'Werken op het water'

werken op het water FOTOGRAFIE EVELINE

TEKST PAULETTE

RENAUD

MOSTART

MET EEN VOORWOORD VAN

EBERHARD VAN DER LAAN

Uitgeverij Bas Lubberhuizen

‘Het hele schip wordt binnenste buiten gekeerd’

56

57

De brugwachter

twee dagen niets voorbij. Er valt geen peil op trekken.

De Amsterdamse bruggen

Brugwachter Bert Koeleman (59) schenkt nog maar eens

Amsterdam heeft 1539

een kop koffie in. Het zijn economisch gezien gewoon

bruggen, waarvan 252

mindere tijden, en dat merk je ook in de scheepvaart.

in de binnenstad; er zijn

Maar een brugwachter moet altijd paraat zijn.

er 90 die regelmatig ge-

opend worden. Waternet

Soms heb je er vier op een dag, en dan komt er weer

Het wachten mag dan soms een beetje saai zijn,

het uitzicht boven in het brugwachtershuisje aan de Prins

is verantwoordelijk voor

Hendrikkade is adembenemend. Aan de ene kant het

het beheer, onderhoud

Oosterdok met het Scheepvaartmuseum en het voc-schip,

en de bediening. De

de oba en het Nemo en aan de andere kant de oude

meeste bruggen worden

binnenstad met het water van de Nieuwe Herengracht en

nu nog door een poule

haar zes bruggen. De eerste, een basculebrug uit 1966 is

van ongeveer zestig

de Kortjewantsbrug (vroeger kwamen veel schepen met

brugwachters ter plekke

hun touwen vast te zitten in de smalle doorgang, dan riep

bediend, maar in de

de brugwachter: kort je want!) Daarna volgen de Scharre-

toekomst zal Waternet

bier, een ophaalbrug en tevens sluis uit 1910, de Latjes-

steeds meer overgaan

brug, de Hortusbrug en de Vaz Diazbrug (basculebruggen

op brugbediening op af-

uit de jaren zestig), en als laatste de pittoreske withouten,

stand vanuit één centrale

dubbele ophaalbrug bij de Hermitage, de Walter Süskind.

post.

Acht jaar geleden had Bert nog een eigen bak-

kerij aan de Burgemeester de Vlugtlaan, maar door de veranderende bevolkingssamenstelling van de buurt viel daar geen droog brood meer te verdienen. Hij heeft nog geen moment spijt gehad van zijn overstap. Brugwachter

de Kortjewantsbrug gaat helemaal elektrisch, maar de

is een prachtig vak, met veel vrijheid en afwisseling. Hij

vijf volgende bruggen moeten ter plekke met de hand

zwerft door de hele stad en werkt steeds op een andere

worden bediend. Daarom kan het werk onmogelijk door

plek. Ook het handwerk dat er soms bij komt kijken is

één persoon worden gedaan.

bijzonder. Bij kleine bruggetjes moet je zelf de slagboom

of de hekken sluiten en de grote schuif open trekken. Het

duurt het nog een halve minuut voordat de slagbomen

draaien gebeurt wel elektrisch, behalve bij een paar echt

dichtgaan. Het sluiten is altijd een kritiek momentje, vol-

oude bruggen, zoals de Ezelsbrug, de Bullebak of de Drie

gens Bert, aangezien de meeste fietsers en sommige taxi’s

Haringenbrug, die nog helemaal handmatig worden open-

zich weinig aantrekken van een rood stoplicht. Je moet

gedraaid.

een klein beetje dreigen, anders krijg je ze nooit gesloten.

Maar niet te veel, dat is de kunst. En die kunst heeft Bert

Een schip nadert de brug, de schipper heeft zich

via de marifoon gemeld. Terwijl Bert met een druk op de

Als ook de stoplichten op rood zijn gesprongen

‘Je moet een klein beetje dreigen, anders krijg je ze nooit gesloten’

in acht jaar prima onder de knie gekregen.

knop de knipperlichten en de bel in werking stelt, springt zijn collega op de fiets, op weg naar de Scharrebier om te beginnen met de voorbereidingen. De bediening van

124

125

De patrouilleboot

Rijkswaterstaat

Toezicht op het water Er zijn heel wat diensten die handhaven op het Amsterdamse water: de waterpolitie, de havendienst, de marechaussee, Waternet en ook Rijkswaterstaat. Iedere partij heeft zijn eigen deelgebied en taak. Rijkswaterstaat, dat onder het Ministerie van Infrastructuur en Milieu valt is verantwoordelijk voor de verkeersbegeleiding, milieucontroles en het controleren van de binnenvaart in het gebied van het Noordzeekanaal tot IJmuiden.

Daaronder vallen ook het Amsterdam-Rijnkanaal (het drukst bevaren kanaal van Europa) en de zijkanalen, het Binnen- en het Buiten-IJ, de Oranjesluizen, het Markermeer en de Randmeren. De mobiele verkeersleiders van Rijkswaterstaat hebben dezelfde bevoegdheden als de politie, alleen het blazen voor de alcoholcontrole mag niet.

