Akademia Mendelssohnowska książka / Mendelssohn Academy Brochure by National Forum of Music, Wrocław, Poland

AKADEMIA MENDELSSOHNOWSKA

MENDELSSOHN ACADEMY

22–26.02.2017, Wrocław, Narodowe Forum Muzyki

radycją stało się, że w lutym zapraszamy Państwa na cyk l koncertów i wa rsztatów poświęconych wybitnemu kompozytorowi. Inspiracją dla tego cyk lu był projekt zrea lizowany kilka lat temu przez Philippe’a Herreweghe i jego Collegium Vocale Gent, poświęcony twórczości Johanna Sebastiana Bacha. Po Akademii Bachowskiej, Händlowskiej i Mozartowskiej zapraszam Państwa na spotkanie z twórczością Feliksa Mendelssohna Bartholdy’ego.

W tym roku obchodzimy 500-lec i e r e f o r m a c ji, d l a t e g o t e ż w ydarzeniem, wokół którego z o s t a ł zb u d ow a ny pr o g r a m Akademii, przygotowany przez Jarosława Thiela, jest wspólne w y k on a n ie pr z e z m i s t r z ów i uczniów Pasji wg św. Mateusza Johanna Sebastiana Bacha pod dy re kc ją H a n s a- C h r i s t oph a Rademanna. Zostanie ona zaprezentowana w wersji z udziałem du żej ork iest r y i chór u, dzięki któr ym zyska ła monumenta lny w ymiar. Za sprawą w ł a ś n ie t a k ie g o w y k on a n i a Mendelssohn w 1829 roku podczas koncertu w Berlinie przywrócił światu twórczość Bacha po latach zapomnienia. Warto pamiętać, że rok później Pasja wg św. Mateusza w takiej wersji została również w ykonana we Wrocławiu.

t is already a tradition to invite you in February to a series of concerts and workshops devoted to one outstanding composer. A few years ago we were inspired by Philippe Herreweghe and his Collegium Vocale Gent, who carried out a project devoted to Johann Sebastian Bach still in the NFM’s old venue. After the previous Bach, Handel and Mozart Academies, I now invite you to meetings with Felix Mendelssohn’s work.

Pozost a łe czter y koncer t y Akademii wypełnią dzieła symfoniczne, kameralne i chóralne Mendelssohna. Będziemy mogli posłuchać m.in. instrumentalistów Roela Dieltiensa i Pieta K u ij k e n a , a t a k ż e s o l i s t ó w Ingeborg Danz, Nicholasa Mulroya i Tobiasa Berndta, którzy p o pr ow a d z ą r ów n ie ż k u r s y mistrzowskie dla młodych muzyków zakończone wspólnym koncer tem. I to jest wła śn ie istotą naszej Akademii – stworzenie początkującym artystom niepowtarzalnej okazji do pracy razem z wybitnymi dyrygentami i instrumentalistami.

This year we celebrate the 500th anniversary of the Reformation, and therefore a performance of Bach’s St Matthew Passion featuring teachers and students of the Academy under the direction of Hans-Christoph Rademann is the event around which the Academy is themed in 2017. The Passion will be performed i n t he monu me nt a l ve r s ion featuring a large orchestra and a large choir, like in the famous performance with Mendelssohn in Berlin in 1829. Thanks to the Mendelssohn version the oeuvre of Bach was reintroduced to audiences after years of oblivion. It is worth mentioning that in 1830 the Mendelssohn version of Bach’s Passion was performed in Breslau.

Mam nadzieję, że propozycja przez nas przygotowana spotka się z Pa ńst wa za i nteresowaniem i przyciągnie Państwa nie t ylko na koncer t y, lecz ta k że na warsztaty i wykłady.

The other four concer ts of the Academy will be filled with symphonic, chamber and choral works by Mendelssohn. The line-up includes players Roel Dieltiens and Piet Kuijken, singers Ingeborg Da nz, Nicholas Mulroy and Tobias Berndt. They will also run master classes for conservatoire undergraduates and fresh graduates, crowned with a concert of the teachers a nd work shop pa r t ic ipa nt s. And this is the essence of our Academy: giving young artists a unique opportunity to work with outstanding conductors and musicians. I hope that our proposal will be of interest to you and that you will enjoy participating in concerts, workshops and lectures.

Andrzej Kosendiak Director of the Witold Lutosławski National Forum of Music in Wrocław

Andrzej Kosendiak Dyrektor Narodowego Forum Muzyki im. Witolda Lutosławskiego we Wrocławiu 2

arodowe Forum Muzyki i Wrocławska Orkiestra Barokowa już po raz czwarty zapraszają na Akademię – wydarzenie łączące w nowej formule minifestiwal oraz cykl kursów mistrzowskich skierowanych do młodych wokalistów i instrumentalistów.

he Nat iona l For u m of Music a nd t he Wrocław Baroque Orchestra for the fourth time invite you to their Academy combining a minifestival with a series of master classes for undergraduate singers and instrumentalists.

Tematem tegorocznej edycji jest twórczość Feliksa Mendelssohna Bartholdy’ego, kompozy tora, którego być może nie w y m ie n i a my je d ny m t che m obok twórców genialnych – Bacha, Händla czy Mozarta, bohaterów poprzednich Akademii. Jedna k znaczenie t wórczości Mendelssohna wykracza daleko poza czysto muzyczną wartość jego dzieł, ważną w kontekście niezw ykle doniosłej rocznicy, którą świętuje w 2017 roku cały świat: 500-lecia reformacji.

This year’s edition focuses on the oeuvre of Felix Mendelssohn Bartholdy, a composer whose n a me m ay not h appen to be mentioned in one breath with such geniuses as Bach, Handel or Mozart, to whom we devoted t he prev ious ed it ions of ou r Academy. And yet the impact of Mendelssoh n’s work tra nscends the purely musical value of his pieces, which is a ll the more important to note in the context of the 500th anniversar y of Luther’s Reformation to be celebrated in 2017 around the world. Mendelssohn is not only a Romantic composer par excellence, he is also, as a Jew turned Protestant, a reformer of German liturgical music and advocate of the oratorio genre t y pica l of the Ger ma n tradition. And above all the one who rediscovered the work of Johann Sebastian Bach. In was he who, by performing Bach’s St Matthew Passion after almost one hundred yea rs of its absence from repertoires, sparked the revival of the Leipzig Kantor’s output and brought his music back to concer t life, which is Mendelssohn’s seminal contribution to music history.

Me ndel ssoh n t o n ie t yl ko kompozytor romantyczny par e x c e l l e n c e, le cz t a k ż e, ja k o konwer t y t a, k tór y zm ien i ł w y zn a n ie n a protest a nck ie, reformator niemieckiej muzyki religijnej i odnowiciel tak typowego dla tej tradycji gatunku oratorium. Przede wszystkim jednak ten, kto odkrył na nowo dzieło Johanna Sebastiana Bacha. To Mendelssohn w ykonaniem Bachowskiej Pasji wg św. Mateusza, po prawie stuletnim n iebyc ie d z ie ł a w re p e r t u arze, zapoczątkowa ł renesans t wórczości lipsk iego kantora i przywrócił jego muzykę życiu koncertowemu, co jest równie ważnym jego wkładem w historię muzyki.

Ku lm i nacją tegorocznej A kademii będzie właśnie odt worzen ie tego n iez w yk łego w ydarzenia – w ykonanie Pasji wg św. Mateusza w opracowaniu Me nd e l s s oh n a . Wr o c ł aw sk ą Orkiestrę Barokową, Dresdner Kammerchor i Chór NFM poprowadzi Hans-Christoph R ademann. Drogę do wielkiego finału wyznaczą znakomite koncerty kameralne z udziałem tak wybitnych instrumentalistów, jak Roel Dieltiens i Piet Kuijken. Naszkicują oni panoramę inspirowanej Bachem muzyki kameralnej wczesnego romantyzmu. Usłyszymy także dzieła wokalne (c hó r f e s t i w a lo w y p o d k i e runkiem Agnieszki Franków-Żelazny przedstawi program z łoż ony z mote tów i pieśn i) i s y m fon icz ne ( N FM F i l h a rmonia Wrocławska pod batutą Rubena Ga za r ia na w ykona V Symfonię D-dur „Reformacyjną” Mendelssohna). Pojawią się również światowej sław y soliści: Linus Roth, Ingeborg Danz i Nicholas Mulroy. Urozma icen iem i wzbo gacen iem koncer tów będą wykłady i spotkania z udziałem publiczności. Zapraszamy na Akademię Mendelssohnowską we Wrocławiu. Jarosław Thiel Dyrektor artystyczny Wrocławskiej Orkiestry Barokowej

This year’s Academy will culminate with a re-enactment of this extraordinary event – a performance of St Matthew Passion as edited by Mendelssohn. HansChristoph Rademann joins the Wrocław Baroque Orchestra, the Dresdner Kammerchor and the NFM Choir. The way to the great finale w i l l be m a rked w it h s uperb chamber concer ts, featuring such out st a nd i ng players a s Roel Dieltiens and Piet Kuijken. They will present a panorama of early Romantic chamber music inspired by Bach. The prog ramme a lso includes chora l music w ith the festiva l choir directed by Agnieszka FrankówŻelazny (motets and songs), as well as symphonic music: the N FM Wrocław Ph i l ha r mon ic under Ruben Gazarian will play Mendelss ohn’s Symphony No. 5 in D Major ‘Reformation’. Ot her feat u red soloist s of world-renown are Linus Roth, Ingeborg Danz, and Nicholas Mulroy. Lectures and meetings with the artists open to the public will add variety to the concert programme. Come and join us for the Mendelssohn Academy in Wrocław. Jarosław Thiel

Artistic Director of Wrocław Baroque Orchestra

SPIS TREŚCI / CONTENTS 8

Albumblatt 22.02.2017

Od profanum do sacrum / From Profanum to Sacrum 23.02.2017

Pamięci Anioła / To the Memory of an Angel 24.02.2017

Matinée

Pasja wg św. Mateusza / St Matthew Passion

25.02.2017

26.02.2017

Kursy mistrzowskie / Master classes

Wykłady i spotkania / Lectures and meetings

Biogramy / Biographies

22.02

.2017, środa, godz. 19:00 / Wednesday, 7:00 pm NFM, Sala Kameralna / Chamber Hall

Albumblatt

Roel Dieltiens – wiolonczela / cello Piet Kuijken – pianoforte / fortepiano

Program / Programme: Felix Mendelssohn Bartholdy (1809–1847) Variations concertantes D-dur na wiolonczelę i fortepian / in D Major for cello and piano op. 17, MWV Q 19 [9'] Thema: Andante con moto Variation 1 Variation 2 Variation 3: Più vivace Variation 4: Allegro con fuoco Variation 5: L’istesso tempo Variation 6: L’istesso tempo Variation 7: Presto ed agitato Variation 8: Tempo I – Coda (Più animato) Johann Sebastian Bach (1685–1750) III Suita wiolonczelowa C-dur BWV 1009 w aranżacji na wiolonczelę i fortepian R. Schumanna / Cello Suite No. 3 in C Major BWV 1009 arranged for cello and piano by R. Schumann [20'] I II III IV V VI

Prélude – Presto Allemande – Allegro Courante – Allegro Sarabande – Largo Bourrée I, II Gigue – Allegro

fot. / photo: Beluga

Ignaz Moscheles (1794–1870) Melodisch-contrapunktische Studien op. 137a według Das wohltemperierte Klavier J.S. Bacha na wiolonczelę i fortepian / after J.S. Bach Das wohltemperierte Klavier for cello and piano [10'] III Preludium Moderato con espressione (według nr 15 z I tomu / after Book 1, No. 15, BWV 860) IX Preludium Andante espressivo (według nr 4 z I tomu / after Book 1, No. 4, BWV 849) V Preludium Allegro moderato (według nr 6 z I tomu / after Book 1, No. 6, BWV 851)

***

Felix Mendelssohn Bartholdy Albumblatt (1835) na wiolonczelę i fortepian / for cello and piano [5'] II Sonata D-dur na wiolonczelę i fortepian / Sonata No. 2 in D Major for cello and piano op. 58, MWV Q 32 [25'] I II III IV

Allegro assai vivace Allegretto scherzando Adagio Molto allegro e vivace

Omówienie

Programme note

Zainteresowanie Feliksa Mendelssohna Bartholdy’ego wiolonczelą wynikało zarówno z zalet brzmieniowych tego instrumentu, jak i z faktu, że wiolonczelistą był Paul Mendelssohn. Młodszy brat kompozytora był bardzo utalentowany, podobnie jak siostra Rebeka, która westchnęła kiedyś szczerze: „W każdej innej rodzinie byłabym hołubiona jako wybitny muzyk, ale przy Feliksie i Fanny nie miałam żadnych szans”. Paul poświęcił się rodzinnej tradycji – został bankierem, muzyką zaś parał się amatorsko. Był jednak wiolonczelistą zręcznym i osiągnął dobry poziom, a Feliks poświęcił mu Wariacje op. 17 i I Sonatę wiolonczelową. Oba te utwory zostały skomponowane z myślą o wspólnym, domowym muzykowaniu. Wariacje koncertujące powstały w roku 1829, wkrótce po słynnych wykonaniach Pasji wg św. Mateusza Johanna Sebastiana Bacha. Słychać w nich wyraźnie, jak z Feliksa schodzi napięcie: Wariacje są pełne humoru, dowcipu i wigoru. Materiał melodyczny został rozdzielony pomiędzy instrumenty mniej więcej równomiernie; wiolonczelista ma okazję dać popis kunsztu technicznego, choć przede wszystkim prezentuje piękno kantyleny. Partia fortepianowa, skrojona na miarę Feliksa, nie jest prostym akompaniamentem, lecz odgrywa ważną rolę w rozwoju formy. Temat i osiem wariacji, które przechodzą płynnie jedna w drugą, tworzą całość zgrabną i wdzięczną.

Felix Mendelssohn’s interest in the cello derived both from its sound qualities and the fact that Paul Mendelssohn was a cellist. The composer’s younger brother was very talented, just as their sister Rebecca, who once gave a sincere sigh saying: ‘In all other families I would be celebrated as an outstanding musician, but with Felix and Fanny I had no chance.’ Paul devoted himself to banking, in keeping with his family tradition, and he would take up music as an amateur. Yet he was an apt cellist and achieved a good level of performance, and Felix dedicated to him his Variations op. 17 and Cello Sonata No. 1. Both works were composed with a private home performance in mind. The Variations concertantes were written in 1829, shortly after the famous revival renditions of Johann Sebastian Bach’s St Matthew Passion. You can literally hear the tension bound up with the Bach performances slowly leave Felix: the Variations are full of humour, wit and vigour. The melodies were more or less evenly distributed between the instruments; the cellist has an opportunity to show off his technical prowess, though above all the cello part presents the beauty of cantilena. The piano part, tailored to Felix’s capacity, is by no means a simple accompaniment, as it plays an important role in the formal development. The theme and the following variations, one flowing seamlessly into another, make up a shapely and graceful whole.

Krzysztof Komarnicki

hociaż już Luigi Boccherini przyznał wiolonczeli miejsce instrumentu solowego, dopiero romantycy docenili w pełni jej możliwości ekspresyjne. Skrzypce nie dały się oczywiście zdetronizować, ale wiolonczela stała się, jeśli nie najważniejszym, to na pewno ulubionym instrumentem smyczkowym XIX w.

ven though it was Luigi Boccherini who gave the cello the status of solo instrument, it was only the Romantics who fully appreciated its expressive potential. The violin would not have been dethroned of course, but the cello became, if not the most important, then at least a favourite string instrument of the 19th century.

Albumblatt to drobiazg, którego romantyczny tytuł dokładnie odpowiada rzeczywistości, bowiem Felix Mendelssohn w 1835 roku wpisał tę piękną miniaturę do albumu wiolonczelisty Juliusa Rietza.

The Albumblatt is a miniature whose Romantic title perfectly reflects the reality, as in 1835 Felix Mendelssohn penned this beautiful piece in the cellist Julius Rietz’s album.

Czteroczęściowa II Sonata D-dur na wiolonczelę i fortepian op. 58 jest poświęcona rosyjskiemu wiolonczeliście Mateuszowi Wielhorskiemu (jego ojciec, targowiczanin, ożenił się z Rosjanką i był wiernym sługą caratu). Możliwości wyrazowe i techniczne wiolonczeli są w tym utworze wykorzystane w maksymalnym stopniu – jednak bez ostentacji, tak bardzo obcej estetyce kompozytora. Utwór powstał w 1843 roku, gdy Mendelssohn był u szczytu sławy i wpływów. Szybkie części, utrzymane w prawdziwie koncertującym, ekspresyjnym stylu, to nieustanny, błyskotliwy dialog obu instrumentów w fakturze tak bogatej, że co rusz nasuwa nam się skojarzenie z orkiestrową muzyką Feliksa: a to z Symfonią „Włoską”, a to z Muzyką do „Snu nocy letniej”… Centralnym ogniwem jest jednak część trzecia, Adagio, będąca hołdem złożonym przez Mendelssohna Bachowi. Rozpoczyna fortepian chorałową melodią, którą tworzą najwyższe dźwięki rozłożonych akordów, wykonywanych z obfitym użyciem pedału (struktura harmoniczna zaczerpnięta jest z Es ist vollbracht z Pasji wg św. Jana). W taki sam sposób – ku wielkiemu zadowoleniu słuchaczy – Mendelssohn wykonywał Fantazję chromatyczną d-moll BWV 903 podczas koncertów w lipskim Gewandhausie w 1840 i 1841 roku. Śpiew wiolonczeli rozpostarty ponad partią fortepianu został również zainspirowany Fantazją – a konkretnie jej recytatywnym fragmentem.

The four-movement Sonata No. 2 in D Major for cello and piano op. 58 is dedicated to the Russian cellist Mateusz Wielhorski (his father, involved in the treacherous pact of Polish aristocrats with Empress Catherine the Great signed in Targowica, married a Russian woman and was a loyal servant to the tsarist regime). The work exploits the expressive and technical potential of the cello to the fullest, however without ostentation, as ostentation was completely alien to Mendelssohn’s aesthetics. The piece was composed in 1843, when Mendelssohn enjoyed the heyday of his fame and influence. The fast movements developing in a genuinely concertante and expressive style, are a continuous, brilliant dialogue of both instruments with textures so rich that they time and again evoke associations with Felix’s orchestral music: be it the Italian Symphony or the incidental music to A Midsummer Night’s Dream… But the central segment is the third movement that is Mendelssohn’s tribute to Bach. Enters the piano with a chorale melody made up of the highest sounds of arpeggiated chords performed with plenty of pedalling (the harmonic structure is drawn from Es ist vollbracht from St John Passion). In the same way – and to the listener’s great content – Mendelssohn performed the Chromatic Fantasy in D Minor BWV 903 during his concerts in the Leipzig Gewandhaus in 1840 and 1841. The singing part of the cello spread over the piano part was also inspired by Bach’s Fantasy and in particular by its recitative fragment.

Podczas owego koncertu w Gewandhausie w 1840 roku Mendelssohn zaimprowizował akompaniament fortepianowy do Chaconny w ykonanej przez Ferdinanda Davida. Krytycy byli zachw yceni. „Utwór ten, napisany na skrzypce bez akompaniamentu, w swej oryginalnej postaci może być pojęty jedynie przez muzyka. Publiczność zaś potrzebuje pomocy, by tak rzec – komentarza, aby móc w pełni docenić arcydzieło” – pisał korespondent „Allgemeine musikalische Zeitung”. Głos zabrał też Robert Schumann: „Znany jest pogląd, że niczego nie można dodać do Bacha – Mendelssohn właśnie temu zaprzeczył, tak upiększając oryginał dodatkowymi głosami, że była to rozkosz dla uszu”. Schumann jednak dopiero kilkanaście lat po pamiętnym lipskim koncercie postanowił sam zmierzyć się z Bachem i na przełomie 1852 i 1853 roku skomponował partię fortepianu do kompletu sonat i partit na skrzypce solo – opracowania te ukazały się w 1854 roku. Opracowywał też sześć suit na wiolonczelę solo, co zabrało mu niecały miesiąc (19 III – 10 IV 1853). Tym razem jednak nie mógł znaleźć wydawcy. Po śmierci Schumanna jego żona Clara nosiła się z zamiarem wydania tego opracowania, ale zarówno Joseph Joachim, jak i Johannes Brahms odradzili jej to. Ostatecznie manuskrypt trafił do pieca; ocalało tylko opracowanie III Suity wiolonczelowej C-dur – w odpisie, który w 1863 roku zrobił

During the same concer t in the Gewandhaus in 1840 Mendelssohn improvised the piano accompaniment to the Chaconne performed by Ferdinand David. The critics were delighted. ‘The work, written for solo violin, in its original form can be understood only by a musician. And the audience needs assistance, so to say, a commentary to be able to fully appreciate the masterpiece,’ reported the Allgemeine musikalische Zeitung. Robert Schumann also weighed in: ‘That you cannot add anything to Bach is a well-known conviction – and Mendelssohn has just defied this, embellishing so much the original score with added voices that is was sheer pleasure to the ear.’ Yet Schumann decided to challenge himself with Bach only after a dozen years since the Leipzig concert, and at the turn of 1852 and 1853 composed the piano part for Bach’s complete sonatas and partitas for solo violin – these settings were published in 1854. He also set six suites for solo cello in less than a month (19 March – 10 April 1853). This time though he could not find a publisher. After Schumann’s death his wife Clara intended to publish her husband’s setting, but both Joseph Joachim and Johannes Brahms talked her out of that. In the end the manuscript was burnt in a stove, and only the setting of Cello Suite No. 3 in C Major was preserved in a handwritten copy made by the cellist Julius Goltermann in 1863 for his own use. Today 12

Utwór powstał w 1843 roku, gdy Mendelssohn był u szczytu sławy i wpływów. Szybkie części, utrzymane w prawdziwie koncertującym, ekspresyjnym stylu, to nieustanny, błyskotliwy dialog obu instrumentów w fakturze tak bogatej, że co rusz nasuwa nam się skojarzenie z orkiestrową muzyką Feliksa: a to z Symfonią „Włoską”, a to z Muzyką do „Snu nocy letniej”…

The piece was composed in 1843, when Mendelssohn enjoyed the heyday of his fame and influence. The fast movements developing in a genuinely concertante and expressive style, are a continuous, brilliant dialogue of both instruments with textures so rich that they time and again evoke associations with Felix’s orchestral music: be it the Italian Symphony or the incidental music to A Midsummer Night’s Dream…

na własny użytek wiolonczelista Julius Goltermann. Do dziś nie wiadomo, jak w ogóle dotarł do tych nut (było to wszak po śmierci Schumanna), a sama kopia przeleżała w zapomnieniu aż do lat 80. XX wieku.

we still do not know how he stumbled upon Schumann’s score (after all, he ran into it after Schumann’s death). Goltermann’s copy fell into oblivion to resurface only in the 1980s.

Opracowanie Schumanna w zasadzie jedynie wyjaśnia, uwypukla harmonie ewokowane przez linię wiolonczeli, którą Bach tak poprowadził, że nie tylko daje ona silne poczucie powiązań funkcyjnych, lecz także wrażenie splotu kilku głosów. Schumann, poza rzadkimi momentami, gdy było to niezbędne, nie dopisał niczego, czego u Bacha nie ma. Jest to jednocześnie zaletą i wadą jego opracowania. Zaletą, bo świadczy o jego uwielbieniu dla Bacha. Wadą, bo fortepian często po prostu dubluje węzłowe punkty partii wiolonczelowej.

In principle, Schumann’s setting only explains and foregrounds the harmonies evoked by the cello line developed by Bach in such a way as to not only show strong functional relationships but also give an impression of several voices being intertwined. Schumann, except for few, rare and necessary moments, did not actually write anything that we would not have encountered in Bach. This is both an advantage and a disadvantage of his setting. An advantage as it testifies to Schumann’s adoration for Bach. A disadvantage as the piano only doubles the focal points of the cello part.

Zupełnie inaczej z muzyką Bacha poczynał sobie Ignaz Moscheles: wybrał dziesięć preludiów z obu tomów Das wohltemperierte Klavier i dodał do nich partię wiolonczeli o typowo romantycznym kolorycie. Oprócz tego, że zadysponował powtórki i dopisał nowe, bardziej rozbudowane zakończenia, Moscheles prawie nie ingerował w partię fortepianu, jedynie w trzecim utworze ze zbioru (opartym na Preludium G-dur z I tomu) dokonał daleko idących przeróbek: całość brzmi świeżo i fascynująco.

Ignaz Moscheles handled Bach’s music in a completely different way: he chose 10 preludes from both volumes of Das wohltemperierte Klavier and added cello parts replete with typical Romantic colouring. Apart from adding repetitions and writing new and more elaborate endings, Moscheles hardly ever intervened in the piano part, and only in the third piece of his cycle (based on the Prelude in G Minor from Volume 1) did he subject Bach’s work to radical changes: thus the whole sounds fresh and fascinating.

W przedmowie do Melodisch-contrapunktische Studien op. 137a (op. 137b to wersja tego samego utworu na dwa fortepiany; obie wersje opublikowano w 1861 roku) Moscheles powoływał się na przykład Mendelssohna i Schumanna, twierdząc, że przyświecał mu cel popularyzatorski: „Pragnąłem uczynić te wspaniałe Preludia łatwiejszymi w odbiorze dla szerokiej publiczności”.

