# 27|2009| www.revu.nl
dossier
Door Nick Kivits, m.m.v. Ameline Ansu en Hidde Middelweerd
20
mobieltjes. In iran wordt door internet dagelijks bewezen dat het dictators niet meer lukt om wandaden te verdoezelen.
Iran
De digitale revolutie
nog steeds sturen twiTteraars wanhopige boodschappen vanuit Iran. De strijd woedt namelijk niet alleen in de straten van Teheran, maar ook op de digitale snelweg. Het regime doet er alles aan ook die online-revolutie de kop in te drukken. Dat zal niet lukken.
‘I
am from Iran. Inside Iran. Can anyone tell me how to secure my privacy, surfing the web. Please?’ Het is een noodkreet op het forum van een Amerikaanse website over internetbeveiliging. Hij komt van een internetter die alleen bekend is onder de naam Bar. Zijn reactie staat onder een artikel over Deep Packet Inspection (DPI) dat onder meer wordt aangeboden door het westerse joint venturebedrijf Nokia Siemens Networks; het is een manier om berichtgeving op internet te scannen en te controleren. Resultaat: degene die DPI gebruikt kan onderschepte berichten controleren op type, inhoud, surfgedrag en via welke netwerken het bericht verzonden is. Het is het nieuwste wapen in Irans oorlog tegen de digitale revolutie. Het regime kreeg via internet een flinke tik door de gewelddadige dood van de twintiger Neda. Die komt net terug van muziekles en denkt aan te kunnen sluiten bij een betoging tegen de verkiezingsuitslag. Want hoe het gegaan is bij die verkiezingen, daar is ze het toch echt niet mee eens. Samen met honderdduizenden anderen, die allemaal boos zijn dat de zittende president Mahmoud A hmadinejad claimt de Iraanse verkiezingen te hebben gewonnen in plaats van hun kandidaat, ex-premier Mousavi. De Iraanse N ationale G arde heeft er moeite mee de menigte in bedwang te houden. Plots klinkt een knal. Paniek! In het publiek filmt een andere Iraniër de betoging met zijn mobiele telefoon, slechts enkele
21
Pouya Bolandmartabeh (18)
gewelD. Het enige antwoord van het regime: stokken en vuurwapens.
fraude. De machthebbers hadden geen rekening gehouden met protesten tegen de vervalste uitslag van de verkiezingen.
ANP
eters achter Neda. Ze wankelt en m valt. Haar ogen draaien weg in de kassen. Ze hoest nog wat bloed op dat langs haar wangen loopt. Dan is ze dood, door een kogel in het hart. Journalisten zijn er nauwelijks bij de betoging. De buitenlandse media zijn sinds de betogingen begonnen het land uitgezet en de Iraanse media worden óf gecensureerd óf opgedoekt. Dankzij de oplettende burger die met de telefoon filmde, vlogen de beelden van de dood van Neda binnen no time de wereld over. De video van Neda is slechts één van de vele voorbeelden. Op videosite YouTube zijn nog veel meer verontrustende beelden te zien. Betogers die regeringsgebouwen bekogelen met stenen worden neergemaaid door geweervuur. Die negatieve berichten houdt Iran het liefst uit het zicht. Dat lukt deels. De regering eist van buitenlandse journalisten dat ze het land verlaten
en vooral niet meer terugkomen. Voor de Iraanse media is censuur het sleutelwoord. En de journalisten van de weinige kranten die nog actief zijn maar zich niet aan de regels van de Iraanse overheid houden, worden gewoon opgepakt. Zoals onlangs de voltallige redactie van de oppositiekrant Kalemeh Sabz. Gevolg: Iraniërs zijn meer en meer afhankelijk van de berichten op internet.
