De Staat van de Banken 2016

De Staat van de Banken 2016

De Staat van de Banken - 2016 Hoe staat het met onze banken, acht jaar na de financiële crisis?

In deze publicatie geeft FairFin enige toelichting bij de activiteiten van 17 financiële instellingen actief in België: BNP Paribas, Belfius, Argenta, KBC, ING, Triodos Bank, VDK Spaarbank, Van Lanschot, Deutsche Bank, ABK Bank, Groupe CPH, Crelan, Bank Van Breda, bpost bank, Beobank, Keytrade Bank en Europabank.

We kijken enerzijds in hoeverre deze banken rekening houden met maatschappelijke thema’s: willen ze actief bijdragen aan de strijd tegen klimaatverandering? Sluiten ze bedrijven uit die gebruik maken van kinderarbeid of op andere manieren mensenrechten schenden?

Anderzijds bekijken we in hoeverre ze betrokken zijn bij de reële economie: welk gedeelte van hun activa gaat naar kredieten? Hoe groot is hun buffer? Hoeveel wordt er gespeculeerd?

De bespreking van de banken wordt vooraf gegaan door een uitleg over de manier waarop wij banken toetsen en wat we van hen verwachten.

Waarom deze publicatie?

Een bank heeft een bijzondere rol in de samenleving. Via financiering kan ze beslissen welke projecten wél en welke niet worden uitgevoerd.

FairFin trekt banken aan hun oren over wat ze doen met het geld dat ze via rekeningen en fondsen verzamelen. Dat geld slaapt niet op de bank.

Banken investeren het in bedrijven en projecten, met als bedoeling daar geld uit te genereren. Maar het ene bedrijf of project is het andere niet. FairFin brengt aan het licht hoe banken wapens, dictaturen en klimaatopwarming financieren.

Nog altijd is dit een schok voor veel consumenten. Via media en campagnes van NGO’s, is er de laatste jaren veel bewustzijn gecreëerd over onrecht dat aan de andere kant van de wereld plaatsvindt en hoe onze manier van leven daarmee verbonden is. Fairtrade bananen en bezorgdheid om uitstoot van auto’s zijn gemeengoed geworden. Dat deze link er ook is via ons geld, is vaak minder geweten.

FairFin wil mensen en organisaties sensibiliseren rond de keuzes die banken op dit moment maken. Ook willen we waar mogelijk een alternatief voorschotelen, moesten klanten niet met het beleid van hun bank kunnen leven. Via onze website www.bankwijzer.be kun je eenvoudig contact opnemen met je bank en vind je informatie om van bank te veranderen.

De investeringen van vandaag bepalen de wereld van morgen. Voor maatschappelijke verandering moeten we niet rekenen op banken alleen, maar wij kunnen hen wel aanmoedigen om stappen te nemen naar een duurzaam en sociaal rechtvaardig beleid.

- 02 -

De investeringen van vandaag bepalen de wereld van morgen. Voor maatschappelijke verandering moeten we niet rekenen op banken alleen, maar wij kunnen hen wel aanmoedigen om stappen te nemen naar een duurzaam en sociaal rechtvaardig beleid.

Inhoudsopgave Pagina 04

Banken en maatschappelijke thema’s

Pagina 06

Gemiddelde beleidsscores BankWijzer

Pagina 07

Enkele cases • Wapens • Klimaat • Mensenrechten

Pagina 11

Banken en reële economie

Enkele cijfers 2015 • Leningen/ totale activa • Derivaten/ totale activa • Eigen vermogen/ totale activa • Spaargeld/ totale activa

Pagina 14

Bespreking per bank

o o o o o o o o o o o o o o o o o

Pagina 32

Colofon

ABK Bank Argenta Bank Van Breda Belfius Beobank BNP Paribas bpost bank Crelan CPH Deutsche Bank Europabank ING KBC Keytrade Bank Triodos Van Lanschot VDK

Banken en Maatschappelijke Thema’s Met maatschappelijke thema’s bedoelen we onderwerpen waar burgers zich druk over maken. Zaken waarvan ze vinden dat die gepromoot of juist in de kiem gesmoord moeten worden. Deze zaken staan dikwijls op de agenda vanwege actuele gebeurtenissen, aandacht vanuit de media of campagnes van organisaties.

FairFin heeft sinds de start van haar campagnes in 2003 deze maatschappelijke thema’s gevolgd: gestart werd met een campagne rond investeringen in controversiële wapens, samen met de Vredesbeweging.

Daarna volgde BankSecrets, een internationaal onderzoek dat investeringen in bedrijven die de mensenrechten niet respecteren, in kaart bracht. In 2009 werd de campagne Bankroet gelanceerd, op basis van een rapport dat samen met Greenpeace België, Bond Beter Leefmilieu, Friends of the Earth Vlaanderen en WWF België werd geschreven en de investeringen van banken in klimaatverandering blootlegde. Deze thema’s blijven de rode lijn binnen de campagnes van FairFin en hierop zullen we in deze publicatie dan ook de nadruk leggen.

Wapens, mensenrechten en klimaat blijven de rode lijn binnen de campagnes van FairFin en hierop zullen we in deze publicatie dan ook de nadruk leggen. Vanwege de actuele aandacht voor belastingontwijking, nemen we ook dat thema mee in dit overzicht.

Beleid en praktijk Als we banken beoordelen op maatschappelijke thema’s, doen we dat op twee manieren. Ten eerste kijken we naar het publieke beleid, dat we terugvinden in hun jaarverslag en op hun website. Wat zegt een bank te willen doen? Waaraan moeten bedrijven voldoen op vlak van milieu om door haar gefinancierd te worden? Hoe streng zijn de criteria op vlak van wapens en mensenrechten? Geldt dit beleid voor alle activiteiten van de bank? Deze beoordeling vind je terug op de website www.bankwijzer.be Anderzijds doen we een praktijkonderzoek: een steekproef om te zien waar banken werkelijk in investeren. Want een geschreven beleid, ook al is het publiek, biedt geen garanties. Anderzijds zijn er ook banken die heel weinig beleid hebben, maar ook heel weinig schadelijke investeringen doen. Hen moedigen we aan alsnog hun beleid kenbaar te maken, zodat mensen beter kunnen vergelijken.

- 04 -

Deze feitelijke investeringscijfers zijn moeilijker te achterhalen: banken (behalve Triodos) maken die niet publiek. Ze zijn wel terug te vinden in gesofisticeerde databases. Aangezien de toegang hiertoe voor FairFin te kostelijk is, doen we hiervoor beroep op gespecialiseerde onderzoeksbureaus als Profundo in Amsterdam. De resultaten van dit praktijkonderzoek zijn de afgelopen vier jaar gepubliceerd in de Dirty Profits rapporten die we binnen het Facing Finance consortium met verschillende internationale organisaties, publiceerden.

Op de volgende pagina’s vind je eerst een overzicht van de gemiddelde beleidsscores van acht banken actief in BelgiÍ. Daarnaast vind je voorbeelden van drie schadelijke domeinen uit het praktijkonderzoek dat we deden. Alle cijfers slaan op het jaar 2014.

Omdat bankactiviteiten niet stoppen aan nationale grenzen, zijn de resultaten van dit onderzoek telkens op de gegevens van de hele bankgroep gebaseerd.

- 05 -

Gemiddelde beleidsscores

Deze percentages geven het gemiddelde weer van de scores van bovenstaande banken op acht maatschappelijke thema’s: klimaat, natuur, mensenrechten, arbeidsrechten, wapens, belasting & corruptie, bonussen en transparantie.

Banken met een hoge score hebben op veel van deze thema’s een degelijk publiek beleid, die met de lage scores mankeren dit. We zien dat zes van de negen onderzochte banken minder dan 50% scoren.

Niet alle banken zijn opgenomen in BankWijzer Deze beleidsscores zijn gegeven vanuit een bepaalde methodologie, die het meest aansluit op de praktijk van grootbanken. Maar er zijn nog veel meer bancaire spelers in BelgiĂŤ dan deze negen. Op basis van de vragen van klanten die we de afgelopen tijd hebben binnengekregen, hebben we acht extra banken onder de loep genomen: ABK Bank, Groupe CPH, Crelan, Bank Van Breda, bpost bank, Beobank, Keytrade Bank en Europabank.

Deze vindt u terug in de bespreking per bank.

- 06 -

Case 1: WAPENS

Beeld van de Gaza crisis in 2014 © UN Shareef Sarhan

Banken in België investeren samen meer dan 2 miljard euro in de grootste wapenbedrijven ter wereld. Deutsche Bank spant de kroon met 1,1 miljard euro.

Maar ook BNP Paribas, KBC, ING en Belfius hebben grote bedragen geïnvesteerd.

Hieronder drie voorbeelden van schadelijke bedrijven in deze sector.

Het Amerikaanse Lockheed Martin is de grootste wapenproducent ter wereld. Lockheed is een belangrijke leverancier van raketten, gevechtsvliegtuigen en helikopters aan Israël. Deze wapens werden in de Gaza-oorlog ook tegen de burgerbevolking gebruikt. Daarnaast produceert Lockheed nucleaire raketten voor Britse en Amerikaanse onderzeeërs. Omwille van Lockheeds rol als nucleaire wapenproducent hebben al meer dan 40 banken, pensioenfondsen en managers het bedrijf uitgesloten van investeringen.

Investeringen

Het Nederlandse bedrijf Airbus is één van de grootste luchtvaartbedrijven in Europa. Airbus is tevens de 7de grootste wapenverkoper ter wereld en is voornamelijk gekend voor de bouw van het gevechtsvliegtuig Eurofighter Typhoon, o.a. gebruikt door Saudi-Arabië bij militaire campagnes in Yemen.

Daarnaast produceert Airbus ook gewapende drones. Het Noorse overheidspensioenfonds heeft Airbus geschrapt van haar lijst met investeringen.

Investeringen

Rheinmetall is een Duits bedrijf dat wapens, tanks, munitie en autoonderdelen produceert. Rheinmetall staat bekend als wapenleverancier aan landen beschuldigd van mensenrechtenschendingen, zoals Koeweit en Indonesië. Daarnaast maakt en verkoopt Rheinmetall witte fosfor, een chemisch wapen waarvan de verwondende impact met die van napalm vergeleken wordt. Als reactie hierop hebben zes fondsen hun investeringen in

Investeringen

Rheinmetall geschrapt. Ook Griekenland heeft Rheinmetall uitgesloten van publieke opdrachten wegens beschuldigen van omkoping bij eerdere deals.

