BelgiĂŤ - Belgique PB 1000 Brussel 1 1/1366
Democratie vs. Bankwezen Nieuwe naam voor Netwerk Vlaanderen
Netwerk Rentevrij = crowdfunding
Voorjaar 2012 30e jaargang nr. 1 Afgiftekantoor 1099 Brussel X, P2A8306 Afzender: FairFin, Vooruitgangstraat 333/9, 1030 Brussel
edito
Marjon Meijer
Goeiemiddag, met FairFin!
Een nieuwe naam voor Netwerk Vlaanderen Peace of Money, Stinky Stocks, Zilverzet, Too good to fail, Banks-to-Basics, Bankgeheimen, People-as-usual, De Risicogroep, Pecunia, CleanMoney, GepastGeld, Kop of Munt, Assepoen, Geldzaken, PingPing, Ethifin, Moneynet... Het was niet evident een nieuwe naam voor Netwerk Vlaanderen te vinden. Maar het is gelukt. Wij presenteren u: FairFin.
veel stilte. De suggestie Finaffair
Gewoon iets kiezen?
mocht mee naar de volgende ronde. Niet getreurd, de vaten creativiteit en
Vlaanderen niet ook zo kunnen gaan?
van Netwerk Vlaanderen. Even was
Zouden we niet gewoon iets moeten
het team in shock. Is dat hem dan..?
kiezen? Iets raars?
Dat kan de ideale naam toch niet
Hoe dan ook hadden we een creatieve
mensen-om-mee-te-brainstormen wa-
zijn?! Maar al snel trokken de stem-
boost nodig. Een expert werd inge-
ren nog niet leeg. De derde brainstorm
men bij. Wie zijn oren spitste, kon
schakeld. Hij ontfutselde ons om te
was in januari 2011. Er werd verder
beginnen een kader met criteria. Waar
gezocht, er werd harder geoordeeld.
zou onze naam aan moeten voldoen?
Enerzijds was er wanhoop dat het
Ondertussen maakte mijn vervanger
Reeds daar bleek onze schizofrenie
niet zou lukken, anderzijds werd het
Filip een beweging in omgekeerde
revelatie ter wereld, maar werd toch
‘gedurfd’ en ‘serieus’ een recept voor
een mogelijkheid om nog verder te
richting. Hij organiseerde brainstorm
al snel geaccepteerd en voorzichtig zelfs graag gezien.
Revelatie
al eens een collega zachtjes horen oefenen “FairFin, goeiemiddag, met...”
‘Eindelijk!’, zullen de mensen die ons
wanhoopskreten echter weerlegd. Zo
wringende gevoelens. En het idee dat
zoeken. De suggestie Wallstreet Beach
nummer vier, met mensen uit de
van nabij hebben gevolgd, wellicht
bekend zijn we nou ook weer niet...
er ergens nog een betere, zelfs ‘ideale’
illustreerde dit vermoeden dat de
vorige sessie en enkele nieuwe ge-
denken. Een nieuwe naam was inder-
En zou zo’n nieuwe naam niet juist
naam zou moeten zijn, wrong mee.
daad lange tijd een slepend punt op
een kans zijn voor een frisse start?
FairFin kwam misschien niet als
ideale naam zich verder weg, in het
zichten. Het waren die nieuwelingen
Uit de Algemene Vergadering volgde
absurde, het visionaire, hield ver-
die erop wezen dat we het criterium
al ras een baseline waar iedereen
ons todo-lijstje. Want we waren toch
Toen na het communicatiebureau ook
Brainstorm 2, oktober 2010. In plaats
scholen. Misschien zouden we eerst
‘serieus’ niet moesten vergeten. Dat
het over eens was en daarop volgde
geen netwerk meer. En de Vlaamse
onze subsidiegevers om een nieuwe
van die ideale naam kwamen er
verder moeten nadenken over onze
het, als we contact zouden hebben
het logo. De laatste frivole stuiptrek-
zaak stond toch niet op onze agenda.
naam vroegen, ging Netwerk Vlaan-
daar, in een kampeerboerderij in
visie, alvorens de oefening verder te
met banken, overheden etc. onze ge-
kingen werden hier vakkundig
En het zou toch ook wel heel handig
deren overstag. In 2009 was de kogel
Kortenberg, onder het motto ‘alle
zetten.
loofwaardigheid ten goede zou komen
geëlimineerd. Een strak, subtiel logo,
zijn als onze naam iets zou zeggen
door de kerk: er komt een nieuwe
remmen los’, duizend iets minder
als we een niet al te frivole naam
met een twist is het resultaat. In
over de dingen die we dan wél deden.
naam.
ideale naampjes aan de opper-
Met deze gedachte ging ik er tus-
zouden kiezen. Dit argument was
de woorden van ontwerper Afreux:
En ook door, bijvoorbeeld, Italianen
vlakte. Post-its werden uitgespuwd en
senuit om een baby te krijgen. Een
doorslaggevend. Een lijstje met tien
een logo om mee tussen de molochs
zou kunnen worden uitgesproken.
verfrommeld en uiteindelijk gingen
naamgevingsproces dat een stuk
serieuze kanshebbers werd mee naar
te zwemmen, zonder dat het met de
er twee nieuwe kanshebbers mee
gemakkelijker was verlopen! Toch zag
de bestuursvergadering genomen.
naar de volgende ronde: Moneytor en
ik parallellen. Ik had voor mijn baby
Schizofrenie Desalniettemin kwam het er maar niet van. Twijfelende tegenstemmen
Maar welke dan? Een reeks brain-
BankYou! Finaffair werd afgeschreven
een ietwat vreemde naam gekozen,
En daar gebeurde er iets wat weinig
bleven de kop opsteken. Gooien we
storms ging van start. Februari 2010,
wegens mogelijke connotaties met
die weinig mensen kenden. Ze
typisch is voor Netwerk Vlaanderen.
onze naamsbekendheid niet over-
een eerste inventarisatie onder leden
de olieindustrie, maar eigenlijk was
moesten er overduidelijk aan wennen,
Er werd daar, op die avond in mei,
boord? Moeten we dan niet helemaal
van AV, bestuur en team. Enkele voor
direct al duidelijk dat de twee andere
maar leken er ook snel mee weg eens
in één keer, een unaniem besluit
van nul beginnen? Steeds vaker en
de hand liggende namen kwamen op-
potentieeltjes het voor velen ook niet
ze het hadden geaccepteerd. Zou het
genomen. Het bestuur koos voor
vastberadener werden dergelijke
borrelen en voor de rest was er vooral
waren. Te vergezocht, te hard...
met een nieuwe naam voor Netwerk
FairFin. FairFin was de nieuwe naam
10
12
INHOUD 4
7
Interview Steve Clemens
Kort
2
8
Fotoverslag geboortefeest FairFin
Netwerk Rentevrij: crowdfunding avant la lettre
Democratie vs. Bankwezen
14
stroom mee hoeft te zijn. Voilà. Te water dan maar.
30 jaar Netwerk Vlaanderen
16
Achter de schermen Nigel Williams
3
interview
Steve Clemens
“Financiële sector mag zichzelf niet meer herkennen” FairFin Magazine laat in elk nummer een stem uit de samenleving aan het woord rond de vraag ‘hoe krijgen we weer greep op het bankwezen?’. Steve Clemens, als milieueconoom verbonden aan Brussels business school UBI en de Nederlandse Hogeschool Windesheim, bijt de spits af.
economische groei stelt als maatschappelijk doel: Bhutan in CentraalAzië. Daar hebben ze zelfs een Minister van Geluk. En nauwelijks geleden onder de financiële crisis… Wie is er volgens jou – of volgens de milieueconomie - verantwoordelijk voor de financiële crisis?
