გიორგი ქადაგიძე:
„საქართველოს მთავარი საზრუნავი განათლებაა” ავტორი: მარიტა ჭანიშვილი, ფოტოები: ხათუნა ხუციშვილი
„გიორგი ქადაგიძის ხელმძღვანელობით საქარ თველოს ეროვნულმა ბანკმა მნიშვნელოვანი როლი შეასრულა ქვეყნის ფინანსური სისტემის სტაბილურობის შენარჩუნების საქმეში. 2008 წლის რუსეთთან კონფლიქტს საერთაშორისო ფინანსური კრიზისი მოჰყვა; ეს ორმაგი კრიზისი საქართველოს ფინანსურ სექტორს განადგუ რებით ემუქრებოდა, მაგრამ საერთაშორისო ფინანსური ორგანიზაციების დახმარების მართვა სათანადოდ წარიმართა; საქართველოს ეროვ ნული ბანკის ეფექტური მენეჯმენტის საშუალე ბით სისტემაში სტაბილურობისა და ნდობის აღდ გენა რეკორდულ დროში გახდა შესაძლებელი. საქართველომ მიაღწია ინფლაციის დასახულ დონეს, რაც წარმატებით განხორციელდა გიორგი ქადაგიძის ხელმძღვანელობით. მან ხელი შე
38 | FORBES
მაისი 2013
უწყო ეროვნული ბანკის, როგორც ინსტიტუციის, დამოუკიდებლობის შენარჩუნებას, რაც ძალზე მნიშვნელოვანია როგორც საერთაშორისო ასპარეზზე, ისე ქვეყნის შიგნით რეპუტაციისა და ავტორიტეტის შესანარჩუნებლად. მიუხედა ვად პოლიტიკური არეულობისა, კომუნიკაციის ტოტალური ნაკლებობის პერიოდის შემდეგ მან ხელისუფლებასთან კონსტრუქციული დია ლოგის აღდგენის შესაძლებლობა გამოძებნა. საქართველოს ეროვნული ბანკი აღიარებუ ლია როგორც ეფექტიანი, პროფესიონალურად მომუშავე ინსტიტუცია, რაც გიორგი ქადაგიძის გამოცდილებისა და მაღალი სტანდარტების დამსახურებაა“. - პოლ-ჰენრი ფორესტიერი, EBRDის დირექტორი კავაკასიაში, მოლდოვასა და ბელორუსში.
მაისი 2013
FORBES | 39
forbes
მეწარმეები - გიორგი ქადაგიძე
ს
ამუშაო დღე დასრულებულია. სწორედ ის დროა, სახლში რომ უნდა მიეჩქარებოდეს ადამიანს ან
გიორგი ქადაგიძე წმინდად მენეჯერული პოზიციიდან გადავიდა
ეროვნული ბანკის საკასო ცენტრი (ეროვნული ბანკის მოწოდებული ფოტო)
ისეთ პოზიციაზე, რომელიც თავის თავში პოლიტიკის კეთებასაც
სადმე გასართობად, თუმცა სანაპიროზე, ეროვნუ
მოიცავდა: „ფინანსურ სექტორს ვერ მოვწყდი, რადგან მიმაჩნ
ლი ბანკის ოფისში, მეხუთე სართულზე, ეროვნული
და, რომ ბევრი რამის გაკეთება შეიძლებოდა და ბევრი რამ იყო
ბანკის პრეზიდენტის კაბინეტში შუქი ანთია. 33
გასაკეთებელი როგორც საკანონმდებლო თვალსაზრისით, ისე
წლის გიორგი ქადაგიძისთვის სამუშაო დღე ჯერ არ დასრუ
სხვა მიმართულებითაც. დავინიშნე საქართველოს ფინანსური
ლებულა. დატვირთული დღის ბოლოს კიდევ ერთი საქმე აქვს
მონიტორინგის სამსახურის უფროსად. ამას მოჰყვა საბანკო ზე
მოსაგვარებელი – ჟურნალისტის კითხვებს უნდა უპასუხოს. მა
დამხედველობის სამსახურის ხელმძღვანელობა, რის შემდეგაც,
ნამდე კი ფოტოკამერების წინ უწევს პოზირება. კაბინეტის ჩვეულ
2009 წელს, შვიდი წლის ვადით ეროვნული ბანკის პრეზიდენტად
განათებას ფოტოგადაღებისთვის საჭირო განათება ემატება.
ამირჩიეს. 29 წლის ვიყავი, შეიძლება ბევრი ფიქრობდა, რომ ჩემი
გიორგი ფოტოგრაფის მითითებებს მორჩილად ასრულებს. მის
ასაკი აღნიშნული თანამდებობის შესაფერისი არ იყო, თუმცა
კაბინეტში კიდევ რამდენიმე საათს ენთო შუქი. ინტერვიუ დიდ
ვფიქრობ, რომ ჩვენი თაობა გაცილებით სწრაფად დაღვინდა,
ხანს გაგრძელდა. კითხვა ბევრია. ეროვნული ბანკის პრეზიდენტს
ვიდრე ეს ზოგადად ხდება ხოლმე. თუკი რამე უარყოფითი შე
სათქმელიც ბევრი აქვს.
იძლებოდა მომხდარიყო ეკონომიკისა და ბიზნესის ირგვლივ, ბოლო ცხრა წლის განმავლობაში ყველაფერი მოხდა: 2006
ეროვნული ბანკის პრეზიდენტობამდე...
