veel soorten nog voor ze worden ontdekt: vanwege de verwoesting van hun habitat, door de mens verspreide ziekten, invasieve soorten of de handel in wilde soorten. WWF blijft zich onvermoeibaar inzetten voor de bescherming van deze waardevolle streek en roept de plaatselijke overheden op om meer te doen om de zeldzame soorten in leven te houden.

WIJ DENKEN AAN ONZE COLLEGA’S IN OEKRAÏNE

WWF is diep bedroefd over de humanitaire crisis als gevolg van de oorlog in Oekraïne. Onze gedachten gaan uit naar het Oekraïense volk en alle mensen in de getroffen regio’s. De verwoestingen en het extreme geweld tegen burgers zijn hartverscheurend. Wij hopen dat onze collega’s, die sinds 1990 aan de natuurbescherming in Oekraïne werken, veilig blijven. Sommige van hen zijn naar andere Europese landen gevlucht, maar de meeste mensen bevinden zich nog in het land en proberen hun eigen veiligheid en die van hun familie te verzekeren. Wij staan dagelijks in contact met hen en helpen hen zo goed als we kunnen. Wij zijn diep onder de indruk van de volharding van onze collega’s, die zich in deze moeilijke omstandigheden blijven inzetten voor de bescherming van de kostbare Oekraïense natuur.

© WWF-BELGIUM EEN FRESCO TEGEN DE ONTBOSSING

In maart heeft WWF in het hart van de Europawijk een gigantisch fresco onthuld. Het werk draagt bij aan de bewustmaking van de verwoestende gevolgen van de Europese consumptie op de natuur en het wilde leven in de wereld. De muurschildering aan de Etterbeeksesteenweg is geïnspireerd door de 1,2 miljoen burgers – onder wie bijna 87.000 Belgen – die hun krachten in de campagne #Together4Forests hebben gebundeld en opkomen voor een sterkere Europese wetgeving tegen de mondiale ontbossing. Dit werk van kunstenaar en klimaatactivist Carlos Alberto GF, gerealiseerd door de non-profitorganisatie Street Art for Mankind, wordt tot leven gebracht via de gratis app "Behind the Wall®".

DOSSIER

Fonds voor natuur bij ons: lokale projecten met echte impact

In 2021 lanceerde WWF ter gelegenheid van zijn 60ste verjaardag het “Fonds voor natuur bij ons”. Het concept? Steun verlenen aan kleine projecten van burgers en lokale verenigingen, overal in het land, voor de bescherming en het herstel van de natuur in onze omgeving. 47 projecten kregen financiële steun voor de ontwikkeling van creatieve projecten rond verontreiniging, klimaatverandering, biodiversiteit, ecologische landbouw … onze natuur zal ons dankbaar zijn!

Een fonds voor de natuur in België

Omdat de natuur onze hulp nodig heeft en omdat projecten vooral slagen wanner ze door de inwoners en inwoonsters worden gedragen, heeft WWF het “Fonds voor natuur bij ons” opgericht. Het Fonds steunt initiatieven van verenigingen en burgers voor de natuurbescherming in België. Delphine Delire van WWF en Melissa Bongi van onze partner Be Planet vertellen er meer over …

WAT IS HET FONDS VOOR NATUUR BIJ ONS?

Delphine Delire, projectmanager

bij WWF: WWF heeft dit fonds gelanceerd om financiële steun te verlenen aan kleine organisaties en vrijwilligers met een passie voor de natuurbescherming in België. We hebben 115 ontvankelijke dossiers van lokale projecten met een positieve impact op de natuur bij ons ontvangen. Een onafhankelijke jury met acht leden uit de academische wereld en het verenigingsleven heeft 47 winnaars gekozen, die 2500 tot 5000 euro ontvingen voor de financiering van hun project.

HOE WERDEN DIE WINNAARS GEKOZEN?

Melissa Bongi, projectleider bij onze

partner Be Planet: Het was een moeilijke selectie, maar de feedback van de juryleden was heel positief. Alle ingediende projecten moesten een rechtstreekse impact hebben op de natuur in België, op het vlak van duurzame landbouw, verontreiniging, droogte, klimaat of biodiversiteit. Ze moesten bovendien in de mate van het mogelijke een sociale impact hebben en inclusief, participatief, realistisch, origineel of innoverend zijn. We waren op zoek naar heel concrete projecteren die meteen konden worden uitgevoerd. Maar het was ook essentieel dat de projecten duurzaam in de tijd zouden zijn.

EN NU?