- 07 -

Deutsche Bank: 168 miljoen euro BNP Paribas: 15 miljoen euro

Belfius: 21 miljoen euro BNP Paribas: 297 miljoen euro Deutsche Bank: 530 miljoen euro ING: 30 miljoen euro KBC: 62 miljoen euro

BNP Paribas: 39 miljoen euro Deutsche Bank: 232 miljoen euro ING: 13 miljoen euro

Case 2: MENSENRECHTEN

Foto: Beeld genomen bij Inditex tijdens de inspecties van de Braziliaanse overheid in 2011 door Fernanda Forato © Repórter Brasil

Banken in België investeren samen meer dan 7 miljard euro in bedrijven die betrokken zijn bij ernstige schendingen van arbeids- en mensenrechten.

Deutsche Bank is de grootste investeerder, gevolgd door BNP Paribas, ING, KBC, Belfius en Argenta.

Het farmaceutische bedrijf Pfizer is de tweede grootste producent van medicijnen, vaccins en gezondheidsproducten ter wereld. Pfizer scoort erg laag op vlak van toegang tot medicijnen en transparantie. Zo weigert Pfizer bijvoorbeeld de prijzen van het medicijn Zyvox, dat tuberculose in ontwikkelingslanden zou kunnen helpen bestrijden, te laten zakken. Pfizer wordt ook in verband gebracht met corruptie. In 2012 werd Pfizer in de VS beschuldigd van het omkopen van regulators om goedkeuring voor producten te krijgen.

Investeringen

Het Spaanse Inditex, moederbedrijf van o.a. Zara en Massimo Dutti, is ‘s werelds grootste modeconcern en leider in de fast fashion-industrie. Een belangrijk aandeel van de productie voor Zara gebeurt in Brazilië. In 2011 beschreef de Braziliaanse overheid de toestand in enkele workshops in Sao Paolo, waar migranten tot 16 uur per dag werken, als ‘analoog aan slavernij’ en beboette Zara als werkgever. Ook een ander bedrijf van Inditex, Pull & Bear, werd in Bangladesh in verband gebracht met extreem slechte werkcondities.

Investeringen

Producent van ‘communicatie-ondersteunend materiaal’ Motorola (VS) is in opspraak gekomen wegens opdrachten voor het Israëlische ministerie van Defensie. In 2005 zette ze het radarsysteem ‘MotoEagle Surveillance’ op rond gecontesteerde Israëlische nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever om er de ‘onzichtbare grens’ op menselijke activiteit te controleren.

Het bereik van het bewakingssysteem reikt tot in Palestijnse gebieden.

Volgens de VN Speciale Gezant betekenen dergelijke bewakingssystemen een verdere beperking van de bewegingsvrijheid van Palestijnen.

Investeringen

- 08 -

Argenta: 3,7 miljoen euro Belfius: 60 miljoen euro BNP Paribas: 363 miljoen euro Deutsche Bank: 1,9 miljard euro ING: 371 miljoen euro KBC: 122 miljoen euro van Lanschot: 403 026 euro

Argenta: 6,6 miljoen euro Belfius: 36 miljoen euro BNP Paribas: 47 miljoen euro Deutsche Bank: 376 miljoen euro ING: 29 miljoen euro KBC: 24 miljoen euro Triodos: 9,8 miljoen euro

BNP Paribas: 156 miljoen euro Deutsche Bank: 456 miljoen euro ING: 172 445 euro KBC: 10 miljoen euro

Case 3: KLIMAATOPWARMING

Foto: Anglo American’s Shishen ijzermijn, Zuid Afrika. Bron: Rogiro Flickr

Banken weten dat klimaatopwarming een belangrijk maatschappelijk thema is. Via reclame en sponsoring, doen ze er alles aan hun klanten ervan te overtuigen dat ze deel uitmaken van de oplossing van het klimaatprobleem.

Maar al nemen ze binnen hun bedrijf goede initiatieven en al investeren ze in hernieuwbare energie, ze blijven ook een belangrijk deel van het probleem.

Er wordt door banken nog altijd zeer veel geïnvesteerd in fossiele brandstoffen, negen keer meer dan in hernieuwbare energie.

Banken in België investeren samen meer dan 5 miljard euro in bedrijven met schadelijke impact op het klimaat. Deutsche Bank (2 miljard) en BNP Paribas (1,9 miljard) zijn de grootste investeerders. Ook ING, KBC, Belfius, Argenta en Van Lanschot hebben grote bedragen geïnvesteerd in klimaatopwarming.

Olie- en gasgigant ExxonMobil (VS) staat bekend om het tegenwerken van onderzoek naar klimaatverandering en verschillende rechtszaken wegens milieuschade. In 2014 gaf een dochterbedrijf, Mobil Producing Nigeria, toe dat een lek van meer dan 15 000 olievaten de kust, visserijen en landbouwgebieden van de Niger-delta ernstig heeft vervuild. Ondanks deze schulderkenning heeft ExxonMobil het gebied nog niet opgekuist.

Investeringen

Het imago van oliegigant Total (FR) kwam in 2016 uitgebreid in de media door de overname van groene stroomleverancier Lampiris. Ondanks haar beweringen dat ze de klimaatverandering wil tegengaan, blijft Total investeren in controversiële projecten, zoals diepzee-boringen voor Ivoorkust. Total wordt bekritiseerd wegens haar rol in de lobbygroep BusinessEurope, die de plafonnering van CO2-emissies in de EU wil opheffen en haar rol in het olieprogramma dat de Marokkaanse regering heeft opgezet in de Westelijke Sahara. Financiële investeerders zoals het Noorse pensioenfonds hebben Total geschrapt van hun lijst met investeringen wegens ‘inbreuken tegen ethische normen’.

Investeringen

- 09 -

Belfius: 53 miljoen euro BNP Paribas: 233 miljoen euro Deutsche Bank: 983 miljoen euro ING: 340 miljoen euro KBC: 127 miljoen euro

Argenta: 1,1 miljoen euro Belfius: 109 miljoen euro BNP Paribas: 970 miljoen euro Deutsche Bank: 700 miljoen euro ING: 182 miljoen euro KBC: 202 miljoen euro van Lanschot: 427 861 euro

Het Britse mijnbedrijf Anglo American is wereldwijd actief met ontginnen van ijzer, koper, diamant en steenkool en wordt sterk bekritiseerd voor de schadelijke impact van haar activiteiten op gemeenschappen en milieu.

In Zuid-Afrika heeft mijnbouw geleid tot beschadiging van huizen, ontheemding en kwalijke effecten op de gezondheid van arbeiders en bewoners. Recent werden twee van haar Chileense mijnen beboet voor watervervuiling en jarenlang wanbeheer van een afvalstortplaats, met onherstelbare schade aan de lokale omgeving tot gevolg.

- 10 -

Investeringen

Argenta: 252 541 euro Belfius: 4,5 miljoen euro BNP Paribas: 727 miljoen euro Deutsche Bank: 339 miljoen euro ING: 30 miljoen euro KBC: 20,5 miljoen euro

Banken en Reële Economie De indicatoren FairFin beoordeelt de duurzaamheid van een bank niet alleen op basis van de aard van de bedrijven en projecten die worden gefinancierd, maar ook op de aard van de activiteiten en organisatie van de bank zelf: hoe financiert ze zichzelf en op welke manier maakt ze winst? Een bank kan een model hanteren waardoor ze meer betrokken is bij de reële economie, de ‘tastbare’ economische bedrijvigheid en minder bij speculatieve geldhandel – of vice versa.

1. leningen / totale activia

2. derivaten / totale activia

3. eigen vermogen / totale activia

4. deposito’s / totale activia

0,34

0,18

0,05

0,35

Deutsche Bank 0,23 ING

0,64

0,32

0,04

0,35

0,05

0,06

0,59

KBC

0,51

0,08

0,06

0,64

Belfius

0,49

0,15

0,05

0,38

Argenta

0,72

0

0,05

0,87

Triodos

0,64

-

0,1

0,89

VDK

0,41

-

0,07

0,49

Van Lanschot

0,66

0,02

0,09

0,33

BNP Paribas

Gebaseerd op de cijfers uit de jaarrapporten van 2015. De eerste twee indicatoren zeggen iets over hoe een bank geld investeert, de laatste twee over hoe een bank zichzelf financiert.

Wat doet een bank met het geld dat ze creëert?

Het speciale aan een bank is dat wanneer ze een lening geeft, ze eigenlijk geld uit het niets creëert. Een KMO die een lening krijgt van de bank, ontvangt geld op haar rekening dat daarvóór niet bestond. Wanneer de lening is terugbetaald, zal dat geld ophouden te bestaan, buiten de intrest die betaald is aan de bank. Met het geld dat de bank creëert, kan ze een heel brede waaier van activiteiten uitvoeren: leningen geven aan particulieren voor consumptie of om een huis te kopen, aan kleine en grote bedrijven om hun economische activiteiten verder uit te bouwen of aan andere financiële instellingen. Het gecreëerde geld kan ook gebruikt worden door de bank om zelf actief te zijn op financiële markten waar investeerders handel drijven in financiële producten. Ze kunnen aandelen en obligaties van (vaak grote) bedrijven op de markt brengen en verhandelen. Ze kunnen euro’s, dollars, yen, ponden en andere munten verhandelen en meer ingewikkelde producten zoals herverpakte leningen en afgeleide producten creëren en verhandelen. Tenslotte kan de bank het geld beleggen in de vele financiële producten die er op de financiële markten bestaan.

Geld wordt gezien als de zuurstof in de economie. Die zuurstof moet flink circuleren om het lichaam in goede gezondheid te houden. Maar het is niet altijd even duidelijk hoe financiële activiteiten bijdragen aan de gezondheid van de economie. Het is ook moeilijk te achterhalen welke risico’s er juist verbonden zijn aan deze producten. In het algemeen is er een duidelijke link tussen geld en economische activiteiten bij het geven van leningen en wordt die link vager bij de activiteiten van banken op financiële markten.

