Visit to download the full and correct content document: https://textbookfull.com/product/in-which-matilda-halifax-learns-the-value-of-restraint23rd-edition-alexandra-vasti/
More products digital (pdf, epub, mobi) instant download maybe you interests ...
Plan Prediction Which Policy is Preferred by Which
People Wyatt
https://textbookfull.com/product/plan-prediction-which-policy-ispreferred-by-which-people-wyatt/
How the Brain Learns to Read 2nd Edition Sousa
https://textbookfull.com/product/how-the-brain-learns-toread-2nd-edition-sousa/
Plan Prediction Which Policy is Preferred by Which People 1st Edition Ray Wyatt (Auth.)
https://textbookfull.com/product/plan-prediction-which-policy-ispreferred-by-which-people-1st-edition-ray-wyatt-auth/
The Political Economy of Agrarian Change in Latin America: Argentina, Paraguay and Uruguay Matilda Baraibar Norberg
https://textbookfull.com/product/the-political-economy-ofagrarian-change-in-latin-america-argentina-paraguay-and-uruguaymatilda-baraibar-norberg/
Parsons' Diseases of the Eye 23rd Edition Radhika Tandon
https://textbookfull.com/product/parsons-diseases-of-theeye-23rd-edition-radhika-tandon/
Matilda Empress Queen Warrior Hanley Catherine
https://textbookfull.com/product/matilda-empress-queen-warriorhanley-catherine/
The Judicialization of Politics in Pakistan A Comparative Study of Judicial Restraint and its Development in India the US and Pakistan 1st Edition Waris Husain
https://textbookfull.com/product/the-judicialization-of-politicsin-pakistan-a-comparative-study-of-judicial-restraint-and-itsdevelopment-in-india-the-us-and-pakistan-1st-edition-warishusain/
Animal Handling and Physical Restraint 1st Edition C.B. Chastain
https://textbookfull.com/product/animal-handling-and-physicalrestraint-1st-edition-c-b-chastain/
The Apartment A Century of Russian History Alexandra Litvina
https://textbookfull.com/product/the-apartment-a-century-ofrussian-history-alexandra-litvina/
Begin Reading Table of Contents About the Author
Copyright Page
Thank you for buying this St. Martin’s Publishing Group ebook.
To receive special offers, bonus content, and info on new releases and other great reads, sign up for our newsletters.
Or visit us online at us.macmillan.com/newslettersignup
For email updates on the author, click here.
The author and publisher have provided this e-book to you for your personal use only. You may not make this e-book publicly available in any way. Copyright infringement is against the law. If you believe the copy of this e-book you are reading infringes on the author’s copyright, please notify the publisher at: us.macmillanusa.com/piracy.
Content notes: This novella includes mild consensual BDSM elements (spanking, restraints) and brief references to past attempted sexual assault, infidelity, and death of spouse.
Chapter 1
Despite plentiful rumor to the contrary, Christian de Bord, the 6th Marquess of Ashford, had never killed anyone.
For the first time in thirty-eight years, however, he was giving murder very serious consideration.
“You’re certain she’s here?” he asked Whitby in a low voice.
His friend—one of the few left who both received Christian in his home and was invited to society events—nodded nervously. “Ashford, are you quite sure this is a good idea?”
“It is an excellent idea.”
“You, er”—Whitby had the grace to look embarrassed—“you know for a fact she’s the one who did the engravings?”
“She bloody well signed them.” His outrage was hot and fierce and righteous, and unlike the guilt that coiled in his chest, it felt goddamned wonderful.
“She signed them?” It was hard to tell in the dark, but Whitby looked faintly green. “The Earl of Warren’s sister drew pornographic pictures of you and then signedthem?”
“Oh, yes.”
MH.
Her artist’s mark had swirled in the bottom-right corner, a slanted diagonal. When he’d seen the pictures—when his life had descended even more ludicrously into chaos—when his sister’s art tutor had tendered her resignation—Christian had vowed to find out who was responsible. It had taken a month and a small fortune, but he’d done it.
Matilda Halifax.
“Can you point her out?” he asked Whitby as they made their way through the poorly lit crush.
Whitby’s dark brows drew together. “You do not know her? Surely everyone in London knows the Halifax Hellions.”
Christian clenched his jaw so hard he thought he might crack a tooth.
He knew of them, of course. The scandalous redheaded Halifax twins were nearly as infamous as he was. They had debuted probably half a dozen years before, to the delight of every gossip rag in the country. Even at his estate in Northumberland, he’d heard of their antics. One of them stripped down to her chemise and threw herself into the Serpentine. The other—or perhaps it was the same one, Christian had no notion—was caught charging into a duel in the guise of a medical man, dressed in breeches and jacket and brandishing a cheroot. They drank smuggled French brandy, terrorized pedestrians in their high-perch phaeton, and, if the scandal sheets were to be believed, paraded about the city with their tits out and their skirts up to their knees.
Yes, he knew of the Halifax Hellions. He did not think he’d have any trouble recognizing her. Red hair. Scandalous gown.
He was, perhaps, a trifle unhinged. He had a moment of pause as he considered confronting this complete stranger.
And then he thought again of the pictures, and how crushed Bea was going to be when he told her about her tutor, and his resolve hardened. What use was his blackened reputation if he could not frighten some sense into a spoiled, mercenary debutante?
A reputation blackened further by Matilda Halifax herself, damn it. He refusedto hesitate.
“Never mind,” he said to Whitby. “How many gingers with a flask and a cigar can there be at this bloody event?”
Whitby winced. “Two, I think.”
Goddamnit. Twins.
“Fine,” he grated. “Find her. And then leave well enough alone.”
Whitby led him through the party and out to the sculpture garden where couples nestled together in the shadows. Christian’s gaze skipped over two MPs from opposite sides of the aisle looking not at
all repelled by the other’s politics in the heady, rose-scented night air.
And then Whitby paused and nodded. “That one,” he said. “Lady Matilda is usually the one in blue.”
Christian followed his friend’s gaze. Matilda stood in front of a statue, a naked male form. He could not see her face—only a neatly pinned coil of red hair, a closely cut blue dress, one pale hand extended to caress the curve of the sculpture’s hip.
Of course she would grope the bloody statue. Of course.
“Go,” he ground out.
“Are you—”
“Go.” His voice was ice, and Whitby hastened to obey.
He was upon her in an instant. He had not thought he was particularly quiet, but she must have been lost in her sculptureinduced reveries, because she did not turn as he approached.
He reached out and closed his hand over the back of her neck.
She whirled, and his hand fell away.
She was—
Christian could not take her in.
He had thought she would be hard-edged. Cynical and angry. Like him, he supposed. He had expected her to be as resentful of the world as he was, between her scandalous reputation and the insatiable interest of the ton.
But she didn’t look hard or cold or angry.
She looked like a goddamned milkmaid.
She was a small thing, he realized now that he stood nearly atop her, her curvy little body poured into her pale blue dress. She had freckles, for Christ’s sake, all over the bridge of her nose and the tops of her round cheeks. Her eyes were blue and wide and sweet, and at the sight of him, her mouth trembled open.
“You,” she whispered.
“Yes,” he said grimly. “Me.”
Matilda hoped she’d gone mad.
It seemed possible. She had not over-imbibed. She was relatively certain she was not asleep. Failing those two scenarios, vivid hallucination seemed the most likely explanation for why the Marquess of Ashford was here in Lord Denham’s sculpture garden, looming over her like an avenging angel and the unfortunate embodiment of every one of her erotic fantasies.
It certainly couldn’t be real.The man lived in Northumberland.
Truly, the fact that she knew the location of his bloody country estate was proof enough that she was cracked. She had never even spokento him.
He merely had a starring role in her sexual imagination.
And, apparently, her hallucinations as well.
“Matilda Halifax,” he said. His voice was low, gravelly and slow, as though he luxuriated in the feel of her name on his lips. His ice-chip eyes, pale above a dark beard threaded with silver, glittered in the moonlight.
This was notreal. It could not be.
“Yes?” Her voice was squeaky. She swallowed.
“So you areMatilda,” he said. “Not the other? The twin?”
Matilda felt a surge of annoyance. If she were going to run mad and imagine Ashford approaching her in a moonlit sculpture garden, surely her deranged mind could produce something better than the marquess confusing her with her sister, Margo.
“I am Matilda.”
His fingers closed over her upper arm, and her breath caught. “MH,” he said. His voice sounded almost dreamy. “Matilda Halifax. God, I have been looking forward to this.”
Matilda went cold all over.
MH.
He could not mean—
He could not—
Her brain stuttered out, words failing her. Pictures—her refuge— flooded her mind instead.
Ashford on his knees, his dark head buried between rounded female thighs. Ashford atop a woman in bed, her wrists bound to the
spindles, her breasts bared. Ashford in a chair, a lady in his lap, his mouth—
No. No. There was no way he could have connected her with the engravings. It was not possible.
“I beg your pardon?” Her voice came out thin.
His fingers tightened on her upper arm, biting into her flesh. The clean white scar that sliced through his facial hair twisted down as he spoke. “You mean to deny it?” His voice had dropped lower, just above a whisper. “You mean to pretend that you did not sell your obscene drawings of me to a goddamned printer?”
“I—” Her throat seemed to have closed in on itself. She could not get the words out except between gasping breaths. “I don’t know— what you mean.”
He released her arm and reached into his jacket.
Run,she told herself. Runnow.
Her legs did not obey. She was like a rabbit, staring frozen as the hawk descended.
“Which part of it do you refute?” he hissed, and he brandished a little pamphlet in front of her face. “That you did the drawings? Or that they’re of me? Because I assure you, your ladyship, you will find me loath to believe either denial.”
Matilda tried not to look at the pamphlet. Tried, and then looked at it anyway.
Heat flooded her cheeks.
She had not seen it, not since it had been printed. She had read only the manuscript’s fair copy. She had sent along her drawings with the printer’s man, and had not seen the engravings they’d made or the bound final text.
