Anders Omgaan Met Geld (25e jaargang, nr.3) by Netwerk Vlaanderen vzw

BelgiĂŤ - Belgique PB 1000 Brussel 1 1/1366

SEPTEMBER - OKTOBER - NOVEMBER 2007

nieuwsbrief Netwerk Vlaanderen verschijnt driemaandelijks, 25e jaargang, nr 3

GELD EEN POSITIEVE DRAAI GEVEN 25 jaar Netwerk Vlaanderen: terugblikken en vooruitkijken

25 jaar Anders omgaan met geld

Afgiftekantoor 1000 Brussel 1, P2A8306 - Afzender: Netwerk Vlaanderen, Vooruitgangstraat 333/9, 1030 Brussel

Edito

HET BEGIN

Toen Netwerk me vroeg om een artikeltje te schrijven over het ontstaan, aarzelde ik aanvankelijk wat. Ik beschikte niet meer over de verslagen en papieren die het ontstaan van Netwerk documenteerden. Ik moest dus volledig steunen op mijn geheugen en na 25 jaar durft dat wel eens grote gaten vertonen. Bovendien was ik niet eens het belangrijkste radertje in het hele proces dat aanleiding gaf tot het ontstaan van Netwerk Zelfhulp Vlaanderen (zo noemde de organisatie zich bij de oprichting). Hoofdrolspelers met een sterker geheugen en een beter archief kunnen misschien wel een accurater verslag geven over die boeiende periode. Mijn verslag is dus een hoogstpersoonlijke herinnering, subjectief en vervaagd door de tijd. In het ontstaansjaar van Netwerk Vlaanderen was ik vooral actief in de sociaal-culturele sector. Het sociaal-cultureel werk en het opbouwwerk in Vlaanderen hadden gemeen dat ze ﬁnancieel in zeer moeilijke papieren zaten. De subsidiëring op zich was geen grote vetpot en dat werd stukken erger gemaakt door het feit dat

25 jaar 2

Anders omgaan met geld

we niet konden rekenen op vaste voorschotten, zoals nu wel het geval is. Zowel voorschotten als de eindafrekening van de subsidie, werden met maanden vertraging uitbetaald. We spraken toen niet meer van voorschotten maar van ‘naschotten’. Ook in de rest van de sociale sector was die situatie schering en inslag. Om een enigszins stabiele werking te kunnen uitbouwen, waren deze organisaties dus genoodzaakt om kaskredieten aan te vragen. Dat hield in dat we aan onze subsidiegevers een attest vroegen, waarbij die bevestigden dat ze van plan waren ons te bedenken met zus of zoveel subsidies. Vervolgens gaven we die subsidies in pand bij de bank. Wanneer die dan gestort werden, hield de bank het geleende bedrag er af plus de verschuldigde intrest. Mensen kunnen het zich vandaag niet meer voorstellen, maar het ging hier echt om woekerintresten. Er waren perioden dat we tot achttien procent intrest op het geleende betaalden. Met andere woorden: de bank ging lopen met een vijfde van de subsidie. De Vlaamse regering subsidieerde dus de banken. Het ongenoegen in de socialproﬁt steeg ten top. Steeds meer mensen in sociaal-culturele en andere sectoren gingen zich via de vakbonden organiseren. Daarnaast zonnen we met enkele mensen uit vormingsinstellingen, buurt- en opbouwwerk, sociaal

werk en coöperatieven op andere manieren om de hoogst noodzakelijke middelen bijeen te krijgen om toch maar te kunnen werken. Zo hadden de Volkshogescholen Elcker-Ik al enkele coöperatieven opgericht, zoals het drukkerscollectief De Wrikker en het garagecollectief De Krikker, om hun educatief werk ook een economische onderbouw te geven. De winsten die deze coöperatieven maakten zouden ten goede komen aan Elcker-Ik. Maar ook dat kon nauwelijks voldoende zijn. Bovendien waren we zwaar gebeten op de woekerwinsten die banken en beleggers met onze werkingsmiddelen maakten. We zonnen op manieren om zelf de ﬁnancieringsfunctie van de banken over te nemen. Er werd studie gemaakt van de bankwetgeving en andere mogelijkheden om te kunnen voorﬁnancieren; we bekeken hoe we het noodzakelijke beginkapitaal konden verwerven. Geen moment te vroeg, was er het initiatief van het BRTtelevisieprogramma Ommekaar van Miek Billet, Bea Materne en Walter De Brouwer. Het programma en zijn samenstellers waren een goede reputatie aan het opbouwen. Een simpele zoektocht op het internet leert dat heel wat jeugd- en sociale initiatieven zich naar het programma Ommekaar noemden. En nog altijd zijn er initiatieven die, net als Netwerk Vlaanderen,

naar Ommekaar verwijzen als start voor hun werking. Ommekaar wijdde toen een uitzending aan Netzwerk Selbsthilfe Berlin. In die toen nog verdeelde stad slaagden alternatieve organisaties en initiatieven er in een geldcircuit uit te bouwen. Organisaties die omwille van hun kritische maatschappijvisie en hun vernieuwend karakter er niet in slaagden bij de banken geld te lenen, konden via Netzwerk Selbsthilfe Berlin, toch geholpen worden. Op het einde van de uitzending riepen presentatoren Miek Billet en Bea Materne verzamelen geblazen in de Vrije Universiteit Brussel (VUB). Het was de bedoeling dat in Vlaanderen een gelijkaardig initiatief zou starten. Met onze initiatiefgroep zagen en bediscussieerden we die uitzending. We besloten ons aan te sluiten bij die oproep. Zo’n kans mochten we niet laten

voorbijgaan. Het was nu of nooit. Met ons zakten tweehonderd anderen af naar ‘the place to be’, een auditorium van de VUB. Op het eind vormden we een voorbereidende commissie die Netwerk Zelfhulp Vlaanderen uit de grond zou stampen. Nagenoeg heel onze initiatiefgroep was daar bij. Een aantal maanden hebben we toen zeer hard gewerkt: de grondslag en de organisatie van het initiatief van alle kanten bekijken en bediscussiëren. Statuten en een huishoudelijke reglement schrijven, een manifest opstellen..... Op 27 juni in 1982 bij onderhandse acte, hielden we de vergadering om de vzw op te richten. Naast goedkeuring van statuten, huishoudelijk reglement en manifest, kozen we een Raad van Bestuur en een projectencommissie. Ik werd

aangeduid als eerste voorzitter van die projectencommissie. Lang heb ik dat niet meer kunnen doen: omwille van de vele vrijetijdsengagementen raakte ik er fysiek wat onderdoor, zodat ik noodzakelijkerwijze moest afbouwen. Ik bleef echter passief en steunend lid van Netwerk Vlaanderen tot ik in 1992 terug actief werd, eerst met een interim-contract als projectsecretaris en naderhand als bestuurslid. En dat heb ik me nooit beklaagd: het huidige Netwerk Vlaanderen is niet alleen een warm nest met respect voor alle medewerkers, maar ook een professioneel geleide, goed werkende organisatie. Er zijn maar weinig organisaties die dat na 25 jaar kunnen zeggen. Johan De Vriendt Bestuurslid Netwerk Vlaanderen

25 JAAR LATER... Nu, 25 jaar later, zie ik dat Netwerk nog steeds voor een belangrijk deel dezelfde activiteiten invult als in de beginjaren. Via Netwerk Rentevrij cvba bieden we aan organisaties vandaag een alternatief in hun zoektocht naar ﬁnanciële middelen. Vanuit Netwerk Vlaanderen zijn we, meer nadrukkelijk zelfs, de kritische stem die vragen stelt hoe banken met ons geld omgaan. Afhankelijk van hoe je het bekijkt is dit een bemoedigende continuïteit, dan wel de ontmoedigende vaststelling dat het werken is aan een lange weg.

