HYDREF 2011
lle I enaid gael llonydd cylchlythyr Parciau Cenedlaethol Cymru
Gwneud Ein Gorau Dros Fioamrywiaeth ar Adeg bioamrywiaeth trwy gofleidio yn ddi-amod y patrwm gweithreu ecosystemau. Anodd Margaret Underwood Mae'r Parciau Cenedlaethol ar flaen y gad o ran addasu yn y cyfnod newidiol hwn o ddatblygiad “Gweld y golau” cynaliadwy a hyrwyddo'r buddion economaidd “Heriol” a chymdeithasol a ddaw yn sgil natur a “Ffyrdd newydd o feddwl” gwasanaethau naturiol eraill, fel dwr glan, pridd A chafwyd cyfle i Dim ond ychydig o'r sylwadau oedd y rhain a iach a bioamrywiaeth. wnaed gan aelodau o'r Parc Cenedlaethol ar ôl ymweld â dau brosiect unigryw a oedd yn iddynt fynychu eu seminar flynyddol ddechrau ymgorffori'r agweddau hyn, er mwyn gweld sut Hydref. Cafodd y seminar hon ei llywyddu gan y gall ecosystmeau gynnig budd o fewn Parciau Awdurdod Parc Cenedlaethol Bannau Cenedlaethol. Brycheiniog - dan y pennawd “Cyflawni Bioamyriaeth ar adeg heriol economaidd”. Yr Mae'r ddau brosiect wedi cael eu lleoli o fewn y her a oedd yn wynebu'r Aelodau oedd cynnal y Bannau Brycheiniog – Deorfa Cynrig Asiantaeth gwaith cyfredol o warchod a gwella yr Amgylchedd yng Nghantref a chynllun ail bioamrywiaeth ac adeiladu ar y gwaith hwnnw gyflwyno llygod dwr yn Llyn Llangors. Mae'r ddau er mwyn llwyddo i weld rhagor o fuddion er lles brosiect yn cynnig buddion enfawr i'r amgylchedd, ac maent yn rhoi hwb incwm
Gwyrdd yw'r Dyfodol Cymeradwywyd 85.8% o geisiadau cynllunio ynni adnewyddol gan Awdurdodau'r Parciau Cenedlaethol dros y pum mlynedd diwethaf. Cymeradwyodd awdurdodau cynllunio nad ydynt yn Awdurdod y Parc 88.7% o geisiadau cynllunio dros yr un cyfnod. 1
sylweddol i gymunedau o du pysgota a ffurfiau eraill o hamddena cynaliadwy yn ogystal â chynnig cyfleoedd i arddangos buddion ecosystemau wrth eu gwaith. Ymunodd y Gweinidog o Lywodraeth Cymru hwy ar yr ymweliad hwn, sef, John Griffiths Aelod o'r Cynulliad (AC) a dreuliodd fore gyda'r Aelodau yn trafod y pwysau y bydd y Parciau Cenedlaethol yn eu wynebu yn y dyfodol. Meddai'r Gweinidog “Mae cynaliadwyedd a gwarchod ein bioamrywiaeth eang ac amrywiol yn allweddol o ran gwella lles pobl yng Nghymru, a lles pobl yn y byd ehangach. Trwy ddatblygu ein Fframwaith Amgylchedd Naturiol ein nod yw sicrhau fod gan Gymru ecosystemau sy'n gynyddol fwy gwydn a chadarn sy'n cyflawni buddion cymdeithasol, amgylcheddol ac economaidd.” Er mwyn i NEF “Cymru Fyw / A Living Wales” gyrraedd ei lawn botensial, bydd yn ofynnol cael patrymau gweithredu arloesol tuag at yr amgylchedd, yr economi a'r gymdeithas yng Nghymru ac mae'r seminar wedi dangos fod gan y Parciau Cenedlaethol gyfraniad sylweddol i'w wneud i'r agenda hon. Mae