But she knew what it would say. Professor Flagellante’s Naughty Pupil,the cover read, AFashionableTaleinTwoComicActs.
“I—have not seen this,” she choked out. It was true. It was true. She had not seen the pamphlet.
“Is that right?” Ashford’s voice had gone silky now. “You mean to tell me you are not the MH who illustrated this volume? Who has illustrated, if my man of business has it right, nearly half of the erotic pamphlets published in London in the last five years?”
He could not know this. Her brain tried to spin out some other explanation. He was guessing—he simply assumed it was she because she was a Halifax Hellion and thus a walking scandal—he had plucked her initials out of Debrett’s.
But nothing she could think of made sense.
He knew too much. He knew that it was not just this pamphlet, but a whole oeuvre of them. He even knew where to find her—here in Denham’s sculpture garden.
She had not always been as careful as she ought. She had paid a footman to pick up her fees, of course, but from time to time she had met with the printer’s man herself. She had taken the parcels of manuscripts up to her room and left the handwritten copies in her escritoire where any chambermaid might see.
Perhaps, somehow, Ashford did know.
“I illustrated it,” she managed. Her voice was shaking, and she tried to steady herself. “I illustrated all of them. But I do not—I do not know why you are accosting me, sir. We have not been introduced. There is no connection between my drawings and yourself.”
He laughed, a harsh sound in the quiet night. “We have not been introduced, have we? Peculiar, then, how well you managed to draw my goddamned prick.”
Despite herself, she felt a flush rise in her chest and face like a firecracker.
This—this he trulycould not know. It was her own shameful secret —that she imagined him when she thought of sexual congress, that she pictured his elegant hands binding her wrists to the bedpost.
The erotic arts community had its rumors, and she had learned these last five years that Ashford was said to have tastes that matched her own. Restraints. A whisper of pain to sweeten the pleasure. It was only natural that as she’d learned more about her own desires, she’d found herself picturing his brooding face.
It was possible—distantly possible—that a hint of that face had crept into her drawing when she’d illustrated Professor Flagellante. The image of him had been so vivid in her mind—his tall, lean body bent over hers, the flat of his hand warming her backside—that as
she’d imagined the arrogant professor, she’d pictured the notorious Marquess of Ashford.
But she’d stripped the drawings of anything that could definitively mark them as inspired by the real man. Her professor had no beard, no scar slashing down his left cheek. If there was something of Ashford in the hair and eyes, it was a faint resemblance, nothing more.
“I don’t know what you mean,” she said, and to her relief, her voice was back to itself, low and firm. “I did not draw you, sir. Not for this pamphlet or any other.”
“Is that right?” His fingers—those long, graceful fingers, oh God, this was unbearable—flipped open the pamphlet to an engraving. “Tell me, then, Lady Matilda, how did you know about the tattoo on my fucking arse?”
She looked at the engraving.
And then she sat down very hard and very suddenly on the gravel path.
Chapter 2
Christian was indulging in a kind of sick glee at her discomfiture when Matilda Halifax went dead white and collapsed in a heap in front of him.
Goddamnit. It was not sporting. He crouched on the ground and reached for her wrist, cursing himself as he did so. He could not take her pulse now and then go on to murder her.
It had taken him a moment to recover from the shock of her. She was so far from what he had pictured—all freckles and curves and sweetness, the very picture of an innocent English country lass—that he had forgotten his outrage for a moment.
But when she’d made to deny her involvement in the engravings, it had flared back to life. Anger—but mixed with something else.
He’d felt
Well. He hated to admit it, but he’d felt a vague kind of admiration for the way she’d stood up to him. Gently bred young ladies quailed in his presence typically, and though she was one of the bloody Halifax Hellions, she also couldn’t be more than five-and-twenty or so. He’d expected her to run. Or weep.
Perhaps both.
But she’d tipped her chin up like the queen of the milkmaids and admitted that she was the artist of a whole library of lewd engravings. It was bold and fearless and slightly insane. The woman was a bloody pornographer . If she were revealed, he thought she could face imprisonment—though as the sister of an earl, perhaps not.
Why would she do it? He knew the Earl of Warren through the Lords, knew the Halifax family was rich as the devil and connected somehow to a royal duke. She did not want for money or notoriety. Perhaps she simply enjoyed taking jackasses like himself and dragging them through the mud.
Her pulse was normal. He dropped her wrist, and her entire arm fell limply to her side.
“You’re fine,” he said, rising. “Stand up.”
“I prefer to remain where I am,” she said faintly. She appeared to be gazing into the middle distance, her eyes glazed.
He gritted his teeth. All of English society might think him a monster, but obviously he had some idiotic scruples left. He could not shout at a half-swooning woman sitting in a rumpled heap in the gravel.
He caught her elbows and hauled her up, dropping her arms as soon as she seemed steady on her feet. “I tracked you down,” he began, but the goddamned woman would not let him launch into his prepared remarks.
“Wait.” She bit her lip, and her eyelashes fluttered as she looked at the ground, his waistcoat, his buttons. Anything but his face.
“I don’t—”
“Wait,” she said again, more desperately. And then she looked up, and her ridiculous blue eyes were wide and shining. “I’m sorry. I’m— oh God,I’m sosorry.”
He had not expected that.
“Why—”
She cut him off again. “Sir—your lordship—Lord Ashford. You must believe me. My drawings did not look like that when I sent them to the engraver.” She fumbled for the pamphlet he still held in his hand, opening it to the page he’d shown her before.
It was a picture of him, not a stitch upon his body, standing over a little dumpling of a woman. Her enormous breasts had come entirely out of her gown, and her hands were bound behind her. Above her, the illustrated Christian glowered and pointed his riding crop at her nude, dimpled bum.
Jesus Christ. Even the bloody expression on his face was right.
“Look,” said Matilda. She flattened out the pamphlet, tracing her fingers across illustrated-Christian’s angry brow. “This part, I drew. The eyebrows, the hair, the eyes. The nose, yes, that’s mine too, but here”—her fingers caressed the neatly trimmed black beard, the scar on the man’s left cheek that precisely mirrored his own—“surely you can see that it’s been added later.”
“You cannot be serious—”
“Look,” she demanded again. “Look at the lines, for heaven’s sake. I use a stippling technique to make it easier for the engravers to replicate. Look at the delicacy of the brow—and then this beard, how harsh the lines are.” She fixed her blue gaze back on him, her expression the horror of the offended artist. “Surely you can see that I did not draw that. The style is coarse. It’s completely different.”
“The whole bloody thing is coarse!”
He could practically feel the heat from her blush. “That’s as it may be—but if you will simply compare the style of the hair on this gentleman’s, er, other parts—”
“You can draw a cock but you cannot say it?”
“The hair on his private area to the hair on his beard, it will be perfectly clear to you that I didnotdrawthisbeard—”
“And the tattoo on my arse?”
She was back to staring out into the night, still blushing furiously.
“I assure you, sir, I did not know you had any kind of body modification, and I certainly did not draw that—that—”
“Constellation?” he offered. “That’s Ursa Major.”
“How,” she hissed, “could I possibly know that you have stars on your buttocks?”
“A question, your ladyship, which I believe I have already put to you.”
“I did not draw that! I did not draw the beard, nor the scar, nor the constellation, and while I admit that it does look decidedly like your person with those additions, Ididnotmakethem.”
“Are you suggesting,” he asked grimly, “that you sent these drawings to the engraver and someone—some later artist—altered them to look like me?”
She was still pale. Her insulting freckles looked like tiny bruises across her cheeks. “Yes,” she said.
“Why in God’s name would someone do that?”
She bit her lip. “I do not know! I—perhaps there was some small resemblance—and someone thought to…” She trailed off, and her teeth sank back into the plump curve of her bottom lip.
He scrubbed his hand over the back of his neck. “I know why.”
She looked up, eyes wide. For the first time, she looked truly alarmed. “You do?”
“Goddamnit.” He crumpled up the pamphlet and stuffed it back into his jacket. He wanted, stupidly, to throw it in the dirt, but it seemed foolish to make more copies of the thing available to the interested public. “For sales, of course.”
It made a kind of sense. Despite himself, he believed Matilda. There really was a noticeable difference in the style of the piece— now that she pointed it out, the facial hair on the man in the drawing looked scratched on, like a child’s defacement in a schoolbook. The stars on his arse were a series of scribbles, nothing like the finely shaded delicacy of the rest of the piece.
And now she had him thinking favorably of her dirty pictures. Jesus Christ, he really was unhinged.
“For—sales?” She looked like she’d been struck in the head.
He exhaled. “Yes. Anyone can make up a lewd story and sell it— but attach it to my name, to my face, and it’s instantly infamous.” When she met his eyes, he felt his jaw tighten. “Have you not heard? I’m a monster. A wife-murderer. And now, thanks to this bloody pamphlet, I am some kind of perverted defiler of innocents as well.”
She licked her lips, and perhaps he was a monster, because some part of his brain registered the movement with an emotion altogether different from outrage.
“I have heard the rumors,” she said. Her voice was so bloody cool. As though murderers confronted her in dark gardens every evening.
“Are you not afraid?”
That was what he’d wanted, was it not? To make her fear him? To make her regret what she’d done?
Only—it seemed she had not done it. Or, if she had, the drawings had been some kind of cosmic mistake, a coincidence made into a weapon by a printer or engraver with a mercenary hand.
He felt suddenly guilty for this too, one more layer of regret on top of many. For approaching her. For trying to frighten her.
“I do not listen to gossip,” she said. “I have heard enough of it about myself. I have seen scandal sheets so distort the truth that I would not know they were about me if not for our bloody nickname at the top of the page.”
“Yes, well,” he said shortly. “You’re the only one who does not listen.”
He’d had enough of this. It was pointless, all of it. What had he thought to accomplish? He could confront every artist and engraver and printer in the land, and he still would not be able to take the pamphlets back. He could sue everyone in London for slander, and he would not get Bea’s art tutor back to Northumberland. Nor would he change the past.
