Wat zijn de aandachtspunten bij werken op hoogte?

Bij werken op hoogte hebt u als installateur zogenaamde arbeidsmiddelen nodig. Dat zijn onder meer hoogwerkers en (rol)steigers, maar ook gewone ladders. In dit artikel gaan we dieper in op deze arbeidsmiddelen voor het werken op hoogte en het verplaatsen van personen, materieel en materialen.

Welke wetgeving is van toepassing?

Het is niet de bedoeling om alles te bespreken, maar we willen er u op wijzen dat u zich ervan bewust moet zijn dat -bij een ernstig arbeidsongeval- de inspecteur die het arbeidsongeval onderzoekt u een massa vragen zal stellen. Wees dus goed geïnformeerd en gedocumenteerd. Volgende documenten zijn zeker nuttig:

Gebruik van arbeidsmiddelen in en buiten de uitbating(en)

FOD WASO

KB van 12-08-1993 betreffende het gebruik van arbeidsmiddelen. KB van 04-05-1999 betreffende het gebruik van mobiele arbeidsplaatsen KB van 04-05-1999 betreffende het gebruik van arbeidsmiddelen voor het hijsen of heffen van lasten KB van 25-01-2001 betreffende de tijdelijke of mobile bouwplaatsen KB van 31-08-2005 betreffende het gebruik van arbeidsmiddelen voor tijdelijke werkzaamheden op hoogte

Stappenplan

Risicoanalyse om het juiste arbeidsmiddel werken op hoogte te selecteren Risicoanalyse heffen en tillen De elektrische werfinstallatie RA elektrische installatie uitbating(en) aanwezig?

Vereisten & documenten

Plan uitwendige invloeden / werkpostfiche / omgevingsfactoren en fysische agentia Arbeidsmiddelen inventaris en PBM’s Veiligheidsinstructiekaarten VIFS Onderhoud en instructie handleidingen CE attesten Dossiers Werken op hoogte (risicoanalyses voor werken op hoogte) Hijsen of heffen van lasten Mobiele arbeidsplaatsen Indienststellingsverslagen arbeidsmiddelen Evacuatie en noodverlichting Medische attesten Veiligheidskeuring Evacuatie plannen, brandpreventie,

Checklists

Checklist ladders Checklist rolstelling Checklist hoogwerker

Hiërarchie van preventiemaatregelen toepassen voor werken op hoogte

Hiërarchie van preventiemaatregelen voor werken op hoogte: hoogwerker; schaarlift(huren); steiger; rolsteiger (eigen AM en opgeleid personeel); ladder en trapladder.

Opgelet! Dit is ARBO-kennis uit Nederland, dus in België is dit niet verplicht, maar we hebben dit opgenomen omdat -na een ernstig arbeidsongeval- de inspecteur gelast met het onderzoek u zal vragen aan te tonen dat uw gebruikte arbeidsmiddel het juiste was. Dit kan u alleen door een antwoord te geven op items in de bovenstaande rechthoeken, zodat u een gefundeerde beslissing kan nemen. Voor werken op hoogte zou u deze werkwijze steeds moeten toepassen en documenteren. Vermits het werken met of het huren van een hoogtewerker eerder uitzonderlijk is, willen we ons hier verder beperken tot de rolsteiger, de ladder en de trapladder.

De ladder is geen werkplek

De Wet op het welzijn heeft als uitgangspunt dat de ladder als werkplek niet is toegestaan wanneer een ander, veiliger arbeidsmiddel kan worden gebruikt. Voor de meeste werkzaamheden zijn andere middelen, zoals een vaste steiger, rolsteiger of hoogwerker

veiliger. Soms is de inzet van deze middelen niet mogelijk. Bijvoorbeeld wanneer de ruimte ontbreekt om een steiger te plaatsen of als een hoogwerker op de rijweg voor onveilige verkeersituaties zorgt. Het is aan u als werkgever om de werksituatie te beoordelen en te bepalen of een ladder wordt ingezet.

Veilig op de ladder

De verantwoordelijkheid voor de keuze de ladder wel of niet te gebruiken ligt dus bij u als werkgever. Maar voor het veilig gebruik van een ladder is ook de werknemer zelf verantwoordelijk! Wie op een ladder moet werken, moet dat veilig doen, want er gebeuren nog te veel (val)ongelukken met ladders. In onderstaande tabel staan een aantal richtlijnen waar de werknemer zich aan moet houden. De werknemer moet -voor hij aan het werk gaat- ook altijd eerst checken of de ladder wel in een goede staat verkeert. De ladder moet bovendien goed geplaatst en geborgd worden.