In the preface to the Melodisch-contrapunktische Studien op. 137a (op. 137b is a version of the same piece for two pianos; both versions were published in 1861) Moscheles referred to examples set by Mendelssohn and Schumann, claiming that he wrote the cycle with educational purposes in mind: ‘I wished to make these wonderful Preludes easier on the ears of wide audiences’.

Nie dajmy się jednak zwieść. Moscheles zrobił to, co czynił każdy adept kompozycji w ciągu stuleci: wziął utwór mistrza i dokomponował doń nowy głos. Gdyby na tym nie poprzestał i stworzył nowy akompaniament, zachowujący jedynie oryginalny szkielet harmoniczny, uznalibyśmy bez wahania wynik jego starań za wspaniały zbiór romantycznych miniatur wiolonczelowych, perłę repertuaru. Dlatego też nie zżymajmy się, że „Moscheles popsuł Bacha”. Uznajmy jego utwory za szczególny, zgodny z duchem jego epoki, hołd dla lipskiego kantora. Słuchajmy ich przychylnie, jako kreacji tyleż niezwykłej, co na wskroś oryginalnej.

But let us not be deluded. Moscheles did what every other adept composer had been doing over the centuries: he took on a masterpiece and composed a new part for it. If he had not stopped at that and created a new accompaniment preserving only the original harmonic framework, without hesitation we would treat the result of his efforts as a glorious cycle of Romantic cello miniatures, a gem of the repertoire. Let us not grumble that Moscheles destroyed Bach. Let us see his work as a singular tribute to the Leipzig Kantor, in line with the spirit of his era. Let us listen to them with a friendly attitude as creations that are unusual as much as they are original. 14

23.02.2017, czwartek, godz. 19:00 / Thursday, 7:00 pm NFM, Sala Czerwona / Red Hall

Od profanum do sacrum / From Profanum to Sacrum Agnieszka Franków-Żelazny – dyrygent / conductor Uczestnicy kursu wokalnego w ramach Akademii Mendelssohnowskiej / Participants of the Mendelssohn Academy vocal workshop: Aster Haile, Magdalena Czarnecka, Aleksandra Wysocka, Weronika Kulczycka – soprany / sopranos Agata Pawlina – mezzosopran / mezzo-soprano Agata Ranz – mezzosopran, alt / mezzo-soprano, alto Marcin Winnicki, Grzegorz Kujawa, Piotr Gałek – tenory / tenors Paweł Jan Frasz – baryton / baritone Marcin Pawelec, Grzegorz Zajączkowski – basy / basses Katarzyna Neugebauer-Jastrzębska – fortepian / piano Justyna Skoczek – fortepian / piano Chór NFM / NFM Choir Program / Programme: Felix Mendelssohn Bartholdy (1809–1847) Pieśni na głosy solowe z towarzyszeniem fortepianu / Songs for solo voices with piano Hora est MWV B 18 Herr, nun lässest du deinen Diener (Nunc dimittis) op. 69 nr 1 / No. 1, MWV B 60 Mein Gott, warum hast du mich verlassen? op. 78 nr 3 / No. 3, MWV B 51 Warum toben die Heiden? op. 78 nr 1 / No. 1, MWV B 41 Jauchzet dem Herrn alle Welt WoO 28, MWV B 45 Herr, sei gnädig WoO 12, MWV B 27 Denn er hat seinen Engeln befohlen über dir MWV B 53 [60']

fot. / photo: Łukasz Rajchert

Omówienie

Programme note

Krzysztof Komarnicki

n Felix Mendelssohn’s lifetime his choral music was considered his greatest achievement, and Robert Schumann hailed the composer as ‘a prophet of a glorious future’. Mendelssohn’s choral works require superb performers, able to render both the complicated convolutions of voices in strict imitation, as well as beautiful, modern harmonies. The author avoided highlighting every word in the text, and to such an extent that he even rewrote fragments of his already completed motets whenever he found he had fallen into sonic imitation. Each phrase of the text has new music set to it, underlining the contemplative aspect of the usually religious verses. It was a conscious choice, deriving from his studies of old masters’ scores.

a życia Feliksa Mendelssohna Bartholdy’ego za największe jego osiągnięcie uważano muzykę chóralną, a o samym kompozytorze Robert Schumann wyraził się jako o „proroku świetlanej przyszłości”. Utwory chóralne Mendelssohna wymagają świetnych wykonawców, potrafiących zrealizować zarówno skomplikowane sploty głosów w ścisłej imitacji, jak i piękne nowoczesne harmonie. Autor stronił od osobnego podkreślania każdego słowa tekstu, i to do tego stopnia, że nawet przekomponowywał fragmenty gotowych już motetów, gdy uznał, że wpadł w pułapkę dźwiękowego naśladownictwa. Każdą słowną frazę opatrywał nową muzyką, uwypuklającą kontemplacyjny aspekt tekstu, zazwyczaj religijnego. Był to świadomy wybór, wynikający ze studiów nad partyturami dawnych mistrzów.

One of the most wonderful Mendelssohn’s works, all the more intriguing as it was created on the onset of his mature period, is the 16-part (for four choirs) antiphon Hora est, composed in 1828 and given to Felix’s sister Fanny as a birthday present. The work was performed the following year by the Berlin Sing-Akademie, whose

Jednym z najwspanialszych dzieł Mendelssohna, tym bardziej zadziwiającym, że powstał ym na początku dojrzałego okresu twórczości, jest 16-głosowa (na cztery chóry) antyfona Hora est, skomponowana w 1828 roku i ofiarowana siostrze Fanny w prezencie urodzinowym. Utwór został wykonany w następnym roku przez 18

berlińską Sing-Akademie, której działalność wywarła decydujący wpływ na młodego kompozytora. Polichóralne, 16-głosowe dzieła założyciela Akademii Carla Friedricha Christiana Fascha z końca XVIII wieku oraz barokowego mistrza Orazia Benevolego były wykonywane przez berlińskich śpiewaków. Mendelssohn zatem, mając pewność, że usłyszy swe dzieło w pełnej krasie, skomponował utwór żywy i zajmujący, daleko wykraczający poza li tylko kontrapunktyczne ćwiczenie. Doświadczenia zdobyte przy komponowaniu Hora est będą procentować przez resztę życia kompozytora – odtąd będzie się on posługiwał fakturą polichóralną jako jednym z podstawowych środków ekspresji.

activities had a formative inf luence on the young composer. The polychoral 16-part works of the Academy founder Carl Friedrich Christian Fasch, dating from the end of the 18th century, and of the Baroque master Orazio Benevoli were performed by the Berlin singers. Thus Mendelssohn, assured he would listen to his work in its full glory, composed a lively and engaging piece, reaching far beyond mere contrapuntal exercise. The experience he gained while composing Hora est would capitalize throughout his lifetime, and Mendelssohn would ever since use the polychoral texture as one of his basic means of expression.

W 1831 roku podczas Wielkiego Tygodnia Mendelssohn przebywał w Rzymie. Choć kompozytor na ogół bardzo cenił tradycję dawnych wieków, muzyka praktykowana w bazylice św. Piotra nie wywarła na nim wrażenia: „Nic na to nie poradzę, że irytuje mnie, gdy słyszę najświętsze i najpiękniejsze słowa śpiewane do tak nudnej, drętwej muzyki. Mówią mi tu, że to canto fermo, chorał gregoriański etc., cóż jednak z tego? Jeśli w owej epoce nie było ani czucia, ani możliwości komponowania w innym stylu, to przecież mamy je teraz, i z pewnością nie znajdujemy tej mechanicznej monotonii w słowach Księgi. One są prawdą i życiem, co więcej, wyrażone są w najnaturalniejszy sposób. Dlaczegóż zatem miałyby brzmieć jak jakieś formułki?”. Efektem tych przemyśleń jest miniatura Herr, sei gnädig, skomponowana w 1833 roku. Jej drobne rozmiary sprawiają, że może być wykorzystywana w liturgii protestanckiej: tekst jest odpowiedzią kongregacji na recytację dziesięciorga przykazań, powtarzaną po każdym z nich. Melodyka wzmacnia szczerą prośbę zawartą w tekście, a mistrzowsko poprowadzone głosy, niczym u Giovanniego Pierluigiego da Palestriny, nie odwracają myśli wiernych od głębokiego i osobistego przeżywania modlitwy.

In 1831 during the Holy Week, Mendelssohn was staying in Rome. Though he in principle appreciated the traditions of bygone centuries, the music performed in St Peter’s Basilica left him indifferent: ‘I cannot help it, but I own it does irritate me to hear such holy and touching words sung to such dull, drawling music. They say it is canto fermo, Gregorian, etc.: no matter. If at that period there was neither the feeling nor the capability to write in a different style, at all events we have now the power to do so. and certainly this mechanical monotony is not to be found in the scriptural words; they are all truth and freshness, and moreover expressed in the most simple and natural manner. Why then make them sound like a mere formula?’ The fruit of these considerations is the miniature Herr, sei gnädig, composed in 1833. Its small size makes it convenient for Protestant liturgy: the text is a response of the congregation to 10 commandments being recited, and the response is repeated after each commandment. The melody enhances the sincere plea included in the text, and the voices commanded with mastery, like in Giovanni Pierluigi da Palestrina, do not distract the faithful’s thoughts from the profound and personal experience of prayer.

W 1843 roku Mendelssohn został ściągnięty do Berlina, gdzie pod patronatem królewskim Fryderyka Wilhelma IV objął kierownictwo chóru katedralnego. Na potrzeby tego chóru skomponował trzy psalmy op. 78, przeznaczając je do wykonywania podczas nabożeństw. Pierwszy utwór w zbiorze to opracowanie Psalmu 2 (Warum toben die Heiden? – Dlaczego narody się buntują, czemu ludy knują daremne zamysły?) na dwa czterogłosowe chóry a capella, z których wydzielają się nierzadko mniejsze zespoły, wykonujące półwersy w stylu antyfonalnym. Mendelssohn w subtelny sposób podąża za tekstem. Pojawiające się pod koniec piątego wersu słowo „schrecken” („trwożyć”) podkreśla niepokojącą harmonię i wykorzystuje w tym samym momencie dwa różne sposoby łączenia akordów – dawny, palestrinowski, i nowoczesny. Trzygłosowe zespoły solistów śpiewają słowa wypowiadane przez Boga. Sama zaś obietnica Pana jest wyrażana przez niebiańsko brzmiące głosy żeńskie – podobny

In 1843 Mendelssohn was invited to Berlin, where under the royal patronage of Frederick Wilhelm IV he became director of the cathedral choir. For this choir he composed three psalms op. 78, intending them to be performed during services. The first piece in the cycle is a setting of Psalm 2 (Warum toben die Heiden? – Why do the heathen rage, and the people imagine a vain thing?) for two four-part choirs a cappella, from whom smaller consorts emerge not unfrequently, performing half-verses in antiphonal style. Mendelssohn follows the text in a nuanced way. Towards the end of verse 5 there is the word ‘schrecken’ (‘vex’), emphasised by the composer with disturbing harmony and two chord combinations used simultaneously – the old – Palestrinian – and the modern. Three-part consorts of soloists sing the words spoken by God. The Lord’s promise is expressed by heavenly sounding female voices – a similar solution (evoking controversy at that time) was used 20

by Mendelssohn in Paulus, where he renders the heavenly words heard by Saul with female voices. The setting of Psalm 2 ends with a doxology fashioned in the form of artful four-part canon – a bow to tradition.

zabieg (który zresztą wzbudził kontrowersje) Mendelssohn zastosował w oratorium Paulus, oddając słowa, które Szaweł usłyszał z niebios, głosami kobiecymi. Opracowanie Psalmu 2 kończy się doksologią ułożoną w formie kunsztownego czterogłosowego kanonu – jest to ukłon w stronę tradycji. W opracowaniu Psalmu 22 Mendelssohn nie stroni od naśladowania stylu responsorialnego, upodabniając muzykę skargi Mein Gott, warum hast du mich verlassen? (Boże mój, Boże mój, czemuś mnie opuścił?) do chorału gregoriańskiego. Dalszy ciąg opracowania, wykorzystujący zespół solistów i czterogłosowy chór, zaskakuje zmianą stylistyki – utwór brzmi na wskroś nowocześnie, zarówno ze względu na swoją harmonię, jak i na piękne, z ducha romantyczne melodie. Tekst psalmu przechodzi wszak od początkowego lamentu do hymnu na cześć Najwyższego. Nowoczesne opracowanie pozwalało zatem wiernym w 1844 roku na pełną identyfikację ze słowami Psalmisty.

In his setting of Psalm 22 Mendelssohn follows the responsorial style, fashioning the music of the grievance Mein Gott, warum hast du mich verlassen? (My God, my God, why hast thou forsaken me?) as a Gregorian chant. Further into the work, an ensemble of soloists and a four-part choir surprise us with a change of style – the piece assumes a thoroughly modern sound, both in terms of its harmony and the beautiful melodies in genuinely Romantic spirit. After all, the text of the Psalm goes over from the opening lament to a hymn praising the Almighty. The modern setting thus enabled the faithful in 1844 to fully identify with the words of the Psalmist.

Opracowanie Psalmu 100 ( Jauchzet dem Herrn alle Welt – Wykrzykujcie na cześć Pana, wszystkie ziemie) również powstało w 1844 roku i było przeznaczone na inaugurację nowo wzniesionej świątyni – synagogi judaizmu reformowanego w Hamburgu (Mendelssohn nigdy nie wypierał się swych korzeni, a postępowy charakter tej gminy musiał postrzegać jako realizację postulatów swego słynnego dziadka, Mosesa Mendelssohna). Proste opracowanie na chór czterogłosowy jest utrzymane w tradycji protestanckiej, natomiast czwarta strofa, przeznaczona na podwójny kwartet solistów (SSAATTBB), została opracowana w bardziej kunsztowny, polifoniczny sposób.

The setting of Psalm 100 ( Jauchzet dem Herrn alle Welt – Make a joyful noise unto the Lord, all ye lands.) was also created in 1844 and was intended for the inauguration of a newly built synagogue of reformed Judaism in Hamburg (Mendelssohn did not deny his ancestry, and he must have seen the progressive character of this Jewish community as an embodiment of the postulates put forward by his famous grandfather, Moses Mendelssohn). The simple setting for a four-part choir follows the Protestant tradition, whereas the fourth stanza set for a double quartet of soloists (SSAATTBB) was elaborated in a more artful and polyphonic way.

W 1844 roku Mendelssohn na wiadomość o próbie zamordowania swego królewskiego protektora zareagował opracowaniem wersów 11.–12. Psalmu 91 („Bo swoim aniołom dał rozkaz o tobie, aby cię strzegli na wszystkich twych drogach. Na rękach będą cię nosili, abyś nie uraził swej stopy o kamień”; Denn er hat seinen Engeln befohlen über dir) na podwójny chór czterogłosowy. W bogatszej wersji (z akompaniamentem orkiestry) utwór ten stał się częścią oratorium Eliasz.

In 1844, Mendelssohn struck by the news of an attempted assassination of his royal patron, set to music verses 11 and 12 of Psalm 91 (Denn er hat seinen Engeln befohlen über dir – For he shall give his angels charge over thee) for double four-part choir. In a more elaborate version (with orchestral accompaniment) the piece became part of the Elijah oratorio. The Three Motets op. 69 were written by the composer in his final year (1847). The cycle contains a setting of the Canticle of Simeon (Herr, nun lässest du deinen Diener – Lord, now you let your servant go in peace) in the well-proven form of four-part choir, from which a quartet of soloists was singled out in the middle section. The simple and contemplative rendering of the text from St Luke Gospel closes with a doxolog y, also elaborated as a simple four-part chorus w ithout imitations. Actually, the whole was initially conceived as a setting for the Anglican Church (as Mendelssohn was a frequent and welcome guest to England). The work was written to an English text, but nowadays it is usually performed in a German translation.

Trzy motety op. 69 kompozytor napisał w ostatnim roku swojego życia (1847). Zbiór otwiera opracowanie kantyku Symeona (Herr, nun lässest du deinen Diener – Teraz, o Władco, pozwól odejść słudze Twemu) w sprawdzonej formule czterogłosowego chóru, z którego w środkowej części został wydzielony kwartet solistów. Proste, kontemplacy jne opracowanie ewangelicznego tekstu Łukaszowego jest zamknięte doksologią, również opracowaną w prostym czterogłosie, pozbawionym imitacji. Całość bowiem została pomyślana pierwotnie jako opracowanie dla potrzeb kościoła anglikańskiego (Mendelssohn był w Anglii częstym i mile widzianym gościem). Utwór powstał więc do tekstu angielskiego, ale dziś jest wykonywany z reguły w niemieckim tłumaczeniu. 22

„Nic na to nie poradzę, że irytuje mnie, gdy słyszę najświętsze i najpiękniejsze słowa śpiewane do tak nudnej, drętwej muzyki. Mówią mi tu, że to canto fermo, chorał gregoriański etc., cóż jednak z tego? Jeśli w owej epoce nie było ani czucia, ani możliwości komponowania w innym stylu, to przecież mamy je teraz, i z pewnością nie znajdujemy tej mechanicznej monotonii w słowach Księgi. One są prawdą i życiem, co więcej, wyrażone są w najnaturalniejszy sposób. Dlaczegóż zatem miałyby brzmieć jak jakieś formułki?”.

‘I cannot help it, but I own it does irritate me to hear such holy and touching words sung to such dull, drawling music. They say it is canto fermo, Gregorian, etc.: no matter. If at that period there was neither the feeling nor the capability to write in a different style, at all events we have now the power to do so. and certainly this mechanical monotony is not to be found in the scriptural words; they are all truth and freshness., and moreover expressed in the most simple and natural manner. Why then make them sound like a mere formula?’

* * *

If we wanted to recall some lieder by Mendelssohn, we would almost surely think about his Lieder… ohne Worte. And yet also in the traditional lieder form for singers and with a text, Mendelssohn proved his phenomenal talent. If his proper Lieder fell in oblivion, it was not for the lack of musical values, but because of misunderstood historicism. Mendelssohn, unlike Schumann or Schubert, did not arrange his song into cycles. What was totally alien to Felix, were the simple sound imitations of his otherwise genius Viennese counterpart (let us recall the sound of frozen tears falling down or a postmaster’s trumpet, or a screeching rusty weathercock from Die Winterreise!). Therefore, Mendelssohn’s Lieder stand slightly apart from the rest of music of his time.

Jeżeli chcielibyśmy przypomnieć sobie jakieś pieśni Mendelssohna, to niemal na pewno pomyślelibyśmy o pieśniach… bez słów. Tymczasem i w tradycyjnym gatunku, przeznaczonym dla wokalistów i opatrzonym tekstem, kompozytor wykazał się nadzwyczajnym talentem. Jeżeli jego pieśni pozostają w zapomnieniu, to nie ze względu na brak muzycznych walorów, ale z uwagi na źle pojęty historyzm. Mendelssohn nie układał swych pieśni w cykle jak Schumann czy Schubert, a już zupełnie obca była mu prosta dźwiękonaśladowczość genialnego skądinąd wiedeńczyka (przypomnijmy sobie choćby dźwięk spadających zamarzniętych łez, trąbkę pocztyliona czy skrzeczącego zardzewiałego kurka na dachu z Podróży zimowej!). Dlatego też pieśni Mendelssohna są w muzyce jego czasów zjawiskiem cokolwiek odrębnym.

24.02

.2017, piątek, godz. 19:00 / Friday, 7:00 pm NFM, Sala Główna KGHM / KGHM Main Hall

Pamięci Anioła / To the Memory of an Angel Ruben Gazarian – dyrygent / conductor Linus Roth – skrzypce / violin NFM Filharmonia Wrocławska / NFM Wrocław Philharmonic

Program / Programme: Felix Mendelssohn Bartholdy (1809–1847) Hebrydy – uwertura koncertowa / Hebrides Overture op. 26 [10'] Alban Berg (1885–1935) Koncert skrzypcowy „Pamięci Anioła” / Violin Concerto ‘To the Memory of an Angel’ [25'] I II

Andante – Allegro Allegro – Adagio

***

Felix Mendelssohn Bartholdy V Symfonia D-dur op. 107 „Reformacyjna” / Symphony No. 5 in D Major Op. 107 ‘Reformation’ [30'] I II III IV

Andante – Allegro con fuoco Allegro vivace Andante Andante con moto – Allegro vivace

fot. / photo: Andi Frank

Omówienie

Programme note

Krzysztof Komarnicki

wertura Hebrydy powstała pod wpływem w ycieczki do Szkocji latem 1829 roku. Urzeczony pięknem tamtejszych wysp Felix Mendelssohn Bartholdy zapisał w liście do siostry Fanny takty, które wówczas przyszły mu do głowy. Utwór został początkowo zatytułowany Samotna wyspa, następnie Hebrydy – jakże adekwatnie, co poświadczają wszyscy, którzy mieli okazję doświadczyć uroku szkockiego lata znaczonego błyskawicznymi zmianami pogody przynoszonymi przez morze. W roku 1834 dzieło ukazało się jednak pod tytułem Grota Fingala i wiele atramentu wylano, by pokazać jak wspaniale Mendelssohn oddał muzyką słynne sześciokątne bazaltowe kolumny podpierające sklepienie jaskini. Tyle tylko, że list do Fanny kompozytor wysłał 7 sierpnia, na dzień przed tym, zanim w ogóle zobaczył tę grotę. Bo też Hebrydy nie są utworem programowym w sensie romantycznym – raczej w takim sensie, w jakim programowe jest Morze Claude’a Debussy’ego.

he Hebrides overture was written following a trip to Scotland in the summer of 1829. Beguiled by the beauty of the archipelago, Felix Mendelssohn Bartholdy, in his letter to Fanny, jotted down a few bars which then came to his mind. The name of the piece was initially The Lonely Island, and then The Hebrides – how adequate according to everyone who has had an opportunity to experience the charms of a Scottish summer marked with abrupt weather changes brought by the sea. In 1834 the work was published under the title Fingal’s Cave, and much ink was spent on proving how wonderfully Mendelssohn depicted the famous hexagonal basalt columns supporting the cave’s vault. But in fact the composer sent the letter to Fanny on 7 August, a day before he actually saw the cave. The Hebrides are not a programme work in the Romantic sense – rather in the sense of the programme character of Debussy’s La Mer.

Podobnie rzecz się ma z Symfonią „Reformacyjną” – podniosły charakter utworu wynika z jego przeznaczenia na uroczystości 300-lecia ogłoszenia podstawowego dokumentu reformacji, Wyznania augsburskiego, przypadającego w 1830 roku. Niektóre tematy zostały zapożyczone (czteronutowy motyw „Jowiszowy” z finału Mozartowskiej symfonii, Amen drezdeńskie – melodia wspinająca się po stopniach gamy w obrębie kwinty, wykorzystana później także przez R icharda Wag nera i Gustava Ma hlera, chora ł Marcina Lutra Ein feste Burg ist unser Gott), inne zaś, te oryginalne, zostały ukształtowane wedle wzorów, z których korzystali dawni kompozytorzy, od Giovanniego Pierluigiego da Palestriny do Johanna Sebastiana Bacha. Wielu komentatorów, przyznawszy poszczególnym melodiom funkcję leitmotivów, uznało całość za wyraz walki protestantyzmu z katolicyzmem! Jest to, delikatnie mówiąc, nadinterpretacja. Mendelssohnowi z gruntu obce były takie pomysły, a i sam sejm augsburski z 1530 roku zapobiegł – w dużym stopniu – rozruchom na tle religijnym w Niemczech w XVI wieku.

Similarly, in his Reformation Symphony the solemn character of the piece derives from its celebratory intention, as it was written for the 300th anniversary of the Augsburg denomination i. e. the great celebration of the Reformation in 1830. Some themes were borrowed (the four-note motif from the finale of Mozart’s Jupiter Symphony, the Dresden Amen – the melody ascending the scale within a fifth interval, later also used by Richard Wagner and Gustav Mahler, and the Martin Luther chorale Ein feste Burg ist unser Gott), whereas other themes, written originally by Mendelssohn, were fashioned following the patterns used by early composers, from Giovanni Pierluigi da Palestrina to Johann Sebastian Bach. Numerous commentators, assigning the function of leitmotif to individual melodies, deemed the whole an expression of Protestantism fighting Catholicism! That is, to put it mildly, a misinterpretation. Mendelssohn was light years away from such ideas, and the Diet of Augsburg of 1530 largely prevented religious unrest in the 16th-century Germany. The idea for the symphony was born in good time, in the winter of 1829. In April 1830, the first three movements were ready: Allegro, preceded by a slow introduction with the Dresden Amen highlighted at its end and then again before the coda. The wonderful, typically Mendelssohnian, though Beethovenian in spirit, scherzo, and the short, expressive and slow Arioso. And then Mendelssohn, not so young as he was already 21, caught a germ of measles from his sister Rebecca. The work was halted for a couple of weeks, and when in mid-May the whole was ready, it was too late to submit it to the organisers of the official anniversary celebrations in Berlin – they had already chosen a more traditional choral work by Eduard Grell. In the end, because of political tensions in Europe at that time (leading to July Revolution in France) the celebrations were cancelled.

