Σημειωσεισ 2016 17

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ η ανάπτυξη μιας χώρας εξαρτάται από την ορθολογική εκμετάλλευση και αξιοποίηση των φυσικών της πόρων:  την καλλιέργεια και εκμετάλλευση του εδάφους  την ανάπτυξη και εκμετάλλευση των δασών  την εξόρυξη και εκμετάλλευση των μεταλλευμάτων  την εκμετάλλευση του αλιευτικού πλούτου των θαλασσών  την αξιοποίηση των βοσκοτόπων για τη διατροφή των παραγωγικών ζώων  την άντληση και εκμετάλλευση των υγρών καυσίμων  την αξιοποίηση του φυσικού κάλλους  την εκμετάλλευση του υδάτινου δυναμικού του πλανήτη μας  την αξιοποίηση των πάσης φύσεως μορφών ενέργειας

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ       

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9:

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ Η ΣΧΕΣΗ ΜΑΣ ΜΕ ΤΗ ΓΗ ΧΛΩΡΙΔΑ ΚΑΙ ΠΑΝΙΔΑ ΕΔΑΦΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ ΥΔΑΤΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ ΔΑΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

Φυσικοί πόροι Αγαθά ή υλικά παρεχόμενα από τη φύση  ικανοποίηση βασικών ανθρώπινων αγαθών Φυσικοί πόροι είναι οι παραγωγικές δυνάμεις (ή το αποτέλεσμα τους) που υπάρχουν και δρουν στο φυσικό περιβάλλον και που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την κάλυψη των αναγκών μας. 

Διαδικασία της διαχείρισης     





Σχεδιασμός: δημιουργία εναλλακτικών προτάσεων Οργάνωση: σύνολο κανόνων για μέγιστη αποτελεσματικότητα Διεύθυνση : εκτέλεση της πολιτικής που οριοθετεί η διοίκηση Έλεγχος : διαπιστώνεται η επιτυχής ολοκλήρωση Διαχείριση των φυσικών πόρων :ορθή αξιοποίηση και εκμετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών πηγών που συνεπάγεται και την προστασία του περιβάλλοντος Ολοκληρωμένη διαχείριση : διαδικασία οργάνωσης, συντονισμού και ελέγχου των διαφορετικών χρήσεων των πόρων έτσι ώστε να παράγεται η μέγιστη αξία σε αγαθά και υπηρεσίες κατά τη διάρκεια καθορισμένης χρονικής περιόδου Περιβαλλοντικό κόστος :οικονομικές δαπάνες για να διορθωθούν οι ζημιές που προκαλούνται σε κάποιους φυσικούς πόρους

Φυσικοί πόροι και «αειφόρα» ανάπτυξη 



 



Ηλιακό Κεφάλαιο: ηλιακή ενέργεια Γήινο Κεφάλαιο: ο αέρας, το νερό, το γόνιμο έδαφος, τα δάση, τα λιβάδια, οι υγρότοποι, οι θάλασσες, οι ποταμοί , οι λίμνες, η άγρια ζωή, τα μέταλλα, η φυσική ανανέωση των φυσικών πόρων και οι φυσικές διαδικασίες ανακύκλωσης Η διαχείριση των φυσικών πόρων και του περιβάλλοντος πρέπει να αποσκοπεί στη μη εξάντληση των δυνατοτήτων τους αν χρησιμοποιούμε τους φυσικούς πόρους ταχύτερα από ότι η φύση τους ανανεώνει, τότε το οικοσύστημα θα αρχίσει να καταστρέφεται Μια αειφόρα κοινωνία ρυθμίζει την οικονομία της έτσι ώστε να μην υπερβαίνει τις δυνατότητες που έχει ο πλανήτης για να απορροφά τις ζημιές που προκαλούνται στο περιβάλλον, να ξαναδημιουργεί τους πόρους του και να υποστηρίζει τη ζωή για χιλιάδες χρόνια.