Veilig op de ladder

activiteit Stahoogte gevende en werknemer

Hoe hoog staan je voeten? mate waarin

<5 m 5 - 7,5 m

Statijd per project Dit is de optelsom van alle tijd dat er op een ladder wordt gewerkt voor het totale project? gevende en werknemer

> 7,5 m

< 2 uur

2 - 4 uur

Statijd per persoon Hoeveel uur moet je totaal op de ladder staan om het werk uit te voeren? Kracht Hoe hard moet je duwen of trekken, b.v. met boren? gevende en werknemer

Reikwijdte Hoe ver moet je reiken om je > 4 uur

> 1 uur

< 50 N

50 - 100 N

> 100 N

< 1 armlengte

> 1 armlengte ladder wel of niet

Ladder mag Overleg tussen leidingLadder mag niet

Ladder mag

Overleg tussen leidingLadder mag niet

Ladder mag niet

Ladder mag

Overleg tussen leidingwerk te doen?

Ladder mag niet

Ladder mag

Ladder mag niet

Ook dit is Nederlandse ARBO-kennis, dus geen Belgische wetgeving, maar het laat ons toe het veilig gebruik van een ladder of een trapladder te beoordelen. Het veilig gebruik van een ladder is de verantwoordelijkheid van zowel werkgever als de werknemer.

Rolsteiger

Een rolsteiger is een arbeidsmiddel voor tijdelijke werkzaamheden op hoogte die bestaat uit elementen die zo met elkaar verbonden zijn dat er werkposten op hoogte tot stand komen en dat de toegang tot deze posten mogelijk is. Hij is voorzien van wielen die al dan niet kunnen zwenken, die geborgd zijn tegen losraken en die voorzien zijn van een rem of vastzetinrichting. Over het algemeen worden rolsteigers gebruikt voor onderhouds- en montagewerkzaamheden op hoogte. Rolsteigers bestaan in allerlei uitvoeringsvormen en zijn meestal gemaakt uit aluminium.

Maak gebruik van de Nelectra Veiligheidsinstructiefiches

Werkgevers moeten werknemers informeren én opleiden over de risico’s waaraan zij zijn blootgesteld bij het uitvoeren van hun werk. Hiervoor kan u de veiligheidsinstructiefiches gebruiken die Nelectra en Liantis (voorheen Provikmo) via een online platform ter beschikking stellen. De fiches kan u eenvoudig downloaden, aanpassen en personaliseren.

Meer weten? Ga zeker een kijkje nemen op onze website onder de rubriek ‘tools en voordelen voor leden’).

Belgische regelgeving

Rolsteigers moeten voldoen aan de bepalingen uit de titel 5 ‘Arbeidsmiddelen voor tijdelijke werkzaamheden op hoogte’ van boek IV van de codex betreffende de arbeidsmiddelen voor tijdelijke werkzaamheden op hoogte. • Voor elke rolsteiger moet een ‘rolsteigerdossier’ samengesteld worden en ter beschikking zijn met: - een berekeningsnota, - montage-instructies, - instructies voor de gebruikers en opbouwschema’s, • Verder bevat het Art. IV.5-11.-§6 van de codex betreffende de arbeidsmiddelen voor tijdelijke werkzaamheden op hoogte twee essentiële preventiemaatregelen voor rolsteigers: - De rolsteiger moet beveiligd zijn tegen ongewilde bewegingen. - De rolsteiger mag niet verplaatst worden wanneer er zich werknemers op de rolsteiger bevinden, tenzij de rolsteiger daar speciaal voor ontworpen is en de veiligheid van de werknemers niet in het gedrang komt.

Europese normering

De norm NBN EN 1004 zegt: rolsteigers opgebouwd uit geprefabriceerde onderdelen - materialen, afmetingen, berekende belastingen, veiligheid en prestatie-eisen bevat ontwerpeisen voor rolsteigers die maximaal 12 m hoog zijn (voor gebruik binnenshuis) of maximaal 8 m hoog zijn (voor gebruik buitenshuis). Met ‘hoogte’ wordt bedoeld: van ondergrond tot bovenste werkvloer.