“It will pass, you know,” she said. Her face was clear and pale in the dark night, and he almost could not pull his eyes away. “The scandal. People will forget about this pamphlet in time.”
“Will they?” His frustration was useless, as useless as his empty hands at his sides that fisted and then relaxed. “How long? How long will it take them to lose interest? Long enough for my sister to forget that she was to be brought out in society next spring? Long enough for her to forgive me for involving myself in another bloody scandal so outrageous that her art tutor will no longer live in my house?”
“Your … sister?”
“Yes,” he said. “Her name is Bea. She’s eighteen years old. Her mother is dead—she has no family, no friends, no one but this bleeding female painter who now refuses to step foot in my house. Now she has nothing left but me.”
Matilda’s hand came to her throat. “I’m sorry. I’m so terribly sorry.”
He thought she meant it. He thought it was not really her fault, the pamphlet, the scandal, the gossip.
He thought, as he left the party to a swirl of curious whispers, that it was cold comfort.
Chapter 3
11September1821
DearLordAshford,
I write first to express once more my sincere regret over the situation which you raisedwithme atLordDenham’sgatheringlastweek.Anydamagetoyou andyourfamilywasmostunconsciouslydone,andIamheartilysorry.
Second,Iwouldliketomakerecompense.Yousaidyoursister , Bea,haslost herpainting tutor . Iwouldlike to findhera new one.Despite evidenceto the contrary, Iamclassicallytrainedinwatercolorsanddrawingandknowmanyart tutorsinLondon.
Withcontrition, LadyMatildaHalifax
12September1821
DearLadyMatilda,
Bea isan oilpainter. There isone femaleoilpainterinEnglandwillingtotravel tomyestateinNorthumberlandtotutorher . Was, Ishouldsay. There was one femaleoilpainterwillingtolive withus in Bamburgh.Nowtherearenone. Yourcontritionisunnecessary,asareyourefforts. A
12September1821
DearLordAshford,
Oilpainting!Marvelous.Asithappens,afterMargo andIwere sentdownfrom finishing school—please do not ask I took a great interest in oil painting myself. I can recommend an excellent tutor for your sister . He was willing to teach a seventeen-year-old Halifax Hellion; I am certain your reputation will posenoproblem.Onlyheisafflictedbyrheumatismandnotabletotravellong distances—canheattendyoursisteratyourtownhouseinLondon?
I have ignored your final sentence, as you can plainly see. I feel in part responsibleforwhathasbefallenyouandyoursister . Icanhelpyou,ifyouwill permitit.
MatildaHalifax
13September1821
LadyMatilda,
BeatricewillnottraveltoLondon.
Ifyouhavelistenedtoanythinginyourlife,listentothis:stophelping.
13September1821
DearLordAshford,
This isperfectly ridiculous. Whyever wouldyou not allowyour sister to live in London? I assure you, despite thepresence of Margo and myself in this city, your sister willnot beinstantlyovercome by licentiousness anddebauchery. It isperfectlyrespectableforyoursistertoresideinLondonwithachaperoneand beattendedbyanarttutor .
Icouldrecommendachaperone as well,butIsuppose my endorsementin thatquarterwouldholdlittleweight.
I willstop trying to help whenyou stop creating unnecessary obstacles in thewayofyoursister’shappiness.
MatildaHalifax
13September1821
LadyMatilda,
Iamnotagoddamnedprisonwarden
Surelyyoumustrealize
Youaredrivingme
14September1821
DearLadyMatilda,
BeawillnotcometoLondonbecauseshechoosesnotto.
18September1821
DearLordAshford,
Isee. Iapologize for mymisapprehension.Hadyouexplainedyourselfinmore thansixwords,perhapsIwouldhave understoodmoreimmediately. ButIwill notquibble.
I have taken it upon myself these last days to put my connections in London’sartcirclestouse.
Unfortunately, Ihave determinedthatyou are correct. There are no female oilpainters willing to reside withyour family in Northumberland. (In fairness, thereareveryfewprofessionalfemaleoilpainters!)
Would Beatrice beopen to a male painting tutor? I am thinking of one in particular a very charming andopen-mindedyoung Scot between exhibits at themoment.Ihavespokenbrieflytohim—withoutrevealingeitheryour name or your sister’s!—andsuspect he would beopen to filling theposition at least untilMarch.
AndinMarch,Beawilldebut,willshenot?
19September1821
LadyMatilda,
Infriendship, MatildaHalifax
Bea is shy. She is sensitive. She would sooner cast herself into the sea than showherpaintingstoacharmingyoungScot.
Noteveryoneiswillingtopublishtheirdrawingsofpricks,forChrist’ssake!
19September1821
DearLadyMatilda,
Ibegyourpardon.Mynotethismorning wasinappropriate.Icannotsay what cameoverme.Itwouldeasemymindifyouwouldthrowitinthefireplace.
ChristiandeBord,LordAshford
19September1821
DearLordAshford, Iwillpromisetoburnyour noteifyouagree tomeetwithme. Ibelieve Ihave deviseda solutiontoyour difficulties,butIwouldlike tospeaktoyou aboutit inperson.
IhaveenclosedforyourperusalsomebotanicalillustrationsIcompletedlast year for an educationalguide to the naturalhistory of the Pennines. I assure you,Idohaveotherinterests.
MatildaHalifax
20September1821
DearLadyMatilda, Ididnotpresumetosuggestthatyouonlydraw ForGod’ssake
20September1821
LadyMatilda, Thisisn’tanegotiation.Keepthedamnednoteifitmeanssomuchtoyou.No. Iwillnotmeetwithyou.
21September1821
DearLordAshford,
Intwoweeksofcorrespondence,Ihavelearnedseveralfactsaboutyou.
One, your Christian name is, in fact, Christian. (Did your parents find this amusing,Iwonder?)
Two, your prose style leaves a great deal to be desired.(If I cannot make youacquaintedwithanarttutorforyour sister , may Iatleastintroduceyouto punctuationbeyondthehumblefullstop?)
Andthree,youarethemostobstinatemanIhaveeverencountered.
I have enclosed for you a picture of a man with the head of a pig. I leave youtowonderatitssignificance.
22September1821
DearLadyMatilda,
I need not wonder at thesymbolism ofyour image. I recognize my buttocks. You’vegottheconstellationupsidedown.
23September1821
DearLordAshford,
Wasthatajest?!NowthisnoteIshallhavetokeep.
23September1821
DearLadyMatilda,
Surelyevenyoucanagreethattwopunctuationmarksattheendofasentence isonetoomany.
Can I take your previous message to mean you did not keep the other letter? Truly, I wouldprefer ifyou would burn it. I have no desire to see my
lapse in judgment printed in themorning papers. I’ve seen my name therein morethanenough.
26September1821
DearLordAshford, Atyourrequest,Ihavedisposedofallyournotes.
Iwouldnotsellyourlettertothegossiprags.
You have no reason tobelieveme, Iknow. ButIdidnotmean toassociate my scandalousdrawingswithyou. Ihave actedthefoolplenty sincemy debut sevenyearsago, butIhave triedvery hardto ensure thatno one elseishurt becauseofme.
I have attempted to keep the consequences of my actions restricted to myselfalone.Ihavenotalwaysbeensuccessful,butIhavetried.
MatildaHalifax
27September1821
DearLadyMatilda,
Thankyoufordestroyingtheletter .
Twelve years ago, I made a series ofgrievous personal errors. Many have paid for my mistakes, including Bea, who was six years old at the time. The consequences of our actions spread like ripples in a pond. They cannot be stopped,nomatterhowgoodourintentionsorhowhardwetry.
WhatImeantosayis,Iunderstand.
IthinkIpreferredyourinsultsdirectedtowardmystyleofcorrespondence.
ChristiandeBord,LordAshford
28September1821
DearLordAshford,
Iwouldliketomeet.Canwemeet?Imustspeakwithyou.
Matilda
28September1821
LadyMatilda,
Respectfully,no.
28September1821
DearLordAshford,
You are the most infuriating person I have ever met. Fine. To hell with propriety. I will be in St. James’s Park at half-pastmidnight this evening. The cornernearWestminsterAbbey.
Comeordonotcome,asyoulike. YouarenotactuallyBeelzebub, youknow, despitewhatthegossipragssay. Youwillnotcatchfireifyouacceptsomeone’sofferofhelp.
Chapter 4
This time, Christian thought, he was actually going to kill her.
He urged his horse forward into another circle around the easternmost corner of St. James’s Park. It was nearly one o’clock in the morning. She was either late or already dead in a ditch somewhere, and truly, the emotion that tangled in his chest at the latter thought was disturbing.
He did not even like her. She was forward and provocative. Her missives were peremptory. She was ludicrously young.
At some point during their correspondence, he’d started to look up her age in Debrett’s and then—briefly concerned that his edition was so old that she would not even be in it—he’d slammed the thing closed before he got to Wfor the Earl of Warren.
Seven minutes later, by his pocket watch, he’d cracked and checked anyway.
She was thirteen years younger than he was. And why he had immediately done that mental arithmetic, he was not prepared to contemplate.
When there had been a three-day gap between her letters, he had —
No. No. He had not missed them.
There was no connection between the absence of Matilda’s letters and his inexplicable reentrance into London society. He had not been to a tonsocial event—other than Denham’s rout—in nearly a decade. He could not say why he had suddenly decided to accept an invitation to a dinner party.
He had not hoped she would be there. He had not looked for her. He had not.
She hadn’t been there anyway. Only her twin, Margo, dressed in pink and twice as freckled as Matilda, laughing uproariously with a handful of young bucks Christian was too old to recognize.
Though the twins looked similar, he had known at once that the one at the party wasn’t Matilda. Matilda was cooler, quieter. Her smile—when she smiled—would be earned. It would be a gift.