Pomysł na symfonię zrodził się zawczasu, zimą 1829 roku. W kwietniu 1830 roku gotowe były trzy pierwsze ogniwa: poprzedzone powolnym wstępem allegro, w którym Amen drezdeńskie jest wyeksponowane pod koniec wstępu i ponownie przed kodą, wspaniałe, typowo Mendelssohnowskie, choć Beethovenowskie z ducha, scherzo oraz krótkie, pełne wyrazu i powolne arioso. I wtedy Mendelssohn, niemłody już, bo 21-letni, zaraził się odrą od siostry Rebeki. Praca stanęła na parę tygodni, a kiedy w połowie maja całość była gotowa, było już za późno, by przedłożyć utwór organizatorom oficjalnych berlińskich obchodów rocznicy – wybrali oni bardziej tradycyjny utwór chóralny Eduarda Grella. Ostatecznie ze względu na napiętą sytuację polityczną w Europie (która doprowadziła do rewolucji lipcowej we Francji) uroczystości zostały odwołane.

Mendelssohn took his new symphony on a journey across Europe. He was certain the monumental finale, based on the chorale Ein feste Burg ist unser Gott, would impress everyone after the excellently developed three movements. As Martin Luther was believed to have occasionally played the flute, the chorale melody is introduced by a solo flute. Then, the chorale becomes increasingly rich in harmony and instrumentation, giving way to new ideas, with the prevailing fugato on an archaic theme based on a repeated note. The Reformation Symphony finale refers to the form of chorale prelude developed by Bach, as the intricate fugato is but a counterpoint for Ein feste Burg ist unser Gott crowning the work in a colossal and solemn instrumentation.

Mendelssohn zabrał symfonię w podróż po Europie. Był pewien wrażenia, jakie po trzech znakomicie przeprowadzonych częściach wywrze monumentalny finał, oparty na chorale Ein feste Burg ist unser Gott. Ponieważ Marcin Luter grywał podobno na flecie, melodię tę wprowadza flet solo. Następne, coraz bogaciej harmonizowane i instrumentowane w ystąpienia melodii chorału oddają jednak miejsce nowym pomysłom, wśród których dominuje fugato na archaiczny temat oparty na powtarzanym dźwięku. Finał Symfonii „Reformacyjnej” odwołuje się do formy Bachowskiego preludium chorałowego, ponieważ misterne fugato okazuje się być jedynie kontrapunktem do Ein feste Burg ist unser Gott, które w potężnej, dostojnej instrumentacji wieńczy całość dzieła.

Composers’ tributes to Johann Sebastian Bach, the father of European music, can sometimes be found in unexpected places, like a flagship work of expressionist dodecaphony that is the Violin Concerto ‘To the Memory of an Angel’ by Alban Berg – a piece that Berg had not intended to write at all.

Kolejne miasta odmawiały jednak wykonania symfonii. Dopiero w 1832 roku w Paryżu odbyła się jedna próba, po której utwór odrzucono jako zbyt trudny, przeładowany kontrapunktem i pozbawiony… melodii. Ostatecznie premierę poprowadził Mendelssohn w Berlinie 15 listopada 1832 roku. Przyjęcie musiało być chłodne, bo ostatecznie kompozytor zaliczył swe dzieło do utworów młodzieńczych, niedojrzałych i nieprzeznaczonych do druku – zresztą okazja, na którą dzieło powstało, dawno była już przebrzmiała. Chronologicznie druga z wielkich symfonii Mendelssohna została wydana 21 lat po śmierci kompozytora jako ostatnia, Piąta. Jest to zapewne najsłabsza spośród symfonii Mendelssohna – jednak jako skończenie doskonałe arcydzieło jest tym bardziej zdumiewającym świadectwem jego geniuszu.

Several cities would nonetheless reject the proposal to perform the Symphony. Only in 1832 in Paris did one rehearsal take place, after which the work was turned down as too difficult, with excessive counterpoint and devoid of… melodies. Finally, the premiere was conducted by Mendelssohn in Berlin on 15 November 1832. The reception must have been cold, as in the end the composer began to regard the work as one of his juvenilia, immature and not good enough to be printed. After all the occasion it had been written for was long gone. Mendelssohn’s chronologically second in the line of his great symphonies was published 21 years after his death as his last one, the Fifth. It is probably the poorest of Mendelssohn’s symphonies – but as a consummate masterpiece it is all the more awesome proof of his genius. Composers’ tributes to Johann Sebastian Bach, the father of European music, can sometimes be found in unexpected places, like a flagship work of expressionist dodecaphony that is the Violin Concerto ‘To the Memory of an Angel’ by Alban Berg – a piece that Berg had not intended to write at all.

Hołdy kompozytorów dla Johanna Sebastiana Bacha, ojca muzyki europejskiej, znajdujemy czasem w miejscach nieoczekiwanych. Choćby w sztandarowym dziele ekspresjonistycznej dodekafonii, Koncercie skrzypcowym „Pamięci Anioła” Albana Berga – utworze, którego kompozytor wcale nie zamierzał napisać. Na początku 1935 roku Berg intensywnie pracował nad swoją drugą operą Lulu, toteż gdy w drzwiach wiedeńskiego mieszkania Bergów pojawił się Louis Krasner, aby zamówić dla siebie koncert, kompozytor był niechętny całemu projektowi. Ostatecznie Berga przekonała konkretna suma wyłożona na stół. Wynegocjował ponadto, że pracą nad koncertem zajmie się dopiero latem w swoim wiejskim domu. Nowe wyzwanie zaczęło jednak drążyć umysł kompozytora i jego bliscy zauważyli u niego zwiększone zainteresowanie recitalami skrzypcowymi.

At the beginning of 1935 Berg was preoccupied with work on his second opera Lulu. When Louis K rasner called at the Bergs’ Viennese apartment to commission a concerto for himself, the composer was unwilling to get involved in the project. What made Berg change his mind was the handsome sum laid on the table. Additionally, he managed to negotiate he would begin work on the new commission only when he moved to his country house for the summer. The new challenge began to seep into his mind much sooner though, and his loved ones noticed his increased interest in violin recitals.

Decydującym impulsem do rozpoczęcia prac nad koncertem okazała się tragiczna śmierć Manon Gropius, córki Almy Mahler i Waltera Gropiusa, dziewczyny niespełna 19-letniej, uwielbianej przez wszystkie osoby, z którymi się zetknęła. Manon zmarła na polio po trwającej rok agonii (dziś skuteczne szczepionki doprowadziły do eradykacji tej strasznej choroby). Berg postanowił poświęcić swój Koncert skrzypcowy „Pamięci Anioła” – utalentowana aktorsko dziewczyna miała ponoć debiutować w tej roli w wystawianym każdego roku w Salzburgu misterium Jedermann Hofmannsthala.

The decisive incentive for the commencement of work on the concerto was the tragic death of Manon Gropius, the daughter of Alma Mahler and Walter Gropius. When she passed away she was not even 19, having been adored by whoever she had met on her way. Manon died of polio after a year-long agony (nowadays the terrible disease has been completely eradicated thanks to vaccines). Berg decided to dedicate his Violin Concerto ‘To the Memory of an Angel’ as Manon, having revealed a talent for acting, was to make her debut in this role in Hofmannstahl’s mystery play Jedermann staged every year in Salzburg. 32

Dodekafonia nie odpowiadała romantyczno-ekspresjonistycznej estetyce Berga, dlatego też swoje serie układał tak, by móc swobodnie operować tradycyjnymi akordami zbudowanymi z tercji. Seria do Koncertu skrzypcowego jest oparta na dźwiękach pustych strun skrzypiec G-D-A-E. Na pierwszym i trzecim z nich zbudowane zostały akord molowe, na parzystych zaś – akordy durowe. Brakujące do kompletu dwanaście dźwięków skali chromatycznej Cis-F-Es kompozytor „dokleił” na końcu, układając je w szereg całych tonów (do którego należy też ostatni z dźwięków „akordowych” – H). Ponieważ Berg był uczniem Schönberga, nie mógł nie dostrzec, że pierwszy dźwięk pierwszego akordu, drugi drugiego, trzeci trzeciego i drugi czwartego (bo nie ma czterech dźwięków w akordzie, są tylko trzy; pierwszy dźwięk czwartego akordu to trzeci trzeciego, więc pierwszym logicznie kolejnym niewykorzystanym dźwiękiem jest drugi dźwięk czwartego akordu – dodekafonia!) tworzą szereg G-Fis-A-Gis, który jest wyeksponowany w basie na początku dzieła, zaraz po arpeggiowym wstępie. Podstawowym narzędziem dodekafonisty jest transpozycja, a te dźwięki to przetransponowany o tercję motyw B-A-C-H.

Dodecaphony was not in line with Berg’s romantic-expressionist aesthetics, so he would compose his tone rows in such a way as to be able to freely use the traditional chords based on thirds. The sequence for his Violin Concerto is based on the pitches of empty violin strings G-D-A-E. Minor chords were built upon the first and the third notes, and major chords on the second and fourth ones. The missing notes that would complete the chromatic scale, namely C sharp-F- E flat, were ‘glued’ at the end of the row, forming a sequence of whole tones (and the last note of the chord sequence i. e. B also belongs to the whole tone structure). Having been a student of Schoenberg, Berg must have discerned that the first note in the first chord, the second note in the second chord, the third note in the third chord, and the fourth note in the fourth chord (as there are not four notes in the chord, there are only three, thus the first note of the fourth chord is the third note of the third chord, so the first note logically following and not yet used is the second note of the fourth chord – that is dodecaphony at work!) make up the following sequence: G-F sharp-A-G sharp, highlighted in the bass part at the beginning of the piece, just after the arpeggio introduction. Transposing is a basic tool of dodecaphonists, and these sounds are the B flat-A-C-B motif transposed by a third. Or, in German notation, B-A-C-H.

Utwór składa się z dwóch części, każda z nich wewnętrznie dzieli się na dwie wyraźne sekcje. Pierwsza część jest afirmacją życia, dlatego też na jej końcu słyszymy wesołą ludową pieśń z Karyntii, dość nieoczekiwanie brzmiącą, ponieważ jest wtrętem nieopartym na serii. Druga część koncertu mówi o śmierci, odchodzeniu i przeistoczeniu. A nawet o pogodzeniu z nimi; znów słychać dalekie echo karynckiej piosenki. Ale najważniejszym momentem drugiej części jest chorał intonowany przez solistę i rozwijany wspólnie z orkiestrą. Berg już na wczesnym etapie prac, zapewne po odkryciu motywu B-A-C-H, zdecydował, że zacytuje Bacha, ale nie od razu wiedział, który konkretnie to będzie fragment. Dopiero gdy praca posunęła się do miejsca, w którym cytat miał być wprowadzony, kompozytor odnalazł dokładnie to, czego potrzebował – Es ist genug. Chorał ten nie tylko mówił o śmierci, odchodzeniu i akceptacji, lecz także został zharmonizowany przez Bacha w tak awangardow y sposób, na jaki tylko pozwalały jego czasy. Sama melodia zaś rozpoczyna się całotonowym pochodem w górę – co dokładnie odpowiada czterem ostatnim dźwiękom użytej w Koncercie serii! Berg zatem z ochotą wykorzystał zarówno melodię chorału, jak i dużą część Bachowskiej harmonizacji, a całość brzmi, jakby została na miarę skrojona.

The work consists of two movements, each of them divided clearly into two sections. The first movement is an affirmation of life, and therefore it ends with a merry folk tune from Carinthia, sounding quite surprisingly, as it is an insertion not based on the Berg row. The Concerto’s second movement is about death, passing away and metamorphosis. And even about reconciliation to them, and again we can hear a remote echo of the song from Carinthia. But the crucial moment of the second movement is a chorale that is begun by the soloist and developed with the orchestra. Already in the preparatory phase of his work on the piece, Berg, most probably after the discovery of the B-A-C-H motif, decided he would quote Bach, but did not know right away which fragment to choose. Only when the work progressed up to the moment when the quote was to be introduced, did he find precisely what he needed – Es ist genug. Not only did the chorale speak about death, passing away and reconciliation, but had also been harmonised by Bach in a way that was as avant-garde as his time allowed. The melody itself begins with whole tones ascending – which corresponds precisely to the last four notes of the Berg tone row used in the Concerto! Berg eagerly used both the chorale melody and a large part of Bach’s harmonisation, and the whole truly sounds like made to measure.

25.02.2017, sobota, godz. 13:00 / Saturday, 1:00 pm NFM, Sala Kameralna / Chamber Hall

Matinée

Uczestnicy kursu mistrzowskiego prowadzonego przez Roela Dieltiensa i Pieta Kuijkena / Participants of Roel Dieltiens’s and Piet Kuijken’s master classes [70'] fot. / photo: Farid Beckx

26.02.2017, niedziela, godz. 18:00 / Sunday, 6:00 pm NFM, Sala Główna KGHM / KGHM Main Hall

Pasja wg św. Mateusza / St Matthew Passion Hans-Christoph Rademann – dyrygent / conductor Johanna Winkel – sopran / soprano Ingeborg Danz – alt / alto Nicholas Mulroy – tenor, Ewangelista / Evangelist Benjamin Hulett – tenor Andreas Wolf – bas / bass Tobias Berndt – bas, Jezus / bass, Jesus Dresdner Kammerchor Chór NFM / NFM Choir Agnieszka Franków-Żelazny – kierownictwo artystyczne / artistic director Wrocławska Orkiestra Barokowa / Wrocław Baroque Orchestra Jarosław Thiel – kierownictwo artystyczne / artistic director Uczestnicy kursu orkiestrowego w ramach Akademii Mendelssohnowskiej / Participants of the Mendelssohn Academy orchestra workshop

Program / Programme: Johann Sebastian Bach (1685–1750) / Felix Mendelssohn Bartholdy (1809–1847) Pasja wg św. Mateusza / St Matthew Passion BWV 244 [180'] I część / part one

***

II część / part two

fot. / photo: PR DKC

Omówienie

Programme note

Krzysztof Komarnicki

dy Felix Mendelssohn Bartholdy wszedł do kuchni, by coś przegryźć, jego wzrok przykuła sztuka mięsa, wciąż zawinięta w papier, w którym ją przyniesiono. Były na nim jakieś nuty. Zaciekawiony Mendelssohn odwinął pakunek i od razu zrozumiał, że ma do czynienia z arcydziełem. Natychmiast kazał się zaprowadzić do rzeźnika, od którego odkupił całą ryzę zapisanego nutami papieru – niestety, nie wszystkie kartki udało się odzyskać.

hen Fel i x Mendelssoh n entered t he kitchen to have a snack, his attention was caught by a piece of meat still wrapped up in the paper it had been brought home in. There was some music on it. An intrigued Mendels sohn unwrapped the package and in no time realised he had a masterpiece in front of his eyes. He immediately ordered to be guided to the butcher from whom he next bought a whole ream of paper covered with notes. Sadly, not all the sheets could be recovered.

Jak piękna bajeczka! Jak cudownie naiwnie tłumaczy, dlaczego Pasja wg św. Mateusza Johanna Sebastiana Bacha (bo ten utwór został odzyskany od właściciela jatki) została za pierwszym razem w Berlinie wykonana w okrojonej wersji. Jeśli jednak głębiej się zastanowimy nad tą wciąż jeszcze czasem powtarzaną legendą, to zauważymy, że nie tłumaczy ona niczego – na przykład dlaczego Mendelssohn tak się zachwycił Bachem albo dlaczego wykonanie Pasji wg św. Mateusza przez Mendelssohna zapoczątkowało renesans Bacha. No i, oczywiście, jest fałszywa w każdym szczególe faktograficznym.

What a beautiful tale! How wonderfully naïve in explaining why the Johann Sebastian Bach St Matthew Passion (as it was the piece saved from the owner of the butchery) was first performed in Berlin in the reduced version. But if we pause to think deeply about this still recounted legend, we will notice it does not explain anything – for example why Mendelssohn was so much delighted by Bach or why his performance of St Matthew Passion kicked off a renaissance of Bach’s music. Moreover, the legend is false in every fact it narrates. True, in 1829 in Berlin the Bach masterpiece was performed in a ground-breaking way, under the baton of the 20-year-old Mendels sohn. But to understand why it was this event that contributed to Bach being brought back to concert platform, and not one of the quite frequent Leipzig performances of Bach’s works in Thomaskirche, we must investigate carefully into who Mendelssohn was, what his family background was and what was going on in Berlin at that time.

Prawdą jest, że w 1829 roku w Berlinie Bachowskie arcydzieło zostało wykonane, w sposób przełomowy, pod kierunkiem 20-letniego Mendelssohna. Ale by zrozumieć, dlaczego akurat ten koncert przyczynił się do powrotu Bacha na estrady, a nie któreś z wcale nierzadkich lipskich wykonań jego utworów w Thomaskirche, musimy dokładnie zbadać, kim był Mendelssohn, z jakiej rodziny pochodził i co działo się w Berlinie w tamtym czasie. 40

Oczywiście muzyka Bacha nie była tak często wykonywana podczas koncertów publicznych, jak to ma miejsce dzisiaj, ale zarówno kompozytorzy (Mozart, Haydn, Beethoven), jak i koneserzy (van Swieten) znali ją i cenili. W 1780 r. jeden z następców Johanna Sebastiana, Johann Friedrich Doles, wykonał w kościele św. Tomasza w Lipsku trzy pasje Bacha, między innymi Pasję wg św. Mateusza. W 1801 r. ukazały się nowoczesne wydania Das wohltemperierte Klavier (jednoczesne druki Simrocka, Nägeliego i Hoffmeistra). Pierwsza biografa Bacha, pióra Johanna Forkela, została opublikowana w 1802 r. W 1808 r. Samuel Wesley wystąpił w Londynie z cyklem recitali organowych z muzyką lipskiego kantora.

Certainly, Bach’s music was not being played during public concerts as often as today, but both composers (Mozart, Haydn, Beethoven) and connoisseurs (van Swieten) knew and appreciated it. In 1780 one of Johann Sebastian’s successors, Johann Friedrich Doles, performed three Passions by Bach in Thomaskirche in Leipzig, including St Matthew Passion. In 1801 three contemporary editions of Das wohltemperierte Klavier were published (prints of Simrock, Nägeli, and Hoffmeister released at the same time). The first biography of Bach, penned by Johann Forkel was published in 1802. In 1808 in London, Samuel Wesley gave a series of organ recitals with the music of the Leipzig Kantor.

W Berlinie Bach był otoczony kultem. Tamtejsza Sing-Akademie została założona w roku 1791 przez Carla Friedricha Christiana Fascha (którego ojciec Johann rywalizował z Bachem o stanowisko kantora w Lipsku po Kuhnale) na wzór londyńskiej Akademii Muzyki Dawnej; Bacha wykonywano tam często, a w bogatych zbiorach biblioteki znajdowały się dzieła Johanna Sebastiana i jego synów. Szczególnie ważne donacje przekazali przodkowie Mendelssohna, zarówno ze strony ojca, jak i matki. Następca Fascha, Carl Friedrich Zelter, kontynuował linię poprzednika. Był też nauczycielem Feliksa i jego równie utalentowanej siostry Fanny.

Bach was enjoying a genuine cult in Berlin. The local Sing-Akademie was founded in 1791 by Carl Friedrich Christian Fasch (whose father Johann competed with Bach in the bid for the post of Kantor in Leipzig after Kuhnau) and was modelled on London’s Academy of Ancient Music; Bach was performed frequently there, and works of Johann Sebastian and his sons were part of the rich collection of the Sing-Akademie library. Mendelssohn’s paternal and maternal ancestors had made particularly valuable donations. Fasch’s successor, Carl Friedrich Zelter, continued the line of his predecessor. He was tutor to Felix and his equally talented sister Fanny.

Rodzice Mendelssohna byli bardzo muzykalni – oboje byli członkami Sing-Akademie. Gdy urodziła się Fanny, matka Lea spojrzała na córeczkę i rzekła: „Te rączki są stworzone do fug Bacha”. Lea była wnuczką Daniela Itziga, a zatem ciocią-babcią Feliksa była Sara Levy de domo Itzig, uczennica najniezwyklejszego z Bachów – Wilhelma Friedemanna – oraz protektorka Carla Philippa Emanuela. Sara często grywała z orkiestrą Sing-Akademie koncerty Bacha, i to ona wskazała Zeltera jako nauczyciela Feliksa.

Mendelssohn’s parents were very musical – both were members of the Sing-Akademie. When Fanny was born, her mother Lea looked at her little girl and said, ‘These little hands were made for Bach’s fugues’. Lea was a granddaughter of Daniel Itzig, therefore Felix’s grandaunt was Sara Levy de domo Itzig, a pupil of the most unusual member of the Bach family – Wilhelm Friedemann. She was also the patron of Carl Philipp Emanuel. Sara used to frequently play Bach concertos with the Sing-Akademie orchestra and it was she who brought up the idea of making Zelter the teacher of Felix.

W 1823 roku Felix dostał pod choinkę prezent od babci Belli Salomon – odpis partytury Pasji wg św. Mateusza Johanna Sebastiana Bacha. Czternastolatek był już człowiekiem dojrzałym: od kilku lat przyjaźnił się – i nie ma w tym przesady – z Johannem Wolfgangiem Goethem, miał w tece kompozytorskiej pierwsze utwory opusowane (a utworów „dziecięcych” skomponował ponad setkę, w tym dwanaście symfonii, opery i koncerty). Nic więc dziwnego, że Bachowskie dzieło studiował z zapałem, a im bardziej się w nie wgłębiał, tym bardziej odczuwał potrzebę jego publicznej prezentacji. Mogło się to odbyć wyłącznie siłami Sing-Akademie, ale Zelter uważał Pasję wg św. Mateusza za utwór niewykonalny. Mendelssohn jednak już w roku 1827 zaczął prywatne próby fragmentów dzieła, a entuzjazm młodzieńca udzielił się wszystkim. Pozostało przekonać upartego Zeltera, który był pewien, że nikt nie wysiedzi czterech godzin, słuchając muzyki, choćby nawet miała to być muzyka Bacha.

In 1823 Felix got a Christmas gift form his granny Bella Salomon – a handwritten copy of Johann Sebastian Bach’s St Matthew Passion. The fourteen-year-old was already a mature human: he had made friends – and it is no exaggeration – with Johann Wolfgang Goethe several years before, had his first opuses ready in his composer portfolio (and his juvenilia comprise over a hundred pieces, including twelve symphonies, several operas and concertos). No wonder he studied the Bach work with eagerness, and the deeper he went, the more compelled he felt to present it in public. This could be done only with the forces of the Sing-Akademie, but Zelter claimed that St Matthew Passion was impossible to perform. And yet, already in 1827 Mendelssohn began his private rehearsals of the work’s fragments, and the young man’s enthusiasm infected everybody else. What was left to be done was convince the obstinate Zelter who was sure no-one would sit for four hours listening to the music, even if it was to be Bach’s music. 42

True, in 1829 in Berlin the Bach masterpiece was performed in a ground-breaking way, under the baton of the 20-year-old Mendelssohn. But to understand why it was this event that contributed to Bach being brought back to concert platform, and not one of the quite frequent Leipzig performances of Bach’s works in Thomaskirche, we must investigate carefully into who Mendelssohn was, what his family background was and what was going on in Berlin at that time.

Mendelssohn przystosował partyturę do możliwości słuchaczy, skracając ją o połowę. Usunął dziesięć arii i siedem chórów, ale zachował prawie wszystkie chorały. W ten sposób uzyskał dzieło dramatyczne, a zarazem bardziej niemieckie w stylu, bo arie, choć pisane do niemieckich tekstów Pikandra, były wszak utrzymane w stylu włoskim. Mendelssohn opracował starannie frazowanie i dynamikę, oboje da caccia, którymi nie dysponował, zastąpił klarnetami, a wykonanie planował poprowadzić od fortepianu, na którym miał realizować basso continuo.

So Mendelssohn adjusted the score to the listeners’ perceptive abilities, shortening it by half, cutting off no less than 10 arias and 7 choir sections, but retaining most of the chorales. This way he produced a work full of drama and at the same time more German in style, as Bach’s original arias, though set to German texts by Picander, were definitely Italian in style. Mendelssohn carefully elaborated the phrasing and the dynamics, he replaced da caccia oboes he did not have at his disposal with clarinets, and he planned to direct the performance from the piano on which he would play the basso continuo part.

Ostatecznie Zelter ustąpił pod wpływem perswazji aktora i śpiewaka Eduarda Devrienta, który wykonał partię Jezusa. W sześciu kolejnych numerach „Allgemeine musikalische Zeitung” ukazywały się ogłoszenia zapowiadające koncert. Dochód z pierwszego koncertu, który odbył się 11 marca 1829 roku, został przeznaczony na cele charytatywne. Na drugi, 21 marca, bilety były wyprzedane, podobnie jak na trzeci, 18 kwietnia, którym dyrygował Zelter. Było to wielkie w ydarzenie – mówiło się o nim w całych Niemczech, wkrótce też dzieło zostało wykonane we Frankfurcie, Wrocławiu i Szczecinie.

Finally, Zelter melted under the persuasion of the actor and singer Eduard Devrient who eventually performed the part of Jesus. Announcements of the concert were published in the six consecutive issues of the Allgemeine musikalische Zeitung. The income from the first concert held on 11 March 1829 went to charity. The second on 21 March was sold out, just like the third on 18 April, the latter conducted by Zelter. It was a great event, spoken about across Germany. Soon afterwards the work was performed in Frankfurt, Wrocław [Breslau], and Szczecin [Stettin].

