Jaarverslag
Netwerk in 2004 2004 was in vele opzichten een bewogen jaar voor Netwerk Vlaanderen. Enerzijds zorgde de campagne “Mijn Geld? Goed Geweten.” voor de beoogde beroering. Anderzijds besliste het ministerie van Cultuur Netwerk te subsidiëren als beweging, wat een belangrijk duwtje in de rug betekent.
Campagne op kruissnelheid De speerpunt in onze campagne is en blijft het streven naar en het afdwingen van transparantie in het investeringsbeleid van financiële instellingen. Daaraan koppelt Netwerk de duidelijke eis dat banken hun maatschappelijke verantwoordelijkheid erkennen en opnemen. Bankiers die begaan zijn met het ethisch gehalte van hun investeringen? We gaan er niet a priori van uit dat dit onmogelijk is, maar we vinden wél dat iemand hierop moet toezien. En de praktijk blijft aantonen dat dit nodig is... In het voorjaar maakte Netwerk zijn nieuwe dossier publiek en onthulde dat de vijf grootste banken die actief zijn in België
investeren in controversiële wapensystemen. Financiering van de productie of aankoop van clusterbommen, landmijnen, verarmd uranium en kernwapens: geen van de vijf onderzochte banken ging vrijuit. Dit dossier kreeg een grote weerklank in de pers en raakte een ruim publiek. De publieke verontwaardiging en de aandacht die de media aan dit goed gestoffeerde dossier besteedden, zetten de banken onder sterke druk om hun “wapenbeleid” te herzien. En dat deden sommige ook. Andere houden het momenteel nog bij vage verklaringen. Netwerk informeerde de spaarder en belegger over de evoluties in de campagne en reikte hen de middelen aan om hun ongenoegen ook zelf te uiten bij de banken. Zo konden zij deelnemen aan acties bij de Algemene Vergaderingen van de vijf onderzochte banken. Netwerk stond in deze campagne niet alleen en kon van bij de samenstelling van het spraakmakende dossier rekenen op de actieve medewerking van enkele partnerorganisaties. Het Forum voor Vredesactie vzw, Vrede vzw en Voor Moeder Aarde vzw droegen bij tot de successen van het afgelopen jaar. Gaandeweg werden tevens samenwerkingsverbanden gesmeed met Handicap International, De Belgische Coalitie tegen Uraniumwapens en het Réseau Financement Alternatif. Deze laatste partnerorganisatie vertaalde de wapencampagne naar het Franstalige landsgedeelte.
Netwerk Vlaanderen vzw| Vooruitgangstraat 333, bus 9, B-1030 Brussel Tel: 02 - 201 07 70 | Fax: 02- 201 06 02 | www.netwerk-vlaanderen.be
We beroerden ook de politieke wereld met onze campagne wat aanleiding gaf tot parlementaire vragen en een aantal wetsvoorstellen. Inmiddels geldt een “expliciet verbod voor beleggingsfondsen om te investeren in antipersoonsmijnen”. Hoewel het voorbije campagnejaar tot een aantal zeer concrete verwezenlijkingen leidde, hebben we nog een hele weg te gaan voordat geld écht een goed geweten zal hebben. Reden genoeg om onze campagne in 2005 met dubbele energie voort te zetten.
Op zoek naar duurzaam geld? Reeds jaren biedt Netwerk de bewuste spaarder en belegger alternatieven om anders om te gaan met geld. De voorbije campagne voedde ook de vraag van bankklanten naar duurzame alternatieven. Meer dan ooit moest Netwerk zijn rol van wegwijzer op de markt van ethische spaar-en beleggingsproducten ter harte nemen. Onze website biedt een actueel en kritisch overzicht van de alternatieven die op de Belgische markt beschikbaar zijn. In 2004 onderzochten we meer specifiek of de in België beschikbare duurzame financiële producten zuiver zijn van financiering van de wapenindustrie. Helaas dekt niet elk product dat zich ethisch noemt dezelfde lading. Soms blijkt dit nog steeds een kernlading te zijn. Ook in 2004 bleef Netwerk dus een aantal ethische en solidaire spaar- en beleggingsproducten actief promoten die dit prediAnders omgaan met geld
1
Jaarverslag
caat ook écht verdienen. Zo is er het Krekelsparen en het ethisch beleggingsfonds AlterVision (beide in samenwerking met de Fortis Bank), het Triodos sparen voor Netwerk en het Triodos Values Fund. In 2004 vonden er ook gesprekken plaats met Ethias met het oog op de ontwikkeling van nieuwe ethische bancaire producten. Deze leiden in 2005 wellicht tot concreet resultaat. In 2004 trad Netwerk Vlaanderen ook toe tot Belsif, het Belgisch Forum voor Duurzaam en Sociaal Verantwoord Investeren. Het Forum vormt een overlegorgaan voor grootbanken én niet-gouvernementele organisaties. Het deelnemen van Netwerk aan dit platform is een bevestiging en erkenning van onze deskundigheid terzake.
