JAARBERICHT 2007
Netwerk Vlaanderen Al ruiim ee e n kw kwar art r t eeuw eeuw ee w is Ne etw twer erk er k Vl V aa aand nder eren e vzw k kri riti tisc scch be b ga gaan an mett ggel eld. d.. Dat uit uit zich z onderr me eer in n ccon on nfrron nte tere rend re n e ca nd c mp pag agne nes, ne s, o ont nthu nt h ll hu llen ende de pub ubli l ca cati ties es een n lu l di diek e e ac ek actiess. 20 2007 07 wass h het jaar waarin n Netw rk we k haa aarr zi zilv lver lv eren en jub bil ileeum vi vier erde er de en ba bank nkge g he ge heim imen en nw wis ist te kra rake ken. n. Ook w waas dit het jaar waarin België de fin nan nci cier erin i g van n cl c us uste term te rmun rm unit un itie it ie e wet ette teli lijjk aan b ban an nde d n le egd gde. e. Een m moo ooie ie b beelon oning voor het lobbyywerk, de cam ampa p gn pa ne en vvoo oorr de ste oo t un u en n in inze zett van de vri rijw jwil illi l ge gers rs en de don onat ateu eurss.
Mijn geld. Goed geweten? De campagne ‘Mijn geld. Goed geweten?’ richt zich tegen omstreden investeringen van banken. Netwerk Vlaanderen verricht onderzoek naar investeringen in de wapenindustrie en in bedrijven die mensenrechten schenden of het milieu aantasten.
Investeren in clustermunitie wettelijk aan banden gelegd België is het eerste land waar een verbod heerst op antipersoonsmijnen, clustermunitie en de financiering hiervan.
In het voorjaar van 2007 keurde het Belgisch parlement de wet goed die financiering van producenten van clustermunitie verbiedt. Financiële instellingen in België kunnen dus niet langer ongehinderd investeren in clustermunitie. Maar internationale investeerders voorlopig nog wel. Daarom voert Netwerk samen met campagnepartner Handicap International intensief lobbywerk om het verbod óók op internationaal niveau door te voeren. Meer dan 40 landen beslisten eind februari 2007 al in Oslo dat er in een internationaal verdrag moet komen op tegen productie van clustermunitie.
Explosive Investments
Nucleair ontbijt
In februari publiceert Netwerk Vlaanderen het rapport ‘Explosive Investments. Financial Institutions and Cluster Munitions’ met daarin een overzicht van politieke en wetgevende initiatieven op vlak van clustermunitie. Het dossier geeft inzicht in verschillende investeerders en financieringsmechanismen. Het schetst bovendien een aantal positieve initiatieven uit de financiële wereld.
Op de internationale dag tegen uraniumwapens (6 november) lanceert Netwerk het rapport ‘Too Risky for Business. Financial Institutions and Uranium Weapons’. In verschillende landen wordt deze dag actie gevoerd bij bedrijven en financiële instellingen. In Brussel verrasten actievoerders de medewerkers van Bank of New York op een zogenaamd nucleair ontbijt.
De efficiënte uitvoering van de Belgische wetgeving over investering in clustermunitie is afhankelijk van het opmaken van een degelijke lijst van bedrijven die deze munitie produceren. Dit is de verantwoordelijkheid van het Ministerie van Financiën. Samen met politici pleit Netwerk voor de komst van de ‘black list’ en voor een degelijke opvolging van de wet.
realiteit die schuil gaat achter de meerderheid van deze ‘groene’ fondsen. Om tot een onderbouwde visie te komen, ging Netwerk in gesprek met Bond Beter Leefmilieu, Friends of the Earth Vlaanderen en Brussel en het Wereld Natuur Fonds. Dit resulteerde in het dossier ‘Beleggers op hete kolen’.
Uranium blijft ‘risky business’
Investeren in duurzaamheid
Organisaties die zich inzetten tegen uraniumwapens boeken steeds meer succes. Zo keurde België in het voorjaar van 2007 als eerste land ter wereld een wet goed die de productie van uraniumwapens verbiedt. Maar de financiering van deze controversiële wapens gaat vooralsnog ongehinderd door. Daarom besloten diverse groepen om een wereldwijde actie te houden tegen investeringen in uraniumwapens. Om de actie inhoudelijk te stofferen, onderzocht Netwerk investeringen van 47 banken in drie grote uraniumproducenten.
2007 is het jaar waarin een discussie oplaaide over de maatschappelijke meerwaarde van een aantal als ‘duurzaam’ aangeboden financiële producten en investeringsmogelijkheden. Netwerk besliste daarop om ‘echte’ duurzame mogelijkheden beter in de kijker te zetten. Het gaat hier om directe en indirecte investeringen in initiatieven met sociale en ecologische meerwaarde komen, evenals duurzame spaarrekeningen. Beleggingen met duurzaamheidscriteria zullen minder onder de aandacht worden gebracht.
