Anders Omgaan Met Geld (25e jaargang, nr.4)

BelgiĂŤ - Belgique PB 1000 Brussel 1 1/1366

december 2007 - januari - februari 2008 nieuwsbrief Netwerk Vlaanderen verschijnt driemaandelijks, 25e jaargang, nr 4

ves

in Verontrustende

Anders omgaan met geld

en

e bank t o r g t h c a n a v teringen

Afgiftekantoor 1000 Brussel 1, P2A8306 - Afzender: Netwerk Vlaanderen, Vooruitgangstraat 333/9, 1030 Brussel

Edito: Een flinke stap vooruit!

2

In de kijker: Werknemers financiële instellingen en Netwerk Vlaanderen kraken bankgeheimen

3

In de kijker: Bankgeheimen. Een verontrustende wereldtrip

5

Portfolio: Het Huis van de Duurzame Ontwikkeling

10

Mijn geld. Goed geweten?: Protestactie tegen uraniumwapens

11

Reportage: Zilverzet

12

Blik op nieuws: Financiële en maatschappelijke verliezen van de kredietcrisis

14

Achter de schermen: Zilverzet

16

Edito

een flinke stap vooruit Veel mensen gaan op zoek naar díe financiële instelling en díe beleggingsformule, die hun net iets meer rendement belooft. Een formule waarbij de totstandkoming van dat rendement niet in de kijker komt. Maar rendement is een mes dat aan twee kanten snijdt. Wat baat een appeltje voor de dorst, als mede dankzij jouw geld het milieu zo verontreinigd raakt, dat jij er ziek van wordt en aan dat appeltje niet toe komt? Wat baat jou je winst uit wapenproductie, als de overheid je belast omwille van haar engagement voor het ruimen

Anders omgaan met geld

van wapentuig in oorlogsgebieden? In de vakbond (in mijn geval LBC-NVK) zijn we actief rond het geld dat in de pensioenfondsen en vormingsfondsen gestopt wordt. Door samenwerking met Netwerk Vlaanderen leerden we dat elders in de wereld ondernemingen worden opgericht met dit geld. In die ondernemingen zijn de personeelskosten vaak lager, omdat de regels van de Internationale Arbeidsorganisatie lang niet altijd worden gerespecteerd. Mede om die reden wordt het werk naar ginder uitbesteed. Conclusie is dus dat niet alleen werknemers worden uitgebuit met ons geld, maar ook onze tewerkstelling hier nog eens wordt afgebouwd. Een zelfde soort verhaal geldt voor mensen die belang hechten aan

leefmilieu, vrede, mensenrechten enzovoort: werk waar zij zich voor inzetten, wordt tenietgedaan door investeringen van banken.

Samenwerking van vakbond en Netwerk Vlaanderen wapent werknemersvertegenwoordigers vandaag om beter hun rol te spelen bij het nemen van beslissingen over de besteding van gelden uit fondsen, waarin zij vanuit hun functie inspraak hebben. De website www.bankgeheimen.be is een nieuw en bruikbaar hulpmiddel voor alle mensen die zich inzetten voor mens en milieu en dus ook anders met geld willen omgaan. Dit project helpt hen bewuste keuzes te maken. Naarmate meer mensen

een bewuste keuze maken, die ze ook aan hun financiële instelling kenbaar geven, zullen financiële instellingen hun beleid inzake anders omgaan met geld (moeten) bijsturen.

Deze website is niet alleen een project om fier op te zijn, het is vooral een actiemiddel dat we moeten promoten en dus aan zoveel mogelijk mensen moeten aanreiken. Met www.bankgeheimen.be zullen

we onze achterban verruimen en met deze mensen kunnen we het beleid van banken bijsturen en weer een flinke stap vooruit zetten naar het anders omgaan met geld.

Dus, wat weerhoudt ons ervan dit project naar héél Europa en gericht op meer banken uit te breiden? We vinden beslist gehoor en medewerking in de omringende landen.

Daags na de lancering van www.bankgeheimen.be liet ik collega’s uit EU-landen kennismaken met deze website. Hun waardering en enthousiasme waren zeer groot.

Tjeu Tijskens Bestuurslid Netwerk Vlaanderen Ex-nationaal secretaris financiële sector (LBC-NVK)

In de kijker

Werknemers financiële instellingen en Netwerk Vlaanderen kraken bankgeheimen 13 november. Op een persconrapport ‘Bankgeheimen’ dat ABN Amro, Citibank, Deutsche ferentie in Brussel lanceert Netinvesteringen in zware milieuBank, Dexia, Fortis, ING en KBC werk samen met de bediendenvervuiling en mensenrechtenonthuld. De investeringen zijn vakbond LBC-NVK een nieuw schendingen blootlegt. niet alleen participaties via initiatief voor aandelen, maar duurzaamheid in ook leningen of Bedoeling is dat bankmedewerkers en de financiële secandere vormen van bankklanten samen hun bank aanspreken op tor. Bedoeling is financiële dienstdat bankmedewerverlening. haar investeringspraktijken kers en bankklanten samen hun Netwerk bracht de bank aanspreken op haar invesinformatie samen in het lijvige teringspraktijken. De noodzaak In dit rapport worden verontrusdossier ‘Bankgeheimen. Acht daarvoor blijkt uit het nieuwe tende investeringen van AXA, bankgroepen en hun verontrustende investeringspraktijken’. Op de interactieve website www.bankgeheimen.be kunnen bankklanten de investeringen van hun bank volgen op de wereldkaart.

