Gaeaf 2011/2012
lle I enaid gael llonydd cylchlythyr Parciau Cenedlaethol Cymru Un Corff i Gynnal Cymru Fyw
Rhoi mwy o sicrwydd i benderfynwyr.
Mae’r ffordd o reoli’r amgylchedd a’r adnoddau naturiol yng Nghymru’n wynebu newid sylweddol dros y 24 mis nesaf, yn dilyn cyhoeddiad papur gwyrdd Llywodraeth Cymru’n ddiweddar, sef Cynnal Cymru Fyw. Mae’r ymgynghoriad, a lansiwyd ar 30 Ionawr, yn cynnig bod dulliau rheoli adnoddau naturiol ar hyd a lled Cymru’n mabwysiadu dull rheoli ar lefel yr ecosystem, dull sy’n rheoli ac yn rheoleiddio’r amgylchedd a’i iechyd yn ei Mae’r papur gwyrdd yn cynnwys nifer fwy o gyfanrwydd, yn hytrach na delio â materion gynigion. Bydd rhai cynigion, megis y bwriad i resymoli ac integreiddio meysydd polisi unigol, unigol ar wahân. yn dylanwadu ar ddatblygu polisi’r parciau cenedlaethol yn y dyfodol agos. Bydd cynigion eraill yn ymestyn dros ffrâm amser mwy, ac yn cyfrannu at ddeddfwriaeth Cymru, megis Bil yr Amgylchedd a’r Bil Cynllunio fydd yn cael eu hystyried gan y Cynulliad Cenedlaethol yn 2015 ac yn 2016 yn ôl eu trefn. Mae’r Llywodraeth yn disgwyl i’r ffordd hon o reoli: Wneud ein hamgylchedd a’r bioamrywiaeth sy’n ei gynnal yn gryfach a mwy amrywiol; Creu prosesau rheoleiddio symlach a mwy cost-effeithiol; Parciau Cenedlaethol Cymru yn y Cynulliad Cenedlaethol Aneurin Phillips ac Emyr Williams o Awdurdod Parc Cenedlaethol Eryri a gynrychiolodd Parciau Cenedlaethol Cymru ym Mhwyllgor Amgylchedd a Chynaliadwyedd y Cynulliad Cenedlaethol ar 26 Ionawr, a chawsant gyfle i gyflwyno tystiolaeth ar yr achos busnes ar gyfer Un Corff Amgylcheddol. Gellir gweld ymateb ysgrifenedig Parciau Cenedlaethol Cymru drwy’r ddolen hon: http://goo.gl/fN3v9 1
Yn ystod yr wythnos yn dilyn lansio’r papur gwyrdd, cyhoeddodd Llywodraeth Cymru ei gynigion am Un Corff Amgylcheddol yng Nghymru. Mae Adnoddau Naturiol Cymru’n nodi’r trefniadau arfaethedig ar gyfer sefydlu a llywodraethu’r corff newydd â’r dasg o reoli a rheoleiddio adnoddau naturiol Cymru mewn ffordd gynaliadwy ar gyfer y genhedlaeth hon a chenedlaethau’r dyfodol. Disgrifir yr heriau sy’n wynebu’r corff newydd fel rhai “mawr”. Er enghraifft, disgwylir iddo wella a symleiddio’r system o reoli’r amgylchedd yng Nghymru, gan ddatblygu a gweithredu’r dull rheoli ar lefel yr ecosystem wrth reoli’r amgylchedd.
“We
are keepers of a fragment of neareternity, and a very gentle fragment, not young and ferocious like the Andes, or towering and edged like the Alps and the Atlas, but rounded, swirled, as kind and smiling as wild mountains can be.” Mae Horatio Clare, awdur a newyddiadurwr o Gymru, yn gwybod popeth am rym y gair ysgrifenedig, ond ei araith ysbrydoledig am ei gariad at Barc Cenedlaethol Bannau Brycheiniog a aeth â holl fryd y rhai a oedd yn bresennol yng nghynhadledd flynyddol Llysgenhadon Parc Bannau Brycheiniog a gynhaliwyd yn Buckland Hall yr wythnos ddiwethaf.
