Anders Omgaan Met Geld (28e jaargang, nr.3) by Netwerk Vlaanderen vzw

BelgiĂŤ - Belgique PB 1000 Brussel 1 1/1366

September - Oktober - November 2010

Magazine Netwerk Vlaanderen verschijnt driemaandelijks, 28e jaargang, nr 3

ANDERS OMGAAN

met geld

CRISIS shoppen Letsers hebben veerkracht

Wegwijzer groen investeren

Afgiftekantoor 1099 Brussel X, P2A8306 - Afzender: Netwerk Vlaanderen, Vooruitgangstraat 333/9, 1030 Brussel

edito

Winkelen tegen de crisis De crisis is nog niet gekeerd, zo lijkt het. Op de pagina’s die volgen beschrijft Mathias Bienstman hoe de banken, de economie en nu ook de landen ter plaatse blijven trappelen. Daarbovenop hebben we nog eens te maken met een gevaarlijke klimaatcrisis. De politiek heeft er een hele kluif aan. De traagheid en onwil waar Netwerk met de campagne tegen investeringen in steenkoolcentrales op stuit (zie pag. 6), stemt weinig hoopvol. Misschien als individu het voortouw nemen dan maar? Op de middenpagina’s geven we tips om zelf te investeren in de transitie naar een groene economie. Rentevrij doet er nog een optie bovenop: direct investeren in de uitbreiding van de Wereldwinkels. Maar ook zonder kapitaal biedt de crisis leuke kansen. Je kunt bijvoorbeeld gaan shoppen, zoals de leden van de Oostende LETS-groep onlangs deden. Naar Engels voorbeeld organiseerden zij een winkelevenement waar mensen hun miskopen konden ruilen. Ideaal! Na de verhalen van de Letsers (pag. 10) ben ik zowaar enthousiast geworden om het zelf te proberen. Ben eens benieuwd... Nu ook Muntuit volop van start gaat wordt het een spannende tijd voor complementaire economieën. Misschien, als de euro het dan toch niet haalt, overleven we in België op Schelpen, Bollekes, Pluimpjes én Torekes! Marjon Meijer

PS: Zoals je op de achterkant kunt lezen, neemt Frederik Matthijs na zeven jaar afscheid van Netwerk Rentevrij. Namens iedereen hier op kantoor: Frederik, we zullen je missen! Heel veel succes met je nieuwe job in Gent!

INHOUD 2 edito Winkelen tegen de crisis 3 Kort 4 Analyse Afrit gemist 6 campagne Bankroet: stand van zaken 8 duurzame wegwijzer Groen beleggen: dubbel interessant 10 Interview Van porto tot powerpoint 14 Portfolio Oxfam Wereldwinkels Brugge 15 Stakeholder “Meedenken en problemen oplossen” 16 Achter de schermen Afscheid 2

Mijnbouwreus Vedanta onder vuur KORT

Goed nieuws voor de Kutia en de Dongria Kondh stammen in India! De Indiase regering heeft mijnbouwgroep Vedanta verboden om bauxiet te ontginnen in hun leefgebied in de provincie Orisha. Volgens de Indiase minister van Milieu getuigden Vedanta’s plannen van een ‘stuitend’ gebrek aan respect voor de plaatselijke stammen. De voorbije weken werd zwaar campagne gevoerd tegen de uitbreidingsplannen van Vedanta. De situatie van de bedreigde stammen werd vergeleken met die uit de Hollywood-kaskraker Avatar. Enkele maanden terug verkocht het Nederlandse pensioenfonds PGGM in navolging van het Noorse staatspensioenfonds en The Church of England zijn aandelen Vedanta al uit protest tegen de schending van de mensenrechten. Vedanta is nochtans één van de best presterende aandelen

op de Londense beurs dit jaar. Reeds in november 2007 belichtte Netwerk Vlaanderen in het dossier Bankgeheimen de desastreuze impact van Vedanta en vroeg ze de banken om te desinvesteren uit het mijnbouwbedrijf. Een bezoek aan de site banksecrets.eu leert dat de meeste banken actief in België daarvan nog geen werk hebben gemaakt.

Verdrag clustermunitie in werking Boekvoorstelling ‘Welvaart zonder groei’ Onze samenleving zit vast in een dilemma. Enerzijds hebben we economische groei nodig om onze sociale zekerheid veilig te stellen, anderzijds vragen we nu al meer van onze aarde dan ze kan dragen. Dit dilemma vormt het vertrekpunt van het boek van de Britse professor Tim Jackson. Jacksons zoektocht naar het verzoenen van ons verlangen naar een goed leven met de beperkingen van een eindige planeet, levert niet enkel een boeiende vraagstelling op. Hij geeft ook aan hoe we er uit geraken. Hij schotelt ons een nieuw economisch model voor dat ecologische investeringen en een groene diensteneconomie centraal stelt. Denktank Oikos vertaalde het boek naar het Nederlands. Welvaart zonder groei wordt op 22 september in het Antwerpse Zuiderpershuis in bijzijn van de auteur gepresenteerd. In de namiddag is er een congres (met bijdragen van o.a. Wouter van Besien en Peter Tom Jones) voor een meer deskundig publiek en ’s avonds houdt de professor een ruim toegankelijke lezing. Voor programma zie www.oikos.be

Het Verdrag over Clustermunitie is op 1 augustus in werking getreden. Dit verdrag verbiedt het gebruik, de productie, opslag en vervoer van clustermunitie. Inmiddels hebben 107 landen het verdrag ondertekend en hebben 37 landen het verdrag geratificeerd, waaronder België eind 2009. De VS, Rusland en Israël tekenden het verdrag niet. Hoewel clustermunitie nu in vele landen officieel een verboden wapen is, zijn investeringen in clustermunitie in de meeste landen die het verdrag ondertekenden, nog altijd legaal. Netwerk Vlaanderen pleit ervoor een einde te maken aan deze dubbele standaard. België accepteerde reeds een wetsvoorstel voor het verbod op investeringen in clustermunitie. Controle van de wet blijft echter een probleem omdat het ministerie van Financiën geen werk maakt van een lijst van bedrijven die clustermunitie produceren.

Zin om eens een steenkoolcentrale van binnen te zien? Tijdens de open bedrijvendag 3 oktober kan je de centrale in Ruien bezoeken. Op een uurtje zullen gidsen van Electrabel je wegwijs maken in de werking van deze “biomassa”-centrale. Nadien organiseert Netwerk Vlaanderen een nabespreking onder leiding van een klimaatspecialist. Inschrijven kan per telefoon 02 2010770 of via www.netwerkvlaanderen.be.

Afrit gemist

De Griek Hippocrates gebruikte het woord ‘Krisis’ voor ‘het keerpunt in een ziekte’. Afgemeten aan de crisis van de banken, de economie en de staats schuld is onze economie meer dan verkouden. Maar is er al een keerpunt bereikt? Een diagnose van de economische aandoeningen van onze tijd. analyse

Bankencrisis 2008:

de banken in shock, overheid dient een infuus toe

Wat? In de herfst van 2008 daverden tientallen banken op hun grondvesten. Ook het Belgische Fortis, KBC en Dexia kwamen in de problemen. Ze hadden massaal geld belegd in de Amerikaanse huizenmarkt, via schijnbaar veilig schuldpapier. De huizenprijzen in Amerika stegen al jaren. Daarvoor zorgde gul krediet en bancair wanbeleid. Steeds meer mensen kochten een huis of speculeerden op een waardestijging in de huizenmarkt. Banken en kredietmakelaars verdienden goed. Politici waren blij dat veel kiezers zich rijk waanden met een eigen vastgoed. Maar toen de zeepbel op de huizenmarkt uiteenspatte, deelden ook de Belgische banken in de klappen. Plots kelderde het schuldpapier dat ze in handen hadden in waarde.

