Immediate download 21 kesaris the untold story of the battle of saragarhi 1st edition kiran nirvan e

Visit to download the full and correct content document: https://textbookfull.com/product/21-kesaris-the-untold-story-of-the-battle-of-saragarhi1st-edition-kiran-nirvan/

More products digital (pdf, epub, mobi) instant download maybe you interests ...

21 Kesaris The Untold Story of the Battle of Saragarhi 1st Edition Kiran Nirvan

https://textbookfull.com/product/21-kesaris-the-untold-story-ofthe-battle-of-saragarhi-1st-edition-kiran-nirvan/

Keeping the vow : the untold story of married catholic priests 1st Edition Sullins

https://textbookfull.com/product/keeping-the-vow-the-untoldstory-of-married-catholic-priests-1st-edition-sullins/

The Untold Story Of Everything Digital: Bright Boys, Revisited Tom Green

https://textbookfull.com/product/the-untold-story-of-everythingdigital-bright-boys-revisited-tom-green/

Music of exile the untold story of the composers who fled Hitler 2nd Edition Michael Haas

https://textbookfull.com/product/music-of-exile-the-untold-storyof-the-composers-who-fled-hitler-2nd-edition-michael-haas/

China’s Banking Transformation: The Untold Story 1st Edition James Stent

https://textbookfull.com/product/chinas-banking-transformationthe-untold-story-1st-edition-james-stent/

Shadow of the Great Game The Untold Story of India s Partition 2005 Narendra Singh Sarila

https://textbookfull.com/product/shadow-of-the-great-game-theuntold-story-of-india-s-partition-2005-narendra-singh-sarila/

The Prairie Populist George Hara Williams and the Untold Story of the Ccf J.F. Conway

https://textbookfull.com/product/the-prairie-populist-georgehara-williams-and-the-untold-story-of-the-ccf-j-f-conway/

Midnight in Chernobyl The Untold Story of the World s Greatest Nuclear Disaster Adam Higginbotham

https://textbookfull.com/product/midnight-in-chernobyl-theuntold-story-of-the-world-s-greatest-nuclear-disaster-adamhigginbotham/

They Call Me George The Untold Story of Black Train Porters and the Birth of Modern Canada Cecil Foster

https://textbookfull.com/product/they-call-me-george-the-untoldstory-of-black-train-porters-and-the-birth-of-modern-canadacecil-foster/

The Untold Story of the BATTLE OF SARAGARHI

K I R A N N I R V A N

BLOOMSBURY INDIA

Bloomsbury Publishing India Pvt Ltd

Second Floor, LSC Building No. 4, DDA Complex, Pocket C – 6 & 7, Vasant Kunj New Delhi 110070

BLOOMSBURY, BLOOMSBURY INDIA and the Diana logo are trademarks of Bloomsbury Publishing Plc

First published in India 2019 This edition published 2019

Copyright © Nirvan Singh and Kirandeep Singh, 2019

Illustrations in Chapter 7 © Jagdeep Singh, 2019

Nirvan Singh and Kirandeep Singh have asserted their right under the Indian Copyright Act to be identified as authors of this work

All rights reserved No part of this publication may be reproduced or transmitted in any form or by any means, electronic or mechanical, including photocopying, recording, or any information storage or retrieval system, without prior permission in writing from the publishers

The content of this book is the sole expression and opinion of its authors, and not of the publishers. The publisher in no manner is liable for any opinion or views expressed by the authors While best efforts have been made in preparing this book, the publisher makes no representations or warranties of any kind and assumes no liabilities of any kind with respect to the accuracy or completeness of the content and specifically disclaims any implied warranties of merchant ability or fitness of use of a particular purpose.

ISBN: PB: 978-93-89000-39-9; eBook: 978-93-89000-41-2 2 4 6 8 10 9 7 5 3 1

Created by Manipal Digital Systems

Bloomsbury Publishing Plc makes every effort to ensure that the papers used in the manufacture of our books are natural, recyclable products made from wood grown in well-

managed forests. Our manufacturing processes conform to the environmental regulations of the country of origin.

To find out more about our authors and books visit www.bloomsbury.com and sign up for our newsletters

This book is dedicated to the memory of all martyrs, the service of all veterans and the selfless conduct of all serving personnel of the Indian Army. We also dedicate this book to the unparalled bravery and exemplary courage of the officers and all ranks of 4 Sikh (erstwhile the 36th Sikhs).

Contents

Preface

PART I

The Colonial Era: A Backdrop

Know Thy Enemy

Know Thy Battlefield

PART II

Guru’s Kindred

From Sikh to ‘Khalsa’

The 36th Sikhs

The Twenty-One Tensions in Tirah

The Attack on the Samana Forts

The Final Call of Duty

The Aftermath

The Tirah Expedition

Afterword Appendix

Acknowledgements

Preface

In the humdrum of everyday life, where forgetfulness has become but a habitual phenomenon, it is not surprising to see history slip into oblivion. At a time when the ‘present’ is at war with the ‘future’, the ‘past’ fails to find its deserved place. Of course, many are familiar with the skeletal sociopolitical history of this nation, as is the purport of our school curriculum, but to know about battles and wars (besides the seminal victories or losses) is rare. However, it is important for a nation to appreciate her soldiers and for soldiers appreciate their legacy. To bridge the gap between a nation and the history of her armed forces, many tireless historians have given up their nights’ sleep trying to retrace and retell the epic saga of battles and wars.

The Battle of Saragarhi is one such battle of which very little is known to the general populace. In this episode of our country’s history, 21 gallant men faced the onslaught of 10,000 Orakzai and Afridi tribesmen on the fateful day of 12 September 1897. In a fierce stand that lasted for seven hours, these brave soldiers did not falter in the face of odds heavily stacked against them and laid down their lives to defend their post.

Reasons dictating the onset of wars and battles do not emerge overnight. There exists a bone of contention in most cases, if not all, and discontent often brews for years, sometimes decades or even centuries before erupting into war. Hence, even before the story of this great battle begins, it becomes undeniably essential to first understand the reasons that led to it. Another point to explain here is the fact that while this book may be judged as downright biased, such is the nature of this chronicle that a judgment cannot be entirely avoided. Having said that, we have done our best to base this

narration on facts and recorded figures we have uncovered in the Army archives. While it was very hard to find information about these 21 soldiers of the 36th Sikh Regiment, now 4 Sikh, it was not impossible. Ashes to Glory, an informative book on the history of 4 Sikh, written by veteran of the unit Brigadier Kawaljit Singh, provided us with the basic framework for our research. The references to the socio-political landscape of the time in Colonel H.D. Hutchinson’s literary work, Tirah 1897–98, were also helpful, as was Major Yates’s work, The Life of Lieutenant Colonel John Haughton, which helped us paint an adequate picture of the Commanding Officer of the 36th Sikh Regiment during the battle of Saragarhi. These, and many other books describing the colonial era at the end of nineteenth century were required reading before we began writing this book. Of course, it would have been impossible to even start this book without the unremitting help provided by the Commanding Officer and officers of the 4 Sikh.

While we have tried to tell the story as simply as possible, and will make deliberate efforts to avoid a tone that resembles a history lecture, we as privileged legatees thriving on this country’s rich history must pledge to carry this legacy forward before it is buried in the sands of time. Brief fictional episodes based on our assessment of the battle have been added before some chapters in Part II – we hope that these will help the reader connect with this piece of history at an emotional level. This battle deserves to be remembered, in isolation as well as a concrete testimony to the unparalleled bravery of Indians of which the world must be reminded from time to time. Therefore, everything that follows now will bear its own importance.

‘Waheguru ji ka khalsa, Waheguru ji ki fateh.’ (The Khalsa belongs to the Lord God! So the victory belongs to God!)

Part I

1

The Colonial Era: A Backdrop

In the vicinity of the famous Golden Temple in Amritsar rests a littleknown cenotaph which bears immense significance in India’s colonial history. Often overshadowed by the famed Jallianwala Bagh, this forgotten memorial is inscribed with a legendary saga at par with the famed battle of three hundred Spartans against Xerxes and his massive Persian army: that of a daring stand of 21 warriors against the mammoth onslaught of ten thousand enemy fighters that took place almost a century ago. The unprecedented bravery shown in the fierce battle forever changed the way Britain – and the world – looked at Indian soldiers, especially Sikh soldiers. However, unlike in the rest of the world where writers and poets have immortalized the exceptional valour of their countrymen in verse, Indian history books almost never mention the battle that once swept the British Parliament off its feet.