We zullen inspanningen doen om individuen, organisaties, banken en overheid bewust te maken van het feit dat hun geld op positieve wijze kan bijdragen aan een rechtvaardigere, milieuvriendelijkere en aangenamere samenleving.

bedanken die doorheen de afgelopen 25 jaar Netwerk Vlaanderen hebben helpen maken tot wat het nu is. Erik Baelus Voorzitter Netwerk Vlaanderen

Ondanks het vele werk dat ons nog wacht, wil ik dit vooral positief bekijken. Dankzij de professionele en rechtlijnig volgehouden aanpak, heeft Netwerk Vlaanderen doorheen de jaren een stem verworven die effectief stenen kan verleggen. Ik wil dan ook alle mensen

TAM TAM De Feniciërs hebben het geld uitgevonden, maar waarom zo weinig?

De jaren ‘80 KREKELSPAREN Een alternatieve bank starten, dat bleek toch een ietsiepietsie te hoog gemikt. Maar het was een idee van een werkgroep van Netwerk Zelfhulp Vlaanderen. Zo noemde Netwerk Vlaanderen zich in die tijd. Netwerk had toen nog geen ﬁnanciële middelen. Vandaar doopten we deze werkgroep om tot ‘alternatief sparen’. De geboorte van de duurzame Krekelspaarrekening volgde al snel. Via het Krekelsparen verdiende Netwerk commissielonen, die een mooie opbrengst betekenden. Op de hoogste som spaargeld verdienden we ooit twee procent! Met dit geld bouwden we zelf een vermogen op, dat we op haar beurt tegen voordelige voorwaarden konden uitlenen tegen voordelige voorwaarden. De naam Krekelsparen is tussen pot en pint en vele andere voorstellen verzonnen. Door marketingdeskundigen destijds verguisd omwille van ‘een lettergreep teveel’, door ons geliefd omwille van het sympathieke beestje (miersparen klinkt toch wat zuur). ■

GELD VOOR PIONIERSWERK Indien alle mogelijkheden voor subsidiëring waren uitgeput en geen andere inkomsten meer voor handen waren, konden organisaties altijd nog aankloppen bij Netwerk. In 1983 verstrekte Netwerk haar eerste giften en leningen aan organisaties die hiermee bijvoorbeeld een aankoop, een actie of een onderzoek wilden ﬁnancieren. Na langdurig wikken en wegen, veel vergaderen, zorgvuldig berekenen, divers schrijven en talloze bezoeken selecteerde Netwerk projecten die in aanmerking kwamen voor een gift. De Straatmus in Leuven bleek één van de eersten en gelukkigen. Deze nieterkende buurtinstelling die kinderen met leermoeilijkheden opving, kreeg een bedrag van 50.000 BEF (1.239,47 euro) voor de aankoop van didactisch materiaal. Aanvankelijk hielp men de kinderen enkel bij het maken

25 jaar 4

Anders omgaan met geld

van hun huiswerk. Maar al vlug evolueerde deze naschoolse opvang naar een individuele begeleiding van de kinderen en hun probleemgezin. Het startschot voor giften en leningen was gegeven en de aanvragen stroomden binnen. Ook drie jonge gasten die van kaasmaken hun beroep wilden maken, wisten Netwerk te vinden. In 1982 richtten ze de ambachtelijke kaasmakerij Het Hinkelspel op. Voor de aanmaak en productie van ‘Vachement Blue’ ontvingen ze in 1984 een lening van 150.000 BEF (3.718,40 euro). Ze kloppen na die tijd nog tot vijf maal toe aan bij Netwerk. Daarmee zijn ze één van de meest trouwe leningklanten. Nu, bijna 25 jaar later, maken ze nog altijd kaas op een ambachtelijke wijze in het centrum van Gent. ■

VERGADEREN TOT IN DE LATE UREN Vergaderen, daar lustten de eerste Netwerkers wel pap van. Vergaderen over het manifest, de doelstellingen, de promotie en het secretariaat: overal bestond wel een werk- of vergadergroepje voor. Stevige debatten, kritisch en niet altijd zachtaardig. Tijdrovend ook. Maar meestal wel uitmondend in een weg die gedragen en bezield was. Daar met vrijwilligers gewerkt werd, kozen we voor avondvergaderingen.

Van sommige vergaderingen werd de vergaderplaats geroteerd. Overnachtingen ter plekke waren niet uitgesloten. Stevige vergaderingen waren eerder regel dan uitzondering. Voor sommige personeelsleden waren twee of drie avondvergaderingen per week zeker geen uitzondering. Ook menige vrijwilliger had meerdere netwerkvergaderingen of activiteiten per maand. ■

NETWERK VLAANDEREN ACTIEF IN DE REGIO VIER VRAGEN AAN EX-VERANTWOORDELIJKE VAN WEST-VLAANDEREN

Johan Desender uit Brugge was jarenlang actief voor Netwerk in zijn regio. Hij promootte het Krekelsparen en beoordeelde dossieraanvragen van projecten die om ﬁnanciële redenen bij Netwerk aanklopten. 1. Johan, je was verantwoordelijke van de regio West-Vlaanderen. Hoe ging dat in zijn werk? Johan: ”Onze groep was gestart vanuit een open oproep door een medewerker van een Brugse Vormingsorganisatie en onder impuls van Jan Vandergracht van Netwerk

Vlaanderen vzw. Na een moeilijke start, bleven we uiteindelijk met twee mensen over: Nand Morlion en ikzelf. Toch groeide de zin om door te doen. We haalden eerst wat vrienden en kennissen erbij, en deden dan een (geslaagde) tweede oproep. Er ontstond een groep van een achttal mensen. Veel is die groep niet meer gewijzigd doorheen de periode dat ik regioverantwoordelijke was. Het was een hechte groep. We voerden vaak erg grondige discussies over het al of niet goedkeuren van kredietaanvragen. Elke vergadering stond er ook een stukje vorming op het menu.”

aandacht en er werden verschillende geslaagde campagnes opgezet, samen met vormingsinstelling Wijzer en Freinetschool Klimop. We hadden een stand op de vrouwendag en organiseerden een groots feest met sociaal tewerkstellingsinitiatief Loca Labora.” 3. Wat vond je interessant aan Netwerk? Johan: ”Ik vond het vooral boeiend dat Netwerk ﬁnanciële mogelijkheden creëerde voor tal van startende organisaties, of voor bestaande die zich wilden consolideren in een snel wijzigend alternatief landschap.”