“We moeten onze leiders dwingen de nodige stappen te zetten”
Je bent docent milieueconomie. Wat
dat tijdperk, in die tijdsgeest, werden
houdt die discipline in?
de belangrijkste economische theo-
alle kanten van het politieke spec-
Financial Destruction. Helemaal
rieën ontwikkeld, theorieën die het
trum, hebben milieueconomen niet
onterecht, vind ik. Forwards, futures
tot vandaag nog doen...
noodzakelijk een eenduidig antwoord
(een financieel contract tussen twee
betalen, maar doorschuiven naar
als ze er morgen ook nog zijn, krijgen
Milieueconomie gaat voornamelijk over beleidsopties, marktfalen en
Net als er economen actief zijn aan Kun je dat uitleggen? We maken kosten die we zelf niet
opties die gisteren heersten, zijn er vandaag (blijkbaar) nog steeds. En
op de financiële crisis. Volgens mij is
partijen die zich verbinden om op
volgende generaties. Een beetje zoals
we waarschijnlijk eerst enkele échte
goederen, zoals lucht, vrijheid, een
verwarring houden we nog steeds
er geen a-politieke oplossing, aange-
een bepaald tijdstip een bepaalde
we met kernenergie energie produ-
problemen over ons heen, dankzij de
zwerm bijen, enz.
vast aan die BNP als maatstaf van de
zien de oorzaak van de crisis politiek
hoeveelheid van een product of
ceren die meteen is verbruikt, maar
maatschappelijke ontkenning van de
welvaart in de maatschappij, terwijl
geladen is. Tenminste een deel van
financieel instrument te verhandelen
waarvan de restproducten duizenden
nadrukkelijke en dringende nood aan
Hoe verhoudt dat zich tot de gewone
de wereld toch wat veranderd is. In
de oorzaak van de crisis is te vinden
tegen een vooraf bepaalde prijs, red.),
jaren voor kosten en lasten gaan
uitstootvermindering met betrekking
economie?
de rijke landen heb je zelfs rijk-
in een te grote liberalisering van de
opties en swaps zijn instrumenten die
zorgen. Begrotingstekorten worden
tot klimaatverandering. Dus, volgens
dom die negatieve invloed heeft op
financiële sector, teveel vrijheid voor
werkelijk waarde hebben. Ze bescher-
evenmin opgevangen door verhoogde
mij, als wij dit financiële varkentje
nomie, zo goed als álle landen in
welvaart - om nog maar te zwijgen
de spelers in de financiële industrie.
men internationale operaties tegen
economische groei. Volgens Gokhale
niet wassen doet iemand anders
de wereld, wordt beleid, voorspoed,
over welzijn - neem bijvoorbeeld de
Je zou het zelfs marktfalen kunnen
risico’s van fluctuerende wisselkoer-
& Smetters (2003) heet dit de fiscal
het wel voor ons binnen enkele
welvaart, enzovoort, gemeten door
luxe-epidemie van overgewicht. En
noemen wanneer vrije markten niet
sen, luchtvaartmaatschappijen tegen
gap en de teller staat voor de VS op 77
decennia...
te kijken naar het Bruto Nationaal
je kunt het nog verder trekken: als je
voor een maatschappelijk optimum
wisselvallige brandstofprijzen, enz.
Product (BNP). Dus wanneer we veel
BNP stijging goed vindt, waarom keur
zorgen. Leg dat maar eens uit vanuit
eten, drinken, kleren, vervoer en
je oorlog dan af? Als je economische
neo-liberaal perspectief.
ontspanning kunnen kopen, dan
groei goed vindt, waarom vind je
gaat het goed met ons. Toen er – en
ontbossing, orkanen en aardbevingen
dat is nog niet eens 200 jaar geleden
niet leuk?
waardebepaling van niet-markt
In zo goed als de héle wereldeco-
– werkelijke schaarste heerste op het gebied van gezonde voeding, proper
In wat lijkt op een doel/ middelen
Volgens een groeiend aantal denkers moet die verafgoding van
Wat bedoel je met teveel vrijheid?
triljoen dollar, vijf keer hun BNP, of
Wat kunnen wij doen als individuen? We kunnen veranderen van bank
Forwards werden volgens histo-
8% van de som van álle BNP-resulta-
rici reeds in de zeventiende eeuw
ten van álle jaren in de toekomst. De
naar een duurzame bank en eisen
gebruikt om de Nederlandse tulpen-
EU zit in exact dezelfde wateren.
dat onze spaarcenten niet gebruikt worden voor vreselijke doeleinden.
handel wat te kalmeren. Tijdens de Tulpengekte van 1636 in Amsterdam
Heb jij een idee hoe de samenleving
tot de reserve-eisen van banken
kostte een tulpenbol tien keer het
opnieuw greep op het bankwezen
munten zijn leuk, maar nietsbeteke-
zijn bijvoorbeeld heel laag. Banken
jaarloon van een arbeider. De nood
zou kunnen krijgen? Wat kunnen we
nend. De financiële crisis is systema-
zelf doen?
tisch, niet een muntcrisis.
De Basel-afspraken met betrekking
water en comfortabele kleren, dan
BNP op z’n minst eens goed bekeken
hoeven niet eens 8% van hun
voor forward contracten en futures
kon je inderdaad besluiten dat meer
worden, aangepast aan de recentere
activa gedekt hebben door eigen
was ineens aangetoond. Wisten zij
Volgens mij staan we op een
Experimenten met complementaire
Het allerbelangrijkste dat we
goede voeding zou leiden naar meer
realiteit van overvloed. De Europese
middelen. Dit is leuk, want het geeft
veel dat wij 400 jaar later die tools
kruispunt zoals we er geen meer
als individu kunnen doen is het
welvaart, dat meer proper drinkwater
Commissie, het EuroParlement, de
een hefboom-effect, zodat je voor
zouden misbruiken en omvormen tot
zullen tegenkomen. Als we deze
democratisch systeem gebruiken om
zou leiden naar meer gezondheid en
OECD, WWF, Club of Rome, zelfs de
elke euro die je hebt, er twaalf mag
wapens tegen ons eigen nageslacht.
crisis niet aanwenden om structureel
onze leiders aan het werk te zetten,
dus meer welvaart, enzovoort. Het
Deutsche Bank investeren in studies
uitgeven. Die hefboom is op zich niet
duurzame - als in blijvende - oplos-
dwingen de nodige stappen te nemen.
is dus niet zo gek dat de link tussen
naar een alternatief, maar verder dan
het probleem, mits hij wordt gebruikt
onder eco-economen eveneens rele-
singen en veranderingen te bedenken,
In de bewerkstelliging hiervan zie ik
consumptiehoeveelheid en welvaart-
studies komen we vooralsnog niet.
met mate. Hetzelfde geldt voor de
vant is: intergenerationele rechtvaar-
duurt het dan opnieuw een eeuw
een belangrijke rol voor de media en
En dat brengt ons op een topic dat
derivatenmarkten. Warren Buffet, de
digheid. Volgens talrijke economen
vooraleer het systeem nog eens barst?
intelligente organisaties als FairFin.
en intrinsiek deel uitmaakte van het
eens op reis te gaan naar het enige
Amerikaanse ‘old school’ investeerder
teren we reeds decennialang op de
Ik denk het niet. De cultuur, het
Mensen mogen er eens aan herinnerd
denken van toen. En waarachtig, in
land in de wereld dat welzijn vóór
noemt ze zelfs Weapons of Mass
vruchten van toekomstige generaties.