Κατηγορίες φυσικών πόρων 



Η ηλιακή ενέργεια, ο αέρας, το γλυκό επιφανειακό νερό, το γόνιμο έδαφος και τα άγρια εδώδιμα φυτά είναι άμεσα κατάλληλα για χρήση το πετρέλαιο, ο σίδηρος, το υπόγειο νερό και τα καλλιεργούμενα φυτά γίνονται χρήσιμα ύστερα από τεχνολογική επέμβαση

Τα κυριότερα είδη φυσικών πόρων Φυσικοί Πόροι

Μη ανανεώσιμοι

Ανανεώσιμοι Ηλιακή ενέργεια

Άνεμοι παλίρροιες ρέοντα ύδατα

Δυνητικά ανανεώσιμοι

Καθαρός αέρας

Γόνιμο έδαφος

Ορυκτά καύσιμα

Γλυκό νερό

Φυτά και ζώα

Μεταλλοφόρα ορυκτά (σίδηρος, χαλκός, αλουμίνιο)

Μη μεταλλοφόρ οι ορυκτοί πόροι (άργιλος, άμμος)

Μη ανανεώσιμοι φυσικοί πόροι ενεργειακοί πόροι: άνθρακας, πετρέλαιο, φυσικό αέριο, ουράνιο  μεταλλοφόροι ορυκτοί πόροι : χαλκός, σίδηρος, αλουμίνιο  μη μεταλλοφόροι ορυκτοί πόροι : αλάτι, άμμος, άργιλος, φωσφορικά 

   

1.

2.

3.

4.

5.

Εξορύσσουμε περισσότερα από 100 μη ανανεώσιμα ορυκτά από το φλοιό της γης. Μετατρέπουμε τα ακατέργαστα υλικά σε χρήσιμα υλικά και μετά τα απορρίπτουμε, τα ξαναχρησιμοποιούμε ή τα ανακυκλώνουμε. ένας ορυκτός πόρος γίνεται οικονομικά ανεπαρκής ή εξαντλημένος όταν το κόστος του εντοπισμού, της εξόρυξης, της μεταφοράς και της επεξεργασίας του υπερβαίνει τα έσοδα από τη χρήση του. Τότε κάνουμε: ανακύκλωση ή επαναχρησιμοποίηση περιορισμό των αχρήστων περιορισμό της χρήσης προσπάθεια ανάπτυξης υποκατάστατων Ή δεν κάνουμε τίποτα και να περιμένουμε χιλιάδες χρόνια για να αναπαραχθεί.

Μη ανανεώσιμοι φυσικοί πόροι Ανακύκλωση : συλλογή και επανεπεξεργασία ενός πόρου ώστε να παραχθούν νέα προϊόντα  Επαναχρησιμοποίηση: χρησιμοποίηση ενός πόρου στην ίδια μορφή 

Ορισμένα μη ανανεώσιμα ορυκτά, όπως ο χαλκός και το αλουμίνιο, μπορούν να ανακυκλωθούν ή να επαναχρησιμοποιηθούν, ώστε να μη μειώνονται τα αποθέματα.  Μη ανανεώσιμοι ενεργειακοί πόροι, όπως ο άνθρακας, το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο, δεν μπορεί να ανακυκλωθούν ή να επαναχρησιμοποιηθούν 

Ανανεώσιμοι φυσικοί πόροι και «δυνητικά ανανεώσιμοι φυσικοί πόροι»  



  

ανανεώσιμοι φυσικοί πόροι: δεν εξαντλούνται (ήλιος, άνεμοι , παλίρροιες) «δυνητικά ανανεώσιμοι φυσικοί πόροι» : μπορούν να εξαντληθούν αν τους χρησιμοποιούμε γρηγορότερα από την ταχύτητα της φυσικής ανανέωσής τους (δάση, χλόη των λιβαδιών, άγρια ζώα, λίμνες , ποτάμια, υπόγειο νερό , γόνιμο έδαφος, βιοποικιλότητα) βιολογική ποικιλότητα ή βιοποικιλότητα : το σύνολο των μορφών ζωής που επιβιώνουν στην ποικιλία των συνθηκών που επικρατούν πάνω στη γη. Διακρίνεται σε: Γενετική ποικιλότητα (ποικιλία γονιδίων και χρωμοσωμάτων) Ποικιλότητα ειδών (ποικιλία των φυτών και των ζώων που υπάρχουν στη φύση) Οικολογική ποικιλότητα (αριθμός των φυτοκοινοτήτων, ζωοκοινοτήτων, οικοτόπων και οικοσυστημάτων ) που εξαρτάται από κλιματικούς και εδαφικούς παράγοντες

Ανανεώσιμοι φυσικοί πόροι και «δυνητικά ανανεώσιμοι φυσικοί πόροι» 



   