We bekijken het bedrag dat de bank in derivaten (afgeleide beleggingsinstrumenten) steekt als indicator van de mate waarop een bank actief is op financiële markten.

- 11 -

– REËLE ECONOMIE –

Hoe financiert een bank zich?

Een bank kan geld uit het niets creëren, maar ze moet ook reserves aanleggen. Eerst en vooral moet ze voldoende eigen vermogen hebben, dat is het geld dat de aandeelhouders zelf in de bank hebben zitten. Dit is de ultieme buffer die een bank heeft om verliezen op te kunnen vangen als klanten hun leningen niet kunnen terugbetalen of als ze verlies maakt op investeringen die ze gedaan heeft op financiële markten.

Er zijn regels (Basel III normen/Tier 1 ratio) voor hoeveel eigen vermogen een bank dient te hebben in verhouding met alle uitstaande leningen en andere investeringen (totale activa of balanstotaal). Die regels kijken echter niet zomaar naar de totale omvang van de bank om te bepalen hoeveel eigen vermogen een bank moet hebben, maar wegen de risico’s voor elke soort van lening en investering volgens de aard van de tegenpartij en het financieel product (particulieren, kleine bedrijven, grote bedrijven,...). Dit is een ingewikkeld systeem dat ertoe leidt dat de verhouding van het eigen vermogen tot de totale omvang van de bank veel hoger lijkt dan die in werkelijkheid is. Hoewel de banken door de regels te volgen allemaal meer als tien procent eigen vermogen lijken te hebben, is dat eigen vermogen in feite vaak maar 4 of 5 procent van hun balans. Dat is een erg belangrijk verschil: de berekeningen van de risico’s blijken tijdens crisissen vaak niet te kloppen.

Naast het eigen vermogen moet ook tegenover al de rest van de uitstaande leningen en investeringen een financiering staan om de bank in evenwicht te houden. Een bank doet dit door deposito’s van haar klanten te bewaren en door obligaties te verkopen aan externe investeerders. Daarnaast kan ze ook geld lenen (en uitlenen) van centrale banken. Als een bank voor de financiering van haar activiteiten heel afhankelijk is van externe financiering bij externe investeerders, kan ze bij ongunstige marktomstandigheden, zoals tijdens de crisis van 2008, sneller moeilijkheden ondervinden om haar dagelijkse activiteiten te financieren dan een bank die zich voornamelijk financiert met de deposito’s van klanten.

Banken met en zonder beursnotering Als een bank beursgenoteerd is, wil dat zeggen dat een aandeelhouder van de bank eender welke investeerder op de beurs kan zijn. Aandelen van de bank kunnen met een vingerknip gekocht en verkocht worden. Om aantrekkelijk te blijven voor investeerders, moet de bank constant bewijzen hoe winstgevend ze is en ze is er daarom heel erg op gericht om zoveel mogelijk winst te maken op korte termijn. Elke andere prioriteit, zoals zorgen dat lokale bedrijven voldoende krediet krijgen of dat geld naar duurzame activiteiten vloeit, komt hoogstens op de tweede plaats. De nadruk op korte termijnwinst zorgt ervoor dat de bank díe leningen gaat geven en investeringen gaat doen waarvan ze verwacht dat ze het meeste winst zullen geven en waar ze het minste kapitaal voor in reserve moet houden.

Actueel: Banken en Stabiliteit De indicatoren die we bekijken om te beoordelen in hoeverre een bank betrokken is bij de reële economie, geven ons ook een indicatie van de stabiliteit van die bank. Dit gegeven krijgt meer aandacht sinds de financiële crisis: toen zagen we dat wanneer banken in problemen raken, er grote negatieve gevolgen ontstaan voor de gehele maatschappij – stakeholders raken hun geld kwijt, de belastingbetaler draait ervoor op om de banken te redden, staten raken in de problemen en bezuinigen op andere belangrijke zaken.

Wat als een bank nu in reële problemen komt?

Sinds januari 2016 is de Bankenunie van kracht: een nieuw systeem in Europa om om te gaan met banken die in moeilijkheden komen. Als de aandeelhouders niet langer het verlies kunnen dragen, wordt er eerst naar de externe schuldeisers (obligatiehouders) gekeken om de verliezen op te vangen. Als dat niet voldoende is, kunnen ook de deposito’s van klanten boven het door een garantiefonds beschermde bedrag van 100.000 euro per klant - 12 -

– REËLE ECONOMIE – aangesproken worden. Als dat niet volstaat, kan alsnog de belastingbetaler opdraaien voor de val van een bank.

Partijen kunnen een uitzondering om te moeten meebetalen krijgen als deze betaling op haar beurt nieuw onevenwicht in een andere bank zou kunnen creëren. Dit kan perverse effecten hebben omdat net de grootste banken het meeste schade kunnen veroorzaken bij andere banken of investeerders - zij genieten dus meer bescherming. Volgens het IMF is Deutsche Bank de bank die wereldwijd de grootste impact heeft op heel het financieel systeem als ze in de problemen komt.

Banken zijn nog niet veilig genoeg En die problemen zijn er. Deutsche Bank moest vorig jaar een verlies slikken van bijna 7 miljard euro en in de eerste helft van het jaar hebben we al twee periodes van sterke turbulentie meegemaakt op financiële markten, waarbij de aandelen van banken op de beurs telkens sterke klappen kregen. Dat gebeurde een eerste keer in januari en februari en een tweede keer eind juni als gevolg van de Brexit. Bij de Brexit moest Italië al tussenkomen om haar banken extra garanties te geven om het vertrouwen in die banken, die te kampen hebben met heel wat klanten die hun krediet niet meer kunnen terugbetalen, te herstellen. Eind 2015 waren in Italië ook al enkele kleinere banken failliet gegaan – een groot schandaal want de externe schuldeisers (obligatiehouders) waren voor een groot deel de particuliere klanten aan wie de bank haar eigen obligaties als een veilige belegging had verkocht. In Portugal deed zich begin 2016 een gelijkaardig incident voor, maar besliste de regering dat de kleine obligatiehouders niet mee moesten betalen. In eigen land ging in juni Optima failliet. Dat was een hele kleine bank, waarvan de val, buiten de gevolgen voor de aandeelhouders en de spaarders met meer dan 100.000 euro, geen schade toebrengt aan de rest van de economie (als de berichten in de pers kloppen).

Deze voorvallen tonen aan dat banken mogelijk nog niet helemaal veilig zijn. Dat is belangrijk om in het achterhoofd houden bij het kijken naar de reële economie cijfers van de banken. Ze zijn op ongeveer alle vlakken vooruitgegaan in vergelijking met vorig jaar, maar een aantal banken is nog altijd erg groot en voert veel risicovolle activiteiten uit. Hoewel hun eigen vermogen sterk gegroeid is sinds 2008, is het onduidelijk of het hoog genoeg is om een wat langere periode van financiële turbulentie aan te kunnen.

- 13 -

Bespreking per bank In het gedeelte dat volgt bespreken we de volgende banken:

o

ABK Bank

o

Argenta

o

Bank Van Breda

o

Belfius

o

Beobank

o

BNP Paribas

o

bpost bank

o

Crelan

o

CPH

o

Deutsche Bank

o

Europabank

o

ING

o

KBC

o

Keytrade Bank

o

Triodos

o

Van Lanschot

o

VDK

Sommige banken werden door FairFin onderzocht in het kader van BankWijzer, anderen bekeken we volgens een eigen methodologie.

Dat verklaart het verschil in opzet tussen de besprekingen.

– BESPREKING PER BANK –

ABK Bank ABK Bank is ook gekend als het voormalige Antwerps Beroepskrediet.

In 2011 werd Antwerps Beroepskrediet overgenomen door Bank J. Van Breda, en omgevormd tot ABK Bank. ABK Bank werkt nauw samen met Delen Private Banking, dat net als Bank Van Breda ook tot de groep Ackermans & van Haaren behoort.

De bank heeft naast haar hoofdzetel vier filialen, allen gelegen in de provincie Antwerpen. In de zomer van 2016 wordt in Gent een filiaal geopend.

Het is van belang de conclusies over ABK bank relatief te beschouwen. ABK bank maakt immers deel uit van een grotere groep rond Bank J. Van Breda.

Positief

Negatief

grote buffer heeft; de bank heeft een

Ackermans & Van Haaren, is wel

• Uit de cijfers blijkt dat ABK Bank een erg groot eigen vermogen, een hoge Tier 1.

• ABK Bank beperkt zich tot de

kerntaken van het bankieren en

financiert de reële economie. Het merendeel van de aangetrokken

middelen wordt omgezet in kredieten.

• De groep waartoe de bank behoort, beursgenoteerd. Dit kan de druk op

korte termijnrendementen verhogen.

• Geen informatie over remuneratie en bonussen.

• Er wordt geen melding gemaakt van een intern beleid rond het beperken

van de eigen ecologische voetafdruk.

• Het investeringsbeleid heeft geen bepalingen: die voorkomen dat de

beleggingsportefeuille van ABK Bank of de door haar aangeboden verzekeringsen beleggingsproducten geïnvesteerd worden in bedrijven en overheden betrokken bij maatschappelijk

schadelijke praktijken; die maken dat een positieve keuze gemaakt wordt

om te investeren in sociaal-ecologisch .

duurzame initiatieven.

• Steekproeven bij de partners waarmee producten en diensten worden

aangeboden, wijzen op investeringen in controversiële bedrijven en sectoren.

- 15 -

– BESPREKING PER BANK –

Argenta Bank Argenta is de vijfde grootste bankinstelling van België. De bank is eveneens vertegenwoordigd in Nederland en Luxemburg. Haar hoofdzetel is gevestigd in Antwerpen. Het Belgische kantorennetwerk van Argenta bestond eind 2014 uit 509 verkooppunten. Deze worden beheerd door 1.536 zelfstandige kantoorhouders en hun medewerkers en 880 collega’s in loondienst van Argenta. Naar eigen zeggen bestaat haar kernbedrijvigheid uit het aanbieden van spaar- en beleggingsproducten, kredieten en verzekeringen.