Taking a leap back to the nineteenth century will provide necessary insights into events that culminated in the epic battle that took place at Saragarhi, particularly those pertaining to the history of India, Britain, Russia and Afghanistan. Nineteenth century was a crucial period in the histories of these countries, one now known as the ‘Great Game’, derived from heightened tensions between Britain and Russia as they battled for control over important territories in central Asia. By the end of eighteenth century, even as India’s wounds from the tyrannical rule of latter-day Mughal kings had not yet healed, it fell victim to Britain’s desire for economic prosperity as well as recognition as a world power. After the

French Revolution, European powers began to leave their shores in search of new lands to conquer, both for resources and dominion. In the early 1800s, the Industrial Revolution was beginning across the world and Great Britain was one such place where raw materials and new markets were in great demand in order to sustain the new industries. After Vasco da Gama landed on the shores of India in 1498, it was no longer hidden from the world that India was a country rich in resources and, for Britain, it became a priority to colonize India to stamp their authority across the world.

While Europeans were clever enough to use the idea of the ‘white man’s burden’ to justify their colonization of other nations, it was these nations that would bear the brunt of Europe’s burden during the Great Wars of the twentieth century, leading to a British victory that would otherwise have been impossible. In fact, even before the Great Wars, Indian soldiers proved to be invaluable in saving Britain from the humiliation of defeat in the battles fought as a part of the Tirah Campaign.

By the mid-eighteenth century, India had quickly become one of Britain’s most important colonies as it was rich in tea, cotton, raw materials and labour. However, India was not alone in this exploitation for trade – it also included a nation important to the backstory of this book: Afghanistan. Throughout the nineteenth century, the key players of major historical events that took place in and around Indian subcontinent and central Asia were Britain, Russia, Afghanistan and India. Not long after East India Company took control of India in 1757, British rulers of India started to fear that in the ‘Great Game’ Russia would launch an attack on India through Afghanistan and particularly through the North-West Frontier region (now Khyber Pakhtunkhwa in Pakistan). To counter this possibility, the British government decided to set up advanced posts in the region outside India’s frontiers to keep a check on the potential threat from Russia as well as to promote British interests in central Asia. These advanced posts later became the battlefield upon which the heroic stand at Saragarhi was taken.

Both Britain and Russia were hungry for power in central Asia, but whose side did Afghanistan finally choose? In order to understand the answer to that question, it is important to delve into the country’s own politics. In the 1830s, Afghan politics was going through an unstable phase under the rule of Dost Muhammad Khan. Despite his efforts to stabilize his territories, he could only succeed partially as his rule was plagued by a constant stream of threats, both internal and external. To the south, in Kandahar, one of Dost Muhammad’s brothers was challenging his power and his rule. In the East,

An old map of the North West Frontier Province

Maharaja Ranjit Singh, the legendary and powerful Sikh ruler of Punjab in nineteenth century, had extended his rule to Peshawar as a result of his ambitious campaigns; and in the West, Persia was rearing its threatening head. Dost Muhammad was trapped from all directions and with nowhere left to run, he chose to make an alliance with a powerful friend – Great Britain. While the Russians, too, tried to convince Dost Muhammad to join them, he was more inclined towards a British alliance.

While Dost Muhammad wanted to become an ally of the British Indian Government on the basis of complete equality and not as one of its puppets or subsidiary allies, much to his disappointment, he failed to get adequate terms from the British who would not offer anything more than verbal sympathy. As much as British touted the idea of the ‘white man’s burden’, their agenda had always been to keep their colonies weak and divided, and that is what they planned to do in Afghanistan as well. After all, it would be easier for them to rule over a weak and divided Afghanistan. Hence, Lord George Eden, the Earl of Auckland and the then Governor General of India, only offered a coalition to Dost Muhammad based on a subsidiary system.

Having failed to make allies of the British India government, Dost Muhammad had to half-heartedly change his course towards Russia, who had extended their hand in support against the British.1 These events, highlighting the quest of two hungry nations for power, eventually led to the First Afghan War in 1839–42 (which we shall only touch upon as briefly as possible). Lord Auckland, enraged by Afghanistan’s alliance with Russia, decided to replace Dost Muhammad with a subordinate ruler Shah Shuja, who was deposed from Afghan throne in 1809 and had since been living in Ludhiana as a British pensioner. On 26 June 1838, a treaty was signed between the British India government, Maharaja Ranjit Singh and Shah Shuja according to which the British and Ranjit Singh would help Shah Shuja overthrow Dost Muhammad in return for the assurance that Shah would not make alliance with any foreign state without the consent of the British and Punjab governments. Following the treaty, the three allies launched an attack against Dost Muhammad’s territories in Afghanistan in February 1839 and captured Kabul by August 1839 in what is known as the

First Afghan War. The tables had quickly turned and Shah Shuja now sat on the Afghan throne as Britain’s puppet. However, despised by the people of Afghanistan, Shah Shuja was overthrown as a result of an uprising in 1841 that once again installed Dost Muhammad in the seat of power. Still licking her wounds, Britain organized a new expedition and reoccupied Kabul in September 1842. This time, however, it had learnt its lesson well; knowing that history could repeat itself, the British India government and Dost Muhammad arrived at a settlement on the basis of which the former evacuated Kabul and recognized Dost Muhammad as the independent ruler of Afghanistan. This tentative peace was predictably shattered after Dost Muhammad’s death in 1863, and the tensions that had been simmering below the surface finally resulted in the battle that would immortalize the valour of a few brave men.

In 1885, the British India government and the then Emir of Afghanistan, Abdur Rahman Khan, decided to define spheres of British and Afghan influences and thus set up a boundary commission as a result of which the Durand Line – a 2,430 kilometres-long boundary line – was drawn up in 1893. The British India government, however, did not give up its ‘Forward Policy’2 and went on to occupy frontier lands inhabited by Pathans, setting up military posts in the NWFP by drumming up the fear of a potential attack by Russia.

Having given an overview of the political scenario of the time, it is now time to complete the picture by acquainting with the people who came swarming into India in the thousands – fierce and hardened fighters who faced an unexpected challenge from merely twenty-one warriors, the heroes of this saga, the heroes of this book, the heroes of this country and its history.

1 Davies, Huw J., ‘The Pursuit of Dost Mohammed Khan: Political, Social and Cultural Intelligence during the British Occupation of Afghanistan, 1839-4’, London: King’s College, April 2009

2 In the late nineteenth century, the British objective was not to set up a puppet government in Afghanistan but wanted Afghanistan to act as a buffer state in order to

secure their occupied territories in India from Russian threats. Their ‘Forward Policy’ was in fact a policy of active vigilance against external threats, which included influencing events to suit the interest of security of the British dominion The Durand line completed the chain of frontier settlements that began in 1872 and, in successive stages, gave Afghanistan a well-defined and stable frontier.

2 Know Thy Enemy

The nineteenth century – one that had witnessed the nuances of the ‘Great Game’ – was barrelling towards its end. As explained in the previous chapter, relations between the British India government and Afghanistan were largely contentious due to the First Afghan War, followed by the disputed issue of Durand Line emerging as a consequence of Britain’s ‘Forward Policy’. Moreover, at the time, India was Britain’s crown jewel and the British India government took an aggressive stance towards any perceived threat to India. After Britain’s annexation of Punjab in 1849, it instated a ‘closed border’ policy that decentralized control over these border areas to prevent any outsiders from gaining access to India. It was believed that a friendly and independent Afghanistan would be a firm barrier against Russian expansion and their movement toward the Indian frontier, and the British decentralized control over border areas in return of assurance that Afghanistan would not build relations with Russia without British intervention. The latent threat of Russian imperial encroachment also led the British to recognize the tribal areas between Afghanistan and India as key territories.

However, this proved to be easier said than done. While Britain’s policies allowed it to manage these tribal areas effectively, it lacked enough financial resources and forces needed to control the areas located in the difficult terrain bordering Afghanistan. Since they had occupied this land against the will of the tribes that lived there, they began to incur frequent raids into their territories conducted by angry tribesmen. These raids soon

became a major pain for the British administration as these tribes were better acquainted with the tough mountainous terrain than the British forces, and raiding and looting was almost a way of life for them. As Colonel H.D. Hutchinson, an active participant in the Tirah Campaign of 1897, which was an Indian frontier war during 1897–98 in Tirah region to curb the uprising of Afghan tribesmen against British, who said, ‘Bred and born amongst steep and rugged hills, and dark and dangerous ravines, inured to extremes of heat and cold, and accustomed from childhood to carry arms and to be on their guard against the wiles of the treacherous kinsmen by whom they are surrounded, it is small wonder that they are hardy, alert, self-reliant, and active, full of resource, keen as hawks, and cruel as leopards.’1 As a consequence of their hostile behaviour, these tribes stimulated a bitter response in which British began to launch punitive expeditions in Waziristan in 1850s to punish the raiding Pashtun tribes.