# 27|2009| www.revu.nl
22
Programmamaker voor onder meer de VPRO ‘Ik steun vanzelfsprekend de protesten, maar vertrouw Mousavi niet echt. Ik heb me gestoord aan de verontwaardiging bij Mousavi vlak na de verkiezingen: hij vond dat hij had moeten winnen, en riep daarom meteen dat er fraude was gepleegd. En Mousavi is echt niet zo’n onschuldig manneke, hoor. Het feit dat hij verkiesbaar was, betekent al dat hij goedkeuring heeft van de kiescommissie, van de geestelijk leiders van Iran. Bovendien: hij is zelf premier geweest ten tijde van de oorlog met Irak. Natuurlijk heeft hij met zijn beschuldigingen van verkiezingsfraude wel gelijk: fraude hoort erbij, dat is net als in Zimbabwe en alle andere hele of halve dictaturen in de wereld. Ook al is Mousavi zelf niet zo zuiver, hij laat met deze protesten aan de wereld zien hoe verderfelijk het regime in Teheran is. Als Mousavi aan de macht komt, zou hij misschien wel wat positieve veranderingen teweeg kunnen b rengen. Hij kan de bevolking meer vrijheid geven en iets doen aan die verstikkende kledingvoorschriften. Alles is beter dan Ahmadinejad. Mousavi is misschien wel lood om oud ijzer, maar ik heb liever lood dan ijzer. Dit protest is bijna uniek voor de postrevolutionaire periode. Vandalisme in de straten van Teheran! Dat zie ik in dit geval als iets positiefs. Toch denk ik dat het protest de kop ingedrukt wordt. De Sovjet-Unie is ook pas uiteen gevallen toen er een leider aan de macht kwam die de communistische revolutie zelf niet meegemaakt
ANP
Bahram Sadeghi (41)
had. Misschien duurt het in Iran nog een hele generatie en moet er een leider opstaan die niets van de islamitische revolutie heeft meegemaakt. Ikzelf was toen 11 jaar. De potentiële leiders die Iran nu heeft, zijn allemaal mannen van boven de 50. Die willen uiteindelijk allemaal Israël kapotmaken en vrouwen verplichten een hoofddoek te dragen. Ik weet niet of YouTube en Twitter nu echt zo’n enorm effect hebben op de situatie. Neem b ijvoorbeeld dat meisje Neda dat neergeschoten werd. Daar worden honderd opnames van gemaakt met m obiele telefoons, maar toch ligt er een meisje dood op straat. De filmpjes hebben haar leven niet kunnen redden. Ze is wel een icoon geworden, net als de man met de witte tas voor de tank dat was bij de demonstratie op het Plein van de Hemelse Vrede. Een hele generatie zal dat beeld niet vergeten. Alleen: het is niet meer dan een beeld.’ Quinten Snijders
5 miljoen sites geblokkeerd
Deep Packet Inspection klinkt als een wondermiddel voor het regime van de Ahmadinejad. Lastige internetters die hun verslagen en meningen verkondigen aan de wereld? Hop, slotje erop. Of nog beter: een busje huurlingen eropaf. Voor Iran is het aan banden proberen te leggen van internetgebruik niets nieuws. De regering houdt al jaren de vinger aan de pols als het gaat om welke berichten de buitenwereld in geslingerd worden. De afgelopen jaren blokkeerde de regering al meer dan vijf miljoen websites! Die waren volgens het regime allemaal moreel verwerpelijk of antisociaal. Iraanse internetters zeggen dat het vooral gaat om onafhankelijke nieuwssites
en sociale netwerken. Democratie waakhond Freedom House be stempelde de regering van Iran al als één van de vier meest internet onvriendelijke regimes in de wereld. Bloggers die schrijven over zaken die de regering niet aanstaan, worden gearresteerd en in de cel gegooid. Het overkwam onder andere Esmail Jafari die vijf jaar celstraf aan zijn
broek kreeg voor het schrijven op zijn weblog Rah Mardom (Stem van het Volk). Het gewraakte artikel in kwestie: een bericht over een protestactie van twintig ontslagen fabriekswerkers in havenstad Bushehr. Wie denkt dat hij op internet anoniem is, kan zich flink vergissen. Internet ís niet anoniem. Tenminste niet als je daar geen extra maatregelen toe treft. Iedereen die verbonden is met het world wide web heeft een IP-adres, dat is een reeks cijfers die aangeeft waar welke internet verbinding zich bevindt. Al die adressen staan geregistreerd, net zoals fysieke adressen geregistreerd staan in een kadaster of gemeentelijke administratie. Wie iets online plaatst, is terug te vinden. Internetters die anoniem willen blijven, verstoppen zich achter een zogenaamde proxy-