Voor het eerst lijkt er ook wat te bewegen in de bankwereld.

Stefaan Decock secretaris van de LBC, de grootste vakbond voor bankpersoneel, verklaar-

tam tam

LBC-NVK nodigt militanten uit om het debat aan te gaan binnen het sociaal overleg in de financiële sector

België heeft het voorbeeld getoond in het weren van investeringen in controversiële wapens, nu kunnen we ook pionier zijn in het uitsluiten van ontoelaatbare praktijken op vlak van milieu of mensenrechten de: “Zulke investeringen kunnen voor het bankpersoneel niet langer door de beugel. We vinden dat de financiële instellingen meer rekening moeten houden met belangrijke milieuen mensenrechtennormen in hun investeringsbeslissingen.

We ijveren voor een ethische ondergrens: geen geld meer voor dictators, zware milieuvervuiling, controversiële wapens of mensenrechtenschenders.”

Om dat te bereiken wil de LBCNVK al haar militanten in de bank- en verzekeringssector uitnodigen en ondersteunen om het debat aan te gaan binnen het sociaal overleg in gans de sector.

België heeft het voorbeeld getoond in het weren van investeringen in controversiële wapens, nu kunnen we ook pionier zijn in het uitsluiten van ontoelaatbare praktijken op vlak van milieu of mensenrechten. De bundeling van krachten tussen bankpersoneel en bankklanten is daarin een belangrijke stap.

Anders omgaan met geld

In de kijker

Bankgeheimen Een verontrustende wereldtrip Als Netwerk de banken vraagt protest tegen wapenleveringen waarin ze het geld van hun aan het land. Er heerst een EU klanten investeren, blijven embargo op wapenleveringen banken het antwoord vaak aan Birma, maar dat verhinschuldig. Onder het mom van dert niet dat wapens nog altijd vertrouwelijkheid en bankgehun weg vinden naar dit land. heim worden de financieringen Vaak gebeurt dit met steun van aan het oog van de Westerse banken en buitenwereld ontbedrijven. Eén van Er heerst een EU embargo op wapenleveringen de bedrijven die in trokken. Daarom aan Birma, maar dat verhindert niet dat ging Netwerk zelf deze zaak wordt geop onderzoek uit. noemd is de Chinewapens nog altijd hun weg vinden naar se wapenproducent dit land. Vaak gebeurt dit met steun van Het dossier ‘BankAviChina.

Westerse banken en bedrijven geheimen’ neemt je mee op wereldreis AviChina is een en is het resultaat van maanDe media-aandacht voor de onChinese producent van milidenlang graven in jaarverslagen, derdrukking door de Birmese taire trainingsvliegtuigen en onderzoeksrapporten, financiële dictators, bracht de aanweziggevechtshelikopters. Het bedrijf databanken en gespecialiseerde heid en de verantwoordelijkheid verkoopt haar militair materimedia. Het rapport geeft een van buitenlandse bedrijven in aal aan de Chinese overheid en verontrustend overzicht van dit land terug in de actualiteit. ook aan Birma en Soedan. Op investeringen in bedrijven die Niet alleen oliegiganten zoals al deze drie landen rust een EU een loopje nemen met fundaTotal en PetroChina liggen onwapenembargo. Toch investeren mentele mensenrechten, zoals der vuur omdat ze de Birmese Europese banken in dit bedrijf. het recht op leven, het recht generaals steunen, er is ook Op deze manier overtreden zij op proper water, gezondheid en voedselvoorziening. Bij wijze van voorbeeld lichten we een aantal investeringen toe die uit dit onderzoek naar voren komen. Al deze investeringen zijn bovendien samengebracht op www.bankgeheimen.be.

Wapens voor Birmese dictators

Met ontzetting hebben we onlangs de bloedige onderdrukking van de monniken in Birma gevolgd.

tam tam

Netwerk onthult bankgeheimen in een nieuw gelijknamig dossier

de geest van dit embargo en ondersteunen ze indirect wapenleveringen aan deze landen.

AviChina is in 2003 op de beurs gekomen, het was voorheen een overheidsbedrijf. In totaal werden voor 248 miljoen US dollar aandelen op de markt gegooid.

ING regelde samen met Bank of China deze uitgifte voor AviChina. Ook ABN Amro onderschreef deze uitgifte.

Bloedgeld in Congo

Een andere industrie waar de banken graag een oogje dichtknijpen als het om mensenrechtenschendingen gaat, is mijnbouw. Deze sector komt nochtans geregeld in opspraak omwille van grove milieuvernietiging en steun aan gewapende groepen in ruil voor toegang tot goud, zilver of koperreserves. Landen die rijk zijn aan grondstoffen worden vaak het slachtoffer van het cynisme van investeerders.

