Onwaarschijnlijk maar waargebeurd Een tijdreis door Rotterdam in 12½ stations Literaire fictie en non-fictie | zomer 2022
ONWAARSCHIJNLIJK MAAR WAARGEBEURD Een tijdreis door Rotterdam in 12½ stations
Initiator, concept en art director: Ellen Schindler Verhaal: Abdelkader Benali Illustraties binnenwerk: Boy Akkerman, Marvin Bruin, Stang Gubbels, Edwin Hagendoorn, Naomi King, Saskia de Klerk, Hanco Kolk, Vera de Koning, Esther Malaparte, Egon de Regt, Sterre Richard, Sai Rodrigues, Marcel Ruijters, Martijn van Santen, Rachel Sender, Gwen Stok, Edoardo Trionfera Historische achtergronden: Michelle Provoost, Han van der Horst Fotografie: Loes van Duijvendijk, Elizar Veerman Spoken word: Derek Otte, M. en Mariana Hirschfelt Getekende stadskaarten: De Zwarte Hond Vormgeving en infographics: WOAU! Omslagontwerp: WOAU! Omslagillustratie: Egon de Regt Meer informatie en nieuws op: www.kenjestadmaakjestad.nl Verschijnt in juni 2022 | Omslagillustratie: WOAU! | ISBN 978 90 832 2761 0 | NUR 693 / 361 | 224 pp | 21,0 x 29,7 cm | gebonden | fullcolour | € 29,99
Illustratie: Esther Malaparte
VOOR WIE IS DIT BOEK? ie je ook bent en waar je ook vandaan komt: als je Rotterdam een warm hart toedraagt en meer wilt weten over de stad, dan is dit een boek voor jou. Het gaat over geschiedenis, architectuur en stedenbouw, en hoe deze onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Over de bewoners van een stad, jong en oud, vroeger en nu. Over hoe je de stad – jouw stad – beter kunt leren kennen en beter kunt máken. Dit boek is niet alleen interessant voor Rotterdammers en bezoekers van de stad, maar voor iedereen die geïnteresseerd is in geschiedenis en (groot)stedelijke ontwikkeling. Dat wil zeggen: voor heel Nederland en Vlaanderen. Liefhebbers van graphic novels kunnen hun hart ophalen aan het werk van de illustratoren – zowel grote namen als aanstormende talenten. Onwaarschijnlijk maar waargebeurd is leesbevordering van de bovenste plank. In het schooljaar 2022/’23 ontvangen alle 8000 brugklassers in Rotterdam – van praktijkonderwijs tot VWO – een eigen exemplaar. De Bibliotheek Rotterdam heeft haar samenwerking toegezegd en opent een CityLab waar jongeren kunnen samenkomen voor workshops, onderzoek, discussies en projecten.
In samenwerking met onderwijsexperts wordt een educatief programma ontwikkeld rond het boek om geschiedenis en architectuur, en de relatie daartussen, toegankelijker te maken voor een jonger, diverser en inclusiever publiek. Waarom ziet de stad er zo uit zoals zij er nu uitziet? Welke gebeurtenissen in het verleden hebben de stad gemaakt tot wat zij nu is? De Gemeente Rotterdam steunt het project met verve. Niet alleen omdat de geschiedenis van Rotterdam nu eens niet begint bij 1940, maar echt bij het prille begin van de stad in 1270. Maar ook omdat Onwaarschijnlijk maar waargebeurd het eerste boek is dat er op een speelse manier in slaagt om de meest uiteenlopende stadsbewoners te verbinden en te betrekken bij het project: van stadmakers tot cultuurinstellingen, van onderwijs tot uitgeverij. Er wordt intensief samengewerkt met scholen, musea, archieven, festivals, bibliotheken en architectuurinstellingen. De ambitie van het project is om jongeren bewust te maken van hun leefomgeving en de invloed die zij daarop kunt uitoefenen. Je hebt een stem, gebruik die!