maatschappijbeeld en de politieke
worden wat er gebeurt met hun geld
niveau in die tijd werd vastgelegd
4
Ik kan overigens niet wachten om
5
•
kort
als ze passief blijven; mensen mag ge-
is om vraag en aanbod van fondsen
Zonder risico? Inderdaad. Wanneer ze zelf niet
toond worden dat er oplossingen zijn,
samen te brengen. Haar functie is
dat we niet onherroepelijk vastzitten
niet om casino te spelen en haar gok-
gokken kunnen ze nooit falen, zelfs
aan dit duur en lek systeem; mensen
schulden door te spelen naar vadertje
niet als slachtoffer van valse en
mogen eraan herinnerd worden dat
staat of de belastingbetaler. Het pro-
hebzuchtige spelers op de markt. Er
we leven in een democratie, waar
bleem is niet het risico op zich. Het
zouden nog steeds risicoarme en risi-
leiders de burgers horen te dienen en
is OK om risico te nemen, vooral als
covolle investeringen bestaan, maar
niet omgekeerd.
je weet dat het ene risico soms een
niet meer voor de banken. Deze LPB’s
ander, groter risico dekt. Het probleem
kunnen niet falen en dus kunnen ze
vinden als wij in België de Ameri-
zit ‘m in het gokken en overdreven
niet de hele economie mee de grond
kaanse traditie overnemen van naar
hefbomen van publiek geld, door
in boren.
Ik zou het overigens wel leuk
‘je vertegenwoordiger’ te schrijven.
mensen met enkel gespecialiseerde
Mensen willen ‘hun gedacht ne keer
(beperkte) kennis van economie of
Het succes zou er wél van afhangen dat álle financiële producten worden
zeggen’ maar weten blijkbaar niet bij
financiën, zonder persoonlijk risico
gecreëerd door financiële instellingen
wie. Onze volksvertegenwoordigers
noch nadeel, met grootheidswaanzin
die lijken op beleggingsfondsen en
zitten in onze talrijke parlementen te
en de middelen om positieve ratings
niet door banken. En dat alle finan-
wachten op feedback van het veld, ze
te kopen, met steun van ‘vrienden’
ciële producten worden gescreend
in regeringskringen, terwijl ze weten
door een krachtige, onafhankelijke
hoe financiële regulators om de tuin
en publieke regulator, zodat álle
wachten op ideeën van hun kiezers. Welke ideeën zouden ze van jou krijgen?
te leiden. Om dit aan te pakken moet de financiële sector zo veranderen dat
origine en risicoprofiel uitermate
ze zichzelf niet meer herkent. Voor
duidelijk staan uitgestald.
komen, échte transparantie over de
een genationaliseerde bank zoals
aard van investeringsproducten en
Belfius zou dat geen probleem mogen
fundamentele total body makeover nodig, geen manicure.
zijn, maar voor de private organisaties? Duizenden traders, brokers en
Financiële instellingen mogen niet
bankiers smeken om inactie...
zo’n marktaandeel krijgen dat ze ‘te groot om te falen’ worden. Er moet een beperkende band komen tussen
En hoe ziet die nieuwe financiële
de laagste en hoogste inkomens,
wereld er dan uit?
conform de Balkenendenorm in Ne-
Ik geloof in een financieel ex-
derland. Publieke fondsen, of pensi-
periment dat de transparantie en
oenen, mogen niet meer in risicohou-
scheiding-der-fondsen – geld van
dende producten geïnvesteerd worden.
belastingbetalers ten opzichte van
En investeerders en consumenten
privaat geld – van bovenvermelde
moeten geïnformeerd worden over de
verbeteringsvoorstellen combineert:
te verwachten transparantie, risico’s
Limited Purpose Banking (LPB). Eerst
en de talrijke blaasjes die ze zomaar
geopperd door de Amerikaan Laurence
slikken. Zo kun je je afvragen hoe
Kotlikoff in 2007. Banken zouden
de staat zomaar alle spaarsommen
als LPB’s zelf geen posities of risico’s
kan garanderen, of hoe er verzeke-
meer nemen, maar uitsluitend als
ringsproducten verkocht worden op
doorgeefluik en adviseurs van inves-
onverzekerbare producten. Ik heb het
teringsproducten naar hun kopers
over de Credit Default Swaps (CDS) die
functioneren. De banken hebben zelf
investeerders een vals gevoel van
dus behalve computers, gebouwen en
zekerheid opleverden.
stoelen geen activa meer nodig om
We hebben recht op een goed werkend financieel systeem. Haar functie
6
hun intermediatierol te spelen.
Nieuwe campagne ‘Tem het bankwezen’ in 2012 van start De nieuwe campagne van FairFin stelt twee doelen voorop: alle schadelijke speculatieve activiteiten van financiële instellingen aan banden leggen en de samenleving weer greep geven op het bankwezen. De meeste politici doen alsof ze geen macht hebben over de financiële markten, terwijl ze toch zelf mee de voorwaarden hebben gecreëerd om het zo ver te laten komen. En wij hebben hen laten doen. Hoog tijd dat we onze verantwoordelijkheid weer opnemen. Meer hierover in de loop van het jaar.
financiële producten vergezeld gaan
Er moet een beperking komen op
hun risico’s. Risico’s moeten écht en
Vanaf 2012 zal Limburg. net zijn bestaande muntsysteem de eportemonnee verfijnen en uitbreiden. Daarvoor is bij de Europese overheid een subsidie ingediend samen met partners uit Engeland (NEF en de Londense wijk Lambeth), Wales (Spice), Frankrijk (Human Village & MyCO2) en Nederland (Qoin en Amsterdam stadsdeel Oost). De bedoeling is om van elkaar te leren en elkaar te helpen bij de opstart en verspreiding van nieuwe muntsystemen. De doelstelling hierbij is om, zeker in tijden van crisis, de lokale gemeenschappen te versterken en ze daarvoor vernieuwende instrumenten aan te reiken. Fairfin vzw zal als subpartner meewerken met Limburg.net om dat hier te lande te realiseren.
van verklarende documenten waarin
het hefbomen. Er moet transparantie
(alweer) transparant bepaald worden.
FairFin stapt in e-portemonnee
Cartoon: Erik Molkenboer
• “Financiële sector mag zichzelf niet meer herkennen”
Ons financieel systeem heeft een
FairFin feliciteert Belfius FairFin feliciteert Dexia Bank België met haar nieuwe naam. Belfius is een kleinere en Belgische bank. Dit biedt meer kansen om een duurzaam beleid uit te stippelen en te implementeren. FairFin heeft alvast een wenslijstje. FairFin hoopt dat de nieuwe DBB gaat voor een maatschappelijk verantwoorde investeringspolitiek, waarbij geen investeringen worden gedaan in de wapenindustrie, in milieuvervuilende bedrijven, in bedrijven die de mensenrechten of arbeidsrechten schenden, die dictatoriale regimes steunen of in fiscale paradijzen. We hopen ook dat ze transparant zijn over hun investeringsbeleid en de implementatie daarvan. Hun beleid moet duidelijk en publiek zijn. Die ethische investeringspolitiek moet tenslotte gelden voor alle Belfius-producten. FairFin gaat voor faire banken en verwacht ook van Belfius inspanningen om een eerlijke bank te zijn. Een betrouwbare, veilige bank, met eerlijke tarieven. Een bank die niet speculeert, maar investeert in de reële economie. Een bank die tegemoetkomt aan maatschappelijke noden en doelstellingen, waar stakeholders inspraak hebben. Tenslotte wenst FairFin Belfius veel succes met de implementatie van de naam. Uit ervaring weten we dat een naamswissel heel wat voeten in de aarde heeft.