We zoomen in op de Democratische Republiek Congo (DRC). Dit land is sinds het midden van de jaren ‘90 in een quasi continue staat van oorlog.

Over gans de DRC hebben al meer dan 4 miljoen mensen het leven gelaten in dit conflict, het grootste dodental sinds WO II. De nationale regering krijgt het land niet onder controle. Ondertussen wordt het land al tientallen jaren beroofd van zijn natuurlijke rijkdommen (zoals goud, kobalt, koper, hout, ...). Congolese regeringsleiders, militaire leiders, lokale milities en rebellengroepen smelten verbonden met buitenlandse ondernemingen om de situatie uit te buiten. Deze praktijken

Anders omgaan met geld

vormen een gevaarlijke mix van van economische belangen en machtshonger van gewapende groepen.

Anvil Mining, een Australisch mijnbouwbedrijf, is in opspraak gekomen door haar steun aan moordende militairen in de buurt van haar activiteiten. Het bedrijf graaft koper en zilver op in de buurt van de stad Kilwa.

Toen in 2004 een groepje van zes mannen het stadje bezetten, reageerde het Congolese leger met een repressieve aanval die monsterlijke afmetingen aannam.

Alle middelen waren goed: arbitraire aanhoudingen, plunderingen, platbranden van huizen en standrechtelijke executies.

Twee dagen na deze moorddadige klopjacht van de Congolese militairen, kon Anvil haar activiteiten terug hervatten.

De generaals van het leger verklaarden achteraf dat deze operatie was gelukt dankzij de logistieke steun van Anvil.

Onderzoek van de VN wees uit dat de militairen werden vervoerd in vliegtuigen die waren geleased door Anvil en dat het bedrijf voertuigen en chauffeurs leverde aan de moordcommando’s. Niet alleen heeft Anvil logistieke steun

verleend voor dit bloedbad, maar het bedrijf heeft ook op geen enkel moment melding gemaakt van de moorddadige praktijken van het leger aan de overheid of de VN. Anvil Mining heeft in 2007 haar activiteiten in de mijn nog uitgebreid.

De gruwelijke feiten dateren van 2004 en zijn uitgebreid gedocumenteerd. Banken konden hier dus perfect hun handen van afhouden. Toch kreeg Anvil Mining in juni 2006 een doorlopende kredietfaciliteit van 15 miljoen US dollar, onder meer voor de overname van twee nieuwe mijnbouwprojecten in de DRC. De lening werd verstrekt door Fortis en Banque Commerciale du Congo.

Cyanidevergiftigingen en milieuvernietiging

Papua Nieuw-Guinea is een paradijselijk eiland, met regenwouden waarin wetenschappers onlangs nog honderden nieuwe planten- en diersoorten ontdekten. Naast de biodiversiteit is ook de culturele rijkdom indrukwekkend. Er worden meer dan 250 verschillende talen gesproken. Maar Papua NieuwGuinea is niet alleen bekend omwille van haar ecologische

en culturele waarde. Het is ook Een andere belangrijke zorg is de niet langer in DRD Gold te inveséén van de laatste plaatsen ter manier waarop goud wordt ontteren. De motivatie: “Het dumwereld waar een zeer omstreden trokken aan de rotsen. Hiervoor pen van mijnafval in een rivier mijnbouwtechniek wordt gewordt het uiterst giftige cyanide heeft ervoor gezorgd dat de lobruikt: het rechtstreeks dumpen gebruikt. Wat overblijft na het kale gemeenschap een belangrijvan giftig steenpuin dat zwaar onttrekken van het goud is een ke bron van drinkwater verliest. vervuild is met chemicaliën. In uiterst giftig restproduct. Eén De mensen raakten visgronden, plaats van dit afval wasplaatsen en culop te slaan, wordt tureel belangrijke Papua Nieuw-Guinea is niet alleen bekend het rechtstreeks sites kwijt.” Het geomwille van haar ecologische en culturele geloosd in de riviezaghebbende fonds ren waarvan mentrekt hier een duiwaarde. Het is ook één van de laatste sen afhankelijk plaatsen ter wereld waar een zeer omstreden delijke ondergrens, zijn voor visvangst het wenst geen winmijnbouwtechniek wordt gebruikt: het en drinkwater. sten te genereren op rechtstreeks dumpen van giftig steenpuin dat deze vernietigende In Papua Nieuwpraktijken van DRD zwaar vervuild is met chemicaliën Guinea buit DRD Gold. Andere inGold een goudmijn vesteerders hebben uit langs de Auga rivier. In de theelepel met cyanide, is dodedaar minder problemen mee. In 100 km lange loop van Auga lijk voor de mens. Als deze stof het voorjaar van 2007 hadden tussen de mijn en de zee, in het grondwater of rivieren tevier banken aandelenbelangen leven naar schatting 10.000 rechtkomt, doodt het alle leven van DRD Gold in bezit of beheer: mensen. Ze zijn afhankelijk in het water en ook de vogels AXA, Citibank, Deutsche Bank van visvangst en kleinschalige die de vergiftigde vissen opeten. en Dexia. ABN Amro regelde in landbouw. De mijn loost lood, Er zijn bij dit soort mijnbouwdezelfde periode een uitgifte van arseen, cadmium, nikkel, koper projecten al verschillende keren aandelen voor Emperor Mines. en chroom in hun water. Die ongevallen voorgevallen, waargiftige stoffen zijn niet alleen bij grote hoeveelheden cyanide Het ‘dossier Bankgeheimen’ schadelijk voor het waterleven, en anderen giftige bijproducten toont aan dat banken medeze accumuleren zich ook in terecht kwamen in de voedselplichtig zijn en zelfs verdieorganismen en verspreiden zich kringloop en talloze slachtoffers nen aan de wanpraktijken van zo over het ecosysteem. Ook maakten. bedrijven. Banken horen hun voor de mensen kunnen deze verantwoordelijkheid op te nezware metalen dodelijk zijn.