Balanstotaal 2015: 33,8 miljard euro / Nettowinst 2015: 193 miljoen euro Praktijk

Beleid Het klimaatbeleid van Argenta is zeer zwak. De bank heeft een klimaatbeleid, maar de nadruk ligt hierbij op de eigen operationele activiteiten van Argenta.

De bank linkt bijvoorbeeld haar actieplan rond CO2 aan renovatie- en

uitbreidingswerken die eind 2013 gestart zijn op het hoofdkantoor: hierbij zal

aandacht besteed worden aan energie-efficiëntie. Duidelijk beleid, dat uitlegt hoe klimaatoverwegingen op concrete investeringsbeslissingen wegen, ontbreekt.

Het mensenrechtenbeleid van Argenta is matig. In haar jaarverslag heeft Argenta in algemene bewoordingen gesteld dat investeringen en financieringen geen

negatieve impact mogen hebben op mensenrechten. In haar ethisch handvest

geeft Argenta aan de grondprincipes van de universele mensenrechten zoals ze geformuleerd staan in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens te respecteren. De bank maakt niet voldoende duidelijk hoe zwaar deze principes

wegen in concrete investeringsbeslissingen. Het wapenbeleid van Argenta is goed.

De bank sluit investeringen in controversiële wapens (bijv. clustermunitie en antipersoonsmijnen) uit.

Het beleid rond Belasting & Corruptie van Argenta is matig. De bank heeft een

duidelijk anti-corruptiebeleid voor de eigen operationele activiteiten en voldoet

Uit praktijkonderzoek blijkt dat Argenta, of beleggingsfondsen die de bank aanbiedt, bedrijven financieren die betrokken zijn bij overtredingen van arbeids- en mensenrechten. Zo investeert Argenta 5,9 miljoen euro in Sanofi, een Franse farmaceutische multinational die in 2014 door een Franse rechtbank veroordeeld werd voor het tegenwerken van de verkoop van goedkopere substituten van haar producten door dokters en apothekers.

In reactie op het BankWijzer onderzoek “Onze toekomst ondermijnd” in 2015 heeft Argenta gedeeltelijk gedesinvesteerd uit de steenkoolsector: de bank heeft o.a. aandelen van Shell en ExxonMobil verkocht. Tegelijkertijd blijkt dat Argenta, of beleggingsfondsen die de bank aanbiedt, wel andere bedrijven financieren die schadelijk zijn voor het klimaat. Zo investeert Argenta 1,1 miljoen euro in Total.

aan de eis van het in 2015 door de EU ingevoerde country-by-country reporting. Ook

engageert de bank zich ertoe te voorkomen dat haar diensten misbruikt worden bij

het ontduiken van belastingen. Een duidelijk anti-corruptiebeleid dat zich uitstrekt naar bedrijven waarin ze investeert, ontbreekt.

Reële economie

Argenta scoort goed op de verschillende ratio’s: ze zet bijna driekwart van haar middelen in voor leningen aan de reële economie en teert voornamelijk op spaarinlages van haar klanten (87%).

Voorts houdt de bank zo goed als geen derivaten aan. Argenta heeft een eigen vermogen van 5%.

- 16 -

– BESPREKING PER BANK –

Bank J. Van Breda De aandelen van Bank J. Van Breda zijn voor 100% verankerd in de holding Finaxis, die voor 75% in handen is van Ackermans & Van Haaren en voor 25% in handen van Promofi (een holding die zelf weer voor 15% eigendom is van Ackermans & Van Haaren). Naast Bank J. Van Breda behoort Delen Private Bank ook voor 100% tot de holding Finaxis.

Bank J. Van Breda is voor 99,99% eigenaar van ABK bank.

Bank J. Van Breda is enkel actief in België en richt zich exclusief op ondernemers en mensen met vrije beroepen.

De hoofdzetel van de bank is gelegen in Antwerpen. Daarnaast zijn er 39 filialen verspreid over heel België; de bank is aanwezig in Vlaanderen, Brussel en Wallonië.

Positief

• Bank J. van Breda gedraagt zich als klassieke depositobank.

• Ze financiert de activiteiten voornamelijk met deposito’s.

• Het meeste van de middelen wordt

besteed aan het verlenen van krediet aan ondernemingen.

• De bank heeft een betrekkelijk groot eigen vermogen en een hoge Tier 1.

Negatief

• De groep waartoe de bank behoort, Ackermans & Van Haaren, is wel beursgenoteerd. Dit kan de druk op korte termijnrendementen verhogen.

• Geen informatie over remuneratie en bonussen.

• Er wordt geen melding gemaakt van een intern beleid rond ecologische issues.

• Het investeringsbeleid heeft geen bepalingen: die voorkomen dat hun beleggingsportefeuille of de door hen aangeboden verzekerings- en beleggingsproducten geïnvesteerd worden in bedrijven en overheden betrokken bij maatschappelijk schadelijke praktijken; die maken dat een positieve keuze gemaakt wordt om te investeren in sociaal-ecologische duurzame initiatieven.

• Verschillende aangeboden fondsen bevatten effecten van bedrijven en groepen actief in controversiële sectoren.

• Ook bij de voornaamste partners (Baloise Insurance, Fidelity en Bank Delen) waarmee producten en diensten worden aangeboden, wijzen steekproeven op investeringen in controversiële bedrijven en sectoren (fossiele brandstoffen, wapenindustrie).

- 17 -

– BESPREKING PER BANK –

Belfius Belfius (de Belgische tak van het voormalige Dexia) is een universele bank- en verzekeringsgroep in eigendom van de Belgische staat. Belfius heeft 796 kantoren en 4800 medewerkers in België. Belfius heeft de ambitie hernomen om een lokale bank te zijn, die spaargeld ophaalt en verdeelt in de vorm van leningen aan individuen, bedrijven en in het bijzonder openbare en sociale instellingen. Daarnaast is Belfius ook actief op financiële markten en biedt ze in samenwerking met fondsenbeheerder Candriam investeringsproducten aan aan klanten.

Balanstotaal 2015: 177 miljard euro / Nettowinst 2015: 506 miljoen euro Beleid

Praktijk

toelaat om de gecombineerde CO2-uitstoot van de hele investeringsportefeuille

of beleggingsfondsen die de bank

Het klimaatbeleid van Belfius is zeer zwak. Belfius heeft geen algemeen beleid dat te verminderen. De bank onderneemt een aantal initiatieven om de ecologische voetafdruk van haar klanten, vooral gemeenten en steden, te verminderen.

Bij de verzekeringen wordt niet langer geïnvesteerd in bedrijven waar de

activiteiten voor meer dan 30% uit steenkool bestaan. Dit komt doordat de

verzekeringen beheerd worden volgens de ethische investeringscriteria van het overheidspensioenfonds van Noorwegen. Het ontbreekt bij Belfius echter nog aan een globaal beleid wat betreft investeringen in fossiele brandstoffen en hernieuwbare energie. Naar eigen zeggen maakt Belfius hier snel werk van.

Belfius heeft een zwak mensenrechtenbeleid en een zwak wapenbeleid. Belfius

heeft geen algemeen beleid dat investeringen in bedrijven betrokken bij ernstige overtredingen van alle mensenrechten in alle gevallen uitsluit. Met betrekking

Uit praktijkonderzoek blijkt dat Belfius, aanbiedt, bedrijven financieren die wapens produceren, die schadelijk

zijn voor het klimaat en die arbeids- of

mensenrechten schenden. Zo investeert Belfius 53 miljoen euro in ExxonMobil, 21 miljoen in Airbus en 179 miljoen

euro in Nestlé. Nestlé is verschillende keren in opspraak gekomen wegens connecties met kinderarbeid en slavernij.

tot het respect voor landrechten, die vooral belangrijk zijn bij grootschalige

Reële economie

alle investeringen uit in bedrijven die wapens produceren, ontwikkelen of

verschillende ratio’s: ze zet de helft van

projectfinanciering in het Zuiden, is er helemaal geen beleid. Belfius sluit niet verhandelen, enkel producenten van antipersoonsmijnen en clustermunitie worden uitgesloten.

Het beleid van Belfius in verband met belastingen en corruptie is zwak. Belfius

heeft wel een duidelijk anti-corruptiebeleid, maar geen algemeen beleid waarmee de bank duidelijk afstand neemt van belastingontwijking.

- 18 -

Belfius scoort niet goed op de

haar middelen in voor leningen aan de reële economie; 15% van de middelen

wordt belegd in derivaten. Belfius heeft een eigen vermogen van 5% en wordt

voor 38% gefinancierd met spaargeld.

– BESPREKING PER BANK –

Beobank Beobank is erkend als een naamloze vennootschap en een bank naar Belgisch recht. Beobank is voor 99% in handen van de holding CMNE Belgium, die voor 99% in handen is van Caisse Fédérale du Crédit Mutuel Nord Europe (CMNE, vanaf nu vermeld als CMNE of moedergroep CMNE). Beobank NV, noch CMNE Belgium noch de moedergroep CMNE zijn beursgenoteerd.

‘Moedergroep CMNE’ heeft coöperatieve wortels en is naar eigen zeggen de grootste bank in Noord-Frankrijk.

De aandelen zijn voor 100% afkomstig van 155 ‘Caisses Locales du Crédit Mutuel Nord Europe’. De groep is daarnaast ook hoofdaandeelhouder van een financieringsholding voor bedrijven (BCMNE, 99%), een verzekeringsholding (Nord Europe Assurances, 100%) en een holding voor vermogensbeheer (Groupe La Française, 86%).

Positief

Negatief

beursgenoteerd. Dit kan de druk om

als bij Beobank te wensen over.

• Beobank en CMNE zijn beiden niet te focussen op korte termijnbeleid en

korte termijn rendementen beperken.

• CMNE heeft in Frankrijk een

sterke maatschappelijke inbedding via de lokale kassen en hun

vertegenwoordigersverkiezing.

• Beobank gedraagt zich als klassieke depositobank; ze financiert de activiteiten voornamelijk met

deposito’s en het meeste van de

middelen wordt besteed aan het verlenen van krediet.

• Beobank beschikt over een

betrekkelijk groot eigen vermogen.

• Beobank biedt diverse duurzame

beleggingsfondsen (van derden) aan.