Later in 1878, another Anglo-Afghan war took place, the details of which we would spare as of now. After this war, the British India government finally installed a permanent political administration in Waziristan in 1894–95. The demarcation of the state’s boundary as defined by the Durand Line in 1895 added fuel to the already conflicted tribal areas when the Pashtuns refused to accept this new boundary as they believed that it infringed upon their independent status and separated them from their ethnic brethren in Afghanistan. This decade-long anger, pushed to the brink by the issue of Durand Line, finally erupted in a revolt against the British along the entire Indian-Afghan border in 1897. On 12 September 1897, 10,000 of these ferocious Pathans, a mix of two major Afghan tribes, attacked a British outpost in a place called Saragarhi, believing that there was an easy victory at hand.

Here, it is important to note who these people were, where they came from and what peculiar characteristics made them a potent and terrifying enemy.

The Orakzai Pashtun Tribe

There are numerous accounts that explain the origins of the Orakzai tribe but the most popular one states that in around tenth century AD, a Persian prince named Sikandar Shah came to be referred to as ‘Wrakzai’ or ‘lost son’ after he was exiled by his father for his mischievous deeds. Sikandar travelled eastwards and reached the town of Kohat, a city in the Khyber Pakhtunkhwa province in present day Pakistan, where he was appointed as a courtier to the king. When the king sent Sikandar Shah on an expedition to Tirah to punish tribals involved in looting travellers, he instead found a place for himself and settled there. As years passed by, he eventually became king. His descendants came to be known as Orakzais.

The Orakzais can be further categorized into eighteen main clans: Ali Khel, Uthman Khel, Feroz Khel, Zemasht, Sturi Khel, Abdul Aziz Khel,

A group portrait of an Orakzai chief and three tribesmen, ca. 1900

Daulatzai, Muhammad Khel, Lashkarzai, Massuzai, Alisherzai, Mulla Khel, Akhel and Ismalizai. The tribe was made up of both Shia and Sunni muslims, and the Orakzais also formed a part of the Mughal army; in fact, they are said to have established the state of Bhopal in India with the Nawabs of Bhopal belonging to the Orakzai ancestry. The British observers of the Orakzai tribe, in their many references and documents, express admiration for the fighting skills of this tribe but also condemn their bellicosity. British Colonel C.E. Callwell described them as ‘marauding cutthroats’, ‘exceptionally fine mountaineers’, admirable marksmen and ‘ferocious adversaries’.2 As per an estimate by the British India government, the tribe was made up of 28,000 fighting men. Not much is known about those who were recognized as the ‘commanders’ in this tribe, though, in typical tribal fashion the men probably formed lashkars of five to fifty around a local influencer, a religious leader or a skilled planner. Many of these were well acquainted with weapons and mostly armed with the traditional jezail, the long rifled musket of the high hills around the tribal region.

The Orakzais were the reason for various British military expeditions to Waziristan, notably in 1855, 1868, 1869, 1891 and the Tirah Campaign of 1897.

The Afridi Tribe

Afridi warriors, ca. 1895

While the true origins of the Afridis are not clear, it is generally believed that Indian Buddhists of Aryan origin converted to Islam in the tenth century and formed the Afridi tribe. Said to be the oldest among Pashtun/Pathan tribes, traces of Turkish, Mongol, Greek and other travelling tribes have been found in their ancestry due chiefly to their location on the Khyber Pass which, at the time, was a major east-west trading route. With an avid interest in trade, their tribe was also believed to be clever smugglers and this credit lies largely with the Adam Khel tribe of Afridis. As per the Baburnama, a treatise on the life of Babur, the first Mughal ruler to invade India, the emperor held a strong desire to bring the Afridis under his control mostly because they were a smart, daring tribe of well-built warriors. These tribesmen were exemplary in the use of weapons which they learned to yield very early in life. Unlike the Orakzai tribesmen, they were seemingly well behaved and some of them were surprisingly

modest, but mostly superficially. Afridi tribesmen were stern followers of the Sunni sect of Islam.

Strategically, the geographical position of Afridi tribe was extremely advantageous. The Khyber Pass to the west of Peshawar, which gave access to the Kabul road, and the exit to Kohat towards the south, controlling the road from Waziristan to Baluchistan, was dominated by the Afridi tribe, which was why the British were interested in their territory. Afridis had eight important tribes under them namely Kuki Khel, Malik din Khel, Qambar Khel, Kamar Khel, Zakha Khel, Aka Khel, Sepah and Adam Khel, with their own ancestral villages in the Tirah valley extending down into Khyber Pass and Maidan.

Map depicting the extent of the Afridi and the Orakzai along the ‘Safed Koh’ or the ‘white mountains’ in NWFP

Now that the geographical location and history of these tribes is clear, it is important to understand the characteristics of this potent and vicious enemy. Much has already been said about the warrior skills of the Pashtuns, but there also exists documented proof of the same. The Pashtuns, primarily a fighting race, were best suited to fight in their own hilly terrain. Their guerrilla tactics were legendary, and did from time to time baffle even the

most organized of armies. In the nineteenth century, Colonel H.D. Hutchinson, a British officer well acquainted with the ways of Pashtuns, said that ‘these men were extremely bold and they were cunning and clever as they were audacious. They showed much patience in watching and waiting for their prey and great dash and impudence in their attacks when they made them’3 . This warring way of life percolated into their social behaviour as well. For instance, if a Pashtun man died of old age and not while fighting, it was considered shameful.

In Afghanistan, the Pashtuns were also cunning politicians and theologians. They purposed their lives with vengeance and believed in not leaving any business unfinished or any debt unpaid. Hence, family feuds were common among large families of the tribes. H.W. Bellew, a British medical officer, once remarked, ‘The pride of a Pashtun is a marked feature of their national character. They eternally boast of their descent, their prowess in arms and their independence.’ These Pashtuns were regarded by British officers as natural hill fighters who, they believed, could prove beneficial in Britain’s army given adequate training and discipline. In one of the dispatches to The Telegraph, Winston Churchill, then a 22 year old young officer in the Tirah campaign, stated, ‘Their swordsmanship, neglecting guards, concerns itself only with cuts and, careless of what injury they may receive, they devote themselves to the destruction of their opponents.’

However, even though Britain badly wanted the Pashtuns to be a part of their armies, they could not get them to agree, apart from few of them enlisting in border police, because these tribesmen felt nothing but hate for the British. By the end of nineteenth century, this hate erupted into a revolt against the British occupation of Pashtun lands as the tribesmen declared ‘jihad’ against British India, with more than 10,000 warriors rallying to the cause. Encroachment of tribal lands by the British in the mid-nineteenth century had sounded alarm bells among the Pashtun tribes who not only feared an invasion, but also felt that their way of life and independence would be destroyed by the British. The Pashtuns had always been sensitive about the occupation of their lands and, in the case of British encroachment,

they strongly believed that the British government had deliberately and knowingly done so in order to dishonour and divide them. Decades after the annexation of Punjab by the British in 1849, extraction of land revenues from tribes caused anxiety among the tribesmen of the frontier region as they feared it was their turn after Punjab. As a part of the ‘Forward Policy’ employed by the British to build fortifications and roads in the vicinity of these tribal lands, the Pashtuns believed that it was only a matter of time before the British imposed their rule throughout the region and their tribes would be deprived of their ancestral rights to independently follow their culture.

This direct threat to their territorial integrity and cultural freedom is why the Pashtuns developed an aversion towards the British which, over the years, resulted in rallying and rising in revolt against the British forces deployed at the edge of these tribal areas. What is important to note at this juncture is that the British had mainly positioned their troops to thwart a possible attack by Russians or other ambitious nations. To do so, brave, responsible and time-tested Indian soldiers had been charged with this responsibility – Indians who the British knew were loyal to those to whom they promised their service. This loyalty would soon prove to be unmatched and unparalleled, as will become evident in the second part of the book.

1 Hutchinson, H D , The Campaign in Tirah 1897–98, London: Macmillan and Co , 1898

2 Johnson, Robert, The Afghan Way of War: How and Why They Fight, Oxford University Press, December 2011.

3 Hutchinson, H.D., The Campaign in Tirah 1897–98, London: Macmillan and Co., 1898.

3 Know Thy Battlefield

History is often prone to interpretation which, as a consequence of personal prejudice or as a deliberate attempt by people to influence others with their own version, can result in fluid narratives. It is therefore crucial to explain all aspects of a historical event so the correct conclusions can be made. With that in mind, let us know shed some light on another crucial aspect of this battle – the terrain.

Since the days when most of the world’s most profitable trades were conducted via the Silk Route, Afghanistan has been strategically important, benefiting from the fact that it is home to a chief road providing access to all parts of central Asia. The same route that led to India provided trade opportunities to the British by connecting them to the Mediterranean Sea and Europe. Anything that passed through this route had to go through the tribal areas and, therefore, these strategically well-positioned tribes benefited by looting and raiding trading parties and British transport columns. This is one of the major reasons why the British executed their ‘Forward Policy’ and decided to take over the ancestral lands of the Pashtun tribes – The Kohat Pass.