წლის მთავარი სავაჭრო პარტნიორი ქვეყნის - რუსეთის სრული ეროვნული ბანკის საკასო ცენტრი (ეროვნული ბანკის მოწოდებული ფოტო)
ოთხი წლის წინ, საქართველოსთვის რთულ ეკონომიკურ ვითა
ემბარგო, 2007 წლის პოლიტიკური კრიზისი, რიგგარეშე საპრეზი დენტო არჩევნები, რიგგარეშე საპარლამენტო არჩევნები, ომი,
რებაში, 29 წლის, ნაკლებად ცნობილი ადამიანის ეროვნული
არნახული სიღრმის მსოფლიო ფინანსური კრიზისი, მაგრამ დარ
ბანკის პრეზიდენტად დანიშვნას დარგის სპეციალისტები და
წმუნებით შემიძლია ვთქვა, რომ ყველა ამ პროცესს ღირსეულად
ანალიტიკოსები არაერთგვაროვნად შეხვდნენ. თუკი მათი ერთი ნაწილი გიორგის პრეზიდენტობას სკეპტიკურად უყურებდა და აცხადებდა, რომ ეს გადაწყვეტილება საკმაოდ სარისკო ნაბიჯი იყო, მეორე ნაწილი ფიქრობდა, რომ მიუხედავად მისი ასაკისა, ის გამოცდილი პროფესიონალი და, რაც მთავარია, კარგი მენე ჯერი იყო. პასუხისმგებლობა რომ მართლაც დიდი იყო, ამას არც გიორგი უარყოფს და მისი დანიშვნის პერიოდს ასე იხსენებს: „ქვეყნისთვის კრიზისულ პერიოდში მერგო ეს პატივი - ეროვნუ
საბანკო სექტორი 2002 წელს იყო მილიარდ ლარზე ნაკლები და დღეს არის 14 მილიარდი.
ლი ბანკის მმართველობა. ომის შემდგომი პერიოდი, ფინანსუ
ჯეტი იყო“, – იხსენებს გიორგი. თბილისის მერიაში ფინანსური რეფორმის დასრულების შემ
დავხვდით“, – ამბობს გიორგი ქადაგიძე.
ხური იქნებოდა, თუმცა, სულ ცოტა ხანში, ზურაბ ჭიაბერაშვილის
ეროვნული ბანკის პრეზიდენტი ეროვნული ბანკისა და საბანკო სისტემის შესახებ
რეკომენდაციით გიორგი ქადაგიძე ეროვნულ ბანკში აღმოჩნდა.
ეროვნული ბანკის პრეზიდენტის თქმით, საქართველო ეკონომი
დეგ გიორგი სამსახურიდან წამოვიდა. მაშინ საკუთარ თავს დაჰ პირდა, რომ ეს მისი პირველი და უკანასკნელი საჯარო სამსა
გიორგი ქადაგიძე იხსენებს, რომ მას სწორედ იმ პერიოდში
კური ზრდის პარამეტრების მიხედვით, რეგიონში ლიდერის პო
მოუწია რთული გადაწყვეტილებების მიღება, რადგან, როგორც
ზიციას იკავებს და ის წარმატებული რეფორმაციის მაგალითია:
ამბობს, მაშინ საბანკო სექტორში იყო ბევრი პრობლემა, მათ შო
„თუ გავითვალისწინებთ, რომ საბანკო სექტორი 2002 წელს
რი კრიზისი... ბოლო ათი წლის განმავლობაში ეს იყო ყველაზე
ვერ ნახავ მატერიალური თვალსაზრისით, მაგრამ გაქვს შანსი,
რის არასწორი ანგარიშგების, კონკრეტული ბანკების ლიკვიდო
იყო მილიარდ ლარზე ნაკლები და დღეს არის 14 მილიარდი, თუ
რთული პერიოდი ეკონომიკური ვარდნის თვალსაზრისითაც“,
მონაწილეობა მიიღო განსხვავებულ და საინტერესო პროცეს
ბის, თუ შიდაორგანიზაციული თვალსაზრისით. გიორგი ქადაგიძე
გავითვალისწინებთ, რომ ეს არის სექტორი, რომელიც 20 000-ზე
– ამბობს გიორგი, თუმცა იქვე იმასაც ამატებს, რომ ეროვნუ
შიო“, – იხსენებს გიორგი ქადაგიძე პერიოდს, როცა ის მერიის
„ინტელექტ ბანკის“ მაგალითს იხსენებს: „ინტელექტ ბანკი” წლე
მეტ ადამიანს ასაქმებს და არის საშუალო ფენის მთავარი შემქმ
ლი ბანკის პრეზიდენტობამდე მოპოვებული გამოცდილება მას
საფინანსო დეპარტამენტის უფროსის პოსტზე დაინიშნა და
ბის განმავლობაში არასწორ ანგარიშგებას აწვდიდა ეროვნულ
ნელი და მიმწოდებელი ქვეყნისთვის და თუ გავითვალისწინებთ
პრობლემების დაძლევაში დაეხმარა.
800-ლარიანი ხელფასით დაიწყო მუშაობა: „Why not? – ვიფიქრე,
ბანკს. არადა, სინამდვილეში იქ იყო სერიოზული ფინანსური
იმასაც, რომ არცერთ მეანაბრეს არ დაუკარგავს არცერთი თეთ
შემეძლო საკუთარი თავის ძიების პროცესი გამეგრძელებინა.
პრობლემები. ჩვენ მოვახერხეთ ამის გამოაშკარავება და ეს იყო
რი იმ ყველაფრის ფონზე, რა პრობლემებიც ზევით ჩამოვთვალე,
რაციის სპეციალობის მესამე კურსის სტუდენტი იყო, როცა მუშა
შეიძლება ითქვას, რომ გავხდი თბილისის ფინანსთა მინისტრი.
პირველი პრეცედენტი, როდესაც დროებითი ადმინისტრაცია
მე ვფიქრობ, რომ კი, ეს საკმაოდ რთული, მაგრამ ამავე დროს
ობა ერთ- ერთ აუდიტორულ კომპანიაში დაიწყო.