Good God, he was losing his mind. He needed to go back to Bamburgh.
That would be the very next thing he would do, after he found Matilda in St. James’s Park, murdered her, and then saw her safely back to her house in Mayfair.
When he finally caught sight of her red hair in the moonlight, relief and indignation blossomed inside him in equal measure. He swung down from his horse and left it placidly nibbling grass as he stalked toward her.
“You are late,” he bit out. “And reckless and probably deranged.”
She was wearing a heavy cloak, her fingers wrapped up in the wool as she held it closed in front of her. “I beg your pardon?” Her voice was low, almost husky. A night voice.
Despite himself, he reached out and caught her shoulder, tugging her off the path and behind a stand of trees where they would be invisible to any curious passersby. He did not want her reputation to be further damaged, because he was a sap-skulled block.
“This is the most incomprehensible place and time to meet,” he said. “It is late. It is dark. You gave me practically no direction. I might have ridden around looking for you half the night whilst you were set upon by footpads and left for dead.”
“And would you have come, had I suggested we meet on Regent Street for tea?”
“Of course not, you daft woman. I—”
And then suddenly it came clear to him. She had proposed this dangerous location, this absurd hour, to provoke him into meeting with her. To make him turn up, entirely against his will, out of concern for her welfare.
He did not know if he was more disturbed or more impressed by her cunning.
She untangled her fingers from her cloak and gestured behind her. “You need not have worried about me. I brought two grooms and a footman. I do appreciate your concern.”
Disturbed. Definitely more disturbed.
“What,” he ground out, “did you need to discuss that you could not write about in a letter?”
For the first time, she looked hesitant. She bit her lip, as she had done at Denham’s party.
Christian forced himself not to look at her mouth.
“I have a solution for your sister,” she said. “A female oil painter who is willing to come live with you in Northumberland until Bea’s debut next spring.”
He had not wanted to soften toward her. His grudge against her had been rather comforting. But her fixation on helping Bea was at once ridiculous and—
Rather likable, if he were forced to concede the truth. He liked how determined she was to fix things, even as part of him resented her involvement in the first place.
“I am listening,” he said, “though I imagine there is a catch. Who is it? Some brothel-owning friend of yours, perhaps? A murderer I will have to break out of Newgate before I can employ her?”
“It’s, er—” She looked faintly agonized. “Me.”
“No.”
The word was out of his mouth before he had even properly absorbed her words.
After he had time to absorb them, he managed to say no again, only more loudly and with more force behind it.
She was disruptive. She was outrageous. Bea would be terrified of her. Hell, hewas slightly afraid of her, with her mocking letters that smelled faintly of flowers, and the way her teeth cut into the plump curve of her bottom lip.
She had him attending parties and looking forward to the post, and he needed to put an entire country’s worth of miles between
himself and his bizarre temptation to spend more time in her presence.
“I realize this may be slightly untoward,” she said.
“Slightly?” He did not know whether to shake her or sprint away. “You are the unwed sister of an earl, not a professional artist.”
“To that point,” she said, “I am in fact a professional artist.”
Her delicate rendering of his cock flashed through his mind, and he experienced a confusing welter of emotions.
Outrage. He was fairly sure at least one of them was outrage.
Matilda winced at the expression on his face. “I suppose I should not have brought that up.”
“Perhaps not.” He pinched the bridge of his nose. “Putting the issue of your credentials aside, the situation is impossible. Even were I open to the idea—which I am not—you could not live at my estate without doing irreparable damage to your reputation—”
“I told you, I have no reputation to speak of—”
“You are unmarried,” he snapped, “and I am a well-known sexual deviant. You may think you have no reputation, but I assure you, you have no idea what you are about. After several months at my estate in Northumberland, you would never be received in society again.” He knew what that felt like and somehow he did not want it for this cool-voiced, absurdly fearless woman.
“We need not advertise my presence there,” she countered. “My brother is in Wales, and I can put it about that I’ve joined him at our estate there.”
“And what of your brother? I don’t know Warren but I imagine he would cavil at your sudden disappearance.”
“I’ve thought of that,” she said. “I have a plan to deal with Spencer and Margo, without telling them about the engravings.”
“Lady Matilda,” he said, “the answer is no.”
Her infuriating lower lip tugged into an expression that, on another woman, Christian would have called a pout. “You are being needlessly obstinate. This is a good idea. I am talented and classically trained. I am a woman. I am willing.”
Something pulled taut inside him at her sweet little mouth forming the words woman and willing. “I do not care if you are the most
celebrated female painter in the country. This is not about your bloody artistic abilities.”
“It’s not about me at all! It’s about your sister, and how I can put this situation to rights, if only you will let me!”
“Why?” It did not make sense—her persistence, her fixation on repairing the situation. “If, as you’ve told me, you did not intend to put me in your illustrations in the first place, then none of this is your fault. Why do you care so much?”
He did not know what he expected her to say. That she was a good person, perhaps. That she cared about injustices done to young women whose family reputations preceded them. That she sympathized with a fellow female artist interested in a medium that society did permit ladies to indulge in.
He did not expect her to fix her eyes upon him, her face pale and set, and say firmly, “Because I did draw you. Intentionally.”
Matilda looked up at the Marquess of Ashford’s forbidding face and wondered faintly why she could not contain herself in his presence.
She had intended to provoke him into meeting with her. She’d known he would object to her plan—despite how eminently logical it was!—and she’d hoped that she could assuage his concerns through conversation.
She would show him, she’d thought to herself, how reasonable she could be. She would not argue with him, merely present her ideas and overcome any opposition through gentle persuasion.
But then he’d appeared, and dragged her off the path, and he was so—so—
So growly. So stern and dictatorial.
She was perverse! Whenever he spoke, she wanted to do the exact opposite of what he told her to do, and when he said no in that devastating autocratic way of his, she loved it. She wanted to tease him until he said it again, wanted to fray his control until he turned her over his knee.
It was all mixed-up inside her, her regret over the engravings, her attraction to his person, the push-and-pull of resistance and
Another random document with no related content on Scribd:
B o e t e , B o t t e , B o t e . m.—B o t h o .
B o e l e , m.—B o l o .
B r e c h t j e . v.—B r e c h t a , B e r t h a .
E e l k e , E e l t j e . m.—A d e l .
E k e , E e l k j e . v.—A d e l a .
D i r k , D u r k , D e r k , D u y e . m.—D i e d e r i k of
T h e o d o r i k of T h i a d r i k .
D i r k j e , D u r k j e , D e r k j e , D u k k e . v.—D i e d e r i c a ,
T h e o d o r i c a of T h i a d r i k a .
D e d m e r . m.—D e t h m a r, D i t m a r, D i e t m a r .
E v e r t . m.—E v e r h a r t .
E v e r t j e (E v e r d i n a ). v.—E v e r h a r d a .
E g b e r t , E i b e r t . m.—E g b r e c h t , E k b r e c h t .
F r e e r k . m.—F r e d e r i k
F r e e r k j e . v.—F r e d e r i k a .
G e r r i t , G e e r t . m.—G e r h a r t .
G e r r i t j e , G e e r t j e , G e r t j e , G e t j e . v.—G e r h a r d a .
G e r b e n , G e r b r e n . m.—G e r b e r n .[233]
G e r b e n t j e . v.—G e r b e r n .
G e r b r i c h . v.—G e r b r e c h t a .
G e l f , G e l l i f , G e l l o f , m.—G e r l o f of G e r o l f .
G e r l t , G e l t . m.—G e r h o l d .
G e r l s k e , G e l s k e . v.—G e r h o l d a .
G o v e r t . m.—G o d f e r t h .
G o v e r t j e (G o v e r d i n a ) v.—G o d f r e d a .
E d g e r . m.—E d g a r .
E i l e r t . m.—E i l h a r t of A g i l h a r t .
E l g e r . m.—A d e l g a r of A t h a l g a r .
E l b r i c h . v.—A d e l b r e c h t a .
F o l k e r t . m.—F o l k h a r t .
F e m k j e , F e m k e , F i m k e . v.—F e m m a .
G o s s e . m.—G o d s s c h a l k of beter G o d s s k a l k .
G r e u l t , G r e o l d , G r e e l t . m.—G e r h o l d .
H e i n e , H e i n s e . m.—H a g e n .
H a r m , H a r m e n . m.—H e r m a n .
H a r m k e . v.—H e r m a n n a (niet H e r m i n a ).
K o e n . m.—K u n o (spreek K o e n o ).
K o e r t . m.—K o e n r a a d , K u n r a d .
L a m m e r t , m.—L a n d b r e c h t
L a m b e r t , m.—L a n d b r e c h t .
L u b b e r t . m.—L u d b r e c h t .
L u t s k e . v.—L u d a of L u t g a r d a .
M e i n e . m.—M a g i n of M e g i n o .
M e i n e r t , M e i n d e r t , M i n n e r t , M i n d e r t , m.—
M e i n h a r t of M e g i n h a r t .
H a u k e . m.—H a u k of H a v i k .
H i l l e . m.—H i l d o
H i l t j e , H i k k e , H y l k j e , H i k e . v.—H i l d a .
I m e . m.—I m o , I m m o .
J o r r i t . m.—E v e r h a r t .
O e g e . m.—U g o (O e g o ).
R e i n . m.—R e i n o , R e g i n o of R a g i n .
R e i n t j e , v.—R e i n a , R e g i n a .
R e i n e r t , R e i n d e r t , R i n n e r t . m.—R e i n h a r t .
R e i n t j e , R e i n s k e , R e i n s k j e . v.—R e i n h a r d a .
R u u r d . m.—R u d h a r t .
R o e l o f , m.—R u d o l f .
R o m m e r t , R o m k e . m.—R o m b r e c h t .
S y b r e n , S i b r e n . m.—S i g b e r n .
S y b r a n d . m.—S i g b r a n d .
S j o e r d . m.—S i g u r d .
S j o e r d t j e , S j u t t e . v.—S i g u r d a .