Duurzame banken doen het beter
Bijzonder succesvol jaar voor Alterfin
De Global Alliance for Banking on Values (GAVB) vergeleek de resultaten van 17 duurzame banken met 29 van ‘s werelds meest invloedrijke banken tussen 2007 en 2010. Dit onderzoek toont aan dat banken die opereren vanuit duurzaamheidswaarden, het op veel vlakken beter doen dan de traditionele grootbanken. Duurzame banken hebben de laatste jaren een hoger rendement op activa en een hogere groei van leningen en inlagen. Triodos Bank heeft vorig jaar haar klantenbestand in België met 17% zien toenemen, tot meer dan 50.000.
Alterfin c.v.b.a. blijft sterk groeien in 2011. Tegelijkertijd neemt de sociale impact van de investeringen toe. Alterfin verwelkomde maar liefst 729 nieuwe aandeelhouders. Haar kapitaal steeg met 36% en de portefeuille met 64% (21,4 miljoen euro). Alterfin is hierdoor in staat om haar aandeelhouders een dividend van 3,75% voor te stellen.
7
sfeerverslag
Fotograaf: Herman Vanaerschot
ziet het levenslicht
. op twee aspectenaard instelling het over de geld gaat Vooreerst gaat Meer dan over en de gen. Alle finandoorbreken. zich van hun investerin over de mens publieen moeten of het daarbij ciële instelling investeringen Coöperatieve van samenleving. rol opnemen ke onthouden kunnen die ppelijk schadelij ke banken vooral bezig in maatscha moeten een ethische rde dat ze Ze op voorwaa ppelijk nuttige activiteiten. bij alle voor de respecteren zijn met maatscha met het veiligheid ondergrens ze uitvoeren investeringen, goede service aan die met hun operaties een klanten of spaarder en geld van hun . Financiële instelde klant. eigen middelenduidelijk zijn in wat lingen moeten of niet kan. FairFin eides voor Geen vrijgel voor hen wel geen investeringen ondermeer zijn bij n is de e n wil risicovol gedrag die betrokke bank of financiël Hieraan werke of in in bedrijven Geen enkele maatschappelijk FairFin e van wapens mag de producti investeren in onderinstelling bijdrage van (waarbij mens die waarin of interbedrijven schade risicovol handelen die de wetten ing mogelijk eld aan een wereld id, nemingen en samenlev d), zeker niet als (zoals bijvoorbe vrijhe Labour nationale normen wordt berokkenvan de winsten iedereen in International en met die van de dat ten gunste ouders en het overtreden. waardigheid ngen in Organisation) van de aandeelhis. Bij een bankengeen investeri t voor elkaar t dat We willen het milieu topmanagement respec die verwach immers ondernemingen en noch in aarde kan komt en crisis wordt tussenbeide en voor de schade toebreng die dictatoriale de lasten. de overheid wereld ingen opdraaien voor Een ondernem ze burgers de dat leven. unen. van banken regimes onderste financiële instelaarde, de woorden: We vragen voor Met andere waarin de FairFin gaat handelen bánken zijn. voor ook ethisch wijzelf ons aantrekken lingen die zich intern dat ze geld natuur en relevante waarop ze al zijn. in de wijze hun beleid zodanige maatschappelijk die zich in en wel op grootste kapita is een organiseren; winstmaxiinvesteringen de mensen n leiden door rendement inleg van niet laten wijze dat de Hieraan werke een redelijk gedrang komt. een en, aanmalisatie, die niet in het is dat er eerlijke tarieven een zaak van iedere en nastreven, Prioritair daarbij gemaakt tussen hun klanten gsbeleid van ons wordt bieden aan opsplitsing van ieder verlonin anken en verantwoordelijk gewone (spaar-)ben. nlijk en van . persoo hun in ngsbank hanteren investeri banken die sociaalWe gaan voor ppelijke doelFairFin als beleid maatscha n zetten en die in beweging. le bovenaa n Investeren le culture ren, door stellinge lijk zinvol ook organise maatschappe zich daartoe n aan te bieden t van projec basisbankdienste en hun diensteen productenrechtvaardige en , klanten FairFin aan al hun n op de Een sociaal komt niet g te oriëntere economie de u en van ons! ecologische FairFin pleit verlenin ppelijke noden in tot stand. maatscha We gaan uit het niets economie. ngen die niet productieve voor investeri op financieel die zich zo zijn ook voor bankenze ver weg blijven ten gebaseerd dat ng Daarbij verwach end organiseren rendement. 9 belastingontduikien FairFin vzw dat ze vooruitzi 333 - bus van hulp bij we van banken e tarieven ieve activiteit in Vooruitgangstraat en van speculat gelden Brussel die de en aan voordelig en 1030 belasting B en in activiteit 0770 die spaaren investeren brengen. tel +32 2 201 0602 een groene gevaar kunnenbanken die en. 201 overgang naar fax +32 2 e waarmak ze We gaan voor solidaire economiverwachten we zijn over wat info@fairfin.be transparant Van de overheid niet baseert op beleidsbepalende www.fairfin.be 5230 8038 6504 beleid doen en die BE10 vrijwaren dat ze haar aan diverse rek. IBAN: groei en het inspraak geven belangrijke op een economische BIC: TRIOBEBB markt, maar maatschappelijk van de huidige op investeringen visie stakeholders. digheid doordachte rechtvaar ch sociale Vermeers die leiden tot v.u. Kristien economie. en een groene
geld! Méér dan rFin vzw st Het manife
van Fai
in vrijheid n iedereen wereld waari kan leven. n van een t voor elkaar We drome met respec zich te igheid en krijgt om en waard en kansen n en te waarin iedere mee te denke Een wereld . kkelen, om en te ontwi leefomgeving de oien en ontplo leven is om te over het samen n het goed beslissen wereld waari , de n van een n, de dieren We drome n, de plante vinden. de mense hun plaats leven; waarin zeeën de inderen een bergen en en en kleink bossen, de n onze kinder welvaart, waari waarin Een wereld . Een wereld ld zijn, kunnen vinden aardig verdee toekomst welzijn rechtv gen en neemt dheid en geluk, gezon agt naar vermo aarde, de iedereen bijdra waarin de waaraan , een wereld al zijn. fte. Kortom naar behoe grootste kapita wijzelf ons natuur en
ing iële instell Elke financ handelen moet ethisch berust in e Ethisch handelen een financiël het geval van
FairFin Manifest: méér dan geld!
Foto: André Godts
FairFin gaf op donderdag 29 maart jl. een geboortefeestje. Meer dan honderd mensen kwamen naar de Brusselse BOZAR om daar samen de nieuwe start van FairFin in te luiden en terug te kijken op dertig jaar Netwerk Vlaanderen. Er waren speeches van voorzitter Erik Baelus en pionier Bob Docx. Stand-up comedian (en Fairfin lid!) Nigel Williams gaf de financiële wereld er in zijn optreden subtiel van langs: “Ik weet niks van het bankwezen, maar blijkbaar is dat tegenwoordig geen reden meer om je er niet mee bezig te houden.”