cynnal cysylltiad cryf rhwng amgylchedd iach a chymunedau cynaliadwy yn allweddol yn y rol y mae'r Parciau Cenedlaethol yn ei chwarae. Mwynhaodd yr Aelodau gyflwyniad bywiog ar ecosystemau, y patrwm gweithredu ecosystemau, gan Swyddog Bioamrywiaeth y Bannau Brycheiniog, sef Ellis. Dywedodd nifer mai dyma oedd yr uchafbwynt ochr yn ochr gyda'r anerchiad ar ôl cinio hwyr a ysgogodd i bobl feddwl, rhoddwyd yr anerchiad hwnnw gan Clive Bates, Cyfarwyddwr Llywodraeth Cymru ar gyfer Dyfodol Cynaliadwy. Efallai mai'r cyflwyniad mwyaf heriol oedd y posibilrwydd o ddefnyddio asedau er mwyn creu incwm trwy fasnachu yn y farchnad gwrthosod carbon. Er y bydd hyn angen deddfwriaethu hyn yn y dyfodol, mae iddo'r potensial i ddarparu dull o sicrhau incwm er mwyn rheoli'r ardaloedd gwerthfawr hynny fel corsydd mawn, ar gyfer gwithredu fel sinciau carbon yn y dyfodol. Mae gan yr ardaloedd hyn rôl allweddol i'w chwarae yng nghyd destun gwella ansawdd dwr, gweithredu fel ffilteri hidlo enfawr, helpu i fynd i'r afael a'r boblem gynyddol o ddwr sydd wedi colli neu newid ei liw a thrwy hynny reoli adnodd hanfodol arall – sef dwr. Mae doethindeb confensiynol yn awgrymu fod yr amgylchedd a bioamrywiaeth yn dirywio yn ystod cyfnodau economaidd ansicr. Mae ein seminar wedi dangos i ni nad felly y mae'n rhaid i bethau fod. Mae natur yn darparu nifer o'n gwasanaethau hanfodol am ddim a thrwy'r Parciau Cenedlaethol – gall Bioamrywiaeth Cymru helpu.
Buddsoddi Mewn Dyfodol Gwyrdd Dros y ddwy flynedd nesaf bydd oddeutu £1.9 miliwn yn cael ei fuddsoddi trwy gyfrwng y Gronfa Datblygiad Cynaliadwy / CAE i mewn i gymunedau o fewn tirweddau a warchodir yng Nghymru. 2
Cacynnod yn ennill cefnogwyr brwd ar Aelodau'r Awdurdod yn cymeradwyo Faes Amddiffyn y Wladwriaeth yn y Parc Cynllun Datblygu Lleol y Bannau Cenedlaethol Brycheiniog. Yn gynharach eleni fe wnaeth Aelodau o Awdurdod Parc Cenedlaethol Bannau Brycheiniog (APCBB) gymeradwyo'r newidiadau i Gynllun Datblygu Lleol (CDLl) yr Awdurdod ar gyfer cael ei gyflwyno i Lywodraeth Cymru i'w archwilio.
Mynychodd oddeutu 30 o bobl Ddiwrnod Dathlu Cacynnod ym mis Awst ar Faes Anddiffyn y Wladwriaeth yng Nghastellmartin, a drefnwyd gan Yr Ymddiriedolaeth Dros Warchod Cacynnod. A hwythau gyda'u hoffer dal gloynnod byw a photiau pwrpasol, aeth y tim tua chyfeiriad Llwybr Maes Castellmartin er mwyn chwilio am rai o'r cacynnod / gwenynnod mwyaf prin ym Mhrydain.
Mae'r gymeradwyaeth hon gan yr Aelodau o Ddogfennau Cyflwyno'r CDLl yn digwydd yn dilyn pedair blynedd o ymgynghori ac ymglymiad dwys gyda chymunedau'r Parc Cenedlaethol, sefydliadau partner, tirfeddianwyr, asiantau a datblygwyr. Mae hyn yn dilyn yn gyflym iawn y ffaith fod Awdurdodau Parciau Cenedlaethol Arfordir Penfro ac Eryri wedi mabwysiadu eu CDLl hwythau – a hynny ymysg y rhai cyntaf yng Nghymru.