Nie tylko reklama i talent młodego Mendelssohna zdecydowały o sukcesie koncertu, lecz przede wszystkim to, że wśród publiczności znalazła się śmietanka intelektualna ówczesnej Europy. Rodzice kompozytora prowadzili w Berlinie salon intelektualno-artystyczny. Bywali tu bracia von Humboldtowie: Wilhelm, filozof i językoznawca, oraz Alexander, geograf, przyrodnik i naturalista. Ciotka Feliksa, Dorothea, była pisarką i matką malarza Philippa Veita. Drugim mężem Dorothei był filozof Fryderyk Schlegel. Fanny wyszła za mąż za malarza Wilhelma Hensla, a druga siostra, Rebeka, za Paula Dirichleta, słynnego matematyka, twórcę zasady szufladkowej. Wśród potomków Mendelssohnów są Paul Mendelssohn, chemik, założyciel firmy AGFA, czy Kurt Hensel, wybitny matematyk, który wprowadził do teorii liczby p-adyczne (dzięki którym udowodniono wielkie twierdzenie Fermata) – wymieniać

Not only did publicity and the young Mendelssohn’s talent determine the success of this concert, but above all the fact that the audience included the crème de la crème of Europe’s intellectual elite. The composer’s parents ran an intellectual and artistic salon, attended by the von Humboldt Brothers: Wilhelm, a philosopher and linguist, and Alexander, a geographer, biologist and naturalist. Felix’s aunt Dorothea was a writer and mother of the painter Philipp Veit. Dorothea’s second husband was the philosopher Friedrich Schlegel. Fanny married the painter Wilhelm Hensel, and Rebecca married Paul Dirichlet, a famous mathematician and author of the pigeonhole principle. Mendelssohn’s descendants include Paul Mendelssohn, a chemist and founder of AGFA, and Kurt Hensel, an outstanding mathematician who introduced p-adic numbers (thanks to which proving the Fermat’s theorem was made possible) – and the 44

można bardzo długo. To, kto się Bachowskiej Pasji przysłuchiwał, zadecydowało o tym, jak bardzo te ulotne dźwięki wpłynęły później na historię muzyki.

list is much longer. The fact who listened to Bach’s Passion determined how much these ethereal sounds later influenced the history of music.

Po sukcesie dzieła Bacha następną dekadę Mendelssohn dyrygent poświęcił na intensywne promowanie w Düsseldorfie oratoriów Händla (m.in. Izrael w Egipcie, Mesjasz, Juda Machabeusz, Salomon), co przyczyniło się do podtrzymania ogólnego zainteresowania muzyka barokową. Gdy na początku lat 40. XIX wieku pojawił się pomysł postaw ienia pomni ka Bacha w Lipsku, Mendelssohn, by zdobyć na to fundusze, powrócił między innymi do partytury Pasji według św. Mateusza. Przywrócił trzy arie i zrezygnował z fortepianu w funkcji continuo. Z jednej strony było to podyktowane ogólnym zanikiem tej praktyki, a z drugiej – chęcią poświęcenia się wyłącznie dyrygowaniu. Mendelssohn wszak był jednym z pierwszych dyrygentów w dzisiejszym rozumieniu tej roli, prekursorem użycia batuty. Partia continuo została opracowana w sposób zaiste niezwykły: linię basu gra kontrabas, a dwie wiolonczele realizują akordy. Jest to świadectwo wielkiej artystycznej wrażliwości Mendelssohna, jego doskonałego smaku i wyczucia.

After the Bach work’s success, for the following decade Mendelssohn the conductor focused on promoting Handel’s oratorios in Düsseldorf (a. o. Israel in Egypt, Messiah, Judas Maccabeus, Solomon), which boosted the general interest in Baroque music. When at the beginning of the 1840s the idea of erecting a Bach statue in Leipzig was born, Mendelssohn, to secure ample funds for this purpose, resumed his work on the score of St Matthew Passion. He reintroduced three arias and deleted the piano as basso continuo. On the one hand this was caused by this practice generally disappearing, and on the other by his will to devote himself entirely to conducting. Mendelssohn was one of the first conductors as we understand their role today, the precursor of the baton use. The basso continuo part was indeed elaborated in a most unusual way: the bass line is played by a double bass, with two cellos playing the chords. This treatment testifies to Mendelssohn’s great artistic sensitivity, his superb taste and intuition.

Pasja wg św. Mateusza Johanna Sebastiana Bacha w wersji Mendelssohna jest istotnym świadectwem epoki, w której ma źródło nasza dzisiejsza kultura muzyczna, zorientowana przede wszystkim na muzykę przeszłości. Bez tego opracowania w ogóle byśmy dziś nie dyskutowali o dawnych praktykach wykonawczych. Jest ono niczym filtr założony na obiektyw aparatu: zmienia barwy, ale za to uwypukla szczegóły, których inaczej byśmy nie dostrzegli. W istocie zbliża nas do Bachowskiego oryginału…

The Johann Sebastian Bach St Matthew Passion in the Mendelssohn version is a valuable testimony to his era as the source of our modern musical culture, oriented above all toward the music of the past. Without the Mendelssohn version we would not be discussing historical performance today. It is like a filter put on a camera lens: it changes the colours, but enhances details we would otherwise be unable to discern. In essence, it brings us closer to the Bach original.

…I to, cośmy stracili, zgubili zbyt wcześnie, Oto nam ręką czułą nietknięte zwrócono. (Antoni Słonimski, Koncert skrzypcowy) 46

KURSY MISTRZOWSKIE / MASTER CLASSES Ingeborg Danz – alt, zajęcia indywidualne / alto, tutorials Nicholas Mulroy – tenor, zajęcia indywidualne / tenor, tutorials Tobias Berndt – bas-baryton, zajęcia indywidualne / bass-baritone, tutorials Roel Dieltiens – wiolonczela, zespoły kameralne / cello, chamber ensembles Piet Kuijken – fortepian, pianoforte, zespoły kameralne / piano, fortepiano, chamber ensembles Agnieszka Franków-Żelazny – przygotowanie chóru festiwalowego, prowadzenie koncertu 23.02 / preparation of the festival choir, direction of the concert on 23 February Hans-Christoph Rademann – przygotowanie orkiestry festiwalowej, prowadzenie koncertu 26.02 / preparation of the festival orchestra, direction of the concert on 26 February Jarosław Thiel – wiolonczela, próby sekcyjne orkiestry festiwalowej / cello, section rehearsals of the festival orchestra Zbigniew Pilch – skrzypce, próby sekcyjne orkiestry festiwalowej / violin, section rehearsals of the festival orchestra

Ramowy plan kursów (szczegółowy plan zostanie udostępniony uczestnikom na początku warsztatów) / Time frame of the master classes (details will be communicated at the beginning of master classes)

21.02.2017, WTOREK / TUESDAY 9:30–13:00, NFM, Sala Czerwona / Red Hall Próba chóru festiwalowego / Rehearsal of festival choir (A. Franków-Żelazny) 14:00–19:00, NFM, Green Room Kurs wokalny – zajęcia indywidualne / Vocal master class – tutorials (I. Danz) 14:00–19:00, NFM, Sala Czarna / Black Hall Kurs wokalny – zajęcia indywidualne / Vocal master class – tutorials (T. Berndt)

19:00, NFM, Sala Kameralna / Chamber Hall Albumblatt – koncert / concert

24.02.2017, PIĄTEK / FRIDAY 9:00–19:00, NFM, Sala Kameralna / Chamber Hall Kurs muzyki kameralnej / Chamber music master class (R. Dieltiens, P. Kuijken)

23.02.2017, CZWARTEK / THURSDAY 9:00–19:00, NFM, Sala Kameralna / Chamber Hall Kurs muzyki kameralnej / Chamber music master class (R. Dieltiens, P. Kuijken)

15:00-18:30, NFM, Sala Czerwona / Red Hall Próba orkiestry festiwalowej / Rehearsal of festival orchestra (H.-Ch. Rademann)

9:00–16:00, NFM, Sala Czerwona / Red Hall Próba generalna dla uczestników kursu wokalnego / Dress rehearsal of participants of the vocal master class

19:00, NFM, Sala Główna KGHM / KGHM Main Hall Pamięci Anioła – koncert / To the Memory of Angel – concert 19:30–22:00, NFM, Sala Czerwona / Red Hall Próba orkiestry festiwalowej / Rehearsal of festival orchestra (H.-Ch. Rademann)

22.02.2017, ŚRODA / WEDNESDAY 9:30–13:00, NFM, Sala Czerwona / Red Hall Próba chóru festiwalowego / Rehearsal of festival choir (A. Franków-Żelazny)

15:00–18:30, NFM, Sala Główna KGHM / KGHM Main Hall Próba orkiestry festiwalowej / Rehearsal of festival orchestra (H.-Ch. Rademann)

14:00–19:00, NFM, Sala Czerwona / Red Hall Kurs wokalny – zajęcia indywidualne / Vocal master class – tutorials (I. Danz)

16:00–17:30, NFM, Sala Czerwona / Red Hall Próba generalna chóru festiwalowego / Rehearsal of festival choir (A. Franków-Żelazny)

14:00–19:00, NFM, Sala Czarna / Black Hall Kurs wokalny – zajęcia indywidualne / Vocal master class – tutorials (T. Berndt)

25.02.2017, SOBOTA / SATURDAY 9:00–12:00, NFM, Sala Kameralna / Chamber Hall Kurs muzyki kameralnej / Chamber music master class (R. Dieltiens, P. Kuijken)

19:00, NFM, Sala Czerwona / Red Hall Od profanum do sacrum – koncert uczestników kursu wokalnego / From Profanum to Sacrum – concert of participants of the vocal master class

10:00–13:00, NFM, Sala Główna KGHM / KGHM Main Hall Próba orkiestry festiwalowej / Rehearsal of festival orchestra (H.-Ch. Rademann)

14:00–19:00, NFM, Green Room Kurs wokalny – zajęcia indywidualne / Vocal master class – tutorials (N. Mulroy) 14:00–19:00, NFM, Sala Główna KGHM / KGHM Main Hall Próba orkiestry festiwalowej / Rehearsal of festival orchestra (J. Thiel, Z. Pilch)

13:00, NFM, Sala Kameralna / Chamber Hall Matinée – koncert uczestników kursu muzyki kameralnej / concert of participants of the chamber music master class

19:30–22:00, NFM, Sala Główna KGHM / KGHM Main Hall Próba orkiestry festiwalowej / Rehearsal of festival orchestra (H.-Ch. Rademann)

14:30–17:30, NFM, Sala Główna KGHM / KGHM Main Hall 50

Próba orkiestry festiwalowej / Rehearsal of festival orchestra (H.-Ch. Rademann) 16:00, NFM, Sala Główna KGHM / KGHM Main Hall Otwarta próba orkiestry festiwalowej dla uczestników czynnych i biernych Akademii / Open rehearsal of festival orchestra for active and passive participants of the Academy 17:30, NFM, Sala Kameralna / Chamber Hall Spotkanie z Hansem-Christophem Rademannem (wstęp na podstawie biletu na dowolny koncert odbywający się w ramach Akademii) / Meeting with Hans-Christoph Rademann (you will be admitted if you present a ticket to any of the Academy concerts)

26.02.2017, NIEDZIELA / SUNDAY 11:00-14:00, Sala Główna KGHM / KGHM Main Hall Próba generalna orkiestry festiwalowej / Dress rehearsal of festival orchestra (H.-Ch. Rademann) 16:30, NFM, Sala Kameralna / Chamber Hall Jarosław Thiel – wprowadzenie do koncert finałowego (wstęp na podstawie biletu na ten koncert) / introduction to the Academy final concert (you will be admitted if you present a ticket for the Academy final concert) 18:00, Sala Główna KGHM / KGHM Main Hall Pasja wg św. Mateusza – koncert / St Matthew Passion – concert

WYKŁADY I SPOTKANIA / LECTURES AND MEETINGS

UCZESTNICTWO CZYNNE / ACTIVE PARTICIPATION Śpiewacy i instrumentaliści wyłonieni drogą kwalifikacji wezmą udział w warsztatach mistrzowskich: kursach instrumentalnych, wokalnych i orkiestrowych. Wybrani uczestnicy wystąpią w koncertach w dniach 23.02.2017 (śpiew solow y, chór festiwalow y), 25.02.2017 (instrumentalistyka, kameralistyka) i 26.02.2017 (kurs orkiestrowy). W ramach czynnego uczestnictwa zapewniony jest też udział w następujących zajęciach i wydarzeniach Akademii Mendelssohnowskiej: lekcje mistrzowskie, wykłady i spotkania, koncerty, próba otwarta.

25.02.2017, SOBOTA / SATURDAY 17:30, NFM, Sala Kameralna / Chamber Hall Spotkanie z Hansem-Christophem Rademannem (wstęp na podstawie biletu na dowolny koncert odbywający się w ramach Akademii) / Meeting with Hans-Christoph Rademann (you will be admitted if you present a ticket to any of the Academy concerts)

Singers and instrumentalists chosen through an application process will participate in master classes: instrumental, vocal, and orchestral. Selected participants will feature in the concerts on 23 February 2017 (solo singing, festival choir), 25 February 2017 (instrumental performance, chamber performance), and 26 February 2017 (orchestral workshop)/ Active participation also includes the following classes and events of the Mendelssohn Academy: master classes, lectures and meetings, concerts, and an open rehearsal.

26.02.2017, NIEDZIELA / SUNDAY 16:30, NFM, Sala Kameralna / Chamber Hall Jarosław Thiel – wprowadzenie do koncertu finałowego (wstęp na podstawie biletu na ten koncert) / introduction to the Academy final concert (you will be admitted if you present a ticket for the Academy final concert)

UCZESTNICTWO BIERNE / PASSIVE PARTICIPATION Dyrygenci, instrumentaliści, wokaliści, uczniowie szkół muzycznych i melomani, którzy nie będą mogli wziąć udziału w warsztatach w sposób czynny, mogą wziąć w nich udział w sposób bierny przez: uczestnictwo w kursach w charakterze wolnego słuchacza, możliwość zakupu biletów w promocyjnych cenach na wszystkie koncerty, wstęp na wykłady i spotkania z artystami. We envisage passive participation for conductors, instrumentalists, singers, students of music and music-lovers who will not be able to participate actively. As a passive participant you can take part in master classes as a listener, attend lectures and meetings with artists and buy special price tickets to all the Academy concerts. Szczegółowy regulamin kursów mistrzowskich oraz dokładne informacje są dostępne pod adresem / For details of the master classes and more information, see: www.nfm.wroclaw.pl/akademia-mendelssohnowska 52

BIOGRAMY / BIOGRAPHIES

Tobias Berndt

Chór NFM / NFM Choir

Ingeborg Danz

Roel Dieltiens

Dresdner Kammerchor

Agnieszka Franków-Żelazny

Ruben Gazarian

Benjamin Hulett

Piet Kuijken

Nicholas Mulroy

Katarzyna Neugebauer-Jastrzębska

NFM Filharmonia Wrocławska / NFM Wrocław Philharmonic

Zbigniew Pilch

Hans-Christoph Rademann

Linus Roth

Justyna Skoczek

Jarosław Thiel

Johanna Winkel

Andreas Wolf

Wrocławska Orkiestra Barokowa / Wrocław Baroque Orchestra

Tobias Berndt Urodzony w Berlinie Tobias Berndt rozpoczął naukę muzyki w Dresdner Kreuzchor. Studiował pod kierunkiem Hermanna Christiana Polstera w Hochschule für Musik und Theater „Felix Mendelssohn Bartholdy” w Lipsku, a następnie kontynuował naukę u Rudolfa Piernaya w Staatliche Hochschule für Musik und Darstellende Kunst w Mannheim. Podczas dalszych studiów i kursów mistrzowskich pracował pod kierunkiem: Theo Adama, Wolframa Riegera, Normana Shetlera, Irwina Gage’a, Axela Bauniego, Julii Varady oraz Dietricha Fischera-Dieskaua. Artysta otrzymał liczne stypendia, zdobył też jedną z nagród w Krajowym Konkursie Pieśni w Berlinie (2004), Międzynarodowym Konkursie Pieśni na Akademii im. Hugo Wolfa w Stuttgarcie (2007), podczas Międzynarodowej Letniej Akademii w Mozarteum w Salzburgu (2008) oraz w Między narodowym Konkursie „Franz Schubert und die Musik der Moderne” w Grazu (2009). Ostatnie nagrody to I nagroda w Międzynarodowym Konkursie im. Johannesa Brahmsa w Pörtschach (2008) oraz w Konkursie Pieśni Cantilena w Bayreuth (2009). W 2009 r. artysta wygrał też Międzynarodowy Konkurs „Das Lied” w Berlinie, którego pomysłodawcą jest Thomas Quasthoff. Do ważnych punktów w jego karierze śpiewaczej należą koncerty z Leipzig Gewandhausorchester, The English Concert, L’arpa festante, Thomanerchor Leipzig, Saxony Vocal Ensemble oraz MDR Rundfunkchor. Występował pod batutą renomowanych dyrygentów, takich jak Peter Schreier, Helmuth Rilling, Howard Arman, Ludwig Güttler, Michael Schönheit (organista Gewandhausorchester) czy Andreas Spering. Można go usłyszeć na festiwalach międzynarodowych. fot. / photo: Peter B. Kossok

Academy in Stuttgart 2007, the International Summer Academy of the Mozarteum in Salzburg 2008 and the International Contest ‘Franz Schubert und die Musik der Moderne’ in Graz 2009. His most recent accolades include winning 1st prize at the International Johannes-Brahms Contest in Pörtschach 2008 and at the Cantilena Song Contest in Bayreuth 2009, as well as winning the Thomas Quasthoff initiated contest ‘Das Lied – International Song Competition’ in February 2009 in Berlin.

Important points in his singing career have included concerts with the Leipzig Gewandhaus Orchestra, The English Concert, L’arpa festante, the Thomanerchor Leipzig choral group, the Saxony Vocal Ensemble and the MDR Radio Choir. He has sung under renowned conductors such as Peter Schreier, Helmuth Rilling, Howard Arman, Ludwig Güttler, Gewandhaus organist Michael Schönheit and Andreas Spering and could be heard at international festivals.

Tobias Berndt The native Berliner Tobias Berndt began his musical training with the Dresden Choir of the Church of the Holy Cross. He studied with Hermann Christian Polster at the University of Music and Theatre Felix Mendelssohn Bartholdy in Leipzig and continued his training with Rudolf Piernay at the Mannheim University of Music and Performing Arts. During further studies and master’s courses, he worked with Theo Adam, Wolfram Rieger, Norman Shetler, Irwin Gage, Axel Bauni, Julia Varady and Dietrich Fischer-Dieskau. Accredited with multiple scholarships, he was a prize winner at the National Song Contest Berlin 2004, the International Song Contest at the Hugo-Wolf

Chór NFM Chór NFM został założony w 2006 r. przez Andrzeja Kosendiaka w ramach Filharmonii Wrocławskiej, która w maju 2014 r. została przekształcona w Narodowe Forum Muzyki. 56

57 fot. / photo: Łukasz Rajchert

Od początku kieruje nim Agnieszka Franków-Żelazny. Pod jej dyrekcją bardzo szybko stał się czołowym zespołem na polskiej scenie muzyki chóralnej. Zespół współpracował z tak znakomitymi dyrygentami, jak Paul McCreesh, Giovanni Antonini, Jacek Kaspszyk, Krzysztof Penderecki, James MacMillan, Bob Chilcott czy Jan Łukaszewski. W krótkim czasie swej działalności Chór NFM dał ponad 200 koncertów. Nawiązał współpracę m.in. z Gabrieli Consort, Il Giardino Armonico i Orkiestrą NDR (obecnie NDR Elbphilharmonie Orchester). Wystąpił w Salle Pleyel w Paryżu, Barbican Centre i Royal Albert Hall w Londynie, Gewandhaus w Lipsku oraz na festiwalach Schleswig-Holstein, Gent van Vlaanderen, Wratislavia Cantans, Warszawska Jesień i International Ankara Music Festival. Oprócz tego, że Chór występuje regularnie z innymi zespołami NFM, podróżuje też po Polsce, koncertuje z orkiestrami krajowych filharmonii oraz NOSPR i POR. Wielokrotnie pojawiał się na antenie Polskiego Radia oraz w rozgłośniach zagranicznych. Był pierwszym polskim chórem, który w latach 2009 i 2011 wystąpił na legendarnym festiwalu BBC Proms. W 2011 r. otrzymał jedną z trzech głównych nagród festiwalu Barokowe Wieczory w Varaždinie w Chorwacji – nagrodę Kantor za wykonanie dzieł Bacha. W czerwcu 2013 r. zespół odbył pierwsze tournée po USA. W październiku tego samego roku wziął udział we wspólnym koncercie ze światowej sławy grupą The Swingle Singers. W dyskografii wrocławskiego chóru znajdują się: Grande Messe des Morts Berlioza, Eliasz Mendelssohna Bartholdy’ego, War Requiem Brittena, The Seeds of Stars, Słowa dźwiękiem malowane, Miłość na ludowo oraz De profundis.

NFM Choir The NFM Choir was founded in 2006 by Andrzej Kosendiak as one of the ensembles of the Wrocław Philharmonic to be transformed into the National Forum of Music in May 2014. Agnieszka FrankówŻelazny has been the Choir’s artistic director ever since its inception. Under her direction, in a short space of time it has established itself as one of Poland’s leading choral ensembles. It has collaborated with such distinguished conductors as Paul McCreesh, Giovanni Antonini, Jacek Kaspszyk, Krzysztof Penderecki, James MacMillan, Bob Chilcott and Jan Łukaszewski. In a few years the Choir has performed over 200 times, collaborating among others with the Gabrieli Consort, Il Giardino Armonico and NDR Orchestra (now NDR Elbphilharmonie Orchestra), giving concerts at the Salle Pleyel (Paris), the Barbican Centre (London), the Royal Albert Hall (London), Gewandhaus (Leipzig). It was a guest of the music festivals: Schleswig-Holstein, Gent van Vlaanderen, Wratislavia Cantans, Warsaw Autumn, Ankara Music Festival. In addition to regular performances with the other NFM ensembles, the group is touring Poland performing with leading Polish philharmonic orchestras, including Polish Radio Orchestras in Katowice and Warsaw. It is often being broadcasted on the Polish Radio and abroad. It was the first Polish choir that in 2009 and 2011 performed at the BBC Proms. In 2011 at the Varaždin Baroque Evenings festival in Croatia it received one of the three main awards – the Kantor Award for performance of works by J.S. Bach. The Choir made its first tour of the United States of America in June 2013 and in October it performed with the worldwide known group The Swingle Singers. The discography of the choir includes Grande Messe des Morts by Berlioz, Elijah by Mendelssohn Bartholdy, War Requiem by Britten, The Seeds of Stars, Słowa dźwiękiem malowane, Miłość na ludowo, and De profundis.

Ingeborg Danz

Skład Chóru NFM / NFM Choir: soprany / sopranos Paulina Boreczko-Wilczyńska, Aleksandra Turalska, Natalia Kiczyńska, Joanna Palac, Agnieszka Niezgoda, Małgorzata Ciężka-Kątnik, Agnieszka Ryman alty / altos Aleksandra Sosna, Joanna Klebba, Marta Mączewska, Ewa Wojtowicz, Ewelina Nawrocka, Ewa Pieronkiewicz tenory / tenors André Khorsik, Łukasz Wilda, Sebastian Mach, Paweł Zdebski, Jarosław Kawałko, Jacek Rzempołuch basy / basses Jan Pieter, Piotr Woroniecki, Marek Fras, Michał Pytlewski, Krzysztof Kmieć, Jerzy Butryn 58

59 fot. / photo: Felix Broede

Urodzona w Witten kontralcistka Ingeborg Danz studiowała wychowanie muzyczne na Hochschule für Musik w Detmold. Po zdaniu egzaminów państwowych kontynuowała studia w zakresie śpiewu pod kierunkiem Heinera Eckelsa, które ukończyła z wyróżnieniem. Jeszcze podczas studiów wygrywała liczne konkursy, otrzymywała również stypendia Deutscher Musikrat oraz Richard-Wagner-Verband. Pomimo że Ingeborg Danz występowała gościnnie w różnych teatrach operowych, takich jak Staatsoper w Hamburgu, skupia się przede wszystkim na repertuarze koncertowym i recitalach. Ściśle współpracowała z Internationale Bachakademie Stuttgart pod kierunkiem Helmutha Rillinga, jak również z Philippem Herreweghe i Collegium Vocale Gent. W wykonaniach koncertowych Ingeborg Danz nie koncentruje się wyłącznie na jednej epoce. W swoim repertuarze ma z jednej strony późnoromantyczne dzieła, takie jak

Ingeborg Danz symfonie Mahlera, Les nuits d’été Berlioza, Sceny z Fausta Goethego Schumanna, msze Brucknera i Beethovena, a z drugiej strony jest uznawana za jedną z czołowych kontralcistek w interpretacjach muzyki Bacha. Ingeborg Danz blisko współpracuje też ze stowarzyszeniem Neue Bachgesellschaft z Lipska, w którym pełni funkcję członka zarządu. Jej współpraca z dyrygentami takimi jak Riccardo Muti, Herbert Blomstedt, Manfred Honeck, Christopher Hogwood, Philippe Herreweghe, Riccardo Chailly, Heinz Holliger, Helmuth Rilling, Iván Fischer, Ingo Metzmacher i Semyon Bychkov zaowocowała występami w Teatro alla Scala oraz na festiwalach w Lucernie i Salzburgu, a także pracą z czołowymi orkiestrami świata: Koninklijk Concertgebouworkest, Boston Symphony Orchestra, Wiener Philharmoniker, Münchner Philharmoniker, Gewandhausorchester, Symphonieorchester des Bayerischen Rundfunks, Deutsche Symphonie-Orchester Berlin, NDR Elbphilharmonie Orchester, Bamberger Symphoniker, Radio-Sinfonieorchester Stuttgart des SWR, Swedish Radio Symphony Orchestra, Berliner Philharmoniker, NHK Symphony Orchestra, San Francisco Symphony, Los Angeles Philharmonic, Minnesota Orchestra oraz National Symphony Orchestra Washington i Chicago Symphony Orchestra. W obecnym sezonie Ingeborg Danz gościnnie wystąpi m.in. z Orquestra Sinfônica do Estado de São Paulo (II Symfonia Mahlera) pod dyrekcją Marin Alsop oraz w Berliner Philharmonie z zespołem Merseburger Hofkapelle w Missa solemnis Beethovena pod kierownict wem Jörga-Petera Weiglego.