Netwerk biedt vanaf 2004 rentevrije kredieten aan Netwerk Vlaanderen ondersteunt en adviseert van bij zijn ontstaan organisaties die mens en milieu centraal stellen en anders omgaan met geld. In 2004 was dat niet anders. De rol van alternatieve financier zetten we het voorbije jaar meer in de verf dankzij het aanbieden van rentevrije leningen aan initiatieven met een maatschappelijke meerwaarde. Eind 2004 werd de coöperatieve vennootschap Netwerk Rentevrij cvba met sociaal oogmerk operationeel. Netwerk Rentevrij is het resultaat van een samenwerkingsverband tussen de volgende investeerders : Netwerk Vlaanderen vzw, het Kringloopfonds, Ethias, Triodos, de Koning Boudewijnstichting en enkele particulieren. De Raad van Bestuur
van deze nieuwe cvba werd verkozen en de vernieuwde kredietcel ging aan de slag. Netwerk Rentevrij kan daarnaast rekenen op een aantal nieuwe gemotiveerde vrijwilligers wiens enthousiasme aanstekelijk werkt voor de verdere uitbouw. Het aanbod van Netwerk Rentevrij omvat naast financiële ondersteuning ook begeleiding bij de inzameling van leningen bij de achterban van de kredietnemer én bij de administratieve verwerking en opvolging. Netwerk is ideaal geplaatst qua visie en qua praktische ervaring om deze taak op zich te nemen.
Vorming en cursussen Ook in 2004 organiseerde Netwerk een aantal vormingen die in verband staan met ons centrale thema ‘anders omgaan met geld’. Zo was er de cursus “Kritisch Cijfers Lezen”, de vorming “Opmaak Begroting” en de vorming “ Rentevrije leenbemiddeling”. Verder namen we deel aan debatten en organiseerden informatiesessies vanuit het thema “Banken en hun Maatschappelijke verantwoordelijkheid”.
Nieuws in een nieuw kleedje In 2004 maakten we werk van een nieuwe look voor ons Netwerk tijdschrift: “Anders omgaan met geld”. Begin 2005 kon je reeds kennis maken met de vernieuwde versie. Wie de Netwerk-werking op de voet wil volgen kan zich gratis abonneren op het maandelijkse digitale magazine. In 2005 zal onze website, die momenteel vooral actuele ontwikkelingen weergeeft, ook meer algemene
Netwerk Vlaanderen vzw| Vooruitgangstraat 333, bus 9, B-1030 Brussel Tel: 02 - 201 07 70 | Fax: 02- 201 06 02 | www.netwerk-vlaanderen.be
informatie over Netwerk aan de bezoeker bieden.
Netwerk gesubsidieerd als beweging De invoering van het nieuwe decreet op het Sociaal Cultureel Volwassenenwerk schudde het werkveld grondig door elkaar. Met het nieuwe decreet wil de Vlaamse overheid organisaties die rond een maatschappelijk zinvol thema beweging maken een duwtje in de rug geven. Eind 2003 diende Netwerk zijn beleidsplan 20052009 in bij het ministerie van Cultuur. De bevoegde adviescommissie gaf in het voorjaar van 2004 een positief advies, waarna de beslissing bekrachtigd werd door de minister. Netwerk mag zich voor de periode 2005-2009 officieel een beweging noemen en krijgt daarvoor ook de nodige middelen. Het feit dat de beslissing pas van kracht werd vanaf 1 januari 2005, maakte van 2004 eigenlijk van bij de aanvang een overgangsjaar. Het oude dienstendecreet, met zijn bescheiden subsidie, bleef vooralsnog van kracht. Tegelijk besliste Fortis eind 2003 om Netwerk voor de jaren 2004-2008 een forfaitair bedrag toe te kennen op het Krekelsparen, in plaats van de vroegere commissie die berekend werd op basis van het totale spaarvolume. Zo verviel de link tussen de aangroei van het Krekelsparen en onze commissie. Dit alles betekende natuurlijk dat we andere inkomstenbronnen moesten aanboren. We maakten werk van het verhogen van de eigen inkomsten onder andere door een administratieve opdracht voor het Kringloopfonds op te nemen.