Met ‘binnen’ wordt bedoeld: niet aan wind blootgesteld. Bij overschrijding van de hoger vermelde afmetingen voldoet deze rolsteiger niet meer aan de technische eisen van de norm NBN EN 1004 en dient in elk geval een specifieke berekeningsnota opgesteld te worden.

Risico’s

Een snelle montage en verplaatsing zijn de voordelen van een rolsteiger, maar deze eigenschappen houden ook risico’s op ongevallen in. Om rolsteigers gemakkelijk hanteerbaar te houden, worden het gewicht en de dwarsafmetingen immers zo klein mogelijk gehouden. In combinatie met een verkeerd gebruik, een slechte montage, defecte onderdelen of slecht opgeleid personeel, zijn enkele specifieke risico’s verbonden aan rolsteigers zoals: • vallen van hoogte van personen wanneer ze de steiger beklimmen of afdalen of wanneer ze er werken op uitvoeren; • vallen van personen door een werkvloeruitsparing; • ongewild verrijden van de steiger wanneer de wielen niet geblokkeerd worden; • vallen van voorwerpen doordat kantplanken ontbreken; • instorting van de rolsteiger door overbelasting; • omvallen van de rolsteiger door een gebrek aan stabiliteit. • …

Preventiemaatregelen

• De rolsteiger moet voldoen aan de norm

NBN EN 1004 en moet, om aan deze norm te voldoen, opgebouwd worden volgens de montage-instructies van de fabrikant. • De bevoegde persoon moet er ten allen tijde op toezien dat de rolsteiger in overeenstemming is en blijft met de montagevoorschriften.

Bijkomend en in het bijzonder: - voor de rolsteiger (opnieuw) in dienst gesteld wordt - na elke langdurige werkonderbreking - telkens wanneer de stabiliteit in gevaar geweest kan zijn (bijvoorbeeld na wijzigingen) • Opstelling: - De ondergrond is vlak en draagkrachtig, de omgeving is vrij van verkeer, obstakels en elektriciteitskabels en de wielen zijn geremd. - Om de stijfheid en stabiliteit te verzekeren, is de rolsteiger waterpas opgesteld, voorzien van stabilisatoren en opgebouwd en verankerd volgens de montage-instructies van de fabrikant. • De rolsteiger moet beklommen langs de binnenzijde (rustbordessen met heupleuning volgens de opbouwmethode van de leverancier). • Werkvloeren zijn ingericht voor het uitvoeren van lichte werkzaamheden tot een vloerbelasting van maximaal 150 of 200 kg/ m² en zijn minimaal 0,60 m breed; • Het platform, dat dient als werkvloer, is voorzien van leuningen (zie hierna) en kantplanken en is dichtgelegd, geborgd en opgeruimd.

Rolsteigerdossier

Een rolsteiger dient gebruikt te worden volgens de instructies van de fabrikant. De montage-instructies en opbouwschema’s moeten aanwezig zijn op de werf en ter beschikking gehouden worden van de werknemers, die ze moeten raadplegen voor de montage en het gebruik van het arbeidsmiddel: instructies voor de montage, demontage van de rolsteiger zijn vergezeld van een opbouwschema waarmee aan de bijbehorende risico’s verholpen kan worden.

Deze handleidingen en schema’s mogen intern opgesteld worden door de bevoegde persoon montage (zie hierna). In de praktijk is het echter eenvoudiger en te verkiezen om deze documenten bij de aankoop of de huur van de steiger op te vragen bij de leverancier.

Wanneer een rolsteiger gebruikt wordt door een werkgever die ze niet zelf gemonteerd heeft, moet de werkgever die ze gemonteerd heeft, de berekeningsnota, handleidingen en schema’s aan de gebruikende onderneming bezorgen.

Opleidingen van de bevoegde personen

Alle werknemers die moeten werken op een rolsteiger (gebruikers) en die een rolsteiger moeten monteren, demonteren of ombouwen (monteerde), moeten een specifieke opleiding gevolgd hebben voor deze taken.

Deze opleidingen kunnen intern gegeven worden of toevertrouwd worden aan specifieke instellingen. De werkgever moet op zijn beurt aantonen dat de opleidingsinhoud wel degelijk voldoet aan de vereisten uit de bepalingen van de titel 5 van boek IV van de codex betreffende de arbeidsmiddelen voor tijdelijke werkzaamheden op hoogte.

Voor meer informatie, contacteer onze Nelectra-adviseur

Freddy Steenackers

freddy.steenackers@nelectra.be 02 550 17 23