S y b r i c h j e . v.—S i b r e c h t a , S i g b r e c h t a .
S j a a r d . m.—S i g h a r t .
S i e r k . m.—S i g e r i k .
We m e l t j e . v.—We l m o e d , Wo l m o e d .
W i m e r . m.—W i g m a r .[234]
W i b r e n , W y b r e n . m.—W i g b e r n .
W y b r a n d . m.—W i g b r a n d .
W y t s e . m.—W i t o .
W y t s k e , v.—W i t a .
W i b r i c h j e . v.—W i g b r e c h t a
W i l l e m . m.—W i l h e l m .
W i l l e m k e . v.—W i l h e l m a (niet W i l h e l m i n a ).
Wo b b e , Wo p k e . m.—Wo l b r e c h t .
Wo p k j e . v.—Wo l b r e c h t a .
Wo u t e r , m.—Wa l t h e r .
Er zijn heden ten dage honderden van bijzondere mans- en vrouwennamen, in allerlei versletene en verkorte vormen, bij de Friezen in gebruik. Het gaat natuurlijk niet aan, al die namen hier in hunne oorspronkelijke vormen te herstellen. Ruimte en tijd laten dat niet toe. Maar die van andere Friesche namen de oorspronkelijke vormen wil kennen, kan zeer velen daar van vinden in D . E F ’ Altdeutsches Namenbuch, deel I, Personennamen (Nordhausen, 1856).
Niemand leide uit deze verhandeling, uit deze naamlijsten af, dat ik het mijne heb willen toebrengen tot het jammerlijke in onbruik stellen onzer edele en schoone Oud-Friesche mans- en vrouwennamen. O! zulk streven, den Stand-Fries onwaardig, is verre van mij! Juist het tegenovergestelde heb ik beoogd. En wat mijzelven persoonlijk aangaat, mij dunken de Friesche namen ook in hunne hedendaagsche verbasterde vormen, schooner, althans den waren Fries, der echte Friezinne passender, in allen gevalle eigenaardiger en volkseigener, als de oude, oorspronkelijke vormen. Ik voor mij hoor eenen Fries liever G r e u l t en F r j e a r k noemen als
G e r h o l d en F r e d e r i k , eene Friezinne liever H a r m k e en R o m k j e als H e r m a n n a en R o m b r e c h t a , al zijn dan ook de eerstgenoemde namen slechts verbasterde en verkorte vormen van de laatsten. Maar niet iedereen denkt aldus. En zoo hoop ik dan met dit opstel te bereiken dat deze of gene Fries, die zijnen kinderen niet met de oude Friesche namen zijner eigene ouders en verwanten noemen wil, omdat die namen hem niet meer behagen in hunne hedendaagsche vormen, dan daarvoor in de plaats geen vreemde, onfriesche, vaak ongermaansche namen neme, noch ook die oude namen op dwaze en gansch onredelijke wijze verbastere en verderve, maar dat [235]die man die namen in hunne oude, oorspronkelijke, volle, schoone en zinrijke vormen, volgens bovenstaande handleiding, herstelle.
Een zeer beknopt algemeen overzicht van de Friesche geslachtsnamen, van de verschillende vormen die de wezenlijke eigenaardigheden der Friesche geslachtsnamen uitmaken, moge aan de volgende verhandeling voorafgaan, tot beter verstand en inzicht bij het hier vervolgens behandelde onderwerp.
Volgens hunnen oorsprong en hunne beteekenis vervallen de eigenaardige Friesche geslachtsnamen in twee hoofd-afdeelingen; ten eersten, in geslachtsnamen die van mansvóórnamen zijn afgeleid; ten tweeden, in zulken die van plaatsnamen afstammen.
De geslachtsnamen, waaraan een mansvóórnaam ten grondslag ligt, zijn
a. die, welke op den Oud-Frieschen patronymicalen vorm inga uitgaan. Dit inga komt ook in versletenen vorm als enga voor, en in Oost-Friesland, door Hoogduitschen invloed, als unga. Voorbeelden hier van zijn de geslachtsnamen: B o t t i n g a en B o t t e n g a (van
den mansnaam B o t t e ), S i b i n g a en S y b e n g a (van S i b e , vleivorm van S i b r a n d , S i g b r a n d ), B o y e n g a ,
B o o y e n g a , B o o i e n g a , in Oost-Friesland B o y u n g a (van den mansnaam B o a y e , B o y e , B o o y e ). Zoo beteekent dan
B o t t i n g a , S i b i n g a , B o y e n g a zoon of afstammeling van eenen man, van eenen stamvader, die B o t t e , S i b e of B o a y e heette.
b. die, welke op ia eindigen. Dit ia is een vorm die uit inga is samengetrokken, volgens eene kenmerkende bijzonderheid van het Friesche taaleigen. Zoo is bij voorbeeld de geslachtsnaam S i n i a oorspronkelijk voluit S i n i n g a , en beteekent zoon of afstammeling van S i n e , van den man, den stamvader, die den naam S i n e droeg. Andere zulke namen zijn nog (Va n ) B o t h n i a , voluit
B o t t i n g a , van B o t t e ; U n i a , voluit U n i n g a , van U n e of O e n e , enz.
c. die op eene enkele a, een Oud-Frieschen tweede-naamvalsvorm uitgaan. Bij voorbeeld: A l b e r d a en A l b a r d a , dat is: A l b e r t s ,
A l b e r t ’s zoon, de zoon van den man, den stamvader, die A l b e r t (A d e l b r e c h t ) heette. Verder A n d e l a , van A n d e l e ; Ts j a e r d a (in Nederlandsche spelling T j a a r d a ), zoon van Ts j a e r d (T j a a r d ). [236]
d. die op het aanhangsel ma (man) eindigen, op den ouden, oorspronkelijken vorm, of op sma, eenen daaruit ontstanen vorm, van jongere dagteekening (samengesteld uit den tweeden naamvals-vorm s, en uit ma). Bij voorbeeld, M i n n e m a ,
P o p m a , S y t s e m a , of S y t s m a , zoon, afstammeling of hoorige van M i n n e , van P o p p e , van S y t s e . En T j e e r d s m a , M e i n d e r s m a , W i g e r s m a , van Ts j e a r d (in Nederlandsche spelling T j e e r d ), M e i n d e r en W i g e r
(T h i e d h a r t , M e g i n h e r en W i g h e r ).
e. die op na en sna uitgaan (in de zelfde verhouding tot elkanderen staande als ma en sma, onder letter d hierboven vermeld). Dit zijn eigenlijk Oost-Friesche vormen, die echter ook wel eene enkele maal in ons Friesland voorkomen. Bij voorbeeld: F r a n k e n a en J o r n a , zoon van F r a n k en zoon van J o r r e . Intusschen, men kan met evenveel recht aannemen, dat deze twee geslachtsnamen tot de onder letter c hier voren vermelde groep (op enkele a eindigende) behooren, en dus moeten ontleed worden als Franken-a en Jorn-a; dat is dan: zoon van F r a n k e n of F r a n k w i n , en zoon van J o r n , dat is E v e r w i n .
f. die op den nieuweren, algemeen geijkt Nederlandschen tweedennaamvalsvorm op s uitgaan, of op den verouderden, nog slechts hier en daar (ook in Holland) in den volksmond levenden tweedennaamvalsvorm op en, n. Bij voorbeeld Yp e s , G o s l i n g s ,
J e l l e s , H e e r e s , R o m k e s , en P o p p e n , Y b e n ,
K a m p e n , namen die voor iedereen die de Friesche mansvóórnamen I p e of Yp e , G o a s l i n g of G o s l i n g , enz. kent, duidelijk en verstaanbaar zijn.
De tweede hoofd-afdeeling van oorbeeldige Friesche geslachtsnamen is niet uit mansvóórnamen, maar uit plaatsnamen gevormd, en komt overeen met de geslachtsnamen, samengesteld uit het voorzetsel van en eenen plaatsnaam (v a n Ve l s e n , v a n
A s s e n ), die in de andere Nederlandsche gewesten zoo menigvuldig voorkomen. Deze afdeeling vervalt nader in twee groepen:
a. Geslachtsnamen die slechts eene enkele a achter den plaatsnaam hebben; bij voorbeeld: F e r w e r d a , H o l w e r d a , R a u w e r d a , S a l v e r d a , afgeleid van de plaatsnamen
F e r w e r d , H o l w e r d , R a u w e r d , Friesche dorpen, en van den plaatsnaam S a l w e r d , eigen aan een gehucht bij Franeker.
b. Namen, die op stra eindigen: L e m s t r a , D r a g s t r a (eigenlijk [237]voluit Drachtstra), J o u s t r a , B a l k s t r a , Tr o e l s t r a , van de plaatsnamen d e L e m m e r, D r a c h t e n , d e J o u r e , B a l k en Te r - O e l e , aan Friesche vlekken en dorpen eigen. Hier bij komen nog de talrijke geslachtsnamen, die bestaan uit het achtervoegsel stra en een woord van algemeen-aardrijkskundigen aard, dat als ’t ware staat in de plaats van eenen echten plaatsnaam.
B.v. dyk, syl, terp, die aan de geslachtsnamen D ij k s t r a (eigenlijk Dykstra), Z ij l s t r a (eigenlijk Sylstra) en Te r p s t r a ten grondslag liggen.
De Friesche taalgeleerde, Prof. E W , die in het begin dezer eeuw Hoogleeraar was aan de Hoogeschool te Franeker, zegt in zijne „Verhandeling over de Eigennamen der Friezen” (voorkomende in zijne „Taalkundige Bijdragen”, Leeuwarden, 1802), waar hij spreekt van de Friesche geslachtsnamen, zooals die in het laatst der achttiende eeuw veelvuldig bij de eenvoudige burgerlieden, bij de neringdoenden en de handwerkslieden, en ook wel bij de boeren (voor zoo verre ze geen eigenerfden waren), in Friesland in zwang kwamen, het volgende:
„Een bakker noemde zich B a k s m a ; een slager B ij l s m a of S c h r a a g s m a ; een timmerman L a t s m a of S c h a a f s m a ; een mandemaker Ti e n s m a ; een bleeker O s i n g a . Hiertoe behooren nog S m e d e m a , H o o r n s m a , R a t s m a , H a m m e r s m a , D r a a d s m a , R a m k a m a , P o m p s m a , P e k e l s m a ”.