მაშინ მერიაში დაიწყო აგრესიული რეფორმები. შეუძლებელია,
შევიდა კომერციულ ბანკში არა მას მერე, რაც ბანკი გაკოტრდა,
ალბათ განუმეორებელი გამოცდილების მატარებელი პროცესი
ადამიანი ერთდროულად რეფორმატორიც იყო და პოპულარუ
არამედ მოქმედ კომერციულ ბანკში. საქართველოს ბანკმა შე
იყო და არის, რომელშიც მე მცირე, მაგრამ მნიშვნელოვანი წვლი
ტის უფროსად გადავიდა. გიორგი ამბობს, რომ იმ პერიოდში
ლიც. შესაბამისად, ეს არ იყო პოპულარული სამსახური, ეს იყო
იძინა აქტივები და გადაიბარა ვალდებულებები. პრაქტიკულად
ლი მიმიძღვის. ეს არის იმ ადამიანების დიდი დამსახურება, ვინც
აზრადაც არ მოუვიდოდა, რომ საჯარო სამსახურში განაგრძობ
ადამიანურად ძალიან მტკივნეული პროცესი. მე რომ იქ მივედი,
სამ კვირაში დასრულდა გარიგება და, რაც ყველაზე მთავარია,
ჩემთან ერთად დგას. ეს არის გუნდი, რომელიც ქვეყნისთვის ურ
და მუშაობას, თუმცა 2005 წელს თბილისის მაშინდელი მერის,
ფინანსურ განყოფილებაში 165 ადამიანი მუშაობდა, რვა თვის
დასრულდა ისე, რომ ეს ბანკის არცერთ კლიენტს არ უგრძვნია.
თულეს პერიოდში, 2008 წლის ომის დროს ზრუნავდა იმაზე, რომ
ზურაბ ჭიაბერაშვილის, დავალებით სატელეფონო ზარი მიიღო:
შემდეგ, როდესაც სამსახურიდან წამოვედი, იქ 30 ადამიანი
„ეს იყო პირველი პრეცედენტი, როდესაც კომერციულმა ბანკმა
შემოგვეტანა ფული, ბანკნოტები ქვეყანაში. ომის გამოცხადების
„მითხრეს, ქალაქის მერს უნდა თქვენთან შეხვედრაო. ამა
დავტოვე. დეტალურად შევისწავლე თითოეული თანამშრომლის
შეწყვიტა ფუნქციონირება ისე, რომ არცერთი მეანაბრე, არცერ
თანავე ყველა დიდმა საერთაშორისო ავიაკომპანიამ შეწყვიტა
ზე გამეცინა, მეგონა, რომ მეგობრების ხუმრობა იყო, რადგან
საქმე და შესრულებული სამუშაო, მერე სათითაოდ ვიბარებდი
თი კრედიტორი არ დაზარალებულა“, – ამბობს გიორგი ქადაგიძე.
ფრენა, სადაზღვევო კომპანიებმა უარი თქვეს ფრენების დაზღ
არანაირი შეხება არ მქონდა ზურა ჭიაბერაშვილთან. ის ახლად
და გასაუბრების შემდეგ ვაუწყებდი სამსახურში დარჩენის ან
ცოტა ხნის შემდეგ გიორგი ქადაგიძე უკვე ერთვება ქვეყნის
ვევაზე და ჩვენ გვიწევდა ფიზიკური ფულის ნიშნების შემოტანის
დანიშნული იყო მერად და ახალი ტიპის ბიუროკრატიის შექმ
გათავისუფლების შესახებ, რაც მორალურადაც და ემოციურადაც
ფინანსური სექტორის რეფორმაში. ცვლილებები უნდა გან
ლოგისტიკის აწყობა. სავსებით რეალური იყო საფრთხე, რომ
ნა უნდოდა. ეს შეხვედრა არასდროს დამავიწყდება: მითხრა,
ძალიან რთული პროცესი იყო. საბოლოო ჯამში შედეგი მივიღეთ:
ხორციელებულიყო დაზღვევის, ფასიანი ქაღალდების, საბანკო
კომერციულ ბანკში მისულ ადამიანს ვერ მიეღო ანგარიშზე
ხელფასი გექნება იმის მეოთხედი, რაც ახლა გაქვს, შრომა და
დავნერგეთ თანამედროვე სისტემა, ავაწყვეთ განსხვავებული
სექტორების ზედამხედველობის მიმართულებით და ფინანსური
არსებული ფული, და ეს ყველაფერი იმ მეხსიერების ფონზე, რაც
სტრესი კი იქნება გაცილებით მეტი, ვერანაირ პირად სარგებელს
ბიუჯეტი, რომელიც, შეიძლება ითქვას, თბილისის პირველი ბიუ
მონიტორინგის სამსახურში. ეს იყო პირველი შემთხვევა, როცა
90-იან წლებში გვქონდა: დაკარგული ანაბრები, გაქცეული ბანკი
ჯერ კიდევ მართვის ევროპული სკოლის, ბიზნესის ადმინისტ
მოგვიანებით „სახალხო ბანკში“ საკრედიტო დეპარტამენ
40 | FORBES
მაისი 2013
მაისი 2013
FORBES | 41
forbes
მეწარმეები - გიორგი ქადაგიძე რები, გაკოტრებული ფინანსური სექტორი, არშემდგარი ქვეყანა...
რატიული ინსტიტუტის მიერ გამოქვეყნებული საზოგადოებრივი
როგორც ეროვნული ბანკის პრეზიდენტი ამბობს, საპრო
რებული აღმოსავლეთ ევროპის სხვადასხვა ქვეყნით. და მათ
ჩვენი თანამშრომლების სიცოცხლის რისკის ფასად გვიწევდა
აზრის კვლევის შედეგების მიხედვით ირკვევა, რომ საქართვე
ცენტო განაკვეთის შემცირების ტენდენცია გამოკვეთილია და
რეკომენდაციებს საქართველოს მაგალითის გასაზიარებლად
ქვეყნის საბანკო სისტემისათვის ფულის მიწოდების პროცესის
ლოს მოსახლეობისათვის ყველაზე მნიშვნელოვან პრობლემად
მომდევნო წლებში ის ერთნიშნა მაჩვენებელზე უნდა დავიდეს.
მსოფლიო ბანკი და სავალუტო ფონდი უწევს. ამით იმის თქმა
უზრუნველყოფა.