Netwerk kraakt bankgeheimen Eind 2007 kraakt Netwerk samen met werknemers van financiële instellingen diverse bankgeheimen. Het betreffen wereldwijde investeringen van acht banken in bedrijven en projecten die ernstige schade aanrichten voor mens en milieu, bijvoorbeeld door het lozen van cyanide in rivieren, het verdrijven van inheemse volken en het samenwerken met moorddadige milities. Deze investeringen zijn letterlijk in kaart gebracht op www.bankgeheimen.be. Op een wereldkaart kan de bankklant van ABN Amro, AXA, Deutsche Bank, Dexia, Citibank, Fortis, ING en KBC zien waarin zijn bank investeert.
Klimaat- en waterfondsen Financiële instellingen spelen in op het groeiende ecologische bewustzijn. Steeds meer financiële nicheproducten krijgen een groen jasje, en worden bijvoorbeeld onder de noemer ‘klimaatfonds’ of ‘waterfonds’ op de markt gebracht. Als wegwijzer op de markt van de duurzame beleggingsproducten, werd het hoog tijd dat Netwerk Vlaanderen een standpunt innam om de beleggers te waarschuwen voor de
Overheid gaat voor duurzaamheid? In het kader van de federale verkiezingen van 2007, stelde Netwerk een memorandum op over de rol van de overheid inzake Maatschappelijk Verantwoord Investeren (MVI). Na gesprekken met politici en na het doornemen van verkiezingsmemoranda bleek MVI een item voor sp.a, Groen! en Spirit. Voor NVA, CD&V en Open VLD was dit helaas niet of nauwelijks het geval. Verder was er weinig sprake van overleg tussen overheid en actoren die betrokken zijn bij duurzaam investeren. Daarom ijvert Netwerk voor de oprichting van een Multistakeholdersraad voor Maatschappelijk Verantwoord Investeren. Netwerk volgde de overheidswerking op de voet en gaf ook bedenkingen en suggesties bij het federaal actieplan Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen, waarin de voorbeeldfunctie van de overheid en de stappen naar meer transparantie worden benadrukt. Om tot een degelijke uitvoering te komen zal Netwerk in 2008 haar directe contacten versterken met de bevoegde minister, de leden van de Federale Raad Duurzame Ontwikkeling en de leden van de werkgroep MVI.
Ju Jubileumfeest Zi Zilverzet Op 1 december viert Netwerk Vlaanderen haar 25e we verjaardag ‘Zilverzet’ in de ve Art Cube te Gent. Meer dan Ar 350 sympathisanten kwa35 men samen met Netwerk me Vlaanderen feest vieren en te genieten va van diverse muziekoptredens, een dansvoorstelling, ACE cocktails, actiefilmpjes etc. Het was een geslaagd feest voor jong en oud.
Bankgeheimen Ba Op 12 november lanceert Netwerk samen met de grootste vakbond in de financiële me sector (LBC-NV) het onderzoeksdossier se ‘Bankgeheimen’ en de gelijknamige web‘Ba site. Door de mediagenieke lancering, sit piekte het aantal bezoekers de eerste dag pie al tot over de duizend. Bovendien kwamen er reeds honderden mensen in actie, me die de petitie verzonden naar hun bank of een foto plaatsten op de site. Ook voor NGO’s ontwikkelde Netwerk diverse midNG delen, om te kunnen interpeller interpelleren bij de bank.