Gevolg? De bankwereld sloeg in paniek. De financiële instellingen wilden elkaar geen geld meer lenen. Klanten haalden hun spaarboekjes leeg. Verschillende financiële ondernemingen stevenden af op een bankroet. De overheid redde de banken van het faillissement door ze geld toe te steken met kredieten of participaties in het kapitaal. Ze leende daarvoor zelf op de financiële markten, wat

de overheidsschuld liet stijgen. In België ging er van de verschillende overheden iets meer dan 20 miljard euro naar de bankwereld. De staatsschuld steeg van 84% van het BNP in 2007 naar 100% nu. Met het verse overheidsgeld konden de banken hun verliezen verteren en het vertrouwen van klanten, aandeelhouders en kredietgevers herstellen.

Keerpunt? De komende jaren beloven meer van hetzelfde, maar ditmaal strikter gereguleerd en van dichterbij opgevolgd. De overheden geloven vooralsnog dat banken met wat stevigere schokdempers, die van tijd tot tijd getest en gecontroleerd worden door toezichthouders, niet in een nieuwe crisis terecht zullen komen. Meer structurele oplossingen op het niveau van de bank, de economie of de handel zijn er nog niet. Banken kunnen nog steeds risicovolle beleggingen doen met spaargeld. Politici zullen nog steeds verleid worden om het stagnerend inkomen van de actieve bevolking te verdoezelen met gul krediet. De onevenwichtige handelsbalans tussen China en de VS tenslotte, blijft schokken door het financiële systeem jagen.

“Zonder staatstussenkomst waren alle Belgische grote banken failliet. Dat komt omdat ze alle veel meer risico genomen hebben dan hun kapitaal hen toeliet.” Koen Schoors, professor economie

Economische crisis 2009:

de economie in shock, centrale banken dienen infuus toe

Wat? Door de problemen in de bankwereld raakte de economie in de Westerse landen uit vorm. Mensen vreesden voor hun spaargeld en hun job, bedrijven vreesden voor moeilijker te verkrijgen bankkrediet en een slabakkende vraag naar hun producten. Al die onzekerheid en angst zorgden voor minder investeringen en consumptie. De economie vertraagde en belandde uiteindelijk heel 2009 in een recessie.

Gevolg? In de VS kromp het BNP in 2009 met 2,4%, in de EU 27 met 4,7%. De werkloosheid steeg vaak naar 10%

“Samen staan we voor twee crisissen: de klimaat verandering en de problemen in de wereldeconomie. Maar ze bieden ons een kans om ze tegelijk aan te pakken met massale groene investeringen, een Green New Deal.” Ban Ki Moon, VN secretaris-generaal

of meer van de actieve bevolking. In de Europese welvaartstaten zorgde de sociale zekerheid in vergelijking met de VS voor minder leed bij de gewone man. Maar voor de 6,7 miljoen mensen die in de VS hun werk verloren, betekende werkloosheid vaak ook een uithuiszetting, een onbetaalbare ziekenhuisfactuur en bittere armoede.

Keerpunt? De centrale banken van de landen in recessie lieten de rente naar bijna 0% dalen. Goedkoop geld zou de economie weer aanzwengelen. Overheden timmerden investeringsplannen in elkaar. Hoewel een ‘Green New Deal’ hoog op de agenda stond, geïnspireerd door de urgentie van de klimaatproblematiek, bleef het in de meeste landen bij een lappendeken aan stimulerende maatregelen, van slooppremies tot belastingsvermindering voor de bouw. Een echt keerpunt in de economie is nog niet in zicht: zodra de groei herneemt zal ze opnieuw de kapitaalkrachtigen bevoordelen en aanbotsen tegen de begrensde draagkracht van de aarde, haar ecosystemen en de eindige grondstoffen.

Landencrisis 2010:

landen in shock, behandeling in testfase

Wat? Landen zijn voor de (her)financiering van hun staatsschuld afhankelijk van de financiële markten. Pensioenfondsen, verzekeringsmaatschappijen of banken willen wel wat staatsschuld kopen als de rente in verhouding staat tot de kans op wanbetaling door de overheden. Net daar knelde het schoentje. De staatsschuld van heel wat landen was spectaculair gestegen door de banken- en economische crisis. Het risico voor wanbetaling groeide, volgens de markt het meest in Griekenland maar ook in Spanje, Portugal, Ierland, Italië of zelfs België. Die landen moeten een steeds hogere rente betalen om investeerders te overtuigen nog overheidsobligaties te kopen. Die hogere rente dreigt een gevaarlijke rentesneeuwbal te creëren waarbij de overheid steeds meer betaalt en toch haar schuld verder ziet aandikken.

jaar eerder nog de economie zouden stimuleren, gaan nu stevig snoeien in de ambtenarenlonen, de pensioenen en andere grote kostenposten.

Keerpunt?

“We zitten in een vergelijkbare situatie als in de bankencrisis. Vandaar dat een krachtige respons nodig is om de euro te beschermen.”

De kans op een ‘double dip’, een tweede recessie volgend op die van 2009, vergroot door het terugschroeven van de overheidsuitgaven. Overheden geraken geklemd tussen hamer en aambeeld: de economie stimuleren Didier Reynders, minister van financiën maar afstevenen op een onbetaalbare staatsschuld of de overheidsuitgaven saneren maar in een economische recessie tuimelen. Ondanks het opbod aan bezuinigingsplannen van Europese landen is het vertrouwen op de financiële markten nog niet teruggekeerd. De premie voor een verzekering tegen wanbetaling van overheidsschulden, zeg maar de Gevolg? graadmeter voor dat vertrouwen, stond in juni 2009 nog steeds historisch hoog. Omdat Griekenland haar staatsschuld niet meer ge- Stilletjes lijken de markten ervan uit te gaan dat het tot een schuldherschikking financierd kreeg op de financiële markten, schoten komt in landen zoals Griekenland. De kost van de vergrijzing komt er immers andere Europese landen te hulp met een pakket van nog aan. De Bank voor Internationale Betalingen voorziet in één generatie tijd 750 miljard euro. Tegelijk eiste de EU en het IMF tot een verdubbeling van de staatsschuld in de meeste Westerse landen. De draconische besparingen van probleemlanden zoals investeerders in overheidspapier geloven dat sommige landen al hun schuld op Griekenland. Enkel door het tekort op de begroting termijn niet meer kunnen terugbetalen, er langer over gaan doen of op eigen terug te brengen, kan op termijn de staatsschuld houtje de rente verlagen. dalen en het vertrouwen op de markten terugkeren, luidde de redenering. Dezelfde overheden die een Mathias Bienstman

Bankroet: stand van zaken campagne

De Bankroetcampagne werd begin juni op gang getrokken met het Vuurfeest aan de Kouter in Gent. We zijn nu drie maanden verder: tijd voor een eerste stand van zaken. De eerste pijl op onze boog is de petitie voor een investeringsstop in steenkoolcentrales bij in België actieve banken. De teller zit in stijgende lijn en we hebben de kaap van de 2000 online ondertekenaars bereikt. Dit in belangrijke mate dankzij enkele vrijwilligers die de betere festivals opzochten, de vuile was van de banken buiten hingen en petities verzamelden. De echo van de bankroetcampagne blijft echter niet beperkt tot de festivalweide, ook in de politieke wandelgangen is ze te horen.

naar het verleden verwijzen, dat is precies waar we naar streven met de bankroetcampagne.