• De transparantie laat zowel bij CMNE • Het investeringsbeleid bij Beobank

heeft geen bepalingen: die voorkomen dat de beleggingsportefeuille van

Beobank of de door haar aangeboden

verzekerings- en beleggingsproducten geïnvesteerd worden in bedrijven en overheden betrokken bij

maatschappelijk schadelijke praktijken; die maken dat een positieve keuze gemaakt wordt om te investeren in sociaalecologische duurzame initiatieven.

• Doordat men bij CMNE bank verzekerings-, beleggings- en investeerderbankactiviteiten

combineert, kunnen de verliezen

van een bepaalde geleding het eigen kapitaal van de moederholding, die voor 99% eigenaar is van Beobank,

aantasten en zodoende de spaargelden mee in de afgrond sleuren.

• CMNE beschikt over een betrekkelijk laag eigen vermogen en een lage Tier 1.

- 19 -

– BESPREKING PER BANK –

BNP Paribas BNP Paribas heeft haar hoofdzetel in Frankrijk en behoort tot de grootste universele banken ter wereld. Ze combineert het ophalen van spaargeld en het geven van leningen met een grote diversiteit aan activiteiten op financiële markten voor eigen rekening en die van klanten. De bank is tenslotte ook actief als verzekeraar. BNP Paribas is voor 10% in handen van de Belgische staat als gevolg van de redding en verkoop van Fortis aan BNP Paribas in 2008. BNP Paribas Fortis is in België de grootste bank wat betreft deposito’s en de tweede grootste wat betreft consumentenleningen.

BNP Paribas Fortis heeft 1338 kantoren en 33.900 medewerkers in België.

BNP Paribas is actief op vier nationale markten: België, Frankrijk, Italië en Luxemburg.

Balanstotaal 2015: 1.994 miljard euro / Nettowinst 2015: 7.044 miljoen euro

Beleid

Praktijk

beleid dat toelaat om de gecombineerde CO2-uitstoot van de hele investerings-

Paribas, of beleggingsfondsen die de

Het klimaatbeleid van BNP Paribas is zwak. BNP Paribas heeft geen algemeen

portefeuille structureel te verminderen, maar enkel om de uitstoot van de eigen

operationele activiteiten te verminderen. Voor investeringen in de energiesector stelt de bank wel een emissie-limiet aan de gefinancierde projecten, maar die is

ondermaats. Op vlak van steenkool heeft de bank een nieuw beleid dat geen nieuwe

mijnbouwprojecten financiert en beperkingen oplegt voor elektriciteitsproductie op basis van steenkool, vooral in rijke landen. Dat is een significante stap en een erkenning van de verantwoordelijkheid van de bank, maar er zijn nog heel wat achterdeurtjes in dit beleid die de financiering van steenkool blijven mogelijk maken.

Het wapenbeleid van BNP Paribas is matig en haar mensenrechtenbeleid is zwak.

BNP sluit niet alle bedrijven die wapens produceren, ontwikkelen of verhandelen

uit. Producenten van controversiële wapens worden wel uitgesloten (nucleaire wapens

uitgezonderd). De bank sluit ook niet alle investeringen in bedrijven betrokken bij ernstige overtredingen van mensenrechten uit. De bank onderschrijft in haar

publieke beleid de belangrijkste mensenrechtenconventies en belooft die conventies

Uit praktijkonderzoek blijkt dat BNP bank aanbiedt, bedrijven financiert

die schadelijk zijn voor het klimaat, betrokken zijn bij overtredingen

van arbeids- en mensenrechten en

bedrijven die wapens produceren. Zo investeert BNP Paribas 727 miljoen

euro in het Britse mijnbedrijf Anglo

American. Anglo American is onder

andere beboet voor het veroorzaken van milieuschade bij de uitbating van mijnen in Chili. BNP Paribas

investeert ook 363 miljoen euro in het farma-bedrijf Pfizer en 156 miljoen in Motorola.

ook in rekening te brengen bij investerings- en financieringsbeslissingen. Het ontbreekt echter aan stringente criteria om te garanderen dat gefinancierde bedrijven die principes in de praktijk brengen.

Reële economie

BNP Paribas scoort niet goed op de

Het beleid van BNP Paribas omtrent Belasting & Corruptie is zwak. De bank formuleert een aantal algemene principes in verband met de bestrijding van rechtstreekse corruptie

door haar werknemers. De bank heeft echter nauwelijks beleid om belastingontwijking te vermijden.

verschillende ratio’s: ze zet 34% van

haar middelen in leningen aan de reële economie; 18% van de middelen wordt belegd in derivaten. BNP Paribas heeft een eigen vermogen van 5% en wordt voor 35% gefinancierd met spaargeld.

- 20 -

– BESPREKING PER BANK –

bpost bank bpost bank, de voormalige Bank van de Post, is een naamloze vennootschap erkend als bank naar Belgisch recht.

De bank is opgericht in 1995 en is als gemeenschappelijke onderneming 50/ 50 in handen van bpost en BNP Paribas. bpost is een Belgisch postbedrijf, beursgenoteerd en voor 51,04% in handen van de Belgische staat. bpost maakt voor de distributie van haar producten en diensten gebruik van het uitgebreide netwerk van 670 postkantoren van de bpost groep. De bank richt zich voornamelijk op particulieren en heeft 1,1 miljoen klanten op de Belgische markt. Ze haalt haar inkomsten uit activiteiten in België; al haar vestigingen bevinden zich op Belgisch grondgebied.

Positief

Negatief

voornamelijk met deposito’s van

middelen wordt niet gebruikt voor

• bpost bank financiert zich

• Het merendeel van de aangetrokken

cliënten en heeft een uitgebreid

kredietverstrekking aan bedrijven of

• De laatst bekende Tier 1 (31 december

• De bank heeft erg weinig vermogen.

laagdrempelig kantorennet.

particulieren.

2013) was hoog, 19,75%.

In combinatie met de grote beleggingsportefeuille is dit erg riskant.

• Mogelijke druk op korte termijnrende-

menten omwille van beursnotering van de beide eigenaars.

• Transparantie laat erg veel te wensen over.

• Er wordt geen melding gemaakt van

een intern beleid rond duurzaamheid of ethiek.

• Een deel van het loon is variabel en is

gekoppeld aan individuele kwantitatieve en kwalitatieve doelstellingen.

• Het investeringsbeleid heeft geen bepalingen: die voorkomen dat

beleggingsportefeuille van bpost of de door haar aangeboden verzekerings-

en beleggingsproducten geïnvesteerd worden in bedrijven en overheden

betrokken bij maatschappelijk schadelijke praktijken; die maken dat een positieve

keuze gemaakt wordt om te investeren in sociaalecologisch duurzame initiatieven.

- 21 -

– BESPREKING PER BANK –

Groupe CPH Groupe CPH is een Belgische bank- en verzekeringsgroep. Op 31 december 2014 behoorden tot de Groupe CPH het moederbedrijf CPH Banque, verzekeringsmaatschappij CPH Life (filiaal voor 99,67% in handen van Groupe CPH), advies- en onderzoeksbureau Mandats et Participations (voor 99,99% in handen van Groupe CPH) en het investeringsfonds SCRL Carolidaire (voor 26,39% in handen van Groupe CPH).

CPH is gegroeid uit een coöperatieve, opgericht in 1930 door een groep lokale ondernemers die een betere toegang tot krediet wensten voor bedrijven in hun regio. CPH is erkend als spaarbank naar Belgisch recht sinds 1992.

De groep is niet beursgenoteerd.

CPH is een CVBA, erkend door de Nationale Raad voor de Coöperatie. De groep is in handen van vennoten, die via de algemene vergadering hun stem kunnen laten gelden.

De nominale waarde van een aandeel is bepaald op 25 euro. Je kan aandeelhouder worden vanaf 25 euro, met een maximum van 200 aandelen. Vanaf dat men beschikt over 100 aandelen is men officieel vennoot en geniet men een aantal extra voordelen.

Positief

Negatief

een grote basis aan kleine spaarders.

een intern beleid rond het beperken

• CPH financiert zijn activiteiten dankzij • De bank heeft een betrekkelijk groot eigen vermogen en een hoge Tier 1.

• CPH is niet beursgenoteerd en is

derhalve niet onderhevig aan de korte termijn winstbetrachtingen van de beurs.

• Als erkende coöperatie gaat ze voor een redelijk rendement, niet voor winstmaximalisatie.

Haar dividenduitkeringen mogen niet meer zijn dan 6%.

• Deel van het variabel loon is terug te vorderen ingeval van verliezen

en inbreuken tegen de waarden en normen.

• Er wordt geen melding gemaakt van van de ecologische voetafdruk.

• Een deel van het loon is variabel. Het variabele gedeelte is niet gekoppeld

aan sociale of ecologische prestaties.

• Het aanbod aan duurzame producten is erg beperkt.

• Het investeringsbeleid heeft geen

bepalingen: die voorkomen dat haar beleggingsportefeuille of de door

haar aangeboden verzekerings- en beleggingsproducten geïnvesteerd worden in bedrijven en overheden betrokken bij maatschappelijk

schadelijke praktijken; die maken dat een positieve keuze gemaakt wordt

om te investeren in sociaal-ecologisch duurzame initiatieven.

- 22 -

– BESPREKING PER BANK –

Crelan Crelan NV – het vroegere Landbouwkrediet – is een naamloze vennootschap en erkend als bank naar Belgisch recht. Crelan is voor 95% (onrechtstreeks voor 100%) in handen van CrelanCo. CrelanCo is een erkende coöperatieve vennootschap met beperkte aansprakelijkheid en lid van de Nationale Raad voor de Coöperatie.

In 2004 nam Landbouwkrediet Europabank over, in 2005 Keytrade Bank. Na overname van Centea in 2011 werd Landbouwkrediet omgevormd tot Crelan in 2013. Landbouwkrediet was 50/ 50 in handen van het Franse Crédit Agricole en Belgische coöperatieve aandeelhouders. In 2015 namen de Belgische Coöperatieve Kassen de aandelenparticipatie over van de Franse aandeelhouders. In november van dat jaar fusioneerden de coöperatieve kassen achter Crelan tot één grote coöperatieve kas met de naam CrelanCo. Het maatschappelijke kapitaal van CrelanCo bedroeg eind 2014 833,2 miljoen euro. In totaal zijn er 67,2 miljoen aandelen uitgegeven, verspreid over bijna 300.000 aandeelhouders. Je kan aandeelhouder worden vanaf 12,40 euro (één aandeel), met een maximum van 323 aandelen. Elke aandeelhouder betaalt een beheerskost van 30 euro per jaar. Vanaf men beschikt over 10 aandelen is men ‘Fidelio’ en geniet men een aantal extra voordelen.