Można ją usłyszeć w Kolonii z WDR Sinfonieorchester – pod batutą Heinza Holligera w repertuarze ballad Schumanna oraz pod kierunkiem Stefana Parkmana w Pasji wg św. Mateusza J.S. Bacha. W 2017 r. w Toblach będzie wykonywać Das Lied von der Erde Mahlera z Orchestra Filarmonica della Fenice pod batutą Markusa Stenza. Ingeborg Danz ze szczególnym upodobaniem daje recitale pieśni, które cieszą się dużym uznaniem; towarzyszą jej wówczas pianiści Michael Gees lub Daniel Heide. Jej szeroki repertuar zapisano na licznych płytach CD – dyskografia artystki obejmuje msze Mozarta pod batutą Nikolausa Harnoncourt a (Teldec), znakomite nagrania z Philippem Herreweghe (Harmonia Mundi), pieśni Brahmsa, a także Mszę h-moll, Oratorium na Boże Narodzenie oraz obie Pasje J.S. Bacha zrealizowane w koprodukcji ze Internationale Bachakademie Stuttgart pod dyrekcją Helmutha Rillinga (Hänssler). Wytwórnia Brilliant Classics wydała box z kompletem utworów Brahmsa, w tym płytę z pieśniami z udziałem Ingeborg Danz przy akompaniamencie Helmuta Deutscha.

Born in Witten an der Ruhr, contralto Ingeborg Danz first studied school music at the Detmold University of Music. After her state examination she continued her studies in singing with Heiner Eckels and passed her concert examination with distinction. She won numerous competitions already during her studies. Further awards were scholarships of the German Music Council and the Richard Wagner Society. Despite the fact that Ingeborg Danz has already given guest performances at various opera houses such as the Hamburg State Opera she focuses principally on concert singing and recitals. She worked together closely with the International Stuttgart Bach Academy and Helmuth Rilling, as well as with Philippe Herreweghe and the Collegium Vocale Gent. In concerts Ingeborg Danz does not solely focus on a certain era. Her repertoire includes on the one hand late Romantic works such as Mahler’s symphonies, Les nuits d’été by Berlioz, Schumann’s Scenes from Goethe’s Faust, masses by Bruckner and Beethoven. On the other hand she can be considered as one of the leading contraltos for the interpretation of music by Bach. Ingeborg Danz is also closely connected to The New Bach Society Leipzig as a member of the board. Her cooperation with conductors Riccardo Muti, Herbert Blomstedt, Manfred Honeck, Christopher Hogwood, Philippe Herreweghe, Riccardo Chailly, Heinz Holliger, Helmuth Rilling, Iván Fischer, Ingo Metzmacher and Semyon Bychkov lead her to Teatro Alla Scala, to the festivals of Lucerne and Salzburg as well as to the world’s major orchestras: the Royal Concertgebouw Orchestra, Boston Symphony Orchestra, the Vienna Philharmonic and Munich Philharmonic, the Leipzig Gewandhausorchestra, Bavarian Radio Symphony Orchestra, DSO Berlin, NDR Elbphilharmonie Orchestra, Bamberg Symphony Orchestra, SWR Radio Symphony Orchestra Stuttgart, Swedish Radio Symphony Orchestra, Berlin Philharmonic, NHK Symphony Orchestra, 60

San Francisco Orchestra, Los Angeles Philharmonic Orchestra, Minnesota Orchestra as well as to the National Symphony Orchestra Washington and the Chicago Symphony Orchestra. In the current season Ingeborg Danz will give guest performances at the Orquestra Sinfonica do Estado de São Paulo (Mahler Symphony No. 2) in São Paulo (cond. Marin Alsop) and at the Philharmonie Berlin with the Merseburger Hofkapelle singing in Beethoven’s Missa solemnis (Jörg-Peter Weigle). She can be heard in Cologne with the West-German Symphony Orchestra under Heinz Holliger singing ballads by Schumann and under Stefan Parkman in Bach’s St. Matthew Passion. In 2017 she will perform Mahler’s Lied von der Erde with the Orchestra Filarmonica della Fenice conducted by Markus Stenz in Toblach. Ingeborg Danz particularly enjoys giving lied recitals. Accompanied on the piano by Michael Gees or Daniel Heide she performs recitals, which have been highly acclaimed. Her extensive repertoire is documented on many CD recordings: Mozart masses conducted by Nikolaus Harnoncourt issued by Teldec, distinguished recordings with Philippe Herreweghe on Harmonia Mundi, lieder by Brahms as well as a coproduction with the Stuttgart Bach Academy under Helmuth Rilling, both Bach Passions, the Mass in B minor as well as the Christmas Oratorio – also on Hänssler. Brilliant Classics issued a box dedicated to the complete works of Brahms, including a lied CD featuring Ingeborg Danz accompanied by Helmut Deutsch.

Roel Dieltiens Wiolonczelista Roel Dieltiens studiował w Antwerpii (Belgia) i w Detmold (Niemcy). Szybko stał się znany na estradzie międzynarodowej i jest w tej chwili uważny za autorytet w dziedzinie wiolonczeli współczesnej i barokowej. Jego silna osobowość, nadzwyczajna muzykalność i niekonwencjonalne podejście do muzyki już na początku kariery zapewniły mu zaproszenia do wszystkich najważniejszych sal koncertowych na świecie (Paryż, Berlin, Londyn, Nowy Jork, Moskwa, Tokio). Zyskał również międzynarodowe uznanie jako kameralista i założyciel słynnego Ensemble Explorations. Od 2010 r. występuje w trio z Andreasem Staierem (fortepian) i Danielem Sepekiem (skrzypce). Zrealizował serię nagrań dla wytwórni Harmonia Mundi i Etcetera, które zdobyły uznanie krytyków i wzbudziły wielkie zainteresowanie publiczności. W 2010 r. Roel Dieltiens otrzymał nagrody Klara oraz Cecilia za nagranie suit na wiolonczelę solo J.S. Bacha.

Dresdner Kammerchor Roel Dieltiens jest profesorem wiolonczeli w Hochschule der Künste w Zurychu, a także jurorem międzynarodowych konkursów, w tym Konkursu Bachowskiego w Lipsku i Konkursu im. Piotra Czajkowskiego w Moskwie. Ponadto jest związany z Lemmens instituut w Leuven (Belgia), w którym uczy muzyki kameralnej. W 2006 r. kanał telewizyjny Canvas wyprodukował film dokumentalny o tym artyście.

London, New York, Moscow, Tokyo). He has also gained international recognition as a chamber musician and founder of the celebrated Ensemble Explorations. Since 2010 he has appeared in trio formation with Andreas Staier (piano) and Daniel Sepec (violin). He has made a whole series of recordings for the Harmonia Mundi and Etcetera labels that have consistently received praise from the critics and aroused great public interest. In 2010 Roel Dieltiens received a Klara award and the Cecilia Prize for his recent recording of the Suites for unaccompanied cello of Bach. Roel Dieltiens is Professor of Cello at the Zurich University of the Arts and has served as a jury member in international competitions including the Leipzig Bach Competition and the Moscow Tchaikovsky Competition. In addition to this, he is associated with the Lemmensinstituut in Leuven , where he teaches chamber music. In 2006 the TV channel Canvas produced a comprehensive in-depth documentary about this artist.

Roel Dieltiens The cellist Roel Dieltiens studied in Antwerp and Detmold. He swiftly made a name for himself on the international scene and is now regarded as an authority on both modern and Baroque cello. His strong personality, overwhelming musicality and unconventional approach took him right from the beginning of his career to all the world’s great concert centres (Paris, Berlin, 62

fot. / photo: Merlijn Doomernik

63 fot. / photo: David Pinzer

Dresdner Kammerchor jest jednym z najważniejszych chórów w Niemczech. Od czasu, kiedy został założony w 1985 r. przez HansaChristopha Rademanna, zdobył silną pozycję na niemieckiej i europejskiej estradzie muzycznej. Przez takie inicjatywy, jak pierwsze nagranie kompletu utworów Schütza (od 2011) czy badania i promocja muzycznego dziedzictwa środkowych Niemiec chór przyczynia się do kształtowania kulturalnej tożsamości regionu, działając na całym świecie jako ambasador Drezna i Saksonii. We współpracy z Dresdner Barockorchester i innymi wykonawcami odkrył na nowo, wykonał i nagrał wiele dzieł. Albumy z utworami Schütza, Hassego, Heinichena i Zelenki zdobyły liczne nagrody, w tym Nagrodę Niemieckich Krytyków Płytowych. Obok oratoriów i dzieł muzyki religijnej mistrzów baroku, takich jak Bach, Telemann i Händel, w repertuarze zespołu znajdują się też utwory chóralno-symfoniczne okresu klasycznego i romantycznego, od Mozarta przez Mendelssohna

po Brahmsa. Dresdner Kammerchor słynie również z wykonań wymagającej literatury a cappella z XIX i XX w., pisanej przez takich kompozytorów, jak Reger, Schnittke, Křenek, Messiaen i Berlinski. Chór specjalizuje się również w muzyce współczesnej. Znajduje to potwierdzenie w wielu prawykonaniach i zamówieniach nowych utworów, których dokonuje ten zespół. W 2009 r. Hans-Christoph Rademann i Dresdner Kammerchor zainicjowali Dresdner Chorwerkstatt für Neue Musik. Chór otrzymał Nagrodę Muzyczną Ernsta von Siemensa za wkład w muzykę współczesną. Dresdner Kammerchor zyskał szerokie uznanie krytyków muzycznych podczas wielu swoich tras koncertowych w Europie i poza nią, tj. w USA, Afryce Południowej, Indiach i Chinach. Jest regularnie zapraszany na międzynarodowe festiwale muzyczne cieszące się znakomitą reputacją, takie jak Rheingau Musik Festival, Oude-Muziek-Festival Utrecht, Festivales Musicales w Buenos Aires, Bachwoche w Ansbach czy Händel-Festspiele w Halle i Göttingen. Często współpracuje z renomowanymi orkiestrami i cenionymi dyrygentami z Niemiec i z zagranicy. Są wśród nich tacy dyrygenci, jak René Jacobs, sir Roger Norrington, Ádám Fischer, Riccardo Chailly, Herbert Blomstedt, oraz takie zespoły, jak Sächsische Staatsk apelle Dresden, Gewandhausorchester Leipzig, Orchestra of the Age of Enlightenment, Concerto Köln oraz Akademie für Alte Musik Berlin.

Dresdner Kammerchor The Dresdner Kammerchor is one of the leading choirs in Germany. Since its foundation in

1985 by Hans-Christoph Rademann it has become firmly established on the German and European musical scene. With initiatives such as the first complete recording of Schütz (since 2011) and a continuing interest in researching and promoting the musical legacy of central Germany, the choir helps shape the cultural identity of this region, working internationally as an ambassador for Dresden and Saxony. In collaboration with the Dresdner Barockorchester and other musical partners, numerous works have been rediscovered, performed and recorded. Recordings of works by Schütz, Hasse, Heinichen and Zelenka have been honored with numerous prizes including the German Record Critics’ Award. Alongside the oratories and sacred works of Baroque masters such as Bach, Telemann and Handel, the choral-symphonic repertoire of the Classical and Romantic periods from Mozart via Mendelssohn to Brahms forms another main focus of the choir’s work. The Dresdner Kammerchor is also renowned for the performance of challenging a cappella literature from the 19th and 20th centuries by composers such as Reger, Schnittke, Křenek, Messiaen and Berlinski. The choir specializes in modern and contemporary music. This is reflected in numerous premieres, first performances, and new works commissioned by the choir. In 2009 Hans-Christoph Rademann and the Dresdner Kammerchor initiated the Dresdner Chorwerkstatt fur Neue Musik. The choir was awarded the Ernst von Siemens Music Prize for its services to contemporary music. The Dresdner Kammerchor has received broad acclaim on its numerous concert trips in and outside Europe, i.e. USA, South Africa, India and China. The choir also receives regular invitations to international music festivals of great reputation like the Rheingau Musik Festival, Oude-Muziek -Festival Utrecht, Festivales Musicales Buenos Aires, Bachwoche Ansbach and Handel Festival Halle and Göttingen. Frequent cooperations with renowned orchestras and conductors from Germany and abroad underscore the reputation of the choir. Among the most famous are the

conductors René Jacobs, Sir Roger Norrington, Ádám Fischer, Riccardo Chailly, Herbert Blomstedt and the ensembles Sächsische Staatskapelle Dresden, Gewandhausorchester Leipzig, The Orchestra of the Age of Enlightenment, Concerto Köln and Akademie für Alte Musik Berlin.

Skład Dresdner Kammerchor / Dresdner Kammerchor soprany / sopranos Friederike Beykirch, Gloria Ebert, Birgit Jacobi-Kircheis, Katharina Salden, Albertine Selunka, Viktoria Wilson, Nicola Zöllner

tenory / tenors Alexander Bischoff, Max Hebeis, Michael Käppler, Markus Klose, Peter Motzkus, Michael Schwämmlein basy / basses Gustav Augart, Max Ehlert, Georg Preißler, Martin Schicketanz, Philipp Schreyer, Peter Vanselow

Agnieszka Franków-Żelazny Doktor habilitowany sztuk muzycznych, absolwentka Uniwersytetu Wrocławskiego (studia 64

fot. / photo: Łukasz Rajchert

alty / altos Linda Geberzahn, Julia Hebecker, Franziska Neumann, Luise Sitzlack, Maria Stosiek, Sophie Wangemann

biologiczne – dyplom w 2000 r.) oraz Akademii Muzycznej im. K. Lipińskiego we Wrocławiu: Wydział Edukacji Muzycznej (dyplom w 2004 r.) i Wydział Wokalny (dyplom w 2005 r.). Rok później ukończyła Podyplomowe Studia Chórmistrzowskie na Akademii Muzycznej w Bydgoszczy, a w 2014 r. – Akademię Liderów Kultury na Uniwersytecie Ekonomicznym w Krakowie. W latach 1995–1999 była członkiem Polsko-Niemieckiej Akademii Chóralnej „In terra pax”. W 1999 r. założyła chór „Con Amore” przy Zespole Szkół nr 1 we Wrocławiu. Pełniła też funkcję dyrygenta i kierownika artystycznego Akademickiego Chóru Politechniki Wrocławskiej. W 2000 r. powołała do życia Kameralny Chór Akademii Medycznej (obecnie Chór Medici Cantantes Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu), z którym zdobyła wiele nagród i wyróżnień. Od czerwca 2006 r. jest dyrektorem artystycznym Chóru NFM. Od stycznia do lipca 2013 r. była opiekunem artystycznym Chóru Polskiego Radia. Występowała jako dyrygent lub chórmistrz gościnny wielu polskich i zagranicznych zespołów. Jest pomysłodawczynią i dyrektorem artystycznym Polskiego Narodowego Chóru Młodzieżowego powstałego w 2013 r. i prowadzonego przez Narodowe Forum Muzyki, dyrektorem programowym projektu „Akademia Chóralna” oraz kuratorem priorytetu „Muzyka” Europejskiej Stolicy Kultury 2016. Prowadzi klasę dyrygentury chóralnej oraz Chór im. S. Krukowskiego na Wydziale Edukacji Muzycznej, Chóralistyki i Muzyki Kościelnej Akademii Muzycznej im. K. Lipińskiego we Wrocławiu.

W swoim dorobku ma 12 nagranych płyt, a także 70 nagród oraz Brązowy Medal „Zasłużony dla Kultury Polskiej – Gloria Artis” (2014). Wystąpiła w 19 krajach Europy i w Stanach Zjednoczonych na ponad 700 koncertach, na których przedstawiła około 600 dzieł wokalnych i prawie 170 wokalno-instrumentalnych.

Ruben Gazarian

Agnieszka Franków-Żelazny A Doctor Habilitatus of music, Agnieszka Franków-Żelazny graduated from the Karol Lipiński Academy of Music in Wrocław (diploma in musical education 2004, diploma in voice 2005). A year later, she completed her postgraduate studies in choral conducting at the Academy of Music in Bydgoszcz, and in 2014 – the Cultural Leadership Academy at the University of Economics in Kraków. In 1995–1999 she was a member of the Polish-German Choral Academy ‘In terra pax’, and in 1997–1999 she worked there as a voice coach. In 1999 she founded the ‘Con Amore’ Choir of School Complex No. 1 in Wrocław. At the same time she was conductor and artistic manager of the Wrocław University of Technology Choir. In 2000 she founded the Medical University Chamber Choir (later renamed as Medici Cantantes) with which she has performed successfully at national and international competitions. Since June 2006 she has been artistic director of the NFM Choir. From January to July 2013 she was

artistic supervisor of the Polish Radio Choir. She has performed as a guest conductor or choir mistress with numerous Polish and international ensembles. She is the mastermind and Artistic Director of the Polish National Youth Choir, founded in 2013 and managed by the National Forum of Music, Programme Director of the Choral Academy as well as having been the Curator of Music for the European Capital of Culture 2016. At present she is a senior lecturer at the Department of Music Education, Choral Music and Church Music of the Karol Lipiński Academy of Music in Wrocław where she teaches choral conducting and runs the S. Krukowski Choir. Agnieszka has 12 CDs and over 70 awards to her credit, including the Gloria Artis Silver Medal (2014). She has performed in 19 European countries and in the United States during over 700 concerts, presenting around 600 choral works and almost 170 vocal-instrumental works.

67 fot. / photo: Andi Frank

Z początkiem sezonu 2002/2003 Ruben Gazarian objął stanowisko I dyrygenta Württembergisches Kammerorchester Heilbronn. Posadę tę otrzymał dzięki jednogłośnej rekomendacji orkiestry i jury konkursowego. Ruben Gazarian z sukcesem rozbudował standardowy repertuar do rozmiarów symfonicznych, umiejętnie dobierając kompozycje epoki romantycznej i współczesnej oraz dzieła awangardowe. Na początku 2015 r. objął stanowisko dyrektora artystycznego Georgisches Kammerorchester Ingolstadt. Także w tym przypadku jego nominacja była rezultatem jednogłośnej decyzji orkiestry, jej kierownictwa oraz kulturalnych przedstawicieli miasta. Ruben Gazarian był dyrygentem gościnnym takich zespołów, jak Radio-Sinfonieorchester Stuttgart des SWR, WDR Sinfonieorchester Köln, hr-Sinfonieorchester, Hamburger Symphoniker, Frankfurter Museumsorchestra, Orchestre national de Lyon, Orchestre philharmonique de Strasbourg, Nordwestdeutsche Philharmonie

Herford, Stuttgarter Philharmoniker, Jerusalem Symphony Orchestra, Israel Symphony Orchestra Rishon LeZion (orkiestra opery w Tel Awiwie), Tonkünstler-Orchester Niederösterreich, Belgrade Philharmonic Orchestra, Israel Camerata Orchestra Jerusalem oraz Zürcher Kammerorchester. Współpracuje także z solistami cenionymi na arenie międzynarodowej, takimi jak Gautier i Renaud Capuçon, Julia Fischer, Hilary Hahn, Maximilian Hornung, Sharon Kam, Katia i Marielle Labèque, Elisabeth Leonskaja, Sabine Meyer, Daniel Müller-Schott, Viktoria Mullova, Sergei Nakariakov, Gerhard Oppitz, Jean-Yves Thibaudet, Frank Peter Zimmermann czy Beaux Arts Trio. Prowadzone przez niego koncerty były wielokrotnie transmitowane przez Hessen Radio, SWR, WDR, Deutschlandradio, MDR i Radio Svizzera Italiana. W wieku 4 lat Ruben Gazarian otrzymał pierwsze lekcje skrzypiec od swego ojca. Uczęszczał do Specjalnej Szkoły Muzycznej im. P. Czajkowskiego, a następnie do Konserwatorium w Erewaniu, w którym uczył go I skrzypek słynnego Kwartetu Borodina. Jego kariera koncertowa rozpoczęła się w 1983 r. Podczas studiów został solistą National Chamber Orchestra of Armenia. W tym samym czasie był też skrzypkiem National Armenian Piano Trio. W latach 1992–1995 Ruben Gazarian studiował skrzypce w Hochschule für Musik und Theater „Felix Mendelssohn Bartholdy” w Lipsku. W 1995 r. rozpoczął studia dyrygenckie na tej samej uczelni, które ukończył z najwyższą oceną w maju 1998 r. W latach 1993–1998 był I koncertmistrzem West Saxon Symphony Orchestra, a od stycznia 1999 do sierpnia 2002 r. był głównym dyrygentem tej orkiestry. W tym czasie był najmłodszym głównym dyrygentem

w Niemczech. We wrześniu 2002 r. został laureatem 1. Międzynarodowego Konkursu Dyrygenckiego im. Georga Soltiego we Frankfurcie nad Menem.

Orchestra Rishon LeZion (orchestra of the opera Tel Aviv), the Tonkünstler Orchester Niederösterreich, the Belgrade Philharmonic Orchestra, Camerata Jerusalem, the Zurich Chamber Orchestra. Ruben Gazarian works successfully with such famous soloists including Gautier and Renaud Capuçon, Julia Fischer, Hilary Hahn, Maximilian Hornung, Sharon Kam, Katia & Marielle Labèque, Elisabeth Leonskaja, Sabine Meyer, Daniel Müller-Schott, Viktoria Mullova, Sergei Nakariakov, Gerhard Oppitz, Jean-Yves Thibaudet, Frank Peter Zimmermann, Beaux Arts Trio and many others. He has made numerous concert broadcasts by the Hessen Radio (HR), the Southwest German Radio (SWR), the West German Radio (WDR), Deutschlandradio, the Middle German Radio (MDR), the Radio Svizzera Italiana. At the age of four Gazarian received his first violin lesson from his father. Subsequently, he was educated at the ‘P.I. Tchaikovsky Special Music School’ and later at the ‘Yerevan State Conservatory’ by the first violinist of the famous Borodin Quartet. His active concert career started in 1983. During his studies he was contracted as a soloist by the National Chamber Orchestra of Armenia. At the same time he was violinist of the National Armenian Piano Trio. In 1992 Ruben Gazarian went to Leipzig for post degree studies at the Leipzig Music Academy Felix Mendelssohn Bartholdy. In the winter of 1995, Gazarian completed his education as a violinist by passing the concert exam. In the same year he began his conductor’s education at the Leipzig Music Academy which he completed with the highest possible grade in a public final concert in May 1998. From 1993 until 1998 Ruben Gazarian was First Concertmaster of the ‘West Saxon Symphony Orchestra’ and from January 1999 until August 2002 he was principal conductor of this orchestra. In this position he was the youngest conductor of Germany at the time. In September 2002 Ruben Gazarian became laureate of the 1st International Conducting Competition ‘Sir Georg Solti’ in Frankfurt Main.