Lid zijn van FairFin biedt voordelen. Je ontvangt:
Op het FairFin geboortefeest werd ook het
aaeen exclusief FairFin T-shirt
vernieuwde manifest van FairFin gepresen-
aadit FairFin Magazine (tweemaal per jaar)
teerd. Daarin wordt uitgelegd hoe FairFin – op
aa10% korting op FairFin activiteiten en
basis van tien principes – pleit voor een
FairFin producten
andere omgang met geld. Een FairFin manifest
Jouw lidmaatschap stelt FairFin in staat haar
ontvangen? Dat kan! Vraag er een aan via
kritische stem rond geld te verheffen.
marjon@fairfin of 02 2010770. Het FairFin lidmaatschap kost 20 euro per kalenderjaar. Je kunt je aanmelden via onze
Ook lid worden van FairFin?
website: www.fairfin.be/lid. Na ontvangst van je betaling ontvang je zo spoedig moge-
Door lid te worden van FairFin, geef je een
lijk je T-shirt.
signaal dat je vindt dat het financieel systeem een stevige reorganisatie nodig heeft
Geen internet? Maak dan de 20 euro over
en dat we anders met geld moeten omgaan.
op rekening (BE 21)5230 8038 64 03 (IBAN) / TRIOBEBB (BIC) met de mededeling ‘lidgeld’ en
FairFin betrekt haar leden bij activiteiten om
je model en maat T-shirt naar keuze. Voor het
greep te krijgen op het bankwezen en neemt
model kies je ‘man’ of ‘vrouw’, voor de maat
hen mee in de zoektocht naar manieren
S, M, L of XL. Bijvoorbeeld: ‘lidgeld vrouw L’.
om geld in te zetten voor een duurzame en sociaal rechtvaardige samenleving.
8
9
artikel
Marjon Meijer
Netwerk Rentevrij:
crowdfunding
avant la lettre
Crowdfunding is hot. Obama deed het, Tom Dice doet het, de noodlijdende cultuursector heeft er baat bij… Maar geloof het of niet: crowdfunding ligt ook aan de basis van het huidige FairFin. En Netwerk Rentevrij doet het al jaren.
Deze initiatieven kwamen in aanmerking voor een lening van Netwerk Rentevrij Een tweede reden is uiteraard de
projecten met maatschappelijke
kredietcrisis. Ondernemers krijgen
meerwaarde: zij zien economische
minder makkelijk geld los bij de
activiteit als middel om maatschap-
bank. Voor ‘sociale’ ondernemers
pelijke verandering te creëren. Deze
geldt dit des te meer: zij hebben vaak
keuze maakt het mogelijk voor ons
nog minder makkelijk toegang tot
om met leningen te werken in plaats
kredieten omdat ze maatschappelijke
van met giften: de economische
Er zijn veel definities van crowdfun-
investeren en dat deze kleine investe-
belangen voornemen op financiële
activiteit stelt de projecten in staat
ding in omloop, maar op crowdfun-
ringen bij elkaar het project volledig
return. Omgekeerd draagt antipathie
de financiering – zonder rente – terug
ding.nl staat er één die ruimte biedt
financieren. Dit in tegenstelling tot
tegen het bankwezen ook bij aan de
te betalen en maakt een langeter-
voor de uiteenlopende initiatieven die
bankkredieten en grootinvesteerders,
populariteit van crowdfunding bij
mijnvisie belangrijker. Dit zorgt voor
potentiële gevers/aandeelhouders.
een extra stuk engagement, zowel bij
onder het begrip vallen: “Crowdfun-
waarbij er sprake is van slechts één
ding is een manier, ongeacht het doel,
of enkele investeerders die een groot
voor individuele kredietnemende par-
bedrag inbrengen. Deze kleine inves-
tijen om een financiering te verkrijgen
teerders noemt men the crowd, het
waarbij een beroep wordt gedaan op
Engelse woord voor ‘mensenmassa’.
de bereidheid van de massa om op
de ondernemers als bij de financiers. Daarnaast zorgt de terugbetaling
Netwerk Rentevrij
De ‘projectondersteunende’ poot van
ervoor dat we elke euro kapitaal aan
FairFin is in 2005 verzelfstandigd in
meerdere projecten kunnen uitle-
Eenzelfde soort klimaat zorgde er
de vorm van Netwerk Rentevrij cvba.
nen. De financiering komt van ons,
een laagdrempelige manier te kun-
Er zijn een paar redenen die het
dertig jaar geleden voor dat Netwerk
Hoewel de activiteiten van Netwerk
Netwerk Rentevrij, maar altijd samen
nen doneren, uit te lenen dan wel te
huidige succes van crowdfunding
Zelfhulp Vlaanderen het licht zag.
Rentevrij aansluiten bij de principes
met de eigen achterban. We verdub-
investeren in een specifiek project”.
verklaren. Internet is een heel
Ook toen was het crisis en ook toen
van crowdfunding, is het toch uniek
belen het bedrag dat de organisaties
belangrijke factor. Via het web kun
vonden projecten ondanks hun maat-
(!) in zijn soort. Tom Alleman is
kunnen ophalen bij de ‘crowd’.
In de praktijk: een ondernemer wil een
je je project op een heel gemakkelijke
schappelijke meerwaarde, moeilijk
sinds 2010 coördinator van Netwerk
project starten of groeien, maar heeft
en goedkope manier presenteren.
financiering. Netwerk Zelfhulp Vlaan-
Rentevrij.
Rentevrij voor miljoenen euro’s
onvoldoende kapitaal. Om dit kapitaal
Daarnaast wordt het hoe langer hoe
deren vond draagkracht bij een grote
te verwerven biedt hij of zij het project
gemakkelijker om betalingen te doen
groep mensen, die allen één procent
Tom, ben jij blij met het groeiende
Wijkgezondheidscentra, sociale werk-
van hun inkomen afstonden voor een
aandacht voor crowdfunding?
aan op een platform (vaak via internet)
via het web. Sociale
en vermeldt het benodigde bedrag erbij.
media zijn ideaal
solidariteitsfonds, zodat
Inmiddels zijn er bij Netwerk leningen verstrekt en terugbetaald.
Ja, vooral omdat het eigenlijk een
plaatsen en wereldwinkels bloeiden op, mede door de steun van Netwerk Rentevrij.
Op deze manier kan iedereen investe-
om ruchtbaarheid
de betreffende projecten
democratisering van financiering
ren in het project. Het idee erachter is
te geven aan een
alsnog gerealiseerd konden
inhoudt. Mensen bepalen zelf wat
dat veel particulieren een klein bedrag
project.
worden.
gefinancierd wordt, ook mensen met
Wat zijn de plannen voor de
minder kapitaal. Vele kleine bijdra-
toekomst?
gen beslissen zo of een zeer concreet
Geslaagde vormen van crowdfunding Barack Obama is de koning van de crowdfunding. Hij wist voor zijn verkiezingscampagne in drie maanden 86 miljoen dollar op te halen. Obama wist hiermee 552642 donateurs aan zich te binden. Zij werden vervolgens fervente ambassadeurs. De Amerikaanse NGO Kiva verzamelt geld voor ondernemers in ontwikkelingslanden. Als particulier kun je een lening van minstens 25 euro geven aan een persoon die je zelf kiest. Sinds 2005 gaf KIVA al voor bijna 300 miljoen leningen
10
aan ondernemers in het Zuiden. Voordekunst.nl is een online platform waar kunstenaars hun projectplan presenteren met een doelbedrag en de tijd waarbinnen ze dit willen ophalen. Geïnteresseerden kunnen direct een project kiezen en doneren. Afhankelijk van project en donatie, staat er iets tegenover:
vrijkaartje, VIP-behandeling, poster, naamsvermelding... SonicAngel is een platenlabel dat in 2009 werd opgericht door Maurice Engelen en Bart Becks, vanuit de constatering dat jong talent weinig kans krijgt bij grote platenlabels. Op de site kunnen fans investeren in een artiest naar keuze. In ruil kunnen de fans de muziek downloaden of krijgen ze een gesigneerde foto.