Anders omgaan met geld
2
Jaarverslag
Daarnaast gingen we actiever fondsen werven en legden we contacten met nieuwe bancaire partners. 2004 was een spannend en boeiend jaar. Het laatste jaar van het oude Netwerk, dat jarenlang aan de weg heeft getimmerd voor een andere, bewustere en kritischer omgang met geld. Door sensibilisering, door campagnes, door een aanbod aan ethische bancaire producten. Dankzij ons werk is het
besef gegroeid bij de banken én bij de publieke opinie dat het anders kan en dat ethische financiële producten meer dan levensvatbaar zijn. Het grote aanbod heden ten dage is hiervan de beste illustratie. De ethische bekommernis van de banken mag dan op het eerste oog wel zijn toegenomen, de transparantie heeft hiermee geen gelijke tred gehouden. Degelijke en onpartijdige informatieverstrekking naar het
Netwerk Vlaanderen vzw| Vooruitgangstraat 333, bus 9, B-1030 Brussel Tel: 02 - 201 07 70 | Fax: 02- 201 06 02 | www.netwerk-vlaanderen.be
publiek blijft dan ook een hoofdopdracht voor een nieuw Netwerk Vlaanderen. Het aangaan en het stimuleren van het debat rond anders omgaan met geld, via discussies en campagnes, vormt een tweede missie. En met onze rentevrije kredieten willen we ook in 2005 aantonen dat anders omgaan met geld in de praktijk echt kan. Kristien Vermeersch Coördinator
Anders omgaan met geld
3
Jaarverslag
Resultatenrekening 2004 was het laatste van de zogenaamde “overgangsjaren”. Fortis verlaagde nogmaals drastisch de commissies en de nieuwe subsidieregeling treedt pas in voege vanaf 2005. De begroting 2004 voorzag reeds dat de opbrengsten niet zouden volstaan om alle kosten van dat jaar te dekken. Het tekort ligt gelukkig veel lager dan voor-
kelspaarrekeningen blijft ondertussen gestadig toenemen: 101.324.453 euro eind december 2004, ruim 7,6 miljoen meer dan eind 2003. Dit alles op een totaal aantal spaarrekeningen van 10.624 (400 minder dan eind 2003). Op het Triodossparen ontving Netwerk een commissie van 0,50% op het gemiddeld beheerd kapitaal. Er werden 63 nieuwe spaarrekeningen ten voordele van Netwerk geopend bij de Triodosbank. Dit brengt het totaal aantal rekeningen op 362. De opbouw van de spaarinlage verloopt echter moeizaam. Schommelingen in de inlage op enkele grote rekeningen kunnen een enorme impact hebben op het totale gespaarde kapitaal. 2004 was het laatste jaar van de erkenning als Dienst voor Sociaal-Cultureel Werk. Vanaf
speld. Dit is hoofdzakelijk
2005 tot en met 2009 zal Netwerk als Beweging een subsidie ontvangen van 200.000 euro per jaar. Dit geeft Netwerk de mogelijkheid om met de huidige personeelsploeg verder te gaan en vanaf 2005 terug een begroting voor te leggen die in evenwicht is. Bovendien is het een belangrijke stap met het oog op de inkomstendiversificatie. Netwerk wordt minder afhankelijk van de inkomsten van financiële instellingen en kan zodoende zijn kritische rol ten aanzien van de banken ten volle spelen. De “opbrengsten uit eigen werking” zitten in de lift. Dit is grotendeels het gevolg van de opdracht van het Kringloopfonds die wordt uitgevoerd door het secretariaat van Netwerk: het dagelijks beheer van het register van obligatiehouders van het Kringloopfonds. Deze opdracht loopt over vijf jaar.
het gevolg van besparingen op de werkingskosten. De opbrengsten De opbrengsten liggen beduidend lager dan vorig jaar. Dit is grotendeels te wijten aan de terugval van de commissies op het Krekelsparen. Er is vanaf 2004 een nieuw contract opgemaakt met Fortis waarin de bank de commissie loskoppelt van de spaarinlage. Tot in het jaar 2008 zal Fortis jaarlijks een vast bedrag uitkeren van 250.000 euro. Omgerekend kwam dit voor 2004 overeen met een commissiepercentage van 0,26% op het gemiddeld beheerd kapitaal. Terwijl dit nog 0,35% bedroeg in 2003. Het totale kapitaal op de Kre-
Netwerk Vlaanderen vzw| Vooruitgangstraat 333, bus 9, B-1030 Brussel Tel: 02 - 201 07 70 | Fax: 02- 201 06 02 | www.netwerk-vlaanderen.be
Anders omgaan met geld
4
Jaarverslag
De kosten De commissie op het Krekelsparen is vanaf 2004 een forfaitair bedrag dat niet meer in verhouding staat tot de inlage op de spaarrekeningen. Bij de berekening van de doorstortingen houden we echter nog steeds rekening met het totale spaargeld dat ten gunste van de verschillende organisaties is verzameld. In totaal is er, in de loop van april 2005, 55.320 euro doorgestort aan 208 organisaties.