2. Wat deden jullie in de regio West-Vlaanderen? Johan: “Er waren twee taken: dossiers beoordelen (red. van organisaties die een erkenning aanvroegen om zo in aanmerking te komen voor ﬁnanciële steun), en promotie maken voor het Krekelsparen. Vooral die tweede taak kreeg erg veel

TAM TAM Voor hetzelfde geld koop je niets (Loesje)

4. Welke concrete verhalen of gebeurtenissen staan er in je geheugen gegrift? Johan: ”Vooral een aantal feesten zijn me erg bijgebleven. Het eerste was een feest ik denk voor tien jaar Netwerk in het Tolhuis in Gent. Daar mocht ik een markt opzetten, waar bezoekers rechtstreeks contact konden hebben met projecten uit alle Vlaamse provincies: ongeveer dertig projecten gingen op de vraag in! 250 mensen mochten tijdens de beurs een toneelstuk met Jan Decleir gaan bekijken.” ”Ook aan de samenwerking met Loca Labora hou ik erg goeie herinneringen over, ondanks de uitzonderlijk slechte weersomstandigheden: kinderspelen in het teken van geld, een fuif met een optreden van een plaatselijke band, bezoeken aan Loca

met poëzie in de tuin en de kans om een gezonde, warme maaltijd te genieten. Op zondag hadden we zelfs een aperitiefconcert van de plaatselijke fanfare!”

”Verder hou ik de beste herinneringen over aan het enthousiasme waarmee we de promotie oppakten. We hebben zelfs eens een mansgroot krekelpak geknutseld...niets was te gek of te groot. Uren brachten we door op tientallen stands, overal in de provincies!” ■

KREKELSPAREN IN HET PARLEMENT Netwerk ondersteunde organisaties die op een deskundige en democratische manier wilden samenwerken aan milieu, verdraagzaamheid en ontwikkeling. Netwerk gaf kansen aan kansarme doelgroepen, in plaats van hen uit te sluiten. Bovendien werkte Netwerk op een pluralistische manier aan een samenleving waarin we winsten aanwenden voor sociaal-ecologische activiteiten, in plaats van ze in eigen zak te steken. Anders omgaan met geld (al heette dat toen zo nog niet), daar ging het Netwerk om. De commissies van het Krekelsparen werden toen hoofdzakelijk aangewend om giften en renteloze leningen aan organisaties te geven. Op die manier

25 jaar 6

Anders omgaan met geld

ging Netwerk zelf anders om met haar geld. Organisaties die in aanmerking kwamen voor deze ﬁnanciering, waren organisaties die niet streefden

naar maximale winst, maar die in eerste instantie wilden meebouwen aan een open en sociaal-ecologische samenleving. Deze organisaties

gingen zelf dus ook anders om met hun geld. Niet iedereen werd wild van deze ideeën Meer zelfs, de rechterzijde van de CVP (nu CD&V) stelde een parlementaire vraag: kan een met overheidsgeld geﬁnancierde bank als ASLK dergelijke ‘politieke’ doelstellingen wel steunen? Het debat haalde eind 1984 de cover van het tendentieuze weekblad Topics en de voorpagina van de Gazet van Antwerpen. De toenmalige minister Grootjans antwoordde dat van het bewust propageren van één welbepaalde politieke visie geen sprake is. En gelijk had hij. ■

de jaren ‘80

‘IN ‘T LIIEG PLAFOND’

NETWERK GAAT INTERNATIONAAL In de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw ontstonden wereldwijd meerdere alternatieve ﬁnanciers. Dikwijls wisten ze zelfs van elkaars bestaan niet af. In (West) Duitsland, waar ook Netzwerk Selbsthilfe ontstond, werd na lange voorbereiding een heuse alternatieve bank opgericht. Belangrijke drijvende kracht was de vredesbeweging, zodat ‘Kein Geld in die Rüstung’ (Geen geld naar wapens) de eerste slogan van de Ökobank werd. De Ökobank slaagde er in om andere initiatieven samen te brengen en stond zo aan de wieg van de ‘International Association of Investors in the Social Economy’ (INAISE). Samen met Triodosbank, IDES (Fr), e.a. behoorde Netwerk

in 1989 tot de eerste leden. Op 28 april 1990 organiseerde Netwerk een internationaal congres, met daaraan gekoppeld de start conferentie voor

INAISE. Inmiddels telt INAISE 44 leden uit heel de wereld. Zij ontmoeten elkaar op hun jaarvergadering. Het secretariaat is in Brussel gevestigd en de volgende bijeenkomst is gepland in Quebec, Canada op 5-6 juni 2008. www.inaise.org ■

Het inrichten van het eerste Netwerksecretariaat begin van de jaren tachtig was makkelijk, want veel kantoormateriaal was er niet. De grootste onder de medewerkers kon, voeten op de grond, het laag plafond schilderen. Niet verwonderlijk dus dat de actuele secretariaatsruimte, door medewerkers van toen, de balzaal genoemd wordt. De kantooradministratie was van een andere eeuw. Leden en Krekelspaarders werden netjes ingeschreven op individuele kaartjes en geklasseerd in een ﬁche-bak. Van boekhouden kreeg je letterlijk vuile handen. De boekhouding werd immers verricht met carbonpapier. Een klein reken- of doorschrijffoutje betekende bovendien uren of dagen zoeken en herberekenen met de zakjapanner. ■

TAM TAM Waarom geld sparen dat een ander nu nodig heeft? (Loesje)

De jaren ‘90

NETWERK BEGINT ETHISCH ASLK AGENTSCHAP Op 10 april 1990 opende het eerste ethische bankagentschap in België haar deuren: het ASLKkantoor Netwerk. Om het even welke bankverrichting je deed via dit kantoor, je kon er prat op gaan dat ze bijdroeg aan een duurzame samenleving. Zo waren er enkele speciﬁek door het Netwerkagentschap ontwikkelde ethische producten, bijvoorbeeld de Spaarbons met Krekelcertiﬁcaat en de verzekeringen voor de Liga voor Mensenrechten. Bovendien garandeerde ASLK (later Fortis Bank) dat alle spaargelden van de klanten van dit kantoor ethisch werden herbelegd.

Enkele persoonlijke memories van medewerker Piet Van Laecke aan zijn tijd (1991-1999) bij ASLK-kantoor Netwerk:

- “héél veel gelachen, maar ook heel hard gewerkt. We verdienden ons eigen loon met de inkomsten als zelfstandig agentschap” - “grootste troef van deze job was het sociaal bezig zijn en toch commercieel” - “we verzekerden zelfs de mensenrechten!” - “eigen postkaartjes met de slogan: ‘onder nul en toch positief’” - “met de opgang van de beweging stierf deze instelling een stille dood (30 oktober 2001), maar niet in mijn geheugen.” ■

(OP)NIEUW VUUR MAKEN

Wie een gloeiend kooltje meedraagt, kan onder de juiste omstandigheden opnieuw vuur maken. Natuurvolkeren weten het. Sociale bewegingen en NGO’s passen het oeroude principe op een aantal kernideeën toe. Ze proberen de reﬂectie over hun thema gaande te houden, zelfs op denksporen die tijdelijk onbruikbaar of oneigentijds lijken, in de hoop dat er ooit een succesvol alternatief uit groeit. Netwerk Vlaanderen is van bij haar ontstaan kritisch begaan met geld. Dat vertaalt zich al 25 jaar lang in

25 jaar 8

Anders omgaan met geld

teksten, vormingen en congressen over anders omgaan met geld. Of in levendige discussies in de werkgroep ideeën en congressen over zinvolle arbeid, rente en ethisch bankieren. Een mijlpaal was het internationaal congres ‘Twaalf sterren geld’ in 1990 met meer dan 250 deelnemers.