Melissa Bongi: De laureaten ontvangen 85% van het bedrag bij de ondertekening van een overeenkomst en hebben daarna 11 maanden om hun project uit te voeren. Daarna moeten ze ons een rapport met de details van hun uitgaven bezorgen voor ze de resterende 15% krijgen. Die procedure is niet alleen belangrijk omdat wij uiteraard moeten nagaan of het geld goed gebruikt is, maar ook omdat ze ons in contact houdt met de projectverantwoordelijken. Zo kunnen we zien of alles goed verloopt. Als er problemen zijn, kan Be Planet hen in contact brengen met deskundigen of met andere projecten, zodat ze andere of vergelijkbare acties als inspiratie kunnen gebruiken. Er zijn ook ontmoetingen geweest om ervaringen uit te wisselen.

© DÉFENSE DE L’ENVIRONNEMENT DU PAYS DES COLLINES

HOE IS HET IDEE VOOR DIT FONDS ONTSTAAN?

Delphine Delire: Wij hebben het “Fonds voor natuur bij ons” opgezet als steun aan een opvallende trend: veel mensen willen echt iets doen voor de natuur in hun onmiddellijke omgeving. Maar ze hebben een zetje nodig om in actie te komen. In de context van de klimaatverandering – denk bijvoorbeeld aan de droogte en de overstromingen van de voorbije zomers – en van de Covid-19-pandemie, beseffen we dat we onze natuur nodig hebben en ze moeten beschermen. De mensen nemen initiatieven en met dit fonds hebben we al die creativiteit een concrete uitlaatklep willen geven.

HEBBEN INDIVIDUELE ACTIES ECHT EEN IMPACT?

Melissa Bongi: De druk op de natuurlijke hulpbronnen, de aantasting van onze ecosystemen en de dreigingen van de klimaatverandering vragen om ongeziene collectieve antwoorden. De verandering moet niet alleen van de top (regeringen, ondernemingen) komen maar ook van de basis: al deze kleine lokale burgerinitiatieven zullen ertoe bijdragen. Onze projectoproep was een groot succes op vlak van burgerinitiatieven. Het is buitengewoon inspirerend dat zoveel projecten werden voorgesteld. Het bewijst dat de milieuproblematiek de mensen echt bezighoudt. Ik was ook onder de indruk van de vele acties van groepen vrijwilligers. Hoe meer kleine “groene en solidaire” projecten, hoe sterker de mentaliteitswijziging en hoe sneller er verandering zal komen.

Droogte en klimaat 19,6%

Verontreiniging 10,7%

Duurzame landbouw 22,3% Natuur en biodiversiteit 47,3%

WAT IS DE BALANS VAN DEZE EERSTE EDITIE?

Delphine Delire: Als je kijkt naar het aantal en de kwaliteit van de deelnemende projecten, is ze een echt succes. Wij hadden nooit zoveel dossiers verwacht en we zijn erg blij met het enthousiasme van de kandidaten. Je voelt een echt verlangen naar verandering in België! Het fonds geeft de burgers bovendien de mogelijkheid om creatieve ideeën uit te wisselen. We brengen de verenigingen met elkaar in contact en hopen dat ze elkaar zullen stimuleren en een heuse burgerbeweging voor de natuurbescherming in België zullen vormen.

Ontdek alle laureaten op: fonds.wwf.be

 De 47 winnaars zijn verspreid over 9 provincies en beslaan 4 thema's

© CANAL IT UP Naam van de vereniging: Canal it up VZW Actiethema’s van het project:

Plaats van het project: Kanaal Brussel - Vilvoorde

Door het Fonds toegekend budget: 5000 euro

www.canalitup.org

Kajakken tegen de verontreiniging van het Brusselse Kanaal

Het avontuur van Canal it up begon in 2019, toen de stichter, Pieter Elsen, die aan het Brusselse Kanaal woont, genoeg kreeg van het vele afval op het water. “Twee weken later kocht ik een kajak en begon ik zelf afval uit het Kanaal te halen”, vertelt hij. Week na week ging hij het water op en kreeg hij gezelschap van andere mensen die zich bewust werden van het probleem. “Je kunt gemakkelijk zien dat er erg weinig biodiversiteit is en dat het water vuil is.” De beweging groeide en 12 vrijwilligers vormden een vzw om het Kanaal schoon te maken en de natuur er weer een plaats te geven. Vandaag kan iedereen gratis deelnemen aan de kajaktochten om afval te verzamelen. “Meer dan 2.000 mensen hebben zich al ingeschreven. Het is mooi om te zien hoe iedereen wil helpen om de situatie te verbeteren.”