კვლავაც უმუშევრობა რჩება. გამოკითხულ რესპონდენტთა 72
თუმცა, მისი თქმით, ამ პროცესზე ხელოვნური ზეგავლენის
მინდა, რომ 15 წლის წინ ჩვენ დავდიოდით გამოცდილების
პროცენტი თავს დაუსაქმებლად მიიჩნევს.
მოხდენა შეუძლებელია: „საპროცენტო განაკვეთები ასახავს
მისაღებად, დღეს კი იმ ქვეყნების სიაში გადავინაცვლეთ, ვისი
ეკონომიკაში არსებულ რეალობას. თუ ეკონომიკა კვლავაც
წარმატების მაგალითებიც საჩვენებელია. ეს არავითარ შემთხ
საქართველო რეკორდსმენი ქვეყანაა პოსტსაბჭოთა ქვეყ ნებს შორის ეკონომიკური ვარდნის თვალსაზრისით. 1989
და კიდევ ერთი: გიორგი ქადაგიძე მიიჩნევს, რომ
წლიდან 1994 წლამდე ქვეყანის ეკონომიკა 70 %-ით შემცირდა.
დღესდღეობით საქართველოს ყველაზე დიდ გამოწ
განაგრძობს ზრდას, საპროცენტო განაკვეთებიც შემცირდება. 5
ვევაში არ ნიშნავს, რომ ჩვენ ვართ შვეიცარია და ხშირად სა
მთელი მომდევნო პერიოდი ჩვენ მოგვიწია იმ ვარდნის აღ
ვევად განათლება რჩება: „რატომ განათლება, როცა
წლის წინ 11%-იანი იპოთეკური სესხი წარმოუდგენელი მოვლენა
ზოგადოების ფართო ფენებს აღიზიანებთ საუბარი იმაზე, რომ
მოფხვრა, რომელიც 90-იანი წლების დასაწყისში გავიარეთ.
ვსაუბრობთ ეკონომიკაზე? იმიტომ, რომ განათლებაა
იყო. მაშინ დეპოზიტები და ანაბრები უფრო ძვირი ღირდა. დღეს
ქვეყანა ეკონომიკური თვალსაზრისით წინ მიდის, მაშინ როცა
დღეს მეტ-ნაკლები სიზუსტით შეგვიძლია ვთქვათ, რომ ოდნავ
ქვეყნის წარმატების თავი და თავი. მიუხედავად იმი
ეს უკვე რეალობაა. ამიტომ თუ ხუთ წელიწადში ჩვენ შევძელით
პენსია დაბალია, სოციალური მოთხოვნები არ არის დაკმაყო
გადავასწარით ჯამური ეკონომიკის მოცულობით 1989 წელს.
სა, რომ ამ მიმართულებით პროგრესი გამოკვეთილია,
18-20%-იდან 11-12%-მდე ჩამოსვლა, ეს ნიშნავს, რომ იმავე
ფილებული, უმუშევრობის დონე მაღალია, მაგრამ ეს იმას არ
ჩვენ დაგვჭირდა 24 წელი იმისთვის, რომ დავბრუნებულიყავით
მაინც ძალიან შორს ვართ იმ მოდელისგან, რა მოდე
განვითარების პირობებში ჩვენ ერთნიშნა მაჩვენებელზეც აუცი
ნიშნავს, რომ ჩვენ არასწორ გზაზე ვდგავართ. უბრალოდ, ამას
იმ ეკონომიკურ მოცემულობაში, რა მოცემულობაც გვქონდა 80-
ლიც ჩვენ გვინდა, რომ გვქონდეს და მიმაჩნია, რომ
ლებლად დავალთ. ჩვენი მიზანიც ეს არის. თუ ჩვენ წავედით
დრო და თავდაუზოგავი შრომა სჭირდება“, – გვიხსნის გიორგი
იანი წლების ბოლოს. მე ვფიქრობ, რომ ეს იყო ერთ-ერთი დიდი
დღეს მთავარი საზრუნავი განათლებაა. ქვეყნის ეკო
სწორი გზით, ეს ნიშნავს, რომ მეტი ინვესტიცია შემოვა, მეტი
ქადაგიძე.
ტესტი ახალი ქართული სახელმწიფოს მშენებლობის ფაზაში. მე
ნომიკური განვითარების უმთავრესი გამწევი ძალა
ლიკვიდობა გაჩნდება ბაზარზე, მეტი რესურსი ექნებათ ბანკებს,
ვფიქრობ, რომ ჩვენმა გუნდმა საკუთარი პატარ-პატარა გადაწყ
განათლებული თაობა იქნება. განათლებაა ის სფერო,
რესურსის ფასი იქნება ნაკლები და ეს ნიშნავს, რომ შესაბამი
ფასიანი ქაღალდების ბაზარი
ვეტილებებით შეძლო დაემტკიცებინა, რომ ეს სახელმწიფო შედ
სად, ამ რესურსის დაბანდების ფასიც, ანუ ამ შემთხვევაში საკ
ფასიანი ქაღალდების ბაზრის განვითარებას გიორგი ქადაგიძე
გა, რომ შედგა ფინანსური ინსტიტუტები, რომ შედგა ფინანსური
რედიტო აქტივობის ფასიც იქნება ნაკლები“, – ასეთ გათვლას
ერთ-ერთ პრიორიტეტად ასახელებს. თუმცა ამბობს, რომ მიუხე
აკეთებს გიორგი ქადაგიძე.
დავად იმისა, რომ დღეს საქართველოში ფინანსური და საბან
სისტემა, მდგრადი სისტემა, რომლის ნდობაც შეიძლება და დღეს ჩვენს ფინანსურ სისტემას ენდობიან არა მარტო ქართველები, არამედ ენდობა უამრავი უცხოელი, რომლებიც დეპოზიტს საქარ თველოს ბანკებში ინახავენ. და ეს უკვე საკმაოდ მნიშვნელოვანი წილია აქაური დეპოზიტების. რა თქმა უნდა, არის ახალი ტიპის პრობლემები, ახალი გამოწვევები, მაგრამ ვერავინ იტყვის, რომ ჩვენ ერთ ადგილს ვტკეპნით“, – ამბობს ეროვნული ბანკის ახალ გაზრდა პრეზიდენტი.