Netwerk Vlaanderen in 2007
Financieel overzicht Het kraken van bankgeheimen, een wet die investeren in clustermunitie verbiedt en een geslaagd zilveren jubileum… Het zijn enkele hoogtepunten uit 2007. Ook financieel viel het jaar niet tegen. Dat kwam vooral door een terugname van de voorzieningen voor de fiscale attesten en voor de juridische risico’s. Verder brachten de eigen financiële producten onverwachte inkomsten in het laatje. Ook vielen de werkingskosten lager uit dan voorzien. Netwerk Vlaanderen en Netwerk Solidariteit sloten het jaar af met een positief resultaat van 94.174 euro tezamen. Dit overschot is reeds ondergebracht in fondsen, aangelegd om tegemoet te komen aan eventuele risico’s in de toekomst. Opbrengsten Netwerk Vlaanderen in 2007
Opbrengsten
1000000
800000
Om een beeld te krijgen van de werkelijke ontvangsten in 2007 dient de ‘terugname voorzieningen’ (55.000 euro) te worden afgetrokken van de totale opbrengsten. Deze liggen een beetje hoger dan in 2006. De giften hebben zich terug herpakt, ook al is de onzekerheid omtrent de fiscale attesten pas opgehelderd begin 2008. De Minister van Financiën heeft meteen na de regeringsvorming eind december 2007 zijn handtekening gezet onder de verlenging. Zodoende kon Netwerk in het voorjaar 2008 een fiscaal attest bezorgen aan alle donateurs van 2005 tot en met 2007. Eind 2007 is er wederom een aanvraagdossier ingediend om de toelating te verlengen vanaf 2008. Het spaargeld op de Krekelspaarrekeningen is voor het tweede jaar op rij gedaald. De inlage bedroeg op 31 december 2007 ongeveer 103,5 miljoen euro, zo’n 2 miljoen euro minder dan het jaar tevoren. Het huidige contract met de forfaitaire commissie van 265.000 euro loopt ten einde in 2008. In 2007 en 2008 zijn er onderhandelingen lopende met Fortis Bank, niet alleen vanwege de criteria, maar ook omtrent de opbrengsten uit het Krekelsparen. Het Triodossparen voor Netwerk Vlaanderen daalde eveneens in de eerste helft van 2007. Vanaf juli ging het echter terug in stijgende lijn zodat de gemiddelde inlage op jaarbasis een kleine 60.000 euro hoger lag dan in 2006. Dit is een heel kleine
Actie tegen BNP Paribas Op 5 juni organiseren Netwerk Vlaanderen, Réseau Financement Alternatif en Friends of the Earth een symbolische actie aan het kantoor van de investeringsbank BNP Paribas in Brussel. Deze bank zou een fikse lening toestaan aan de kerncentrale Belene in Bulgarije, omstreden vanwege haar verouderde ontwerp en locatie in een aardbevingszone. Volgens geruchten zou de overeenkomst in juni 2007 worden ondertekend. Omdat er ernstige problemen zijn met deze kerncentrale, lopen er al jarenlang acties bijj potentiële fi nanciers. Met financiers succes, want verschillende banken beloven zich ervan af te houden.
600000
400000
200000
0
2001
giften
2002
2003
commissies
opbrengsten leningen en participaties
2004
subsidies
2005
2006
2007
opbrengsten uit werking
financiële opbrengsten
stijging rekening houdende met het feit dat het spaargeld op deze duurzame spaarrekeningen de laatste jaren gemiddeld 1,5 miljoen euro toenam per jaar. De vlucht naar termijnrekeningen blijft zich hier voortzetten, waardoor de commissie minimaal gestegen is. AlterVision Balance Europe, het beleggingsfonds met duurzaamheidscritiria van Fortis Bank kende een uitzonderlijk succes in 2007 qua opbrengsten. Toch blijft dit een onzekere inkomstenbron voor Netwerk Vlaanderen, daar de verkoop van dit product enorm marktgevoelig is. Als beweging ontvangt Netwerk Vlaanderen een subsidie van de Vlaamse Gemeenschap, een toezegging die loopt van 2005
Mysterieuze maffia blijkt promoteam Op 24 november maken mysterieuze maffiosi het ICC pand in Gent onveilig. Op deze dag van de Verenigde Verenigingen bestoken zij het publiek met vragen over hun geld. Ze delen bovendien n speelgoedsoldaatjes uit met daarop www.bankgeheimen.be. Ook de pers kreeg lucht van de maffiosi en interviewde enkele bezoekers voor de camera. De interventie bleek een actie van de mini task force van Netwerk Vlaanderen, bestaande uit vrijwilligers, bestuurs- en teamleden.
tot en met 2010. In de loop van 2009 zal de subsidiërende instantie de organisaties evalueren met het oog op de nieuwe subsidieperiode na 2010. De dienstverlening aan het Kringloopfonds is eind 2006 stopgezet, gezien deze cvba zelf een administratieve kracht in dienst nam. Deze daling van de eigen opbrengsten werd in 2007 gecompenseerd door extra opbrengsten die het educatieve team van Netwerk binnenhaalde. BankTrack, de internationale beweging voor duurzaamheid in de financiële sector waar Netwerk lid van is, leverde een financiële bijdrage van meer dan 5.000 euro voor verschillende acties waaronder de campagneactiviteiten in het kader van ‘Bankgeheimen’. Triodos Bank kwam met 1.200 euro tegemoet aan de kosten voor de brochure ‘Geen geld voor geweld!’. In 2007 en 2008 lopen er nog een vijftiental leningen aan organisaties. Sinds de oprichting van Netwerk Rentevrij cvba so bouwt Netwerk Vlaanderen deze leningen af. Gelukkig vonden al vele organisaties hun weg naar een rentevrije lening.