EEN INITIATIEF MET WIND IN DE ZEILEN

De vereniging heeft nog grotere ambities. Ze heeft bijvoorbeeld een petitie gestart om statiegeld in te voeren voor de blikjes en plastic flessen die 40% van het zwerfvuil in België vertegenwoordigen. Er is ook een concept voor een drijvende afvalbarrière ontwikkeld die het vuil aan de oppervlakte ter hoogte van een sluis moet opvangen. En om de natuur weer een centrale rol in het Kanaal te geven, heeft de vereniging “groene eilanden” ontwikkeld die in de haven van Brussel worden geïnstalleerd. Tot slot is ze actief met lobbyacties rond het probleem van de overstorten van de riolering. “Als het regent, lozen de Brusselse riolen verscheidene miljoenen kubieke meters per jaar. Er is sprake van tien overstorten naar de Zenne per maand, en een of twee per maand naar het Kanaal.” De financiering die ze van het Fonds voor natuur bij ons hebben ontvangen, zal de vrijwilligers in staat stellen om hun lobby verder te zetten, de groene eilanden te onderhouden, initiatieven op te zetten om het verzamelde afval te recycleren (onder meer via kunstwerken!), maar ook om betere bewustmakingscampagnes bij de scholen te ontwikkelen. “Je mag de impact van je eigen acties nooit onderschatten”, besluit Pieter, die trots is op de bloei van dit project, dat uit de motivatie van één individu ontsproot.

Een eetbaar bos voor echte duurzame voeding

© HILDE LENAERTS

© HILDE LENAERTS

De droom van de vzw Forest Farm lijkt op een tuin van Eden: een collectieve moestuin met permacultuur die volledig autonoom zou zijn – dus zonder meststoffen of zelfs de externe aanbreng van water en compost. Een tuin in de schaduw van fruitbomen die koolstof opvangen en de gewassen beschermen. Die tuin van Eden zou ook een schuiloord worden voor tal van diersoorten (insecten, amfibieën, vogels, zoogdieren, ...) die recht zouden hebben op een deel van de oogst. Het vertrekpunt van dit initiatief: een denkoefening over duurzame landbouw en de klimaatverandering. “Ik stelde me vragen over de rol van de bomen in de landbouw: waarom zie je niet meer bomen op de akkers?” zegt Laurence Claerhout, een van de oprichters van Forest Farm. “Zo ontdekten we het concept van de tuinbossen.” Een tuinbos met voedingsgewassen kan tot zeven verschillende lagen tellen: bomen, wingerds, heesters, bodembedekkers… De bomen houden met hun wortels water vast, hun bladeren verrijken de bodem, hun wortels kunnen de bodemstructuur verbeteren en hun takken beschermen de gewassen tegen de warmte.

EEN ANDERE LANDBOUW INSPIREREN

Nadat ze een terrein in de buurt hadden gevonden, begonnen de vrijwilligers appel- en perenbomen te planten, gevolgd door amandel- en abrikozenbomen, laurierbomen… “Het is één groot experiment”, vertelt Laurence. “We hebben opleidingen gevolgd en heel veel projecten bezocht, maar elke situatie is anders. We leren van onze fouten, en dat is ook boeiend.” De vzw heeft in dit avontuur bovendien het geluk dat ze op een hele gemeenschap kan rekenen. “Ons project werkt aanstekelijk: veel mensen komen ons opzoeken en helpen ons met het planten. Het aspect voeding brengt de mensen samen.” De vzw zal de financiering door het Fonds voor natuur bij ons gebruiken om het huidige terrein te verdubbelen (5 ha) en kleine aanlegwerken uit te voeren, vooral om de aanbreng van water te verzekeren (wadi’s, poelen). Maar ze wil vooral de samenwerking met de landbouwers versterken. “Het is de bedoeling om aan te tonen dat een economisch rendabele voedselproductie mogelijk is met respect voor de natuur in de echte betekenis van het woord.” Zo zou hun project een voorbeeld kunnen worden dat professionele landbouwers tot navolging inspireert. Op termijn kan een beweging ontstaan om anders over onze voeding te gaan denken. Laurence is optimistisch: “Wij hebben de eerste aanzet gegeven en hopen nu op een sneeuwbaleffect … of zelfs op een lawine!” Naam van de vereniging: Forest Farm VZW

Actiethema’s van het project:

Plaats van het project: Asse, Vlaams-Brabant

Door het Fonds toegekend budget: : 5000 euro

www.forestfarm.be

Een natuurreservaat voor bevers in de Ardense valleien

Toen de vereniging Beverwerkgroep in de jaren 2000 werd opgericht, waren de bevers al meer dan een eeuw uit België verdwenen. Vandaag ziet het er beter uit voor deze kleine architecten van de natuur: men telt bijna 500 dieren in Vlaanderen en meer dan 2000 in Wallonië. Maar de wilde rivierzones die ze nodig hebben om tot bloei te komen, blijven schaars. Daarom heeft de vereniging in 2014 met een participatieve financiering een privéterrein in de buurt van Houffalize aangekocht. Het dreigde voor de jacht te worden gebruikt, maar nu is het een klein natuurreservaat van 1,4 hectare waar een familie bevers veilig kan leven. En ze zijn er niet alleen… “De aanwezigheid van bevers is heel goed voor de biodiversiteit”, zegt Jorn Van Den Bogaert, een lid van de vereniging. “De terugkeer van de zwarte ooievaar naar België is bijvoorbeeld aan de bevers te danken. Met hun dammen scheppen ze vochtige zones die rijk zijn aan vissen, amfibieën, insecten… Zo ontstaan echte reservoirs van voedsel voor weer andere soorten.” De beverdammen houden bovendien in de zomer water vast, zodat de bodem niet uitdroogt tijdens hittegolven. En veel dieren houden van de dichte vegetatie van struiken en dood hout in het territorium van de bevers. “We hebben al hazelmuizen gezien, ijsvogels, klapeksters… Er komen ook regelmatig wilde katten”, vertelt Jorn.

BEVERS HERSTELLEN DE NATUUR

De vereniging wil met de subsidie van het Fonds voor natuur bij ons nog meer terreinen kopen, om het reservaat uit te breiden. “We hebben al bevers op een ander terrein ontdekt en we hopen dat ze een stel zijn.” De financiering zal ook de bouw van een nieuwe observatietoren mogelijk maken, en kleine werken om de biodiversiteit verder te bevorderen: hellingen bebossen, nestkasten en insectenhotels installeren en plaatsen inrichten waar ringslangen hun eieren kunnen leggen. Verder moeten enkele waardevolle bomen worden omheind, om ze tegen de eetlust van de bevers te beschermen. “Maar nadat het terrein beschermd is, zullen de bevers zelf voor het beste natuurherstel zorgen”, besluit Jorn. En ze zijn goed begonnen! De vereniging hoopt dat het reservaat in de loop van de tijd zal blijven groeien en dat de bevers er ongestoord hun eigen paradijsje zullen kunnen bouwen. Naam van de vereniging: Beverwerkgroep Actiethema’s van het project:

Plaats van het project: Tailles, provincie Luxemburg Door het Fonds toegekend budget: 5000 euro

www.beverwerkgroep.be

Een microbos in Gembloers als schuilplaats voor de biodiversiteit

De lockdown van maart 2020 heeft veel mensen aan het denken gezet over onze verhouding met de natuur. In die periode besloot Quentin Douillet om een plantproject te starten. “Ik had al jaren zin om op mijn eigen schaal bomen te planten”, vertelt hij. “Ik heb onderzoek gedaan en de Miyawakibossen ontdekt.” Die techniek bestaat erin dat je tientallen inheemse soorten die heel goed aan hun biotoop aangepast zijn dicht bij elkaar plant. De bomen moeten dan met elkaar concurreren om het zonlicht te bereiken: sommige soorten zullen niet overleven, maar hun resten verrijken de bodem, zodat de best aangepaste soorten zich duurzaam blijven ontwikkelen. Dat “concurrentiesysteem” levert in slechts drie of vier jaar een heel sterk bosje op, dat bovendien 30 keer meer koolstof vasthoudt dan een klassiek bos, met tot 100 keer meer biodiversiteit. “Het is de bedoeling een zo dicht bos aan te leggen dat het ontoegankelijk is voor de mens”, zegt Joseph Vaessen, een lid van de vereniging.

EEN GEMAKKELIJK OVER TE NEMEN MODEL

Het eerste minibos van de vereniging zag in 2020 het licht in Bonlez, op een privéterrein waarvan de eigenaren helemaal gewonnen waren voor het idee van een schuilplaats voor de biodiversiteit. “We hebben drie 100 meter lange stroken Miyawaki-bos geplant, met fruitbomen eromheen. Dat originele plan hebben we gekozen omdat het technisch niet toegelaten is een bos op landbouwgrond te planten zonder de bestemming van het terrein te wijzigen. Maar je mag er wel 10 meter dikke “hagen” planten!” vertelt Quentin. Dankzij de financiering door het Fonds voor natuur bij ons, wordt op een ander privéterrein in de omgeving van Gembloers een tweede minibos volgens Naam van de vereniging: Yakaplanter Actiethema’s van het project:

hetzelfde model aangelegd. Het ligt tussen akkers met intensieve landbouw en zal een heel nuttig schuiloord voor de biodiversiteit worden. De financiering zal de vrijwilligers in staat stellen om boompjes en het nodige materieel te kopen (gronddoeken van maïszetmeel, stro, …) “We willen vooral een eenvoudig model ontwikkelen dat door zoveel mogelijk gemotiveerde groepen kan worden overgenomen”, legt Joseph uit. Quentin voegt eraan toe dat je geen ervaring met planten nodig hebt. “Het is bovendien een heel leuk werk en je ziet de resultaten meteen!”