Hoewel Crelan zichzelf in de verf zet als een coöperatieve bank, is het zelf geen coöperatieve maar een naamloze vennootschap in handen van de coöperatieve CrelanCo. De coöperanten van CrelanCo hebben uiteraard stemrecht op de Algemene Vergadering, maar in hoeverre zij daadwerkelijk een invloed hebben op het beleid van Crelan is moeilijk vast te stellen.

Het vroegere Landbouwkrediet richtte zich voornamelijk op land- en tuinbouwers. Vandaag de dag heeft Crelan NV naast een specifiek aanbod voor de land- en tuinbouwsector een uitgebreid gamma aan bank- en verzekeringsproducten voor particulieren, KMO’s en ondernemers. Crelan NV beschikt over 730 kantoren verspreid over heel België.

Positief

Negatief

en volledig in handen van de

hebben een betrekkelijk laag eigen

producten en diensten worden

CrelanCo. Dit kan de druk op korte

groep is betrekkelijk laag.

controversiële bedrijven en sectoren.

• Crelan NV gedraagt zich als klassieke

bepalingen: die voorkomen dat de

bestaat uit een vast en variabel deel.

voornamelijk met deposito’s en het

door haar aangeboden verzekerings-

de hand van individuele prestaties en

aan het verlenen van krediet.

worden in bedrijven en overheden

nemen van risico’s en onverantwoord

kleine beleggingsportefeuille, die voor

schadelijke praktijken; die maken dat

sociale of ecologische criteria

bestaat.

om te investeren in sociaalecologische

• Zowel Crelan NV als de hele groep

• Steekproeven bij de partners waarmee

Belgische coöperatieve vennootschap

vermogen en ook de Tier One van de

aangeboden, wijzen op investeringen in

termijnrendementen beperken.

• Het investeringsbeleid heeft geen

• Het loon van directiecomitéleden

bank: ze financiert de activiteiten

beleggingsportefeuille Crelan of de

Dit variabel deel wordt bepaald aan

meeste van de middelen wordt besteed

en beleggingsproducten geïnvesteerd

prestaties van de bank. Dit kan het

De bank beschikt slechts over een

betrokken bij maatschappelijk

beleid stimuleren. Er zijn ook geen

het merendeel uit overheidsobligaties

een positieve keuze gemaakt wordt

verbonden aan het variabel loon.

• De groep is niet beursgenoteerd

duurzame initiatieven.

- 23 -

– BESPREKING PER BANK –

Deutsche Bank Deutsche Bank heeft haar hoofdzetel in Duitsland en behoort tot de grootste universele banken ter wereld.

Ze combineert het ophalen van spaargeld en het geven van leningen met een grote diversiteit aan activiteiten op financiële markten voor eigen rekening en die van klanten. De bank is ten slotte ook actief als verzekeraar.

Wereldwijd is de bank in 74 landen vertegenwoordigd en heeft ze meer dan 100.000 medewerkers in dienst.

In België is het de zesde grootste bank. In haar 34 Belgische kantoren werken 750 mensen.

Balanstotaal 2015: 1.629 miljard euro / Nettoverlies 2015: 6.772 miljoen euro

Beleid

Praktijk

Het klimaatbeleid van Deutsche Bank is zeer zwak. De bank heeft geen

Uit praktijkonderzoek blijkt dat Deutsche

investeringsportefeuille terug te dringen. De bank onderschrijft een aantal

bank aanbiedt, bedrijven financieren

algemeen beleid dat toelaat om de gecombineerde CO2-uitstoot van de gehele internationaal aanvaarde normen, maar maakt niet duidelijk op welke manier deze algemene principes worden vertaald naar het niveau van de concrete investeringsbeslissing. Er is geen expliciete ambitie om de

financiering van industrieën met een zeer sterke CO2-uitstoot af te bouwen.

Het mensenrechtenbeleid van Deutsche Bank is zwak, net als haar wapenbeleid.

De bank heeft geen algemeen beleid dat investeringen in bedrijven betrokken bij ernstige overtredingen van alle mensenrechten in alle gevallen uitsluit. De bank vernoemt de belangrijkste mensenrechten wel als een criterium om in

aanmerking te komen voor financiering, maar maakt niet voldoende duidelijk

hoe zwaar deze principes wegen in concrete investeringsbeslissingen. De bank

sluit niet alle investeringen uit in bedrijven die wapens produceren, ontwikkelen

of verhandelen. Deutsche Bank verbindt zich er enkel toe om niet te investeren in clustermunitie en antipersoonsmijnen.

Het beleid van Deutsche Bank omtrent belastingen en corruptie is zeer zwak.

Deutsche Bank heeft wel een intern anti-corruptiebeleid, maar heeft verder geen anti-corruptiebeleid dat zich uitstrekt naar haar klanten. Ook als het gaat om de

preventie van belastingontwijking/-ontduiking, ontbreekt bij Deutsche Bank elk helder beleid.

Bank, of beleggingsfondsen die de

die schadelijk zijn voor het klimaat,

betrokken zijn bij overtredingen van

arbeids- en mensenrechten of wapens

produceren. Zo investeert Deutsche Bank 700 miljoen euro in Total, 376 miljoen euro in het Spaanse modeconcern

Inditex (Zara) en 168 miljoen euro in het Amerikaanse wapenbedrijf Lockheed

Martin. Lockheed Martin is één van de

belangrijkste leveranciers van wapens aan Israël en fabriceert ook nucleaire wapens.

Reële economie

Deutsche Bank scoort slecht op de

verschillende ratio’s: ze zet maar 23% van haar middelen in voor leningen aan de reële economie; 32% van de

middelen wordt belegd in derivaten.

Deutsche Bank heeft een eigen

vermogen van 4% en wordt voor 35% gefinancierd met spaargeld.

- 24 -

– BESPREKING PER BANK –

Europabank Europabank is een naamloze vennootschap en erkend als bank naar Belgisch recht.

In 2004 werd Europabank overgenomen door het toenmalige Landbouwkrediet (nadien omgevormd tot Crelan).

Vandaag de dag is Europabank voor 100% in handen van de Belgische coöperatieve Groep Crelan. Voor meer informatie over de structuur van de groep verwijzen we naar onze informatie over Crelan.

Europabank bezit tevens een dochtermaatschappij eb-Lease, een onderneming die financiële leasing aanbiedt als alternatieve financieringsvorm voor de aanschaf van roerende goederen door bedrijven en zelfstandige ondernemers.

Europabank is enkel actief in België en richt zich specifiek op particulieren, zelfstandige ondernemers en KMO’s.

De hoofdzetel van de bank is gelegen in Gent. Daarnaast zijn er 45 agentschappen verspreid over heel België; de bank is aanwezig in Vlaanderen, Brussel en Wallonië.

Positief

Negatief

en volledig in handen van de

ecologische voetafdruk te beperken bij

• De bank zelf is niet beursgenoteerd Belgische coöperatieve groep Crelan.

Dit kan de druk om te focussen op

korte termijnbeleid en korte termijn rendementen beperken.

• Europabank gedraagt zich als

klassieke depositobank: de bank

financiert de activiteiten voornamelijk

met deposito’s en het grootste deel van de middelen wordt besteedt aan het verlenen van krediet.

• Europabank beschikt over een relatief hoog eigen vermogen.

• We troffen geen beleid aan om de de interne bedrijfsvoering.

• Het investeringsbeleid heeft geen bepalingen: die voorkomen dat de

beleggingsportefeuille van Europabank of de door haar aangeboden

verzekerings- en beleggingsproducten geïnvesteerd worden in bedrijven en overheden betrokken bij

maatschappelijk schadelijke praktijken; die maken dat een positieve keuze gemaakt wordt om te investeren in sociaalecologische duurzame initiatieven.

• Verschillende aangeboden fondsen bevatten effecten van bedrijven

en groepen actief in controversiële sectoren.

• Het loon van directiecomitéleden

omvat een vast en variabel deel. Niets wijst op het gebruik van sociale en/of

ecologische criteria bij het bepalen van het variabel loon.

- 25 -

– BESPREKING PER BANK –

ING Bank ING heeft haar hoofdzetel in Nederland en is een zeer omvangrijke universele bank. Ze combineert het ophalen van spaargeld en het geven van leningen met een grote diversiteit aan activiteiten op financiële markten voor eigen rekening en die van klanten. De bank is tenslotte ook actief als verzekeraar. ING heeft wereldwijd meer dan 48 miljoen klanten in 40 landen en heeft 75000 werknemers. In België is ING de vierde grootste bank. ING heeft 731 kantoren, waarin in 2014 9000 medewerkers werkten.

Balanstotaal 2015: 842 miljard euro / Nettowinst 2015: 4.010 miljoen euro Beleid

Praktijk

dat toelaat om de gecombineerde CO2-uitstootvan de hele investeringsportefeuille

of beleggingsfondsen die de bank

Het klimaatbeleid van ING is zwak. De bank heeft geen algemeen beleid

structureel te verminderen. ING besteedt veel aandacht aan het reduceren van de

directe uitstoot van de eigen operationele activiteiten (uitstoot gebouwen, vervoer personeel, etc…). Een lichtpuntje is wel dat ING als een van de weinige banken

toont hoeveel fossiele brandstoffen en hernieuwbare energie ze financiert, maar slechts voor één vorm van investering, projectfinanciering. De criteria voor de financiering van steenkoolontginning en elektriciteitsproductie op basis van

steenkool zijn strenger geworden, maar bevatten spijtig genoeg nog een aantal belangrijke uitzonderingen.