βιώσιμη απόδοση: Ο υψηλότερος ρυθμός που( ένας δυνητικά ανανεώσιμος πόρος )μπορεί να χρησιμοποιηθεί χωρίς τον κίνδυνο να μειωθεί η διάθεσή του περιβαλλοντική υποβάθμιση : Εάν ο φυσικός ρυθμός ανανέωσης ξεπεραστεί, η διαθέσιμη ποσότητα του πόρου αρχίζει να περιορίζεται. Τέτοιες υποβαθμίσεις μπορούν να μετατρέψουν δυνητικά ανανεώσιμους πόρους σε μη ανανεώσιμους : το επιφανειακό έδαφος διαβρώνεται ταχύτερα από ότι σχηματίζεται στο 33% της καλλιεργήσιμης γης στον κόσμο. Το 25 με 50% των υγροτόπων σ' όλο στον κόσμο έχουν στεγνώσει ή έχουν σοβαρά ρυπανθεί τα μισά από τα τροπικά δάση δεν υπάρχουν πια Χιλιάδες είδη άγριας ζωής εξαφανίζονται

Η αύξηση του πληθυσμού

Το τεράστιο μέγεθος του ανθρώπινου πληθυσμού και ο ταχύτατος ρυθμός ανάπτυξης του είναι ένα από τα σημαντικότερα περιβαλλοντικά προβλήματα  Όσο ο πλανήτης κυριαρχείται όλο και περισσότερο από τον άνθρωπο, τόσο οι αρνητικές επιπτώσεις στο οικοσύστημα επιτείνονται  Η συνεχής χρήση των φυσικών πόρων, η εκτενής ρύπανση, η επιταχυνόμενη υποβάθμιση και διάβρωση του εδάφους οδηγούν σε αποσταθεροποίηση ή υποβάθμιση του οικοσυστήματος και σε μείωση της «φέρουσας χωρητικότητας» του πλανήτη 

Μείωση της βιοποικιλότητας 



     

Η καταστροφή του ενδιαιτήματος πολλών φυτών και ζώων που προκαλείται από τις ανθρώπινες δραστηριότητες έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση της βιοποικιλότητας Οι άμεσες δραστηριότητες του ανθρώπινου πληθυσμού, όπως η καταστροφή του ενδιαιτήματος και το κυνήγι, αλλά και οι έμμεσες, όπως η μείωση του όζοντος και η χρήση των γεωργικών φαρμάκων, είναι οι αιτίες του κινδύνου της επαπειλούμενης μαζικής εξαφάνισης Η μαζική εξαφάνιση των ειδών (απώλεια της βιοποικιλότητας) δημιουργείται από πολλές δραστηριότητες όπως η εκδάσωση η ερημοποίηση η γεωργία η αλιεία η ρύπανση κ.ά.

προστασία της βιοποικιλότητας 

   

  

 

 

αιτίες της μείωσης της βιοποικιλότητας είναι: η καταστροφή του ενδιαιτήματος η υπερεκμετάλλευση των ειδών η ρύπανση ο ανταγωνισμός μεταξύ των ειδών οι εντατικές καλλιέργειες και η μονοκαλλιέργεια, η αλόγιστη χρήση γεωργικών φαρμάκων και το φαινόμενο του θερμοκηπίου

Οι κυριότεροι λόγοι που επιβάλλουν τη διατήρηση και προστασία της βιοποικιλότητας είναι ότι : αποτελεί σημαντικό παράγοντα ισορροπίας της φύσης και της ανθρώπινης επιβίωσης ανακαλύπτονται συνεχώς νέες χρήσεις των βιολογικών πόρων η εξαφάνιση έστω και ενός είδους μειώνει την προσαρμοστική ικανότητα του έμβιου κόσμου

Ατμοσφαιρική ρύπανση Ρύπανση είναι κάθε αλλοίωση της σύστασης (ποιοτικής και ποσοτικής) ή της μορφής των φυσικών, χημικών και βιολογικών χαρακτηριστικών του περιβάλλοντος με αποτέλεσμα τη διατάραξη της ισορροπίας του οικοσυστήματος, την υποβάθμιση τον περιβάλλοντος και την πρόκληση βλαβών στον άνθρωπο.  Ατμοσφαιρική ρύπανση θεωρούμε τη μεταβολή της σύστασης του ατμοσφαιρικού αέρα.  Οι κυριώτεροι ρυπαντές του αέρα είναι:  1. Οξείδια του αζώτου και του θείου  2. Μονοξείδιο του άνθρακα  3. Υδρογονάνθρακες  4. Αιωρούμενα στερεά 