Deze woorden bevatten waarheid. Maar volledig waar, in alle opzichten waar—dat zijn ze niet. Zoo men deze uitspraak niet cum grano salis opvat, zoo men haar niet met onderscheiding en met goed verstand aanneemt, maar integendeel haar houdt voor
slechtweg waar, voor ten volsten waar in alle opzichten, dan komt men, in zake de verklaring van vele Friesche geslachtsnamen, op een dwaalspoor.
In der daad hebben sommige Friezen in de vorige eeuw zich van geslachtsnamen voorzien, op zulk eene onredelijke, willekeurige en zonderlinge wijze, als Professor W mededeelt in zijne bovenaangehaalde woorden. En nu, honderd en meer jaren nadat die eigenaardige soort van geslachtsnamen zijn opgekomen, meenen sommige Friezen, dat juist die wijze om geslachtsnamen te vormen, de regelmatige manier was, de wijze die schier uitsluitend, althans zeer menigvuldig, gevolgd werd. [238]Zij meenen dat het werkelijk een timmerman moet geweest zijn, die zich het eerst
L a t s m a , H a m m e r s m a of B o r e n g a noemde; werkelijk een bleeker die den naam O s i n g a eerst aannam; of een slachter die zich zelven den naam L a m k e m a of R a m k e m a toelegde. Dit nu is niet waar. Het moge misschien waar zijn van sommigen der geslachtsnamen, door Professor W opgenoemd; bij voorbeeld van S c h r a a g s m a , S c h a a f s m a , D r a a d s m a , P o m p s m a , P e k e l s m a . Maar van al die opgenoemde namen geldt dit niet.
Men versta mij wel. Ik wil niet ontkennen dat er een timmerman geweest kan zijn, die zich zelven eerst den naam L a t s m a of B o r e n g a of H a m m e r s m a toeëigende, of een bleeker die zich O s i n g a , een bakker die zich B o l l e m a noemde. Maar zelf bedacht, zelf gevormd heeft die timmerman, die bleeker, die bakker die namen niet. Die namen bestonden reeds, waren reeds eeuwen lang door Friesche maagschappen gedragen geworden; door maagschappen, die volstrekt niet eenen timmerman, noch eenen slachter of bakker tot stamvader hadden. Die namen waren, althans ten deele, toenmaals nog het eigendom van oude, veelal adellijke of eigenerfde, nog bestaande geslachten. Of anders, zoo die namen
werkelijk reeds uitgestorven waren met de geslachten, waaraan ze van ouds her hadden toebehoord, dan bestonden nog wel de staten en de saten van die geslachten, die hunne oorspronkelijke, aloude woonsteden, hunne stamzetels waren geweest (bij voorbeeld
O s i n g a - s t a t e , L a t s m a - s a t e ); en zoo waren die geslachtsnamen den volke nog bekend en mondsgemeen.
Nemen wij als voorbeeld den naam O s i n g a (met zijne bijvormen, slechts in spelwijze daarvan verschillende, O s e n g a , O z i n g a , O z e n g a , oudtijds ook O e s i n g a en O e s i n g h a geschreven)— een zeer oude naam, eigen aan eene wijd vertakte maagschap van eigenerfde Friezen, die ook nog heden bestaat, en door menige loot uit den ouden stam gedragen wordt. Ook O s i n g a - s t a t e n zijn er in aanmerkelijken getale over het geheele Friesche land verspreid: te Kimswerd, te Hallum, te Langweer, op Sottrum onder Schettens, te Grouw, te Dronrijp. Buitendien is er nog een O s i n g a - h û s onder Oosterend, terwijl een gehucht onder Heeg den naam van O s i n g a - h u z e n draagt. De naam O s i n g a is een zoogenoemd [239]patronymicum of vadersnaam; dat is: hij is, door achtervoeging van den uitgang inga (die kindschap of afkomst van zekeren stamvader aanduidt), afgeleid van, ontleend aan eenen mansnaam; in dit geval aan den Oud-Frieschen mansnaam O s e of O s i (O s i n g a van O s e , gelijk W y b i n g a van W i b e , E i s i n g a van E i s e , I d s i n g a van I d s , S c h e l t i n g a van S c h e l t e ). Of anders (deze zaak is niet volkomen zeker), is O s i n g a een versletene, verbasterde vorm van den oorspronkelijken, volledigen vorm O e d s i n g a , afgeleid van den mansnaam O e d s . In oude geschriften toch vindt men den naam van het gehucht O s i n g ah u z e n , boven vermeld, geschreven als O e s s i n g a h u y s s e n en O e d s y n g a h u y s e n . Ook de oude schrijfwijzen O e s i n g a en O e s i n g h a , in plaats van O s i n g a , wettigen dit vermoeden. Maar hoe dit ook zij, de een of andere bleeker, in het laatst der vorige eeuw levende, en eenvoudig W i b r e n S j o e r d s heetende,
(naar zijnen vader S j o e r d W i b r e n s ), maar eenen geslachtsnaam begeerende te bezitten, dacht aan een deel van zijn dagelijksch werk, te weten aan het ozen, dat is: het water uit de slooten rondom zijn bleekveld, niet lange en langgesteelde oosfetten (hoosvaten) over het te bleeken liggende lijnwaad spreiden en sproeien. Hij dacht, in zijn onverstand, en zoo op den klank af oordeelende, dat dit woord ozen deel uitmaakte van den ouden, hem welbekenden geslachtsnaam O s i n g a , en vond nu niets gereeder, niets geschikter, dan zich eenvoudig O s i n g a te noemen, dan dien reeds sedert eeuwen bestaanden geslachtsnaam zich maar toe te eigenen. Maar zelf dien naam bedacht en uitgevonden, dat had hij niet. Evenmin als bij voorbeeld de boer, die zich B o s c h m a noemde, omdat hij op de B o s c h p l a a t s (bij voorbeeld op de B o s k p l e a t s (M i n i a - R o o r d a - s a t e ) te Grouw, of op de B o s k p l e a t s (T h e t i n g a - s a t e ) te Wieuwert) woonde; of die anderen die zich Ti l l e m a , B r u g g e m a , P o l l e m a , S t a t e m a , Z ij l m a noemden, omdat ze bij eene tille of eene brug, op eene pôlle (klein eilandje of klein heuveltje), op eene state of bij eene syl of sluis woonden. Immers ook die namen, en honderd andere dergelijken, bestonden reeds eeuwen vóór dien tijd, dat de eene of andere in de vorige of in ’t begin dezer eeuw ze zich wederrechtelijk toeëigende. Het zijn patronymicale, van mansnamen afgeleide maagschapsnamen; [240]zoo goed, en zoo zeker, als O s i n g a , H a m m e r s m a , L a t s m a dat zijn.
De geslachtsnamen, die, evenals O s i n g a , schijnbaar aan het eene of andere bedrijf, aan het eene of andere werktuig, aan de eene of andere werkzaamheid, daartoe behoorende, herinneren, komen zeer menigvuldig, bij honderden in getale, onder de Friezen voor. Inderdaad, de handwerkslieden en de neringdoenden onder hen, en ook de boeren, schippers, enz., die in de vorige, en in het begin van deze eeuw zich eenen geslachtsnaam, toepasselijk op hun bedrijf, wilden toeëigenen, hadden die namen maar voor het
uitzoeken, maar voor het grijpen. En velen onder hen misbruikten dan ook op die wijze sommige oude, reeds eeuwen bestaande, van mansnamen afgeleide, zoogenoemde patronymicale geslachtsnamen. Zoo kon een visscher zich A a l s m a noemen of Vi s s i a ; een brouwer B i e r m a , een bakker B o l l e m a of B o l t j e s , een scheepstimmerman B o o t s m a of S c h e e p m a , een boekhandelaar B o e k e m a , een landbouwer B o e r m a of B o e r s m a , een kleermaker B r o e k s m a of B u i s m a , een houtkoopman H o u t s m a of B a l k e m a , een stalhouder of rijtuigverhuurder S t a l l i n g a , een varkensslachter B a r g s m a , een verwer F e r w e r d a , een wolkammer C a m m e n g a (oorspronkelijk C a m m i n g h a ), die aan eene brug of aan eenen dijk woonde B r u g g e m a of B r u g s m a , D ij k e m a of D ij k s m a noemen. Inderdaad, het kost weinig moeite zulk soort van namen nog bij honderdtallen hier aan te voeren, ter uitbreiding van het lijstje, dat Professor W heeft gegeven, en dat aan het hoofd van dit opstel is medegedeeld. Ook kost het weinig moeite om aan te toonen, om te bewijzen, dat alle deze namen oorspronkelijk niets met den visscher noch met den bloemkweeker, met den bakker noch met den brouwer, met den kleêrmaker noch met den boekhandelaar te maken hebben, noch ook met den man die op eene state of op eene pôlle of op eene boskpleats, aan eene tille of eene brug, of bij eene syl of eenen dyk woonde, iets hebben uit te staan.
Natuurlijk gaat het niet aan, zoude het veel te veel van de beperkte ruimte in dit boek innemen, wilde ik den waren oorsprong van al deze geslachtsnamen hier nader ontvouwen en [241]aantoonen. De opmerkzame vindt dien oorsprong, vindt dien oorspronkelijken samenhang dezer geslachtsnamen met oude Friesche mansvóórnamen, vindt menigmaal ook het bewijs hunner aloudheid in mijne Friesche Naamlijst (Leeuwarden, M en S , 1898). Toch wil ik mij zelven het genoegen gunnen (en, zoo ik hoop,
daar mede den lezer niet ongevallig zijn), een paar dezer namen te ontleden. Nemen wij L a t s m a en H a m m e r s m a ; die door Professor W als timmermansnamen worden voorgesteld.