The Silk Route

The Kohat Pass lies between the cities of Kohat and Peshawar on the Khigana mountain range in the North West Frontier Province of present-day Pakistan. The Kohat Pass led to Saragarhi, a border village on Samana mountain range, via Hangu. It was 50 kilometres from Peshawar, 52 kilometres from Kushalgarh, almost 100 kilometres from Tal and 135 kilometres from Bannu, a city towards the south of Kohat. The Kohat Pass was important to the British from both an economic and militaristic point of view. From the military’s perspective, Kohat held importance as forces deployed ahead of Kohat in Fort Lockhart in the Samanarange, Fort Gulistan in the Sulaiman range – in Saragarhi, to be precise – could deny an enemy uninterrupted access to the pass and thwart any impending attacks from Central Asia. Commercially, the Kohat Pass was crucial in the trade of

salt and other raw materials being sent to Kabul. Hence, the British came into an agreement with the tribes which allowed them to use the pass but they wanted a more permanent solution to the problem. When they decided to construct a road on the Kohat Pass in the year 1849–50, they began to face violent opposition from local tribes.

Ahead of the Kohat Pass lay the Samana mountain range, on top of which was situated Saragarhi, a small bordering village. The Samana range runs east to west, south of Khanki valley, marking the southern edge of the Tirah region. About 20 kilometres in length, its highest feature goes up to 6,000 feet. To its north lies the Khyber Pass. The Samana hills were captured by British in the year 1891 and fortified by building Fort Lockhart in the middle and Fort Gulistan towards the west. Rectangular in shape, these forts had stone walls that stood 15 feet tall with loop-holed bastions at each corner. Fort Lockhart had a holding capacity of about 300 men and Fort Gulistan could hold not more than 200 men. These two forts were almost five kilometres apart, with an outpost called Saragarhi between them.

The caravan trade routes – a major reason for the British to divert their attention towards the outer edges of tribal hilly areas ahead of Kohat Pass –lay in and around the Khanki valley lining the Samana hills, in close vicinity to the north of Saragarhi. The valley was inhabited by the Orakzai tribe and, in terms of terrain, had nothing more to offer than rocky, rough mountains that were dust-coloured and tipped with snow on extremely cold winter days on its flanks. The mountain spurs gradually transformed into flat, plateau-like terraces with steep-sided ravines and a few streams and brooks rambling along the sides. The Khanki valley formed a part of the frontier strategically dear to British in the late nineteenth century.

Knowing the importance of this frontier, the British annexed Punjab in 1849 only to further its control in the bordering areas of the NWFP. After the annexation of Punjab, their first concern was to keep the pass closed for those looking to act against the crown. This was why the British formed a ‘Three Fold Frontier’ – the first being the outer edge of the directly administered territory of India; the second included the indirectly

administered territory that was the tribal areas; and the third was the area demarcated by a linear boundary, i.e. the Durand Line. However, the British policies of levying taxes and fines, and sending punitive expeditions to suppress the tribes because of their interest in this geographical area is what gradually enraged the tribesmen and led to a battle where, in 1897, 10,000 Pashtuns declared war on the outpost of Saragarhi.

If we simply state that fighting in NWFP region was impossible without facing the fearful odds offered by extremities of climate and terrain, it wouldn’t be enough. Understanding the difficulties offered by an unforgiving terrain, therefore, bears importance. As Colonel H.D. Hutchinson stated, ‘It is to be noted that their country is like Caledonia, “stern and wild”; high mountains, precipitous cliffs, dangerous defiles, wild ravines and rushing torrents everywhere, while roads of any kind are conspicuous by their absence – a country therefore, in which strict “formations” and “precise manoeuvres” as we find them described and defined in our drill books, are impossible; and in which marches must be performed under conditions in which they become slow, exhausting processional movements, the long trailing flanks of which are dangerously exposed to attack from start to finish. The difficulties and dangers and risks involved in waging warfare against such a foe in such a country are obvious.’1 To make matters worse, as understood from written accounts of officers who took part in operations in this terrain, the weather in the month of September of 1897 was not a very pleasant one. While sometimes the weather was bright and clear and one could see folds of rugged mountains edged against a dark blue sky, the high mountains offered nothing but the intense extremities of a cold climate. As an officer serving in the Indian Army who has served at far greater heights and in tougher terrains says, ‘Terrain is the first enemy in every battle. Having experienced it for months, I understand the difficulties of cold, continuous precipitation leading to softening of mud creating cold muddy puddles everywhere, dense fog and reduced visibility, chill blains and frostbites, thinning of air at high altitudes and its effects on human body, especially on one not bred and born among such heights. Metabolism tends to slow down and fatigue creeps in even

Another random document with no related content on Scribd:

„Wat nu gedaan?

„Een bitje gewacht! Maar ’t en beterde niet met Mijnheer Pastor, en de menschen wierden ongeduldig!

„De pastor kreeg een gedacht Koster! riep hij, ’k en kan [75]ik volstrekt in de kerke niet gaan, ge zult gij moeten de kruiskes geven

„De koster, die zijnen pastor gewend was, verstond dat nog al wel

„Zegt de pastor toen:

„Ge weet wat ge moet zeggen, binst dat ge de kruiskes geeft: Memento, homo! quia pulvis es et in pulverum reverteris (Herinner, mensch! dat gij stof zijt en in stof zult wederkeeren).

„Wat belieft er u? zei de koster.

„De pastor herhaalde ’t latijn, maar de koster en verstond het nog niet.

„Na drie of vier keeren wierd de pastor ongeduldig:

„Ge zijt ezel geboren, schreeuwde de pastor, en ge zult ezel sterven!

„Ja, Mijnheer Pastor, zei de koster, en hij trok de kerke binnen, peinzende in zijn eigen dat ze toch aardige dingen zeggen aan de menschen in ’t latijn

„En hij begon maar kruiskes te geven en te herhalen dat hij schuimde:

„Ge zijt ezel geboren, en ge zult ezel sterven!

„De menschen keken wat aardig en dat wierd beklapt en besproken als zij buiten de kerke kwamen

„En de historie en bleef in de prochie niet; ze wierd wijd en breed verspreid in ’t omliggende en verder, en zoo kwam het dat de lieden van Cuerne den name van ezels kregen.

„Onverdiend!”

Hier voren (op bladzijde 70) heb ik reeds met een enkel woord vermeld de verzen van eenen Vlaming uit den ouden tijd, waarin al de spotnamen van Vlaamsche steden en dorpen zijn opgenoemd. Op dat hoogst merkwaardige stuk wil ik hier nader terug komen.

In het midden der zestiende eeuw leefde te Brugge een procureur, namens E D, Lymans zone; die „Factor” was van de rederijkerskamer „De drie Sanctinnen” aldaar. Deze man bracht de Vlaamsche spotnamen in rijm te zamen, en smeedde daar lange verzen van, die hij den naam gaf van Den langhen Adieu (het lange Vaarwel). E D stelt [76]het voor alsof hij allen Vlamingen, de inwoners van allerlei Vlaamsche steden en dorpen, die hij allen afzonderlijk bij hunne spotnamen noemt, vaarwel zegt, eer hij sterven gaat. Immers zóó moet men den telkens herhaalden slotregel der verzen verstaan: „Adieu, eer ick reyse naer Adams moer.” Adam, de eerste mensch, was uit de aarde voortgekomen; „Ende de H E E R E Godt hadde den mensche geformeert uyt het stof der aerden”, zoo lezen we in den Bijbel. Dus, in overdrachtelijken zin genomen, was de aarde de moeder van Adam. Zoo iemand gestorven is, wordt zijn doode lichaam in de aarde begraven. Men kan hiervan zeggen: hij reist naar (of in) de aarde; met andere woorden: hij reist maar de moeder van Adam, naar „Adams moer.”

De bedoelde verzen nu luiden als volgt:

Den langhen Adieu Niet oudgestich

In tjaer ghemaect nieu 1500 ende tzestich.

Adieu, P o o r t e r s van Brugge, adieu H e e r e n van Ghendt, Adieu, K i n d r e n van Ipre, wijdt verre bekent,

Adieu, D a r y n c b a r n e r s van den Vryen mede,

Adieu, S c h o t t e r s van Douay, ende daer omtrent,

Adieu, S p e e r e b r e k e r s der Rysselsche stede,

N o t e c r a e c k e r s van Orchies, naer doude zede,

L e d i c h g h a n g h e r s van Oudenaerde ghepresen.