Mae’r papur ymgynghori hefyd yn cynnwys cynigion sy’n cyffwrdd ar nodau ac amcanion y Ag yntau’n siarad yng nghynhadledd flynyddol sefydliadau newydd, yn ogystal â ffyrdd o’i lywo- Llysgenhadon Parc Bannau Brycheiniog, roedd Horatio Clare, awdur llwyddiannus ‘Running for the draethu a chynnwys rhanddeiliaid. Bydd Parciau Cenedlaethol Cymru’n ymwneud â’r ddau ymgynghoriad parhaus a fydd yn dod i ben ym mis Mai 2012. Gellir cyrraedd dogfen Cynnal Cymru Fyw, sy’n dod i ben ar 31 Mai, drwy’r ddolen hon: http://goo.gl/hVbHk
Gellir cyrraedd Adnoddau Naturiol Cymru: Trefniadau Arfaethedig ar gyfer Sefydlu a Chyfarwyddo Corff Newydd i Reoli Adnoddau Naturiol Cymru, sy’n dod i ben ar 2 Mai, drwy’r ddolen hon: http://goo.gl/yj55z
Hills’, ‘A Single Swallow’ a ‘The Princes’ Pen’ a gafodd glod mawr, wedi llwyddo i hoelio sylw ei gynulleidfa â’i gyflwyniad sionc yngl n â chlustfeinio mewn tai tafarn lleol, synfyfyrion doeth beirdd a’i fodryb, ac yn bwysicach na dim, mor ffodus ydym ni i gael galw Bannau Brycheiniog yn gartref. Caeodd pen y mwdwl drwy dalu teyrnged i waith ardderchog Llysgenhadon y Parc “…i ddod ag unrhyw un yma, i roi rheswm arall i unrhyw un ddod yn ôl, i wella profiad unrhyw un mewn ffordd fawr neu fach …” Ag arian gan brosiect Interreg IVB yr Undeb Ewropeaidd fel rhan o Collabor8, cafodd Llysgenhadon y Parc - sy’n cynrychioli mwy na 50 o fusnesau twristiaeth amrywiol ar hyd a lled y Parc gyfle i rwydweithio a sicrhau’r cywair ar gyfer digwyddiadau Llysgenhadon y Parc yn y dyfodol, a’r cydweithio rhwng Awdurdod y Parc Cenedlaethol a’i fusnesau twristiaeth.
Ymgynghoriad Ardal Gadwraeth Aberhonddu – croesewir unrhyw sylwadau Mae’r cyfnod ymgynghori ar gyfer Gwerthusiad Ardal Gadwraeth Aberhonddu a’r Map Ffin yn cael ei gynnal rhwng 7 Chwefror a 27 Mawrth 2012. Gellir gweld y map a’r gwerthusiad drafft drwy’r ddolen hon: http://goo.gl/cUNou 2
Defnyddio technoleg newydd i leihau damweiniau ar Fynyddoedd Eryri
Mae nifer y galwadau am gymorth i Dimau Achub Mynydd yn Eryri wedi cynyddu’n sylweddol. Yn ystod 2011, gwnaed 411 o alwadau am gymorth i Dimau Achub Mynydd wrth i bobl fentro i Ogledd Cymru i fwynhau prydferthwch a rhinweddau arbennig yr ardal. Arweiniodd hyn at dimau Achub Mynydd yn cael eu hanfon allan 291 o weithiau.