Όξινη βροχή  





 

Η ατμοσφαιρική ρύπανση έχει άμεση και έμμεση επίδραση στο περιβάλλον. «ξηρή εναπόθεση» (η άμεση επίδραση είναι μεγαλύτερη κοντά στις πηγές ρύπανσης) Όταν οξείδια του θείου, οξείδια του αζώτου, υδρογονάνθρακες που εκλύονται κατά τις βιομηχανικές καύσεις, χρήση αυτοκινήτων κ.λπ., βρίσκονται στον ατμοσφαιρικό αέρα σε μεγάλες συγκεντρώσεις, τότε προκαλούν βλάβες στα δένδρα και φυτά, επηρεάζουν την υγεία του ανθρώπου, διαβρώνουν μεταλλικές κατασκευές. «υγρή εναπόθεση» το διοξείδιο του θείου και τα οξείδια του αζώτου με την ατμοσφαιρική υγρασία σχηματίζουν θειικό και νιτρικό οξύ που μπορεί να μεταφερθούν με τους ανέμους σε πολύ μακρινές αποστάσεις, πριν διαλυθούν στο νερό της βροχής ή στο χιόνι και πέσουν στη γη ως, «όξινη βροχή». Η όξινη βροχή διαταράσσει την γονιμότητα και την καρποφορία της χλωρίδας και καταστρέφει τους μικροοργανισμούς που βρίσκονται στο ριζικό σύστημα των φυτών, αποδυναμώνοντας τους μηχανισμούς άμυνας στις ξηρασίες, τα παράσιτα κ.α. Μειώνει τα θρεπτικά συστατικά του εδάφους και εναποθέτει τοξικές ουσίες προκα λεί καταστροφές σε μνημεία, προσβάλλοντας τα υλικά κατασκευής τους (πέτρα, μάρμαρο, κ.ο.κ.) με αποτέλεσμα τη γυψοποίησή τους

Αλλαγή του κλίματος της γης Το φαινόμενο του θερμοκηπίου : Αέρια προερχόμενα από ανθρωπογενείς δραστηριότητες (βιομηχανία, καύσεις ) δημιουργούν στα κατώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας ένα πυκνό στρώμα που επιτρέπει την είσοδο των ηλιακών ακτίνων (υπεριώδεις) στη γήινη ατμόσφαιρα, αλλά εμποδίζει την έξοδο της θερμότητας (υπέρυθρες ακτίνες), με αποτέλεσμα να αυξάνεται η θερμοκρασία της ατμόσφαιρας (τήξη των πάγων στους πόλους, ανύψωση της στάθμης της θάλασσας, ξηρασίες σε γόνιμα εδάφη)  Η ελάττωση του στρατοσφαιρικού όζοντος (τρύπα του όζοντος) : οι χλωροφθοράνθρακες (ουσίες που χρησιμοποιούνται ως προωθητικά ορισμένων ουσιών (σπρέυ) και στην ψυκτική βιομηχανία ως οργανικοί διαλύτες) θεωρήθηκαν υπεύθυνοι για την καταστροφή της ισορροπίας του όζοντος , που ενεργεί ως προστατευτικό κέλυφος έναντι της επικίνδυνης υπεριώδους ακτινοβολίας , με σοβαρές συνέπειες για την υγεία των ανθρώπων (καρκίνος δέρματος , οφθαλμολογικές παθήσεις) και τη βιωσιμότητα των οικοσυστημάτων 

ΕΔΑΦΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ έδαφος : φυσικός σχηματισμός που δημιουργείται στην επιφάνεια της γης από τα προϊόντα αποσάθρωσης των πετρωμάτων με την μακρόχρονη επίδραση του κλίματος και των ζώντων οργανισμών Παράγοντες εδαφογένεσης:  μητρικό υλικό (πέτρωμα ή ορυκτό)  Κλίμα  Οργανισμοί (φυτικοί και ζωικοί)  Τοπογραφικό ανάγλυφο (υψόμετρο και κλίση της επιφάνειας)  Χρόνος (Ηλικία εδαφικού συστήματος) 

Ιδιότητες του εδάφους :  Φυσικές εδαφικές ιδιότητες (σχετίζονται με τη φυσική κατάσταση του εδάφους)  Κοκκομετρική σύσταση ( η εκατοστιαία αναλογία της άμμου, της ιλύος και της αργίλλου στο σύνολο της λεπτής γης)

 χάλικες, πέτρες: διάμετρος > 2 χιλ  Λεπτή γη (άμμος, ιλύς , άργιλλος : διάμετρος < 2 χιλ.        