Ondertussen bij de banken

Na het vuurfeest was het afwachten of en hoe de banken zouden reageren nu hun klimaatschadelijke investeringen in het vizier van Netwerk Vlaanderen terecht waren gekomen. Een aantal banken reageerde, maar er was niets nieuws onder de zon. Hun antwoorden waren bovenal een rookgordijn en Petities hielden eerder een poging in om ons ervan te overtuigen dat ze wel degelijk duurzaamheidscriteria De vrijwilligers van Netwerk Vlaanderens Bank hanteren bij hun investeringen. De discussie over Cleaning Service trokken deze zomer de hort op het stopzetten van investeringen in steenkoolcenom festivalgangers achter de bankroetcampagne te trales aangaan was blijkbaar een stap te ver. Het scharen. Met een petitie naar de gewone man op ziet er naar uit dat de Belgische bankier vooralsstraat trekken is in meerdere opzichten een interes- nog in het steenkolen tijdperk vastzit. sante bezigheid. Natuurlijk hoop je zoveel mogelijk handtekeningen te verzamelen en het draagvlak Gemengde signalen voor je campagne te vergroten. Wat dat betreft zit- vanuit de politiek ten we met 2000 handtekeningen in stijgende lijn, hoewel er nog een pak bij kunnen. Maar het gaat om Dit wil echter geenszins zeggen dat de bankroetcammeer dan alleen maar handtekeningen verzamelen. pagne geen reacties losweekte. Zo werd tijdens de Het aanspreken van de voorbijkomende medemens zomer het platform van Bankroet uitgebreid. Naast over de petitie was ook een goeie manier om te de milieu-organisaties WWF België, Greenpeace weten te komen hoezeer de samenleving betrokken België, BBL en Friends of the Earth Vlaanderen en is bij de bijdrage van banken aan een duurzame Brussel hebben ook KWB, 11.11.11, Netwerk Bewust economie. Volgens Annelies Henderickx, een vaste Verbruiken en LETS Vlaanderen de campagne mee waarde binnen de Bank Cleaning Service, “liggen ondertekend. Daarnaast weekte de campagne ook veel mensen daar niet wakker van. Ze kijken me raar enkele reacties los vanuit de politieke wereld. En aan als ik over steenkoolcentrales begin en vallen dit reeds tijdens het vuurfeest zelf: daar tekenden uit de lucht als ik hun zeg dat banken daar miljar- enkele politici, namelijk Siegfried Bracke (N-VA), den in investeren. In de hoofden van veel mensen Bart Martens (sp.a), Bert Anciaux (sp.a), Vera Dua behoort steenkool tot het verleden.” Het toont (Groen!) en Mathias Declercq (Open VLD) de petitie. aan dat er op het vlak van bewustmaking omtrent De goednieuws-show eindigt spijtig genoeg hier. steenkoolcentrales en de geldstromen van banken Twee maanden later hebben we immers moeten vastnaar deze CO2-producenten nog heel wat werk aan stellen dat de handtekening van sommigen onder de winkel is. Tegelijkertijd is de houding van deze hen zich nog niet vertaald heeft in een engagement mensen ook wel begrijpelijk: steenkoolcentrales om werk te maken van een investeringsstop. Heeft het feit dat ze de petitie enkele weken voor de federale stembusslag tekenden hier iets te maken?

Motie Het ontbreekt alleszins niet aan opportuniteiten om de petitie in concrete politieke initiatieven Bank Cleaning Service’ Annelies: “Mensen vallen uit de lucht als ik over steenkool begin”

Bert Anciaux van sp.a liep over hete kolen voor Bankroet

dat is 9 procent van de totale jaarlijkse CO2-uitstoot van Vlaanderen en komt overeen met de CO2 die 3 miljoen auto’s op een jaar tijd in de lucht blazen. Dit dossier maakt heel tastbaar waarvoor we ijveren in de bankroetcampagne. De steenkoolcentrale wordt bovendien gepland door E.ON, één van de bedrijven uit het ‘Bankiers op hete kolen’ rapport, gefinancierd door KBC, Dexia, Deutsche Bank, AXA, ING, Citibank en BNP Paribas. De E.ON centrale in Antwerpen laat zien waarom banken hun investeringen in steenkoolcentrales moeten stopzetten.

Zelfregulering?! Sommige politici zijn ook van mening dat het niet aan het parlement is om zich met de interne werking van de banken te gaan bemoeien; die zouden beter functioneren als ze zichzelf reguleren. Responsabilisering is een modewoord geworden onder Vlaamse politici, maar dat geldt blijkbaar niet voor banken te vertalen, want vlak voor het zomerreces diende die een financiële transfer van 20 miljard hebben Vlaams parlementslid Filip Watteeuw (Groen!) een gekregen. Deze visie gaat niet alleen voorbij aan het motie in, waarvan de inhoud overeenkwam met de feit dat men in 2007 erin is geslaagd een ethische eis die in onze petitie en campagne centraal staat. code in een wet te gieten, maar het geheugenverlies Deze motie vraagt de vertegenwoordigers van de is blijkbaar zo groot dat men reeds vergeten is welke Vlaamse regering bij Dexia en KBC, die in 2008 over- catastrofale gevolgen zelfregulering in de bankseceind gehouden werden met ons belastingsgeld, het tor opgeleverd heeft tijdens de kredietcrisis. stopzetten van investeringen in steenkoolcentrales te laten verdedigen. Dit was een onverwachte wen- Al die argumenten duiden voornamelijk op één ding, aangezien we de campagne in de eerste plaats ding: een gebrek aan politieke wil blijkt het berechtstreeks naar de banken gericht hadden. Dat langrijkste obstakel om regulering door te voeren. maakt een politiek initiatief natuurlijk allesbehalve Gelukkig is dit gebrek aan politieke wil niet algeminder relevant. Denken we bijvoorbeeld terug aan meen en voelen we bij sommigen de bereidheid om de federale wet van 2007 die investeringen in be- steenkoolcentrales via een investeringsstop naar drijven die anti-persoonsmijnen of clustermunitie de voltooid verleden tijd te verwijzen. Er wordt produceren, verbiedt. Deze wet vormt het bewijs dan ook verder gewerkt aan een initiatief om via dat het mogelijk is om vanuit de politiek ethische parlementaire weg op het beleid van de banken te grenzen op te leggen aan investeringen. wegen, maar die weg is nog lang.

Link met E.ON centrale Antwerpen Waar een wil is, is een weg In het Vlaams parlement werd de motie echter niet zo warm onthaald. Hiervoor zijn verschillende redenen aangehaald. Dat het initiatief uit de oppositie kwam, maakte het voor sommige parlementsleden per definitie al onontvankelijk. Anderen liepen niet warm voor de motie omdat hun partij het plan van E.ON om een steenkoolcentrale in Antwerpen te bouwen, al steunt. Naast bankiers zitten er dus ook nog een heleboel politici vast in het steenkolentijdperk.