Yn ychwanegol at y gwaith o ddatblygu’r Ap Gwybodaeth Mynydd newydd sydd ar gael o iTunes (nododd dechreuwyr yn y cylchgrawn Trail yn yr hydref 2011 mai dyma’r Ap gorau sydd ar gael ar gyfer cynllunio diogelwch ar y mynydd), mae tri adnodd ychwanegol wedi eu datblygu yn sgil y prosiect Gwasanaethau Gwybodaeth Mynydd, sy’n cynnwys:
Ond, dengys ymchwil diweddar fod nifer sylweddol o alwadau diangen a wnaed, wedi eu gwneud gan oedolion gwrywaidd ifanc nad oedd wedi paratoi’n ddigonol neu nad oedd ganddynt y sgiliau na’r offer angenrheidiol ar gyfer eu gweithgareddau. Daeth yr arolwg “Lleihau Damweiniau Mynydd yn Eryri” i’r casgliad fod oedolion gwrywaidd ifanc o ardaloedd trefol yn bennaf gyfrifol am y galwadau diangen hyn. Lansiwyd y Prosiect Gwasanaeth Gwybodaeth Mynydd yn ffurfiol gan Hywel Williams AS yng Nghanolfan y Wardeiniaid ym Mhen y Pass, a’i nod yw targedu’r gynulleidfa benodol hon drwy ddefnyddio technoleg ffonau symudol fodern ynghyd â menter i godi ymwybyddiaeth.
Adroddiad dyddiol gan Wardeiniaid Parc Cenedlaethol Eryri ar gyflwr o dan draed a lefelau eira ar y mynyddoedd yn ystod misoedd y gaeaf. Mae’r rhain yn darparu gwybodaeth i dudalen rhagolygon ardal Mynydd y Swyddfa Dywydd, ac ar Twitter trwy ddilyn @safesnowdonia neu @eryridiogel. Cyfres o bum clip fideo byr gyda sylwebaeth gan Sian Lloyd, sy’n dangos y ffordd i baratoi ar gyfer taith yn y mynyddoedd, gan gynnwys osgoi perygl a beth i’w wneud mewn argyfwng. Mae’r rhain ar gael ar wefan y Swyddfa Dywydd a gwefan YouTube. Ymgyrch gyhoeddusrwydd a marchnata i roi cyhoeddusrwydd i’r prosiect, sy’n cynnwys posteri, baneri, taflenni a chomisiynu erthyglau mewn cylchgronau a chyfnodolion perthnasol.
3
Twristiaeth Treftadaeth £19 miliwn Cadw, sy’n cael ei ategu gan £8.5m o Gronfa Datblygu Y Parc Cenedlaethol yn dathlu cyllid ar Rhanbarthol Ewrop.
gyfer cynhanes Sir Benfro Mae prosiect i dywys ymwelwyr o amgylch y Sir Benfro gynhanesyddol wedi cael ei gymeradwyo diolch i £171,000 o hwb ariannol. Bydd ‘Origins’ yn cael ei redeg gan Awdurdod Parc Cenedlaethol Arfordir Penfro, a’i nod yw gwella profiad yr ymwelydd sydd am ddarganfod mwy am orffennol Sir Benfro.
Dywedodd Phil Bennett, Rheolwr Diwylliant a Threftadaeth Awdurdod y Parc Cenedlaethol: “Rydw i wrth fy modd. Rydyn ni’n edrych ymlaen at y prosiect yn fawr ac at weithio mewn partneriaeth gydag Ymddiriedolaeth Archeolegol Dyfed, PLANED a’r Ymddiriedolaeth Genedlaethol i alluogi ymwelwyr i archwilio treftadaeth gyfoethog Sir Benfro.”