Ruben Gazarian With the beginning of the season 2002/2003 Ruben Gazarian became the principal conductor of the ’Württemberg Chamber Orchestra Heilbronn’. He has been appointed to this position on the basis of unanimous recommendations by the orchestra and the appointment board. Gazarian succeeded to expand the standard repertoire in a remarkable way by enlargening to symphonic scale and choosing compositions of Romantic and Modern Era as well as avant-garde compositions. At the beginning of 2015, Ruben Gazarian will assume the additional position of Artistic Director of the Georgisches Kammerorchester Ingolstadt. In the same manner, this appointment arose from the unanimous wish of the orchestra, its management and the cultural representatives of the city. Ruben Gazarian was guest conductor of the the Stuttgart Radio Symphony Orchestra, WDR (West German Broadcast) Symphony Orchestra Cologne, the Radio Symphony Orchestra Frankfurt (Main), the Hamburg Symphony Orchestra, the Frankfurter Museumsorchestra, the Orchestre National de Lyon, the Strasbourg Philharmonic Orchestra, the Nordwestdeutsche Philharmonie Herford, the Stuttgart Philharmonic Orchestra, the Jerusalem Symphony Orchestra, the Israel Symphony 68

69 fot. / photo: Hans Lebbe

Benjamin Hulett Benjamin Hulett studiował w New College w Oksfordzie oraz pod kierunkiem Davida Pollarda w Guildhall School of Music and Drama. Przez dokonywanie nagrań ciągle umacnia swoją pozycję jako śpiewak operowy, koncertowy i recitalowy. W latach 2005–2009 był członkiem zespołu Staatsoper w Hamburgu i z sukcesem kreował takie role, jak Tamino, Ferrando, Novice oraz Steuermann, by następnie występować tam gościnnie i śpiewać partie Tamino i Narraboth. Zadebiutował w Bayerische Staatsoper w Monachium w Alcinie Händla, w Staatsoper w Berlinie w Fedrze Henzego, w Theater an der Wien w światowej premierze Die Besessenen Kalitzkego, na Festiwalu w Salzburgu w Elektrze R. Straussa, na Festiwalu w Baden-Baden w Salome R. Straussa, a następnie w Czarodziejskim flecie Mozarta, oraz w Teatro dell’Opera w Rzymie jako Madwoman w Curlew River Brittena, a następnie jako Gonzalve

w Godzinie hiszpańskiej Ravela. W Wielkiej Brytanii Benjamin Hulett zadebiutował jako Peter Quint w Opera North, Ferrando w Grange Park Opera oraz Fenton w Opera Holland Park. Wystąpił też w National Theatre w inscenizowanej wersji Pasji wg św. Mateusza w reżyserii sir Jonathana Millera. W Royal Opera House zadebiutował jako Edmund w Manon Lescaut Pucciniego, a następnie powrócił tam jako Beppe w Pajacach Leoncavalla. Na scenie Glyndebourne Festival Opera wykonywał partię Lisandra w Śnie nocy letniej oraz występował w Saulu Händla. Ważniejsze koncerty, w których występował, to: BBC Proms pod dyrekcją sir Rogera Norringtona, sir Johna Eliota Gardinera i sir Andrew Daviesa, Venetian Journal Maderny z Koninklijk Concert gebouworkest, Arbaces w Idomeneuszu, królu Krety Mozarta z Fabiem Biondim, Serenadzie Brittena z sir Rogerem Norrigntonem, Christopherem Hogwoodem i zespołem Trondheim Solists, Stworzenie świata Haydna z Emmanuelle Haïm i Trevorem Pinnockiem, Kobieta bez cienia R. Straussa pod dyrekcją Vladimira Jurowskiego, Missa solemnis pod batutą Ivora Boltona i Philippe’a Herreweghe oraz IX Symfonia Beethovena pod dyrekcją Philippe’a Herreweghe i Fransa Brüggena, Requiem Mozarta pod batutą Philippe’a Herreweghe (w ramach tournée po Dalekim Wschodzie), Das Paradies und die Peri Schumanna pod dyrekcją sir Rogera Norringtona na Festiwalu w Edynburgu, rola tytułowa w Lucio Silla J.Ch. Bacha pod dyrekcją Ivora Boltona podczas Mozart woche w Salzburgu, A Quiet Place Bernsteina z Montreal Symphony Orchestra pod batutą Kenta Nagano, Godzina hiszpańska Ravela z Boston Symphony Orchestra pod dyrekcją Charles’a Dutoit oraz Tamino w Czarodziejskim flecie Mozarta z Berliner Philharmniker pod batutą sir Simona Rattle’a.

Benjamin Hulett

Artysta jest cenionym wykonawcą pieśni. Występował w Wigmore Hall, na Aldeburgh Festival, Buxton Festival, Oxford Lieder, Leeds Lieder, w National Portrait Gallery, na Henley Festival, Freie Akademie der Künste w Hamburgu, Staatsoper w Hamburgu oraz w Maastricht. Współpracuje także z pianistami: Andrásem Schiffem, Grahamem Johnsonem, Malcolmem Martineau, Christopherem Glynnem, Josephem Middletonem, Simone Young i Alexandrem Soddym. Dokonał nagrań utworów z różnych epok, od baroku po dzieła zamawiane współcześnie, za które otrzymywał nominacje do nagród i nagrody „BBC Music Magazine”, „Gramophone”, Grammy, Złotego Orfeusza oraz „Diapason”. W bieżącym sezonie Benjamin Hulett po raz pierwszy będzie kreował rolę Toma Rakewella w Żywocie rozpustnika Strawińskiego w Caen, Limoges, Reims, Rouen i Luksemburgu. Ponownie wystąpi na Glyndebourne Festival, tym razem w nowej produkcji Hipermestry Cavallego. Wystąpi też z BBC Philharmonic Orchestra (pod dyrekcją Juanja Meny), City of Birmingham Symphony Orchestra (pod dyrekcją Johna Wilsona) oraz w wiedeńskim Musikverein.

Benjamin Hulett trained as a choral scholar at New College, Oxford and studied with David Pollard at the Guildhall School of Music and Drama. He has a growing reputation as an opera and concert singer, recitalist and recording artist. A member of the Hamburg State Opera from 2005–2009, Ben’s successes included Tamino, Ferrando, Novice and Steuermann and he returned as a guest Tamino and Narraboth. He made his debuts at the Bayerische Staatsoper, Munich in Handel’s Alcina, Berlin Staatsoper in Henze’s Phaedra, Theater an der Wien in the world premiere of Kalitzke’s Die Besessenen, for the Salzburg Festival in Strauss’ Elektra, for the Baden Baden Festival in Strauss’ Salome, returning for Die Zauberflöte, and for the Rome Opera as Madwoman in Curlew River, returning for Gonzalve in L’heure Espagnole. In the UK Ben made his role debut as Peter Quint for Opera North, sang Ferrando for Grange Park Opera, Fenton for Opera Holland Park, and Luzio in Das Liebesverbot for the Opera du Rhin, Strasbourg, and he appeared in Sir Jonathan Miller’s staging of St Matthew Passion at the National Theatre. He made his debut with the Royal Opera House, Covent Garden as Edmondo in Manon Lescaut, returning as Beppe in Pagliacci. And for the Glyndebourne Festival Opera he performed Lysander (A Midsummer Night’s Dream) and in Handel’s Saul. Concert highlights include the BBC Proms under Norrington, Gardiner and Davies, Maderna’s Venetian Journal with the Royal Concertgebouw Orchestra, Arbace in Mozart’s Idomeneo with Fabio Biondi, Britten’s Serenade with Norrington, Hogwood and the Trondheim Soloists, The Creation 70

with Haïm and Pinnock, Die Frau Ohne Schatten under Jurowski, Missa Solemnis under Bolton and Herreweghe, Beethoven’s Ninth Symphony under Herreweghe and Brüggen, Mozart Requiem on tour in the Far East under Herreweghe, Das Paradies und die Peri under Norrington at the Edinburgh Festival, the title role in J.C. Bach’s Lucio Silla under Bolton at the Salzburg Mozartwoche, Bernstein’s A Quiet Place with the Montreal Symphony Orchestra under Nagano, L’heure Espagnole with the Boston Symphony Orchestra conducted by Charles Dutoit, and Tamino with the Berliner Philharmoniker under Rattle. Increasingly in demand as an interpreter of song, he has performed at Wigmore Hall, Aldeburgh Festival, Buxton Festival, Oxford Lieder, Leeds Lieder, National Portrait Gallery, Henley Festival, Freie Akademie der Künste in Hamburg, Hamburgische Staatsoper and Maastricht, collaborating with pianists Andras Schiff, Graham Johnson, Malcolm Martineau, Christopher Glynn, Joseph Middleton, Simone Young and Alexander Soddy. Ben’s recordings range from the early baroque to new commissions and have received nominations and awards from the BBC Music Magazine, Gramophone, Grammy, L’Orfee d’Or and Diapason. This season Benjamin will perform his first Tom Rakewell (The Rake’s Progress) in Caen, Limoges, Reims, Rouen and Luxembourg, and return to the Glyndebourne Festival in new production of Cavalli’s Hipermestra conducted by William Christie. In concert he appears with the BBC Philharmonic Orchestra (Juanjo Mena), City of Birmingham Symphony Orchestra (John Wilson), and at the Vienna Musikverein.

Piet Kuijken Artysta uczył się pod kierunkiem Jana Vermeulena, Jana Michielsa, André De Groote i Menahema Presslera. Ukończył studia wyższe w zakresie fortepianu i muzyki kameralnej w Królewskim Konserwatorium w Brukseli, uzyskując dyplomy z najwyższym wyróżnieniem. Ma też dyplom Indiana University, gdzie studiował jako stypendysta Belgian American Education Foundation. Jest zdobywcą nagród E. Ollin, M. Lefranck i M. Horlait-Dapsens oraz nagrody CERA-Young Musicians Prize (1994), a także zwycięzcą Schumann Concerto Competition w Bloomington. Od 2002 r. jest profesorem fortepianu i pianoforte w Królewskim Konserwatorium w Brukseli oraz profesorem gościnnym pianoforte w Królewskim Konserwatorium w Antwerpii. Regularnie prowadzi seminaria z muzyki kameralnej w Orpheus Institute w Gandawie. Piet Kuijken występuje jako solista i kameralista grający na fortepianie, klawesynie i piano forte podczas znanych festiwali i w salach koncertowych w Europie, Japonii i Meksyku. Jego koncerty były często transmitowane w wielu krajach, zarówno przez radio, jak i telewizję. Jako solista współpracuje z różnymi orkiestrami i dyrygentami, regularnie występuje ze swoim ojcem Wielandem Kuijkenem, wujem Bartholdem Kuijkenem, Albrechtem Breuningerem, Boyanem Vodenitcharovem, a także z zespołami Oxalys, Explorations i z ansamblem Roela Dieltiensa, solistami Orchestre des Champs-Elysées, Orchestra of the Age of Enlightenment, Brussels Philharmonic, Royal Flemish Philharmonic oraz orkiestrą symfoniczną Théâtre de la Monnaie. W repertuarze pieśniarskim jako akompaniator współpracuje z sopranistkami: Olgą Pasiecznik, Irmgard Arnold, Anne Cambier,

z dziełami Schumanna (Fuga Libera), CD z utworami Brahmsa (Passacaille) oraz nagranie live Koncertu fortepianowego nr 21 Mozarta (Denon) – wszystkie kompozycje zostały wykonane na pianoforte. Spotkały się z wielkim uznaniem prasy międzynarodowej i zostały wyróżnione pięcioma kamertonami (wyróżnienie przyznawane przez magazyn „Diapason”), „10” portalu internetowego luister.nl, tytułem „Outstanding” w International Record Review oraz etykietką „High Quality”.

Piet Kuijken Piet Kuijken studied with Jan Vermeulen, Jan Michiels, André De Groote and Menahem Pressler. He holds Higher Diplomas in both piano and chamber music from the Royal Conservatoire in Brussels, for which he was given the highest distinction. He also holds a Performer Diploma from Indiana University, where he studied with a BAEF Fellowship. He is the winner of the E. Ollin, M. Lefranck and M. HorlaitDapsens prizes, the CERA-Young Musicians Prize in 1994, and the Schumann Concerto Competition in Bloomington. He has been professor of piano and pianoforte at the Royal Conservatoire in Brussels since 2002 and is a guest professor for the pianoforte at the Royal Conservatoire in Antwerp. He also gives regular seminars in chamber music at the Orpheus Institute in Ghent. Piet Kuijken’s solo and chamber music career has seen him perform on the piano, harpsichord and the pianoforte in various well-known festivals and concert halls across Europe, Japan and Mexico. Many of his concerts and performances have been broadcast internationally on both radio and television.

Hendrickje Van Kerckhove, Yukari Nonoshitą i Shihiro Bambą, a ostatnio z barytonem Dietrichem Henschelem, z którym regularnie występuje. W 2013 r. założył wraz ze skrzypkiem Naamanem Sluchinem zespół Talisma Ensemble, który skupia się szczególnie na repertuarze klasycznym i romantycznym wykonywanym na instrumentach historycznych. W 2015 r. Talisma Ensemble przekształcił się w trio fortepianowe – do duetu dołączyła wiolonczelistka Amy Norrington. Obszerna dyskografia Pieta Kuijkena (zarejestrowana dla wytwórni Arcana, Fuga Libera, René Gailly, Phaedra, Channel Classics, Etcetera, Hänssler Accent i Passacaille) zawiera dużo kameralistyki, od Bacha po Gubaidulinę; artysta otrzymał za płyty z kameralistyką nagrody Choc du Monde de la Musique 2000 oraz Diapason d’Or 2004. Wśród jego krążków solowych znajdziemy m.in. podwójny album 72

fot. / photo: Farid Beckx

As a solist, he has worked with various orchestras and conductors and he has played regularly with musicians such as his father, Wieland Kuijken, his uncle, Barthold Kuijken, Albrecht Breuninger, Boyan Vodenitcharov as well as with Oxalys, Roel Dieltiens and the Explorations Ensemble, the solists of the Orchestre des ChampsElysées, the Orchestra of the Age of Enlightenment, the Brussels Philharmonic, the Royal Flemish Philharmonic and the Monnaie Opera Symphony Orchestras. As a Lieder accompanist, he has worked with sopranos Olga Pasichnyk, Irmgard Arnold, Anne Cambier, Hendrickje Van Kerckhove, Yukari Nonoshita and Shihiro Bamba, and more recently with the baryton, Dietrich Henschel, with whom he continues to work regularly. In 2013, he formed the Talisma Ensemble, together with the violinist Naaman Sluchin, focussing in particular on a classical and romantic repertoire, played on historical instruments. In 2015, Talisma expanded to become a piano trio, together with the cellist, Amy Norrington. Piet Kuijken’s extensive discography (produced by Arcana, Fuga Libera, René Gailly, Phaedra, Channel Classics, Etcetera, Hänssler, Accent and Passacaille) includes a vast range of chamber music, from Bach to Gubaidulina, for which he was awarded the Choc du Monde de la Musique in 2000 and the Diapason d’Or in 2004. As a solist, his recordings include a double CD of works by Robert Schumann (Fuga Libera), a CD of works by Johannes Brahms (Passacaille) and a live performance of the 21st Concerto by Mozart (Denon), all recorded on the pianoforte. They were met with great acclaim by the international press and awarded a 5 Diapasons’, a ‘10’ in Luister, an ‘Outstanding’ in the International Record Review (IRR) and a ‘High Quality’ label.

kierunkiem Stephena Laytona, a drugiej z zespołem Dunedin Consort pod dyrekcją Johna Butta (w tej drugiej wersji kreował rolę Ewangelisty). Ostatnie angaże to Pasja wg św. Mateusza J.S. Bacha z Saint Paul Chamber Orchestra, Oratorium na Boże Narodzenie J.S. Bacha z Netherlands Chamber Choir i Concerto Copenhagen, Pasja wg św. Jana J.S. Bacha z Handel and Haydn Society, Fairy Queen Purcella z Royal Danish Opera oraz Msza h-moll J.S. Bacha z Musikkollegium Winterthur. Najbliższe projekty to wykonanie Pasji wg św. Mateusza z BBC Philharmonic pod batutą Nicholasa Kraemera, a także występy z Dunedin Consort. Jest członkiem stowarzyszonym Royal Academy of Music oraz muzykiem rezydentem Girton College w Cambridge.

Nicholas Mulroy Nicholas Mulroy studiował w Clare College w Cambridge i Royal Academy of Music w Londynie. Regularnie występuje w całej Europie z wieloma czołowymi zespołami, w tym z Monteverdi Choir i sir Johnem Eliotem Gardinerem, Les Musiciens du Louvre i Markiem Minkowskim, Le Concert d’Astrée i Emmanuelle Haïm, Gabrieli Consort i Paulem McCreeshem. Koncertuje też z Orchestra of the Age of Enlightenment, Dunedin Consort, Staatskapelle Dresden, Saint Paul Chamber Orchestra, Royal Scottish National Orchestra, Brussels Philharmonic, Akamus, English Chamber Orchestra, Handel and Haydn Society, BBC Philharmonic, BBC Symphony Orchestra, Copenhagen Philharmonic i Wrocławską Orkiestrą Barokową. Współpracował także z takimi dyrygentami, jak Laurence Cummings, Trevor Pinnock, sir Colin Davis i Nicholas Kraemer.

Nicholas Mulroy Angaże operowe artysty to m.in. rola Pierwszej Parki w Hippolyte et Aricie Rameau pod dyrekcją Emmanuelle Haïm w Théâtre du Capitole w Tuluzie oraz Opera National de Paris, rola w Dardanusie Rameau pod batutą Emmanuelle Haïm w Lille, Caen i Dijon, w Koronacji Poppei wystawionej z zespołem opery Glynde bourne w Lille oraz Dijon, rola Septimiusa w Theodorze Händla pod kierownictwem Trevora Pinnocka. W Glyndebourne zadebiutował pod batutą Jurowskiego w Zaręczynach w klasztorze Prokofiewa. Wśród nagrań dokonanych przez Nicholasa Mulroya warto wymienić wyróżnionego Gramophone Award Mesjasza Händla z Dunedin Consort (Linn), Oratorium Wielkanocne i Actus tragicus J.S. Bacha z Monteverdi Choir oraz English Baroque Soloists pod batutą sir Johna Eliota Gardinera, Nieszpory Monteverdiego z Orchestra of the Age of Enlightenment pod dyrekcją Roberta Howartha. Nicolas Mulroy pojawia się też w dwóch wersjach Pasji wg św. Jana J.S. Bacha – jednej nagranej z zespołem Polyphony pod

Nicholas Mulroy studied at Clare College Cambridge and Royal Academy of Music. He regularly appears with leading ensembles throughout Europe, including Monteverdi Choir with Sir John Eliot Gardiner, Les Musiciens du Louvre with Marc Minkowski, Le concert d’Astrée with Emmanuelle Haïm, Gabrieli Consort with Paul McCreesh as well as concerts with Orchestra of the Age of Enlightenment, Dunedin Consort, Staatskapelle Dresden, Saint Paul Chamber Orchestra, Royal Scottish National Orchestra, Brussels Philharmonic, Akamus, English Chamber Orchestra, Handel and Haydn Society, BBC Philharmonic and Symphony Orchestra, Copenhagen Philharmonic and Wrocław Baroque Orchestra. Other conductors he has worked with include Laurence Cummings, Trevor Pinnock, Sir Colin Davis and Nicholas Kraemer. His opera engagements have included Premiere Parque Rameau Hippolyte et Aricie with Emmanuelle Haïm at the Theatre du Capitole Toulouse and Opera 74

fot. / photo: Raphaelle Photography

National de Paris, Dardanus with Emmanuelle Haïm in Lille, Caen and Dijon, L’incorronazione di Poppea for Glyndebourne on Tour, Opera de Lille and Opera de Dijon and Septimius in Handel Theodora with Trevor Pinnock. He made his Glyndebourne debut under Jurowski in Prokofiev’s Betrothal in a Monastery. Recordings include a Gramophone Award-winning Messiah with Dunedin Consort on Linn, Bach’s Easter Oratorio and Actus Tragicus with the Monteverdi Choir and English Baroque soloists conducted by John Eliot Gardiner and Monteverdi’s Vespers with the Orchestra of the Age of Enlightenment directed by Robert Howarth. He also features on two versions of the St John Passion singing the arias for Stephen Layton/Polyphony and Evangelist and arias for John Butt/Dunedin Consort. Recent engagements include a St Matthew Passion with the Saint Paul Chamber Orchestra, a Christmas Oratorio with the Netherlands Chamber Choir and Concerto Copenhagen, St John Passion with the Handel and Haydn Societ, Purcell’s The Fairy Queen with the Royal Danish Opera and Bach’s B minor Mass with Musikcollegium Winterthur. Upcoming projects include a performance of Bach’s St Matthew Passion with the BBC Philharmonic conducted by Nicholas Kraemer and a variety of repertoire with the Dunedin Consort. He is an Associate of the Royal Academy of Music and a Musician in Residence of Girton College, Cambridge.

Pianistka jest zapraszana do współpracy przy ogólnopolskich i międzynarodowych konkursach i kursach wokalnych, na których miała możliwość pracować m.in. z Rockwellem Blakiem, Nicholasem Mulroyem, Kałudi Kałudowem i Robertem Nakonecznym. Od 2009 r. współpracuje z Chórem NFM jako akompaniator. Dzięki temu miała okazję pracować z takimi dyrygentami, jak Paul McCreesh, Ernst Kovacic i Benjamin Schwartz. Wraz z Chórem NFM uczestniczyła też w nagraniu płyty z Bobem Chilcottem, która ukazała się w Wielkiej Brytanii w 2012 r. Od 2013 r. jest zapraszana do współpracy z Polskim Narodowym Chórem Młodzieżowym. Przez trzy lata była korepetytorem solistów w Operze Wrocławskiej, a od 2007 r. pracuje jako akompaniator we wrocławskiej Akademii Muzycznej.

Katarzyna Neugebauer-Jastrzębska

Urodziła się w Poznaniu. Jest absolwentką Akademii Muzycznej im. K. Lipińskiego we Wrocławiu i od dziesięciu lat jest związana ze środowiskiem muzycznym tego miasta. Jako solistka miała okazję występować pod batutą Jacka Kaspszyka oraz Adama Klocka z towarzyszeniem NFM Filharmonii Wrocławskiej oraz Orkiestry Symfonicznej Filharmonii Kaliskiej. Jest aktywną kameralistką. Wraz ze skrzypkiem Bartoszem Bokunem tworzy zespół Duo 4U, którego debiutancka płyta ukazała się w 2009 r. W 2014 r. z wiolonczelistką Urszulą Kopijkowską utworzyła drugi duet, który prowadzi aktywną działalność koncertową (występuje m.in. w NOSPR w Katowicach). Wśród jej zainteresowań znaczące miejsce zajmuje muzyka współczesna, co zaowocowało szeregiem wykonań i prawykonań utworów młodych kompozytorów, m.in. K. Brochockiej i A. Porębskiego, na festiwalach takich jak Eurosilesia, Gwiazdy Promują w Jeleniej Górze czy Musik unserer Zeit w Münster.

A pianist born in Poznań, she graduated from Wrocław Music Academy and has been active in Wrocław’s music life for ten years now. As a soloist she has enjoyed performances with Jacek Kaspszyk and Adam Klocek, with the Wrocław Philharmonic and the Kalisz Philharmonic. She is an active chamber player: with violinist Bartosz Bokun she plays in DUO4U, whose debut album was released in 2009. She also plays in a duet with the cellist Urszula Kopijkowska, formed in 2014, with whom she is active in concerts, including appearances at the NOSPR Katowice. Contemporary music is a focus of her interests, which has led to a number of performances and premieres of works by young composers, such as K. Brochocka, A. Porębski, during festivals: Eurosilesia, Stars Promote in Jelenia Góra, and Musik unter Zeit in Munster. Katarzyna Neugebauer is invited to collaborate at national and international competitions and vocal master classes, where she has worked with Rockwell Blake, Nicholas Mulroy, Kałudi Kałudow, and Robert Nakoneczny.

NFM Filharmonia Wrocławska Since 2009 Katarzyna has worked with the NFM Choir as accompanist and with them she participated in the recording of the Bob Chilcott CD, released in the UK in 2012. Her other collaborators under the aegis of the NFM Choir include Paul McCreesh, Ernst Kovacic, and Benjamin Schwartz. Since 2013 she has been invited to work with the Polish National Youth Choir. For three years she was a repetiteur of the Wrocław Opera soloists, and since 2007 has worked as an accompanist at Wrocław Academy of Music.

76 fot. / photo: archiwum artystki / artist’s collection

77 fot. / photo: Łukasz Rajchert

Zespół powstał w 1945 r., a w 1994 r. obrał za patrona Witolda Lutosławskiego. W 2015 r., wraz z otwarciem Narodowego Forum Muzyki, przyjął nazwę NFM Filharmonii Wrocławskiej. W latach 2006–2013 dyrektorem artystycznym orkiestry był maestro Jacek Kaspszyk, który w znaczący sposób przyczynił się do jej rozwoju. Zespół współpracuje z gronem znakomitych dyrygentów gościnnych, w tym z tak wybitnymi muzykami, jak Giovanni Antonini, Andrzej Boreyko, Gabriel Chmura, Philippe Herreweghe, Paul McCreesh, Jerzy Maksymiuk, Eiji Oue czy Krzysztof Penderecki. W latach 2014–2016 dyrektorem artystycznym orkiestry był Benjamin Shwartz, z którym NFM Filharmonia Wrocławska zrealizowała m.in. bardzo oczekiwane nagrania muzyki symfonicznej Pawła Mykietyna,

jednego z czołowych polskich kompozytorów współczesnych. Obecnie zespół jest w trakcie realizacji projektu fonograficznego Witold Lutosławski. Opera omnia (CD Accord). Drugi album cyklu – Symfonie nr 2 i 4 pod batutą Jacka Kaspszyka – w 2011 r. nagrodzono Fryderykiem. W 2013 r. wraz ze Stanisławem Skrowaczewskim orkiestra nagrała I Symfonię oraz Koncert na orkiestrę W. Lutosławskiego. Album z zapisem fragmentu koncertu orkiestry z Terjem Rypdalem (Jazztopad 2009) jest pierwszą płytą polskiego zespołu w katalogu wytworni ECM. W sezonie orkiestra realizuje wiele różnorodnych przedsięwzięć artystycznych, w tym koncerty abonamentowe, edukacyjne, plenerowe oraz sesje nagraniowe. Zespoł regularnie odbywa trasy koncertowe zarówno po Europie, jak i USA.