© YAKAPLANTER © YAKAPLANTER Plaats van het project: Ottignies, WaalsBrabant

Door het Fonds toegekend budget: 3500 euro

yakaplanter.be

Naam van de vereniging: Natuurpunt Gent VZW

Actiethema’s van het project:

Plaats van het project: Gent, OostVlaanderen

Door het Fonds toegekend budget: 3975 euro

www.natuurpuntgent.be

 Haematopus ostralegus  Aythya ferina  Vanellus vanellus  Charadrius dubius

Een echt eilandparadijs voor nestvogels

Het kunstmatige meer rond het eiland van het Leeuwenhof ligt vlakbij een vochtige zone van 200 hectare, aan de rand van de stad Gent. Dit voor veel soorten nestvogels belangrijke gebied wordt beheerd door vrijwilligers van de lokale afdeling van Natuurpunt. Maar in de loop der jaren hebben de vrijwilligers gemerkt dat de toestand van de vogels achteruitgaat. “De zones waar nestvogels kunnen broeden, worden voortdurend kleiner. We zijn ze aan het verliezen”, zegt Geert Spanoghe, een vrijwilliger van Natuurpunt. De oorzaak? Een steeds meer gefragmenteerde natuur en de verdwijning van de vochtige zones waar de vogels voedsel vinden (larven, insecten, …), naast de aanleg van meer dijken en verstedelijking. De nesten op grondniveau worden te gemakkelijk toegankelijk voor “stedelijke” predators, zoals raven, vossen en zelfs katten. Zo kan één enkele vos in één nacht alle nesten van een kolonie verwoesten of meer dan 100 jonge vogels doden!

EEN VEILIGE HAVEN

Om het goed te doen, hebben gespecialiseerde vogels in het ideale geval grote, onderling verbonden natuurreservaten nodig met een heel rijke biodiversiteit. “Jammer genoeg zijn dergelijke ecosystemen in Vlaanderen verdwenen … Daarom proberen wij om ten minste schuilplaatsen te scheppen, meer bepaald veilige habitats waar ze zich kunnen voortplanten.” En het eilandje van het Leeuwenhof, waar nog zeldzame watervogels zoals de visdief, de kokmeeuw en de kleine plevier worden aangetroffen, kan een echte veilige haven worden voor een groot aantal soorten nestvogels, op voorwaarde dat het tegen predators wordt beschermd. Dankzij de financiering door het Fonds voor natuur bij ons, kunnen de vrijwilligers een afsluiting in het water rond het eiland installeren. Ze komt een meter boven het waterpeil uit, met onder het water een doorgang voor duikvogels, en zal de veiligheid van het eiland verzekeren. En wanneer een plaats gunstig voor ze is, geven vogels die boodschap vaak aan elkaar door. “Als bijvoorbeeld zeemeeuwen zich ergens vestigen, trekt dat andere vogels aan die zich eveneens voortplanten en profiteren van de bescherming die de meeuwen tegen buizerds en blauwe reigers bieden. We zijn er dus zeker van dat andere, zeldzamere soorten die we al hebben geobserveerd zich hier zullen vermenigvuldigen, zoals de kieviet, de scholekster, de tafeleend, de kuifeend, de zomertaling, …” besluit Geert optimistisch.

WWF IN UW TESTAMENT

Hebt u al eens over uw nalatenschap nagedacht? Behalve uw naasten, kan u ook de natuur in uw testament opnemen. Zo biedt u bedreigde soorten en hun leefomgeving een toekomst. WWF-experten werken wereldwijd in meer dan 100 landen aan de bescherming van de meest waardevolle pareltjes van de natuur. Elk jaar dragen nalatenschappen ten voordele van WWF aanzienlijk bij aan de financiering van deze projecten. Zonder het engagement van onze erflaters zouden we onze missie niet kunnen waarmaken. Samen maken we het verschil. Door een deel of het geheel van uw bezittingen na te laten aan WWF, schenkt u de volgende generaties een

levende planeet.

ANTWOORDSTROOK:

 Ik wil meer informatie over hoe ik WWF in mijn testament kan opnemen. Gelieve contact met mij op te nemen.  Ik heb WWF al in mijn testament opgenomen.  Ik zou graag meer informatie krijgen over de projecten van WWF U kunt vanaf nu uw testament ook gratis online opmaken. WWF werkt hiervoor samen met de juridische adviseurs en experten van Legacio. Meer info op: wwf.be/testamenten

 Mevr.  Dhr. Voornaam:.............................................. Naam: ........................................................................... Straat: .............................................................................................................................................. Nr:........................... Postcode: ..............................................Plaats: ................................................................................................................ E-mailadres:...................................................................................................................................................................... Telefoonnummer:..................................................................... Geboortedatum: ........................................................