Dros y chwe wythnos nesaf, bydd ymgynghori pellach yn digwydd ar y newidiadau arfaethedig i'r cynllun, sef yr hyn a elwir yn newidiadau ffocysedig, a fydd yn mynd i'r afael a'r materion a godwyd yn ystod yr ymgynghoriad ar y fersiwn Adneuo o'r (CDLl. Bydd cymunedau a budd ddeiliaid unwaith yn ragor yn cael cyfle i leisio eu barn, gan roi cyfle idddynt ddweud a yw'r newidiadau a wnaed yn delio gyda'r materion a godEnillodd yr Ymddiriedolaeth Cadwraeth wyd yn ystod yr ymgynghoriad adneuo. Yr Cacynnod gystadleuaeth ar lein y llynedd am Archwilydd a fydd, yn y pendraw yn penderfynu arian cyllido gan y Gymdeithas Cadwraeth Awyr ar gynnwys terfynol y CDLl. Agored ar gyfer Prosiect Llwybr Cacynnod / Gweynnynnod Arfordir Penfro. Mae'r arian cyllido yn helpu i ddarparu cynefinoedd blodau gwyllt ar gyfer cacynnod ar hyd Llwybrffordd Maes tanio Castellmartin. Dywedodd cyfranogwr, Sue Beckett, a oedd yn ymweld o Ganolbarth Lloegr : “Bu'n brofiad cyfareddol dysgu am y cacynnod, doedd gen i ddim syniad bod yna 24 o wahanol rywogaethau. Mae hyn wedi fy ysbrydoli i i geisio creu cynefin blodau gwyllt yn fy gnardd er mwyn annog rhagor o gacynnod”
3
Parc Cenedlaethol Eryri yn cyrraedd 60 Mae nifer o ddigwyddiadau arwyddocaol wedi digwydd dros y misoedd diwethaf er mwyn dathlu penblwydd Parc Cenedlaethol Eryri yn 60. Mae'r digwyddiadau hyn yn adlewyrchu'r gwaith a ymgymerwyd ag o gan Awdurdod y Parc Cenedlaethol er lles cymunedau o fewn y Parc a'r ymwelwyr o bedwar ban byd sy'n cyrraedd yno i ymchwilio i, i brofi ac i ymlacio o fewn tirweddau trawiadol yr ardal.
Fe anfonodd John Griffiths, y Gweinidog dros yr Amgylchedd a Datblygiad Cynaliadwy ei gefnogaeth ar gyfer y dathliadau "Hoffwn longyfarch holl staff Parc Cenedlaethol Eryri am eu gwaith caled dros 60 mlynedd yn diogelu ein amgylchedd. Mae Eryri, ynghyd a Pharciau Cenedlaethol eraill Cymru, yn enghraifft o dirwedd hardd ac unigryw Cymru. Mae ein amgylchedd a werthfawrogir gennym yn creu cyflogaeth ac incwm sy'n werth biliynau o bunnoedd, mae'n cynnig iechyd, cyfleoedd hamddena, chwaraeon a chyfleoedd ar gyfer dysgu. Mae Llywodraeth Cymru yn ymrwymedig i gefnogi'r dirwedd ac yn ddiweddar lansiodd ei Fframwaith Amgylchedd Naturiol 'Cymru Fyw', -
Mae'r penblwydd hwn yn 60 yn darparu cyfle i gydnabod y gwaith caled a ymgymerwyd ag o i wella rhinweddau arbennig y Parc ochr yn ochr gyda hyrwyddo yr ardal er lles y cymunedau o fframwaith newydd ar gyfer ein amgylchedd, ein fewn ei ffiniau. cefn gwlad a'n moroedd."
O’r Gofod Naturiol i Seibrofod Mae presenoldeb y Parciau Cenedlaethol ar y rhyngrwyd yn dal i gynyddu. Mae’r rhan fwyaf o Awdurdodau Parciau Cenedlaethol gwledydd Prydain, gan gynnwys Awdurdodau tri Pharc Cymru, yn cymryd rhan mewn rhwydweithio cymdeithasol ac yn cynyddu presenoldeb ar lein Parciau Cenedlaethol. Gallwch ddarllen eu proffiliau, tudalennau, twît a sianelau, pob un yn cynnwys gwybodaeth sy’n cael ei ddiweddaru’n gyson. Mae Porth y Parciau Cenedlaethol yn cynnwys dewis cynhwysfawr o ddolenni priodol. Gellir mynd at y dudalen honno drwy’r cyfeiriad: http://www.nationalparks.gov.uk/aboutus/ourwebsites.htm
4
Awdurdod Parc Cenedlaethol Bannau BrycheiniFel rhan o'r dathliadau mae dau o lwybrau troed og yn cymryd rôl arweiniol wrth sicrhau €10miliwn newydd wedi cael eu hagor, - Pen-y-Gwryd a Thaith ar gyfer cymunedau gwledig Ardudwy. Mae nifer o deithiau tywys wedi digwydd gan gynnwys teithiau cerdded ar gyfer y llai abl. Mae Parc Cenedlaethol Bannau Brycheiniog (APCBB) yn dathlu gyda'i ddeuddeg partner sydd Fe wnaeth Denis McAteer, Cadeirydd Y Cerddwyr wedi eu lledaenu ar draws Ewrop, wedi iddynt yng Nghymru (Ramblers Wales) y sylw yn ystod sicrhau dros €10miliwn er budd cymunedau gwlagoriad Taith Ardudwy Way - “Heblaw am y edig dros y bedair blynedd nesaf. mwynhad o gael cerdded rhan mor brydferth o gefn gwlad bellach mae yna gyfoeth o dystiolaeth Fe fydd y prosiect newydd – sydd wedi cael ei enwi ynghylch y buddion iechyd sy'n gysylltiedig a yn Gynghreiriau Gwledig – yn dechrau ddiwedd cherdded. Gyda'r llwybr newydd hwn fe fydd Tachwedd, pan fydd y deuddeng partner a chyncynnydd yn y cyfleoedd i bawb fynd allan a chael rychiolwyr busnes yn dechrau mynychu cyfarfod, a awyr iach. Hefyd, os gaiff ei hyrwyddo yn iawn, fe all fydd yn cael ei lywyddu gan Awdurdod Parc Ceny llwybr hwn ddenu ymwelwyr newydd i'r ardal ac edlaethol Bannau Brycheiniog (APCBB) er mwyn yn sgil hynny dod a buddion uniongyrchol i'r cynllunio eu patrwm gweithredu ar gyfer herio paeconomi leol.” trymau gweithredu confensiynol tuag at ddatblygiCododd beicwyr o Awdurdod Parc Cenedlaethol Eryri £1,133 er lles 'Achub y Plant trwy gwblhau taith feic 80 milltir o dde'r Parc Cenedlaethol i'r Gogledd. Fe groesodd y tim o 17 ar draws y llinell i orffen y daith yng Nghonwy ar ol iddynt deithio trwy galon Eryri. Daeth y rhaglen o ddigwyddiadau i'w bincal ar y 18 fed o Hydref, sef y dyddiad pan welwyd Eryri yn cael ei ddynodi fel Parc Cenedlaethol yn ol ym 1951 yn wreiddiol. Er mwyn nodi'r achlysur, cafodd un o brosiectau diwylliannol y Parc “Rhyfeddodau Eryri” ei gyhoeddi i'r cyhoedd yn Oriel Croesor, Croesor. Mae'r prosiect sy'n rhedeg gydol y flwyddyn, yn dathlu amrywiaeth o ryfeddodau o fewn y Parc Cenedlaethol trwy gyfrwng dulliau dehongli llenyddol a gweledol. Mae'r 60 rhyfeddod a enwebwyd gan y cyhoedd yn arddangos rhinweddau arbennig Eryri.