Philippe Herreweghe, Paul McCreesh, Jerzy Maksymiuk, Eiji Oue, and Krzysztof Penderecki. The most recent artistic director of the orchestra was Benjamin Shwartz, with whom it made long-awaited recordings of the symphonic music of Paweł Mykietyn, one of Poland’s leading contemporary composers. The NFM Wrocław Philharmonic is currently recording the complete works of its patron, Witold Lutosławski – Opera Omnia, for the Accord label. A recording of Symphonies Nos. 2 & 4 conducted by Jacek Kaspszyk won a Fryderyk award of the Polish Phonographic Academy in 2011; this was followed in 2013 with the Symphony No. 1 and the Concerto for Orchestra, conducted by the acclaimed Stanisław Skrowaczewski. As a principal resident ensemble of the National Music Forum, the orchestra participates in a huge range of projects each season, including subscription concerts, educational programmes, open air performances and recording sessions; it also regularly tours both Europe and the USA.

NFM Wrocław Philharmonic

Skład NFM FILHARMONII WROCŁAWSKIEJ / NFM WROCŁAW PHILHARMONIC

The NFM Wrocław Philharmonic was founded in 1945. In 1994 it adopted the name of Witold Lutosławski in memory of the great composer, and on the opening Wrocław’s new concert hall, the National Forum of Music in 2015, it became the NFM Wroclaw Philharmonic. The orchestra has enjoyed a long collaboration with Jacek Kaspszyk, who, during his seven-year tenure as principal conductor and artistic director (2006–2013) contributed greatly to the ensemble’s development. The orchestra has also also worked with many fine guest conductors, among them Giovanni Antonini, Andrey Boreyko, Gabriel Chmura,

Radosław Pujanek (I koncertmistrz / 1st concertmaster), Marcin Markowicz (koncertmistrz / concertmaster), Marcin Danilewski (koncertmistrz / concertmaster), Andrzej Woźnica (koncertmistrz honorowy / honorary concertmaster), Karolina Bartoszek, Dariusz Blicharski, Bartosz Bober, Dorota Bobrowicz, Dorota Bogaczewicz, Elżbieta Bolsewicz, Maria Brzuchowska, Ewa Dragon, Beata Dziekańska, Jowita Kłopocka, Lilianna Koman-Blicharska, Malwina Kotz, Danuta Kulisz, Jan Mazur, Sylwia Puchalska, Beata Solnicka, Dorota Tokarek, Anna Undak – I skrzypce / 1st violins

Wojciech Hazuka (koncertmistrz / concertmaster), Tomasz Bolsewicz, Wioletta Porębska, Tomasz Kwieciński, Wojciech Bolsewicz, Zuzanna DudzicKarkulowska, Alicja Iwanowicz, Krzysztof Iwanowicz, Marzanna Kałużny, Małgorzata Kosendiak, Ewa Kowol-Stencel, Anita Koźlak, Marzena Malinowska, Andrzej Michna, Dorota. Stawinoga-Morawiec, Sylwia Welc, Marzena Wojsa, Dorota Żak – II skrzypce / 2nd violins Artur Tokarek, Artur Rozmysłowicz, Bożena Nawojska, Magdalena Dobosz, Paweł Brzychcy, Bogusława Dmochowska, Emilia Gamalczyk-Małek, Marlena Grodzicka-Myślak, Ewa Hofman, Michał Mazur, Monika Mazur, Jolanta Mielus, Aleksandra Wiśniewska, Aleksandra Urbańska – altówki / violas Maciej Młodawski (I koncertmistrz / 1st concertmaster), Maciej Kłopocki (koncertmistrz / concertmaster), Wojciech Fudala (z-ca koncertmistrza), Jan Skopowski, Sylwia Matuszyńska, Ewa Dymek-Kuś, Lidia Broszkiewicz, Radosław Gruba, Anna Korecka, Dorota Kosendiak, Ewa Prochownik, Robert Stencel – wiolonczele / cellos Janusz Musiał (koncertmistrz / concertmaster), Damian Kalla, Krzysztof Królicki, Czesław Kurtok, Jacek Sosna, Jan Galik, Marek Politański, Paulina Rosłaniec – kontrabasy / double basses Jan Krzeszowiec, Ewa Mizerska, Małgorzata Świętoń, Henryk Rymarczuk – flety / flutes Wojciech Merena, Justyna Stanek, Waldemar Korpak – oboje / oboes Stefan Małek – rożek angielski, obój / cor anglaise, oboe

Maciej Dobosz, Jan Tatarczyk, Mariola Molczyk, Michał Siciński, Arkadiusz Kwieciński – klarnety / clarinets Katarzyna Zdybel-Nam, Alicja Kieruzalska, Józef Czichy, Bernard Mulik, Szymon Michalik – fagoty / bassoons Mateusz Feliński, Adam Wolny, Czesław Czopka, Jan Grela, Robert Wasik, Łukasz Łacny – waltornie / horns Piotr Bugaj, Aleksander Zalewski, Paweł Spychała, Justyna Maliczowska, Stanisław Zastawniak – trąbki / trumpets Paweł Maliczowski, Eloy Panizo, Wojciech Nycz, Mariusz Syrowatko – puzony / trombones Krzysztof Mucha, Piotr Kosiński – tuby / tubas Miłosz Rutkowski, Zbigniew Subel, Krystyna Wojciechowska, Aleksandra Gołaj – perkusja / percussion Christopher Lane, Jacek Wota – kotły / timpani Malwina Lipiec-Rozmysłowicz – harfa / harp Władysław Kosendiak (stała współpraca / associate) – saksofon / saxophone Alina Wojtowicz (stała współpraca / associate) – fortepian / piano

Zbigniew Pilch Jeden z najwybitniejszych polskich skrzypków barokowych, artysta o szerokich zainteresowaniach, które obejmują muzykę instrumentalną od XVI do XXI w., ze szczególnym uwzględnieniem wirtuozowskiej literatury skrzypcowej. Gra na skrzypcach barokowych i współczesnych, altówce i violi d’amore. Koncertuje jako solista, kameralista i dyrygent. Ukończył Wydział Instrumentalny Akademii Muzycznej w Krakowie, gdzie jego Mistrzem był Zbigniew Szlezer. Jednocześnie specjalizował się w grze na skrzypcach barokowych pod kierunkiem Zygmunta Kaczmarskiego. Koncertuje w całej Europie i na świecie z takimi znakomitymi zespołami, jak fiński Baroque Ensemble Battalia, duński Concerto Copenhagen, hiszpański Al Ayre Español, czeska Musica Florea czy belgijskie Collegium Vocale Gent. W Polsce współpracował z prawie wszystkimi zespołami muzyki dawnej. Przez szereg lat był członkiem Sinfonietty Cracovii i od początku działalności Wrocławskiej Orkiestry Barokowej pełni funkcję jej koncertmistrza. Jako muzyk solista współpracuje z Warszawską Operą Kameralną oraz Warsaw Camerata. W roli dyrygenta występuje m.in. z NFM Filharmonią Wrocławską, Elbląską Orkiestrą Kameralną, Orkiestrą Symfoniczną Filharmonii Dolnośląskiej czy Gdyńską Orkiestrą Kameralną Sinfonia Nordica. Zbigniew Pilch ma już bogaty dorobek fonograficzny. Nagrał wirtuozowskie Koncerty skrzypcowe Feliksa Janiewicza wraz z Musicae Antiquae Collegium Varsoviense pod dyrekcją Kaia Bumanna (2007). Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Wrocławskiej (obecnie NFM Filharmonia Wrocławska) pod batutą artysty zarejestrowała

Artysta jest doktorem sztuki, wykłada w akademiach muzycznych we Wrocławiu i w Krakowie, gdzie prowadzi klasy skrzypiec barokowych i altówki barokowej, oraz podczas kursów mistrzowskich w ramach Festiwalu Energa Varmia Musica w Lidzbarku Warmińskim. Niebawem ukaże się jego solowa płyta pt. Oświecony wirtuoz.

Zbigniew Pilch One of Poland’s most outstanding Baroque virtuosos, Zbigniew Pilch is an artist of broad interests encompassing instrumental music from the 16th till the 20th century, with a special focus of virtuoso violin music. He plays the Baroque and modern violins, the viola, and the viola d’amore. He performs concerts as a soloist, chamber player and conductor. Zbigniew Pilch graduated from the Instrumental Faculty of Cracow Music Academy, where his master was Zbigniew Szlezer. At the same time, he specialised in Baroque violin with Zygmunt Kaczmarski. He leads an active concert life across Europe and all over the world, performing with such illustrious ensembles as Finland’s Baroque Ensemble Battalia, Denmark’s Concerto Copenhagen, Spain’s Al Ayre Español, the Czech Musica Florea, and Belgium’s Collegium Vocale Gent. In Poland he has collaborated with almost every early music ensemble. For many

Symfonie nr 103 i 104 Haydna (2009, DUX). Wraz z Wrocławską Orkiestrą Barokową Zbigniew Pilch brał udział w nagraniach trzech płyt: z symfoniami Koželuha, Rejchy i Vořiška (otrzymała nagrodę Fryderyk 2011), z Symfoniami nr 6, 7 i 8 Haydna oraz z ariami koncertowymi Mozarta w wykonaniu wybitnej sopranistki Olgi Pasiecznik – album Bella mia fiamma… (CD Accord). Również z WOB oraz z Gabrieli Consort & Players pod dyrekcją Paula McCreesha zarejestrował oratorium Pory roku Haydna. Ponadto z Wrocław Baroque Ensemble pod dyrekcją Andrzeja Kosendiaka wziął udział w realizacji płyt zawierających dzieła Gorczyckiego, Mozarta, Mielczewskiego i Pękiela (CD Accord). 80

fot. / photo: Łukasz Rajchert

years he was a member of the Sinfonietta Cracovia and has been concertmaster of the Wrocław Baroque Orchestra ever since its founding. As a soloist he collaborates with the Warsaw Chamber Opera and the Warsaw Camerata. As a conductor he has appeared with, among others, the NFM Wrocław Philharmonic, the Elbląg Chamber Orchestra, the Symphony Orchestra of the Lower Silesia Philharmonic, and the Gdynia Chamber Orchestra Sinfonia Nordica. Zbigniew Pilch already has a rich phonographic output. He recorded the virtuosic Violin Concertos by Feliks Janiewicz with the Musicae Antiquae Collegium Varsoviense and Kai Bumann (2007). The NFM Wrocław Philharmonic under artist’s direction recorded Haydn’s Symphonies Nos. 103 & 104 (DUX 2009). With the Wrocław Baroque Orchestra Zbigniew Pilch participated in the recording of three discs: with symphonies by Koželuh, Rejcha and Vořišek (was awarded Fryderyk 2011), with Symphonies Nos. 6, 7 & 8 by Haydn, and with Mozart’s concert arias featuring the superb soprano Olga Pasichnyk – Bella mia fiamma… (CD Accord). Also with the Wrocław Baroque Orchestra and Gabrieli Consort & Players under Paul McCreesh he recorded The Seasons by Haydn. Furthermore, with the Wrocław Baroque Ensemble under the direction of Andrzej Kosendiak he features on the discs with works by Gorczycki, Mozart, Mielczewski, and Pękiel (CD Accord). Zbigniew Plich holds a PhD in arts and is a lecturer at Wrocław and Cracow Music Academies, where he runs the Baroque violin and the Baroque viola classes, as well as teaching master classes during the Energa Varmia Musica Festival in Lidzbark Warmiński. Artist’s solo album An Enlightened Virtuoso will be released soon.

Hans-Christoph Rademann

Musik Carl Maria von Weber w Dreźnie. W latach 2007–2015 był głównym dyrygentem chóru kameralnego RIAS Kammerchor. W 2008 r. zainicjował powstanie w Berlinie Międzynarodowego Forum Dyrygentów, którego celem jest promowanie i wspieranie młodych talentów. Hans-Christoph Rademann jest ponadto dyrektorem festiwalu Musikfest Erzgebirge, który od 2010 r. odbywa się cyklicznie co dwa lata. Jest również protektorem działającego w Dreźnie hospicjum Christ licher Hospizdienst Dresden e.V. oraz członkiem Rady Fundacji Erzgebirgische Theater- und Orchesterstiftung. Latem 2013 r. Hans-Christoph Rademann został następcą Helmutha Rillinga, twórcy i szefa Internationale Bachakademie w Stuttgarcie.

Hans-Christoph Rademann należy obecnie do najbardziej cenionych i najchętniej zapraszanych do współpracy dyrygentów chóralnych oraz najznakomitszych specjalistów w dziedzinie muzyki chóralnej na całym świecie. Za przełomowe uważane są jego koncerty i nagrania dokonane z Dresdner Kammerchor i Dresdner Barockorchester, szczególnie interpretacje niemieckich skarbów muzycznych z XVII i XVIII w. W 2009 r. Hans-Christoph Rademann rozpoczął działalność nagranową – wraz z Dresdner Kammerchor oraz w kooperacji z niemiecką stacją MDR i wydawnictwiem Carus w Stuttgarcie – dzieł wszystkich Heinrich Schütza, niemieckiego kompozytora i organisty. Ogromnym uznaniem cieszą się również jego interpretacje zarówno dzieł romantycznych, jak i utworów współczesnych kompozytorów. W 1985 r. Hans-Christoph Rademann założył Dresdner Kammerchor, którym obecnie kieruje jako dyrektor artystyczny. Współpracuje z takimi dyrygentami światowej sławy, jak Semyon Bychkov, sir Roger Norrington, Christoph Eschenbach, sir Simon Rattle i Christian Thielemann. Ponadto dyrygował gościnnie najlepszymi orkiestrami i chórami świata, takimi jak Sächsische Staatskapelle, Freiburger Barock orchester, orkiestrami Concerto Köln i Akademie für Alte Musik Berlin, Rundfunk-Sinfonieorchester Berlin, Rotterdam Philharmonic Orchestra, chórami National Chamber Choir of Ireland oraz Collegium Vocale Gent, jak również zespołem Internationale Bachakademie Stuttgart. Podczas licznych tras koncertowych Hans-Christoph Rademann występował w renomowanych

Hans-Christoph Rademann Hans-Christoph Rademann is now among the most sought-after choir conductors and specialists in choral music all over the world. His concerts and recordings with the Dresdner Kammerchor and the Dresdner Barockorchester are considered ground-breaking, and notably the interpretations of German music masterpieces of the 17th and 18th centuries. In 2009 Rademann began recording the complete works of Heinrich Schütz, a German composer and organist, with the Dresdner Kammerchor in co-operation with the MDR broadcasting company and the Carus Editions in Stuttgart. His interpretations of Romantic as well as contemporary works also enjoy high acclaim. Hans-Christoph Rademann in 1985 founded the Dresdner Kammerchor of which he has been Artistic Director ever since. Rademann collaborates with such conductors of world-renown as Semyon Bychkov, Roger Norrington, Christoph Eschenbach, Sir Simon Rattle i Christian

salach koncertowych zarówno w Europie, jak i w Stanach Zjednoczonych, Izraelu, Afryce Południowej, Indiach, Sri Lance, Argentynie, Brazylii, Urugwaju i Japonii. Artysta otrzymał wielokrotnie Nagrodę Niemieckiej Krytyki Fonograficznej, a także prestiżowe nagrody Grand Prix du Disque, Diapason d’Or, Pizzicato Supersonic i Choc de Classica. W 1994 r. Hans-Christoph Rademann otrzymał nagrodę finansową, a w roku 2014 nagrodę artystyczną przyznawaną przez miasto Drezno za wybitne osiągnięcia artystyczne i działalność w dziedzinie organizacji życia muzycznego w kraju związkowym Saksonia i jego stolicy. W 2008 r. został odznaczony medalem landu Saksonia – Sächsische Verfassungsmedaille. W latach 1999–2004 był dyrygentem i kierownikiem artystycznym chóru stacji Norddeutscher Rundfunk (Chor des Norddeutschen Rundfunks). Od 2000 r. jest zatrudniony na stanowisku profesora dyrygentury chóralnej w Hochschule für 82

fot. / photo: PR DKC

Thielemann. Moreover, he has appeared as a guest conductor with the best orchestras and choirs all over the world, among others: Sächsische Staatskapelle, Freiburger Barockorchester, Concerto Köln and Akademie für Alte Musik Berlin, Rundfunksinfonieorchester Berlin, Rotterdam Philharmonic Orchestra, National Chamber Choir of Ireland and Collegium Vocale Gent, as well as Ensembles der Internationalen Bachakademie Stuttgart. During his numerous tours Hans-Christoph Rademann has performed in major concert halls, both in Europe and in the USA, Israel, South Africa, India, Sri Lanca, Argentina, Brasil, Uruguay, and Japan. Rademann has received the German Record Critics Prize several times, in addition to other prestigious awards, such as Grand Prix du Disque, Diapason d‘Or, pizzicato Supersonic, and Choc de Classica. In 1994 Hans-Christoph Rademann received a financial award, and in 2014 an artistic award granted by the City of Dresden for outstanding artistic achievements and services to music live in Saxony and ist capital. In 2008 he received a medal of the land of Saxony, the Sächsische Verfassungsmedaille. From 1999-2004 Rademann was conductor and artistic director of the Chor des Norddeutschen Rundfunks. Since 2009 he has been professor of choral conducting with the Carl Maria von Weber Musikhochschule in Dresden. From 2007–2015 he was principal conductor or the RIAS Kammerchor, and in 2008 he initiated the International Conductors Forum in Berlin with an aim to promote and support young conductors. Rademann is also director of the Musikfest Erzgebirge festival, taking place every two years since 2010. He is also a deputy rector of the Christlicher Hospizdienst Dresden e.V. and a trustee of the Erzgebirgische Theater- und Orchesterstiftung.

Linus Roth

Linus Roth Od 2006 r. i zwycięstwa w konkursie Echo Klassik Award, które pozwoliło mu na wydanie pierwszej płyty (w wytwórni EMI), Linus Roth jest uznawany za jednego z najbardziej interesujących skrzypków swojego pokolenia oraz adwokata niesłusznie zapomnianych kompozytorów. Jego występy, a także nagranie wszystkich sonat na skrzypce i fortepian Mieczysława Weinberga dla Challenge Classics przyniosły mu uznanie publiczności oraz krytyków. Przywiązanie artysty do twórczości Weinberga znalazło potwierdzenie w dwóch innych nagraniach utworów tego kompozytora: Koncertu skrzypcowego z Deutsche Symphonie-Orchester Berlin oraz Concertino z Württembergische Kammerorchester Heilbronn (oba albumy zostały wyróżnione tytułem „Editor’s Choice” przyznawanym przez prestiżowy magazyn „Gramophone”). W 2015 r. Linus Roth założył Międzynarodowe Towarzystwo Mieczysława Weinberga, którego celem jest promowanie sylwetki fot. / photo: Dan Carabas

oraz dorobku polskiego kompozytora przez organizowanie koncertów, sympozjów i wystaw, jak również wspieranie projektów wydawniczych związanych z jego osobą. Linus Roth studiował w Hochschule für Musik we Freiburgu w klasie Nicolasa Chumachenco, w Lubece u Zakhara Brona oraz u Any Chumachenco w Zurychu i Monachium. Na rozwój skrzypka wpłynęli Salvatore Accardo, Miriam Fried i Josef Rissin, a także Anne-Sophie Mutter, której Fundacja przyznała mu stypendium na czas studiów. Artysta występował z Rundfunk -Sinfonieorchesters Berlin i SWR Symphonieorchester, z Bruckner Orchester Linz, Orquesta de Córdoba, Orquesta Sinfónica de Navarra, Orchestra del Teatro di San Carlo z Napoli, Royal Liverpool Philharmonic, Berner Symphonieorchester, Staatsorchester Stuttgart, Wiener KammerOrchester, Kölner Kammerorchester, Württembergische Kammerorchester Heilbronn i Münchener Kammerorchester. Miał wtedy okazję współpracować z takimi dyrygentami, jak Gerd Albrecht, Herbert Blomstedt, Andrzej Boreyko, Dennis Russell Davies, James Gaffigan, Hartmut Haenchen, Manfred Honeck, Anu Tali czy Antoni Wit.

Jako kameralista występował z takimi artystami, jak Nicolas Altstaedt, Julius Berger, Gautier Capuçon, Kim Kashkashian, Albrecht Mayer, Nils Mönke meyer, Andreas Ottensamer, Jan Vogler czy José Gallardo. Linus Roth jest laureatem I nagrody w Międzynarodowym Konkursie Skrzypcowym w Nowosybirsku oraz w Deutscher Musikwettbewerb (w którym otrzymał również nagrodę za najlepsze wykonanie utworu Schumanna), a także II nagrody w Międzynarodowym Konkursie im. Josepha Szigetiego. W 2016 r. ukazały się dwa albumy artysty – w maju płyta zawierająca trzy sonaty na skrzypce solo Mieczysława Weinberga, w grudniu zaś album z koncertami Szostakowicza i Czajkowskiego, nagrany z London Symphony Orchestra pod batutą Thomasa Sanderlinga. Linus Roth gra na skrzypcach Stradivariego „Dancla” z 1703 r., udostępnionych mu przez L-Bank, Staatsbank für BadenWürttemberg w Niemczech.

Since he won the Echo Klassik Award for his EMI debut album in 2006 Linus Roth has made a name for himself both as one of the most interesting violinists of his generation and as a champion of wrongly forgotten works and composers With particular interest Linus Roth is dedicated to the composer Mieczyslaw Weinberg. The recordings of Weinberg’s complete works for Violin and Piano for Challenge Classics have brought him both critical and public acclaim. Roth’s commitment to Weinberg is further documented in his recordings of Weinberg’s Violin Concerto with the Deutsches Symphonie-Orchester Berlin and of Weinberg ‚s Concertino with the Württemberg Chamber Orchestra Heilbronn (both CDs were named ‘Editor’s Choice’ by the Gramophone Magazine). In 2015 Linus Roth founded the International Weinberg Society, an organization whose mission is to bring more attention to the Oeuvre of the PolishJewish composer, to help organize concerts, lectures, exhibitions, as well as support publications about his life and recordings of his compositions. After joining Prof. Nicolas Chumachenco’s pre-college division at the Music Academy Freiburg, Linus Roth continued his studies with Prof. Zakhar Bron in Lübeck and with Prof. Ana Chumachenco at the Academies of Zurich and Munich. Salvatore Accardo, Miriam Fried and Josef Rissin all strongly influenced his development as a player as did Anne-Sophie Mutter, whose Foundation awarded him a scholarship for the duration of his studies. In 2012 he was appointed Professor for Violin at the ‘LeopoldMozart-Centre’ of the University of Augsburg / Germany.

Linus Roth has performed with the Radio Symphony Orchestras of the SWR and Berlin, the Bruckner Orchester Linz, the Orquesta de Cordoba, the Orquesta de Navarra, the Orchestra della Teatro San Carlo Napoli, the Royal Liverpool Philharmonic, the Bern Symphony Orchestra, the Orchestra of the State Opera Stuttgart, the Vienna Chamber Philharmonic, the Cologne Chamber Orchestra, the Wuerttemberg Chamber Orchestra Heilbronn and the Munich Chamber Orchestra. He has shared the stage with the conductors Gerd Albrecht, Herbert Blomstedt, Andrey Boreyko, Dennis Russell Davies, James Gaffigan, Hartmut Haenchen, Manfred Honeck, Mihkel Kütson, Antoni Wit, among others. As passionate chamber musician, Linus Roth can be heard with Nicolas Altstaedt, Gautier Capuçon, Kim Kashkashian, Albrecht Mayer, Nils Mönkemeyer, Andreas Ottensamer, Itamar Golan and Danjulo Ishizaka. He gives regularly recitals with the Argentinian pianist José Gallardo. Linus Roth is the 1st-prize winner of the International Violin Competition in Novosibirsk and of the German Music Competition (where he also won an award for the best performance of a Schumann piece), and the 2nd-prize winner of the International Joseph Szigeti Competition. 2016 saw the release of his two albums; in May a CD with three Sonatas for solo violin by Mieczysław Weinberg and in December an album with Concertos by Shostakovich and Tchaikovsky, recorded with the London Symphony Orchestra under the baton of Thomas Sanderling. Linus Roth plays the Stradivari ‘Dancla’ 1703, a generous loan by the L-Bank, Staatsbank of Baden-Württemberg / Germany.

Od 2001 r. jest wykładowcą Wydziału Wokalnego Akademii Muzycznej we Wrocławiu, na której w 2015 r. obroniła pracę doktorską.