Terug te sturen naar: Dominique Weyers • WWF-Belgium • Emile Jacqmainlaan 90 • 1000 Brussel Of neem contact op via telefoon: 02 340 09 37 of 0476 58 07 42 • E-mail: dominique.weyers@wwf.be.

WWF-Belgium, E. Jacqmainlaan 90, 1000 Brussel laat uw gegevens verwerken door Black Tiger Belgium, Researchdreef 65, 1070 Brussel volgens de Algemene Verordening Gegevensbescherming. We gebruiken uw gegevens enkel voor de op dit formulier vermelde activiteiten. U kan uw gegevens steeds inkijken, laten aanpassen of schrappen via WWF. Wil u meer weten over WWF en uw gegevens? Surf naar wwf.be/nl/privacy/. Wij kunnen u onze privacyverklaring ook per post bezorgen.

OP HET TERREIN

Op missie naar de schatten van het Congobekken

RÉPUBLIQUE D'AFRIQUE CENTRALE SOUDAN DU SUD

REPUBLIEK CONGO

Kinshasa

ANGOLA DEMOCRATISCHE REPUBLIEK CONGO

Goma

ZAMBIE

WWF-België is al jaren actief in het Congobekken om er de laatste wilde bonobo’s te beschermen. Maar deze regio telt nog tal van andere natuurschatten die tot nu toe nooit werden onderzocht.

Het Congobekken is het uitgestrekte hart van het Afrikaanse continent. In de Congolese bossen van Mai Ndombe (zie kaart hiernaast) leven bonobo’s maar ook dwergkrokodillen, buffels, bosolifanten en talrijke vogels en ongewervelden in een relatief ongerept landschap. Het is echter moeilijk om prioriteiten te bepalen als we de staat van de biodiversiteit niet kennen. Daarom zijn zeven wetenschappers op ons verzoek op onderzoek uitgetrokken ter plaatse.

EEN MOEILIJK TOEGANKELIJK PARADIJS

De wetenschappers focusten op de streek van Maléo, waar woud en savanne elkaar ontmoeten. Het gebied is moeilijk bereikbaar en de reis duurt verscheidene dagen. “We hadden 600 kg onderzoeksmateriaal bij ons”, vertelt Merlijn Jocque, die de BINCO-missie (Biodiversity Inventory for Conservation) heeft geleid en als bioloog aan het Belgisch Koninklijk Instituut voor Natuurwetenschappen verbonden is. “Op een bepaald moment liep de weg dood. Toen moesten we te voet verder naar het kamp. Met een dertigtal mensen hebben we alles gedragen.”

24 UUR PER DAG OP MISSIE

Eenmaal ter plekke had elk teamlid zijn taak. “Het kamp sliep letterlijk nooit”, vertelt Merlijn. Om vier uur ’s ochtends stapt de ornitoloog uit bed: het eerste vogelgezang dat hij moet vastleggen zal niet lang meer op zich laten wachten. Wanneer de zon aan de horizon verschijnt, stapt ook de herpetoloog (herpetologie is de studie van amfibieën en reptielen) het bos in. Dit is immers het moment waarop de reptielen en slangen opduiken, zoekend naar de eerste zonnestralen om zich aan op te warmen. De entomoloog (entomologie is de studie van insecten) speurt overdag naar vlinders en andere insecten. Hij gaat daarmee verder tot de invallende duisternis de ogen van de spinnen doet oplichten. ’s Avonds is het dan weer de beurt aan de zoölogen, want dan zijn de zoogdieren het actiefst.

EEN REVOLUTIONAIRE TECHNIEK VOOR DE STUDIE VAN DE BONOBO’S

Het Congobekken is de enige plaats ter wereld waar bonobo’s in het wild leven. WWF werkt al jaren aan de bescherming van deze fascinerende aap. Om de status van de populatie te volgen, gebruikten we tot op heden de zogenaamde “transectmethode”: in een bepaald deel van het woud tellen we het aantal bonobonesten, waarna we dat naar de rest van het woud extrapoleren, rekening houdend met een groot aantal factoren. Het is een ingewikkelde en tijdrovende methode. Tijdens hun missie hebben de wetenschappers daarom een innoverende

© NIKLAS WEBER

methode uitgeprobeerd: onderzoek via thermische beeldvorming met behulp van een drone. Zo hebben ze voor het eerst slapende bonobo’s in hun nest gespot. “We zijn erin geslaagd om aan te tonen dat deze techniek werkt. Nu moeten we ze uitbreiden om volledige resultaten te verkrijgen”, verheugt Merlijn zich. Deze uiterst veelbelovende techniek kan ons helpen een nauwkeuriger beeld te krijgen van de stand van de bonobopopulatie.