Participanten herinneren zich nu meer dan vijftien jaar later nog de uiteenzettingen van Pat Conaty over ‘sociaal gericht beleggen’ of Dieter Suhr over ‘een negatieve interest op het aanhouden van geld’. Zulke ideeën leven voort binnen een organisatie. Onder de juiste omstandigheden ontbranden dan projecten zoals het Krekelsparen, de LETS ruilkringen of de rentevrije kredietverlening. Maar wat brengen de komende 25 jaar? De klimaatverandering, de vergrijzing of de monetaire instabiliteit staan voor de deur. De Belg Bernard Lietaer wijst er in zijn boek ‘Het geld van de toekomst’ op dat ze allen samenhangen met ons huidig geldsysteem. De zoektocht naar alternatieven om die problemen te ontzenuwen blijft met andere woorden brandend actueel. ■

PRIJS VOOR ECONOMIE VAN DE VLAAMSE GEMEENSCHAP In 1991 ontving Netwerk de Prijs voor Economie van de Vlaamse Gemeenschap, uitgereikt door toenmalig verantwoordelijk Vlaams minister van Economie, Energie en Middenstand: Norbert De Batselier te Herselt-Ramsel: “Ik herinner me dat ik als toenmalig Vlaams minister Economie met die prijs mijn appreciatie wou tonen voor de

het professionele. De koppeling van het economisch haalbare aan het maatschappelijk nuttige. De koppeling van democratie aan efﬁciëntie. Zij hebben niet enkel geld ingezameld op grote schaal als solidariteitsfonds, maar dit geld aan vernieuwende projecten besteed in de economische, culturele of welzijnssector in de vorm van

volgehouden pioniersrol van Netwerk Vlaanderen in de realisatie van vernieuwende sociaal-economische projecten. Die appreciatie is er trouwens vandaag de dag nog steeds,” aldus Norbert De Batselier.

giften, renteloze leningen of borgstellingen. Zij hebben daar andere criteria gehanteerd dan in de ‘harde’ economische sector door de klemtoon te leggen op het innovatieve van projecten, de weerslag op de economische en sociale verhoudingen, het milieuaspect of de bijdrage die kon geleverd worden voor een rechtvaardig en ethisch verantwoord project. Deze principes van Netwerk zouden ingang moeten vinden in onze andere economische structuren.” ■

De toenmalige minister verwoordde de waardering in zijn toespraak destijds als volgt: “Ik wens echter deze Prijs van de Vlaamse Gemeenschap vandaag in de eerste plaats aan Netwerk Vlaanderen uit te reiken voor tien jaar professionele en grondige aanpak. De koppeling van het idealistische aan

TAM TAM

VAN INSTELLING NAAR BEWEGING Een tiental jaar na de oprichting was Netwerk uitgegroeid tot een stevige ﬁnanciële instelling. Na enkele jaren van interne debatten, audits en externe consultaties besliste de Algemene Vergadering van november 1995 om de Netwerkstrategie verregaand te veranderen. Naast haar ﬁnanciële dienstverlening wilde Netwerk ‘een beweging doen ontstaan waardoor de vraag naar de rol van geld opnieuw wordt gesteld’, zo meldt de toenmalige nieuwsbrief. Sociale en economische functies van geld wilden we confronteren met onze waarden en principes.

Het strategisch plan dat eind 1995 werd goedgekeurd, legde de basis voor het Netwerk dat we nu kennen. Het was een belangrijke stap van instelling naar beweging. Een stap ook die onze aandacht verhoogde voor de massa’s geld die niet op een duurzame manier aangewend worden en die ons niet louter op het alternatief oriënteerde. ■

“Bien sûr l’argent n’a pas d’odeur. Mais pas d‘odeur vous monte au nez.” (uit ‘Voir un Ami Pleurer’ van Jacques Brel)

10 10

LETS & THATCHER Hele woonwijken zonder bankkantoor, sparen in het buurtcafé, koeriers met loonzakjes, ... geen ﬁctie of beelden uit verre ontwikkelingslanden, maar keiharde realiteiten in het GrootBrittannië onder het bewind van Thatcher. We zagen het met eigen ogen tijdens een studiereis in het voorjaar van 1994. De reis was voor velen letterlijk een eye-opener. De liberalisering van de markt had ervoor gezorgd dat banken hun gelden liever investeerden in verre wingewesten. Financiering aanbieden aan de weinig lucratieve bevolkingsgroepen was geen prioriteit. Ook zat er geen rem meer op rentes die op hypotheken aangerekend mocht worden. Krediethaaien die werkten aan woekerrentes, overspoelden de markt. De rentes van lopende hypotheken werden herhaaldelijk opgetrokken. Vele gezinnen kwamen in een schuldenspiraal terecht en

soms zelfs zonder huis te zitten. Maar we zagen ook mensen die niet bij de pakken neer bleven zitten. We bezochten lokale gemeenschappen in onder andere Londen, die zich solidair herorganiseerden, sociale woningprojecten startten en LETSgroepen oprichtten. LETS (Local Exchange Trade System) is een principe dat gebaseerd is op de alom gekende ruilhandel: ‘ik doe iets voor jou en jij doet iets voor mij.’ Julia Rottiers nam deel aan deze reis voor de vzw Leren Ondernemen: “We bezochten in de omstreken van Londen een buurtwerking waar de techniek ‘planning for real’ wordt toegepast. Men werkt met maquettes, zodat mensen die het niet zo goed kunnen uitleggen, en ook kinderen, kunnen meedoen. Bovendien betrok men niet alleen de buurtbewoners, maar eveneens de besluitnemers zelf

in dit proces. Dit inspireerde ons, zodat we ons eigen ‘participatief werken’ hebben aangepast en het meer ging inhouden dan alleen ‘rond de tafel zitten’.” Een alternatief dat momenteel ook de twee miljoen Amerikanen, die hun huis dreigen te verliezen door de recente kredietcrisis, misschien te wachten staat. De geldhonger van sommige kredietverstrekkers en zij die erin beleggen blijft ook nu groter dan de zorg om het lot van kansarmere bevolkingsgroepen. De centrale banken zijn er als de kippen bij, om bijna zonder extra voorwaarden, extra geld in het ﬁnancieel systeem te pompen. Maar wat gebeurt er met de echte slachtoffers, diegenen die zich kredieten hebben laten aansmeren die ver boven hun draagkracht gaan? ■