Illustratie: Martijn van Santen
Benali
Abdelkader
van
Franny en Joey zijn twee Rotterdamse scholieren die na afloop van een half mislukte Tinderdate toevallig dezelfde kant op moeten. Ze stappen in een metro die op hol slaat en zich met een duizelingwekkende snelheid door tijd en ruimte boort – het gevolg van een uit de hand gelopen experiment met kernfusie op de Maasvlakte. Steeds wanneer ze uit de metro stappen, belanden ze in een ander sleutelmoment in de geschiedenis. Het avontuur begint in 1270 met de eerste dam in de Rotte. Franny weet een verwoestende overstroming te voorkomen door slim gebruik te maken van ‘het puntertje van Rotterdam’ – een houtje bootje dat bewaard is gebleven en dat nu zelfs in het echt te zien is in de Centrale Bibliotheek Rotterdam. In 1340 zijn ze getuige van het moment dat Rotterdam officieel stadsrechten krijgt. Ze worden voor duivels aangezien en houden hun belagers op afstand door uit volle borst ‘You’ll never walk alone’ te zingen. Anderhalve eeuw later zien ze de terreur van Jonker Frans, die in 1488 met zijn bende plunderend door Rotterdam trekt en een kwart van de stad verwoest. Naar verhouding heeft hij meer schade aangericht dan het Duitse bombardement van 1940.
Illustratie: Boy Akkerman
In de zeventiende eeuw is Rotterdam een stad die leeft van de walvisvaart, met stinkende traankokerijen waarin arbeiders voor een schraal loon moeten werken. Onze helden komen op voor wat ze goed en rechtvaardig vinden en weigeren kinderarbeid normaal te vinden. Een eeuw later is Rotterdam als handelsstad tot bloei gekomen, met grote rijkdommen en prachtige architectuur. Het is ook een tijd van slavenhandel en kolonialisme. Franny sluipt een WIC-huis aan de Haringvliet binnen, waar ze, met gevaar voor eigen leven, een van haar Caribische voorouders weet te bevrijden uit de slavernij. Aan het eind van de negentiende eeuw werken onze helden mee aan het uitgraven van de Nieuwe Waterweg, een enorm project waardoor Rotterdam een wereldhaven wordt en de economie explosief kan groeien. In dertig jaar tijd verdubbelt de bevolking naar 315.000 inwoners. Franny en Joey beleven angstige momenten tijdens de Duitse aanval op Rotterdam en het bombardement in de meidagen van 1940. Ze ontmoeten Abraham Tuschinski, een Joodse ondernemer die met zijn bioscopen Rotterdam groot heeft gemaakt, maar die de oorlog niet zal overleven. Zijn levenswerk wordt gebombardeerd en verdwijnt in ‘het lege hart van Rotterdam’.
Met Franny en Joey op stap door de geschiedenis van Rotterdam Van dertiende-eeuwse nederzetting tot wereldstad in 2050 Vervolgens zien ze het nieuwe Rotterdam verrijzen tijdens de Wederopbouw: een cruciale periode in de stadsgeschiedenis die duurt van 1945 tot 1960. Rotterdam ontwikkelt zich tot een stad van strakke hoogbouw, ‘Manhattan aan de Maas’. Door de unieke architectuur en infrastructuur ontwikkelt de havenstad zich tot een speler op het wereldtoneel.
en wordt Rotterdam TechCity, met wandelende gebouwen, gestapelde akkerbouw en nieuwe vervoersvormen? Neemt de natuur het over en komt er meer ruimte voor vergroening, voor daktuinen en duurzame projecten? Of zijn wij het vooral zelf, de bewoners, die samen zorgen voor een inclusieve stad waarin iedereen welkom is?
In 1970 bezoeken ze de manifestatie Communicatie ’70 waarin Rotterdam zich laat zien als een moderne en ondernemende stad die volop wil communiceren met haar burgers. Maar ze gaan ook naar het Oude Noorden, waar ze gastarbeiders ontmoeten en verkrotte woningen zien. Strijdbaar lopen ze mee in een demonstratie voor stadsvernieuwing.