Volgens operationeel nautisch adviseur Wim Vriens (55) is de binnenvaart de meest gecontroleerde tak op het water. Alles wordt gecheckt: vaarbewijs, certificaten, lading, data enz. Het afwerken van de hele checklist kost zo’n anderhalf uur.

Ook de pleziervaart wordt in de ga-

130

De rws 70, een patrouilleboot van Rijkswaterstaat, heeft

zig met het regelen van het scheepvaartverkeer ter plaatse

ten gehouden: heeft iedereen aan

zojuist een melding gehad: een omgeslagen bootje op

en met het zoeken naar de zogenaamde drenkelingen, in de

boord een zwemvest aan, wordt

de Sumatrakade met drenkelingen die agressief gedrag

vorm van levensechte poppen. Het team dat de oefening

op motorboten het ‘dodemans-

vertonen. Alle nood- en hulpdiensten waaronder 112,

coördineert bestaat uit vier officieren van dienst van de

koordje’ gebruikt (zorgt ervoor dat

politie, geneeskundige dienst, brandweer, havendienst en

politie, de brandweer, Rijkswaterstaat en de geneeskundige

de motor afslaat bij het overboord

handhaving Zeeburg zijn al ingelicht. Via de marifoon geeft

dienst. Ze sturen alle partijen aan, regelen de communi-

slaan) -- zo niet, dan betaal je 230

mobiel verkeersleider Bert Janssen (57) door dat de rws 70

catie en delen opdrachten uit. Ook de rws 70 moet een

euro. Te snel varen is overigens ook

binnen vijftien minuten ter plaatste kan zijn. Het zwaailicht

pop uit het water halen en afleveren bij de geneeskundige

niet goedkoop: 15 km te hard kost

gaat aan, de snelheid wordt opgevoerd en daar gaan we,

dienst, die een hulppost aan wal heeft ingericht. Twee uur

225 euro.

op weg naar de plek des onheils.

na de eerste melding zijn alle ‘drenkelingen’ geborgen.

De oefening is voorbij en er kan worden geëvalueerd. Het

Gelukkig valt het onheil deze keer mee. We zitten

namelijk midden in een oefening voor sail en het ongeluk is

coördinerend team is tevreden, al zijn er hier en daar nog

in scène gezet. Maar dat doet niets af aan de inzet en ernst

wel wat verbeterpunten, zeker wat betreft de communicatie.

van de deelnemende diensten. Boven ons hoofd vliegt een

Maar ze hebben nog ruim drie maanden en er staan nog

helikopter en overal om ons heen zijn reddingswerkers be-

twee oefeningen op stapel. Laat sail maar komen.

‘Alles wordt gecheckt’

131

‘Zwaar werk, altijd buiten, in weer en wind’

Hoe werkt een droogdok?

In een droogdok wordt een schip met dok en al uit het water getild.

Voordat een schip het dok kan binnenvaren is het zogenaamde dokbed al klaargemaakt: houten blokken met staal precies op maat van het schip. Dan kan het dok zakken. De afsluiters worden opengezet en de ballasttanks lopen vol. Als het dok gezakt is en het schip in juiste positie boven het dokbed is gevaren worden de ballasttanks leeggepompt en komt het dok met schip en al omhoog.

Gemiddeld duurt dat tussen de twee en vijf uur. Als de reparaties klaar zijn worden de ballasttanks weer gevuld, zakt het dok en kan het schip weer uitvaren.

138

139

De sleepbootkapitein

Iskes

14

Het is een grauwe ochtend in de vissershaven van

is nog geen jaar oud. Een fijn schip om mee te werken,

extreem wendbaar. De boot kan zelfs dwars uitvaren.

goed langszij de kade ligt zodat het kan worden vastge-

IJmuiden. De lucht is loodgrijs en ook de kleur van het

vindt kapitein Byron Sparen (36). Het is uitgerust met

legd. Grotere, zwaardere schepen, die moeilijk kunnen

water stemt niet tot vrolijkheid. Maar als we aan boord van

twee krachtige elektro/dieselmotoren en voorzien van de

elektromotoren en geruisloos maakt de sleepboot zich los

manoeuvreren, worden meestal door twee sleepboten

de sleepboot Bernardus stappen lijkt het wel of de zon

nieuwste snufjes. En dankzij de combinatie van diesel/

van de kade. We zijn op weg naar de pier om een olietan-

begeleid: een aan de voorkant om te sturen, en een aan

schijnt. Niet alleen het dek is helder en schoon, het hele

elektrische voorstuwing, verbruikt het ook nog eens zo’n

ker, de Tripple A, een van de sluizen van IJmuiden in te

de achterkant om af te remmen. Goede communicatie en

schip glimt en blinkt alsof het nieuw is. En dat is het dan

twintig procent minder brandstof. De twee roerpropellers,

schutten. De belangrijkste taken van de sleepboot zijn het

samenwerking met alle partijen is een ander belangrijk

ook: de nieuwe hybride sleepboot van sleepbedrijf Iskes

die 360 graden kunnen draaien, maken de Bernardus

afremmen van de tanker en ervoor zorgen dat het schip

onderdeel van het werk. Direct na vertrek meldt Byron

Met een lichte druk op de knop start Byron de

15