4
GIDS ZATERDAG 9 APRIL 2011
Piraten in zwaar weer Het delen van muziek en films via de ooit zo populaire p2p-programma’s loopt hard terug. De verspreiding gaat gewoon door, alleen dan op andere manieren. Tekst: Nick Kivits
N
ieuwe muziek nodig? Even het programma Limewire starten, de naam van de artiest intikken, een paar keer klikken en binnen no Peer-to-peer (p2p) betekent time is die nieuwste plaat binnen. Zo gemakkelijk ging dat, tot Liletterlijk ‘van gelijkwaardige naar gelijkwaardige’. In de mewire in oktober vorig jaar de praktijk werkt het delen van stekker eruit trok. Niet omdat de muziek of films zo: iemand, oprichters dat zelf wilden, maar ergens ter wereld, heeft moomdat ze het moesten. Volgens de gelijk muziek op zijn comAmerikaanse rechtbank werd inputer staan die jij ook graag breuk gemaakt op het auteurswilt hebben. Maar je weet recht. Al vier jaar liep de rechtsniet wie diegene is. Dus heb zaak tussen de internetpiraten en je een ‘brug’ nodig tussen de de Recording Industry Associacomputer van de ‘aanbieder’ tion of America (RIAA), een bond en jouw computer. van de grote muziekuitgevers van Dan komen de zogenoemde de wereld. p2p-programma’s om de Einde oefening voor Limewire hoek kijken. Deze zijn gratis dus. De gratis software waarmee te downloaden en beschikwereldwijd miljoenen mensen ken over een zoekvenster. muziek, films, software en tv-proType de naam in van de mugramma’s met elkaar deelden, ging een paar maanden geleden van het net af. En voor veel interMarktonderzoeker NDP Group netters verdween daarmee meteen ook een belangrijke bron van stelt dat nu nog maar 9 procent van de internetters in de Vergratis songs en software.
Filesharing in de VS
P2P Peer to peer: bestanden direct uitwisselen.
Wat is p2p? (en hoe legaal is het?)
Voor Amerikaanse gebruikers van filesharingsoftware werden torrents interessanter toen Limewire ermee stopte. Aandeel onder Amerikaanse gebruikers van p2p-diensten.
3e kw 2010
4e kw 2010
56% 32%
Limewire Was grootste p2p, gesloten in okt 2010
Frostwire
Torrent Bestanden uitwisselen via een tussenbestand (torrent).
‘Opvolger’ van Limewire, p2p + torrents
Bittorrent Bekendste torrentprogramma
æ 090411 | TU
21% 10%
8%
12%
ziek waar je naar op zoekt bent en het programma laat zien welke gebruikers (die hetzelfde p2p-programma op hun computer hebben staan) deze muziek aanbieden. Aanklikken en het downloaden begint. Uiteraard is het zo dat het overgrote deel van de muziek of films die via zo’n programma wordt gezocht auteursrechtelijk is beschermd. In Nederland is het downloaden (dus het binnenhalen
van deze muziek op je computer) voor eigen gebruik niet strafbaar, ongeacht waar die vandaan komt. Het uploaden is wél strafbaar. Om even terug te keren naar het voorbeeld: er valt niets te downloaden als niet minimaal één iemand de muziek in eerste instantie heeft geüpload. Sommige p2p-programma’s
enigde Staten gebruik maakt van downloadprogramma’s zoals Limewire. En volgens onderzoek van modem-fabrikant Sandvine loopt ook in Europa het gebruik van zogenaamde peer-to-peerdiensten steeds verder terug. TORRENTS Door het wegvallen van Limewire neemt het downloaden via de zogenoemde torrents een enorme vlucht: de bekendste torrent-software (uTorrent) zag zijn gebruik met 50 procent toenemen. En downloaden via torrents wás al razend populair. Het belangrijkste verschil tussen Limewire en torrents is dat je in het geval van een torrent eerst op zoek moet gaan naar zogenaamde torrent-bestanden. Dit zijn kleine bestandjes die je computer vertellen waar hij die laatste cd van Coldplay of die ene nieuwe Hollywood-kaskraker kan vinden. Die bestanden download je van websites zoals Torrentz, The Pirate Bay of het inmiddels dankzij de rechter aangepakte Mi-
geven de gebruiker de optie het uploaden (dus de mogelijkheid voor andere gebruikers om muziek vanaf jouw computer te downloaden) uit te schakelen. Je doet dan niets strafbaars. Bij p2p-programma’s die gebruikmaken van zogenoemde torrents heb je die optie niet. Dat wil zeggen dat bijvoorbeeld de film die je aan het downloaden bent automatisch wordt geüpload
ninova (zie kader piraten). Even het bestandje openen en binnen de kortste keren staat de gewenste film op je harde schijf. Hoeveel bestanden er wereldwijd per jaar gedeeld worden via internet, is niet helemaal duidelijk. Schattingen lopen flink uiteen. Wel is duidelijk dat het gaat om vele miljarden bestanden per jaar. Uit onderzoek van TNO blijkt dat ongeveer 4,7 miljoen Nederlandse internetters van 15 jaar en ouder het afgelopen jaar wel eens iets heeft gedownload zonder daarvoor te betalen. Auteursrechtenorganisaties als Stichting Brein proberen de torrentsites aan te pakken. Het afgelopen jaar legde alleen deze Nederlandse stichting al 665 sites plat. ,,De sites die links naar torrentbestanden aanbieden, zijn het grootste probleem,’’ volgens Brein-directeur Tim Kuik. ,,Ongeveer de helft van al het illegale aanbod op internet wordt verspreid via peer-to-peer. Daarom richten wij ons het meeste op die sites.’’