dotes, foto’s en cartoons. De 25 bewogen jaren van Netwerk Vlaanderen kwamen op die manier goed uit de verf. ‘Zilverzet’ vormde de afsluiting van het jubileumjaar. Dit spetterende feest op 1 december in Gent was een onverhoopt succes; een massale opkomst, spetterende optredens, swingende muziek en exotische ACE cocktails. De financiering van het jubileum spreidde Netwerk over twee jaren. In 2006 legde Netwerk al een bestemd fonds aan van 10.000 euro, dat Netwerk in 2007 aanwendde. Verder sponsorden de Vlaamse Gemeenschap en onze financiële partners het feest (zie: ‘opbrengsten uit werking’). De netto opbrengsten bracht Netwerk voor driekwart onder bij het ‘Bestemd Fonds Sociaal Passief’. Dit fonds kan aangesproken worden indien er zich een wijziging voordoet in het personeelsvolume. Het resterende deel ging naar het ‘Bestemd Fonds voor Commissierisico’s’. Dit is een nieuw fonds, dat in het leven is geroepen om schommelingen in de commissieopbrengsten op te vangen.
Balans
Kosten Het Krekelsparen is nog steeds een solidariteitsproduct. Bijna 200 organisaties ontvingen commissie en/of intrestafstand via de vzw Netwerk Solidariteit. Deze vzw is enkele jaren geleden opgericht om dit solidariteitssysteem te kunnen handhaven. Netwerk Vlaanderen dreigde zijn erkenning te verliezen om fiscale attesten af te leveren voor giften. De zogenaamde subsidiëring van diverse organisaties via het Krekelsparen vormde een probleem voor deze erkenning. Vandaar dat sinds enkele jaren deze gelden rechtstreeks aan Netwerk Solidariteit worden gestort vanuit Fortis Bank. De kosten van de educatieve werking waren ongeveer gelijk aan die van 2005. Dat kwam onder meer omdat er geen financiële uitschieters waren zoals ACE bank in 2006. Wel herhaalde Netwerk de ACE bank op kleinere schaal. Maar de blikvanger van 2007 was zonder twijfel het dossier ‘Bankgeheimen’ en de bijbehorende, interactieve website. En natuurlijk waren er de jubileumactiviteiten. Netwerk vierde immers haar 25-jarig bestaan. In dat verband verscheen een jubileumtijdschrift, dat vol stond met herinneringen en anek-
Het vermogen dat Netwerk Vlaanderen ter beschikking heeft in 2007, blijft ongeveer constant. Op de actiefzijde van de balans staan de bezittingen, oftewel de aanwending van het vermogen. Meer dan de helft van de totale middelen is geïnvesteerd in andere organisaties via aandelen en in mindere mate via rechtstreekse leningen. De grootste participatie is genomen in Netwerk Rentevrij. Netwerk Vlaanderen stond in 2005 samen met het Kringloopfonds en Ethias aan de wieg van deze cvba. Verder is de nieuwe software op maat gebruiksklaar verklaard. Dit was een investering van ruim 28.000 euro. Jaarlijks wordt een vijfde deel van deze uitgave afgeschreven. Enkele jaren geleden is er al een bestemd fonds aangelegd voor deze toch wel dure investering. De jaarlijkse afschrijvingskost wordt zodoende gecompenseerd. De passiefzijde geeft een overzicht van de oorsprong van het vermogen. De vreemde middelen vertegenwoordigen slechts acht procent van het totaal. De rest is eigen vermogen dat Netwerk in de loop der jaren opbouwde uit overschotten op de resultatenrekening.
A bank is dood. ACE Le Leve ACE bank! He kantoor van ACE bank, de fictieve Het bank die prat gaat op onethische inba vesteringen, sloot in 2006 haar deuren. ve Maar gezien de grote belangstelling en Ma de interesse voor de methodiek van dit opgezette spel herhaalde Netwerk de ACE op bank in miniversie op enkele scholen en ba festivals. fe
Ba Ballonnen voor de m mensenrechten Op de internationale dag voor de mensenrechten (10 december) voert Netwerk se Vlaanderen samen met de vakbonden LBC, Vl ACLVB en BBTK (sector financiën) actie AC bij Febelfin en Assuralia, respectievelijk de koepel van banken en verzekeringswezen. De ballonnenactie gaf uitdrukking ze aan de solidariteit van de vakbonden met aa de slachtoffers van het regime in Birma. Ook gaf het een oproep aan de financiële Oo rechtvaardiger te werken. sector om duurzamer en recht
Netwerk Vlaanderen in 2007
Netwerk Vlaanderen vzw, Vooruitgangstraat 333/9 1030 Brussel - Tel: 02/2010770 Fax: 02/2010602 www.netwerkvlaanderen.be V.U. Kristien Vermeersch, Netwerk Vlaanderen - Druk: De Wrikker - Lay-out: Yichalal