… luidt het spreekwoord. Er is dan ook geen enkele reden om bij de pakken neer te blijven zitten. Het is zaak om de politici die onze eis voor een investeringsstop in steenkoolcentrales reeds verdedigen te steunen en daarnaast te werken aan een zo krachtig mogelijk signaal vanuit de samenleving over dit thema. De meeste politici volgen immers de weg van de minste weerstand. We moeten ervoor zorgen dat ze meer weerstand krijgen van de samenleving die geen CO2-clusterbommen wil, dan Het is echter wel positief dat deze twee dossiers aan van banken die zoveel mogelijk hun eigen gangetje elkaar gekoppeld worden. Indien deze centrale er willen gaan met ons spaargeld. komt, betekent dat een CO2-infarct voor Vlaanderen. Ze zou immers 6,3 miljoen ton CO2 per jaar uitstoten, Frank Vanaerschot

“Heeft het teruglopend politiek engagement er iets mee te maken dat de stemmen zijn geteld?” 7

Groene investeringen: dubbel interessa duurzame wegwijzer

De wind en de zon kunnen ons van hernieuwbare en schone energie voorzien. De ontwikkeling van die energiebronnen komt nog maar net op gang. Door zelf spaargeld te investeren in projecten voor hernieuwbare energie kan je de transitie versnellen. Zulke groene investeringen leveren ook aardig wat op. In dit artikel overlopen we de mogelijkheden om zélf op wind en zon in te zetten.

Aandelen van erkende coöperatieven voor windenergie “Elektriciteit wordt alsmaar belangrijker, kijk maar naar de auto-industrie. Maar wat baat het om met een elektrische auto te gaan rijden, als die stroom niet uit hernieuwbare bronnen komt? Voor mij is groene stroom daarom de energie van de toekomst. Ik steun dan ook elk initiatief dat bijdraagt aan een schonere toekomst voor onze provincie. De coöperatieve Limburg wind is zo’n initiatief.” Aan het woord is Frederic Robben, zaakvoerder van bakkerij Cools in Hasselt. Hij kocht een aantal aandelen van de nieuwe coöperatieve Limburg wind. Zo hoopt hij de uitbouw van windenergie te ondersteunen en er tegelijk een centje aan over te houden. In Vlaanderen bestaan er verschillende coöperatieve bedrijven die zich zoals Limburg wind toeleggen op de uitbouw van windmolenparken en andere hernieuwbare energie. Sommigen, zoals Ecopower, leveren ook elektriciteit aan hun aandeelhouders. Een aandeel in een coöperatieve geeft recht op een stem tijdens de algemene vergadering. Zo kan een aandeelhouder meebeslissen over de toekomstige koers van het bedrijf. Rechtstreeks investeren in wind is redelijk interessant. De meeste coöperatieven geven jaarlijks een dividend van 5 à 6%. Als je bijvoorbeeld voor 1000 euro aandelen koopt, dan krijg je ieder jaar 60 euro dividend. Bij een latere verkoop van je aandelen krijg je de 1000 euro terug. Bovendien is een bedrag van 170 euro dividend per jaar vrijgesteld van belastingen.

de formules moeilijk te vergelijken. Coöperatieven zijn op zoek naar lange termijn investeerders. Dat vertaalt zich vaak in een vereiste om een aantal jaren aandeelhouder te blijven. Bovendien deel je als aandeelhouder bij een faling mee in de klappen. Hoewel dat risico erg klein is, hou je er best toch rekening mee. Diversifieer je beleggingen en koop slechts een beperkt aantal aandelen. Bij de meeste van de coöperatieven voor windenergie is het sowieso niet toegelaten om veel aandelen te kopen: zo blijft het bedrijf een échte coöperatieve die in handen is van vele kleine eigenaars. In onderstaande tabel zie je een aantal mogelijkheden van coöperatieven voor windenergie waarvan je aandelen kan kopen. Wasewind is wel enkel bedoeld voor inwoners van het Waasland.

Zon op je dak Als je met de trein reist en een blik werpt op de achterzijde van huizen, merk je dat de Vlaming meer en meer in zonnepanelen investeert. De cijfers bevestigen dat: in 2009 kwamen er maar liefst 47.273 installaties voor zonne-energie bij, ruim viermaal meer dan het jaar voordien. In heel Vlaanderen staan er nu 62.623 installaties. Die enorme interesse voor elektriciteit uit zonlicht is niet verwonderlijk. De zon levert gratis, zuiver en geluidloos energie. Bovendien daalt de kostprijs van fotovoltaïsche panelen jaar na jaar. De royale ondersteuning van de federale en Vlaamse overheid tenslotte, met een belastingaftrek en premies onder de vorm van groene stroomcertificaten, doen de rest van het overtuigingswerk.

Een rendement van 6% is een stuk meer dan wat een spaarboekje of een kasbon oplevert. Toch zijn

Prijs aandeel

Verwacht Maximaal Rendement aantal

Uitstap mogelijk

Info

Telefoon

Ecopower

250

om de 6 jaar www.ecopower.be

Limburg wind

125

4 à 6%

na 5 jaar

Groenkracht

125

onbeperkt

om de 3 jaar www.groenkracht.be

059 56 97 00

BeauVent

250

om de 5 jaar www.beauvent.be

058 29 90 29

Wasewind

245+7

jaarlijks

03 707 19 01

03 287 37 79

www.limburgwindt.be

www.wasewind.be

ant Een vereenvoudigd rekensommetje leert vlug dat eenieder met een goed georiënteerd en geïsoleerd dak er voordeel bij heeft om zonnepanelen te plaatsen. Een doorsnee gezin betaalt 700 euro per jaar voor een verbruik van 3500 kwh. Een installatie die zeker 30 jaar die hoeveelheid stroom kan opwekken, kost momenteel tussen de 14.000 en 22.000 euro. Maar door allerlei voordelen bedraagt de terugverdientijd niet 20 jaar (14.000 / 700 ), maar slechts 5 tot 8 jaar. Nadien heb je gratis stroom en ontvang je daarbovenop nog tot 20 jaar na de ingebruikname van de installatie 350 euro per 1000 kwh groenestroomproductie. Dat je zonnepanelen zo snel terug verdient, komt door de combinatie van de groenestroomcertificaten en een belastingaftrek tot 3600 euro. Bovendien hoef je niet langer tegen de investering op te zien. Je kan bij de bank ook terecht voor een groene lening. Zo’n krediet voor de aanleg van zonnepanelen, wordt door de federale overheid ondersteund met een rentekorting van 1,5%.

Duurzaam sparen Een laatste mogelijkheid om je spaargeld te investeren in hernieuwbare energie, is het op een duurzame spaarrekening plaatsen. Triodos bank, VDK en BNP Paribas Fortis bieden zo’n spaarboekje aan. De bank garandeert daarbij dat ze met het geld kredieten geeft aan verantwoorde ondernemingen, onder andere in de sector van de hernieuwbare energie. Maar je spaargeld op zo’n rekening kan evengoed naar cultuur of zorg gaan. Voordeel is dat je spaargeld veilig slaapt, of beter: veilig aan een aangenamere wereld werkt. Mathias Bienstman

Noot van de redactie: bij het ter perse gaan van dit magazine bleek dat Limburg wind wegens onverwacht groot succes voorlopig al geen aandelen meer aanbiedt. Het wachten is op nieuwe projecten. Wind is zeer populair!