We willen projecten meer gaan
“MediKuregem is in 2008 als wijkgezondheidscentrum ontstaan vanuit een vroegere dokterspraktijk in Kuregem, een multiculturele en kansarme buurt vlakbij het Brusselse Zuidstation. Dit was een lang proces en in de aanvangsfase deden we een beroep op een lening bij Netwerk Rentevrij en een aantal sympathisanten. Hiermee konden we een paar noodzakelijke investeringen doorvoeren en de eerste lonen van het personeel uitbetalen. Dit stelde ons in staat om de opstartfase goed door te komen zonder liquiditeitsproblemen en te evolueren tot het wijkgezondheidscentrum waar we vandaag erg trots op zijn.” , Rafaela Martinez, coördinator vzw MediKuregem
“Amarant is een gespecialiseerde vormingsinstelling met als thema kunsteducatie. Wij bieden in heel Vlaanderen en Brussel cursussen en lezingen aan over de geschiedenis en de recente ontwikkelingen van beeldende kunst, architectuur, filosofie en muziek. Daarnaast organiseren we ook begeleide tentoonstellingsbezoeken, excursies en cultuurreizen. In 2005 klopten we aan bij Netwerk Rentevrij, op zoek naar een oplossing voor liquiditeitsproblemen. Dankzij de lening van Netwerk Rentevrij en onze achterban konden we uit een financieel dal klauteren en bereikten we weer financiële stabiliteit.” , Goedele Van den Eede, zakelijke leiding Amarant vzw de borg die we aan de organisaties vragen bij onze lening.
project gefinancierd wordt of niet.
begeleiden in het betrekken van hun
Van de bank weet je vaak niet wat
achterban. De meeste organisaties
die met je geld doet.
hebben die wel, maar spreken die
Wat onderscheidt Netwerk Ren-
verlengde daarvan willen we het
naam. Door de cofinanciering naar
tevrij van andere vormen van
in de toekomst zo organiseren dat
een hoger niveau te tillen, zetten
crowdfunding?
mensen een specifiek project kun-
wij nog meer dan vroeger in op de
niet aan op financieel vlak. In het
Geen naamsverandering voor jullie? Nee, wij zijn net erg blij met onze
nen steunen door aandeelhouder te
‘netwerkgedachte’ die bij crowdfun-
men die nu in de kijker staan, zijn
worden van Netwerk Rentevrij. Zo
ding zo belangrijk is. Financiering
actief in de cultuur- of muzieksector.
genieten zij van de professionaliteit
als middel om het netwerk rond een
Daar is het gebruikelijk met giften
van onze administratie, wordt hun
project – en zo zijn duurzaamheid – te
te werken. Wij kiezen bewust voor
risico gespreid en komen ze mee onder
versterken.
Veel van de crowdfunding-platfor-
11
analyse
Frank Vanaerschot
Democratie vs. Bankwezen In 2008 werd de wereld wakker met de kater van het neoliberale bankiersfeestje dat enkele decennia de samenleving in een roes hield. Politici schreeuwden moord en brand: “Dit zal nooit meer gebeuren!” en “De schuldigen zullen boeten!”.
geen politieke krachten die zo’n aanpak voorstaan.
Het bankwezen roept overheden op het matje
Democratisch deficit
van speculatieve activiteiten van
De reddingen van banken hebben ook
sertiever opstellen en meegaan in de waanzinnige logica van de financiële
Een van de maatregelen die besproken wordt om de too big to fail banken uit de wereld te helpen is het afscheiden banken die spaargeld van klanten
een grote impact op de rest van het
aanhouden. Enkel de banken die met
beleid. Schulden worden verplaatst
markten getuigt van een misprijzen
spaargeld werken zouden dan nog
van de privé sector naar de publieke
voor de belangen van de burgers. De democratische instellingen waren
in aanmerking komen om gered te
sector. Naast de miljarden voor de
worden. In België wordt de maatregel
banken werd de overheidsschuld
zeker niet perfect vóór 2008, maar
door de nationale bank ‘onderzocht’.
ook nog aangedikt omdat de staat
nu het bankwezen de democratische
Het V.K. en de V.S. staan er verder mee,
geld in de economie pompte om de
instellingen naar eigen believen
maar daar zouden er nog heel wat
economische recessie die volgde op
kneedt en de politieke wereld zich
gaten zitten in het hek dat men tussen
de financiële crisis te bestrijden.
voor zijn kar laat spannen, neemt
spaargeld en speculatie wil plaatsen.
Eens de banken verder konden gaan
het democratisch deficit toe. Dit gaat
Zelfs zonder deze achterpoortjes
op hun elan van hoge winsten,
gepaard met een verlies aan welvaart
zouden de banken nog steeds too big
speculatie en bonussen, werden de
van ongekende hoogten. Wie dacht
to fail zijn.
overheden die voorkwamen dat het
dat 2008 het failliet van de eenheids-
Bovendien verdedigden regeringen de reddingen steevast met het argument
Dat de meeste politici zich niet as-
Dan zijn er ook nog de Basel III regels,
mondiale bankwezen desintegreerde,
worst op het vlak van economisch
op het matje geroepen. De financiële
denken zou inluiden, komt voorlopig
dat die geld in het laatje zouden bren-
die dicteren dat banken meer eigen
markten, gesteund door het IMF en
bedrogen uit. Het bankwezen kiest
gen. Regeringen lijken op dezelfde
vermogen moeten hebben dan voor-
de Europese Commissie, verwijten
voor de vlucht vooruit en de politiek doet mee.
Vier jaar later moeten we vaststellen
moesten overeind gehouden worden,
manisch-depressieve golven te surfen
heen, zodat ze beter in staat zijn om
nationale overheden sindsdien dat
dat het holle frasen waren. Het finan-
inclusief casino. Ernstige voorwaar-
als de financiële markten zelf. Elke
verliezen te slikken. Het extra geld dat
ze hun geld over de balk gooien. Ze
cieel systeem is overeind gehouden
den opleggen was niet aan de orde.
keer dat een bank gered wordt,
ze in kas moeten houden kunnen ze
rekenen hogere rentes op staatsobli-
Waar er al financiële regelgeving
met een quasi blanco cheque en het
Een andere Belgische toepassing: de
kraait een minister victorie want die
niet gebruiken om te investeren en dat
gaties aan en eisen fikse besparingen.
wordt opgesteld, valt ze mager uit. In
speculatieve bankieren is niet aan
toxische schulden nationaliseren
banken moeten een bijdrage betalen
betreuren de banken. Ze waarschuwen
Hoe er met deze overheidsschuld
Europa staat tegenwoordig alles in
banden gelegd. De burger betaalt de
en het gezonde deel van de bank
of de staat zal een dividend krijgen
nu al dat ze minder en duurdere
moet omgegaan worden is onderwerp
het teken van economic governance:
rekening. In navolging van de finan-
(Fortis) voor een appel en een ei aan
als aandeelhouder. Ervan uitgaande
kredieten zullen geven. Dat terwijl
geweest van vele Eurotoppen en het
het pragmatisch besturen van de
ciële crash lijkt de robuustheid van
BNP Paribas verpatsen. Er zouden
dat alles nu koek en ei is. Deze
de ECB onlangs nog meer dan 1000
is op zijn minst verontrustend dat
samenleving volgens de dictaten
onze democratie in een neerwaartse
vertegenwoordigers van de overheid
uitgangspositie is een gevaarlijke
miljard euro leende aan banken voor
banken daar informeel mee onder-
van de markten. En die markten
spiraal terechtgekomen te zijn.
in de geredde banken komen, maar
mythe; in België is het Dexia-debacle
een intrestvoet van 1%, waardoor er
handelden. Ondertussen snoeit Europa
worden gelijkgeschakeld aan het algemeen belang. Tegen deze logica
daar hebben we bitter weinig van
daar het beste bewijs van In 2008
zich nog meer winstmogelijkheden
in ‘weinig renderende’ uitgaven-
Reddingen van banken werden
gehoord. Bovendien hadden deze
hield de overheid Dexia overeind met
voordoen. Maar hun traditionele rol
posten zoals sociale zekerheid en
ingaan en de belangen van burgers
meestal in een weekend – wanneer
vertegenwoordigers vaak een carrière
een herkapitalisatie van 6 miljard
vervullen, kredieten verlenen aan
overheidsbedrijven.
voorop stellen is uit den boze: het
de beurzen dicht zijn – beklonken
in de financiële sector achter de rug.
euro en een waarborg van 100 miljard
organisaties en bedrijven, dat zien ze
tussen regeringsleiders, ministers van
Alsof het de normaalste zaak van de
euro. In 2011 werd Dexia gesplitst:
steeds minder zitten.
financiën, nationale banken, en de
wereld was.