DORPSBOSCONCESSIES

Na een maand op het terrein besloot het wetenschappelijke team dat het gebied vanwege zijn afgelegen ligging relatief onaangetast is. “We hebben nu een vergelijkingspunt”, besluit Merlijn. “We hebben enorme stukken woud ontdekt die nog in goede staat verkeren, met een erg rijke biodiversiteit. Maar ze worden ernstig bedreigd door de ontbossing en de jacht. We mogen geen tijd verliezen om ze te beschermen.”

Om de ontbossing te bestrijden en het welzijn van de landelijke gemeenschappen te bevorderen, steunt WWF al ettelijke jaren de oprichting en het beheer van acht dorpsbosconcessies (31.725 ha) in de provincie Mai-Ndombe. De concessies versterken de rechten van de dorpen op hun land en maken de reglementering van de jacht mogelijk, de bescherming van belangrijke soorten zoals de bonobo’s, en de bestrijding van boskap. Bovendien bevorderen ze het ecotoerisme en stellen ze de bewoners in staat om op een duurzame en gevarieerde wijze van de diensten van het bos te profiteren. WWF zal deze aanpak nu naar nieuwe boszones in Mai Ndombe uitbreiden.

VERTREKPUNT VOOR STUDIES EN ONDERZOEK

“Voor deze expeditie mobiliseerde BINCO expertise van hoog niveau, zodat resultaten van grote wetenschappelijke waarden werden genoteerd”, zegt Ménard Mbende, coördinator van beschermde gebieden en biomonitoring bij WWF-DRC. “WWF wil een onderzoeksstation uitbouwen in Malebo en dit soort expedities voortzetten in andere landschappen of beschermde gebieden die we ondersteunen in de DRC.”

INVENTARIS VAN EEN UITZONDERLIJKE BIODIVERSITEIT

27 soorten zoogdieren werden geïdentificeerd, waaronder enkele met uitsterven bedreigde soorten zoals de bosolifant, de bosbuffel en natuurlijk de bonobo.

158 vogelsoorten werden geïnventariseerd. Binnenkort zou zelfs de aanwezigheid van een voor de DRC nieuwe soort bevestigd moeten worden: de boszwaluw

40 soorten amfibieën en reptielen werden geïdentificeerd, waaronder de dwergkrokodil, een als kwetsbaar geklasseerde soort. Het aantal gevonden ongewervelden moet nog worden bevestigd. Verscheidene soorten zijn potentieel nieuw voor de wetenschap. Lees het voorlopige rapport van de expeditie: wwf.be/nl/ actualiteit/op-missie-naar-deschatten-van-het-congobekken

Dit project wordt financieel gesteund door de Directie-Generaal Ontwikkelingssamenwerking en Humanitaire Hulp (DGD)

FOCUS

Financiële misdaad, een speeltuin voor de plunderaars van de planeet

Tot 281 miljard dollar: dat is het bedrag dat criminelen die de natuurlijke rijkdommen plunderen elk jaar opstrijken. Om hun netwerken te helpen ontmantelen, hebben WWF, TRAFFIC en hun partners net een grootschalig financieel onderzoeksprogramma in Europa opgezet, UNITE1, dat door het fonds voor de interne veiligheid van de EU wordt gefinancierd.

De milieucriminaliteit– de handel in wilde soorten, illegale boskap, verboden visvangst en de afvalsmokkel – is enorm omvangrijk. Ze haalt zelfs een triest record: dit is de derde meest winstgevende misdaadsector ter wereld, na drugshandel en valsmunterij. Om het zenuwcentrum van de grootschalige criminele netwerken te ontmantelen, moet men hun dubieuze financiële operaties uitspitten… Een enorm complexe uitdaging, die het consortium van het project UNITE wil aanpakken met een nieuwe missie van twee jaar over heel Europa.

MILJARDEN DOLLARS GESTOLEN, ONZE NATUUR VERWOEST

Allerlei financiële operaties maken de netwerken onzichtbaar: transacties in contanten, het witwassen van geld, de omkoping van ambtenaren om illegale vergunningen te verkrijgen, internationale bankoverschrijvingen via legitieme ondernemingen… Dat alles blijft grotendeels ongestraft: vandaag wordt slechts 1% van de criminele winsten in beslag genomen. “De autoriteiten voeren momenteel vrijwel geen financieel onderzoek naar de milieumisdaad. Betrapte stropers worden aangehouden, maar men gaat zelden hoger in op criminele ladder om de mensen aan de top te straffen. Als er ernstig financieel onderzoek zou gebeuren, zou men de witwaspraktijken aan het licht kunnen brengen, die veel zwaarder worden bestraft. Bovendien zouden de staten het geld dan kunnen recupereren en zo de criminele netwerken verzwakken”, verklaart Emilie Van der Henst, die het project UNITE voor WWF-België en TRAFFIC leidt.