Onlangs werd de voltallige redactie van oppositiekrant Kalemeh Sabz opgepakt. Gevolg: Iraniërs zijn meer en meer afhankelijk van het internet
server, simpel gezegd: een masker. Wie gebruik maakt van een proxy, logt in en laat zijn IP-adres opvangen door een server. Surft de internetter daarna verder, dan krijgen de sites die bezocht worden het valse IP-adres van de proxyserver. Dus stel dat Revu een proxyserver in het leven roept en een Iraniër surft via onze proxy naar voor hem verboden sites, dan krijgt de Iraniër de site te zien, maar denkt de site dat Revu op bezoek is. Klinkt moeilijk, maar is het niet. Nederlandse internetters kunnen bijvoorbeeld al zo’n proxy leren gebruiken op sites als anoniemsurfen.nl. Het grote nadeel is wel dat internetten via een proxyserver een stuk trager gaat dan normaal. Een groep Nederlandse studenten en academici zette het project I Proxy Iran op en vragen bedrijven om hun computers tijdens de rustigere zomerperiode in te stellen als proxyservers. De insteek: hoe meer proxy’s, hoe beter. Het Iraanse regime kan sites als YouTube, Facebook en berichtenservice Twitter blokkeren en heeft dat inmiddels ook al gedaan, maar de sites zijn via proxy’s nog gewoon te bereiken.
Uit de virtuele lucht
paraat. de sterke arm van het regime staat klaar om toe te slaan.
Dus veilig internetten vanuit Iran kan wel? Niet helemaal. Volgens de geruchtenmolen maakt de Iraanse regering gebruik van een relatief nieuwe technologie om vervelende internetberichten op te sporen, terwijl ze geplaatst worden. De regering van president Ahmadinejad gebruikt volgens onderzoekers een vorm van het eerder genoemde Deep Packet Inspection. Alle data die we via internet versturen, worden verzonden
scholier en woordvoerder Iraanse Jongerenorganisatie Nederland, Zoetermeer ‘Eerst volgde ik de situatie vooral via familie in Teheran, maar dat kan sinds een paar dagen niet meer, omdat het Iraanse regime de xxxxxxxxx telefoonlijnen beheerst. Ik volg het nog wel via Facebook en Twitter. De sites worden wel geblokkeerd, maar dat is makkelijk te omzeilen. Ik verwacht dat het na deze protesten nooit meer wordt als vroeger. De laatste paar jaar waren er zo’n 5000 demonstraties per jaar tegen het regime, maar tot zo’n protestgolf als nu is het nooit gekomen. Ik steun Mousavi niet, hij en Ahmadinejad zijn één pot nat.’
xxxxxxxx
Nastaran Razawi Khorasani (22) student Toneelacademie, Maastricht ‘Mijn moeder is vooral erg actief, zij stuurt mij berichten via Facebook. Zelf kijk ik naar CNN en andere kanalen. xxxxxxxxx Ik hoop dat de bevolking meer vrijheid krijgt. Dat ze zelf kunnen bepalen wat ze doen of dragen, zonder commentaar of iemand die dat nauwkeurig in de gaten houdt. Maar of dat zal gebeuren, betwijfel ik. Ik denk dat – wie dan ook de macht krijgt – de bevolking het gevoel zal geven dat ze gewonnen hebben en dat ze meer vrijheid krijgen. Zo wordt iedereen weer rustig, maar in werkelijkheid gaat er volgens mij niet veel veranderen.’
xxxxxxxx
23
Treurige tweets uit Teheran
scholier, Beverwijk ‘Net als iedereen bekijk ik de filmpjes van YouTube en luister naar het nieuws. Aan berichten van Iraanse media besteed ik weinig aandacht. Die zijn zo onbetrouwbaar. Het is echt moeilijk xxxxxxxxx om te voorspellen wat en of er iets gaat gebeuren. Vooralsnog geeft de regering geen krimp. Ik vraag me af of het hertellen van de stemmen veel zal uitmaken. Natuurlijk heeft Ahmedinejad gesjoemeld, maar volgens mij niet zo erg dat bij een hertelling iets zal veranderen. De bevolking protesteert nu tegen het regime. Niet tegen de uitslag van de verkiezingen. Ze willen gewoon meer vrijheid en democratie en gaan daarom de straat op.’