België betaalde 4 miljard euro voor de
zou de broze markten wel eens Nationale overheden? Die bieden in
kunnen verstoren. Dit democratisch
het beste geval weinig weerwerk
deficit legt de bal in het kamp van
top van de bank in kwestie. Nader-
Belgische tak van de bank (Belfius)
Dat banken een grote invloed hebben
tegen de machtsgreep van de finan-
de burgers en het middenveld. Om
hand werden ze al dan niet bekrach-
en staat borg voor Dexia Holding, de
op de politiek, mag misschien geen
ciële markten. Sorry jongens, het
geloofwaardig te zijn mogen burger
bad bank, voor een bedrag tot 54
verrassing heten. Het is nu eenmaal
bankwezen heeft honger. Tegenover
en middenveld zich evenwel niet
miljard euro.
een van de sterkste economische secto-
de gelaten houding van politici is in
meer laten verleiden door de roes van
tigd door het parlement. Dexia is een
Dexia-debacle
tweede maal gered in oktober 2011 door een regering van lopende zaken.
Nochtans, het is niet overal zo gegaan.
ren, die – al is de meerwaarde vaak
enkele landen wel een groot ongenoe-
woekerwinsten. De kater is zo al erg
Hoewel de redding een waarborg van
IJslandse banken hadden zoveel
ver te zoeken – een groot deel vormt
gen van de bevolking waar te nemen.
genoeg. Er is helemaal niets verloren,
van de economie in vele landen. Zo
De sociale onrust heeft in enkele
maar als we het bankwezen willen
strijken in de V.S. banken nu bijna een
landen, Griekenland op kop, enorme
temmen, als we een economie willen
Too big to ignore
de Belgische staat van 54 miljard
schulden dat het land in 2008 failliet
euro inhoudt, is de beslissing nooit
ging. Er werd een referendum gehou-
aan het parlement voorgelegd. CADTM
den waarin burgers konden kiezen of
Ook bij wetgevend werk en
derde van alle bedrijfswinsten op ter-
proporties aangenomen. Dit kon de
die ten dienste van de samenleving
en ATTAC Brussel en Luik spanden een
ze de schulden van de banken op zich
regelgeving hebben banken een
wijl dit begin jaren ‘80 slechts 7% was.
vastberadenheid van de financiële
en de natuur staat, zullen we ervoor moeten opkomen.
procedure in bij de Raad Van State
namen of niet. 93% van de deelne-
flinke vinger in de pap. Anno 2008
Maar banken zitten zelfs mee aan tafel
markten en hun politieke medestan-
om deze waarborg nietig te verklaren.
mers aan het referendum was hierte-
schreeuwde men van de daken dat
als reguleringswetten worden opge-
ders echter niet intomen. Zo is in
FairFin en vele andere middenveld-
gen. Terwijl de CEO ‘s van de banken
er een eind moest komen aan de too
steld. Uit recent onderzoek blijkt dat
Griekenland en Italië nu voormalig
organisaties en individuen steunen
in andere landen met een gouden
big to fail banken. De activa van de
73% (!) van de adviesgroepen die een
personeel van Goldman Sachs aan
deze procedure.
parachute de door hen gecreëerde
23 grootste banken zijn tweemaal zo
herziening van de regelgeving over
het hoofd van onverkozen regeringen
puinhoop achter zich lieten, waren
groot als het BNP van de volledige
onze financiële instellingen voorberei-
geplaatst om de onrechtvaardige
De vorm die deze reddingen aan-
topbankiers in IJsland het voorwerp
Europese Unie. BNP Paribas had in
den binnen de Europese Commissie uit
en onefficiënte besparingen door te
namen, werd voorgesteld als de
van gerechtelijke onderzoeken. In de
2010 een balans die groter is dan de
personen bestaat die verbonden zijn
voeren.
enig mogelijke oplossing. De banken
meeste landen echter zijn er nagenoeg
Franse economie.
aan het financieel bedrijfsleven.
12
13
terugblik
Dáááág,
Netwerk Vlaanderen! Dit jaar is het dertig jaar geleden dat Netwerk Zelfhulp Vlaanderen, het huidige FairFin, het levenslicht zag. Een mooie gelegenheid om samen met enkele stemmen uit de FairFin gemeenschap terug te blikken en vooruit te kijken. Welk moment uit de geschiedenis van Netwerk Vlaanderen is u het meest bijgebleven? Luc Weyn, al 25 jaar werkzaam bij FairFin:
“Het planningsmoment in Sint-Denijs Boeckel
Stijn Suijs, sinds 2011 campagne-
zijn die het verschil maken. En dat
heleboel regeltjes bijgekomen, maar
realiseren omdat iedereen er als een blok ging
medewerker bij FairFin: “Ik ben nog
als je echt voor dingen gaat er best
structureel is er op het vlak van
achter staan. Een heel fijne ervaring.”
te nieuw in de organisatie om de ge-
wel veranderingen mogelijk zijn.”
systemische stabiliteit nog veel werk
een heel sterk teamwerk. We konden dit alleen
Leen Schmücker, sinds 2011 campagneme-
Stijn: “Mijn ongeduld een beetje te
waar de basis gelegd is van de omslag van
dewerker bij FairFin: “De Ace Bank. Hoewel
te herschrijven. Wat me wel opvalt, is
beheersen. En wat ik beslist ook wil
te verzetten. Ook met betrekking tot risicobeperking voor de schatkist is
instelling naar beweging. De omslag van een
ik toen nog niet bij FairFin werkte, hoorde
dat FairFin veel meer contacten heeft
proberen leren is om iets dat complex
nog niet veel veranderd. Er is voor de
organisatie die vooral zelf financier was, naar
ik overal in Brussel vanalles gonzen over
met mensen uit de banken dan met
lijkt – zoals heel dat financiële jargon
samenleving en voor organisaties als
een organisatie die mensen en organisaties
die kwaadaardige bank. Ik herinner me de
politici. Ik heb soms het gevoel dat
anders wou laten omgaan met geld. De omslag
geanimeerde tooggesprekken waar de pro,
we daardoor eigenlijk bevestigen wat
eigenlijk voor iedereen begrijpbaar
van een organisatie die niet louter meer bezig
de contra’s en de sceptici elkaar vonden.
we net aanklagen: dat het de banken
wordt.”
wou zijn met het financieren met propere
Spannend.”
zijn die de samenleving in hun greep
handen, met het alternatief dat minder dan
houden in plaats van andersom.”
1% van onze financiële middelen betreft, maar
Welke etappe uit die geschiedenis had u
die er ook voor koos om zich te richten op de
liever herschreven gezien?
