© 2021 Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap, Haarlem/Antwerpen. De bijbeltekst komt uit de NBV21, de Bijbel voor de 21e eeuw.
De Bijbel voor iedereen Het Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap (NBG) brengt de Bijbel dichtbij, al meer dan 200 jaar. In de Bijbel horen wij Gods boodschap van liefde voor de wereld, die ons in beweging brengt en onze weg verlicht. Daarom willen we dat mensen in binnen- en buitenland toegang krijgen tot de Bijbel.
Wat is er fijner dan meegenomen worden in een verhaal? Doe je ogen maar dicht en luister. Chris Kijne voert je mee als hij voorleest over Zacharias en Elisabet en de geboorte van Johannes. En natuurlijk ook het bekende verhaal over de geboorte van Jezus, het lied van de engelen en het bezoek van de herders: het kerstevangelie naar Lucas in de NBV21.
Scan deze QR-code met je mobiele telefoon en je kunt direct beginnen met luisteren.
De Luisterbijbel is een podcast waarin je elke dag een gedeelte uit de Bijbel kunt beluisteren.
Kerst is een feest dat op verschillende manieren gevierd wordt. Voor veel mensen is bezinning rondom het eeuwenoude bijbelverhaal een belangrijk onderdeel van de kerstdagen. Dit boekje is een uitnodiging om het kerstverhaal uit Lucas te lezen of te luisteren in de vertaling van de NBV21, de Bijbel voor de 21e eeuw. Een bekend verhaal, maar in nieuwe bewoordingen. Laat je inspireren door de korte overweging De kwetsbare redding van Kerst.
Lucas 2:1-20 1
In die tijd kondigde keizer Augustus
een decreet af dat alle inwoners
Het is bij ons een
van het rijk zich moesten laten
‘Er is voor mij geen plaats
spreekwoord geworden:
inschrijven. Deze eerste volkstelling
meer in de herberg.’ Dit
vond plaats tijdens het bewind van
Daar lees je in veel
2
3
Quirinius over Syrië. Iedereen ging op weg om zich te laten inschrijven, ieder naar de plaats waar hij vandaan kwam. 4-5 Ook Jozef ging op weg om zich te laten inschrijven. Samen met
komt uit het kerstverhaal. vertalingen dat er voor
Jozef, Maria en hun kindje ‘geen plaats was in de
herberg’. In de meeste
kinderbijbels krijg je de
herbergier er nog bij, die de arme jonge ouders
Maria, zijn aanstaande vrouw, die
bars de deur wijst. Lucas
zwanger was, reisde hij van de stad
woord met een veel
Nazaret in Galilea naar Judea, naar de stad van David die Betlehem heet, aangezien hij van David afstamde. 6
Terwijl ze daar waren, brak de dag van
haar bevalling aan, 7 en ze bracht een zoon ter wereld, haar eerstgeborene. Ze wikkelde Hem in doeken en legde Hem in een voederbak, omdat
gebruikt hier echter een algemenere betekenis:
verblijf of onderkomen. Je kunt dat beter iets
neutraler vertalen. De NBV uit 2004 deed een poging, met ‘het nachtverblijf’.
Dat deed veel lezers aan een dierentuin denken. Nieuwe poging: de
NBV21 spreekt van ‘het gastenverblijf’.
er voor hen geen plaats was in het De engel spreekt tegen de
herder over Jezus als ‘jullie
gastenverblijf. 8
Niet ver daarvandaan brachten
redder’. Het woord ‘redder’ was een titel die Romeinse
herders de nacht door in het veld,
gebruikten. Zij werden als
ze hielden de wacht bij hun kudde.