Adieu insghelijcx, oock zoo ick dandere dede,

P a s t e y e t e r s van Curtrijcke mits desen;

Adieu, C u p e r s van Damme: adieu, moet wesen,

W i t v o e t e n van Aelst, B e e n h a u w e r s van Male,

H u d e v e t t e r s van Gheerdsberghe hooghe geresen,

Vo o r v e c h t e r s van Cassele int speciale,

Va c h t p l u c k e r s van Poperynghe tprincipale:

S l a e p e r s van Vuerne, hebt oock huwen toer.

R a e p e t e r s van Waes, elck end int generale,

Adieu, eer ick reyse naer Adams moer.

Adieu, van Dermonde M a c k e l e t e r s daer,

P e l s n a e y e r s van Nieneven openbaar,

D r y n c k e r s van Winnoxberghe, Z o u t z i e d e r s van Biervliedt,

R o c h e t e r s van Muenickeree der naer.

Adieu, M o s t a e r t e t e r s die men t’ Oosthende ziet,

B u e t e r e t e r s van Dixmude en vergheet ick niet; Adieu, metten C o n ij n e t e r s van Dunkercke goet; [77]

Adieu, D r a p e n i e r s van Comene, mijn jonste biedt;

Adieu, oock an de Vu l d e r s van Caprijcke vroedt,

En den S c h i p g a e r n e m a e c k e r s van Oudenburgh, tmoet Oock adieu gheseyt sijn, ken cans my bedwynghen, C a b e l j a u e t e r s van Nieupoort, zijt oock ghegroet!

S a e y w e v e r s van Hondscote, Ghistelsche

H o v e l y n g h e n ,

D r o o g h a e r t s van Werveke int ommerynghen,

C a e r d e m a e c k e r s van Deynse op heurlieder vloer;

Ghy, S a u d e n i e r s van Grevelynghe, laet hu niet

besprynghen

Adieu, eer ick reyse naar Adams moer.

Adieu oock, G r o o t s p r e k e r s van Thorout, ghy

L u e g h e n a e r s van Ardenburch, den W i l t j a g h e r s by

Van Maldeghem, C a n d e e l e t e r s van Meenen voort,

K e t e l b o e t e r s van Middelburch; adieu van my

C r u d e n i e r s van Oostburch; insghelijcx adieu (hoort!)

L ij n w a d i e r s van Thielt, twelck menich oorboort;

Oock mede R o o t b i e r d r y n c k e r s van Haerlebeke:

Ghy P e p e r l o o c k e t e r s van Eecloo verstoort;

K e e r m e s h o u d e r s van Ruusselare meniche weke,

C a p p o e n e t e r s van Meessene, waert nood ’tbleke

Met menich smetsere ende goet gheselle:

An de W y n z u p e r s van Hulst ick adieu spreke,

S n o u c k e t e r s van Acxele, C a e s e m a e c k e r s van Belle,

De Te g h e l b a c k e r s van Stekene oock mede telle;

R o o m e t e r s van Moerbeke, ghy sonder poer,

Ende Wa e r m o e s e t e r s van Coolkercke snelle, Adieu, eer ick reyse naer Adams moer.

Adieu, H o p p e w i n d e r s van Okeghem sterck,

Adieu, O v e r m o e d i g h e van Ronsse int werck,

P a p e t e r s van Denterghem, daer in onverzaet,

G a n s s e d r ij v e r s van Laerne, scherp int bemerck;

Te Zele daer vyndt men de V l a s b o o t e r s , jaet;

Adieu, S t i e r m a n s van Wendune, elck met zijn maet.

Ende ghy, M u s s e l e t e r s van Bouchoute reyn,

Vi s s c h e r s van Blanckeberghe oock adieu ontfaet;

Adieu, P u t o o r e t e r s van Waestene int pleyn,

Adieu, D i e n a e r s van Sint Anna ter Mude certeyn,

Ve r z e y l d e r s van Heyst ten Zeeusschen gronde.

C o k e r m a e c k e r s van Ruurle, van V l a e t e r s tgreyn; Die van Sint Jans Steene oock adieu tallen stonde, C o m p o o s t e t e r s van Loo, T h o o l n a e r s van Reppelmonde,

Adieu, Eillynghen tsaemen met den Ackerboer, Adieu, dus namelicke Vlaandren int ronde, Adieu, eer ick reyse naer Adams moer. [78]

Adieu, voorts noch, ende wederom oorlof, adieu, Al dat oud was, en zichtens14 gheworden nieu!

Ook al deze oude Vlaamsche spotnamen vertoonen weêr ten duidelijksten de bijzondere kenmerken van zulke Nederlandsche namen in ’t algemeen. Ook dezen zijn grootendeels meer bijnamen in schertsenden zin, dan smaad- of hoonnamen en scheldnamen van krenkenden aard. Zoo treffen we hier weêr de namen aan die ontleend zijn aan allerlei nering en bedrijf in ’t bijzonder eigen aan deze of gene plaats; b.v. H u d e v e t t e r s van Geeraartsberge en de P e l s n a a i e r s van Ninove, de S a e y w e v e r s van Hondschoten en de C r u d e n i e r s van Oostburg, de K a a s m a k e r s van Belle en de S t u u r l i e d e n van Wenduine.

Verder ook de namen ontleend aan de eene of andere spijze of lekkernij, die hier of daar bijzonder gaarne of bijzonder menigvuldig door de lieden werd gegeten; b.v. de P a s t e i - e t e r s van Kortrijk en de R a a p - e t e r s van Waas, de R o g - e t e r s van Munnikereede en de K o n ij n - e t e r s van Duinkerke, de K a b e l j a u w - e t e r s van Nieuwpoort en de S n o e k - e t e r s van Aksel. Als rechtstreeksche spotnamen merken we op de L e d i g g a n g e r s van Oudenaarden, de W i t v o e t e n van Aalst, de Vo o r v e c h t e r s van Kassel en de S l a p e r s van Veurne; de G r o o t s p r e k e r s van Thorhout en de K e r m i s h o u d e r s van Rousselare. Onder deze laatste soort van namen zijn er zeker velen,

die aan het een of ander geschiedkundig voorval hunnen oorsprong te danken hebben.

Toen deze verzen berijmd werden was Vlaanderen nog in zijn geheel, nog één en onverdeeld. Sedert is de westelijkste gouw van Vlaanderen bij Frankrijk gevoegd, en de noordelijkste bij NoordNederland. Maar E D noemt, zeer te recht zoo wel de spotnamen op van de inwoners van Biervliet, Aardenburg, Oostburg, Hulst, Aksel, Sint-Anna-ter-Muiden en Sint-Jans-Steen (allen thans tot Noord-Nederland behoorende—Zeeuwsch Vlaanderen), als die van Douay, Rijssel, Orchies, Kassei, SintWinoks-Bergen, Duinkerke, Hondschoten, Grevelingen, Belle, tegenwoordig deel uitmakende van Frankrijk—Fransch-Vlaanderen.

Ja, in één versregel vinden we de S n o e k e t e r s van [79]Aksel vermeld naast de K a a s m a k e r s van Belle; die van Aksel zoo wel als die van Belle zijn oorspronkelijk goede Vlamingen, maar thans, en reeds sedert twee of drie eeuwen als Noord-Nederlanders en als Franschen geheel van elkanderen vervreemd.

Sommigen van deze oude namen leven nog heden in den mond des volks. De H e e r e n van Gent, de K i n d e r e n van Yperen, de P a s t e i - e t e r s van Kortrijk, de M a k e l - e t e r s van Dendermonde, de W i t v o e t e n van Aalst, en anderen zijn nog heden ten dage zoo goed bekend als tijdens E D. Daarentegen zijn de rijke en machtige P o o r t e r s van Brugge uit de zestiende eeuw in onze negentiende eeuw tot Z o t t e n vernederd, zijn de oude L e d i g g a n g e r s van Oudenaarde thans B o o n e n k n o o p e r s , de H u i d e v e t t e r s van Geeraartsbergen thans B e r g k r u i p e r s , de K a n d e e l e t e r s van Meenen thans

Ta a r t e b a k k e r s , de R o o m e t e r s van Moerbeke thans

S m e e r k o e k e t e r s (de hedendaagsche lieden van Meenen en van Moerbeke zijn toch liefhebbers van lekkernij gebleven, zoo als hunne oud-eeuwsche voorvaders reeds waren); de

Va c h t p l u k k e r s van Poperinge heeten thans K e i k o p p e n , de O v e r m o e d i g e n van Ronse zijn tot Z o t t e n ,

V l i e g e n v a n g e r s en S l e k k e n t r e k k e r s geworden, en de zestiende-eeuwsche B u e t e r - e t e r s van Diksmude thans, min hoffelijk, tot B o t e r - k o p p e n .