99 andere procenten.”
Luc: “Niet echt leuk waren de bitse, soms op
Kunt u zich vinden in de nieuwe naam?
Inez Louwagie, van 1997 tot 2008 educatief
de persoon spelende debatten, over of we nu
Inez: “Ça va, vooral goed dat ‘ie er
medewerker bij FairFin: “Het Feest van Protest
zelf een bank moesten worden of niet. Of we
is. Ik vind de baseline trouwens heel
in Gent, op de Kouter; de eerste publieke lance-
ons in de eerste plaats niet moesten richten
sterk, dat we daar niet eerder op zijn
ring van de Mijn Geld? Goed Geweten! campag-
op de financiering van zij die bij eender
gekomen!”
ne! Begin november een openluchtfestivalletje
welke financiële instelling uit de boot vielen,
lanceren, om een tot dan toe totaal onbekend
of moesten gaan voor groei en macht.”
thema op de agenda te krijgen, dat was een
14
schiedenis goed te kennen, laat staan
Inez: “De periode van de financiële crisis:
Steve Clemens, vers FairFin lid (zie
– terug te vertalen naar iets dat
geschiedenis niet zo snel vergeten
systeem?
wordt als vorige malen. Men is
Leen: “Glansrijk, van op de
crisis aan het creëren. Ik hoop voor
bloedvergieten.”
2012 dat de restanten van Dexia niet
Steve: “Ik vind ludieke en intelligente campagnes leuk. Veel mensen denk ik…” 2009 werkzaam bij FairFin: “FairFin
een sterk, inhoudelijk onderbouwd, modern
Wat is het belangrijkst dat u heeft
natuurlijk: een eerste gewaagde en ambitieuze
antwoord. Hand in eigen boezem, hoor, ik
geleerd uit uw tijd bij FairFin?
stunt voor Netw… sorry:FairFin! Superintens en
wist ook niet met meer te komen dan ‘zie je
slopend, maar ook ongeloofelijk rewarding en
wel, we hebben het toch altijd al gezegd!’”
moet luis in de pels zijn! En zorgen
Luc: “Dat structuren erg veel bepalen, maar dat het toch altijd mensen
opnieuw al ergens een volgende
eerste rij en zonder al te veel
naal en wie kan er tégen fair zijn?”
veel volk en goeie ambiance! En de Ace Bank
Koen Schoors: “Dat de les van de
strijd tegen het huidig financieel
Christophe Scheire, van 1996 tot
ik wou dat we er dan hadden gestaan met
Wat is uw wens voor het bankwezen in 2012?
Hoe ziet u de rol van FairFin in de
pag.4): “Absoluut! Lekker internatio-
serieus risico. Maar het werd een succes, met
FairFin nog werk aan de winkel.”
dat het goed jeukt.”
op ons hoofd vallen. Laten we niet vergeten dat het daar niet enkel gaat om de borgen, er wordt daar nog altijd een bedrag van meer dan 400 miljard beheerd.” Christophe: “Meer humor, ladies and gentlemen. Veeeeeeeel meer!”
Koen Schoors, professor economie: “De hervormingen van het bankwezen zijn ver van gedaan. Er zijn wel een
15
achter de schermen
Nigel Williams
Nieuw lid “Wil je voor ons blad een cursiefje
Het probleem is dus niet een gebrek
Ik ken misschien niets van bankie-
schrijven?” “Ja, natuurlijk!” a ntwoord
aan geld, maar een verkeerd waar-
ren, maar ik heb een laptop, ik heb
ik en dan pas besef ik dat ik niets
desysteem; niet een gebrek aan
toegang tot internet en ik kan dus op-
afweet van ons financieel en eco-
groeisectoren maar een fixatie op
zoeken waarin mijn bank investeert,
nomisch bestel. Ik besef wél dat de
maximale winst. Middelen genoeg,
of wacht even, ik kan lid worden van
meeste ‘leden’ daar waarschijnlijk
maar teveel individueel winstbejag.
FairFin. Bij deze dus.
wel mee bezig zijn - ik voel me
Het ergste is dat het allemaal zo
angstig, het zweet breekt me uit,
openlijk en arrogant gebeurt en dat
wat heb ik te vertellen over ‘eerlijk
wij, de meerderheid, het aanvaarden
bankieren’? Niets, evenveel als de
alsof het de normaalste zaak van de
doorsnee gedelegeerd bestuurder van
wereld is.
een multinationale investerings maatschappij dus.
Awel, ik vind het nog steeds niet normaal.
Het internationale systeem om geld, goederen en investeringen wereldwijd
Noem mij een economische dinosau-
te bepalen is zo ingewikkeld dat
rus, een solidariteitsidealist, maar
niemand er nog aan uit kan, met uit-
ik word er nog kwaad van. Niet dat
zondering van the happy few die erin
anderen miljoenen verdienen en ik
werken. Ik als leek, ik als ‘gewone
niet, daar heb ik geen probleem mee,
werkmens’ geraak er helemaal niet
maar wél als die miljoenen worden
wijs uit. Ik hoor dat er voor onderwijs
verdiend terwijl er anderen geen
of huisvesting geen geld is omwille
dak boven hun hoofd hebben of geen
van ‘de crisis’ en dan sta ik versteld.
toegang tot fatsoenlijk onderwijs
Heb ik niet net gelezen dat voetballer
krijgen.
X miljoenen verdient? Ik lees dat jobs verloren gaan en dat tegelijkertijd CEO X (van hetzelfde bedrijf) miljoenen Foto: Eugène Hertoghe
ontvangt in premies en denk dan what the fuck??
FairFin voert campagnes die Belgische banken en het brede publiek informeren en aanzetten om anders om te gaan met geld. Daartoe voert de organisatie onderzoek naar onverantwoorde of schadelijke investeringen van Belgische banken en brengt het duurzame bankproducten alternatieve vormen van ‘omgaan met geld’ in kaart. Heb je vragen, opmerkingen of suggesties? Mail de redactie: redactie@fairfin.be
FairFin zkt. vette bonus Je kunt ons vrijblijvend steunen met een eenmalige gift, of via een permanente opdracht. Stort je bijdrage op rekening (BE 10)5230 8038 6504 / BIC: TRIOBEBB van FairFin met de mededeling ‘vette bonus’. Je kan ook storten via de site ikwilhelpen.be, waar je met een online overschrijving of via Bancontact, Visa, Mastercard of American Express een bedrag overmaken op de rekening van FairFin.
COLOFON REDACTIE EN ADMINISTRATIE Vooruitgangstraat 333/9 - 1030 Brussel Tel: 02/201 07 70, Fax: 02/201 06 02 info@fairfin.be VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Kristien Vermeersch, Vooruitgangstraat 333/9 -1030 Brussel
16
AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE Tom Alleman, Steve Clemens, Inez Louwagie, Christophe Scheire, Leen Schmücker, Koen Schoors, Stijn Suijs, Frank Vanaerschot, Hugo Wanner, Luc Weyn, Nigel Williams HOOFDREDACTIE Marjon Meijer EINDREDACTIE Christophe Scheire DRUKKER De Wrikker ONTWERP & Opmaak Yichalal
ABONNEMENTEN Een jaarabonnement kost 10 euro. Interesse? Maak het bedrag over op (BE 21)5230 8038 64 03 / BIC:TRIOBEBB van FairFin met de mededeling ‘magazine’ en je ontvangt de volgende nummers in je brievenbus. Een abonnement loopt van januari tot en met december. Word je midden in het jaar abonnee, dan worden voorgaande nummers uit het jaar alsnog toegestuurd.