Van porto tot powerpoint interview

Letsers leren, creëren en waarderen LETS Vlaanderen heeft de wind in de rug. Een starterspakket moet ervoor zorgen dat iedereen binnenkort kan meedoen met dit uitwisselingssysteem. Netwerk interviewde coördinator Leen De Clercq, Sabien Meeremans van de kerngroep Oostende en vers lid Rudy Vandamme over de twijfels, hobbels, en verrassingen van het letsen. Sabien: Ik ben in september 2008 via een cursus bij Vormingplus in contact gekomen met LETS. Na een tweede bijeenkomst had ik al besloten dat ik wel trekker van een groep wilde worden. We zijn er met z’n tweeën aan begonnen en in middels zijn we met 47 leden en 66 geïnteresseerden. Hoe heb je dat voor elkaar gekregen? Sabien: Eigenlijk wisten we in het begin nog van niks. We kenden het concept, maar we kregen pas echt voeling met de werking van LETS door te praten met leden van de Antwerpse en Gentse groepen. Daarop zijn we direct met een website gestart en hebben we via de pers veel promotie gemaakt. Toen we met 8 waren hebben we een startdag georganiseerd met workshops, waarin we lieten zien wat we zoal te bieden hadden: er waren massagelessen, een fotograaf, ik gaf digitale beeldbewerking... Daaruit zijn weer meer leden gekomen en sindsdien hebben we er elke maand bij gekregen.

gesprek vanzelf; over LETS valt gemakkelijk veel te praten (lacht). En dan, hoe weet je wat iemand in de aanbie ding heeft? Sabien: Iedereen heeft een profiel op de ELASsite (Electronisch LETS Administratie Systeem, red.)met vraag en aanbod. Bij mij staat er onder aanbod bijvoorbeeld: ‘digitale beeldbewerking en garnaalkroketten’. Daarnaast kun je via e-mail eenmalige vragen stellen als ‘wie kan mij helpen de zolder op te ruimen?’ of ‘wie rijdt er dan-endan richting Limburg?’

Leren ontvangen

Wat was jullie eerste LETS-transactie? Rudy: Voor mij was het direct een ‘interlets’; een transactie met een lid van een andere LETSgroep. Een mevrouw uit Geel kwam een dagje naar de kust en had op mijn profiel gezien dat ik begeleiding aan kleine zelfstandigen aanbood. Wat is jullie geheim? Ik kan me voorstellen Ze dacht ‘dat kan ik mooi combineren’ en zo dat het veel mensen afschrikt in een soort van hebben we anderhalf uur samengezeten. Ik was heel blij dat ik mijn kennis had kunnen delen en gesloten club terecht te komen. Sabien: We willen heel graag groeien en hopen ik had er 90 schelpjes (Oostendse LETS-punten, op verscheidenheid. Onze maandelijkse bijeen- red.) mee verdiend. komsten beginnen we altijd een uur vroeger om nieuwe mensen in te lichten over de gang van En zij kon betalen in een Geelse munt? zaken en iedereen is welkom onze mailings te Leen: Wij spreken liever niet van ‘betalen’, omvolgen, ook al zijn ze geen actief lid. dat we juist afstand nemen van het traditioneel Rudy: Zo ben ik twee maanden geleden begon- monetair systeem. nen. De sfeer bij de kennismaking was heel Rudy: Ze kon me waarderen met haar LETSinformeel en de officiële vergadering die volgde punten, in dat geval ‘hartjes’. duurde maar tien minuten. Daarna ging het

Wat is LETS? LETS is ontstaan in 1983 in Canada. Een kleine gemeenschap daar leefde van hout, defensie en toerisme. Op twee jaar tijd stortte het toerisme in, werd de boskap aan banden gelegd en verhuisde de militaire basis. De werkloosheid steeg van 3% naar 60%. Wat moet je doen als niemand meer geld heeft, maar de koeien nog wel melk geven en de kippen eieren leggen? Ruilen! Michael Linton dokterde het Local Exchange Trading

System uit en dat werkte. Op tien jaar tijd verspreidde het systeem zich naar Amerika, Australië en Europa, waar het zich vooral nestelde in Engeland en Nederland. In 1994 werd in Leuven de eerste Belgische groep opgericht. Dat is hier vandaag met 166 leden en 1500 transacties nog altijd de grootste LETS-groep. Sinds 2009 wordt LETS Vlaanderen gesteund door de minister van Sociale Economie.

Leen: Toevallig tellen ze op de Kempen ook 60 mijn planten verzamelde ik ook via LETS-leden en punten per uur. In Gent rekenen ze bijvoorbeeld zij is dat gaan bijhouden. Soms moet ik haar zelfs 40 stropkes per uur, dat is al lastiger, maar het zeggen van ‘stop er nou maar mee’, het is echt gloednieuwe computersysteem berekent automa- haar tuin geworden. tisch de wisselkoers. Interletsen is nog in een experimentele fase. Het is een beetje zoeken Maar jullie mogen geen verkapte dienstver voor veel groepen, de lokale uitwisseling blijft banden aangaan, toch? het belangrijkst. Leen: Nee, het blijft occasionele hulp. Via LETS ga je geen schilder, kuisvrouw of tuinier vinden, Begint iedereen met 0 schelpjes? het gaat om activiteiten die mensen in hun vrije Sabien: Zo deden wij het eerst, ja, maar voor tijd graag doen. veel mensen voelde dat raar aan. Ze zien het toch Rudy: Vaak vraag je ook diensten die professinog als een soort bankrekening en staan niet onals helemaal niet graag doen: je vraagt geen graag ‘in het rood’. Daarom beginnen we nu met hovenier om je gras af te rijden. 2000 schelpjes. Ze kunnen tot 4000 punten gaan. Leen: Er is wel eens een fietsenmaker geweest die wat tijd vrijmaakte voor LETS-transacties of Waarom die bovengrens? een kapper die haren waste voor LETS-punten, Omdat we mensen willen stimuleren ook iets te maar eigenlijk blijft dat op een natuurlijke maontvangen. Veel mensen geven graag, maar vin- nier beperkt. Wat wel meer gebeurt is dat mensen den het moeilijk om te nemen. Wij zeggen dan LETS gebruiken als opstap naar een professie. ‘laat je toch eens masseren, of een taart voor je Zo was er eens iemand die lachsessies gaf en bakken’. ze wilde testen of dat iets was voor haar om in bijberoep te doen. Maar ik vind het persoonlijk Talent eigenlijk net zo tof dat je wordt aangesproken op een talent dat niet per se met je werk te maken Sabien: Mijn eerste transactie was een vraag van hoeft te hebben. Mijn aanbod is bijvoorbeeld mij. Wie heeft er zin om in mijn tuin te komen ‘brownies en tiramisu’. Laatst werd ik gevraagd werken? Daarop reageerde iemand die op een ap- door iemand die een Lentefeest voor haar zoonpartement zit en het heerlijk vindt om buiten te tje organiseerde of ik niet wat wilde maken. Ik zijn. Zij wordt daar rustig van. Nu, ik werd zenuw- was een beetje onzeker, maar ze reageerde supeachtig door die tuin, dus dat kwam mooi uit. Al renthousiast. Dat voelt geweldig.