Het Australisch mijnbouwbedrijf men. Dat kunnen ze doen door Emperor Mines baat de Tolukuhet voorbeeld van het Noorse ma mijn in Papoea Nieuw-Guinea overheidsfonds te volgen en een uit. Tot oktober 2007 was Emethische minimumgrens voor peror Mines voor 78 procent in hun investeringen in te stellen. handen van het Zuid-Afrikaanse Zo kunnen ze ervoor zorgen dat DRD Gold. Sinds eind oktober ze niet medeplichtig blijven aan staat het bedrijf echter op eigen schendingen van mensenrechbenen. Vanuit de Tolukuma mijn ten. loost Emperor Mines 14.000 ton chemisch afval per maand in de Inez Louwagie Auga rivier. Voldoende reden Campagne banken en voor bepaalde investeerders om mensenrechten het bedrijf te weren uit de portefeuille. Zo heeft het Noors Pensioen Fonds, dat zorgt voor het begrotingsevenwicht en de pensioenen in Noorwegen, beslist

tam tam Het dossier ‘Bankgeheimen’ neemt je mee op wereldreis

Anders omgaan met geld

www.

.be

Via een website de wereld veranderen? Dat klinkt ideaal. Of juist idealistisch?

Hoe dan ook, Netwerk waagde een poging en bracht de wortels van het onrecht mondiaal in kaart: de financiering van dertien bedrijven die in strijd zijn met de mensenrechten.

Via een interactieve wereldkaart kun je zien waarin jouw bank zoal investeert. Er is uitleg over controversiële investeringen, hoeveel geld welke bank precies waarin investeert en hoe dit in verhouding staat met haar beleidsverklaringen. Spijtig genoeg geeft het niet zo’n fraai beeld.

Naast de ontmaskering van destructieve geldstromen reikt Netwerk op de website ook actiemiddelen aan om ze te buigen. Want Netwerk gelooft dat je zelf al een stap in de goede richting kan zetten. Je kunt bijvoorbeeld je bank aansporen om schadelijke investeringen stop te zetten, door een e-card te sturen naar de bank.

Je kan ook je stoute schoenen aantrekken en een vriendelijk gesprek aangaan met je bankbediende over je bezorgdheid. Op onze website vind je een handige checklist die als basis kan dienen voor dit gesprek. Neem ook het bankprofiel van je bank mee. Op deze twee pagina’s vind je het beleid én de verontrustende investeringen van je bank uit het rapport.

Wil je liever een positief signaal geven? Dat kan via onze fotowedstrijd.

Plaats een foto van een project waarvan jij vindt dat het financiering verdient. De leukste, origineelste, interessantste inzending krijgt 100 euro op een duurzame spaarrekening. Je kunt de foto op een eenvoudige manier uploaden via de site. Je kunt er ook de andere inzendingen bekijken.

Als je zelf wilt voorkomen dat jouw geld naar destructieve projecten gaat, kan je ook kiezen voor een duurzame spaarrekening. Op de site vind je informatie over Triodossparen, Krekelsparen en VDK sparen.

En… last but not least, als je er mee wilt voor zorgen dat we dit werk kunnen verder zetten, aarzel dan niet om deze campagne financieel te steunen. Via de website kan je daarvoor een formulier downloaden. Direct storten kan ook op rekening 001-1199225-90 van Netwerk Vlaanderen met de mededeling bankgeheimen.

www.bankgeheimen.be bestaat ook in het Frans www.secretsbancaires.be en Engels www.banksecrets.be.

TAM TAM

Liever een positief signaal geven? Dat kan via onze fotowedstrijd op www.bankgeheimen.be

Portfolio

Het Huis van de Duurzame Ontwikkeling La Maison du Développement Durable Een eigen plek, aangepast aan de behoeften van de eigen organisatie. Dat was de wens die verschillende organisaties in Brussel samenbracht ruim twee jaar geleden. De dertien organisaties leerden elkaar kennen, omdat ze rond twee gemeenschappelijke thema’s actief zijn: ecologie en duurzaamheid. De droom om organisaties die dezelfde doelstellingen nastreven, samen te brengen in één pand in Brussel begon zich langzamerhand verder te ontwikkelen. Centre Urbain, Coordination Senne, Groupe One, Green, Green Fact, Habitat-santé, IEB, Max Havelaar, Natagora, NBV, Réseau Financement Alternatif en Wervel zijn de organisaties die momenteel betrokken zijn bij dit project.