HANGT UW SPAARGELD HET VARKEN UIT? De muurkrant uit ‘96/’97 visualiseerde de omslag van Netwerk naar beweging. Het maakte duidelijk dat Netwerk meer was geworden dan een ﬁnancier van sociale en ecologische projecten. Leuzen als: ‘hangt uw spaargeld het varken uit’, ‘als iemand slapend rijk wordt, ligt de ander daar wakker van’ en ‘anders omgaan met geld’ waren in het oog springende boodschappen. Met ‘Let’s do it’ zetten we aan tot actie en verwezen we naar de toen in opkomst zijnde Local Exchange Trade System (LETS)– groepen. ■

25 jaar Anders omgaan met geld

AANDEELHOUDERSVERGADERING BARCO 13 mei 1998. Actievoerders van Netwerk en Vredesactie kochten een aandeel van de Belgische technologiereus Barco en stellen op de Algemene Vergadering van dat bedrijf lastige vragen over de betrokkenheid van Barco in de wapenindustrie. De heren-bestuurders schuiven wat ongemakkelijk op hun stoel en besluiten dan maar bij meerderheid de kleine aandeelhouders de mond te

snoeren. Dat pikken we niet, en we stappen naar de rechtbank. 18 april 2002. Het hof van beroep in Gent bevestigt een vonnis van de rechtbank van Ieper in 1999. Barco heeft op haar Algemene Vergadering in 1998 het vraagrecht van de minderheidsaandeelhou ders miskend. Het vraagrecht is niet recht evenredig met de dikte van je portefeuille. Nu nog het stemrecht ;-). ■

Wapens, vervuilende mijnbouw, kinderarbeid, dictaturen, bedrijven die mensenrechten schenden... Het is geen geheim dat banken deze activiteiten ﬁnancieren. In ons driemaandelijkse tijdschrift gaan we dieper op deze zaken in. Ook geven we je tips over hoe je duurzaam spaart en belegt in België. Jouw geld kan immers ook bijdragen aan positieve activiteiten. Wil je op de hoogte blijven? Neem dan nu een abonnement op ons driemaandelijkse tijdschrift ‘Anders omgaan met geld’.

Banken verschuilen zich vaak achter het bankgeheim als we ze vragen wat ze met ons geld doen. Netwerk Vlaanderen legt zich daar niet bij neer. Al 25 jaar brengen we zowel positieve als negatieve geldstromen in kaart. Interesse in een abonnement op ons tijdschrift? Vul dan de postkaart in en stuur hem op. Geen postkaart meer aanwezig? Geen nood. Maak dan 10 euro over op nr. 001- 1353313-45 van Netwerk Vlaanderen met de mededeling nieuwsbrief. Je ontvangt dan een jaar lang de nummers in je brievenbus. Als we de kaart voor 1 december 2007 ontvangen, krijg je vijf nummers voor de prijs van vier! Na aﬂoop sturen we je een schriftelijke uitnodiging tot herabonnering. Met een abonnement blijf je niet alleen op de hoogte, je steunt ook onze werking. www.netwerkvlaanderen.be

2000 - 2007 CASINO-FUIF: EEN BRUISENDE NACHT TEGEN FINANCIËLE SPECULATIE “Dans jij naar de pijpen van de speculanten of probeer je hen te snel af te zijn? Een dansje plaatsen, pintje drinken en ondertussen een gokje wagen? Durf jij het aan? Kom dan op 30 september 2000 naar de casino-fuif in de Balzaal van de Vooruit te Gent. Het wordt een verrassende avond met een aantal acts, een groot beursscherm, halsbrekende muntschommelingen,

verraderlijke valkuilen en momenten van glorie. En natuurlijk een stevig potje dansmuziek.” Zo stelden we in 2000 de casino-fuif van Netwerk voor. Een vernieuwend concept waarbij de gevolgen van ﬁnanciële speculatie geduid werden... door ...uhm...pintjes te drinken en te dansen. Wie er niet bij was, kan het waarschijnlijk nauwelijks geloven, maar het werkte. ■

STARTSCHOT WAPENCAMPAGNE Een heuse persconferentie in het Kaaitheater te Brussel. Daar presenteerden we op 29 oktober 2003

ons allereerste campagnedossier over wapeninvesteringen. Met dit rapport en een orginele adbusting posters reden Vrede, (Forum voor) Vredesactie en Netwerk Vlaanderen van bank tot bank om de feiten onder de neus van de banken te drukken. Ondertussen stonden de telefoons roodgloeiend, ﬂitsten de camera’s en waren radio, krant, televisie en vooral kilo’s adrenaline aanwezig. We mogen deze eerste dag nooit vergeten. Het is het begin van wat toen ‘mission impossible’ leek: in de glazen torens van de bankhoofdkwartieren beweging krijgen om investeringen in wapens stop te zetten. Maar ‘onmogelijk’ is een woord dat je soms moet schrappen uit je vocabulaire, want deze campagne bleek een succesverhaal. ■

25 jaar 12

Anders omgaan met geld

FEEST VAN PROTEST Op de Kouter in Gent heb je alle Belgische banken op een kluitje. Een ideale plek voor een feestje, leek ons. In 2003 lanceerden we onze eerste actie tegen investeringen in de wapenindustrie. En waar konden we dat beter doen dan

op deze symbolische plek? Begin november, het was een gok voor een openluchtfestival maar we hadden geluk. Het was warm, droog en de opkomst was massaal. We trokken van bank naar bank en sloten voor de gelegenheid de kantoren symbolisch af. Daarna lieten we ons gaan op de muziek van Jaune Toujours, de Boomfanfare en 13 à l’aise. Een mooi begin van meer, véél meer... ■

2000 2007

NETWERK RENTEVRIJ De volhouder wint! Al in de jaren tachtig pleitte Netwerk voor het verstrekken van voordelige kredieten aan projecten met sociale,

‘spaarders-geïnteresseerden’ te motiveren om rentevrij geld te lenen. Voor elke rentevrije euro die een initiatief zo kan mobiliseren, legt Netwerk Rentevrij er twee bovenop, zonder interest. Netwerk Vlaanderen stond in 2003 aan de wieg van de oprichting, samen met Ethias en het Kringloopfonds. www.rentevrij.be Netwerk Rentevrij is dringend op zoek naar bijkomende ﬁnanciële middelen om haar activiteit te kunnen voortzetten. Interesse? info@rentevrij.be ■

maatschappelijke meerwaarde. Met de komst van Netwerk Rentevrij is het eindelijk zover. Alhoewel nog steeds niet in bancaire vorm, al wel via een vennootschap. Rentevrij helpt initiatieven aan de nodige ﬁnanciële middelen door een groep

Netwerk Rentevrij anno 2007: - vermogen: 2,5 mio euro - vermogen samengebracht door Netwerk Vlaanderen, Kringloopfonds, Ethias nv, Fonds Celina Ramos en 16 particulieren - 31 leningen toegekend voor in totaal 1,8 mio euro door Netwerk Rentevrij en nog 900.000 euro door particulieren en achterban. Samen dus 2.7 mio euro.