ქვეყნის ეკონომი კური განვითარების უმთავრესი გამწევი ძალა განათლებული თაობა იქნება.
ეროვნული ბანკის დამსახურებად მიიჩნევს გიორგი ქადაგიძე მდგრადი ფინანსური სისტემის შექმნას, რომელმაც, როგორც ის
ახალი ფურცელი საქართველოს ეკონომიკის ისტორიაში
კო სისტემა ეკონომიკის სხვა დარგებზე გაცილებით წინ დგას, თუ ეკონომიკა მთლიანობაში არ გაიზარდა, საბანკო სექტორი იმაზე წინ ვერ წავა: „ამიტომაც არის მოთხოვნა თანამედროვე
ასე იწყებს ეროვნული ბანკის მონეტარულ პოლიტიკაზე საუბარს
ფინანსურ ინსტრუმენტებზე და ეს თანამედროვე ინსტრუმენტე
გიორგი ქადაგიძე. დისციპლინირებული მონეტარული პოლიტი
ბი აუცილებლად განვითარდება, მაგრამ განვითარდება ეკონო
კა – ეს არის მიმართულება, რომლითაც ეროვნული ბანკი ხელმ
მიკის განვითარების პარალელურად.“
ძღვანელობს. როგორც ეროვნული ბანკის პრეზიდენტი ამბობს,
გიორგი ქადაგიძე ამბობს, რომ ამა თუ იმ ქვეყნის სუვერე
ამ ეტაპზე მონეტარული პოლიტიკის ფუნდამენტური საკითხები
ნული ფასიანი ქაღალდის განაკვეთი ასახავს საერთაშორისო
აღარ დგას კითხვის ნიშნის ქვეშ: „დღეს მონეტარული პოლიტი
თანამეგობრობისა და ინვესტორების ნდობას ქვეყნის მიმართ,
ამბობს, არაერთ შოკს გაუძლო. ახლა ეროვნული ბანკის პრე
სადაც ქვეყნის რესურსის მნიშვნელოვანი ნაწილი უნ
კა არის ისეთი, როგორიც უნდა იყოს – გამიზნული ინფლაციის
მისი მონეტარული პოლიტიკის, მისი ფინანსური სისტემის, მისი
ზიდენტის მთავარი ამოცანაა დატოვოს ისეთი მემკვიდრეობა,
და იხარჯებოდეს“, – მიაჩნია გიორგი ქადაგიძეს.
თარგეტირებაზე, რაზეც მსოფლიოს განვითარებული ქვეყნების
პოლიტიკური სტაბილურობის მიმართ: „ჩვენი ევრობონდები
აბსოლუტური უმრავლესობა მუშაობს.
ივაჭრება ჩვენზე გაცილებით, სამჯერ და ოთხჯერ უფრო მდი
ისეთი ფინანსური სისტემა, რომელიც მზად იქნება ნებისმიე
„ქვეყნის მაჯისცემის მზომელი, – ასე ახასიათებს გიორგი
რი ტიპის ახალი გამოწვევისთვის: „დღეს შემიძლია ცალსახად
ქადაგიძე ეროვნული ბანკის ფუნქციას. – ეროვნული ბანკი მა
2012-ში დასრულდა ეროვნული ბანკის ინსტიტუციური რე
დარი ქვეყნების საპროცენტო განაკვეთებით. ეს კი იმით არის
ვთქვა და ამას არაერთი გამოკვლევაც დამიდასტურებს, რომ
შინ იქნება წარმატებული, როდესაც ქვეყანაში ეკონომიკური
ფორმა, ვგულისხმობ ახალ სისტემებს, ფიზიკურ ინფრასტრუქ
განპირობებული, რომ იმ გამოწვევებისა და იმ ინდიკატორების
ჩვენი მოსახლეობა საბანკო სისტემას ენდობა. დღეს თქვენ ვერ
განვითარება შეუქცევად ხასიათს მიიღებს. ამის მისაღწევად
ტურას, შიდანორმატიულ რეგულირებას. რამდენიმე თვის წინ
პირობებში, რომლებიც ჩვენ გავიარეთ, ინვესტორებმა და საერ
ნახავთ ადამიანს, რომელიც იტყვის, რომ მას ეჭვი შეაქვს ამა თუ
კი კვლავაც გვრჩება ძალიან კონკრეტული მიზნები: ფინანსური
გავხსენით ახალი საკასო ცენტრი, რომელიც უსაფრთხოების
თაშორისო თანამეგობრობამ დაიჯერა, რომ ჩვენ ნამდვილად
იმ ბანკის მდგრადობაში. 2002 წელს საბანკო სისტემაში ჯამური
სისტემის მაღალი დოლარიზაცია, მომხმარებელთა უფლებების
სისტემებითა და ოპერაციული სიმარტივით თითქმის უნიკალუ
შეგვწევს უნარი, სწორად ვმართოთ ქვეყანა, ჩვენ შეგვწევს
ანაბრები დაახლოებით 400 მილიონ ლარს შეადგენდა. დღეს ეს
დაცვა, საპროცენტო განაკვეთები, გრძელვადიანი რესურსების
რია მთელ პოსტსაბჭოთა სივრცესა და აღმოსავლეთ ევროპა
უნარი, არ გავანიავოთ ჩვენი სავალუტო რეზერვი. ჩვენ და
რიცხვი 8 მილიარდამდე გაიზარდა. ჩვენ ჯერ კიდევ ღარიბი ქვე
ხელმისაწვდომობა და ა.შ. მაგრამ ეს ყველაფერი არის ჩვეუ
ში. როდესაც გერმანელ კოლეგებთან ერთად საკასო ცენტრს
ვიწყეთ 10 წლის წინ, როცა ქვეყნის სავალუტო რეზერვი, ქვეყნის
ყანა ვართ, ევროპაში ბოლოდან მესამე ადგილზე ვიმყოფებით,
ლებრივი, ყოველდღიური საკითხები, რომლებიც მუდმივად იც
ვაგეგმარებდით, თავიდანვე ჩავდეთ ერთი მთავარი პრინციპი
მთავარი სიმდიდრე არ აღემატებოდა 100 მილიონ დოლარს.