Deze organisaties goten een aantal basisprincipes en behoeften in een overeenkomst.

De gezamenlijke aankoop van een pand moet zorgen voor een betere zichtbaarheid, een aangepaste infrastructuur, een synergie tussen de deelnemers en zekerheid van huisvesting in een ecologisch huis.

Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest was danig geïnteresseerd in dit idee en gaf het project een duwtje in de rug. Via een subsidie kon de groep een projectontwikkelaar aanwerven.

Deze consultant werkte de ideeën verder uit en goot deze

10

Anders omgaan met geld

in een structuur en financieel plan. Er werd een coöperatieve vennootschap opgericht, met de dertien Brusselse organisaties en de Engelse Ethical Property Company als aandeelhouders. Samen zijn deze goed voor bijna 200 werkposten.

In november 2007 heeft de vennootschap een aankoopoptie genomen op een geschikt pand in het centrum van Brussel. Alle deelnemers waren enthousiast en ondanks dat er nog een aantal praktische beslommeringen zijn, ziet het ernaar uit dat ze het pand zullen aankopen.

Naast bureau- en vergaderruimtes voorzien ze een sociaal restaurant op de benedenverdieping. In 2008 zullen ze het pand laten verbouwen, zodat alle organisaties zich er kunnen installeren.

De financiering van het pand gebeurt in drie delen: een kapitaalinbreng door de deelnemende organisaties, leningen toegekend door een aantal deelnemende organisaties en een lening toegekend door een privé-financier. De dertien organisaties zullen à rato van hun personeelsaantal zich als het ware ‘inkopen’ in de vennootschap en worden meteen medeeigenaar van het gebouw.

Een aantal organisaties beschikken momenteel over onvoldoende liquide middelen om het nodige aantal aandelen te betalen. De projectleider bracht hen in contact met Netwerk Rentevrij. De kredietcel van Netwerk Rentevrij was enthousiast over het plan en wil daarom graag tegemoetkomen in de investering. Deze organisaties zullen bij hun eigen achterban een oproep doen voor rentevrije leningen, Netwerk Rentevrij zal hier nog het dubbele bedrag bovenop leggen aan rentevrije lening.

Interesse om ook je steentje bij te dragen aan dit project?

Of wil je meer over weten over rentevrij lenen? Neem dan contact op met Netwerk Rentevrij.

Netwerk Rentevrij cvba so Tel nr: 02/274 00 17 info@netwerkrentevrij.be

Campagne ‘Mijn Geld. Goed geweten?’

Protestactie tegen uraniumwapens Op 6 november organiseerden actievoerders van de Coalitie tegen Uraniumwapens, Friends of the Earth en Netwerk Vlaanderen een ‘radioactief’ buffet in de inkomsthal van het Brusselse filiaal van de Bank of New York.

Dit was één van de vele acties die plaatsvonden bij bankkantoren in verschillende steden ter wereld, naar aanleiding van de internationale dag tegen uraniumwapens. Deze wapens zijn radioactief en chemisch giftig en veroorzaken ernstige gezondheidsproblemen bij burgers en militairen.

Het nieuwe onderzoeksrapport ‘Too Risky for Business. Financial Institutions and Uranium Weapons’ werd die dag voorgesteld aan de pers. Het rapport illustreert de steun van internationale financiële instellingen aan de vervaardiging van deze controversiële wapens.

de bank, onder begeleiding van een cellist die Bach vertolkte.

Gevaar van uraniumwapens

Verarmd uranium is een radioactief en chemisch toxisch afvalproduct van de nucleaire industrie. Het wordt gebruikt in anti-tankwapens en in tankbepantsering. Door het gebruik van deze wapens ontstaan er stofwolken van kleine metalen deeltjes die het slagveld en de aangrenzende omgeving voor miljoenen jaren besmetten. Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat verarmd uranium kanker, geboorteafwijkingen en andere ernstige gezondheidsproblemen veroorzaakt. Na een aanval met uraniumwapens worden burgers nog generaties lang blootgesteld aan deze radioactieve en toxische besmetting.

Richting een verbod

De Brusselse actie was georganiseerd om de gevolgen van de investeringen van the Bank of New York in Amerikaanse wapenbedrijven in het daglicht te stellen. Actievoerders gehuld in smokings en galajurken deelden ‘radioactieve’ hapjes en drankjes uit aan het personeel van

TAM TAM

Er heerst een groeiend bewustzijn in de wereld dat deze wapens de meest fundamentele mensenrechten schenden. Militaire vakbonden, mensenrechtenorganisaties en de milieuen vredesbewegingen roepen op tot een wereldwijd verbod op de productie van uraniumwapens.

In juni 2007 heeft België een wet gestemd die uraniumwapens verbiedt. België is hiermee het eerste land ter wereld dat een verbod instelt op productie, gebruik, opslag, aanschaf, verkoop, toevoer en transport van uraniumwapens. Het verbod op

uraniumwapens roept ook vragen op over financiële instellingen die bijdragen aan de productie van deze controversiële wapens.