CASH CLASH IN VOORUIT 5 mei 2004. Wat Prince en Clouseau kunnen in het Sportpaleis, kunnen wij in de Vooruit. Een podium in het midden van de zaal zetten (wij noemden het de boksring) en de zaal gewoon uitverkopen. Nee, we speelden geen muziek, maar gingen in debat met de banken over hun investeringen in controversiële wapens. Tweehonderdvijftig geïnteresseerden volgden het

ACHTERBLIJVERS KRIJGEN HET ZWAAR TE VERDUREN ONTMIJNINGSDIENST BEZOEKT AXA KANTOOR IN BRUSSEL

Nadat we de eerste campagnedossiers lanceerden, schoten de meeste Belgische banken in actie. Ze schroefden investeringen in de producenten van controversiële wapens terug. Maar er was één achterblijver: AXA. Dat bracht ons op de idee van een symbolische

actie. Zo wilden we de druk op de Franse groep verhogen. Op 18 oktober 2005 kwam een speciaal uitgedost ontmijningsteam toe op het AXA hoofdkwartier in Brussel. Met veiligheidslint werd de

debat. Bob Docx, die mee aan de wieg stond van Netwerk en andere initiatieven, sprak als afsluiter de volgende woorden: “Gaat Netwerk de wapens uit de wereld helpen. Ik denk het niet. Maar ze willen liever deel van de oplossing zijn, dan deel van het probleem. En als ik het hier zo aanhoor, dan vrees ik te moeten vaststellen dat de banken een deel van het probleem zijn.” ■

(lees verder op pagina 14)

TAM TAM

Money is funny, they keep it in banks (liedje van cabaretgezelschap bRaSs)

ingang afgesloten. ‘Gesloten wegens ontmijning’, stond er in grote letters te lezen. De ontmijningsdienst – in werkelijkheid een twintigtal medewerkers van Netwerk en bevriende vredesorganisaties – doorzocht het gebouw op de aanwezigheid van landmijnen. Hoewel de dienst slechts van ver leek op ‘echte ontmijners’, maakte

ze toch indruk op het aanwezige bankpersoneel. De receptioniste liet haar bureau doorzoeken en enkele bankmedewerkers betoonden sympathie voor de actie. Tot slot: een kleine twee jaar na de actie, besloot de AXA groep haar eigen middelen niet langer in clusterbommen en landmijnen te investeren! ■

2000 2007

BANKIEREN IS ALTIJD EEN BEETJE OORLOG

Geld voor wapens, investeringen in mensenrechtenschendingen,

ﬁnanciering van milieuvervuilende projecten. Geef toe, niet direct thema’s die je vrolijk ﬂuitend over straat doen huppelen. Maar dat laten we ons niet aan het hart komen. We blijven lachen. Met onszelf, maar ook met de boze bankwereld. Aanleidingen hiertoe genoeg, want onze acties roepen wel eens hilarische reacties uit. Zoals op de Algemene Vergadering van AXA van 2005. Een troepje ongeregelde aandeelhouders was afgezakt naar Parijs om de directie op het matje te roepen over haar investeringen in controversiële wapens, zoals kernwapens en clusterbommen. Na heel wat gewring tussen de halfslapende gepensioneerden

en hordes hostessen, veroverden ze een plaatsje bij de microfoon. Toen ze die eindelijk hadden kunnen bemachtigen, vroegen ze het opperhoofd van de club wat hij vond van de investeringen van AXA in landmijnen. Vanuit zijn indrukwekkende spreekgestoelte repliceerde deze dat AXA graag investeert in deze wapens, omdat ze ons beschermen tegen terrorisme. Nou, daar valt natuurlijk niets tegen in te brengen. Zeker niet als de microfonen plots op mysterieuze wijze dienst weigeren. Behalve die éne, bij een aandeelhouder die enthousiast ‘vive la guerre!’ begint te scanderen. Die maakte onze dag helemaal goed. ■

GOUDEN KALF BEZORGT ONS GOUDKOORTS “2,5 ton zwaar, acht meter hoog en bedekt met bladgoud. Het gouden kalf dat sinds gisteren op de Gentse Kouter prijkt, is indrukwekkend. Netwerk Vlaanderen wil met het (tijdelijke) standbeeld het mensenrechtenbeleid bij de vijf grote Belgische banken aan de kaak stellen,” zo opende Het Nieuwsblad

25 jaar 14

Anders omgaan met geld

van 21 november 2005. Het is een goede beschrijving van de imposante sculptuur die de Deense kunstenaar Jens Galschiot in opdracht van Netwerk Vlaanderen ontwierp. Galschiot vervaardigde het gouden kalf in Odense, Denemarken. Vanaf daar transporteerde hij het met een enthousiaste groep medewerkers naar Gent voor de artistieke interventie Goudkoorts. Goudkoorts,

dat was een wervelende rondgang langs de banken in Gent. Met het gouden kalf als symbool voor de blinde verafgoding van het geld, ging een bonte groep van bank tot bank. Uiteindelijk werd de sculptuur met een kraan op metershoge poten gehesen. Het keek meer dan een maand lang uit op de duizenden Gentse kerst shoppers. ■

ACE BANK. ABSURD REËEL

Een bank die trots is op haar investeringen in de wapenindustrie en massaal geld doorsluist naar belastingsparadijzen. Een bank die de klant een aanlokkelijk rendement biedt dankzij haar compromisloze beleggingen. Zou dat verkopen? Hoever zouden klanten willen gaan om hun geld te doen renderen?

We namen de proef op de som en richtten ACE bank op. In oktober 2006 opende ACE haar eerste promotiekantoor in hartje Brussel. En wat bleek? Het concept werkte. De pers en het publiek nam de bank serieus. Geshockeerd, met nieuwsgierigheid of zelfs cynisch enthousiasme werd ACE bank gevolgd, ook vanuit de bankwereld. De bank bleek zo realistisch, dat zelfs de Belgische Commissie voor Banken Financiewezen niet doorhad dat het om een actie ging en een klacht indiende. Toen enkele weken later werd onthuld dat de bank een opgezet spel was, haalden velen opgelucht adem! Je kan nagenieten van deze stunt door de video te bekijken op

GOEDKEURING WETSVOORSTEL

WAAR LIGT DE GRENS?

1 maart 2007, na middernacht. In de Kamer van Volksvertegenwoordigers staan politici met de handen aan de knoppen. De knoppen worden ingedrukt en ... België is het eerste land ter wereld dat ﬁnancieren van producenten van antipersoonsmijnen en clustermunitie gewoonweg verbiedt. Wat een overwinning!