keizers graag voor zichzelf ‘redder van de mensheid’
voorgesteld. Voor minder deden ze het niet. Met
het kerstverhaal maakt Lucas duidelijk dat de redder van de wereld
niet in een groot paleis
9
Opeens stond er een engel van de
Heer bij hen en werden ze omgeven door de stralende luister van de Heer, zodat ze hevig schrokken. 10 De engel zei tegen hen: ‘Wees niet bang, want
te vinden is, maar in een
ik kom jullie goed nieuws brengen
de groten der aarde die
dat grote vreugde betekent voor heel
voederbak. En het zijn niet Hem hulde bewijzen, maar een groepje eenvoudige
herders. Dat is de grootste verrassing van het kerstverhaal.
het volk: 11 vandaag is in de stad van David jullie redder geboren. Hij is de messias, de Heer. 12 Dit zal voor jullie het teken zijn: jullie zullen een pasgeboren kind vinden dat in doeken gewikkeld in een voederbak ligt.’ 13 En plotseling voegde zich bij de engel een groot hemels leger dat God prees met de woorden: 14
‘Eer aan God in de hoogste hemel en vrede op aarde voor de mensen die Hij liefheeft.’
15
Toen de engelen waren teruggegaan
naar de hemel, zeiden de herders tegen
elkaar: ‘Laten we naar Betlehem gaan om met eigen ogen te zien wat er gebeurd is en wat de Heer ons bekend heeft gemaakt.’ 16 Ze gingen meteen op weg, en troffen Maria aan en Jozef en het kind dat in de voederbak lag. 17
Toen ze het zagen, vertelden ze
wat hun over het kind was gezegd. 18
Allen die het hoorden stonden
verbaasd over wat de herders tegen hen zeiden, 19 maar Maria bewaarde al deze woorden in haar hart en
Jezus wordt in een
voerbak voor het vee gelegd. In Lucas 13:15
gebruikt Jezus hetzelfde
bleef erover nadenken. De herders
woord als Hij zegt:
gingen terug, terwijl ze God loofden
niet ieder van jullie op
20
’Huichelaars! Maakt
en prezen om alles wat ze gehoord en
sabbat zijn os of ezel los
gezien hadden, precies zoals het hun
hem te laten drinken?’ In
was gezegd.
van de voederbak om
de oudste Nederlandse
vertalingen staat ‘kribbe’, het toenmalige woord voor een voederbak.
Inmiddels is kribbe een woord geworden dat
vooral een romantische kerstgevoel oplevert. Maar met het echte
kerstverhaal heeft dat
weinig te maken. Daarom
is het beter om te vertalen met ‘voederbak’.
Lucas 2:12
In die tijd kondigde keizer Augustus een decreet af ... (Lucas 2:1)
Als de keizer dit had kunnen lezen, had hij het vast een goed begin van het kerstverhaal gevonden. Hij was immers de machtigste man op aarde. Logisch dus dat het verhaal met hém begint. Augustus was de eerste keizer van het grote Romeinse rijk en hij had alle macht. Zijn legers dwongen de eenheid van dit rijk af. Dankzij een wereldwijde administratie stroomde uit alle landen de belasting naar zijn keizerlijke schatkist. Augustus liet zich graag redder van de wereld noemen, de man die voor vrede had gezorgd. Het was de bloedige vrede van het zwaard. Maar Lucas heeft een ander verhaal in gedachten. Augustus lijkt de man die aan de touwtjes trekt, die heel de wereld in beweging zet, tot Jozef en Maria aan toe. Maar schijn bedriegt. In zijn eerste hoofdstuk heeft Lucas de naam David al drie keer laten vallen (1:27, 1:32, 1:69). Dat de Zoon van David ter wereld komt in Betlehem, de stad van David, is van Hogerhand bepaald. De keizer heeft zijn agenda, maar God bepaalt de geschiedenis. Gods plan, waarover Lucas vertelt, voert ons juist wég van het centrum van de macht. Ver van de grote stad Rome, naar het kleine stadje Betlehem. Naar twee onbeduidende mensen en een pasgeboren baby in een voederbak. Onaanzienlijker krijg je het niet. Lucas zet de machtige Augustus en de baby in de voederbak bewust tegenover elkaar. Een omkering van jewelste. De redding van de wereld ligt niet in handen van de grote keizer, maar bij een nietig, kwetsbaar kind. Daarmee zet het kerstverhaal de toon voor het vervolg van het evangelie. Macht ontleend aan wapens en geweld brengt niet de ware vrede; dat doet kwetsbaarheid, dienstbaarheid, en aandacht voor het geringe.