Rudy Vandamme: “Ik baseer mijn contacten graag op dingen voor elkaar dóen”

De werkgroep LETS Fashion, met als vierde van links Sabien Meeremans

Letsen of kletsen? Hoe belangrijk is het sociale element? Kun je op een zakelijke manier aan LETS doen? Sabien: Ja, dat kan. Wij zien in Oostende twee soorten leden: mensen die het in eerste instantie doen voor het sociaal contact en mensen die het echt doen voor de diensten en het praktische nut dat erbij komt kijken. Rudy: Bij mij is het een combinatie van de twee. Ik wilde graag mijn netwerk in Oostende uitbreiden, maar ik zoek geen sociaal contact om het sociaal contact. Ik houd er niet van om zomaar op bezoek te gaan en een uur te kletsen over niets; ik baseer mijn contacten liever op dingen voor elkaar dóen. Daarbij spreekt de duidelijkheid van het LETS puntensysteem mij aan. Leen: Maar het blijft iets anders om een spijker in de muur te laten kloppen door familie of door een vreemde. Je creëert hoe dan ook een nieuwe relatie. Rudy: En dan merk je hoe makkelijk je zegt, als je de mensen eenmaal kent ‘ah joh, laat die punten maar zitten’. Er is een spanning tussen het economische beginsel en de gemeenschapsvorm die je creëert. Sabien: Ik vind het belangrijk dat de transacties geregistreerd blijven worden. Het moet aantoonbaar zijn hoeveel er eigenlijk gedaan wordt en voor nieuwe leden is het leuk om een overzicht te hebben.

Rudy: Toch is het economische – een waarde op je diensten plakken – wel iets dat ook beginners heel moeilijk vinden. Sabien: Daarom hebben wij ter gelegenheid van de eerste verjaardag van LETS Oostende het evenement LETS Fashion georganiseerd. We vroegen mensen op voorhand minstens drie ‘miskopen’ in te leveren, waartegen ze een ingangsticket kregen voor LETS Fashion. Op die dag stond alles uitgestald en mochten de deelnemers gratis winkelen. Zo konden mensen gevoel krijgen voor het ruilen, maar zonder punten, dus los van het economische. Rudy: Dat was een groot succes, vooral bij de dames. ‘Wat scheelt er toch met al die vrouwen?’, dacht ik. Zoveel miskopen! Sabien: Ja goh, je koopt iets moois wat eigenlijk te klein is, denkt ‘ik zal wel vermageren’ en als dat na een jaar nog niet gebeurd is, ja… (lacht). We gaan het nog eens doen met boeken en met kinderkleding en speelgoed.

Lasagne in lier Wat wordt er in Oostende het meest geletst? Sabien: Ik denk computerhulp. Dat varieert van powerpointpresentaties maken en mapjes organiseren tot de computer opkuisen… Leen: Er wordt ook veel ambachtelijk werk gedaan. Honing maken, kaarsen, kaartjes, noem maar op. Sabien: Ik kreeg laatst van iemand een hele berg rabarber, zoveel dat ik niet wist wat ik ermee moest aanvangen. Toen las ik dat er binnen onze groep een mevrouw de aanbieding deed: ‘ik maak confituur van jouw fruit’. Ik kreeg er verschillende soorten confituur, chutney en taart voor terug. We waren allebei content. Zelf maak ik porto, daar zijn groene okkernoten voor nodig. Ik vond iemand in De Haan met een hele tuin vol. Lukt het ook wel eens niet om iets vast te krijgen? Leen: Huiselijke klusjes worden over het algemeen meer gevraagd dan aangeboden. Rudy: Ik had thuis een paar fietsen staan die niet in orde waren. Geen grote dingen, kapotte rem, kettingen die gesmeerd moest worden, kortom: zaken waarvoor je liever niet naar de fietsenmaker gaat. Ik vond niemand binnen LETS, maar wel iemand wiens zoon het wel wilde doen voor 10 euro. Kijk, dat is ook prima.

Nieuw: starterspakket LETS Vlaanderen vzw ontwikkelde met ondersteuning van het Delhaizefonds (beheerd door de Koning Boudewijnstichting) een starterspakket voor al wie een LETS-groep wil opstarten in die gebieden waar er nog geen is. Het pakket is op te vragen bij LETS Vlaanderen via telefoonnummer 053/730 892 of te downloaden op www. letsvlaanderen.be Hier vind je ook een lijst met lokale groepen, die elk hun eigen website hebben.

Zijn er verschillen tussen de LETS-groepen in de verschillende gemeenten? Leen: Qua zaken die verletst worden denk ik niet, wel wat betreft de insteek. Oostende steekt er wat communicatie betreft echt wel bovenuit; er zijn ook groepen van 20 leden die het eigenlijk niet nodig vinden om uit te breiden. Ook zijn er vier LETS-groepen die subsidie van de overheid krijgen en zodoende met een professionele coördinator werken. Dat heeft soms ook invloed op de nadrukken die worden gelegd. In Sint-Niklaas bijvoorbeeld, valt LETS binnen ‘inburgering’ en is diversiteit van de leden een doelstelling. Dat werkt heel goed, maar er komt organisatorisch wel veel meer bij kijken. In Lier / Zandhoven loopt het project LETS & Kids, waarmee men tegemoet wil komen aan de nood van flexibele kinderopvang. Iedere Letser moet daar één vraag of aanbod hebben dat iets met kinderen te maken heeft: opvang, organisatie van kinderfeestjes... In het begin waren wij daar wat huiverig voor, zo’n duidelijk afgebakend thema, maar ook die groep groeit. Ik begrijp wel dat er vooralsnog meest ‘gewoon’ geletst wordt, maar dat is logisch. Er moet eerst vertrouwen zijn voordat je je kinderen bij iemand alleen laat. Nu schijnt er vooral veel lasagne gemaakt te worden (lacht). Sabien: Ook sommige niet-gesubsidieerde groepen hebben een rechtsvorm. In Gent, Antwerpen Stad en Geel bijvoorbeeld, is het een vzw. Rudy: Zie jij ons evolueren in die richting? Sabien: Mmm, ik denk het niet. Als wij groeien denk ik dat het eerder in de vorm van werkgroepen zal zijn. Dat begint nu al vanzelf te ontstaan. Ik vind het goed dat we zo zelforganisatorisch zijn, maar het is niet altijd gemakkelijk. Je hebt toch met heel veel verschillende mensen te maken. Gelukkig is er nog maar één afgehaakt en dat was omdat hij naar Nieuw-Zeeland verhuisde. Wordt er niet internationaal geletst? Leen: Dat begint, maar voorlopig vooral op het gebied van toerisme. In Frankrijk kun je met de lokale punten ‘nuitées’ verzamelen, die je kunt gebruiken voor logement. In Gent zijn ze er ook mee aan het experimenteren.

Ondernemingszin Hoe ziet een doorsnee Letser eruit? Leen: De doorsnee Letser bestaat uiteraard niet, maar de leeftijd ligt voornamelijk tussen de 30 en de 60. Jongeren zijn moeilijk te bereiken, omdat die nog maar juist beginnen met consumeren binnen de traditionele economie. Dan is het nogal veel gevraagd hen ook te interesseren voor een complementair economisch systeem. Rudy: Het verraste mij dat er veel milieubewustzijn is binnen onze LETS-groep. Je wordt niet raar aangekeken als je zegt dat je probeert minder auto te rijden of minder vlees te eten. Er is in Oostende ook iemand met een meditatieruimte. Dat wordt allemaal gewaardeerd. Die vriendelijke sfeer binnen de groep wakkert ook ondernemingszin aan. Ineens heb ik goesting om een feest te organiseren. Ik begin met een ontbijt, op een zondag in het najaar. Sabien: Je moet er snel bij zijn met je uitnodiging, want de concurrentie dringt zich op. Binnenkort hebben we die mosselsoirée en in oktober wilde iemand een kaas- en wijnavond doen.

Leen De Clercq: “Tof dat je wordt aangesproken op je talent”

LETS lijkt aan te sluiten bij heel wat maat schappelijke trends. Wordt het in die zin ook opgepakt door andere organisaties? Rudy: Ik heb LETS leren kennen via het transitienetwerk waarin ik actief ben. Daar wordt het gezien als een manier om de veerkracht van een samenleving te vergroten, wat goed is in geval van crisis. Zoals de eerste Letsers destijds ook hebben aangetoond (zie kader p.10, red.). Leen: En Vormingplus is een goede partner. Zij doen mee in het kader van gemeenschapsvorming, duurzaamheid en sociaal leren. Want er wordt veel geleerd. Sabien: Mijn dochter had een dipje met wiskunde. Via de LETS groep heeft ze bijles gekregen. Rudy: En ik leer tuinieren. Interview: Marjon Meijer Foto’s: Sabien Meeremans

“Er is een spanning tussen het economische beginsel en de gemeenschapsvorm die je creëert”

portfolio

Netwerk Rentevrij financiert pilootproject Oxfam Wereldwinkels Brugge

MUNTUIT Toreke ziet levenslicht! In oktober is het zo ver. De proef met een lokale munt in Gent gaat dan van start. Doel is om na te gaan of die munt, ‘het Toreke’, milieu en buurtzorg kan stimuleren en lokale, duurzame consumptie kan versterken op een doenbare en MUNTUIT efficiënte manier. Muntuit, het innovatieplatform van Netwerk Vlaanderen voor complementaire munten, werkte meer aan een jaar samen met Stad Gent en verschillende buurtorganisaties uit de wijk Rabot-Blaisantvest aan de voorbereiding van de proef. Uit de proef hoopt de Vlaamse minister van Sociale Economie meer te weten te komen over het potentieel van comMUNTUIT plementaire munten voor lokaal beleid. Meer info op www.muntuit.eu en www.torekes.be

Met een netwerk van meer dan 200 individuele winkels in Vlaanderen en een productgamma van meer dan 200 voedingsproducten is Oxfam Fairtrade ondertussen het fairtrademerk bij uitstek voor eindconsumenten en professionele gebruikers. De Oxfam producten worden ook steeds meer aangekocht door overheden, bedrijven en organisaties. Hiervoor werd voor elke provincie één winkel als verantwoordelijke aangesteld, die instaat voor de bestellingen en onderhoud van de contacten. In Brugge wil men nu nog een stap verder gaan om de service naar particuliere en institutionele klanten verder te optimaliseren. Begin 2011 zal de wereldwinkel aan de rand van Brugge een ‘Cash & Carry’ openen, waar klanten terechtkunnen voor grotere aankopen. De nieuwe winkel is vlot bereikbaar en er is steeds parkingmogelijkheid. De huidige winkel in het centrum van Brugge blijft bestaan. Dit project wordt uitgebouwd als pilootproject en kan bij succes gekopieerd worden naar de andere provincies in Vlaanderen. Netwerk Rentevrij gelooft in de noodzaak en het succes van een nieuwe vorm van verkoop van wereldwinkelproducten. De kredietcel besliste dan ook om een lening van 100.000 euro goed te keuren in het kader van de aankoop van het pand. De wereldwinkel van Brugge slaagde er in een mum van tijd in om zelf 50.000 euro rentevrije leningen in te zamelen bij hun sympathisanten, naast vele klassieke leningen en giften. We zien uit naar de opening van deze nieuwe vorm van wereldwinkels! Meer weten? Contacteer Netwerk Rentevrij (info@rentevrij.be) of de wereldwinkel van Brugge (wouter.spanhove@oxfambrugge.be)

Meer weten over Netwerk Rentevrij? info@rentevrij.be of 02/274.00.17

“Meedenken en problemen oplossen”

stake holder

Guido Verbeeck (86) werd geboren in Antwerpen en woont in Kalmthout. Hij is 62 jaar getrouwd en zijn familie met kinderen, kleinkinderen en achterkleinkinderen telt in middels meer dan vijftig mensen. Van 1989 tot 1996 heeft Gui zich als vrijwilliger ingezet voor Netwerk Vlaanderen. “Ik heb heel het gamma van mogelijkheden binnen Netwerk doorlopen. Ik was al langer belangstellend lid, ik las de nieuwsbrief en toen ik met pensioen ging was ik op zoek naar bezigheid in de sociale sector. Op aanraden van mijn dochter heb ik gereageerd op een oproep voor vrijwilligers van Netwerk Vlaanderen. Ik zag een aankondiging van de Algemene Vergadering in Alken en daar ben ik toen naartoe gegaan. Ik was een beetje te laat want het was even zoeken. Luc Weyn was juist met een uiteenzetting over de financiële toestand bezig. Ik kende niemand, ging op een lege plaats zitten, tamelijk vooraan. Tijdens de onderbreking heb ik dan kennis gemaakt met een aantal mensen en zij zeiden me dat ik als vrijwilliger het best kon beginnen in de regio Antwerpen. De donderdag daarop was er al een bijeenkomst in Elcker-Ik.”

Computerproblemen “Ik wist dat Netwerk zich vooral bezighield met sociaal-culturele projecten. In de regio was dat ook het geval. Er moesten projecten bezocht worden om te kijken of ze aan alle eisen voor financiering voldeden en of er voldoende achterban was om het initiatief mee te steunen. ‘Ik zou wel mee willen gaan,’ zei ik. Zo heb ik de projecten leren kennen. Ik was verwonderd dat er op sociaal en cultureel gebied zoveel initiatieven bestonden, meestal met vrijwilligers.

de achtergrond van de initiatieven was en omdat ik het netwerk van mensen in die sociaal-culturele wereld niet kende. Daardoor werd ik niet betrokken bij bepaalde zaken, zoals het contact met ASLK, maar langzaamaan raakte ik ingewerkt. Ook was ik geboeid door de Raad van Bestuur. Via de toenmalige voorzitter Wim de Prins, die ook in Antwerpen de leiding had, hoorde ik wat daar speelde en toen ze nieuwe mensen zochten, heb ik me kandidaat gesteld. Ik vond het interessant om problemen te bespreken en beslissingen te helpen nemen. Wel duurden de vergaderingen in Brussel zeer lang, dikwijls tot na middernacht en toen ik signalen kreeg van de dokter dat ik iets aan mijn hart zou hebben en het beter iets rustiger aan zou doen, ben ik met de Raad van Bestuur gestopt.”