In 2005 onderzoeken we de investeringen van AXA, Dexia, Fortis, ING en KBC. Wat blijkt? Deze vijf banken investeren gezamenlijk investeren gezamenlijk voor 6,6 miljard euro in veertien bedrijven die betrokken zijn bij ernstige mensenrechtenschendingen. Toonaangevend voorbeeld zijn de investeringen in oliegigant Total, die de grootste internationale investeerder is in het dictatoriale Birma. ■

“Deze nieuwe wetgeving is het bewijs dat men ver kan geraken als het middenveld en een paar overtuigde parlementsleden de handen in mekaar slaan. Het is net die succesvolle samenwerking die ervoor zorgde dat er een draagvlak is in de samenleving. Dan bewegen ook de tegenstanders in de ﬁnanciële en politieke wereld,” aldus kamerlid Dirk Van der Maelen. ■

TAM TAM

www.ace-bank.eu of bestel hem (vijf euro excl. verzendkosten) via info@netwerkvlaanderen.be. ■

NETWERKDOSSIERS WERELDWIJD GERAADPLEEGD Een artikel in the Wall Street Journal, een interview op de Catalaanse TV, het Japanse Manuichi Newspaper dat om de haverklap aan de lijn hangt en artikels publiceert, live op de radio in Australië, .... Het blijft verbazingwekkend hoe onze rapporten over banken en hun controversiële investeringen de wereld rondreizen en gebruikt worden. ■

Money, money, money, must be funny, in the rich man’s world (liedje van ABBA)

KREKELSPAREN: BACK TO THE FUTURE Tot op de dag van vandaag werken Fortis en Netwerk samen rondom het Krekelsparen, een spaarrekening waar het geld op een duurzame manier wordt belegd in mens en milieuvriendelijke activiteiten. In dat verband vroegen we Erik De Maeyer, Global Project Manager bij Fortis Bank om een korte bijdrage.

evenwichtiger handelsrelaties enz. ter harte te nemen, al was het maar vanuit een gezond eigenbelang.” “Het belang en de inbreng van de individuele spaarders en beleggers

“Maatschappelijk engagement en zorg om een leefbare wereld zijn belangrijk. De economie als geheel en alle spelers - ondernemingen, werkgevers en werknemers, kredietverstrekkers, aandeelhouders, overheden... - dienen de zorg om een betere wereld, een gezonder milieu,

mogen in dit verband evenwel ook niet onderschat worden. Alleen al door zijn keuze voor deze of gene beleggingsformule, geeft de spaarder méé richting aan wat er met zijn of haar geld gebeurt. Vandaar dat Fortis al vele jaren geleden Krekelsparen lanceerde in samenwerking met Netwerk Vlaanderen vzw. Begrippen als duurzaamheid, maatschappelijk verantwoord investeren waren toen nog begrippen uit een verre toekomst. Zij zijn er alleen maar actueler en dringender op geworden. En daar kunnen Fortis, Netwerk Vlaanderen vzw en die vele Krekelspaarders van het eerste uur alleen maar blij om zijn.” ■

CLUSTERBOMGEVOELENS EN BANKGEHEIMEN

Iets bestaat pas wanneer het op televisie komt. Indien dat klopt, dan geniet Netwerk het voorrecht om - enigszins onverwacht - vooral in Nederland te bestaan. Hoewel de discussies over bankinvesteringen een paar keer de Vlaamse televisie haalden, is het de Nederlandse tv die het debat grondig en geïnformeerd

25 jaar 16

Anders omgaan met geld

opende. Twee zondagavonden zond Nederland 3 in prime time Zembla documentaires uit over het onderwerp. De eerste ‘Het clusterbom gevoel’ ging over de omstreden investeringen van pensioenfondsen. De tweede ‘Bankgeheimen’ belichtte het investeringsbeleid van de Nederlandse banken. Zembla bracht het probleem en de alternatieven zorgvuldig in beeld. In de documentaire ‘Bankgeheimen’ kwam ook de ACE bank actie en Christophe Scheire van Netwerk aan het woord. De reactie van de publieke opinie op de twee documentaires was er één van verontwaardiging, en in diverse kranten ging de discussie voort. Omwille van die polemiek stuurden de pensioenfondsen hun investeringsbeleid bij. De fondsen die in totaal meer dan 600 miljard euro beheren, kiezen in toenemende mate voor transparantie over hun

investeringen en uitsluiting van de meest omstreden ondernemingen. Zo komen clustermunitie - en landmijnproducenten steeds moeilijker aan Nederlands pensioengeld. ■

De documentaires zijn nog online te bekijken: www.netwerkvlaanderen.be.

TRIODOS EN NETWERK

NETWERK VLAANDEREN EN SOCIAAL-CULTUREEL WERK

Netwerk promoot duurzame ﬁnanciële producten met een hoog ethisch karakter. Op die manier wil Netwerk een positieve wending geven aan de bestemming van geld. Triodos Bank ﬁnanciert bedrijven, instellingen en projecten met een meerwaarde op sociaal, milieu en cultureel gebied, daartoe in staat gesteld door spaarders en beleggers die kiezen voor maatschappelijk verantwoord en duurzaam ondernemen. Vanuit deze gedeelde visie, werken Triodos en Netwerk samen aan een betere toekomst. We vroegen Pieter Vanderrick van Triodos Bank België naar zijn ervaringen.

Sinds 2005 wordt Netwerk Vlaanderen als socio-culturele beweging gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap (Cultuur). Netwerk is tevens lid van FOV, de organisatie die de belangenverdediging op zich neemt van de gesubsidieerde socioculturele organisaties. Binnen FOV volgt Netwerk de Raad van Bestuur, de Algemene Vergadering en de werkgroep bewegingen op.

“Ik heb Netwerk Vlaanderen pas leren kennen toen ik in april 2000 bij Triodos Bank ben komen werken. En ik had geluk, want het was in de loop van dat jaar dat we gesprekken met Netwerk Vlaanderen voerden over een meer intense samenwerking. Ik herinner me nog zeer goed de onderhandelingen over de samenwerkingsovereenkomst, waar ik Netwerk Vlaanderen heb leren kennen als zeer gedreven en professioneel.” “Nadien kwam het erop aan om bekendheid te geven aan de samenwerking en ook daarbij heb ik de voorbije jaren met verschillende Netwerk collega’s commerciële acties kunnen opzetten. Ik vind dat Netwerk Vlaanderen de voorbije jaren een enorme bijdrage heeft geleverd aan het sensibiliseren van het grote publiek inzake duurzaam beleggen. ‘ACE’ bank was een stunt van formaat. Van harte gefeliciteerd met jullie 25-jarig bestaan!” ■

Hugo De Vos, directeur FOV, vertelt het volgende: “Netwerk Vlaanderen en sociaal-cultureel werk. Een vreemde combinatie? Op het eerste

gezicht misschien wel, maar bij nader toezien weer niet. Netwerk Vlaanderen promoot niet alleen het anders omgaan met geld, maar maakt dit ook waar in de praktijk. Ons ministerie van Cultuur geeft Netwerk sedert 2004 jaarlijks 200.000 euro, niet zomaar, maar omdat Netwerk een van de grote uitdagingen van het sociaal-cultureel volwassenenwerk waarmaakt. Activiteiten organiseren die de ontplooiing van volwassenen bevorderen en de maatschappelijke participatie stimuleren, het is Netwerk op het lijf gegoten.” “Netwerk Vlaanderen krijgt ‘leuke’ portefeuille omdat minister van Cultuur door