Anrhegion i’r Anturus a’r llai Anturus! Roedd cynnyrch newydd sbon APCE ar gael o Ganolfannau Croeso Parc Cenedlaethol Eryri dros wyliau’r Nadolig. Mae’r DVD, Ehediad Dros Eryri, yn dilyn taith hebog tramor, Gwydion, dros bentrefi, mynyddoedd a llynnoedd, a chewch weld golygfeydd rhai o fannau anghysbell Eryri. Paratowyd y DVD, sydd â sylwebaeth Gymraeg a Saesneg, yn wreiddiol i’w ddangos yn Theatr Canolfan Groeso’r Stablau ym Metws y Coed. Bydd y prosiect yn cynnwys creu llwybrau, Ond cymaint fu’r galw am y DVD, bu’n rhaid arweinlyfrau a rhaglenni (neu ‘apps’) ar gyfer mynd ati i gynhyrchu mwy o gopïau. ffonau symudol a fydd yn galluogi ymwelwyr i fwynhau diwylliant cynhanesyddol y Parc Yn newydd hefyd ar gyfer y Nadolig oedd pecyn Cenedlaethol. Bydd canolfan ddehongli hefyd o daflenni, “6 Llwybr yr Wyddfa – Y Casgliad yn cael ei hadeiladu ym Mryngaer Oes yr Haearn Cyfan”, ac mae’n cynnwys yr wybodaeth Castell Henllys, sy’n eiddo i Awdurdod y Parc ddiweddaraf am Lwybrau Rhyd Ddu, Cwellyn, Cenedlaethol, ac sy’n cael ei rheoli ganddo. Llanberis, PYG, Mwynwyr a’r Watkin. Maent yn cynnwys gwybodaeth fanwl ar fwynhau’r Cyhoeddwyd y cyllid gan Huw Lewis, Gweinidog mynyddoedd yn ddiogel, manylion am yr hyn a Tai, Adfywio a Threftadaeth Llywodraeth Cymru. fyddwch chi’n debygol o’i weld ar y llwybrau, Mae ‘Origins’ yn un o naw prosiect ledled Cymru ynghyd â gweithgareddau i blant, posau a’r sy’n elwa wrth gronfa £2.4 miliwn o Brosiect Cod Cefn Gwlad. Mae’r taflenni hyn yn disodli’r
4
hen daflenni ar lwybrau’r Wyddfa gyhoeddwyd ar ddiwedd y 1990au.
a Mae’r gamlas yn ymdroelli 35 milltir o dde Aberhonddu i Gwmbrân, gan fynd trwy Barc Cenedlaethol Bannau Brycheiniog a Safle Pris y DVD yw £4.99 ac mae’r pecyn o daflenni Treftadaeth y Byd sy’n cydnabod gorffennol Llwybrau’r Wyddfa ar werth am £3.00 neu 75c yr diwydiannol pwysig yr ardal. Mae’r gamlas yn un. Mae’n bosibl eu prynu dros y ffôn gyda gamp beirianyddol 200 mlwydd oed, a cherdyn credyd trwy Ganolfan Groeso Betws y adeiladwyd fel coridor ar gyfer glo a haearn yn Coed (01690 710426) wrth dalu £1 yn wreiddiol; erbyn hyn, mae’n cynnal diwydiant ychwanegol tuag at gludiant trwy’r post. hamdden ffyniannus, ac mae’n lloches wrth fodd calon pobl a byd natur.
Sain clychau eglwys yn ail-greu dathliadau dau gan mlwyddiant y Drwy gyfres o weithgareddau a digwyddiadau, bydd sefydliadau, grwpiau lleol a chyrff Gamlas! I ddathlu dau gan mlwyddiant Camlas Mynwy ac Aberhonddu, roedd mwy na 30 o eglwysi ym Mharc Cenedlaethol Bannau Brycheiniog a De Cymru wedi cymryd rhan mewn sesiwn ‘canu’r clychau’ am hanner dydd, ddydd Gwener 10 Chwefror, i ail-greu seremoni agoriadol Camlas Mynwy ac Aberhonddu a gynhaliwyd yn union 200 mlynedd yn ôl.
cenedlaethol yn dathlu hanes y gamlas, yn mwynhau ei harddwch ac yn edrych ymlaen at ei datblygu wedi 2012 fel ased annwyl i’r cymunedau y mae’n mynd trwyddynt ac yn eu cysylltu. Am fwy o wybodaeth, ewch i www.canalrivertrust.org.uk/monandbrec200
Mae clychau eglwys yn ffordd draddodiadol o dynnu sylw pobl at ddigwyddiadau pwysig, a pha ffordd well o dynnu sylw Parc Cenedlaethol Bannau Brycheiniog a De Cymru na chynnig sain clychau eglwys yr holl ffordd o Fasn Pontymoel i Aberhonddu i Gasnewydd i’r Gelli!