TOTAAL VAN DE OPBRENGSTEN GIFTEN van particulieren
2004 543 865
75 370
70 395
Giften algemeen
14 247
15 236
Intrestafstand Krekelproducten
59 473
53 442
Intrestafstand Triodossparen
1 650
COMMISSIES van financiĂŤle instellingen Aanbrengvergoeding Krekelsparen
1 717 403 587
310 162
281 784 250 000
Commissie Triodossparen
11 482
13 209
Commissie Altervisison
80 482
16 529
Diverse commissies
1 461
SUBSIDIES van de overheid Subsidie Dienstendecreet
2 046 74 999
51 913
96 072 53 494
Subsidie Sociale Maribel
15 822
20 900
Loonsubsidie Activaplan
3 750
3 000
Loonsubsidie VIA-akkoorden
3 514
De werkingskosten (115.063 euro) zijn beduidend lager uitgevallen dan begroot (160.647 euro). Vooral de campagne omtrent de financiering van de wapenindustrie is met veel minder middelen dan voorzien, uitgegroeid tot een groot succes.
OPBRENGSTEN uit werking
Er zijn acht voltijdseequivalenten werkzaam bij Netwerk. Daarnaast zijn er in totaal zo'n zestig vrijwilligers actief geweest in 2004. Hun bijdrage kan heel uiteenlopend zijn o.a. lid zijn van de algemene vergadering of raad van bestuur, uitvoeren van ondersteunende taken voor het personeel en deelname aan acties.
Intresten op spaarrekeningen
21 785
Dividend op ethische beleggingsfondsen
22
Het uitstaand kapitaal op leningen aan andere organisaties is gedaald en zal ook de komende jaren verder afnemen gezien er geen nieuwe contracten meer zullen afgesloten worden vanuit de vzw. De voorziening voor leningen die niet (volledig) zouden terugbetaald worden, zal dus worden afgebouwd. In 2004 namen we reeds 20.686 euro terug van betreffende voorziening.
2003 624 702
18 678 30 912
37 850
Opbrengsten secretariaat
9 607
29 200
Opbrengsten projectenwerking
17 646
6 287
Opbrengsten educatief team
1 934
1 666
Opbrengsten nieuwsbrief
1 725
697
OPBRENGSTEN uit leningen en participaties
17 177
Intresten leningen projecten
13 956
Opbrengsten uit participaties
3 221
FINANCIELE OPBRENGSTEN - andere
16 945 11 982 4 963
21 807
UITZONDERLIJKE OPBRENGSTEN
22 468 22 445 23
850
18 351
Terugname voorziening juridisch risico
0
6 250
Opbrengsten vorige boekjaren
850
12 101
TOTAAL VAN DE KOSTEN
667 382
PROJECTENSTEUN
135 827
Giftencampagne "uw plan is geld waard"
550 861 75 886
23 205
0
Aanbrengvergoeding Krekelprodukten
89 005
55 320
Intrestafstand Krekelprodukten
21 976
17 897
Commissie Triodossparen
1 590
2 046
Intrestafstand Triodossparen
51
WERKINGSKOSTEN
623 124 385
115 063
Educatieve werking en documentatiecentrum
16 163
19 108
Projectenwerking
4 874
1 620
Regiowerking
682
0
Communicatie en nieuwsbrief
38 593
27 288
Algemene ondersteuning en omkadering
64 073
PERSONEELSKOST
67 047 369 092
358 401
AFSCHRIJVINGEN
9 059
9 551
VOORZIENINGEN
9 702
-20 686
FINANCIELE KOSTEN EN BELASTINGEN
8 750
7 123
UITZONDERLIJKE KOSTEN
7 217
25
COMMISSIE ALTERVISION (aan Alterfin)
3 350
5 498
-42 680
-6 996
45 410
17 135
2 730
10 139
RESULTAAT RESULTAATVERWERKING Onttrekking aan de reserves Toevoeging aan het eigen vermogen Netwerk Vlaanderen vzw| Vooruitgangstraat 333, bus 9, B-1030 Brussel Tel: 02 - 201 07 70 | Fax: 02- 201 06 02 | www.netwerk-vlaanderen.be
Anders omgaan met geld
5
Jaarverslag
De Balans Netwerk participeert substantieel in nieuwe cvba.