‘Ongeveer de helft van al het illegale aanbod op internet wordt verspreid via peer-to-peer.’ —Tim Kuik, Stichting Brein
GIDS ZATERDAG 9 APRIL 2011
DIGITAAL
Piraten op het internet Hoewel er al langere tijd manieren waren om grote bestanden via internet te delen, barstte het downloadgeweld pas echt los in 1999. Toen in dat jaar de peer-to-peer-dienst Napster het licht zag, hoefde je geen wizz-kid meer te zijn om muziek te downloaden. Napster starten, naam van artiest invoeren, en downloaden maar. Op het hoogtepunt telde Napster wereldwijd zo’n 25 miljoen gebruikers en waren er ongeveer 80 miljoen liedjes te downloaden. Hoewel de dienst al in 2001 de deuren sloot na rechtszaken met artiesten zoals Madonna en Metallica, was het hek van de dam. Tientallen andere peerto-peer-diensten sprongen in het gat dat Napster had achtergelaten, zoals het Nederlandse Kazaa. Maar het begon allemaal bij Napster: de godfather van filesharing.
De Nederlandse inbreng
naar andere gebruikers die dezelfde film willen hebben. En dan is het (uploaden) dus strafbaar. Software downloaden die niet gratis wordt weggegeven (en dus zeker ook games) is overigens altijd verboden. Ook als je niet uploadt.
Mede dankzij auteursrechtenorganisaties als Brein vallen de torrentwebsites bij bosjes. Zo snel zelfs dat het ontstane gat niet meer vanzelf wordt gedicht door een (of meerdere) nieuwe sites, wat tot voor kort wel het geval was. En de p2p-netwerken die er nog zijn, raken steeds vaker en sneller vervuild met nepbestanden. Organisaties die auteursrechten beschermen, uploaden steeds vaker hun eigen bestanden naar torrentnetwerken. Spoofed content, heet dat. Het is een oude strategie: vervuil het netwerk met nepbestanden, om zo downloaders te ontmoedigen. Want zeg zelf: als je na drie keer proberen nog steeds geen goede versie van die laatste Harry Potter-film hebt, houd je het toch voor gezien? STREAMEN De rotzooi in torrentland is voor veel internetters genoeg reden om hun heil elders te zoeken. Dat het gebruik van p2p-netwerken terugloopt, verbaast Christiaan Alberdingk Thijm van het Amster-
Een van de grootste torrentsites aller tijden is het in Nederland opgerichte Mininova. Voordat Mininova in november 2009 de stekker eruit trok na diverse aanklachten van Stichting Brein, waren er bijna 9 miljard torrents gedownload. Dat Mininova ooit zo groot zou worden, hadden de oprichters vooraf nooit gedacht. ,,Voor informaticastudenten was bittorrent heel interessant. Dus toen hebben wij besloten daar gewoon
damse SOLV Advocaten niets. ,,De entertainment-branche biedt bovendien eindelijk eens goede alternatieven aan. De belangrijkste zijn streaming-diensten. Daarmee kun je online muziek luisteren of films kijken, zonder de bestanden daadwerkelijk in je bezit te krijgen. Nu er steeds meer streamingdiensten zijn waarmee je gewoon gratis online muziek kunt luisteren, zal het downloaden van muziek wel verder teruglopen.’’ De bekendste legale streamingdienst is Spotify, waar gebruikers voor een paar euro per maand onbeperkt muziek kunnen luisteren. Wie dat nog te veel vindt, kan twintig uur per maand gratis gebruik maken van de dienst. Alberdingk Thijm: ,,Maar ook al daalt daardoor het gebruik van p2pdiensten, je zult nooit helemaal van de illegaliteit af zijn.’’ Maar ook dat streamen heeft een schaduwkant. Een groot deel van de gestreamde video’s en muziek op internet wordt namelijk zonder goedkeuring van de rechthebbenden online gezet. De au-
een beetje mee te gaan spelen. Er iets leuks mee te maken,’’ aldus Mininova-directeur Erik Dubbelboer in 2009 in EenVandaag. Een jaar na de oprichting in 2005 stond Mininova al in de top 10 van belangrijkste zoektermen op Google en in de top 100 van best bezochte websites ter wereld. Unieke bezoekers per maand in 2009: 45 miljoen!