Yr Amgylchedd Naturiol yw Prif Ased Twristiaeth Cymru – Ffaith! Yn ddiweddar, cadarnhaodd Arolwg o Fodlonrwydd Ymwelwyr 2011 ar gyfer Croeso Cymru rywbeth a wyddai pob un ohonom, sef bod yr amgylchedd naturiol o safon yng Nghymru yn atyniad pwysig i dwristiaid yn ei rinwedd ei hun. Yn yr arolwg cyntaf i fesur bodlonrwydd gydag ansawdd yr amgylchedd naturiol, sicrhaodd y sgoriau uchaf mewn dau o’r tri arolwg (cafodd ei raddio’n ail yn y trydydd arolwg). Mwy yma: http://goo.gl/Uxwui 5
Y Parc Cenedlaethol yn derbyn gwobr mynediad marchogaeth Mae Awdurdod Parc Cenedlaethol Arfordir Penfro wedi derbyn gwobr genedlaethol gan Gymdeithas Ceffylau Prydain am ei waith yn agor llwybrau marchogaeth. Bob blwyddyn, mae Cymdeithas Ceffylau Prydain yn cynnal seremoni wobrwyo i gydnabod sefydliadau ac unigolion sydd wedi gwneud y cyfraniad mwyaf i’r byd marchogaeth. Derbyniodd yr Awdurdod y wobr gan fod ‘Y Parc Cenedlaethol yn weithredol iawn yn agor llwybrau marchogaeth’.
dyled i’n tirfeddianwyr - Mr a Mrs Holding a’r Weinyddiaeth Amddiffyn – a alluogodd ni i agor y llwybrau hyn yn y Parc Cenedlaethol.” “Wrth agor y llwybrau hyn rydyn ni’n gwireddu potensial y Parc ar gyfer marchogwyr – ynghyd â cherddwyr a beicwyr – fel eu bod yn gallu mwynhau rhannau o’r Parc Cenedlaethol lle’r oedd mynediad prin at lwybrau marchogaeth ynghynt.” Ariannwyd prosiect Pantmaenog yn rhannol gyda grant gan Lywodraeth Cymru o dan raglen gyllidol Cynllun Gwella Hawliau Tramwy, ac agorwyd y llwybrau o ganlyniad i gytundeb gyda’r tirfeddianwyr, Mr a Mrs Holding
Trydar Diogelwch Yn ogystal â chynllunio eich taith yn ofalus o flaen llaw, cofio defnyddio cyfarpar addas megis bwyell rew a chramponau, gwisgo esgidiau cryfion a dillad cynnes i’ch cadw’n sych, mae’n bwysig gwybod beth yw rhagolygon y tywydd. Eleni, am y tro cyntaf, mae gwasanaeth dwyieithog newydd ar gael i Yn gynharach eleni, roedd Awdurdod y Parc gerddwyr fydd yn darparu’r wybodaeth Cenedlaethol wedi agor wyth milltir o lwybrau oddi ddiweddaraf am gyflwr yr amodau dan draed ar ar y ffordd gydag arwyddion ffordd arnynt ar gyfer fynyddoedd Eryri. marchogwyr, cerddwyr a beicwyr yng Nghoedwig Pantmaenog yng Ngogledd Sir Benfro. Roedd Awdurdod y Parc wedi adeiladu maes parcio Mae’r Warden, Gruff Owen, a’i gydweithwyr newydd ym mynedfa’r goedwig gyda llefydd ar eisoes yn darparu gwybodaeth i wefan y Dywydd, gyfer bocsys ceffylau, a bydd yn rheoli’r llwybrau Swyddfa www.metoffice.gov.uk/loutdoor/mountainsafet trwy gydol y flwyddyn. y/snowdonia/snowdonia_latest_pressure. Gruff sydd hefyd yn gyfrifol am y gwasanaeth newydd Dywedodd un o Gyfarwyddwyr yr Awdurdod, Jane Gibson, wrth dderbyn y wobr: “Rydyn ni wrth dwyieithog o drydar, sef @eryridiogel yn ein bodd i dderbyn y wobr hon a mawr yw ein Gymraeg a @safesnowdonia yn Saesneg. Pan