De “leningen aangegaan bij particulieren” zijn ondertussen volledig terugbetaald. Deze “indirecte leenbemiddeling”, werd stopgezet vanuit de vzw.
Sommige leenbemiddelaars hebben hun kapitaal ter beschikking gesteld van de cvba Netwerk Rentevrij. Paula Gorissen
Actief Het actief geeft informatie omtrent de aanwending van het vermogen. Een gedeelte is onder de vorm van geld direct beschikbaar, een ander deel is op termijn beschikbaar omdat het geïnvesteerd of uitgeleend is. Ten slotte zijn er ook nog inkomsten die met vertraging zullen ontvangen worden.
Het actief
2004 was het laatste jaar waarin leningen werden toegezegd aan organisaties vanuit de vzw. Deze activiteit wordt vanaf 2005 overgenomen door de nieuwe cvba. Het beheer van de lopende leningen zal verder binnen de vzw worden waargenomen.
31/12/2004
verschuiving
Kantooruitrusting, voorraden en borgen
24 486
19 347
-5 139
- hard- en software
12 156
10 798
-1 358 -2 198
- kantoormeubilair en -machines
2 984
786
- borgen
2 335
2 335
0
- voorraden drukwerk en informatieve spelen
7 011
5 428
-1 583
Aandelen
281 168
572 154
290 986
- in projecten
233 200
247 529
14 329
0
324 625
324 625
47 968
0
-47 968 -255 790
- in Netwerk Rentevrij
De cvba Netwerk Rentevrij werd opgericht en Netwerk Vlaanderen vzw nam een kapitaaldeelname van 1.000.000 euro waarvan eind december reeds 324.625 euro gestort was. De cvba Waarborgfonds Zelfbeheer werd ontbonden en vereffend in december 2004. Het kapitaal werd integraal terugbetaald aan de aandeelhouders.
31/12/2003
- in het Waarborgfonds Zelfbeheer Leningen verstrekt aan projecten
749 628
493 838
- terug te betalen op langer dan 1 jaar
374 381
294 005
-80 376
- terug te betalen binnen het jaar
199 747
179 833
-19 914
- toegezegde nog niet opgenomen bedragen
175 500
20 000
-155 500
Nog te ontvangen vergoedingen/bijdragen
302 104
92 664
-209 440
5 539
6 172
633
267 839
62 560
-205 279
- vanwege klanten - vanwege Fortis en Triodos - subsidies
8 681
5 167
-3 514
- diversen
20 045
18 765
-1 280
Geld op bank of in kas
1 140 016
1 119 616
-20 400
Totaal actief
2 497 402
2 297 619
-199 783
Via eigen middelen
2 063 081
2 022 905
-40 176
- kapitaal opgebouwd uit jaarlijkse winst
1 734 573
1 744 712
10 139
- winst gereserveerd voor een bepaald doel
211 260
194 125
-17 135
- voorzieningen voor toekomstige uitgaven
117 248
84 068
-33 180
Het passief
Via vreemde middelen Schulden die pas later dan 1 jaar betaald
Passief Op de passiefzijde zien we hoeveel eigen middelen er beschikbaar zijn en welk deel van het vermogen afkomstig is van derden. Begin 2004 betaalde Fortis een voorschot op de aanbrengvergoeding voor het Krekelsparen. Het saldo van 100.000 euro zal de volgende vier jaren worden verrekend met de jaarlijkse commissies.
moeten worden
0
100 000
100 000
- Voorschot aanbrengvergoeding Krekelsparen
0
100 000
100 000
moeten worden
434 321
174 714
-259 607
- leningen aangegaan bij particulieren
133 350
37 184
-96 166
8 357
8 429
72
40 248
35 813
-4 435
121 397
65 978
-55 419
128 194
20 000
-108 194
2 775
7 310
4 535
2 497 402
2 297 619
-199 783
Schulden die binnen het jaar betaald
- leveranciers - vakantiegelden en bezoldigingen - intrestafstanden en commissies voor projecten - nog uit te betalen leningen en giften aan projecten - diversen Totaal passsief
Netwerk Vlaanderen vzw| Vooruitgangstraat 333, bus 9, B-1030 Brussel Tel: 02 - 201 07 70 | Fax: 02- 201 06 02 | www.netwerk-vlaanderen.be
Anders omgaan met geld
6