Aan het eind van het verhaal zien Franny, Joey en hun vrienden in dat een stad niet op één moment door één persoon ontstaat, maar door de tijd heen groeit en gemaakt wordt door een hele gemeenschap. En zij realiseren zich meer dan ooit tevoren:
Uiteindelijk brengt de metro Franny en Joey weer terug naar hun eigen tijd. Ze zijn dan vele ervaringen rijker. Samen met hun vrienden fantaseren ze over hun toekomst in de stad: hoe zal Rotterdam eruitzien in 2050? Maken we er een stad van waarin volop ruimte is voor sport en spel: the City as Playground? Of laten we de stad vervallen tot een onleefbare dystopie: RotterDoom? Gaat de technologie ons redden
"Stadmakers, dat zijn wij allemaal!" Illustratie: Naomi King
DE M
MAKERS
Onwaarschijnlijk maar waargebeurd is een graphic novel waarin de lezer in stripvorm kennismaakt met ‘de enige wereldstad van Nederland’, zoals Rotterdam weleens gekscherend wordt genoemd. Het boek is rijkelijk voorzien van historische achtergrondinformatie: intermezzo’s, kaderteksten, archiefmateriaal, fotografie, infographics, fun facts, collectiestukken uit Boijmans van Beuningen, het Maritiem Museum en het Stadsarchief, en natuurlijk easter eggs voor de oplettende lezer. De drijvende kracht en initiator achter dit veelomvattende project is Ellen Schindler, CEO van De Zwarte Hond: een ontwerpbureau voor architectuur, stedenbouw en strategie met vestigingen in Rotterdam, Groningen en Keulen. Met 130 medewerkers werkt het bureau aan complexe mondiale vraagstukken als verstedelijking, duurzaamheid, diversiteit en mobiliteit, die worden vertaald naar een menselijke schaal. Abdelkader Benali schreef het verhaal over Franny en Joey dat het uitgangspunt was voor de illustratoren. Benali groeide op in Rotterdam, studeerde enige tijd geschiedenis en is nu een van de bekendste schrijvers in Nederland. Hij is de auteur van grote romans, verhalen en poëzie, maar ook van toneel en journalistiek werk. Zijn werk kreeg diverse literaire prijzen, onder andere de E. du Perronprijs en de Gouden Ganzenveer. Michelle Provoost, Simone Rots en Han van der Horst hebben het boek voorzien van historische achtergrondinformatie, waardoor het niet alleen leuk en interessant is, maar ook leerzaam voor jong en oud. Provoost en Rots zijn specialisten op het gebied van (architectuur-) geschiedenis en zijn allebei verbonden aan Crimson Historians & Urbanists. Van der Horst is historicus en heeft veel gepubliceerd over vaderlandse geschiedenis. De illustraties zijn gemaakt door zeventien Rotterdamse kunstenaars, zowel grote namen als jonge talenten. Hun bijdragen maken het boek kleurrijk, uniek, een feest om naar te kijken. In alfabetische volgorde: Boy Akkerman, Marvin Bruin, Stang Gubbels, Edwin Hagendoorn, Naomi King, Saskia de Klerk, Hanco Kolk, Vera de Koning, Esther Malaparte, Egon de Regt, Sterre Richard, Sai Rodrigues, Marcel Ruijters, Martijn van Santen, Rachel Sender, Gwen Stok en Edoardo Trionfera. Het boek bevat fraaie fotografie van Loes van Duijvendijk en Elizar Veerman, Derek Otte, M. en Mariana Hirschfelt verwoorden als spoken word artists hun reflecties op de stad. Illustratie: Sai Rodriguez
Illustratie boven: Hanco Kolk
Illustratie onder: Egon de Regt
EDUCATIEF Programma In samenwerking met docenten en onderwijsdeskundigen worden lesbrieven ontwikkeld voor de verschillende middelbareschooltypen: van praktijkonderwijs tot VWO. Het lesmateriaal sluit aan bij het curriculum en is beschikbaar voor alle mogelijke vakken: van geschiedenis tot Nederlands, van maatschappijleer tot aardrijkskunde en van godsdienst tot CKV. Deze lessen kunnen individueel of in groepsverband uitgevoerd worden, in de klas of in de stad, in een les van een uur of in een projectprogramma. Voor elk wat wils, volgens een plug and play-principe: eenvoudig op te starten met kant-en-klare achtergrondinformatie voor elke docent.