6
fydd amodau dan draed ar y mynyddoedd yn newid yn sgil y tywydd, bydd @eryridiogel a @safesnowdonia yn trydar hynny. Ond yn ogystal â thrydar am y tywydd, bydd hefyd yn trydar cyngor cyffredinol ar fynydda ac yn tynnu sylw at arferion da o fynydda. Bydd trydariadau Cymraeg @eryridiogel yn cael eu hail-drydar gan @croesoeryri, sef cyfrif trydar Cymraeg Parc Cenedlaethol Eryri, ynghyd ag ymddangos ar dudalen Facebook y Parc. Bydd trydariadau Saesneg @safesnowdonia yn cael eu hail-drydar gan @visitsnowdonia, cyfrif trydar Saesneg y Parc Cenedlaethol, a thudalen Facebook y Parc, Snowdonia National Park-Parc Cenedlaethol Eryri.
o’r Parc Cenedlaethol, yn enwedig pobl sy’n ei chael yn anodd cael mynediad i’r amgylchedd naturiol. Mae Phil Roach, Pennaeth Darganfod Awdurdod y Parc Cenedlaethol, wrth ei fodd gyda’r newyddion. Dywedodd: “Mae Awdurdod y Parc Cenedlaethol bob amser wedi rhedeg rhaglen estyn allan er mwyn annog pobl i fanteisio ar ein maes chwarae a’n dosbarth naturiol gwych, sef y Parc Cenedlaethol. “Dros y blynyddoedd diwethaf, rydyn ni wedi ymestyn y rhaglen er mwyn galluogi pobl sydd yn ôl traddodiad heb gael mynediad hawdd i’r amgylchedd naturiol i fwynhau’r cyfleoedd o’r radd flaenaf sydd ar gael yma. Mae rhwystrau megis anabledd, iechyd gwael, caledi ariannol neu hyd yn oed eich bod yn ifanc yn gallu arbed pobl rhag cyrraedd y Parc, ac rydyn ni wedi gweithio gydag ystod eang o sefydliadau sy’n cefnogi pobl leol er mwyn gwella eu bywydau.
“Bydd y cyllid hwn yn ein galluogi ni i deilwra ein gwaith ymhellach er mwyn sicrhau bod pobl o bob oed a chefndir ar draws Sir Benfro yn gallu Chwarter miliwn i helpu pobl i fwynhau’r cael mynediad i nodweddion arbennig y Parc Cenedlaethol ac yn elwa wrthynt.” Parc Cenedlaethol Mae Awdurdod Parc Cenedlaethol Arfordir Penfro yn dathlu ar ôl derbyn chwarter miliwn o bunnoedd gan Gronfa’r Loteri Fawr. Bydd prosiect yr Awdurdod, ‘Your Park, Your Future’, yn derbyn £249,864 yn rownd ddiweddaraf rhaglen Pawb a’i Le Cronfa’r Loteri Fawr. Fawr Dros dair blynedd, bydd y prosiect yn sefydlu rhaglen o weithgareddau i hyrwyddo’r defnydd
7