Uit een taalkundig oogpunt zijn eenigen van deze namen zeer merkwaardig; b.v. de D a r y n c b a r n e r s van ’t Land van den Vrijen van Brugge (eene gouw in ’t Noorden van West-Vlaanderen), die in ’t hedendaagsche Hollandsche Nederduitsch Tu r f b r a n d e r s zouden moeten genoemd worden. Darync, Darink, Daring, hedendaags in West-Vlaanderen als dèring of derring uitgesproken, is de oorspronkelijke vorm van ons hedendaagsch NoordNederlandsche woord derrie.—Verder de H u d e v e t t e r s (Lederbereiders) van Geeraartsbergen, de D r o o g h a e r t s (Droogscheerders) van Werveke, de T h o o l n a e r s (Tollenaars of, zoo als de verbasterde Hollanders zeggen, „Douanen”) van Rupelmonde, enz.

Merkwaardig is het ook dat E D in zijne verzen almede de „R o c h - e t e r s van Muenickeree” noemt. Muenickeree, [80]Munnikeree (Monnikereede in hedendaagschen taalvorm) was in de middeleeuwen een bloeiend stedeke aan het Zwin, tusschen Sluis, Damme en Brugge in Vlaanderland. In de zestiende eeuw verviel het plaatsje, in vervolg van tijd verviel het al meer en meer, eindelijk ook geheel en al, en in deze negentiende eeuw verdween het geheel van den aardbodem, om ter nauwer nood de heugenis van zijn bestaan achter te laten. Door het verloopen, het verslijken en verzanden, en door het inpolderen van den zeearm het Zwin is zelfs de plaats waar Munnikereede lag niet meer nauwkeurig aan te wijzen. Maar al is het stadje te niet gegaan, er zijn toch nog Munnikereeders over gebleven, lieden wier voorouders te Munnikereede woonden, lieden die dus van daar oorspronkelijk

herkomstig zijn. Een man uit Munnikereede (misschien ook wel een geheel gezin) heeft oudtijds, om de eene of andere reden, zijne woonplaats verlaten, en zich in Holland gevestigd, evenals in de zestiende eeuw zoo vele andere Vlamingen met hem. Die man noemde zich in zijne nieuwe woonplaats, ter onderscheiding van anderen, met den als voor de hand liggenden toenaam „Van Muenickeree” of „Van Munnikeree” of „Van Munnikreede” (de spelling van den naam doet er niet toe). En eene maagschap van dien naam, te weten: „v a n M u n n e k r e d e ”, ’s mans nakomelingschap, bestaat nog heden, en komt of kwam nog in de laatste helft dezer eeuw voor te Delft, Rotterdam, Haarlem, Heemskerk. De geslachtsnaam heeft dus in dit geval den plaatsnaam, de oudingezetene van Munnikereede heeft, in zijne nakomelingen, het stedeke zelf overleefd. En zelfs de spotnaam waarmede de oude Munnikereeders in de middeleeuwen door andere Vlamingen werden genoemd, is ons nog overgeleverd geworden en bewaard gebleven.

Daar zijn nog oudere Vlaamsche spotnamen bekend, dan dezen van 1560. In de Anzeiger für Kunde der Teutschen Vorzeit, jaargang 1835, bladzijde 299 vindt men een lijstje van die namen medegedeeld, ’t welk volgens de meening van sommige geleerden tusschen de jaren 1347 en 1414 moet zijn opgesteld. Deze middeleeuwsche spotnamen zijn in hoofdzaak de zelfden als die men in „den langhen Adieu” vindt opgesomd. Sommigen echter wijken in meerdere of mindere mate af van de namen in dat [81]rijm voorkomende. Zoo heeten in dit middeleeuwsche lijstje de ingezetenen van Poperingen Va c h t p l o t e r s , terwijl E D ze Va c h t p l u c k e r s noemt; die van Meenen P e l s m a k e r s , tegenover de C a n d e e l e t e r s van D; die van Werveke Ve r w a t e n l i e d e n , tegenover de

D r o o g h a e r t s van D; die van Deinse G a r e n c o e p e r s

tegenover de C a e r d e m a e c k e r s van D. En er worden in het oude lijstje ook eenigen genoemd, die D niet heeft; bij voorbeeld de Wa f e l e t e r s van Bethune, de U t r e c h t s c h e

V l a m i n g e n van de Vier-Ambachten, de P l a t t e G e s e l l e n van Sleedingen (hedendaags Sleidinge), de D a n s e r s van Everghem, de S c i p h e e r e n van der Sluus, de Tu u s c h e r s van Theemsche (hedendaags Temseke), en anderen.

Ook in dit lijstje vinden de taalgeleerde en de geschiedkundige veel van hunne gading, ter verklaring; zoo als de Tu u s c h e r s (Ruilers, in ’t hedendaagsche Friesch nog túskers, tyskers) van Temseke en de S c i p h e e r e n van der Sluus. Deze laatste naam dagteekent uit den middeleeuwschen tijd, toen het hedendaagsche stille en vervallene stedeke Sluis, thans tot het Zeeuwsche deel van Vlaanderen, dus tot Noord-Nederland behoorende, eene bloeiende Vlaamsche handelsstad was, de mededingster van het naburige Brugge. Vele rijke reeders (S c i p h e e r e n ) woonden toen daar.

En dan de U t r e c h t s e V l a m i n g e n van de Vier-Ambachten, die nog herinneren aan den overouden tijd toen de noordelijkste gouw van Vlaanderland, in de middeleeuwen de Vier-Ambachten genoemd, en thans Zeeuwsch-Vlaanderen, soms ook nog StaatschVlaanderen geheeten, in het kerkelijke niet tot een Vlaamsch bisdom (Gent of Brugge) behoorden, maar tot het aartsbisdom van Utrecht. In deze gouw toch was de bevolking in de vroege middeleeuwen hoofdzakelijk van Frieschen bloede, en de Friezen bewesten Lauwers en bewesten Flie behoorden, sedert ze Christenen waren, tot dat aartsbisdom. Van daar dat de Vlamingen van Hulst en Aksel, van Biervliet en Aardenburg hier U t r e c h t s c h e V l a m i n g e n worden geheeten. Men zie over deze zaak mijn werk Oud Nederland, de aanteekeningen op bladzijden 109 en 110.

De ingezetenen van Duinkerke worden in den Langhen Adieu [82]en eveneens in dit oude lijstje C o n y n e t e r s genoemd, en deze naam is voor lieden die midden in het duin, midden in die meest geliefde verblijfplaats der konijnen wonen, en die aan die ligging in de duinen zelfs den naam hunner stad ontleend hebben, zeker zeer eigenaardig en gepast. Ik zelf echter, eenige jaren geleden een en ander maal te Duinkerke vertoevende, en daar den luiden vragende naar hunnen spotnaam, en naar die van andere Fransch-Vlamingen, kreeg telkens ten antwoord: K e u n e t e r s van Duunkerke.15 Hieruit blijkt dat keun de Vlaamsche benaming is van konijn; en in der daad vinden we ook in D B’s Westvlaamsch Idioticon het woord keun voor konijn aangegeven. De ingezetenen van het dorp Heist op Zee, bij Brugge, en dat ook midden in het duin aan zee gelegen is (als Zandvoort), dragen heden ten dage almede den spotnaam van K e u n s (Konijnen). Door onze taalgeleerden wordt ons hedendaagsch algemeen Nederlandsch woord konijn voorgesteld als afgeleid of herkomstig van het Latijnsche woord cuniculus. Het is toch opmerkelijk, ja, het komt mij zonderling voor, zelfs ongelooflijk, dat zulk een algemeen bekend inlandsch dier als het konijn is, dat bij duizendtallen in onze zeeduinen, en ook binnen ’s lands op heidevelden en in woeste, zandige streken leeft, niet eenen oorspronkelijk Nederlandschen, oorspronkelijk Dietschen, niet eenen echt Germaanschen naam zoude hebben. Is misschien dit Westvlaamsche keun de eigenlijke, de oorspronkelijk Dietsche naam van het konijn? En moet men ons hedendaagsch woord konijn dan als een oude verkleinvorm van keun (koon, kone) beschouwen? Heeft ons woord konijn dan misschien niets met het Latijnsche woord cuniculus te maken? En hebben dan, juist andersom, de Romeinen hun woord cuniculus misschien afgeleid van ons woord keun? Allemaal vragen, die ik niet beantwoorden kan, maar die den taalvorscher zeker belangstelling zullen inboezemen. [83]

De ingezetenen van sommige gewesten, landstreken en eilanden in hun geheel, ja sommige volken hebben ook wel hunne spotnamen. Ook hierop wil ik nog kortelijk wijzen. Zoo heeten de Friezen

S t ij f k o p p e n , Noord-Bevelanders bij de andere Zeeuwen

P e e v r e t e r s , en de Zuid-Bevelanders P a d d e l a n d e r s . (Peeën, dat is Zeeuwsch voor wortelen—de gewone als spijs gebruikte wortelen van Daucus carota, en beetwortelen). De opgezetenen van ’t eiland Walcheren in ’t bijzonder, op welk eiland, naar men zegt, geen kikvorschen en geen padden voorkomen, noemen dus het eiland Zuid-Beveland, waar deze amphibiën wel gevonden worden, smadelijk ’t P a d d e l a n d . Die van Texel heeten

K w a l l e n , en die van Wieringen S k e p e n (Schapen), ’t is op bl. 62 en 63 reeds vermeld.