Illustratie: Sterre Richard
STICHTING KEN JE STAD, MAAK JE STAD
Het boek is een uitgave van Stichting Ken Je Stad, Maak Je Stad, opgericht door Ellen Schindler. Deze stichting stelt zich ten doel om architectuurgeschiedenis, en in bredere zin cultuurgeschiedenis, onder de aandacht te brengen van de jonge bewoners van de stad: de toekomstige stadmakers. Juist daarom viel de keuze op het maken van een beeldverhaal, een graphic novel. De nadruk ligt op leesplezier en toegankelijkheid, waardoor je je als lezer verbonden gaat voelen met de stad en het besef krijgt dat je zelf ook echt een verschil kunt maken: ken je stad, maak je stad!
Publiciteit en promotie Vanaf april wordt gestart met de publiciteitscampagne via sociale media, lokale en landelijke (dag)bladen, abri’s in Rotterdam, interviews bij onder andere Vers Beton, FunX en Radio Rijnmond, en een presentatie van het boek in Nederlandse en Vlaamse stripbladen. De campagne bestaat uit een trailer over het boek en de makers, beeldmateriaal, achtergrondinformatie, korte interviews, enzovoort. Meer informatie is te vinden op de website: www.kenjestadmaakjestad.nl Een aantal evenementen staat al op stapel, te beginnen met een grootse lancering van het boek op het dak van Het Nieuwe Instituut, met uitzicht over de stad, tijdens de Rotterdamse Architectuur Maand in juni. Het boek wordt verspreid naar middelbare scholen in het najaar van 2022 en gepresenteerd op verschillende stripfestivals, waaronder het Cartoonfestival in Knokke-Heist (juli-augustus), Dutch Comic Con in Utrecht (november) en International Comics Festival in Angoulême (januari). Illustraties en collectiestukken die zijn opgenomen in het boek zullen te zien zijn in Boijmans van Beuningen, het Maritiem Museum Rotterdam en het Stadsarchief. Er wordt ook gewerkt aan een ‘Junior Stadmaker Festivaldag’ in november, in samenwerking met de makers van het boek, architectuurinstellingen in Rotterdam en Rotterdam Festivals. Voor meer informatie over het boek, lesmateriaal en interviews kunt u contact opnemen met Stichting Ken je Stad, Maak Je Stad: info@kenjestadmaakjestad.nl Voor informatie m.b.t. boekverkoop kunt u contact opnemen met Uitgeverij De Meent: thea@uitgeverijdemeent.nl Illustratie: Vera de Koning
Aanbieding zomer 2022 juni Abdelkader Benali e.a. Onwaarschijnlijk maar waargebeurd Een tijdreis door Rotterdam in 12½ stations ISBN 978 90 832 2761 0 | € 32,99 Uitgeverij de Meent B.V. Minervahuis III Rodezand 34 3011 AN Rotterdam www.uitgeverijdemeent.nl 010 – 313 6255 thea@uitgeverijdemeent.nl
Vertegenwoordiging New Book Collective Niasstraat 6d 3531 WP Utrecht 020 – 226 02 38 Rutger Vos en Julia van Rij verkoop@newbookcollective.com Stichting Ken Je Stad, Maak Je Stad www.kenjestadmaakjestad.nl info@kenjestadmaakjestad.nl