Het mensenrechtenbeleid en wapenbeleid van ING is matig. De bank sluit niet alle investeringen in bedrijven betrokken bij ernstige overtredingen van mensenrechten uit. ING heeft wel een aantal belangrijke principe-verklaringen onderschreven op het vlak van mensenrechtenbeleid en is een van de weinige banken die uitdrukkelijk rechten van kinderen benoemt.

Het is echter vaak niet duidelijk waar voor ING de grens ligt om wel of niet te

investeren. De bank sluit de financiering van heel wat controversiële wapens,

waaronder nucleaire wapens uit. Daarnaast engageert de bank er zich toe geen

Uit praktijkonderzoek blijkt dat ING, aanbiedt, bedrijven financiert die

schadelijk zijn voor het klimaat, die

betrokken zijn bij overtredingen van arbeids- en mensenrechten als ook

wapens produceren. Zo investeert ING 340 miljoen euro in de Amerikaanse gas- en oliegigant ExxonMobil die

recent in opspraak is gekomen voor

het achterhouden van bewijzen voor de impact van haar activiteiten op

klimaatopwarming. ING investeert

13 miljoen euro in Rheinmetall, een

Duitse wapenfabrikant die witte fosfor produceert, een chemisch wapen

waarvan het gebruik voor menselijke doelwitten internationaal verboden is.

export van wapens te financieren naar landen onder embargo, of waar het

humanitair recht geschonden wordt. Expliciete uitsluitingscriteria zijn er echter

niet voor de financiering van wapenexport naar corrupte landen, fragiele staten, of landen die een zeer groot deel van hun budget aan bewapening spenderen.

Het beleid van ING omtrent belastingen en corruptie is matig. De bank heeft wel

een beleid om corruptie door werknemers en bij gefinancierde bedrijven tegen te

gaan. Wat betreft belastingontwijking stelt het bedrijf geen fiscaal advies te geven aan klanten, maar heeft belastingparadijzen nog niet de rug toegekeerd.

Reële economie ING Bank scoort redelijk goed op de

verschillende ratio’s: ze zet 64% van

haar middelen in voor leningen aan de reële economie; 5% van de middelen

wordt belegd in derivaten. ING heeft

een eigen vermogen van 6% en wordt voor 59% gefinancierd met spaargeld.

- 26 -

– BESPREKING PER BANK –

KBC KBC is een universele bank. Ze combineert het ophalen van spaargeld en het geven van leningen met activiteiten op financiële markten voor eigen rekening en die van klanten. De bank is ten slotte ook actief als verzekeraar.

In België is KBC de tweede grootste bank-verzekeraar. KBC heeft 680 kantoren en 15.100 medewerkers in België.

Balanstotaal 2015: 252 miljard euro / Nettowinst 2015: 2.639 miljoen euro Beleid

Het klimaatbeleid van KBC is zwak. De bank heeft geen algemeen beleid dat

toelaat om de gecombineerde CO2-uitstoot van de hele investerings-portefeuille te verminderen. KBC heeft wel een klimaatbeleid, maar het bevat enkel tastbare engagementen in verband met de directe impact van de eigen operationele

activiteiten op het klimaat. KBC zegt in 2016 met een verbeterd energiebeleid te komen.

Het mensenrechtenbeleid en het wapenbeleid van KBC is matig.

De bank onderschrijft internationale standaarden, maar sluit niet alle investeringen in bedrijven betrokken bij ernstige overtredingen van mensenrechten uit. De bank sluit wel elke vorm van investering in controversiële wapens (clustermunitie,

anti-persoonsmijnen, biologische en chemische wapens) uit. De bank sluit de deur echter niet voor de financiering van nucleaire wapens.

Ook als het gaat om de handel in wapens heeft KBC geen strikt beleid. Zo wordt de

financiering van wapenexport naar conflictgebieden of naar landen waar ernstige mensenrechtenschendingen plaatsvinden, niet uitdrukkelijk uitgesloten.

Praktijk Uit praktijkonderzoek blijkt dat

KBC, of beleggingsfondsen die de

bank aanbiedt, bedrijven financiert die schadelijk zijn voor het klimaat, betrokken

zijn bij overtredingen van arbeids- en

mensenrechten of wapens produceren.

Zo investeert KBC 127 miljoen euro in de Amerikaanse gas- en oliegigant

ExxonMobil. ExxonMobil is recent in opspraak gekomen voor het achter-

houden van bewijzen voor de impact van zijn activiteiten op klimaat-

opwarming. Ook investeert KBC 62 miljoen euro in het Nederlandse

bedrijf Airbus. Airbus is de 7de grootste Het beleid van KBC met betrekking tot belastingen- en corruptie is zwak.

wapenverkoper ter wereld en leverde

voorkomen. Als het gaat over het investeringsbeleid, beperkt de strijd

Saudi-Arabië.

De bank heeft een beleid om corruptie en omkoping door werknemers te

onder andere gevechtsvliegtuigen aan

tegen corruptie zich echter tot een algemene veroordeling van onwettelijke

praktijken. Wat betreft belastingen, is het opvallend dat KBC in een beleids-

document expliciet stelt dat belastingontduiking niet toegestaan wordt, maar

Reële economie

Business Test, waardoor constructies zoals de veel geciteerde

ratio’s: ze zet de helft van haar

belastingontwijking wel. De bank maakt wel gebruik van de zogenaamde Valid

KBC scoort matig op de verschillende

brievenbusbedrijven worden uitgesloten.

middelen in voor leningen aan de reële economie; 8% van de middelen wordt belegd in derivaten. KBC heeft een

eigen vermogen van 6% en wordt voor 64% gefinancierd met spaargeld.

- 27 -

– BESPREKING PER BANK –

Keytrade Bank Keytrade Bank is een naamloze vennootschap en erkend als bank naar Belgisch recht. Keytrade Bank is een internetplatform dat een uitgebreid gamma aan online bank- en beleggingsdiensten aanbiedt aan Belgische particulieren.

In 2005 werd Keytrade Bank overgenomen door het toenmalige Landbouwkrediet (nadien omgevormd tot Crelan). Vandaag de dag is Keytrade Bank voor 100% in handen van de Belgische coöperatieve Groep Crelan. In september 2015 werd de verkoop van Keytrade Bank aangekondigd. Crelan zou gesprekken voeren met de Franse coöperatieve bankgroep Crédit Mutuel Arkéa. Keytrade Bank zou niet langer bij het profiel van Crelan passen.

De bank focust zich op vermogensbeheer en is naar eigen zeggen de Belgische marktleider in online trading.

Keytrade Bank heeft met uitzondering van een kantoor op de hoofdzetel en buitenlandse vestigingen, geen agentschappen. Er zijn twee bancaire vestigingen in het buitenland, één in Luxemburg (dochteronderneming Keytrade Bank Luxembourg) en één bijkantoor in Zwitserland (filiaal Strateo).

Keytrade Bank heeft meer dan 196.000 klanten en richt zich uitsluitend via het internet tot haar cliënteel. Naast een beperkt aanbod aan klassieke bankdiensten heeft Keytrade Bank een uitgebreid gamma aan beurs- en beleggingsdiensten en profileert de bank zich als vermogensbeheerder.

Positief

Negatief

wat de druk om te focussen op korte

middelen wordt omgezet in

• Keytrade Bank is niet beursgenoteerd, termijnbeleid en korte termijn rendementen, beperkt.

• De Tier 1 bedraagt 16,7%.

• Er worden duurzame fondsen van derden aangeboden.

• Het merendeel van de aangetrokken

schadelijke praktijken; die maken dat

beleggingen. Men doet nauwelijks aan

om te investeren in sociaal-ecologisch

kredietverlening.

een positieve keuze gemaakt wordt duurzame initiatieven.

• Er wordt geen melding gemaakt

• Steekproeven bij de partners waarmee

betrekking tot het beperken van de

aangeboden, wijzen op investeringen in

van een intern beleid met

ecologische voetafdruk in de interne bedrijfsvoering.

• De bank stelt geen sociale en/of

ecologische minimum vereisten aan de duurzame fondsen die ze aanbiedt.

• Keytrade Bank beschikt over een laag eigen vermogen van 148,36 miljoen, of 4,88% van het balanstotaal.

• Het investeringsbeleid heeft geen bepalingen: die voorkomen dat de

beleggingsportefeuille van Keytrade of

de door haar aangeboden verzekeringsen beleggingsproducten, geïnvesteerd worden in bedrijven en overheden betrokken bij maatschappelijk

- 28 -

producten en diensten worden

controversiële bedrijven en sectoren.

• Het loon van directiecomitéleden bestaat uit een vast en variabel

deel. Niets wijst erop dat sociale of

ecologische criteria gehaald moeten worden voor het ontvangen van de variabele verloning.

– BESPREKING PER BANK –

Triodos Bank Triodos, met hoofdzetel in Nederland, is vertegenwoordigd in België, het Verenigd Koninkrijk, Spanje en Duitsland. Triodos Bank België is in Brussel en in Gent gevestigd en werkt op dit moment nog zonder lokaal kantorennetwerk. Er werken 1.017 mensen voor Triodos. Triodos financiert bedrijven, instellingen en projecten met een meerwaarde op sociaal, ecologisch en cultureel gebied. Zij verstrekt voornamelijk leningen aan bedrijven en organisaties. Daarnaast biedt ze ook beleggingsproducten aan.