... en legde Hem in een voederbak ... (Lucas 2:7)
Kerst is een feest dat bij veel mensen een positief gevoel oproept: een boodschap van vrede, samenzijn en fijne dagen. Toch zit er ook een andere kant aan Kerst. De kant die je vertelt dat er iets niet goed is. Het pasgeboren kind wordt in een voederbak gelegd. Beter iets dan niets, denk je misschien. Maar een voederbak is geen plek voor een baby. Het laat zien dat er iets mis is: een betere optie was er niet. Door te spreken van een ‘kribbe’ wordt dit ongemakkelijke moment een beetje toegedekt. Ooit betekende het woord kribbe gewoon wat hier bedoeld is: een voederbak, een bak waar dieren uit eten. Maar door de tijd heen kreeg ‘kribbe’ een andere betekenis, een romantische kerstbetekenis. De kribbe is de plek waar het kindje hoort te liggen volgens het verhaal. Kijk maar naar de plaatjes, luister naar de liedjes. Het kind hoort in de kribbe. Nee dus. Een baby hoort niet in een voederbak.
Vandaag is in de stad van David jullie redder geboren (Lucas 2:11)
Dat er iets mis is, zie je ook terug aan het eind van het kerstverhaal. ‘Jullie redder is geboren,’ zegt de engel tegen de herders. Een prachtige boodschap, iets om te vieren. Maar ook om je te realiseren dat er iets fout gaat. Anders was er geen redder nodig. Lucas wil met zijn verhaal laten zien dat het goede, het reddende, kwetsbaar is. Het licht breekt door in het duister, maar niet met machtsvertoon. Het is kwetsbaar en breekbaar. Dat is de manier waarop God bij de mensen komt. We lezen wel over een machtig leger van engelen, maar dat komt niet om wraak te nemen op de Romeinse bezetter en ook niet om met machtsvertoon het pasgeboren kind zijn rechtmatige plaats te geven. Nee, de engelen zingen een lied, ver buiten de stad. En het zijn Maria en
Jozef die hun baby’tje de nacht doorhelpen. Zo komt God bij de mensen, breekbaar en kwetsbaar. Dat geldt voor alles wat ons aan dit kind herinnert, voor vrede, rechtvaardigheid en liefde, en alle andere glimpen van Gods nieuwe wereld die we om ons heen kunnen zien. Allemaal zijn ze precair en kwetsbaar. Wij kunnen niet met groot vertoon de wereldvrede binnenhalen. Soms lijken er goede stappen gezet te worden, maar vaak lijken onze pogingen het juist ingewikkelder te maken. Als we onszelf wel konden redden, zouden we geen Kerst hoeven te vieren.
Kerst toen en nu
Er zijn veel overeenkomsten tussen hoe het toen ging en wat we vandaag meemaken. Wat groot is wordt aanbeden, wat klein is wordt verdrukt en vertrapt. Grootspraak trekt de aandacht, machtsvertoon geldt als kracht. Maar Kerst is hét moment om al die dingen niet normaal te vinden. Kerst eert het kleine, het kwetsbare. Het kwetsbare in deze wereld en in onszelf. Dat verdient het om op een voetstuk gezet te worden. Kerst nodigt je uit om anders naar de wereld te kijken. Als de redder van de wereld aan het hoofd van een hemels leger was komen aanstormen, was het gemakkelijk geweest zijn kant te kiezen. Als de redder van de wereld in een onooglijke voederbak ligt, is het gemakkelijk Hem te negeren en gewoon maar door te gaan. Maar het gewone is niet gewoon. Kerst is het feest van de kwetsbare redding. Het is het enkele, kwetsbare vlammetje dat het donker verlicht.