ad gwledig. Chwaraeodd Awdurdod y Parc Cenedlaethol rôl arweiniol wrth ffurfio'r cais llwyddiannus am gyllid cyd ariannu y Gronfa Datblygu Gwledig Ewropeaidd (ERDF) a gafodd y golau gwyrdd yn swyddogol ar y 12fed o Hydref 2011 gan Raglen NWEIVB Interreg yr Undeb Ewropeaidd. Bydd y partneriaid yn cefnogi mentrau a chymunedau gwledig i weithio gyda'i gilydd mewn cynghreiriau newydd er mwyn creu cyfleoedd busnes newydd, a diogelu a gwella gwasanaethau gwledig a gwneud eu hardaloedd yn leoeodd arbennig i bobl ymweld â hwy, ac ail leoli iddynt er mwyn magu eu teuluoedd. Bydd y prosiect yn parhau am bedair blynedd gyda chefnogaeth gan yr UE a chronfeydd partner lleol sydd wedi eu hanelu at rwydweithio rhyngwladol, hyfforddiant, ymweliadau cyfnewid a'r budd o gyfnewid arferon gorau rhwng rhanbarthau yr UE.
5
Her i achub cen colledig yng Ngwarchodfa Natur Cenedlaethol Tycanol
Rhodd i'r Parc gan Ymwelwyr Eryri
Ar y 13eg o Hydref. Llywyddodd Parc Cenedlaethol Eryri Gynhadledd Rhoddion Ymwelwyr yng Ngahnolfan Astudio Plas Tan y Bydd cen sy'n rhyngwladol bwysig yn cael ei holli o Bwlch, ym Maentwrog. goedlan y Parc Cenedlaethol oni bai y gweithredir Gyda chymorth partneriaid o'r sectorau preifat, i ailsefydlu'r amodau hynny lle maent yn ffynnu. cyhoeddus a gwirfoddol, ymchwiliodd y Gwarchodfa Natur Cenedlaethol Tycanol yw un o gynhadledd i'r ffyrdd y gall busnesau, atyniadau ddim ond chwe safle pori coedlannol yng a chyrchfannau o fewn y Parc Cenedlaethol roi Nghymru sy'n rhynglwadol bwysig ar gyfer 400 gwerth ychwanegol i ymwelwyr trwy gyfrwng rhywogaeth o gen sy'n tyfu yno. cynlluniau arloesol, a fyddai'n cael eu hariannu Mae cen yn ffynnu dan amodau agored, golau, yn bennaf gan yr ymwelwyr eu hunain. ond yn Nhycanol y mae'r amodau hyn yn cael eu colli yn gyflym fel mae'r canopi coed yn mynd yn Mae'r dystiolaeth am gynlluniau tebyg mewn rhannau eraill o Brydain ( ardal y Llynnoedd ) ac fwy a mwy dwys a thrwchus. Ewrop a Gogledd yr America yn dangos fod rhoi rheswm i'r ymwelydd i fuddsoddi cyfran fechan Meddai'r o arian yn ystod eu gwyliau, yn gallu bod o fudd Swyddog Coedlannau, sylweddol i'r ardal. Celia Thomas Yn gyffredinol mae cynlluniau o'r fath yn cael eu : “Er fod hadnabod fel ‘rhoddi ymwelwyr’ neu ‘ad-daliad popeth yn ymwelwyr’ ac maent wedi eu cynllunio yn edrych yn benodol er mwyn caniatau i rai sy'n ymweld ag ‘Dragwyddol ardal i wneud cyfraniad uniongyrchol tuag at ’ac yn gynlluniau cadwraeth neu dreftadaeth. heddychlon iawn, mae'r Wedi iddynt glywed am brofiadau o leoedd gorchudd mwsgol o dan y coed yn ennill y dydd eraill, cafodd y rhai a oedd yn mynychu'r dros y cen, a'r cen yw'r peth a roddodd y gynhadledd gyfle i drafod a dadlau dros y dynodiad i'r fangre hon fel Ardal o Ddiddordeb potensial o gael cynlluniau o'r fath o fewn Eryri. Gwyddonol Arbennig (AoDdGA)), GNC (Gwarchodfa Natur Cenedlaethol) ac Ardal Dywedodd Aneurin Phillips, Prif Weithredwr Parc gadwraeth Arbennig (ACA). Cenedlaethol Eryri, “Mae'r gynhadledd hon yn “Yn aml mae pobl yn dychryn pan fo coed yn cael gyfle i ymchwilio i'r potensial o ddatblygu Rhoddi eu dymchwel, ond fe fyddwn yn gweithio yn galed Ymwelwyr o fewn Parc Cenedlaethol Eryri. Bydd i gael y cydbwysedd rhwng cael gwared a rhai o'r y gynhadledd yn rhoi i'n sector dwristiaeth y cefndir perthnasol i ystyried a fyddai hi'n bosib coed a chadw'r ymdeimlad o le yn Nhycanol.” sefydlu cynllun o'r fath er budd busnesau a thwristiaid fel ei gilydd yn y Parc Cenedlaethol”.
6
Cydbwysedd rhwng drain, rhedyn a gloynnod byw Gall cadw llwybrau a Hawliau Tramwy yn glir ym Mharc Cenedlaethol Arfordir Penfro fod yn fater pigog – yn llythrennol, gyda chydbwysedd anodd yn gorfod cael ei gadw rhwng gwarchod cynefinoedd arbennig a chadw cerddwyr yn ddiogel, yn enwedig yn y mannau arfordirol hynny. Meddai Pennaeth Hamddena a Thwristiaeth Y Parciau Cenedlaethol yn ymestyn yr Awdurdod y Parc, Charles Mathieson : “Mae ein Ymgynghoriad Hawliau Tramwy staff wedi cael eu hyfforddi i adnabod rhywogaethau pwysig fel tegeirian y gors.” Mae'r cyfnod ymgynghorol ar gyfer yr holiaduron “Rydym yn gwneud ein gorau glas i dorri ar yr mewn perthynas a'r Rhwydweithiau Hawliau adegau hynny o'r flwyddyn fel ein bod yn gallu gwneud y gorau o'r bioamrywiaeth o gwmpas y llwybrau, ond mae'n wastad rhaid cydbwyso hyn gyda'n dyletswydd gofal dros iechyd a diogelwch y cyhoedd a chadw Hawliau Tramwy yn agored ac ar gael i'w defnyddio.” Mae torri gwair ar lethrau glaswelltog, fel y rhai ar y Faes Tanio Castellmartin, hefyd angen cael ei wneud trwy gyfrwng dull sensitif. Meddai Swyddog Cadwraeth Fferm Awdurdod y Parc. Geraint Jones : “Yn ddiweddar rydym wedi cynnal ymarferiad torri gwair a gwneud beiliau yng Nghastellmartin a hynny yn bwrpasol ar adeg hwyrach er mwyn rhoi cyfle i'r planhigion blodeuol i ymsefydlu eu hadau. Yr oedd yna sioe fendigedig o'r planhigyn bengaled yn blodeuo, sy'n bwysig dros ben i gacynnod cyn iddynt fynd i aeafgysgu.
Tramwy wedi cael ei ymestyn hyd y 18fed o Dachwedd, sy'n rhoi rhagor o amser i bobl gael dweud eu dweud o ran beth yw eu barn am y rhwydwaith gyfredol. Yn sgil y lefel o ddirddoeb a ddangoswyd gan y cyhoedd, mae Awdurdodau Parciau Cenedlaethol y Bannau Brycheiniog ac Arfordir Penfro wedi penderfynu ymestyn y cyfnod ymgynghorol sy'n gwahodd pobl i gymryd rhan yn yr holiadur sy'n berthnasol i Hawliau Tramwy Cyhoeddus fel eu bod yn gallu adolygu ac asesu gwerth y rhwydwaith yn ogystal â'i effeithiolrwydd Bydd yr adolygiad hwn a gynhelir ar y cyd yn gwella'r gwaith sy'n cael ei gyflawni gan y ddau Barc Cenedlaethol ill dau o ran eu Cynlluniau Gwella Hawliau Tramwy.
Peintio'r Byd yn Wyrdd
Rhwng 2009/10 a 2010/11 lleihaodd Awdurdodau'r Parciau Cenedlaethol eu gollyngiadau carbon 10.25% ar gyfartaledd, ymhell y tu hwnt i darged Llywodraeth Cymru o 3% ! 7