Vragen aan Frans

Vragen

aan Frans

Frans van Natuurmonumenten werkt al jaren als redacteur voor Puur Natuur en kent bijna alle natuurgebieden. Als hij het antwoord op je vraag niet weet, klopt hij aan bij onze boswachters.

1 Witte en bruine zwanen in één nest?

Ze keek er raar van op, maar ze zag toch echt witte én bruine zwaantjes achter hun ouders aan zwemmen in het Wolderwijd, een meer tussen Zeewolde en Harderwijk. Hoe kan dat, vroeg Marijke Nieuwerth. Dat heeft te maken met de herkomst van de zwanen die in ons land voorkomen. Je hebt het idee dat ze wild zijn, maar ‘onze’ zwanen hebben vrijwel allemaal tamme voorouders: de gewone knobbelzwaan en de Poolse zwaan. De eerste heeft grijsbruine jongen. De laatste werd vroeger in Polen gehouden om er witte dons vanaf te plukken en is door handel in Nederland terechtgekomen. En die heeft daardoor witte jongen. Intussen hebben beide soorten zich vermengd en komen ze in één nest voor.

p aardenbloem

2 Paardenbloem onkruid? Hoezo?

Het is maar wat je onkruid noemt. Veel boeren en gazonliefhebbers hebben een hartgrondige hekel aan de plant met z’n felgele bloem. Maar voordat je hem te lijf gaat, is het goed te weten dat de paardenbloem voor veel vlinders, bijen en andere insecten een belangrijke bron van nectar en stuifmeel is. Daar blijft het niet bij. De lange penwortel van de paardenbloem zorgt ervoor dat kalk en mineralen beschikbaar komen voor andere planten. Hij verbetert de gezondheid van grazend vee. De (jonge) bladeren kunnen in de sla en van de bloemen kun je siroop en jam maken. Kortom, hoog tijd om de paardenbloem te koesteren. Wil je niet dat hij zich uitzaait, dan kun je hem na de bloei afknippen.

?WAT IS DIT?

Margriet van Kampen vond in de omgeving van Veenwouden (Fr.) in het gras dit beest. Best groot, kronkelend en voorzien van flinke knijpscharen. Het is de larve van een grote spinnende watertor, een van de grootste kevers die in Europa voorkomen. Ze leven in oevers langs stilstaand of langzaam stromend water. Hun aantallen gaan al tientallen jaren achteruit. Een volwassen kever kan 4 centimeter lang worden, de larve minstens 7. Die larven zijn goede eters, ze hebben vooral slakken op het menu, maar ook kikkervisjes en kleine watersalamanders gaan er met smaak in. Hun forse kaken gebruiken ze ook bij gevaar: ze kunnen hard bijten.

Wat is er aan de hand met... ... de eikelmuis

De Zoogdiervereniging heeft de eikelmuis uitgeroepen tot het zoogdier van 2022, omdat hij ernstig bedreigd is.

Eikelmuis? Wat is dat voor dier? Het is een knaagdier van 20 tot 30 cm (van neus tot staartpunt) met naar verhouding grote oren. Op z’n kop heeft hij zwarte oogstrepen, waardoor het lijkt alsof hij een masker op heeft. Hij heeft een lange pluimstaart. De eikelmuis leeft een verborgen bestaan in dichte struiken. Overdag slaapt hij, ’s nachts gaat hij op zoek naar voedsel. Dat zijn geen eikels. De eikelmuis eet vruchten, zaden, noten, insecten en zelfs kleine zoogdieren. Van oktober tot april is hij in winterslaap. Hij kruipt dan weg in holtes of spleten van een holle boom, maar ook op hooizolders, in nestkastjes en mergelgroeven kan hij de winter doorbrengen.

Waar komt ie voor? Eigenlijk overal in Europa. Maar in ons land alleen in Zuid-Limburg. Daar komt hij nog maar in twee bossen voor: het Savelsbos en de Bemelerberg. Behalve in de struiken op zulke kalkrijke hellingbossen, leeft hij in boomgaarden, tuinen en huizen. Hij verplaatst zich via heggen en hagen.

Hij is ernstig bedreigd. Hoe ernstig? In grote delen van Europa gaat het slecht met de eikelmuis. In Finland, Litouwen en Slowakije komt hij niet meer voor, elders wordt hij zeldzaam. In ons land waren er in 1950 nog een kleine 2.000, nu zijn het er nog 100 tot 150.

Wat is de oorzaak? Dat is niet bekend. Wat wel duidelijk is, is dat belangrijke elementen van z’n leefgebieden verdwenen zijn, zoals bosranden met dichte struiken, boomgaarden en heggen. Ook vermindering van het voedselaanbod kan een rol spelen. De sterke afname van insecten speelt de eikelmuis mogelijk parten. Meer onderzoek moet hierover duidelijkheid geven, zodat er gerichter beschermingsmaatregelen genomen kunnen worden.

3

Is dat gele mos een goed teken?

Daar kunnen we kort over zijn: nee! Als je gele korstmossen op bomen en struiken ziet, is het met de luchtkwaliteit slecht gesteld. Korstmossen hebben geen wortels en leven letterlijk van de lucht. Wat er in de lucht zit, bepaalt dus waar een soort wel of niet kan groeien. Zit er veel ammoniak, een stikstofverbinding afkomstig uit veehouderijen, in de lucht, dan krijgen gele mossen de overhand, ook in natuurgebieden. Middenin in het Fochteloërveen bijvoorbeeld, op kilometers afstand van landbouwpercelen, zien takken helemaal geel van de dooiermossen.

Ook een vraag?

Stuur die naar natuurvraag@ natuurmonumenten.nl. Je krijgt altijd antwoord (ook al duurt het soms even). De leukste vragen krijgen een plek in deze rubriek.