‘Geprezen zij de Heer, de God van Israël, Hij heeft zich over zijn volk ontfermd en het verlost. Een reddende kracht heeft Hij voor ons opgewekt uit het huis van David, zijn dienaar, zoals Hij van oudsher heeft beloofd bij monde van zijn heilige profeten: bevrijding uit de hand van onze vijanden, uit de greep van allen die ons haten. Zo toont Hij zich barmhartig jegens onze voorouders en herinnert Hij zich zijn heilig verbond: de eed die Hij gezworen had aan Abraham, onze vader, dat wij, bevrijd van onze vijanden en vrij van angst, Hem dienen zouden, oprecht en toegewijd, ons leven lang. En jij, mijn kind, jij zult genoemd worden: profeet van de Allerhoogste, want voor de Heer zul je uit gaan om de weg voor Hem gereed te maken, en om zijn volk bekend te maken met hun redding door de vergeving van hun zonden. Dankzij de liefdevolle barmhartigheid van onze God zal het stralende licht uit de hemel zich over ons ontfermen en schijnen over allen die in duisternis verkeren, in de schaduw van de dood, zodat we onze voeten kunnen zetten op de weg van de vrede.’ Lucas 1:68-79
Goede God, U kent ons, wie we ook zijn. U kent onze vreugde en ons verdriet, U kent onze hoop en onze angst. U weet hoe kwetsbaar wij zijn: als de vlam van een kaars in de wind. Help ons, o God, wees bij ons en wijs ons de weg van de vrede. Lieve God, U spreekt van redding en bevrijding, een stralend licht dat uit de hemel komt. Open onze ogen om uw licht te zien in ieder kwetsbaar vlammetje, in ieder woord van trouw, in elke daad van liefde. Help ons, o God, wees bij ons en wijs ons de weg van de vrede. Amen.
Over het Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap De Bijbelteksten in deze uitgave komen uit de NBV21. De NBV21 is gemaakt door het NederlandsVlaams Bijbelgenootschap (NBG). Het NBG brengt de Bijbel dichtbij, al meer dan 200 jaar. Samen met leden en donateurs maken we het mogelijk dat mensen in binnen- en buitenland de Bijbel ontdekken, ervaren en doorgeven. Dat doen we voor volgende generaties, in andere talen en in nieuwe vormen. Het NBG is er voor iedereen die de Bijbel relevant vindt en er zingeving voor zijn of haar leven aan wil ontlenen.
De NBV21 is de nieuwe Bijbel voor de 21e eeuw, bedoeld als standaardvertaling van de Bijbel voor Nederland en Vlaanderen. Het is een revisie van de Nieuwe Bijbelvertaling uit 2004. Dicht bij de bron Elk vers is opnieuw getoetst aan de brontekst en verbeterd waar dat nodig was. En er is extra aandacht besteed aan consistentie in de vertaling. Daardoor kun je teksten die met elkaar te maken hebben nu makkelijker aan elkaar verbinden. Dat maakt deze vertaling nog nauwkeuriger.
Breed gedragen De NBV21 stoelt op een breed draagvlak. De basis is gelegd door een breed, interconfessioneel team van vertalers en meelezers. Alle reacties op de NBV van duizenden bijbellezers uit de breedte van de kerken en van vele experts zijn meegewogen en verwerkt. Verbeteringen in de NBV21 zijn wetenschappelijk getoetst, waardoor de vertaling nog sterker staat. De NBV21 is verkrijgbaar bij de boekhandel of via shop.bijbelgenootschap.nl.
Deze uitgave wordt je aangeboden door het Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap.