Wat is mis met onze banken?
Presentatie 15 juni - Bank to Basics
1
Wat is mis? Oorzaken financiële crisis • Voorbeeld debat Foute evaluatie van het risico door banksector • Massale investeringen in VS-rommelhypotheken en over kop gegane banken : beiden met volgens specialisten weinig kredietrisico, hadden goede kredietratings • Niet ingrijpen toezichthouders bij Fortis, Dexia • Ierse banken, Dexia, … onderworpen aan stresstests en save verklaard tot vlak voor hun omvallen Collectieve verblinding? Waardoor? - Dia 2 -
Oorzaken financiële crisis eenzijdig geloof in vrije markt • Overheersende ideologie met eenzijdig geloof in zaligmakende werking van de vrije markt • bv. banken zullen geen te riskante leningen geven want dan leiden ze zelf te veel verlies • heeft niet gewerkt, de banken hebben toch in dergelijke kredieten geïnvesteerd • 1600 miljard $ verlies geboekt nav VS-kredietcrisis • Overheersend geloof in goede marktwerking verhinderde toezichthouders in te grijpen - Dia 3 -
Oorzaken financiële crisis Deregulering Geloofde in de zelfstandig werkende vrije markt, zorgde voor afschaffing van regels. Vroeger : scheiding deposito- en zakenbankieren saai bankmodel in de 20ste eeuw Deregulering eind jaren negentig: Banken, ook die met ons spaargeld, mogen beleggen in riskante / ingewikkelde producten Traditionele kredietactiviteiten ruimen plaats voor lucratievere handel (verkopen, beleggen in, ontwikkelen) in financieel waardepapier dat bijna niemand begreep : CDS’en , CDO’s, verpakte hypotheken, swaps, gestructureerde producten, … - Dia 5 -
Oorzaken financiële crisis Bank als winstmachine / hebzucht • Die handel in waardepapier bleek erg lucratief • Banken zorgden voor 30-40% bedrijfswinsten UK & VS
• Zelfbediening vooral voor bankiers en zeer grote vermogenden • Tijd en geld steken in dit casino belangrijker dan reële noden van de samenleving financieren, waar dergelijke rendementen niet te halen zijn
- Dia 6 -
Oorzaken financiële crisis Bank als winstmachine / hebzucht • Met grote risico’s want … papieren economie draait op los zand : beleggers investeren in waardepapieren (bv. een aandeel, verpakte rommelhypotheken, ..) omdat ze winst verwachten, aan een hogere waarde hopen te verkopen een verwachting die, zo bleek, ondanks de ingewikkelde gehanteerde voorspellende modellen, fout kan zijn, veel lucht kan bevatten, inklappende bubbels en waardeverlies kan meebrengen bv. beursbubbels & -crashes, crash Amerikaanse rommelhypotheken, … • Want … ook de gewone economie is op groei en winst gericht, wat leidt tot overproductie productie dus die niet beantwoordt aan bestaande noden wat leidde tot financiering van niet bestaande noden en tot overwaardering van die overproductie bv. financiering van teveel vastgoed (kantoren, vakantiehuizen, ..) en te hoge (nadien ingestorte) prijzen voor dat vastgoed cfr. Spanje, Ierland, Ijsland - Dia 7 -
Oorzaken financiële crisis Moral Hazard • Wat? Gedrag wijzigt als er geen risico is. • Banken ceo : enige bedrijfsleider die risico’s mag nemen die niet tot faillissement leiden • Want a la limite komt de overheid / belastingbetaler toch tussen om het omvallen van de bank te beletten, om ons spaargeld te redden
• Leidt tot risico-gedrag, te riskante investeringen - Dia 9 -
Oorzaken financiële crisis Gebrek aan democratische controle/sturing • cfr. deregulering • politici verbieden banken niet om met ons spaargeld te speculeren • verplichten banken niet om eerst in maatschappelijke noden te investeren • massa’s geld in handen van enkelen met een mondiale investeringsvrijheid • banken aan roer bij regelgeving, blijven pleiten voor weinig regels, behoud bestaand model waarin banken ook riskant met spaargeld mogen beleggen - Dia 10 -
Oorzaken financiële crisis Gebrek democratische sturing (ook nu) • Samenstelling Europese adviesgroepen (CEO) • 202 op 276 uit financiële sector • rest samenleving (74, 27%) : academici, vakbonden, consumenten, … • Adviesgroep ivm kapitaalvereisten : 34 op 42, 23 van grootbanken • Hoe? : “Addicted to risk” • Evenwichtige inbreng van alle belangen = volledig zoek.
11
Impact van het financiewezen op de politiek ...
Oorzaken financiële crisis Levensgevaarlijke cocktail • falende risico-modellen en toezichthouders • winstmaximalisatie = ultieme bankopdracht • overheersen 1 ideologie, zorgend ontbreken van politieke sturing en deregulering • samenleving die betaalt als het misloopt
- Dia 13 -
Wat doet de bank met ons geld? Lesje geleerd? Duurzaam bezig?
Eigen onderzoek investeringen • Internationale groep bankwatchende ngo’s • Onderzochten investeringen van 13 banken in 28 bedrijven • Dirty Profits (Facing Finance)
15 - Dia 15 -
Kredieten met milieu-impact
• Grootste producent palmolie en biodiesel • Massaal afbranden en kaalkappen van bos & waardevolle biotopen • Inbreuken rechten inheemsen • Herhaaldelijk : Indonesië, Maleisië, Oeganda
Kredieten met milieu-impact
Wilmar
BNP Paribas
Deutsche ING
KBC
Leningen
x
x
x
x
Kredieten aan de wapenindustrie
Producent van nucleaire raketten
18 - Dia 18 -
Krediet aan arbeidsrechtenschenders
Assemblage elektronische apparatuur Aansluiting vakbond verboden, werkdagen van 12u, weken aan een stuk, lage lonen, ‌ In diverse landen
19 - Dia 19 -
Wat doet de bank met ons geld? Maatschappelijk schadelijke kredieten Kredieten
BNP Paribas
Deutsche ING
KBC
Wilmar
x
x
x
x
EADS
x
x
x
Flextronics
x
• Onderzochte banken financieren schadelijke praktijken, ook na de crisis
20 - Dia 20 -
Ons geld slaapt niet
Wat doet de bank nu met ons geld? Maatschappelijk schadelijke beleggingen Aandelen & obligaties BNP Paribas Deutsche ING
KBC
Wilmar
x
x
x
x
EADS
x
x
x
x
Flextronics
x
x
x
x
• Voor eigen rekening en/of • Voor rekening van klanten (bv. fondsen)
Wat doet de bank met ons geld? Kredieten geven aan reële economie? KBC
ING
Argenta
Belfius
BNPP
DB
Triodos
leningen
138.284
602.525
18.026
91.933
665.834
412.514
2.837
Totale activa
285.382
1279.228 34.021
232.509
1965.283 2164.103 4.290
47%
39%
33%
Leningen 48% /activa
• • • • •
52,98%
19%
66%
Leningen : leningen aan bedrijven, ngo’s, individuen Totale activa = totaal middelen van de bank (in mio) Triodos: 2/3° van de middelen gebruikt om leningen mee te geven Middengroep : KBC/ING/Argenta + Belfius DB en BNPP: lopen achterop, DB slechts 1/5° kredietverlening
Wat doet de bank met ons geld? Traden (verhandelen) van waardepapier? KBC
ING
Argenta
Belfius
BNPP
DB
Trading
26.936
123.688
214
34.489
763.390
1100.506 geen
Totale activa
285.382
1279.228 34.021
232.509
1965.283 2164.103 4.290
Trading/ activa
9%
9%
14%
39%
1%
50%
Triodos
0%
• Trading : bedrag aan waardepapieren waarvan de bank zelf zegt dat ze aangehouden zijn om te traden (verhandelen), die expliciet kortetermijnwinst beogen (snelle AK/VK fin. markten) • DB 50% trading en 19% aan krediet : meer casino dan bank • Ook BNPP nog aanzienlijk
Gevolgen Staatssteun • winsten voor investeerder, verliezen voor gemeenschap • EU: 1.609 mia, 13% GDP EU27 (gebruikt): waaronder 409 mia kaptaalsteun • België : 15 mia kapitaal & 8,6 mia leningen (6% GDP), 138 mia waarborgen (o.a. Dexia, 37% GDP) • staatsschuld : 375 mia
• valse concurrentie ten voordele van : • zij die riskant bezig waren • van de actuele TBTF’s, kunnen goedkoper geld ophalen
Gevolgen Onschuldige slachtoffers • Honger en armoede door voedselspeculatie • Uit hun huis gezette daklozen in VS & Spanje
• Staatssteun begrotingstekorten bezuinigingen in overheidsuitgaven • Werklozen
Gevolgen Werkloosheid
• Bekijk evolutie sinds uitbreken bankencrisis • Van 8 mio (2008) nr 24 mio (2012) • Zijn de Europeanen plots lui geworden?
Gevolgen Foute investeringen • financiering / in stand houden van maatschappelijk schadelijke bedrijfspraktijken
• veel geld in papieren economie, minder voor gewone & duurzame economie
Gevolgen Democratie in gevaar • staten met te grote begrotingstekorten moeten gaan lenen
• welke partij er ook verkozen wordt, maakt niet uit : allen moeten de voorwaarden opgelegd door de geldschieters uitvoeren • cfr Ierland, Cyprus, Spanje, …
Conclusie? • Banken zijn veel te belangrijk om alleen aan bankiers over te laten • Wat banken doen heeft een immense impact op ons allen • Hoog tijd dat de samenleving zich meer met het doen en laten van banken bezighoudt • Maar hoe kan dat ??
Alternatieven Wat kan er gedaan worden?
Politiek
Wat kan je zelf doen?
• vormingen en website • vandaag
Banken
• • • •
Wegwijzer duurzame spaar- en beleggingsproducten Acties, rapporten & vorming Steunen en lid worden Contactgegevens: • Vooruitgangstraat 333/9 • 1030 Brussel • Luc.weyn@fairfin.be • 02/201.07.70 • www.fairfin.be
32