მაგრამ ჩვენ სწორ გზას ვადგავართ და ძალიან სწრაფი ტემპით
ვლება, ხან ერთი საკითხია უფრო პრიორიტეტული, ხან მეორე.
– ეს ობიექტი უნდა მომსახურებოდა არა მხოლოდ ქართულ სა
დღეს ჩვენი სავალუტო რეზერვი, რომელსაც ეროვნული ბანკი
მივემართებით წინ“, – გვეუბნება გიორგი ქადაგიძე.
ხუთი წლის წინ გამოწვევა არა სესხის საპროცენტო განაკვეთე
ბანკო სექტორს, არამედ ინვესტორებსა და მეზობელი ქვეყნე
და მე განვკარგავთ, 3 მილიარდი დოლარია. ბევრია თუ ცოტა?
ბის სიდიდე იყო, არამედ ზოგადად სესხის ხელმისაწვდომობა.
ბის ფინანსურ ინსტიტუტებსაც.
რა თქმა უნდა, განვითარებულ ქვეყნებს 3 მილიარდის ნაცვლად
გამოწვევები ეროვნული ბანკისა და ქვეყნის წინაშე
ახლა, მაგრამ არავინ ჩიოდა მაღალ საპროცენტო განაკვეთებ
ქვეყნიდან ჩვენთან გამოცდილებების გასაზიარებლად ჩამო
წინეთ, საიდან დავიწყეთ და სად მოვედით. ჩვენი ამოცანაა,
და მაინც, კვლავაც რჩება არაერთი გამოწვევა, რომლის წინაშეც
ზე. მაშინ ყველა იმაზე წუხდა, რომ ადამიანებისთვის სესხი არ
დიან. ეროვნული ბანკი არ არის ინსტიტუტი, რომელიც აქტიურ
გავიმეოროთ იგივე შედეგი მომდევნო წლებშიც. თუ ჩვენ შევ
არა მხოლოდ ეროვნული ბანკი, არამედ ზოგადად ქვეყანა დგას.
იყო ხელმისაწვდომი. დღეს სიტუაცია შეიცვალა, დღეს ბიზნესსა
პიარს მიმართავს და შეიძლება ამას საზოგადოება ნაკლებად
ძელით იმავე შედეგების მიღწევა, ეს ნიშნავს, რომ მომდევნო
გიორგი ქადაგიძეს მიაჩნია, რომ ახლა მათი მთავარი გამოწვევა
და რიგით ადამიანებს სესხის მიღების პრობლემა აღარა აქვთ.
ხედავდეს, მაგრამ პრაქტიკულად არ დარჩენილა განვითარე
ათ წელიწადში მთლიანი შიდა პროდუქტის მოცულობა ერთ სულ
ეკონომიკის განვითარება და უმუშევრობის პრობლემის დაძლე
ახლა ჩვენი მიზანი უფრო დაბალი საპროცენტო განაკვეთია და
ბადი ქვეყანა, რომელიც ჩვენი გამოცდილების გასაზიარებლად
მოსახლეზე 10 000-დოლარიან ზღვარს მიაღწევს, რაც საშუალო
ვაა. გეტყვით, რომ აპრილის შუა რიცხვებში ეროვნულ-დემოკ
ესეც იქნება“, – ამბობს გიორგი ქადაგიძე.
არ ჩამოსულიყოს, დაწყებული პაპუა-ახალი გვინეით, დამთავ
შემოსავლის მქონე ქვეყნის სტატუსზე გადასვლას გულისხმობს
42 | FORBES
მაისი 2013
მაშინ საპროცენტო განაკვეთი ოთხჯერ უფრო დიდი იყო, ვიდრე
მე ნამდვილად ვამაყობ იმით, რომ მსოფლიოს სხვადასხვა
აქვთ 30, 300 მილიარდი ან უფრო მეტიც, მაგრამ გაითვალის
მაისი 2013
FORBES | 43
forbes
მეწარმეები - გიორგი ქადაგიძე და რაც ნიშნავს იმას, რომ ქვეყანაში საშულო ფენა გაჩნდება“, – ამბობს გიორგი ქადაგიძე.
საქართველო – ინვესტორებისათ ვის სასურველი გარემო
ორგი ქადაგიძე.