De investeerders

De bedrijven die deze wapens produceren, worden gesteund met kapitaal van grote financiële instellingen. Het zijn hun investeringen die de productie van deze wapens mogelijk maken. Het onlangs verschenen rapport ‘Too Risky for Business.

Financial Institutions and Uranium Weapons’ bevat informatie over meer dan 47 financiële instellingen die investeren in producenten van uraniumwapens. Drie beursgenoteerde Amerikaanse bedrijven, Alliant Techsystems, GenCorp en General Dynamics, worden gesteund door financiers uit Canada, de VS, Japan, Groot-Brittannië, Frankrijk, Duitsland, Taiwan, Singapore en Italië. In de periode van juli 2004 tot en met juni 2007 maakten deze instanties kredietvoorzieningen mogelijk die minstens 3 miljard US dollar waard zijn. De financiële instellingen hebben ook de emissie van 4,2 miljard US dollar in obligaties gegarandeerd en 120 miljoen US dollar in aandelen in deze bedrijven. Verschillende financiers hebben ook aandelen in de producenten van uraniumwapens.

Inez Louwagie Campagne banken en wapens

Nieuw dossier: Too Risky for Business Financial Institutions and Uranium Weapons

11

Reportage

zilverzet Na 25 jaar, 5 maanden en 5 dagen is het moment dáár: Netwerk Vlaanderen viert haar ‘Zilverzet’. Op zaterdagavond 1 december stroomt de oude textielfabriek Art Cube vol met gasten. De meer dan 300 bezoekers, waaronder politici, NGO medewerkers, vakbondslieden, bankmedewerkers, donateurs, duurzame spaarders, vrienden, vrijwilligers en sympathisanten maken de avond tot een bijzonder geslaagd verjaardagsfeest! “En,” zo spreekt Netwerk voorzitter Erik Baelus: “al deze verschillende mensen hebben één zaak gemeen. Ze zetten zich allen op hun manier in voor een mens- en milieuvriendelijkere omgang met geld.”

Bijpraten en kennismaken onder het genot van een hapje en een drankje in de sfeervolle ambiance van de bodega.

Salon de tango: met strakke staccato bewegingen en Argentijnse zang mengt het theaterduo Fou de Coudre zich tussen de gasten.

12

Anders omgaan met geld

The King of Rock and Roll is back, en wel in vrouwelijke gedaante. De zangeres van de Elvis coverband The Slow Club geeft een stoer tintje aan het optreden. No slow moves at all!

De Belgisch-Chileense groep Savannah Station verovert podium en publiek met hun reggea ritmes en latin muziek.

Het dansen wordt tot in de vroege uurtjes verder gezet‌

TAM TAM

Op 1 december vierde Netwerk haar 25e verjaardag

13

Blik op nieuws

Financiële en maatschappelijke verliezen van de kredietcrisis Lange rijen verontruste Brithypothecaire kredieten, uitzonkredietrisico’s doorgegeven. Ze ten die hun geld ophalen bij de derlijk laag geweest. Deze lage mengden bovendien de herverhypotheekbank Northern Rock, rentes zorgden ervoor dat vele pakte hypotheken met andere economische groeivertraging die Amerikanen gingen lenen om herverpakte tegoeden, zoals conzelfs reikt tot aan het booming hun droomhuis aan te schaffen. sumenten- en bedrijfskredieten China, banken die hortend en De woonkredieten in de VS zien of tegoeden op kredietkaarten. stotend berichten over mogelijke er anders uit dan bijvoorbeeld in Opkopers verknipten en herververliezen. Wat is er aan de hand België. In de VS zijn ongeveer pakten opnieuw met weer een op de financiële andere samenstelmarkten? Het zijn ling en verkochten De laatste schattingen van het Amerikaans de gevolgen van deze door over de de kredietcrisis Congres geven aan dat twee miljoen, vooral minder hele wereld. Dat die zes maanden begoede inwoners van de VS hun huis verliezen en leidde ertoe dat geleden begon professionele op straat komen te staan als gevolg van de crisis zelfs in de VS. Stilaan investeerders niet komt er steeds meer wisten wat ze meer duidelijkheid, niet alleen de helft van alle woonkredieten kochten. Ze dekten zichzelf in over de financiële, maar ook over verstrekt zonder onderzoek te door te verwijzen naar de goede de maatschappelijke verliezen. doen naar de terugbetalingsmokredietwaardigheidsratings die De laatste schattingen van het gelijkheden van de ontlener. De de verpakte hypotheken kregen Amerikaans Congres geven aan rente waaraan geleend wordt, is van kredietratingsbureau’s. Wel dat twee miljoen, vooral minder bovendien bijna steeds variabel. zagen ze over het hoofd dat deze begoede inwoners van de VS hun Dat betekent dat de kredietverbureaus geen eindverantwoordehuis verliezen en op straat kostrekker deze rente maandelijks lijkheid dragen voor de eventumen te staan als gevolg van de kan optrekken. Bovendien wordt ele verliezen. crisis. er gemiddeld voor 95 procent van de totale waarde van het huis Van onverantwoorde hypotheken Vooral Amerikaanse, maar ook geleend. Daarenboven kun je na in de VS tot wereldwijde crisis Europese banken hebben reeds enig afbetalen, opnieuw bijlenen voor 60 miljard euro aan verlietot het oorspronkelijke bedrag.