UPDATE
Smartphones aan de macht Nieuwe mobiele telefoon nodig? Grote kans dat je dan voor zo'n kekke smartphone gaat. BlackBerry, Samsung Galaxy S, iPhone... als het maar kan internetten. En dan ben je niet de enige. Volgens GfK Nederland gaan er dit jaar voor het eerst meer smartphones over de toonbank dan ‘gewone’ mobiele telefoons. Volgens het onderzoeksbureau is de smartphone sinds maart aan de macht en worden er dit jaar in Nederland zo’n drie miljoen smartphones verkocht, tegenover 2,8 miljoen normale telefoons. Volgens GfK is de ontwikkeling een wereldwijde trend, maar gaat het in Nederland extra snel.
De hardnekkigste site Er is de laatste jaren geen torrentsite vaker in het nieuws dan The Pirate Bay. Al in 2006 kreeg de toen drie jaar oude site voor het eerst te kampen met de autoriteiten. De Zweedse politie deed een inval, waardoor de razend populaire site drie dagen plat lag. Echt rustig werd het daarna nooit meer rondom de site. In 2009 barstte de bom. In dat jaar werd The Pirate Bay onder andere verboden in Denemarken, kregen de vier oprichters van de site een jaar celstraf en een boete van 2,7 miljoen euro opgelegd, moest de site van de Nederlandse rechter binnen drie maanden alle illegale content verwijderen en werd de site meerdere malen offline gehaald. En nu? De site draait nog altijd op volle toeren. The Pirate Bay behoort momenteel tot een van de 80 best bezochte websites ter wereld. En ze zijn niet van plan er mee te stoppen. ,,We krijgen dagelijks berichten van mensen die vertellen dat ze ons gaan aanklagen of ons willen laten afsluiten,’’ aldus Fredrik Neij (foto), een van de oprichters. ,,Het is gewoon bangmakerij en daar zwichten wij niet voor.’’
teursrechten worden niet betaald. Volgens onderzoek van de Universiteit van Michigan worden steeds vaker films en series online gestreamd. Dergelijke films worden vaak geüpload naar een zogenoemde cyberlocker: een website waar grote bestanden kunnen worden opgeslagen. Vervolgens deelt de gebruiker de link met andere gebruikers. Het bekijken van zo’n filmstream is niet illegaal. Enig nadeel voor gebruikers: je moet weten waar je moet zoeken. Cyberlockers zijn niet direct doorzoekbaar, tenzij je een link krijgt doorgestuurd van een bekende. Maar daar helpen sites als Moviewatch.in de verdwaalde internetter mee. En ook websites als Cucirca laten je de nieuwste afleveringen van bekende televisieseries gratis bekijken. Volgens Brein is het gebruik van zulke cyberlockers goed voor ongeveer 30 procent van al het illegale aanbod op internet. ,,Daarom zijn torrents en cyberlockers voor ons de hot issues.’’ ■
VIRAL
Voetballen op het water Wat doe je als je op een drijvend dorp in the middle of nowhere woont, maar toch wilt voetballen? Dan maak je een eigen voetbalveld, op het water. Een paar drijvende vlotten aan elkaar timmeren en ballen maar. Dat die bal regelmatig in het water plonst zorgt er alleen maar voor dat je hem beter onder controle leert houden. Het is precies wat de voetballertjes van Panyee FC deden. De kids op het Thaise eiland Koh Panyee richtten hun eigen voetbalclubje op. Uiteindelijk werden ze zó goed, dat ze de beste voetbalclub van ZuidThailand genoemd mogen worden. Eén van de beste korte feelgood-films op het web. youtube.com/watch?v=jU4oA3kkAWU
WEBSITE VAN DE WEEK
Vliegtuigspotten vanuit je luie stoel Boven ons hoofd is het een komen en gaan van passagiersvliegtuigen en vrachtvluchten. Alleen al op Schiphol vertrekken en arriveren per uur meer dan honderd kisten. Al die vliegtuigen lijken wel mieren in een mierenhoop. Op Casperflights.com volg je bijna realtime (met een kwartiertje vertraging) de vluchten van de grootste luchthavens van Europa. Nog leuker: een dag uit de recente geschiedenis kiezen en de band versnellen. Dan zie je pas écht hoe druk het in de lucht is. Er is een betaalde versie, maar de gratis versie is al interessant genoeg. Casperflights.com
TIPS & TRUCS
Gmail back-uppen
TEKST NICK KIVITS
De godfather van p2p
5
De meeste e-mailprogramma’s slaan alle berichtjes centraal op. Fijn, want dat scheelt weer ruimte op je harde schijf. Maar minder fijn is het wanneer je webmail een storing heeft en ineens al je mailtjes weg zijn. Een aantal gebruikers van Gmail had dat probleem in februari nog. Back-uppen dan maar? Gelukkig is daar een programmaatje voor. Ga naar Gmailbackup.com/download en klik halverwege de pagina op het linkje ‘download’. Installeer en volg de stappen. E-mails worden als losse bestanden opgeslagen op je computer. Waarschuwing: kan de eerste keer aardig wat tijd in beslag nemen.