ვითარდება და სწორ გზაზე დგას. ჩემი მიზანია, ჩემს მემკვიდ რეს გაცილებით უკეთესი სისტემა გადავაბარო, ვიდრე მე ჩა
სახელმწიფო და ეკონომიკური რეგულაციები
ვიბარე, ისევე როგორც მე გადმოვიბარე გაცილებით უკეთესი, ვიდრე ჩემმა წინამორბედმა ჩაიბარა“, – ამბობს გიორგი და
„რაც უფრო ნაკლებად ერევა სახელმწიფო ეკონომიკაში, მით
საქართველოს მომავალი პერსპექტივის განჭვრეტას ცდილობს:
ეროვნული ბანკის პრეზიდენტი აცხადებს, რომ დღესდღეობით
უფრო ეფექტურია ეკონომიკა“, – ამბობს გიორგი ქადაგიძე და
„საქართველომ უკვე დაამტკიცა და ამ განწყობას მომავალშიც
საქართველოში ინვესტორებისათვის ხელსაყრელ გარემოს
იმასაც ამატებს, რომ, მისი აზრით, სახელმწიფო ცუდი მენე
შეინარჩუნებს, რომ ჩვენ ვაშენებთ კორუფციისგან თავისუფალ,
ქვეყანაში მოქმედი ლიბერალური საგადასახადო კოდექსი
ჯერია. ის დარწმუნებულია, რომ კერძო სექტორი ყოველთვის
ლიბერალური ღორებულებების ქვეყანას. არ არსებობს არანა
ამყარებს. უნდა აღინიშნოს, რომ გასული წლის ბოლოს საგადა
უფრო სწორ და უფრო ოპტიმალურ გადაწყვეტილებებს იღებს,
ირი ზებუნებრივი ფაქტორი, რომელიც ოთხ ან ექვს წელიწადში
სახადო კოდექსში მთელი რიგი ცვლილება შევიდა, რომლებიც,
ვიდრე ნებისმიერი სახელმწიფო მოხელე: „რა თქმა უნდა, არის
გადააქცევს საქართველოს შვეიცარიად ან ნორვეგიად. ჩვენ
ექსპერტების ვარაუდით, ბიზნესმენებს კიდევ უფრო გაუმარ
სფეროები, სადაც სახელმწიფოს მონაწილეობა აუცილებელია,
უნდა გავიაროთ ყველა ის ეტაპი, რომელიც გაიარეს ამ ქვეყნებ
ტივებს საქართველოში ბიზნესის კეთების შესაძლებლობას:
მაგრამ სახელმწიფოს მონაწილეობა უნდა შემოიფარგლებო
მა და შევეცადოთ აღარ დავუშვათ ის შეცდომები, რომლებიც
„საქართველოდან არცერთი ბიზნესმენი არ წასულა იმ მიზეზით,
დეს ყველასთვის თანაბარი პირობების დაწესებით და არ უნდა
90-იან წლებში დავუშვით. ჩვენი უახლოესი ათი წლის ამოცანაა,
რომ აქ მათ ბიზნესის კეთების თვალსაზრისით პრობლემები
არსებობდნენ პრივილეგირებული მოთამაშეები. სახელმწი
რომ მთლიანი შიდა პროდუქტის მოცულობამ ერთ სულ მოსახ
ექმნებათ, რომ აქ ისინი გაბერილ დამატებითი ღირებულების
ფოს როლია, უზრუნველყოს უსაფრთხო, სტაბილური გარემო,
ლეზე 10 000-დოლარიან ზღვარს მიაღწიოს. როგორც კი ჩვენ
გადასახადს იხდიან. ძალიან კარგი იქნება, თუკი შევძლებთ,
სახელმწიფოს მთავარი როლია, შექმნას არაკორუმპირებული
გადავალთ საშუალოშემოსავლიანი ქვეყნების რიცხვში, ჩვენ
რომ მათთვის ჯამური ტვირთი არ გავზარდოთ. დღეს მთავრობა
თუ ხუთ წელიწადში ჩვენ შევძელით საპროცენტო განაკვეთების 1820%-იდან 11-12%მდე შემცირება, ეს ნიშნავს, რომ იმავე განვითარების პირობებში ჩვენ ერთნიშნა მაჩვენებელზეც აუცილებლად დავალთ.
გარემო, დაბალი გადასახადებითა და ნაკლები ბიუროკრატიით.
შეგვიძლია ვთქვთ, რომ ძალიან მნიშვნელოვანი ეტაპი ჩვენი
ამიტომ ძალიან მნიშვნელოვანია, საქართველო არ გადავი
ქვეყნის განვითარებისა გავიარეთ. მე მაინც ვფიქრობ, რომ
დეს იმ ლიანდაგიდან, რა ლიანდაგზეც დგას. მე ვგულისხმობ
ყველაზე რთული პროცესები სახელმწიფო მოწყობის თვალ
ბიუროკრატიის სიმცირეს და მაქსიმალურ გამჭვირვალობას.
საზრისით, ეკონომიკური მოწყობის თვალსაზრისით ჩვენ უკვე
მე ნამდვილად მაქვს ამბიცია, რომ ვთქვა: ეროვნული ბანკი
გავიარეთ“.
მართლაც არის ერთ- ერთი ყველაზე გამჭვირვალე უწყება“, – ამ
დენტი საქართველოს ეკონომიკური განვითარების სტრატეგიას.
ბობს გიორგი ქადაგიძე.
მას მიაჩნია, რომ სტრატეგიის მთავარი მამოძრავებელი ძალა
ახალი ხელისუფლება და ძველი ეროვნული ბანკი ეროვნული ბანკის პრეზიდენტის თქმით, ახალი ხელისუფლები
მთლიანად კერძო ბიზნესი უნდა იყოს და კიდევ: „ჩვენ უნდა ავა
გიორგი ქადაგიძე საკუთარი თავის შესახებ
შენოთ სერვისზე დაფუძნებული ეკონომიკა – განათლება, ახალი
„თვითკრიტიკული ვარ. ყოველთვის ვცდილობ, საკუთარ თავზე
უნარები, ტექნოლოგიები“.
ვიმუშაო და ახალი გეგმები დავისახო. მეკითხებიან ხოლმე, ვარ თუ არა წარმატებული. მიჭირს ამ კითხვაზე პასუხის გაცემა, თუმ
სა და ეროვნული ბანკის ურთიერთობები არის სწორედ ისეთი,
ქვეყნის ფინანსური რესურსები
როგორიც ცივილიზებულ ქვეყანას შეესაბამება: „ჩვენ გვაქვს
ეროვნული ბანკის პრეზიდენტი ამბობს, რომ დღესდღეობით
ნაწილობრივ შევასრულე ანუ... ალბათ წარმატებული ადამიანი
კომუნიკაცია ფინანსთა სამინისტროსთან, ეკონომიკის სამი
ქვეყნის სავალუტო რეზერვი 3 მილიარდ დოლარს წარმოადგენს,
ვარ. წარმატების მიზეზი ჩემი კიდევ ერთი თვისებაა: როგორი
ნისტროსთან. მუდმივად ვცვლით მონაცემებს. ფუნდამენტურ
რაც საერთაშორისო სტანდარტებს შეესაბამება. მისი თქმით, ეს
დარწმუნეულიც არ უნდა იყო საკუთარ გადაწყვეტილებებში, ძა
ეკონომიკურ საკითხებთან დაკავშირებით გვაქვს კოორდი
არის გარანტი იმისა, რომ ქვეყანა ნებისმიერი მოულოდნელო
ლიან მნიშვნელოვანია, რომ გქონდეს უნარი, მოუსმინო სხვას.