Je hoeft geen financieel specizen bekend gemaakt. Een analist alist te zijn om te beseffen dat van de Deutsche bank schat in Doorschuiven van risico’s hier vroeg of laat brokken van dat verliezen in de financiële seckomen. En ja, na enkele jaren tor zullen oplopen tot 275 miljard Een lening wordt pas terugbegebeurde het onvermijdelijke. De euro. Ter vergelijking: met 275 taald over een aantal jaren. Om historisch lage rentes die kredietmiljard euro kan je een jaar lang evenwel sneller aan nieuw geld verstrekkers voor hun geld moeshet inkomen verdubbelen van de te komen, verpakten kredietverten betalen, begonnen terug te 1 miljard mensen, die leven met strekkers hun krediettegoeden stijgen. De kredietverstrekkers minder dan 1 dollar per dag. in nieuwe financiële producten. rekenden deze verhoogde rentes Deze producten verkochten ze door aan hun klanten. Veel AmeHet ontstaan vervolgens weer door aan andere rikanen konden de verhoogde financiële instellingen. Dit zorgde rente niet betalen en dienden De oorsprong van de crisis ligt in niet alleen snel voor nieuw geld, hun huis te verkopen. Op de al de VS. Jarenlang zijn de rentes op ook werden zo de bijbehorende oververhitte woningmarkt zorg-

14

Anders omgaan met geld

den deze verkopen voor het ineenzakken van de vastgoedprijzen. Kredietnemers werden aangemaand om een deel van hun leningen versneld terug te betalen, omdat de dekking door hun hypotheek onvoldoende geworden was. Dit leidde opnieuw tot wanbetalingen, waardoor er meer huizen op de markt kwamen en de huisprijzen in de VS verder daalden.

wilden verstrekken aan elkaar.

Dit omdat ze niet wisten wie met de verliezen opgezadeld zat. Nu 6 maanden na de start van de crisis is nog maar van 60 miljard euro van de geschatte 275 miljard euro aan verliezen bekend.

Deels komt dit doordat de eventuele toekomstige waardedaling van de verpakte hypotheken nog onduidelijk is. Maar het komt vooral omdat vele financiële instellingen hun concrete betrokkenheid onvoldoende bekend maken. Dit wekt natuurlijk een blijvend wantrouwen in de hand en heeft dus een terughoudendheid van investeerders tot gevolg. Meer transparantie is nodig, want het zorgt voor een sneller terugkeren van het vertrouwen en het normaliseren van het geldverkeer. Meer transparantie laat ook toe dat zowel kopers als toezichthouders, risico’s beter kunnen inschatten.

Meer algemeen toont de crisis ons dat er weinig rekening is gehouden met de financiële en maatschappelijke gevolgen. De Amerikaanse kredietvertrekkers, de herverpakkers, de handelaren en de kopers van de herverpakte hypotheekleningen staarden zich blind op de korte termijnwinsten. De crisis toont aan dat een vorm van collectieve blindheid voor de realiteit niet uitgesloten is. Bovendien waren veel transacties opgezet vanuit nauwelijks gereglementeerde instellingen en werden riskante producten buiten het oog van de toezichthouders verhandeld.

Ook de waarde van de herverpakte hypotheken zakte. Enkele financiële instellingen die zeer speculatief op die producten hadden ingezet, kondigden hun faillissement aan. De alarmklok luidde op de financiële markten.

Hoe lang duurt het tot een volIedereen wist dat de herverpakte gende luchtbel pal in ons eigen hypotheken wereldwijd verknipt gezicht uiteenspat? Er dienen en verkocht waren, maar niebijkomende grenzen gesteld te mand wist bij wie ze zaten en worden aan het gebruik van en hoe hoog de mogelijke verliezen de handel in riskante financiële waren. Gevolg: financiële instelproducten. Daarom is het belanglingen hadden nog wel geld, maar rijk dat de samenleving meer het durfden geen kredieten meer te Grenzen aan investeringsvrijheden stuur van de financiële markten verstrekken aan elkaar. De korte in handen neemt en dit niet termijn geldmarkt dreigde droog Citibank wordt in België aangeoverlaat aan direct belanghebte komen staan. De Britse bank wezen als één van de hoofdverbenden en centrale banken. Hun Northern Rock, die 65 procent antwoordelijken voor de overkrerecepten volstaan niet. We dievan zijn hypothecaire kredieten ditering van vele kleine vooral nen meer onafhankelijke onderfinancierde via gelden afkomstig minder begoede kredietnemers. zoekers, politici en consumenten van die korte terin het verhaal te bemijnmarkt, raakte Het gaat ons Iedereen wist dat de herverpakte hypotheken trekken. in ademnood. Klanallen aan wat er met ten startten een wereldwijd verknipt en verkocht waren, maar ons spaar- en belegrun op de bank uit niemand wist bij wie ze zaten en hoe hoog de gingsgeld gebeurt. vrees dat ze al hun Dat is niet alleen een mogelijke verliezen waren spaarcenten kwijt doelstelling van de zouden raken. Dat campagne ‘Mijn Geld. vergrootte de tekorten van de Het is niet toevallig dat deze Goed Geweten?’. De financiële bank nog meer. De Britse centrabank, in deze crisis rond onvermarkten zijn veel te belangrijk le bank diende tussen te komen antwoorde hypotheekverstrekom alleen aan de financiële secmet een noodlening. king, het grootste verlies (11 tor over te laten. miljard euro!) moest opbiechten.