1 UNITE is een door de Franse Gendarmerie gecoördineerd project in samenwerking met WWF, TRAFFIC (technische ondersteuning zonder subsidie), de Spaanse Guardia Civil, de Italiaanse Carabinieri, de Slowaakse en Hongaarse politie en IFAW. Het project wordt gefinancierd door het fonds voor de interne veiligheid van de Europese Unie.

NIEMAND WORDT ALS STROPER GEBOREN

Elk jaar worden wereldwijd honderden stropers gearresteerd en vaak tot zware straffen veroordeeld, die afschrikkend zouden moeten werken. Dit houdt echter geen rekening met de wanhopige situatie waarin de meeste daders verkeerden toen ze dit illegale werk aanvaardden. Tijdens een gevangenisbezoek legt een jonge Afrikaanse veroordeelde het uit: “Ik wilde alleen maar dat mijn zoon naar school zou kunnen. Dat hij een kans zou krijgen die ik niet had toen ik klein was. Ik wist dat ik de wet overtrad, maar ik nam dat risico omdat ik vond dat het doel voor mijn familie de middelen rechtvaardigde.” Zonder het illegale en ernstige karakter van het stropen te minimaliseren, moeten we de misdadige bedoelingen van mensen in dergelijke situaties nuanceren. 70% van de in de gevangenis ondervraagde stropers in het kader van een studie van TRAFFIC2 vertelt hetzelfde verhaal: ze hadden geen economische alternatieven om in de behoeften van hun gezin te voldoen. En die daders tegen wil en dank ontvangen vaak slechts een heel klein deel van de opbrengst van hun vergrijp.

VERDER KIJKEN DAN DE STROPERS

Het oppakken van stropers lost dus weinig op. De kern van het probleem ligt elders, in obscure en moeilijk te ontmantelen sferen. “De stropers zijn slechts heel kleine schakeltjes van de keten. Het kan niemand schelen of zij de gevangenis ingaan”, zegt Emilie Van der Henst. We moeten natuurlijk de valstrikken uit de bossen verwijderen en op heterdaad betrapte stropers aanhouden, maar dat volstaat lang niet om deze enorme milieumisdaad te verslaan.

Want tussen die kleine stropers en de koper van het illegale product (ivoor, bushmeat, hout, vis …) loopt een lange toeleveringsketen. En de personen die zich het meest verrijken zijn vaak degenen die hun handen het minst vuilmaken. “Het is zoals met een huurmoordenaar: de persoon die de trekker overhaalt, is veel gemakkelijker te vinden dan de opdrachtgever. De grote vissen zijn veel moeilijker te vangen, want zij verschuilen zich achter allerlei financiële operaties”, besluit Emilie Van der Henst.

DRASTISCHE MAATREGELEN VOOR DE TOEKOMST

Tot op de dag van vandaag blijft het plunderen van de planeet een winstgevende activiteit met veel te weinig risico’s voor de daders. Inmiddels wordt de planeet beetje bij beetje leeg gehaald: in 2020 toonde het Living Planet Report van WWF een achteruitgang met 68% van de populaties zoogdieren, vogels, amfibieën, reptielen en vissen tegenover 1970. De smokkel is daar gedeeltelijk verantwoordelijk voor. Het project UNITE wil een eind maken aan deze situatie. Het zal als eerste stap de modus operandi van de criminele netwerken in Europa bestuderen. Deze casestudy’s zullen dan dienen voor de opleiding van stakeholders die de kennis kunnen gebruiken om de criminele netwerken op te doeken: politie, procureurs, banken, …

Afwijzing van aansprakelijkheid: de inhoud van dit artikel vertolkt uitsluitend de mening van zijn auteur en is zijn exclusieve verantwoordelijkheid. De Europese Commissie wijst elke aansprakelijkheid af voor het gebruik van de informatie die het bevat.  Het gebrek aan straffeloosheid voor milieumisdrijven treft vooral de planeet, waarvan de natuurlijke hulpbronnen op grote schaal worden weggenomen. Pangolins (foto), olifanten, tijgers, neushoorns, reptielen, exotische vogels, tropische wouden, endemische soorten uit Europa: alles passeert de revue. En ondertussen worden de criminelen rijker en herinvesteren ze delen van hun winst in deze handel.

Meer info over het project UNITE:

2 Lees de volledige studie van TRAFFIC op de website van de ngo: www.traffic.org