Arnhem, jurist ‘Mijn moeder heeft een schotel, dus die ontvangt zenders als Al-Jazeera. Zij houdt mij dagelijks op de hoogte xxxxxxxxx van het nieuws uit Iran. En Twitter staat bij mij eigenlijk de hele dag aan. Ik denk dat de huidige demonstraties weinig veranderen. Het regime is momenteel gewoon te sterk. Pas als er in Iran een scheiding tussen kerk en staat ontstaat, kan er democratie komen. Ik hoop dat de rest van de wereld zich er snel mee gaat bemoeien, want de schending van mensenrechten druipt er momenteel vanaf in Iran.’
# 27|2008| www.revu.nl
xxxxxxxx
24
massa’s. de straten van teheran werden twee weken beheerst door demonstranten.
in minuscuul kleine stukjes. Deze minipakketten reizen over de digitale snelweg en worden bij de ontvanger weer in elkaar gezet. Daarvoor kent ieder pakketje een zogenaamde header; een stukje code waarin verteld wordt bij welk bestand het pakket hoort en waar het onderdeel van is. Zie het als een pakketsticker bij een postorderbedrijf. Headers kunnen gecontroleerd worden. Maar als ze via een proxyomweg binnenkomen, liegen ze over de inhoud van het pakket. Maar DPI gaat dieper. ‘Het systeem kijkt naar de inhoud van het pakket,’ beaamt Milton Mueller, professor verbonden aan de Technische Universiteit Delft en DPI-onderzoeker. ‘Het systeem gaat op zoek naar patronen die vooraf ingevoerd worden. Het systeem achterhaalt bijvoorbeeld de signatuur van een virus en vernietigt het pakket voordat het aankomt bij de ontvanger.’ Zo kan het systeem volgens de Amerikaan bijvoorbeeld een pakket analyseren en zo zien dat het gaat om een zogenaamde voice over internet protocol (VoiP)applicatie, zoals een telefoongesprek via internet, met bijvoorbeeld het programma Skype.
Zolang de nauwe datapijp van internet openstaat, wint het regime in Iran het digitale gevecht niet. Of het moet helemaal de stekker eruit trekken Toch is DPI ontwikkeld met een nobele gedachte. Het systeem kan internetgedrag analyseren en daardoor beslissen welke internetacties (zoals video bekijken, e-mail versturen of bellen) het vaakst gebruikt worden door de gebruiker. Belt een gebruiker veel via internet, maar wil hij tegelijk iets downloaden, dan regelt DPI dat
het bellen in dit geval voorrang heeft. Daar heeft de gebruiker schijnbaar het meeste interesse in. Degenen die het DPI-systeem beheren, kunnen bepalen wat er doorkomt en wat niet. Zij beslissen op welke coderegels, de zogenaamde rule-lists, gecontroleerd wordt. ‘DPI hoeft niet per se een enorme
Drama. Hét beeld van het onrecht in Iran, de dood van Neda, zal het bewind in Iran blijven achtervolgen.
ANP
Dayna Shayanfar (32)
Getty images
xxxxxxxx
impact op de privacy te hebben,’ aldus Mueller. ‘Dat ligt echt totaal aan de gebruiker. Zij bepalen hoe ze het willen gebruiken. Maar je moet het ook niet uit zijn context trekken. Het is geen almachtige spionagetechnologie die autoriteiten precies vertelt wat iedereen op welk moment van de dag aan het doen is.’ Maar wil de Iraanse regering bijvoorbeeld internetvideo of -telefonie lamleggen, dan kan dat met DPI. Het systeem signaleert het type internetverkeer – bijvoorbeeld video – en schiet de pakketten gewoon uit de virtuele lucht. Wint Iran de cyberwar zo? Nee, volgens Mueller. Er is nog een uitweg.