die de een

beoordelingscommissie overtuigd werd van de intrinsieke waarde van het Netwerk-project. Netwerk voldoet immers volledig aan de normen die de overheid oplegt aan een sociaalculturele beweging. Netwerk bewijst gespecialiseerd te zijn in een goed afgebakend thema (zinvol omgaan met geld) en activiteiten te organiseren op het vlak van sensibilisering, educatie en sociale actie. De actieradius is het ruime publiek en de focus van de werking ligt op maatschappelijke verandering.” “Netwerk Vlaanderen maakt deze ambities waar, met veel creativiteit en begeestering. Netwerk slaagt erin om regelmatig met haar acties de media te halen, te wegen op de beeldvorming en mensen aan te zetten tot kritische zin en gedragsverandering. De werkzaamheden sluiten nauw aan bij het oude ‘geloof’ dat het sociaal-cultureel werk toch in enige mate bijdraagt aan de maakbaarheid van de wereld. Dit is niet aftands, maar zeer actueel. Dat een zeer werelds goed, zoals geld, de focus levert, is bijzonder en uniek voor het sociaal-cultureel bedrijf.” “Netwerk is gedreven door een strikte ethiek op het vlak van geld, beleggen, sparen. Netwerk legt de vinger op de wonde en verduidelijkt de ‘zwarte’ kantjes van het geld door ze te linken aan foute transacties, wapenhandel en ander minder fraais. Netwerk schopt de mensen een geweten rond het en vooral hún geld. Dit is de kleine oorlog van Netwerk, als sociaalculturele beweging een schot in de roos.” ■

TAM TAM Geld is gevaarlijk. Voor je het weet ben je aan het sparen. (Loesje)

UITDAGINGEN VAN TOEN, NU EN VOOR DE TOEKOMST Raken we ons stilaan meer en meer bewust van het feit dat ons alledaags gedrag mede bepaalt hoe de wereld eruit ziet? In ieder geval kiezen we steeds vaker voor een milieubewustere levensstijl, of voor duurzame en eerlijke producten. Ook sparen we om onze toekomst veilig te stellen. Onze spaarcenten worden ondergedompeld in moeilijk traceerbare ﬁnanciële stromen. Daardoor is het voor de klant niet altijd duidelijk waar ons spaargeld naar toe gaat. Misschien gaat ons geld wel naar bedrijven die niet erg milieubewust zijn of naar multinationals die gebruik maken van kinderarbeid. Feit is dat je zelf de richting kan meebepalen van je geld. Je kunt

ervoor kiezen jouw geld niet in dergelijke controversiële activiteiten te (laten) beleggen. Je kunt er eveneens voor kiezen om jouw geld te (laten) beleggen in activiteiten die respect hebben voor mens, dier en milieu. Op die manier kun je de samenleving op positieve wijze vorm geven. Netwerk Vlaanderen wil mensen laten inzien dat ze via hun geldkeuzes medeverantwoordelijk zijn voor onze samenleving. Al 25 jaar behoort dit tot één van haar grote uitdagingen. Tweede uitdaging is om individuen zover te krijgen dat ze de daad bij het woord zetten. Daarom is het belangrijk om zoveel mogelijk drempels af te breken. Dit betekent meer transparantie van de ﬁnanciële wereld, meer gehoor van de bewuste

klant bij de bank, vlottere toegang tot informatie over duurzame spaaren beleggingsproducten, banken die hun maatschappelijke verantwoordelijkheid echt opnemen. Derde uitdaging is zichtbaar maken dat een steeds groter wordende groep mensen het anders wil. Achter computer of bankloket kiezen voor een duurzaam ﬁnancieel product is al een stap in de goede richting. Maar vervolgens de buitenwereld laten zien dat het niet om enkelingen gaat is minstens zo belangrijk. Netwerk wil ook voor de komende jaren, de bruggen blijven maken tussen individu, groep en samenleving. ■

25 JAAR NETWERK IN SLOGANS 1982 Netwerk: meer dan alternatieve geldbron?

1993 Een vernieuwend idee lukt dankzij jou

1995 Netwerk. Een kapitaal verschil

1990 Aan de vruchten herken je de boom 2001 Als iemand al slapend rijk wordt, ligt daar een ander wakker van 1993 Mijn spaargeld spaart de wereld

25 jaar 18

Anders omgaan met geld

2002 Mijn geld. Goed geweten?

2007 Anders omgaan met geld

2 RI

UA BR

-P

MAA

IJKS

IT EU

GAV

T NIE NT HIJ RSC

NUA

EN RI

ST GU AU

OB32312

gratis

maak kennis met

De wereld is geen fait divers Analyses, verhalen en mensen รกchter de actualiteit Boeiende onderzoeksjournalistiek Kleurrijke fotoreportages Verhelderende berichtgeving uit het Zuiden Vraag een proefnummer

. Uw maandelijks mondiaal magazine.

www.mo.be

aan via promotie@mo.be of via 02 536 19 77

COLOFON Anders omgaan met geld. De nieuwsbrief van Netwerk Vlaanderen Verschijnt vier maal per jaar. REDACTIE EN ADMINISTRATIE Vooruitgangstraat 333/9 1030 Brussel Tel: 02/201 07 70, Fax: 02/201 06 02 www.netwerkvlaanderen.be WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER Leontien Aarnoudse, Erik Baelus, Mathias Bienstman, Norbert De Batselier, Erik De Maeyer, Hugo De Vos, Johan De Vriendt, Johan Desender, Paula Gorissen, Inez Louwagie, Geert Mortier, Julia Rotiers, Christophe Scheire, Dirk Van Der Maelen, Piet Van Laecke, Pieter Vanderick, Kristien Vermeersch, Luc Weyn, Hugo Wanner, www.brasstheater.be, www.loesje.org/belgie. EINDREDACTIE Leontien Aarnoudse, Inez Louwagie, Christophe Scheire. VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Kristien Vermeersch Vooruitgangstraat 333/9 1030 Brussel DRUKKER Druk in de weer, Gent ONTWERP EN LAY OUT Iguane, Brussel Tel. 0498 14 16 64 FOTOGRAFIE Netwerk Vlaanderen ABONNEMENTEN Een jaarabonnement kost 10 euro en kan op ieder moment ingaan. In het kader van ons jubileum, bieden we vijf nummers aan voor de prijs van vier. Interesse? Maak dan voor 1 december 2007 10 euro over op rek. nr. 001-1353313-45 op naam van Netwerk Vlaanderen met de mededeling nieuwsbrief. Je ontvangt dan ruim een jaar lang het tijdschrift in je brievenbus. Zo blijf je op de hoogte én steun je onze activiteiten. www.netwerkvlaanderen.be

Netwerk Vlaanderen vzw promoot het anders omgaan met geld. Geld is een instrument dat een duurzame en eerlijke samenleving kan bevorderen als het goed wordt aangewend. Netwerk voert campagne met de slogan ‘Mijn geld. Goed geweten?’ en wil zo het investeringsbeleid van de banken publiek maken en inspraak afdwingen voor de spaarder/belegger in de bestemming van zijn geld. Netwerk is een wegwijzer op de markt van ethische en duurzame spaar-en beleggingsvormen. Netwerk Rentevrij ondersteunt, adviseert en financiert organisaties en bedrijven die mensen milieuvriendelijk omgaan met geld.

Steun de activiteiten van Netwerk Vlaanderen en stort uw gift op: 001-1199225-90 (met mededeling: gift NB).

25 jaar 20

Anders omgaan met geld

De nieuwsbrief wordt gedrukt op kringlooppapier, met vegetale inkten.