De Engelschman J o h n B u l l , de Franschman J e a n P o t a g e e n zijn wijf M a r i a n n e , J a n t j e - K a a s de Hollander (door Vlamingen en Brabanders zoo genoemd) en de Duitsche M i c h e l of H a n s - M i c h e l zijn overbekend. Overbekend is ook in onze dagen de spotnaam R o o i n e k en R o o i b a a i t j i e , dien onze Zuid-Afrikaansche stamgenooten den Engelschman geven. De Hollanders in ’t bijzonder hebben ook nog eenen bijzonderen spotnaam voor den Duitscher, dien ze M o f noemen. Naar den oorsprong van dezen naam is door velen vruchteloos gezocht. Opmerkelijk is het dat de Duitschers, die langs onze oostelijke grenzen wonen, dien spotnaam M o f (zij zeggen M u f ) wederkeerig op de Nederlanders toepassen, en ons H o l l a n d e r - M u f noemen; zie T D K, Wörterbuch der Ostfriesischen Sprache, waar almede eene verklaring van dit woord Muf of Mof te vinden is. De Nederlanders noemen geheel Duitschland wel M o ff r i k a , maar de Duitschers zelven geven dien naam M u ff r i k a in ’t bijzonder aan eene kleine gouw, langs onze grenzen zich uitstrekkende, aan het zoogenoemde Nedersticht van

Munster, tusschen Oost-Friesland en Bentheim gelegen, en de stadjes Meppen en Lingen met omstreken omvattende.

De Friezen hebben nog eenen bijzonderen spotnaam voor de Duitschers in ’t algemeen; zij noemen dezen P o e p e n . Dit woord poep is een bijzonder, een raadselachtig woord. Dat het niet het woord poep is, in de gewone algemeen Nederlandsche volks- vooral kinderspreektaal van bekende beteekenis, blijkt hieruit dat de Friezen beide woorden nauwkeurig in uitspraak onderscheiden. [84]Zij, met hun fijn en nauwkeurig onderscheidend taalgehoor, spreken in den spotnaam P o e p dit woord uit met den zeer duidelijk hoorbaren t w e e klank oe; terwijl ze, waar dit woord de andere beteekenis heeft, slechts eenen enkelvoudigen klank laten hooren, de u der Duitschers, de ou der Franschen. Uit nauwkeurige, en steeds strikt volgehoudene onderscheid in uitspraak tusschen den enkelvoudigen en den twee-klank oe, dat zoowel den Friezen als den West- en Zee-Vlamingen thans nog bijzonder eigen is, maar oudtijds algemeen Dietsch moet geweest zijn, verbiedt om aan te nemen dat dit woord poep in beide beteekenissen van een en den zelfden oorsprong zoude zijn. Maar wat het woord poep als spotnaam dan wel zijn mag, van oorsprongswegen, het is mij niet gelukt dit uit te vorschen.

De Friezen geven den naam P o e p wel aan de Duitschers in het algemeen, maar in ’t bijzonder aan den Westfaalschen grasmaaier en aan den Westfaalschen koopman in kleedingstoffen en kleedingstukken, die met een groot pak van zijn koopwaar op den rug, het Friesche platteland afreist, en die, ter onderscheiding van zijnen landsman den grasmaaier, door de Friezen F y n d o e k s p o e p genoemd wordt.

Overdrachtelijk noemt men in de Friesche gewesten (immers Groningerland doet hierin mede, volgens M’ Woordenboek

der Groningsche volkstaal) een paard of eene koe van Duitsch, gewoonlijk Oldenburgsch, zoogenoemd Bovenlandsch ras, ook p o e p ; en zelfs eene bijzondere soort van aardappelen, ook van Duitsche herkomst, en die anders wel „Munsterlanders” heeten, noemt de Friesche boer p o e p e n . Ja, onze Friesche zeeman geeft zelfs aan een schip (kof of tjalk), dat in Oost-Friesche en WeserFriesche havens thuis behoort, en dit door geringe afwijkingen in bouw en tuig bemerkbaar doet zijn, den naam van p o e p .

Ook in noordelijk Noord-Holland, almede oorspronkelijk eene Friesche gouw, is de spotnaam P o e p , G r a s p o e p , G r o e n e P o e p voor den Duitschen Grasmaaier in gebruik, volgens Dr. G. J. B’ werk De Zaansche Volkstaal, en volgens J.

B’ werk De Volkstaal in Noord-Holland.

De echte Friezen in ’t land tusschen Flie en Lauwers beperken hunnen spotnaam P o e p niet enkel tot de Duitschers. Ook de Groningerlanders en de Drenten noemen ze P o e p e n , en [85]zelfs de ingezetenen van de Friesche dorpen Kollum en Burum (in uitspraak Boerum), die, ofschoon nog bewesten Lauwers wonende, toch niet de zuivere Friesche taal spreken, maar eenen gemengden tongval, een overgang van het Stad-Friesch tot het Groningerlandsch—zelfs dezen moeten zich den spotnaam

P o e p e n laten welgevallen, alsof ze, door hunnen afwijkenden tongval, reeds halve Groningerlanders, en alsof de Groningerlanders, met hun Friso-Sassisch bloed en met hunne Friso-Sassische gouwspraak reeds halve Duitschers waren.

Opmerkelijk is het, dat men dit woord P o e p als spotnaam ook hier en daar elders in de Nederlanden terug vindt. De ingezetenen van Deventer toch dragen bij de andere Overijsselaars en bij de Gelderschen in hunne nabuurschap ook dezen naam. En ook de Zeeuwen noemen hunne Vlaamsche en Brabantsche naburen

P o e p e n . Zoo hoorde ik in 1869 door een paar burgers van Goes zeggen, van een gezelschap boeren en boerinnen uit de polders van Zandvliet bij Antwerpen, die door ’t stadje Goes ronddwaalden: „’t zijn maar P o e p e n ,” eenigszins minachtender wijze, juist zoo als de Friezen spreken van de Duitschers. Volgens D (zelf een Zeeuwsche Vlaming), Nieuw Woordenboek der Nederlandsche taal, is p o e p een scheldnaam dien de bewoners van Zuid-Beveland aan de bewoners van Zeeuwsch-Vlaanderen geven. En volgens D B’ Westvlaamsch Idioticon noemt men in West-Vlaanderen „iemand die weinig verstand of weinig moed heeft,” een „dwazerik” dus, of een „lafaard”, een „p o e p g a a i .”

De oorsprong en de verspreiding van dezen raadselachtigen spotnaam P o e p uit te vorschen, zal zeker wel de moeite loonen.

Als eene bijzondere uiting van volkseigenaard en van speelsch volksvernuft, dienen ten slotte nog vermeld te worden eenige rijmkes, die van sommige gouwen en eilanden, van sommige steden en dorpen, ook van groepen van nabij elkanderen gelegene plaatsen, bij het volk bekend zijn, en die als ter kenschetsing dienen van sommige bijzonderheden, aan die gouwen en plaatsen eigen. Deze rijmkes zijn uit de zelfde bron gevloeid, waaruit ook de spotnamen ontstaan zijn; zij komen er in aard en strekking, veelvuldig ook in oorsprong en in eigenaardig wezen mede overeen, ja, zijn eigenlijk slechts als eene uitbreiding [86]daarvan te beschouwen. Ik wil slechts enkele van die rijmkes hier mededeelen, om de aandacht daarop te vestigen van navorschers, van allen die belang stellen in volkseigene zaken, en die zulke zaken nog in tijds behouden willen, eer de nieuwe tijd ze uit het geheugen der menschen zal hebben doen verdwijnen.