Op de Algemene Vergadering had ik ook kennisgemaakt met Luc Weyn en Hugo Wanner, die toen op het secretariaat werkten. Ik had hun verteld dat ik Missie op mijn werk met computers te maken had – ik was industrieel ingenieur in de atoomindustrie in Mol. Luc en Hugo zeiden ‘dat komt goed uit, want wij “Ik ben nog wel actief gebleven in de vergaderingen hebben juist problemen met onze computer.’ Een oud model, want er was geen rond het Netwerk agentschap van ASLK en de Algegeld voor een nieuwe. Ik heb hen daar toen mee geholpen. Later heb ik op het mene Vergaderingen. Zo heb ik nog meegemaakt dat secretariaat en bij sommige projecten ook hulp geboden bij problemen en met Johan Steyaert, de nieuwe voorzitter, vragen opwierp de ontwikkeling van programma’s. als ‘wat willen wij eigenlijk bereiken?’, ‘wat proberen we met die projecten te doen?’. Netwerk had een misIk las ook dat de nieuwsbrief redactieleden zocht. Nu had ik al wat ervaring sie nodig. Ik dacht daar mee over na. Zo is uiteindelijk met tijdschriften, want tijdens mijn opleiding in Mechelen had ik een tijd- de term ‘anders omgaan met geld’ ontstaan. schrift opgericht in een studiekring. Zo kwam ik terecht op de redactievergaderingen van de nieuwsbrief. Dat liep niet zo goed toen, onder meer omdat ze Ondertussen had ik ook de boekhouding van de niet genoeg mensen konden vinden die iets wilden schrijven. Daar heb ik dan Wereldwinkel in Kalmthout op me genomen, maar ook mee geholpen, ik ging naar de vergaderingen en schreef stukken over de toen ik in 2002 een hartoperatie moest ondergaan, ‘droom’ van Netwerk of verslagen van de erkende projecten.” ben ik ook daarmee moeten stoppen. Nu houd ik mij bezig met huishoudelijke problemen, de tuin, de Aanpassen aan de sociale sector groeiende familie en met mijn computer. Wel volg ik met belangstelling het doen en laten van Netwerk. ste “Mee discussiëren op vergaderingen deed ik niet direct. Ik had tot mijn 65 in Ik ben nog steeds geabonneerd op de nieuwsbrief.” een zeer technische wereld geleefd en ik had soms moeite me aan te passen aan de sociale sector. Ik bleek gehandicapt omdat ik dikwijls niet begreep wat Interview: Marjon Meijer

Afscheid Is het al meer dan 7 jaar geleden dat ik voor het eerst met Netwerk Vlaanderen in contact kwam?

achter de Is het al zo lang geleden dat Frie De Greef mij ontving als verantwoordelijke voor de vrijwilligers? schermen Dat ik 2 weken later voor het eerst de kredietcel meemaakte, met ’t Nieuw Begin vzw (een Reiki centrum) als allereerste dossier? Dat ik nog geen 2 maand later al aan de slag was bij Netwerk Vlaanderen, met een opdracht om U tegen te zeggen: ‘verzelfstandig de projectenwerking van Netwerk Vlaanderen’. Wow, wat waren dat 7 intense jaren, na eerst 4 jaar ‘rustig’ te werken bij een head hunting bedrijf. Ik ontdekte de betekenis van woorden die toen al hip waren in de commerciële sector: duurzaamheid, ethisch en verantwoord ondernemen. Gedurende deze 7 jaar kon ik ervaren hoe een hele sector deze waarden als drijfveer van hun activiteiten vooropstelt. Een onderneming dient om te werken aan maatschappelijke winst op elk vlak, het maken van financiële winst is een hiertoe middel en dus geen doel an sich. Ik leerde dat de ‘Sociale Economie’ een manier van werken is, waar de mens, de natuur en de omgeving centraal staan. Ik leerde mensen kennen die gedreven worden door hun werk, door de meerwaarde die zij kunnen bieden via hun werk. Ik zag hoe werkgevers alles in het werk stellen om hun eigen mensen kansen tot ontwikkeling te geven. Ik leerde hoe intens men kan samenwerken met andere organisaties om een gemeenschappelijke lange termijn doelstelling te bereiken. Ik leerde veel mensen kennen die mij telkens opnieuw inspireren en motiveren om mijn eigen kennis en ervaring in te zetten in deze sociale en non-profit sector. Netwerk Vlaanderen adopteerde me 7 jaar geleden en hielp me om mijn eigen visie te vormen. Het is dan ook met bijzonder veel dank dat ik terugkijk op deze jaren, nu ik gekozen heb voor een nieuwe uitdaging. Het is dankzij de specifieke ervaring die ik opdeed bij Netwerk Rentevrij dat ik nu de kans krijg om mee te werken aan de maatschappelijke en sociale ontwikkeling van mijn eigen stad, Gent. Als projectontwikkelaar sociale economie kan ik alles wat ik tijdens de voorbije 7 jaar leerde nu concreet toepassen bij de oprichting van nieuwe initiatieven en bedrijven in Gent. Ik verlaat Netwerk Vlaanderen en Netwerk Rentevrij met een bijzonder voldaan gevoel, het gevoel dat ik als persoon sterk geëvolueerd ben en tevreden ben over mijn keuze om in deze sector actief te blijven. Het gevoel dat mijn ex-collega’s en het sterk netwerk dat ik kon uitbouwen mij als persoon vertrouwen en appreciëren. De wetenschap dat ik altijd kan terugvallen op wat er in deze afgelopen 7 jaar is opgebouwd en dat men altijd op mij kan rekenen. En bovenal de nieuwe vrienden die ik kon maken voor het leven! Frederik Matthijs Coördinator Netwerk Rentevrij

COLOFON Anders omgaan met geld Magazine van Netwerk Vlaanderen verschijnt vier keer per jaar REDACTIE EN ADMINISTRATIE Vooruitgangstraat 333/9 1030 Brussel Tel: 02/201 07 70, Fax: 02/201 06 02 info@netwerkvlaanderen.be AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE Mathias Bienstman, Leen De Clercq, Frederik Matthijs, Sabien Meeremans, Frank Vanaerschot, Rudy Vandamme, Guido Verbeeck HOOFDREDACTIE Marjon Meijer EINDREDACTIE Christophe Scheire VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Kristien Vermeersch Vooruitgangstraat 333/9 1030 Brussel FOTO COVER Steve Rhodes (Buy Nothing Day) DRUKKER De Wrikker LAY-OUT Yichalal

ABONNEMENTEN Een jaarabonnement kost 10 euro. Interesse? Maak het bedrag over op 523-0803864-03 van Netwerk Vlaanderen met de mededeling magazine en je ontvangt de volgende nummers in je brievenbus. Een abonnement loopt van januari tot en met december. Word je midden in het jaar abonnee, dan worden voorgaande nummers uit het jaar alsnog toegestuurd.

Heb je vragen, opmerkingen of suggesties? Mail de redactie: redactie@netwerkvlaanderen.be Netwerk Vlaanderen vzw promoot het anders omgaan met geld. De organisatie voert campagne tegen onverantwoorde en schadelijke investeringen van banken en pleit voor duurzame investeringen die bijdragen aan een mensen milieuvriendelijke samenleving.

Wilt u de activiteiten van Netwerk Vlaanderen steunen? Uw financiële bijdrage is van harte welkom. Stort uw gift op rekening 523-0803865-04 op naam van Netwerk Vlaanderen met de mededeling gift nb.