Justyna Skoczek

Urodziła się w Głogowie. Jest korepetytorem operowym i pianistką. W 2003 r. ukończyła Akademię Muzyczną im. K. Lipińskiego we Wrocławiu w klasie fortepianu Włodzimierza Obidowicza. W latach 2003–2012 pracowała jako korepetytor oraz muzyk solista w Operze Wrocławskiej. W tym czasie brała udział w przygotowaniu niemal wszystkich inscenizacji, a szczególnie premier i prapremier polskich oper XX i XXI w. na wrocławskiej scenie – Króla Rogera Szymanowskiego, Raju utraconego Pendereckiego, La libertà chiama la libertà Knapika, Pułapki Krauzego czy Ogrodu Marty Duchnowskiego. Obecnie nie jest na stałe związana z jednym teatrem. Współpracuje z Operą Wrocławską, Teatrem Wielkim w Łodzi, Teatrem Wielkim – Operą Narodową w Warszawie, Teatrem Wielkim im. S. Moniuszki w Poznaniu oraz Teatrem Polskim we Wrocławiu, z którym w 2016 r. wystawiła całość Dziadów Mickiewicza w reżyserii Michała Zadary. Współpracuje z instrumentalistami i śpiewakami, wykonując z nimi muzykę kameralną XX i XXI w. W utworzonym w 2014 r. Square Music Trio razem z sopranistką Ewą Vesin i kontrabasistą Pawłem Jabłczyńskim pracuje nad repertuarem obejmującym utwory Giovanniego Bottesiniego i autorskie transkrypcje dzieł innych kompozytorów.

Born in Głogów, she is an opera repetiteur and pianist. She graduated from Wrocław Music Academy, where she studied with Prof Włodzimierz Obidowicz (diploma 2003). From 2003-2012 Justyna worked for the Wrocław Opera as repetiteur and soloist, participating in almost every production, and especially in the premieres and world premieres of Polish operas of the 20th and 21st centuries – Szymanowski’s King Roger, Penderecki’s Paradise Lost, Knapik’s La libertà chiama la libertà, Krauze’s The Trap, and Duchnowski Martha’s Garden. Justyna Skoczek is now a freelance musician, collaborating with the Wrocław Opera, the Grand Theatre in Łódź, the Warsaw National Opera, the Grand Theatre in Poznań, and the Teatr Polski in Wrocław, where in 2016 she worked on Mickiewicz’s Dziady directed by Michał Zadara. Justyna Skoczek also enjoys collaborations with players and singers performing chamber music of the 20th and 21st centuries. In the Square Music Trio, established in 2014, with soprano Ewa Vesin and double bassist Paweł Jabłczyński she performs a repertoire encompassing works by Giovanni Bottesini and their own transcriptions of other composers. Since 2001 she has lectured at Wrocław Music Academy, where she has also received her PhD degree. 86

fot. / photo: archiwum artystki / artist’s collection

87 fot. / photo: Łukasz Rajchert

Jarosław Thiel Jest absolwentem poznańskiej Szkoły Talentów. Studiował grę na wiolonczeli w akademiach muzycznych w Poznaniu i Łodzi. Uczestniczył w kursach mistrzowskich prowadzonych przez Christine Kyprianides w Dresdner Akademie für Alte Musik, ponadto podjął studia podyplomowe na Universität der Künste w Berlinie w klasie wiolonczeli barokowej Phoebe Carrai i Markusa Möllenbecka (uzyskał dyplom z wyróżnieniem). Jarosław Thiel w swojej działalności artystycznej skupia się przede wszystkim na problematyce historycznych praktyk wykonawczych. Występuje regularnie jako solista i kameralista – w tej roli gościł na wielu polskich i międzynarodowych festiwalach muzyki dawnej. Współpracował z najważniejszymi polskimi zespołami muzyki dawnej.

Od 2000 r. jest pierwszym wiolonczelistą Dresdner Barockorchester, a od 2006 r. członkiem prowadzonej przez Laurence’a Cummingsa Festspiel Orchester Göttingen. Współpracuje również z innymi czołowymi niemieckim zespołami, takimi jak Cantus Cölln, Akademie für Alte Musik Berlin czy Lautten Compagney. Prowadzi klasę wiolonczeli barokowej w Akademii Muzycznej im. I.J. Paderewskiego w Poznaniu i podczas Festiwalu Energa Varmia Musica w Lidzbarku Warmińskim. W 2006 r. został zaproszony do współpracy z Wrocławską Orkiestrą Barokową jako jej dyrektor artystyczny. Niebawem zostanie wydana nagrana z Katarzyną Drogosz płyta Jarosława Thiela zawierająca sonaty wiolonczelowe Beethovena.

Jarosław Thiel A graduate of the Poznań School of Talents, he studied the cello at Music Academies in Poznań and Łodź. He participated in master classes run by Christine Kyprianides at the Dresdner Akademie fur Alte Musik and then completed his postgraduate studies at the Universität der Künste in Berlin, in the Baroque cello class of Phoebe Carrai and Markus Möllenbeck (diploma with distinction). Jarosław Thiel has focused mainly on historical performance. He performs regularly as a soloist and chamber player, receiving invitations to play at numerous Polish and international Festivals of early music. He has collaborated with the most important Polish early music ensembles. Since 2000 Jarosław has been the principal cellist of the Dresdner Barockorchester, and since 2006 a member of Laurence Cummings’ FestspielOrchester Göttingen. His other partnerships include leading German ensembles, such as Cantus Cölln, Akademie für Alte Musik Berlin or Lautten Compagney. He runs the Baroque cello class at I.J. Paderewski Academy of Music in Poznań and teaches during the Energa Varmia Music Festival in Lidzbark Warmiński. In 2006 he was invited to work with the Wrocław Baroque Orchestra and has been its artistic director ever since. A disc of Beethoven’s Cello Sonatas , recorded with the pianist Katarzyna Drogosz, will be released soon.

Johanna Winkel Johanna Winkel początkowo zyskała znakomitą reputację w zakresie wykonastwa muzyki dawnej, a następnie konsekwentnie poszerzała swój repertuar, włączając do niego utwory romantyczne i współczesne. W sezonie 2015/2016 zaproszono ją do wykonania Mszy h-moll J.S. Bacha z Konzerthausorchester Berlin pod batutą Ivána Fischera, Mesjasza Händla z Deut sche Radio Philharmonie Saarbrücken Kaiserslautern pod dyrekcją Andreasa Speringa, a także do występu z Akademie für Alte Musik Berlin (Msza h-moll), Chor des Bayerischen Rundfunks (Le vin herbé Martina), WDR Sinfonieorchester Köln (Eliasz Mendelssohna Bartholdy’ego). Gościła też na Schleswig-Holstein Musik Festival, na którym wystąpiła w specjalnej wersji oratorium Haydna Pory roku z udziałem aktora Klausa Marii Brandauera, pod batutą Matthiasa Janza. 88

89 fot. / photo: Tatjana Dachsel

W tym sezonie koncertuje z musicAeterna pod batutą Teodora Currentzisa (The Indian Queen Purcella), Freiburger Barockorchester pod dyrekcją Gottfrieda von der Goltza (IX Symfonia Beethovena), Musik Podium Stuttgart pod kierownictwem Friedera Berniusa (Niemieckie requiem Brahmsa), Chor des Bayerischen Rundfunks pod dyrekcją Howarda Armana (w utworach Mendelssohna), Internationalen Bachakademie Stuttgart pod batutą Hansa-Christopha Rademanna (Te Deum Brucknera) oraz z Beethoven Orchester Bonn pod kierownictwem Christofa Pricka (Requiem wojenne Brittena). Johannę Winkel można też często usłyszeć na scenie operowej. W kwietniu 2017 r. zadebiutuje na Festiwalu Wielkanocnym

w Salzburgu pod batutą Christiana Thielemanna, w roli Gerhildy w Walkirii, a następnie jesienią 2017 r. zaśpiewa tę samą rolę w Chinach z Hong Kong Philharmonic pod dyrekcją Jaapa van Zwedena. Rolę Leonory (Fidelio Beethovena) po raz pierwszy śpiewała w Theater für Niedersachsen w Hildesheim, gdzie ponownie wystąpi w sezonie 2016/2017, tym razem w roli Agaty (Wolny strzelec Webera). Razem z Deutsche Kammerphilharmonie Bremen Johanna Winkel nagrała oratorium Louisa Spohra Die letzten Dinge – krążek został wyróżniony przez niemieckich krytyków płytowych w kwartalnym zestawieniu wybitnych nagrań w 2014 r. Nagranie Mojżesza i Arona Schönberga (w Teatro Real w Madrycie oraz w Berliner Philharmonie z udziałem Radio-Sinfonieorchester Stuttgart des SWR pod dyrekcją Sylvaina Cambrelinga) zostało nominowane do Grammy Awards 2015. Wkrótce ukaże się kolejna płyta z udziałem artystki i Arion Baroque Orchestra, a znajdą się na niej utwory J.S. Bacha i J. Kuhnaua. Johanna Winkel jest też jedną z solistek, które regularnie pojawiają się na nagraniach z serii Bach: Luther Kantaten z udziałem Das Neue Orchester pod dyrekcją Christopha Speringa.

Johanna Winkel Johanna Winkel initially made herself an excellent reputation in the early music scene and has been consistently expanding her stylistic range to include Romantic and Modern repertoire as well. In the 2015–2016 season she was invited to perform in the Bach Mass in B Minor with the Berlin Konzerthaus Orchestra conducted by Iván Fischer, in Handel’s Messiah with the German Radio Philharmonic under Andreas Spering, as well as with the Akademie für Alte Musik Berlin (Mass in B Minor), the Bavarian Radio Choir (Frank Martin Le vin herbé), and Cologne WDR Symphony Orchestra (Mendelssohn’s Elijah). She also guested at the Schleswig-Holstein Music Festival in a special version of Haydn’s oratorio The Seasons with actor Klaus Maria Brandauer, under the baton of Matthias Janz. In the 2016-2017 season she appears in concerts with musicAeterna and Teodor Currentzis (Purcell’s The Indian Queen), Freiburg Baroque Orchestra with Gottfried von der Goltz (Beethoven’s 9th Symphony), Musik Podium Stuttgart with Frieder Bernius (Brahms’s Requiem), the Bavarian Radio Choir and Howard Arman (in works by Mendelssohn), the International Bach Academy conducted by Hans-Christoph Rademann (in the Bruckner Te Deum) and the Bonn Beethoven Orchestra conducted by Christof Prick (in Britten’s War Requiem). Johanna Winkel is also often heard on the opera stage. In April of 2017 she will make her début appearance at the Salzburg Easter Festival under the baton of Christian Thielemann, covering the role of Gerhilde in Die Walküre; then, in the fall of 2017, she will sing the same role in China with

Andreas Wolf

the Hong Kong Philharmonic conducted by Jaap van Zweden. She first sang the role of Leonore (Beethoven Fidelio) at the Theater für Niedersachsen in Hildesheim, where she will cover the role of Agathe (von Weber Der Freischütz) for the first time in the 2016–2017 season. Johanna Winkel’s recordings include the Deutsche Kammerphilharmonie Bremen’s production of Louis Spohr’s oratorio Die letzten Dinge: the CD was featured in the German Record Critics’ quarterly selection of outstanding recordings in 2014. A further recording of Schoenberg’s Moses und Aron (at the Teatro Real Madrid and the Berlin Philharmonie with SWR Symphony Orchestra conducted by Sylvain Cambreling) was nominated for the 2015 Grammy Awards. A further CD featuring works by Bach and Kuhnau with the Arion Baroque Orchestra is soon to be released. Johanna Winkel is also one of soloists regularly featured on Christoph Spering’s complete recording of Bach’s Lutheran Chorale Cantatas with Das Neue Orchester. 90

91 fot. / photo: Javier del Real

Młody niemiecki bas-baryton Andreas Wolf regularnie gości w najważniejszych teatrach operowych i salach koncertowych na świecie. Współpracując z takimi dyrygentami, jak William Christie, René Jacobs, Marcus Creed, Helmuth Rilling, Jérémie Rhorer, Raphaël Pichon, Peter Dijkstra, Jean-Christophe Spinosi, Alessandro De Marchi, Jordi Savall, Eduardo López Banzo, Andreas Spering, Paul Goodwin, Bertrand de Billy czy Sylvain Cambreling. Ostatnie najważniejsze role artysty to: Guglielmo w operze Così fan tutte w reżyserii Michaela Hanekego (wystawionej w Teatro Real w Madrycie, La Monnaie w Brukseli i podczas Wiener Festwochen), występy w La Monnaie jako Leporello w Don Giovannim, w Madrycie jako Figaro w Weselu Figara, a także główna rola w światowej premierze El Público hiszpańskiego kompozytora Mauricia Sotela.

Andras Wolf jest też cenionym śpiewakiem koncertowym. Wykonywał Belshazzara Händla z RIAS Kammerchor i Akademie für Alte Musik Berlin na festiwalach w Salzburgu i Beaune, w Oslo, Kolonii i w Berliner Philharmonie; Mszę h-moll J.S. Bacha z Chor des Baye rischen Rundfunks pod dyrekcją Petera Dijkstry podczas Rheingau Musik Festival oraz w Monachium; Mszę c-moll Mozarta z Akademie für Alte Musik Berlin w Teatro alla Scala w Mediolanie i Teatro Regio w Turynie; kantaty Bacha z Bach-Collegium Stuttgart pod dyrekcją Hansa-Christopha Rademanna; Mszę C-dur „Koronacyjną” Mozarta z Düsseldorfer Symphoniker pod batutą sir Neville’a Marrinera; Requiem J.Ch. Bacha i Stabat Mater Haydna z Concerto Köln; Apollo i Dafne Händla z NDR Radiophilharmonie Hannover; Pasję wg św. Mateusza Bacha z Nederlandse Bachvereniging pod dyrekcją Josa van Veldhovena; Mesjasza Händla podczas Festival d’Opéra Baroque de Beaune z Ensemble Matheus; Requiem Mozarta na festiwalu w Lessay z Le Cercle de l’Harmonie; L’Allegro, il penseroso ed il moderato oraz Ucztę Aleksandra Händla z Kölner Kammerchor. Wśród nagrań artysty znajdują się m.in. Jubilaeum Virtutis Palatium Haydna z Capella Augustina oraz Trauermusik J.L. Bacha, Oda na urodziny królowej Anny Händla (oba utwory zostały nagrane z Akademie für Alte Musik Berlin dla wytwórni Harmonia Mundi). W 2017 r. ukaże się nagranie kantat Bacha z Freiburger Barockorchester. W sezonie 2016/2017 Andreas Wolf wystąpi w Bayerische Staats oper w Monachium w pięciu produkcjach, w tym w Ariadnie na Naxos (jako Truffaldin), w Carmen (jako Zuniga) oraz w nowej produkcji Die Gezeichneten (jako Paolo Calvi). Będzie również wykonywać Mesjasza pod dyrekcją Andrei Marcona w Konzerthaus

Dortmund, kantaty Bacha oraz L’Allegro, il penseroso ed il moderato Händla podczas Bachfest Stuttgart, kantatę Aci, Galatea e Polifemo podczas Händel-Festspiele w Halle, Oratorium na Boże Narodzenie Bacha z Gothenburg Symphony Orchestra i chórem Accentus, a także – podczas tournée po Europie – Pasję wg św. Mateusza Bacha z Amsterdam Baroque Orchestra pod batutą Tona Koopmana.

and Haydn’s Stabat Mater with Concerto Köln, Handel’s Apollo e Dafne with the NDR Radiophilharmonie Hannover, Bach’s Matthäus-Passion with the Nederlandse Bachvereniging and conductor Jos van Veldhoven, Handel’s Messiah at the Festival International d’Opéra Baroque de Beaune with l’Ensemble Matheus, Mozart’s Requiem at the festival in Lessay with Le Cercle de l’Harmonie, Handel’s L’Allegro, il Penseroso ed il Moderato and Alexander’s Feast with the Kölner Kammerchor. Recordings include Haydn’s Jubilaeum Virtutis Palatium with Capella Augustina, J.L. Bach’s Trauermusik and Handel’s Ode for the Birthday of Queen Anne, both with Akademie für Alte Musik Berlin and all for Harmonia Mundi. A recording of Bach cantatas with the Freiburger Barockorchester will be released in 2017.

Andreas Wolf Young German Bass-Baritone Andreas Wolf is already a regular guest at major international opera houses and concert halls, working with conductors such as William Christie, René Jacobs, Marcus Creed, Helmut Rilling, Jérémie Rhorer, Raphaël Pichon, Peter Dijkstra, JeanChristophe Spinosi, Alessandro De Marchi, Jordi Savall, Eduardo López Banzo, Andreas Spering, Paul Goodwin, Bertrand de Billy and Sylvain Cambreling. Recent highlights include Guglielmo in Michael Haneke’s production of Cosi fan tutte at Teatro Real in Madrid, La Monnaie in Brussels and the Wiener Festwochen, as well as returns to La Monnaie as Leporello in Don Giovanni, and to Madrid as Figaro in Le Nozze di Figaro and the main role in the world premiere of El Público by Spanish composer Mauricio Sotelo. A sought-after concert artist, he has performed Handel’s Belshazzar with the RIAS Chamber Choir and Akademie für Alte Musik Berlin at the Festivals in Salzburg and Beaune, in Oslo, Cologne and the Berliner Philharmonie, Bach’s Mass in B Minor with the Bavaria Radio Choir under Peter Dijkstra at the Rheingau-Musikfestival and in Munich, Mozart’s Great Mass in C-minor, also with the Akademie für Alte Musik Berlin, at Teatro alla Scala in Milan and Teatro Regio di Torino, Bach cantatas with Bach-Collegium Stuttgart and conductor Hans-Christoph Rademann, Mozart’s Krönungsmesse with the Düsseldorfer Symphoniker conducted by Sir Neville Marriner, Johann Christian Bach’s Requiem

Wrocławska Orkiestra Barokowa Wrocławska Orkiestra Barokowa została założona w 2006 r. przez Andrzeja Kosendiaka. Jest zespołem działającym w ramach 92

fot. / photo: Łukasz Rajchert

In the 2016/17 season Wolf will appear at the Bayerische Staatsoper Munich in five productions, including Ariadne auf Naxos (Truffaldin), Carmen (Zuniga) and a new production of Die Gezeichneten (Paolo Calvi), perform the Messiah with Andrea Marcon at Konzerthaus Dortmund, Bach cantanas and Handel’s L’Allegro, il pensiero ed il moderato at the Bachfest Stuttgart, the cantata Aci, Galatea e Polifemo at the Handel-Festspiele Halle, Bach’s Weihnachtsoratorium with the Gothenburg Symphony Orchestra and Choeur Accentus and his Matthäus Passion with Ton Koopman and the Amsterdam Baroque Orchestra on tour throughout Europe.

Narodowego Forum Muzyki, jednej z niewielu instytucji kulturalnych w Polsce mogących się poszczycić posiadaniem orkiestry barokowej grającej na instrumentach historycznych. Podczas każdego z sezonów artystycznych w NFM orkiestra prezentuje własną serię koncertową, która zawsze jest gorąco przyjmowana przez publiczność. Repertuar orkiestry obejmuje utwory od wczesnego baroku do roman tyzmu, od kompozycji kameralnych po wielkie dzieła oratoryjne. Od początku działalności zespołu jego dyrektorem artystycznym jest znakomity wiolonczelista Jarosław Thiel. Dzisiaj Wrocławska Orkiestra Barokowa jest zaliczana do najważniejszych polskich zespołów grających na instrumentach historycznych. Dorobek i poziom artystyczny orkiestry – doceniony przez publiczność i krytykę – owocuje współpracą z największymi sławami międzyn arodowej sceny muzyki dawnej. Orkiestra jest zapraszana na prestiżowe festiwale, bierze udział w transmisjach radiowych i sesjach nagraniowych. Zespół występował pod batutą Philippe’a Herreweghe, Giovanniego Antoniniego, Andrew Parrotta, Paula McCreesha, Andreasa Speringa, Hansa-Christopha Rademanna, Laurence’a Cummingsa, Rubéna Dubrovsky’ego i Christiana Curnyna. Orkiestra gościła znakomite zespoły i solistów, m.in. Collegium Vocale Gent, Cantus Cölln, Taverner Consort, Dresdner Kammerchor, Gli Angeli Genève, Olgę Pasiecznik, Julię Lezhnevą, Renatę Pokupić, Nicholasa Mulroya, Daniela Taylora i Aleksandrę Kurzak. Pierwsza płyta Wrocławskiej Orkiestry Barokowej zdobyła statuetkę Fryderyka w kategorii

fonograficzny debiut roku, a następne nagrania wyróżniono szeregiem nominacji do tej nagrody. W 2017 r. ukażą się dwie kolejne płyty, które są rezultatem owocnej współpracy orkiestry z innymi zespołami: Muzyka w XVII-wiecznych kościołach Wrocławia z Gli Angeli Genève i Concerto Palatino pod kierunkiem Stephana MacLeoda oraz nowa produkcja Pór roku Haydna z Paulem McCreeshem i jego Gabrieli Consort & Players.

is invited to prestigious festivals, participates in broadcasts and recording sessions. It has performed under the baton of Philippe Herreweghe, Giovanni Antonini, Andrew Parrott, Paul McCreesh, Andreas Spering, Hans-Christoph Rademann, Laurence Cummings, Rubén Dubrovsky, and Christian Curnyn. The guests of the WBO have been excellent ensembles and soloists, inter alia Collegium Vocale Gent, Cantus Cölln, Taverner Consort, Dresdner Kammerchor, Gli Angeli Genève, Olga Pasichnyk, Julia Lezhneva, Renata Pokupić, Nicholas Mulroy, Daniel Taylor, and Aleksandra Kurzak. The first CD of the Wrocław Baroque Orchestra won Fryderyk Award in the phonographic debut of the year category, and the recordings that followed were honoured with several nominations for the same award. 2017 sees the release of another two CDs, resulting from the orchestra’s fruitful collaboration with other ensembles: Music in Wrocław’s 17thcentury churches with Gli Angeli Genève and Concerto Palatino under Stephan MacLeod, and a new production of J. Haydn’s The Seasons with Paul McCreesh and the Gabrieli Consort & Players.

Wrocław Baroque Orchestra The Wrocław Baroque Orchestra was founded by Andrzej Kosendiak in 2006. It is a resident ensemble of the National Forum of Music in Wrocław, one of few performing arts organizations in Poland that can boast a Baroque orchestra playing historical instruments. During each NFM season the orchestra presents its own concert series, always ardently received by the audience. The repertoire encompasses works from early Baroque to Romanticism, from chamber compositions to great oratorios. The superb cellist Jarosław Thiel has been Artistic Director of the WBO ever since the onset of its activities. Nowadays the Wrocław Baroque Orchestra ranks among the most important Polish ensembles playing historical instruments. The output and artistic level of this group – acclaimed by critics and audiences alike – bears fruit in collaborations with the greatest names on the international early music scene. The orchestra

Skład Wrocławskiej Orkiestry Barokowej / Line up of the Wrocław Baroque Orchestra: Jarosław Thiel – dyrektor artystyczny / artistic director I skrzypce / 1st violins Zbigniew Pilch (koncertmistrz / concertmaster), Radosław Kamieniarz, Juliusz Żurawski, Bernardeta Braun, Agata Habera*, Monika Boroni, Kornelia Korecka-Karbownik*, Adam Pastuszka, Anna Nowak-Pokrzywińska, Róża Ziątek-Czarnota, Karolina Habało*, Michał Piotrowski, Noemi Kuśnierz* 94

II skrzypce / 2nd violins Mikołaj Zgółka, Ludmiła Piestrak, Ewa Chmielewska, Katarzyna Kmieciak*, Małgorzata Kosendiak, Joanna Aksnowicz*, Paweł Stawarski, Alicja Sierpińska, Joanna Walczak, Mateusz Janus*, Agata Jastrzębska* altówki / violas Dominik Dębski, Marcin Stefaniuk, Jan Grener, Michał Mazur, Elżbieta Stonoga, Piotr Chrupek, Małgorzata Feldgebel, Maria Ostrowska, Ewa Pilarska* wiolonczele / cellos Jarosław Thiel, Bartosz Kokosza, Edyta Maksymczuk-Thiel, Karolina Szewczykowska*, Jakub Kościukiewicz, Magdalena Łączek* kontrabasy / double basses Janusz Musiał, Stanisław Smołka flety / flutes Dóra Ombódi, Małgorzata Klisowska-Pachołek, Karolina Zych, Magdalena Pilch oboje / oboes Marek Niewiedział, Patrycja Leśnik, Jan Hutek, Agnieszka Mazur klarnety / clarinets Álvaro Iborra Jiménez, Juan Ullibarri organy / organ Marcin Szelest *uczestnicy kursu orkiestrowego w ramach Akademii Mendelssohnowskiej / participants of the Mendelssohn Academy orchestral workshop

Organizator / Organizer Narodowe Forum Muzyki im. Witolda Lutosławski / The Witold Lutosławski National Forum of Music Dyrektor generalny / General Director Andrzej Kosendiak Dyrektor artystyczny / Artistic Director Jarosław Thiel Koordynator / Coordinator Anna Gościńska Zespół realizacyjny / Executive Team Martyna Mizerkiewicz, Michał Szczerek, Joanna Lenart, Alicja Pogłódek, Natalia Klingbajl, Dorota Żak Redakcja programu / Programme Book Editors Marta Niedźwiecka, Izabela Kłys Tłumaczenie / Translation Anna Marks Korekta / Proofreading Dominika Otmar

Skład i opracowanie graficzne / Layout DTP Service Miłosz Wiercioch Druk / Printed by Zakład Poligraficzny SINDRUK Narodowe Forum Muzyki im. Witolda Lutosławskiego pl. Wolności 1, 50-071 Wrocław office@nfm.wroclaw.pl, 71 715 97 00 www.nfm.woclaw.pl

Organizator zastrzega sobie możliwość zmian w programie / The organizer reserves the right to make changes to the programme