Over al de Nederlanden zijn deze rijmkes verspreid, en, even als de spotnamen, ook over Oost-Friesland en andere nabij gelegene gouwen van naburige landen, waar de bevolking met die van onze eigene gewesten zoo menig punt van overeenkomst heeft, of daarmede oorspronkelijk eenzelvig is. Een enkel van die Oostfriesche rijmkes, de stad Aurik betreffende, is reeds op bladzijde 58 hiervoren medegedeeld. Anderen uit de Friesche gewesten beoosten Eems kan men vinden in K en W, Ostfriesland wie es denkt und spricht (Norden, 1869). Een paar rijmkes van ’t Ameland vindt men op bladzijden 27 en 28 hiervoren vermeld. Een paar andere uit Friesland zijn nog:

Oostergoo het land, Westergoo het geld. De Wouden het verstand, De Steden het geweld.

Hier wordt op geestige wijze het kenmerkende van de drie gouwen, Oostergoo, Westergoo en de Zevenwouden, waarin Friesland tusschen Flie en Lauwers van ouds her verdeeld is, met de elf steden, uiteengezet.

Dokkum is een oude stad, Een oude stad boven maten; Daar verkoopt men anders niet Als taai en ook garnaten.

In der daad, de stad Dokkum dagteekent reeds uit zeer ouden tijd; reeds ten jare 754 verkondigde Sint-Bonifacius daar het Evangelie. Het Dokkumer taai, eene soort van grof Sint-Nicolaasgebak, is in geheel Friesland vermaard. En wat de Dokkumer garnaten (garnalen) aangaat, daar moet men maar niet te luide van spreken, als er Dokkumers bij zijn (zie bladzijde 21 en vervolgens). [87]

Zeer aardig kenschetsend zijn deze twee rijmkes, van een

Utrechtsch en van een Noordbrabantsch dorp:

Neêr-Langbroek, Die schrale hoek!

Daar wonen niets dan edellui

En bedellui, Ridders

En broodbidders; Daar staan anders niet als kasteelen en nesten, Sterkenburg is het beste.

Loon-op-Zand, Licht volk, licht land;

Ze schooien den kost.

En ze stelen den brand.16

Tamelijk onbeduidend daarentegen is het volgende rijmke van drie

Zeeuwsch-Vlaamsche dorpen Breskens, Schoondijke en de Groede:

De Bressianen

Zijn hanen,

Maar voor Schoondijke

Moeten ze wijken, En komen die van de Groe, Dan houden ze beter hun deuren maar toe!

Veelal heerscht in deze rijmkes een schimpende, smalende toon tegenover andere naburige plaatsen, afgewisseld met lof voor de eigene woonplaats. Bij voorbeeld uit Drente:

Koevorden is een fraaie stad, Dalen is een moddergat,

Wachtum is een eendepoel, Hesselen is een koningsstoel.

Of uit Overijssel en Gelderland:

Deventer is een koopstad, Zutfen is een loopstad, Lochem is nog wat, Maar Borkeloo is een hondegat.

[88]

Van groote ingenomenheid met zich zelven getuigt het volgende rijm van sommige Noordhollandsche steden, dat bij de Monnikendammers in zwang is:

Amsterdam ligt aan het IJ, Monnikendam daar wonen wij; Edam is een nest, Hoorn doet zijn best, Enkhuizen staat op tonnen. Medemblik heeft het gewonnen.

Aardig is het rijmke van Kootwijk, een zeer nederig dorpke op de Veluwe:

Kootwijk is een zoetendal, En die er is die blijft er al.

Zoetendal, ten Sueten dale—dat klinkt zoo middeleeuwsch liefelijk! Wie weet hoe oud dit rijm al is!

Ten slotte kan ik nog een zeer bijzonder rijm hier mede deelen, dat betrekking heeft op de Friesche eilandenreeks die zich uitstrekt tusschen de Weser en het Marsdiep, en dat door mij is

opgeschreven uit den mond van eenen Frieschen schipperszoon, die met de tjalk van zijnen vader wel oostwaarts naar Emden, Bremen en Hamburg, en wel zuidwaarts naar Amsterdam, Rotterdam, Dordrecht en Antwerpen voer. Het rijm is niet in de eigenlijke Friesche taal opgesteld, maar in het zoogenoemde StadFriesch of „Stêdsk”, dat is Oud-Dietsch met Friesche woorden en woordvormen vermengd, en met eenen Frieschen mond uitgesproken.

Wrangero de skoone, Spikeroog de krone, Langeroog is ’n butterfat En Baltrum is ’n sangat.

En de Norderneyers frete har mar half sat Juust dat is ’n rooverland; En Borkum is ’n tooverland; Rottumeroog is ’n klein land, Mar Skiermonnikoog is sterk bemand: De Amelander skalken

Hewwe stolen drie balken, Avons in ’e maneskijn, Daarom sal ’t har wapen sijn. [89]

Skilingen het ’n hooge toren, Flielan het siin naam ferloren, Tessel is mar ’n seegat, De Helderse Tr a a n b o k k e n segge dat.

Eenige opmerkingen mogen dit rijm nader toelichten.

Wrangero (ook de visscherlieden van Urk, die ter uitoefening van hun bedrijf op de Noordzee wel tot bij dit eiland komen, spreken dezen naam nog op deze Oud-Friesche wijze uit)—Wrangero is een oude en zeer goede, oorspronkelijk Friesche naamsvorm, ouder en

beter dan Wangeroog of Wangerooge, zoo als dit eiland thans in ’t geijkte Nederlandsch en Hoogduitsch heet. Oudtijds woonde aan den vasten wal, aan de Noordzeekust waar dit eiland tegenover ligt, westelijk van den Wesermond, een Friesche volksstam, WrangerFriezen genoemd. (Hunne rechtstreeksche nakomelingen wonen daar nog heden in het thans zoo genoemde Jeverland en Butjadingerland). Toenmaals noemde men het land dier WrangerFriezen Wrangerland, en het eiland daarnevens in de Noordzee: Wrangero, Wranger-o. De woordvormen o, oe (eu) ei (in ons woord eiland nog bestaande en in den eilandsnaam Nordernei eveneens) zijn oorspronkelijk eenzelvig met het hedendaagsche oog, in Süderoog (Noord-Friesland), Wangeroog, (Weser-Friesland), Langeroog (Oost-Friesland), Schiermonnikoog (Friesland tusschen Flie en Lauwers), Valkoog (West-Friesland of Noord-Holland), enz.

Skilingen is de Friesche naamsvorm voor ’t eiland ter Schelling, beter Schellingerland, dat in het dorp Wester-Schelling in der daad eenen zeer hoogen toren heeft, de vuurtoren of Brandaris, die het geheele zeegat van ’t Flie verlicht.

Flieland heeft althans voor de helft zijnen naam verloren. De westelijke helft van dit eiland, met het aldaar gelegene dorp WestFlieland is in de 17de eeuw ten deele, maar in de vorige eeuw volkomen door de zee vernield en weggeslagen. Er is daar nog maar eene zandplaat van over, die nu de Hors heet. Inderdaad, „Flieland heeft zijn naam verloren.”

Dit is het einde van mijn opstel over spotnamen, spotrijmen, enz. Mogen anderen hierin aanleiding vinden dit belangrijke onderwerp nog eens beter en uitvoeriger te behandelen. [90]

BRONNEN EN LITTERATUUR OVER SPOTNAMEN, ENZ.

Het tijdschrift De Navorscher (Amsterdam, 1851 en vervolgens), in verschillende jaargangen. Men zie de Algemeene Registers, op „Namen (Nederlandsche Spot- en Scheldnamen).”

Ons Volksleven. Tijdschrift voor taal-, volks- en oudheidkunde, onder leiding van J. C en J. B. V. Brecht (bij Braeckmans, 1889 en vervolgens) in verschillende jaargangen.

A. M, Iets over de spotnamen onzer Belgische steden. Antwerpen, 1847.

Friesland en de Friezen (Plaatselijke schimpnamen). Leeuwarden, 1877.

Dr. E. L, Vlechtwerk. Amsterdam, 1880. Idem, Sprokkelhout. Amsterdam, 1887. Idem, Op uw’ stoel door uw land. Amsterdam, 1891. [91]

Vermoedelijk komen soortgelijke spotnamen als de Nederlandsche, wel in alle landen en bij alle volken voor Eenigen van die namen uit Duitschland vindt men vermeld in het Korrespondenzblatt des Vereins für Niederdeutsche Sprachforschung, VIII, 47; en anderen uit Frankrijk in De Navorscher, XV, 318. En wat Engeland aan gaat, de spotnaam van de Londenaars, Cockneys, is daar algemeen bekend. ↑

De Dokkumer kleermaker spreekt hier natuurlijk ook de dagelijksche spreektaal van Dokkum dat is: gewoon stad-Friesch, met enkele bijzonderheden. Bij voorbeeld: Luwarden en sil, waar de Leeuwarders Leewarden en sal zeggen. Ook brengt de Dokkumer tongval meê, dat de lange a eenigermate naar den aai klank zweemende wordt uitgesproken. Van daar dat andere Friesche stedelingen de