Balanstotaal 2015: 8,21 miljard euro / Nettowinst 2015: 41 miljoen euro Beleid

Praktijk

Het klimaatbeleid van Triodos Bank is heel goed. De bank heeft een algemeen

Triodos doet geen investeringen

beperken. Hiervoor gebruikt de bank positieve criteria; de bank investeert vooral

schadelijk zijn voor het klimaat

beleid om de gecombineerde CO2-uitstoot van de hele investeringsportefeuille te in projecten en bedrijven die een positieve bijdrage aan een duurzame economie leveren (bijv. hernieuwbare energie). Verder ondersteunt Triodos bedrijven die

het energieverbruik verminderen en stimuleert ze een meer zuiver gebruik van fossiele brandstoffen. Van bedrijven wordt verwacht dat ze omschakelen van fossiele brandstoffen naar hernieuwbare energiebronnen. Triodos Bank sluit investeringen in olie, gas steenkool uit.

in de selectie van bedrijven die

noch in wapenproducenten. Uit

praktijkonderzoek blijkt dat Triodos, of beleggingsfondsen die de bank

aanbiedt, toch investeert in bedrijven betrokken bij overtredingen van arbeids- en mensenrechten. Zo

investeert van Triodos 9,8 miljoen

Triodos’ beleid op mensenrechten en wapens is ook heel goed. De bank heeft

een algemeen beleid dat investeringen in bedrijven betrokken bij overtredingen van mensenrechten in zo ongeveer alle gevallen uitsluit. Dat doet de bank door bij alle financieringsvormen het respect voor de mensenrechten als

een investeringsvoorwaarde te hanteren. Er is ook speciale aandacht voor de

euro in het Spaanse modeconcern Inditex (Zara) dat in Brazilië werd beboet wegens onmenselijke

arbeidsomstandigheden in haar productieketen.

voorafgaande en geïnformeerde instemming van inheemse bevolking en andere

landgebruikers. Bedrijven dienen hun respect voor de mensenrechtenstandaarden ook op te nemen in hun inkoopbeleid. De bank sluit alle investeringen uit in

bedrijven die betrokken zijn bij het produceren, ontwikkelen of verhandelen

van wapens. Die uitsluiting geldt voor alle soorten wapens – ‘regulier’ zowel als ‘controversieel’ (antipersoonsmijnen, clustermunitie, biologische en chemische wapens).

Reële economie Triodos Bank scoort goed op de

verschillende ratio’s: ze zet 64% van

haar middelen in voor leningen aan de reële economie. Er wordt niet belegd

in derivaten. Triodos heeft een eigen Het beleid van Triodos Bank op belasting en corruptie is goed. Wat betreft corruptie, heeft Triodos een heel helder preventie – en bestraffingsbeleid.

Het Triodosbeleid stelt ook dat geen adviezen gegeven worden met

belastingontwijking als doel. Bedrijven dienen ook te rapporteren over hun lobbypraktijken ten aanzien van de belastingwetgeving.

- 29 -

vermogen van 10% en wordt voor maar liefst 89% gefinancierd met spaargeld.

– BESPREKING PER BANK –

Van Lanschot Bankiers Van Lanschot werd in 1737 opgericht en is de oudste onafhankelijke bank van Nederland. In Nederland heeft Van Lanschot 26 kantoren. Ze zijn overwegend gevestigd in monumentale panden. In Zwitserland is de bank met 2 kantoren vertegenwoordigd. In totaal telt de bank 1805 personeelsleden. In België zijn er 7 kantoren. Van Lanschot richt zich voornamelijk op vermogensbeheer, maar lanceerde eind 2013 in België onder de naam Evi ook een online spaarrekening.

Balans: 15,5 miljard euro / Nettowinst: 42,8 miljoen euro Beleid

Praktijk

Het klimaatbeleid van Van Lanschot is zwak. Van Lanschot heeft doelstellingen

Uit praktijkonderzoek blijkt dat Van

voor door de bank gefinancierde emissies. Wel verwacht de bank van de

bank aanbiedt, toch enkele bedrijven

voor reductie van de CO2-uitstoot van haar eigen bedrijfsvoering , maar niet

bedrijven waarin ze investeert dat ze energie besparen, hun directe en indirecte

broeikasemissies verminderen en daarover rapporteren. Er is geen beleid t.a.v. zeer vervuilende fossiele brandstoffen en onconventionele olie- en gaswinning zoals teerzandolie en schaliegas.

Lanschot, of beleggingsfondsen die de financiert die schadelijk zijn voor het klimaat en bedrijven die betrokken

zijn bij overtredingen van arbeids- en mensenrechten. Zo investeert van

Lanschot 427 861 euro in Total, de vierde

Het beleid van Van Lanschot met betrekking tot mensenrechten is goed en het wapenbeleid is zelfs heel goed. De bank heeft een algemeen beleid dat

investeringen in bedrijven betrokken bij overtredingen van basis-mensenrechten uitsluit. Dat doet de bank door bij alle financieringsvormen het respect voor de

grootste oliemaatschappij ter wereld.

Total is in opspraak gekomen wegens

lobbying tegen de plafonnering van de Europese CO2-emissies.

mensenrechten als een (uitsluitings-)voorwaarde te hanteren. Van Lanschot heeft een beleid dat investeringen in de productie, ontwikkeling en handel van wapens

geheel uitsluit. Dat geldt zowel voor ‘reguliere’ als voor zogenaamd ‘controversiële’ wapens (antipersoonsmijnen, clustermunitie, nucleaire, chemische en biologische wapens).

Reële economie Van Lanschot scoort redelijk goed op

de verschillende ratio’s: ze zet 66% van haar middelen in voor leningen aan de

Het beleid van Van Lanschot op belasting en corruptie is goed. De bank heeft

een duidelijk beleid dat het optreden van corruptie moet voorkomen. Het anticorruptiebeleid betreft zowel de eigen bedrijfsvoering als bedrijven waarin

Van Lanschot investeert. Als het gaat over belastingontwijking, hanteert de

bank een preventiebeleid. De bank kan echter onvoldoende hard maken of de bedrijven waarin de bank investeert geen gebruik maken van internationale

belastingontwijkroutes. Zo ontbreken bijvoorbeeld transparante eisen over de eigendomsstructuur van een onderneming, om witwaspraktijken tegen te gaan.

- 30 -

reële economie; 0,02% wordt belegd in

derivaten. Van Lanschot heeft een eigen vermogen van 9% en wordt voor 33% gefinancierd met spaargeld.

– BESPREKING PER BANK –

VDK Spaarbank VDK Spaarbank is een kleine speler op de Belgische spaarmarkt met sterke wortels in de coöperatieve beweging.

VDK heeft 274 medewerkers in 91 lokale kantoren. Naar eigen zeggen bestaat haar kernactiviteit in het verstrekken van bedrijfs- en hypothecaire kredieten en het beheren van spaardeposito’s. De bank heeft geen buitenlandse filialen en richt zich ook in haar investeringspolitiek bijna uitsluitend op de Belgische markt.

Balanstotaal 2015: 3,63 miljard euro / Nettowinst 2015: 13 miljoen euro Beleid

Praktijk

Het klimaatbeleid van VDK is zwak. Ze volgt een aantal internationale

VDK, of beleggingsfondsen die de bank

standaarden, maar heeft geen algemeen beleid dat toelaat om de gecombineerde CO2-uitstoot van de hele investeringsportefeuille te verminderen. Ook is er

geen expliciete ambitie om de financiering van industrieën met een zeer sterke CO2-uitstoot zoals olie en gas af te bouwen, ten voordele van koolstofarme

productieprocessen. Wel stelt VDK dat energie opgewekt uit kolencentrales en het

winnen van olie uit teerzanden niet meer dan 10% van de omzet mag uitmaken en dat de bestaande posities in dergelijke bedrijven afgebouwd wordt.

Het mensenrechtenbeleid van VDK is goed. VDK heeft een algemeen beleid

aanbiedt, doen geen investeringen in

de selectie van bedrijven die betrokken zijn bij overtredingen van arbeids- en mensenrechten, geen investeringen in de bedrijven die schadelijk

zijn voor het klimaat, noch in de

wapenproducenten die belicht worden in het praktijkonderzoek.

dat kredietverlening en eigen beleggingen in bedrijven betrokken bij ernstige overtredingen van alle mensenrechten in bijna alle gevallen uitsluit.

Het wapenbeleid van VDK is heel goed. De bank sluit voor eigen kredietverlening en eigen beleggingen alle investeringen uit in bedrijven die wapens produceren, ontwikkelen of verhandelen. Dat geldt zowel voor de ‘reguliere’, als voor de zogenaamd ‘controversiële’ wapens (antipersoonsmijnen, clustermunitie, chemische en biologische wapens).

Reële economie VDK Spaarbank scoort redelijk goed op de verschillende ratio’s: ze zet 41% van

haar middelen in voor leningen aan de reële economie. Er wordt niet belegd in derivaten. VDK heeft een eigen

vermogen van 7% en wordt voor 49%

Het belastingen- en corruptiebeleid van VDK is goed. VDK heeft een duidelijk intern beleid om corruptie en omkoping intern te voorkomen en bovendien

hanteren ze een strikte uitsluitingspolitiek voor investeringen in bedrijven die

een corruptierisico vormen. Die uitsluiting geldt ook voor het eigen aankoopbeleid van de bank in haar operationele activiteiten. Wat belastingontwijking betreft, stelt VDK geen medewerking te verlenen aan belastingontwijking van derden, maar ook voor de eigen activiteiten geen gebruik te maken van internationale ontwijkroutes.

- 31 -

gefinancierd met spaargeld.

Colofon Onderzoek: Laura Deruytter, Wietse Frickel, Martina Schwab, Frank Vanaerschot, Luc Weyn Redactie: Marjon Meijer Ontwerp: Janneke Janssen Druk: De Wrikker Dit is een publicatie van FairFin vzw, mogelijk gemaakt met giften van onze leden en donateurs. Hartelijk dank hiervoor!

FairFin sensibiliseert mensen en organisaties rond de rol van geld in de samenleving. Samen met hen dringt FairFin aan op hervorming van het financieel systeem ten gunste van mens en milieu. FairFin promoot duurzaam investeren en pioniert met complementaire munten.

Ieder jaar van 18-25 oktober organiseert FairFin de Move Your Money Week.

Gunt u uw geld ook een betere plek?

Kijk dan op www.moveyourmoney.be voor bruikbare tips en activiteiten.

Maak publicaties als deze mee mogelijk: steun FairFin met een gift v.u. Marjon Meijer, Vooruitgangstraat 333/9, 1030 Brussel

Onafhankelijk onderzoek naar activiteiten van banken en andere financiële spelers kunnen we alleen doen met onafhankelijke steun.

Vond u deze publicatie waardevol?

Steun FairFin dan met een gift. Maak een bedrag naar keuze over op rekening BE 10 5230 8038 6504 (BIC: TRIOBEBB) van FairFin met de mededeling ‘onderzoek’.

Alle beetjes helpen!

Voor giften vanaf 40 euro krijgt u via een fiscaal attest 45% van het gestorte bedrag terug.

18 – 25 OKTOBER

MOVE YOUR MONEY WEEK