ნაცია. ბიუჯეტის მაკროეკონომიკური პარამეტრების ფორმი
ბისათვის მზად არის. გიორგი ქადაგიძის მტკიცებით, თითოეულ
მოუსმინო შენი გუნდის წევრებს და მოუსმინო იმ ადამიანებს,
რების დროს ჩვენ ვაძლევთ დასკვნას მთავრობას, იქნება თუ
მეანაბრეს, თითოეულ კრედიტორს შეუძლია იყოს დარწმუნებუ
ვისაც პირადი გამოცდილება აქვთ ამა თუ იმ საკითხში...
არა ის მდგრადი ქვეყნის შემდგომი განვითარებისთვის. არის
ლი, რომ, ნებისმიერი ტიპის გამოწვევის ფონზე, მისი კონკრეტუ
რიგი საკითხისა, სადაც გარდაუვალია ჩვენი თანამშრომლობა,
ლი ფინანსური უსაფრთხოება დაცული იქნება: „ამის გარანტია
ლამპიონები კარგა ხანია ანთია. გიორგის სახლში ცოლი და
მაგრამ კიდევ ერთხელ მინდა გითხრათ, რომ ჩვენ ვართ კონ
ეროვნული ბანკი და, რა თქმა უნდა, ის სავალუტო რეზერვია, რო
ორი შვილი ელოდება. თუ გაუმართლებს, სახლში დაბრუნებულს,
სტიტუციურად დამოუკიდებელი ინსტიტუტი, ეროვნული ბანკის
მელიც ჩვენ გაგვაჩნია“. როგორც გიორგი ქადაგიძე მიუთითებს,
ბავშვები დაძინებულები არ დახვდებიან და ცოტა ხანს მათთან
დამოუკიდებლობა გარანტირებულია უმაღლესი კანონით. ერთი
სავალუტო რეზერვი განთავსებულია უცხო ქვეყნების სხვადასხვა
თამაშით გაერთობა. ან იქნებ საინტერესო საფეხბურთო მატ
დეკლარირებულად აცხადებს, რომ ის არ აპირებს გადახედოს
რამ შემიძლია ვთქვა ცალსახად, რომ ეროვნული ბანკის ყველა
უმაღლესი რეიტინგის მქონე ფინანსურ ინსტიტუტებში.
ჩი იყოს ტელევიზორში. გიორგისთვის, როგორც ფეხბურთის
გადასახადების ოდენობას გაზრდის მიმართულებით, რაც ცალ
გადაწყვეტილება, რაც კი ჩვენ მიგვიღია, მიღებულია ჩვენი
სახად მისასალმებელი ფაქტია, რადგან ჩვენი კონკურენტული
რწმენით, მიღებულია იმ ფაქტების გაანალიზების შედეგად,
უპირატესობა სხვა ქვეყნებთან შედარებით ზუსტად ლიბერა
რომლებიც გვქონდა და ყველა გადაწყვეტილება ცალსახად
ეროვნული ბანკის პრეზიდენტის სამომავლო ხედვა
ლური, დაბალი გადასახადები და ნაკლები ბიუროკრატია უნდა
არის კანონმდებლობასთან შესაბამისობაში. ამაზე მე პირა
გიორგი ქადაგიძეს ეროვნული ბანკის პრეზიდენტობის ვადის
დეგ, რაც ეროვნული ბანკის პრეზიდენტის სკამს სხვას გადაა
იყოს. დარწმუნებული ვარ, საქართველო აუცილებლად იპოვის
დად ვაგებ პასუხს“.
ამოწურვამდე კიდევ სამი წელი დარჩა. როგორც ის ამბობს, მას
ბარებს? გიორგი ამბობს: „საჯარო სამსახურიდან ჩემი ყოველი
აქვს ამბიცია და შეუძლია თქვას, რომ იმ ადამიანს, ვინც მის მერე
წამოსვლა მთავდებოდა ფრაზით, „ეს იყო ჩემი უკანასკნელი
დაიკავებს ეროვნული ბანკის მმართველის პოზიციას, სრულიად
საჯარო სამსახური“, თუმცა ისე მოხდა, რომ ყოველ ჯერზე ახალ
განსხვავებული გამოწვევები დახვდება: „თუკი გამოწვევები იცვ
და ახალ საჯარო სამსახურში დაბრუნებამ მომიწია. ახლა კი
ლება, ეს ნიშნავს, რომ დასახული მიზნები მიღწეულია, ინსტიტუტი
უბრალოდ გეტყვით, არ ვიცი...“
თავის ნიშას და ის გახდება რეგიონის ფინანსური ცენტრი. ქართული ეკონომიკის ერთ-ერთი მთავარი მამოძრავებელი
საქართველოს ეკონომიკური განვითარების სტრატეგია
ძალა საქართველოს ფინანსური სისტემა იქნება“, – ამბობს გი
რამდენიმე წინადადებაში აყალიბებს ეროვნული ბანკის პრეზი
ამისთვის ძალიან მყარი საფუძვლებია ჩაყრილი და მჯერა, რომ
44 | FORBES
მაისი 2013
ცა შეიძლება ითქვას, რომ ის გეგმები, რაც მქონდა დასახული,
ახლა კი ნამდვილად დასრულდა სამუშაო დღე. სანაპიროს
განსაკუთრებული გულშემატკივრისთვის, კარგი საფეხბურთო მატჩი განტვირთვის ერთ-ერთი საუკეთესო საშუალებაა... დაბოლოს, რას გეგმავს გიორგი სამი წლის შემდეგ, მას შემ
მაისი 2013
FORBES | 45