‘We will not be silenced we will fight for freedom and support all who disire freedom.’ (http://twitter.com/anonymousiniran) ‘My mother was taken last night, I was told they beat her with everything they had, my god please help us.’ (http://twitter.com/pleasesaveiran) ‘They pull away the dead into trucks! No human can do this – we beg Allah for save us.’ (http://twitter.com/persiankiwi) ‘Last night while I was doing my delayed tasks I heard ppl screaming @ their roofs ‘Down with Dictator’ and ’Allaho Akbar’. (http://twitter.com/azarnoush) ‘I’ve seen fascism today. Full gear riot police, para-military forces with UZIs, 12yrs childs with e-battons and sprays.’ (http://twitter.com/jadi) ‘I see police coming, black vans and motorcycles everywhere. I have to move.’ (http://twitter.com/pleasesaveiran) ‘We must go – dont know when we can get internet – they take 1 of us, they will torture and get names – now we must move fast.’ (http://twitter.com/persiankiwi) ‘Disgusting!! #Neda’s dad forced to say protesters, not regime, killed his daughter.’ (http://twitter.com/bta_f)
Berichten die versleuteld zijn, zijn veel lastiger op te pikken. Dergelijke pakketten worden nog een keer extra gecodeerd en alleen ontvangende computers met dezelfde sleutel kunnen het bericht ontcijferen. Een soort geheimschrift. Maar dat is weer iets voor de echte whizzkids.
Only coup can help
‘From inside. Only military coup can help us.’ Berichten zoals deze sijpelen ook nu nog steeds naar buiten, vooral via berichtenservice Twitter. Ze geven een beeld van wanhoop, maar laten ook zien dat Iran de oorlog tegen de digitale revolutie nog niet gewonnen
ANP
Sharoez Shahbazi (17)
heeft. Eerste succesje in die strijd: het hertellen van een deel van de stemmen is deze week begonnen. Helaas is internet in het land vaak nodeloos traag. ‘We denken dat de overheid de bandbreedte heeft bijgesneden, zodat er minder data door kunnen,’ aldus Mueller. In andere woorden: de pijp staat open, maar is heel nauw. Nog zo’n poging om de digitale Iraniërs tegen te werken. Maar zolang die nauwe pijp openstaat, wint het regime in Iran het digitale gevecht niet. Of het moet, net als Birma in 2007 deed, helemaal de stekker eruit trekken. Reageren? reactie@revu.nl
Mosa Zahed (24) student, Zoetermeer ‘Ik volg de protesten – voor zover het nog kan – via telefonisch contact met studenten en familieleden in Iran. Niet ideaal, aangezien de telefoonlijnen worden ge controleerd door het regime. Dan is Twitter misschien wel xxxxxxxxx het beste. Met deze protesten laat het volk zien dat ze dit regime niet accepteert: men roept ‘Dood aan de dictator, dood aan Khamenei.’ De internationale gemeenschap moet nu dit protest voldoende moreel steunen, voordat het regime de kans ziet de vlam van de oppositie te doven. Mijn ideale Iran is een ge seculariseerde democratische rechtsstaat, waarin de mullahs voor altijd zijn verdwenen.’
xxxxxxxx
Hossein Andalibi (24) student, Amersfoort ‘Met mijn vriendengroep zoek ik filmpjes en foto’s via sites als iranianuk. com, iranian.com. Die verspreiden we via Facebook en Hyves. Zo proberen we iedereen te informeren. Teruggaan xxxxxxxxx is voor ons geen optie, maar dat wil ik ook niet. We zouden met ons westerse geld indirect de Iraanse regering steunen. Om het verschil te maken, moeten op internationaal terrein alle banden met Iran verbroken worden. Dan raakt het geld voor wapens vanzelf op. Ik hoop dat mijn volk doorzet. Net zolang totdat deze dictator, die zwaar misbruik maakt van zijn macht, het opgeeft. Dan is het bloedvergieten niet voor niets geweest.’
xxxxxxxx
25