L a t s m a ,—wel verre van in de vorige eeuw door eenen timmerman eerst te zijn bedacht (al blijft het mogelijk dat een timmerman dien naam zich toenmaals opzettelijk, maar wederrechtelijk heeft toegeëigend)—L a t s m a is een zeer oude, reeds eeuwen en eeuwen bestaande geslachtsnaam, die samengesteld is uit den mansnaam L a t s e , en het bekende, veelvuldig in Friesche geslachtsnamen voorkomende achtervoegsel ma (even als W y t s m a en S y t s m a , R i n s m a en B i n s m a van W y t s e en S y t s e , van R i n s e en B i n s e ontleend zijn). L a t s e is een zoogenoemde verkleinvorm, even als W y t s e en S y t s e , R i n s e en B i n s e dit ook zijn. Neemt men het verkleinende achtervoegsel se achter L a t s e weg, dan blijft er de oorspronkelijke vorm L a t t e over, even als S i t e en W i t e , R i n n e en B i n n e overblijven van S y t s e en W y t s e , R i n s e en B i n s e . S i t e en W i t e , R i n n e en B i n n e komen nog wel als mansnamen onder de Friezen voor; zij het dan ook zeldzaam, vooral de drie eerstgenoemden. Maar L a t t e is mij nooit te voren gekomen, als mansnaam, ’t zij dan nieuw noch oud, en zoo min geschreven als gesproken. Toch is zonder twijfel L a t t e in ouden tijd een mansnaam bij de Friezen geweest, even als W i t e en S i t e , R i n n e en B i n n e (nevens W y t s e en S y t s e , R i n s e en B i n s e ) dit nu nog heden zijn. Dat de naam L a t t e bestaan heeft, wordt onomstootelijk bewezen door den verkleinvorm L a t s e , en tevens door den nog heden onder de nakomelingen der oude Friezen beoosten Lauwere, onder de hedendaagsche Groningerlanders levenden geslachtsnaam L a t m a . (L a t m a van L a t t e , even als B o u m a van B o u w e , A l m a van A l l e , P o p m a van P o p p e ontleend is.) De verkleinvorm L a t s e zelve
schijnt ook onder de hedendaagsche Friezen buiten gebruik geraakt te zijn. In deze [242]eeuw althans is mij deze mansnaam nooit te voren gekomen. Maar oude geschriften uit vorige eeuwen vermelden hem niet zeldzaam, ook in verouderde spelling, als L a t t z i e , L a t t i e , L a t t i a . De geslachtsnaam L a t s m a bestaat nog heden; in oude oorkonden is hij mij voorgekomen als L a t z e m a en L a t t z i e m a . Buitendien bestaat nog te Siksbierum de eeuwenoude, aanzienlijke L a t s m a - s a t e , de stamsate van het geslacht der eigenerfde Friezen die dezen naam droegen, in herinnering aan hunnen stamvader L a t s e . En deze sate strekt tot een onomstootbaar bewijs, dat het geenszins een achttiendeeeuwsche timmerman was die zich eerst L a t s m a noemde; al blijft het mogelijk dat zulk een man dien alouden geslachtsnaam aannam, in geestelooze toespeling op de latten, die hij bij zijn dagelijksch bedrijf gebruikte.
De hamer, een werktuig dat hedendaags slechts voor vreedzame doeleinden in gebruik is, was oudtijds ook al een wapen, een oorlogstuig. Inderdaad, een zware hamer, door eene krachtvolle vuist omklemd, door eenen gespierden arm gezwaaid, was geen te verachten wapen, en heeft zeker menigen vijand den schedel verpletterd. Men denke ook aan den hamer, het wapen van den Oud-Germaanschen Thor. Evenals de benaming van ander wapentuig, van den helm, den speer (ger of geer), het schild, het harnas (bron), zoo was ook het woord hamer, op zich zelven of in samenstellingen, bij de oude Germanen tot eenen naam geworden, dien men jonggeborenen knaapkens gaf. F , in zijn
„Altdeutsches Namenbuch”, geeft eenige voorbeelden van zulke mansnamen op: H a m a r a r d , H a m e r r i c h , H a m a r o l f . Ook de oude Friezen, als echte Germanen, volgden deze zede. Mij is deze naam, in drie vormen, H a m a r, H a m e r, H a m m e r , voorgekomen in oude geschriften, als eigen aan Friesche mannen. Waarschijnlijk is de hedendaags onder de Friezen nog gebruikelijke
mansnaam H a m k e , H a m k o , H a m c o (met de daarvan afgeleide geslachtsnamen H a m k e m a en H a m k e s en het verlatijnschte H a m c o n i u s , met den Groningerlandschen geslachtsnaam H a m m e k a , en den Helgolandschen geslachtsnaam H a m m e k e n s ) van dien ouden hamernaam nog wel een vlei- en verkleinvorm. Dat H a m m e r of H a m e r onder de oude Friezen als mansvóórnaam in gebruik [243]geweest is, bewijzen voorts nog de van hooge oudheid getuigende geslachtsnamen
H a m e r i n g a en H a m r i n g a (samengetrokken vorm van H a m m e r i n g a ), in Oost-Friesland nog meer verbasterd tot H a m m e r g a . Verder de geslachtsnamen H a m m e r s m a en H a m e r s m a , met H a m m e r s en H a m e r s , die van jongere dagteekening zijn. Ook de H a m m e r s t i l l e , nog in de vorige eeuw eene brug onder Westergeest, bewijst het voorkomen van H a m m e r als mansnaam onder de Friezen; evenals de plaatsnamen H a m m e r u m (oorspronkelijk H a m m e r - h e m , de omvredigde woonplaats van H a m m e r ), dorp in Jutland; H a m a r i t h i (thans H e m e r t ), dorp in Gelderland; H a m a r e s h u s u n (H a m e r s h u s e n , thans H u m m e r s e n ), dorp in Lippe, Duitschland, dit bewijs leveren bij andere, den Friezen verwante volken, bij Jutten, Batavers en Sassen.
De geslachtsnamen H a m m e r s m a en H a m e r s m a zijn dus reeds eeuwen en eeuwen oud, en daar behoefde waarlijk geen achttiende-eeuwsche timmerman te komen, om die namen te bedenken. Maar dat zulk een man, in gezochte toespeling op een werktuig dat hij dagelijks gebruikte (evenals de timmerman
S c h a a f s m a , die zich naar zijne schaaf zoo noemde), dien ouden naam zich wederrechtelijk heeft toegeëigend—dit blijft mogelijk, en dit willen wij, op de bewering van Professor W , gaarne als zeker aannemen.
Volgens het bovenstaande zijn dus in de achttiende eeuw, en in het begin van dit nog loopende negentiende jaarhonderd, in Friesland vele oude, sedert eeuwen reeds bestaande geslachtsnamen aangenomen door lieden, die daarop geen recht hadden, maar die dit deden wijl ze meenden, dat in die namen de eene of andere toespeling op hun bedrijf besloten lag. Het omgekeerde kwam ook voor; namelijk, dat iemand zijnen ouden, van zijne voorouders overgeërfden geslachtsnaam verwaarloosde en in onbruik liet geraken, juist omdat hij, ten onrechte alweêr, meende, dat die naam eene toespeling op de eene of andere levensbijzonderheid, hem zelven betreffende, inhield. Misverstand en onverstand, waardoor men de ware beteekenis dier namen niet verstond, hunnen ouden oorsprong niet kende, speelde een rol, zoowel bij den eenen als bij den anderen. Het volgende geval is hiervan een [244]voorbeeld, en toont aan hoe willekeurig men oudtijds wel met de geslachtsnamen handelde.
Een burgerman te Leeuwarden, in de laatste helft der vorige eeuw, droeg, evenals zijne voorvaderen vóór hem, den geslachtsnaam
B o o t j e m a (in de zestiende en vijftiende eeuw ook B o t i e m a geschreven). Deze naam is een oorbeeldig Friesche geslachtsnaam, ontleend aan den mansnaam B o o t s j e (B o o t j e ), en „zoon van B o o t s j e ” beteekenende. B o o t s j e is een verkleinvorm van B o t e , een naam die nog heden onder de Friezen in volle gebruik is. B o o t j e m a , van B o o t s j e , verkleinvorm van B o t e , evenals
B o n t j e m a van B o n t s j e , verkleinvorm van B o n n e , en B o u k e m a van B o u k e , verkleinvorm van B o u w e .
Onze man nu (wij willen hem voor ’t gemak P i e t e r Yp e s noemen), was een groot liefhebber van spelevaren en zeilen, evenals zijn vader en zijn grootvader vóór hem geweest waren, evenals zoovele Leeuwarders vóór hem, in zijnen tijd, en nu nog heden ten dage. Hij hield er dan ook een vaartuigje, eene boot op
na, om aan die liefhebberij te voldoen. Hij bracht schier al zijnen vrijen tijd, ter uitspanning, in zijn vaartuigje door. Dan zeiden zijne buren en stadgenooten dikwijls in scherts: „Bootsjema sit wer yn syn bootsje”. Dat verveelde den man. Immers ook hij zelf wist in zijnen naam anders niets te vinden, dan eene toespeling op zijne liefhebberij, en die van zijnen vader en grootvader; hij dacht werkelijk dat zijne voorvaders dien naam B o o t j e m a hadden gekregen wegens hunne liefhebberij in ’t bootjevaren. Dies verwaarloosde hij opzettelijk zijnen alouden geslachtsnaam, en wilde niet anders dan P i e t e r Yp e s genoemd worden, als zoon van Yp e P i e t e r s .