Meer transparantie In België worden kredietnemers Luc Weyn gelukkig beter beschermd dan in Duurzaam sparen en beleggen Het gebrek aan transparantie de VS, maar ook hier leven nog zorgde er voor dat financiële inveel mensen in de wurggreep van stellingen geen kredieten meer overmatige financiële schulden.

TAM TAM

Citibank wordt in België aangewezen als één van de hoofdverantwoordelijken voor de overkreditering

15

Achter de schermen

zilverzet Netwerk Vlaanderen, met Lea goedemorgen! Tot jou spreekt het onthaal van Netwerk. Misschien heb je al eens op de een of ander manier te maken gekregen met mij. Ik ben het ‘manusje van alles’ bij Netwerk.

Er werd me gevraagd een artikel te schrijven over de voorbereidingen voor ons 25-jarig jubileum, genaamd Zilverzet. Zilverzet? Wasdavooriets? Wel een originele naam, dat moet ik toegeven. Zou dat woord echt bestaan? Of is het een gevolg van een diepe Netwerk brainstorm? Effe gaan vragen aan Google wat hij ervan denkt? Z…i … l …. v… e…r …z….e….t, enter. Bedoelt u Zilverzout: geen schoonheidssalon als een ander. Line is schoonheidsspecialiste, maar ook bedrijvig in Feng Shui. ’t Heeft blijkbaar iets te maken met leven in harmonie met de natuur. Daar kan ik inkomen…. Maar neen, op dit ogenblik is het niet van enig nut in onze festiviteiten. Ik wil Zilverzet! Alle gekheid op een stokje: Netwerk heeft Zilverzet geïntroduceerd bij Google.

Op verschillende websites werd ons feest in de kijker gezet. Je kon er zelfs duotickets winnen.

Eens de uitwerking van het feest concreet werd, staken we alweer de koppen bij elkaar om een lijst samen te stellen met genodigden. Het was in september toen onze tenen begonnen te kriebelen. Als het kriebelt moet je krabben! Actie dus! Adressen werden vakkundig verzameld en ingevoerd in het nieuwe CRM systeem dat de naam ‘Tijgertje’ draagt. Want, als hij honger heeft moet hij eten.

We verstuurden de uitnodigingen en een speciaal jubileumnummer: terugblikken naar het verleden en de evolutie van ons 25-jarig bestaan herbeleven. Geld een positieve draai geven…. Daar gaan we de komende jaren voor.

Is getekend, Lea

COLOFON Anders Omgaan met Geld.

De nieuwsbrief van Netwerk Vlaanderen Verschijnt vier maal per jaar REDACTIE EN ADMINISTRATIE Vooruitgangstraat 333/9 1030 Brussel Tel: 02/201 07 70, Fax: 02/201 06 02 info@netwerk-vlaanderen.be www.netwerkvlaanderen.be WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER Frederik Matthijs, Inez Louwagie, Lea De Meulenare, Luc Weyn, Mathias Bienstman, Tjeu Tijskens HOOFDREDACTIE Leontien Aarnoudse EINDREDACTIE Christophe Scheire, Luuk Besamusca VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Kristien Vermeersch Vooruitgangstraat 333/9 1030 Brussel DRUKKER De Wrikker ONTWERP EN LAY OUT Iguane, Brussel Tel. 0498 14 16 64 FOTOGRAFIE Netwerk Vlaanderen João Lopes Cardoso (IndyMedia) ABONNEMENTEN Een jaarabonnement kost 10 euro en kan op ieder moment ingaan. Maak dit bedrag over op rekeningnummer 001-1353313-45 op naam van Netwerk Vlaanderen met de mededeling Nieuwsbrief. Je ontvangt dan het eerstvolgende nummer in de brievenbus. Ook sturen we je alsnog de voorafgaande nieuwsbrieven van dit jaar toe.

Netwerk Vlaanderen vzw promoot het anders omgaan met geld. Geld is een instrument dat een duurzame en eerlijke samenleving kan bevorderen als het goed wordt aangewend.

Netwerk voert campagne met de slogan ‘Mijn geld. Goed geweten?’ en wil zo het investeringsbeleid van de banken publiek maken en inspraak afdwingen voor de spaarder/belegger in de bestemming van zijn geld. Netwerk is een wegwijzer op de markt van ethische en duurzame spaar-en beleggingsvormen.

Netwerk Rentevrij ondersteunt, adviseert en financiert organisaties en bedrijven die mens- en milieuvriendelijk omgaan met geld.

Steun de activiteiten van Netwerk Vlaanderen en stort uw gift op: 001-1199225-90 (met mededeling: gift NB).

De nieuwsbrief wordt gedrukt op kringlooppapier, met vegetale inkten.

16

Anders omgaan met geld