Ten jare 1811, toen al de geslachtsnamen werden vastgesteld, liet hij (of zijn zoon of zijn kleinzoon—ik weet het niet nauwkeurig—maar dat doet er ook niet toe)—liet hij zich dan ook niet als B o o t j e m a in de Registers van den Burgerlijken Stand inschrijven, maar als Yp e s . En de nakomelingen van dezen man heeten nog heden aldus, terwijl de naam B o o t j e m a uitgestorven is.
Terwijl dus de een en de ander in die dagen eenen ouden, reeds eeuwen bestaanden geslachtsnaam (O s i n g a , L a t s m a , enz.) zich wederrechtelijk toeëigende, liet weêr een ander zijnen ouden, hem van rechtswegen toekomenden naam varen; beiden [245]uit onverstand, wijl ze de ware beteekenis van die namen niet kenden, of die verkeerd opvatteden.
Al heb ik hier van sommige Friesche geslachtsnamen aangetoond, dat zij werkelijk reeds van overoude tijden dagteekenen, en aan overoude Friesche mansnamen ontleend zijn, al schijnt het dan ook dat zij toespelingen bevatten op allerlei nering en bedrijf, op allerlei levensomstandigheden der menschen—ik moet, ten slotte, nog betuigen, dat dit alles geenszins op alle soortgelijke geslachtsnamen toepasselijk is. Om bij de weinige namen door Professor
W opgesomd, en op bladzijde 237 hiervoren vermeld, te blijven, erken ik gaarne dat S c h r a a g s m a en S c h a a f s m a ,
D r a a d s m a , P o m p s m a en P e k e l s m a werkelijk namen zijn, eenvoudig bedacht door eenen slachter, eenen timmerman, eenen wever, eenen pompmaker en eenen inzouter (van pekelvleesch bij voorbeeld, voor scheepsgebruik), in toespeling op het bedrijf dezer lieden; en dat deze namen geenszins met Oud-Friesche mansvóórnamen samenhangen, noch ook daarvan zijn afgeleid.
Deze vijf namen kunnen nog met een zeer groot aantal anderen, soortgelijken, aangevuld worden, allen nog heden ten dage bij de Friezen voorkomende. Zie hier eenigen daarvan: Z a a g s m a , voor eenen timmerman; B r e e u w s m a voor eenen schuitmaker; D r a a i s m a voor eenen pottebakker (naar het pottebakkerswiel, dat de man dagelijks draait); K o e s t r a of S c h a a p s t r a voor eenen veehouder; G r a s m a voor eenen greidboer; P l o e g s m a voor eenen bouwboer; G r a a n s m a , K o o r n s t r a , Z a a d s m a voor eenen graankoopman; P r a a m s m a voor eenen schipper; S c h r ij f s m a voor eenen klerk; S l o t s m a voor eenen slotemaker; P r u i k s m a voor eenen pruikmaker; P r u i m s m a voor eenen vruchtenventer; Te r p s m a voor den man wiens huis op of nabij eene terp staat; en vele tientallen dergelijken meer. Immers toen de lieden, die eenen geslachtsnaam wilden of moesten aannemen, eenmaal op dit dwaalspoor gekomen waren, was er schier geen einde aan het bedenken van dit soort fantasie-namen.
En dat inderdaad de grootvaders en overgrootvaders, in het begin dezer eeuw, zich zulke eigen-bedachte namen, die nooit te voren gehoord, noch in gebruik geweest waren, hebben toegeëigend, [246]in toespeling op hun bedrijf of op hunne levensomstandigheden, dat weten nog enkele nakomelingen van die mannen, heden ten dage, met zekerheid; ’t zij dan bij mondelinge overlevering, ’t zij uit aanteekening in de geslachtsregisters op de schutbladen van
huisbijbels en kerkboeken. En te meer nog komen deze bijzonderheden in het licht, als de kleinzonen nog heden het zelfde bedrijf uitoefenen, als hunne groot- en overgrootvaders vóór hen gedaan hebben, en dus nog heden die toepasselijke namen dragen —gelijk wel voorkomt. Zoo is mij een houthandelaar bekend, die H o u t s m a heet, evenals zijn grootvader die ook houthandelaar was, en die zich dien naam toeëigende, ofschoon de toen reeds oude geslachtsnaam H o u t s m a van den verouderden mansnaam H o u t s e , verkleinvorm van H o u t e , H o u t (H o l t ) is afgeleid. Zoo weet ik van eenen boer wiens huis bij eene wier staat, en die W i e r s m a heet, even als zijn grootvader, die reeds in dat zelfde huis woonde, en die dien naam had aangenomen, in toespeling op die omstandigheid (even als zijne standgenooten B o s c h m a , S t a t e m a , P o l l e m a , Z ij l s m a , enz.); ofschoon W i e r s m a (even als W i e r i n g a , W i e r e m a , W i e r m a ) reeds een zeer oude, lang bestaande geslachtsnaam was, ontleend aan den verouderden, maar aantoonbaren mansnaam W i e r . Verder is mij nog een blauwverwer bekend geweest, die B l a u w s t r a heette, ofschoon die naam oorspronkelijk afgeleid is van de sate B l a u w onder Sint-Nicolaasga; een wolkammer, die C a m m e n g a heette, even als zijn grootvader die ook wolkammer geweest was, en die dezen naam in het laatst der vorige eeuw aannam, ofschoon C a m m m i n g h a juist de oudst bekende Friesche geslachtsnaam is, voor duizend jaren reeds aan eene adellijke maagschap eigen. Dan nog een verwer F e r w e r d a , wiens naam met verwen niets te maken heeft, maar voor eeuwen en eeuwen reeds is afgeleid van den dorpsnaam F e r w e r d , even als H o l w e r d a van H o l w e r d , J o r w e r d a van J o r w e r d , R a u w e r d a van R a u w e r d , enz.
De zakelijke inhoud nu van het bovenstaande betoog, in het kort samengevat, is:
De geslachtsnamen, in de vorige en in het begin dezer eeuw, door sommige burgers en boeren in Friesland aangenomen, in [247]toespeling op hun bedrijf of hunne levensomstandigheden, zijn grootendeels Oud-Friesche, reeds eeuwen lang bestaande, patronymicale (dat is: van vaders-, van mansnamen afgeleide) geslachtsnamen, die toenmaals ten deele reeds uitgestorven (ofschoon den volke nog bekend), ten deele ook nog in leven waren.
Een kleiner gedeelte van die eigenmachtig aangenomene namen is willekeurig bedacht en gevormd, in toespeling op het bedrijf of de levensomstandigheden dier lieden. In mijne Friesche Naamlijst kan men nazien welke van deze namen tot de eerste, welke tot de tweede groep behooren, wijl hun samenhang met Oud-Friesche mansvóórnamen daar is aangetoond; of anderszins deze geslachtsnamen daar op zich zelven vermeld staan.
De volgende verhandeling over de vleinamen der Friezen is eene uitbreiding van ’t gene reeds voorloopig, op bladzijde 211 hiervoren, van die zaak is vermeld geworden.
Het woord vleinaam (of vleivorm van eenen naam) is door mij bedacht geworden, en eerst in gebruik genomen, in navolging van het Hoogduitsche woord Kosename (Koseform eines Namens), waarmede de Duitschers hetzelfde begrip aanduiden. Ook Kosename is een kunstmatig gevormd woord, door eenen geleerde bedacht, en niet door de spraakmakende gemeente; het is niet in den levenden volksmond ontstaan. Waar Duitschers en Nederlanders dus tot eenen kunstmatigen vorm hunne toevlucht nemen moeten, om zeker begrip aan te duiden, daar kan de nooit volprezene Friesche taal, die zoo overrijk is in kernachtige, de zaken duidelijk en op volksaardige wijze omschrijvende woorden, maar vrijelijk putten uit haren woordenschat. De Friezen toch gebruiken,
om hetzelfde begrip aan te duiden, dat Duitschers en Nederlanders met Kosename en vleinaam weêrgeven, het woord poppenamme; afgeleid van poppe, schootkindje. Dit woord poppenamme is zooveel te kernachtiger, duidelijker en beter, drukt zooveel te juister uit wat men ermede wil te kennen geven, als poppe juist niet een schootkindje in het algemeen en in alle voorkomende gevallen beteekent, maar bepaaldelijk het woord is waarmede teedere moeders, in moederlijke troetelliefde, hare kleine kinderen liefkoozenderwijze noemen. [248]
Een vleinaam dan is die vorm van den eenen of anderen vóórnaam, zooals die door kinderen, welke nog niet goed spreken kunnen, worden verbasterd, en zooals die dan door moeders, welke hare schootkinders liefkoozen en vertroetelen, in ’t gebruik worden overgenomen en behouden. Menig klein meiske van tweejarigen leeftijd kan haren naam A e l t s j e (in Nederlandsche spelling A a l t j e ) nog niet duidelijk uitspreken, maar noemt zich-zelve A e y e (in Nederlandsche spelling A a y e ). De moeder, in deze kinderlijke uitspraak behagen vindende, noemt haar kind, door moederlijke teederheid gedreven, ook A e y e (A a y e ). De vader volgt haar hierin wel na, en de oudere kinderen, met de overige huisgenooten en de nabestaanden, eveneens. Weldra wordt het kind, ook al wordt het grooter en grooter, en al kan het al lang ten duidelijksten A e l t s j e (A a l t j e ) zeggen, in den huiselijken kring, en ook daar buiten, nooit anders genoemd dan A e y e (A a y e ). En als het kind volwassen geworden is, ook dan nog blijft (in menig geval—niet als vaste regel, altijd en overal) die vleivorm van haren eigenlijken naam haar eigen en bij, en uitsluitend in gebruik; en op ’t laatst weet schier niemand anders, of de maagd, de vrouw, heet werkelijk A e y e (A a y e ), haar heele leven lang.
In oude tijden, toen vele menschen weinig of nooit lazen en schreven, en velen dit zelfs niet konden doen, hadden de vleivormen