δομή εδαφικό πορώδες εδαφική θερμοκρασία χρώμα του εδάφους Χημικές ιδιότητες (σχετίζονται με τη φύση, τη χημική σύσταση, τις ιδιότητες και αντιδράσεις) ορυκτολογική σύσταση εναλλακτική ικανότητα αντίδραση (βαθμός οξύτητας ή αλκαλικότητας : ρΗ)

Το έδαφος ως συντελεστής παραγωγής  



 

τροφοδοτεί τα φυτά με τα απαραίτητα θρεπτικά στοιχεία και το νερό αποτελείται περίπου 82% από οξυγόνο, πυρίτιο και αργίλιο, 5% από σίδηρο και 13% από βασικά στοιχεία για τη θρέψη του φυτού (Μακροστοιχεία: C, Η, Ο, Ν, Ρ, S, Κ, Ca, Mg και Ιχνοστοιχεία: Fe, Mn, Ζη, Cu, Mo, Β, CI) Γονιμότητα : φυσική δυνατότητά στο να εφοδιάζει τα φυτά με θρεπτικά στοιχεία σε ικανοποιητικές ποσότητες και σε κατάλληλη αναλογία Τροφοπενία: ανεπάρκεια θρεπτικών στοιχείων στο υδατικό διάλυμα του φυτού Τοξικότητα: το φαινόμενο κατά το οποίο ορισμένα θρεπτικά στοιχεία βρίσκονται σε υπερβολικές συγκεντρώσεις μέσα στο υδατικό διάλυμα του φυτού

Έννοια γεωργικής γης Γεωργικής γη: ο "πόρος γης" του οποίου τα χαρακτηριστικά και οι απαιτήσεις είναι τέτοια, ώστε να είναι δυνατή η εγκατάσταση γεωργικών εκμεταλλεύσεων με ικανοποιητική παραγωγή  Ο πόρος γης (φυσικό περιβάλλον μιας περιοχής):  Βλάστηση  Υδρολογία  τοπογραφικό ανάγλυφο των εδαφών  κλίμα  Χαρακτηριστικά γης (ιδιότητες των πόρων γης που μπορούν να μετρηθούν ή να εκτιμηθούν) :  Βροχόπτωση  Εξατμισοδιαπνοή  Ηλιοφάνεια  κοκκομετρική σύσταση  κλίση της επιφάνειας του εδάφους.  Απαιτήσεις γης (αναγκαίες συνθήκες και ιδιότητες των πόρων γης για την ικανοποιητική απόδοση μιας γεωργικής εκμετάλλευσης ):  απαιτήσεις σε νερό, θερμοκρασία, ηλιοφάνεια, γονιμότητα  απαιτήσεις συνθηκών μηχανικής καλλιέργειας και υγρασίας

Χρήσεις γης γαιοϊκανότητα: η ικανότητα ενός πόρου γης να υποστεί ορισμένες χρήσεις επωφελώς, χωρίς να χάσει την παραγωγικότητά του  απαραίτητο να εξασφαλίζεται η "αειφορία" των πόρων γης, δεδομένου ότι απαιτούνται αιώνες ή και χιλιετηρίδες για το σχηματισμό μερικών εκατοστών εδάφους από το μητρικό πέτρωμα 



Κύρια είδη χρήσης γης : Αρδευόμενη γεωργία μη αρδευόμενη γεωργία  υγροβιότοποι  βοσκή  δάσος άγρια φύση εκτάσεις αναψυχής  οικιστικές περιοχές

Εδαφική υποβάθμιση - Διαβρώσεις Συχνά ανθρώπινες παρεμβάσεις, όπως η αποδάσωση, η υπερβόσκηση και η επέκταση της γεωργίας σε εδάφη εύκολα διαβρώσιμα , οδηγούν σε σταδιακή υποβάθμιση του εδάφους  Εδαφική υποβάθμιση : μείωση της παραγωγικότητας του εδάφους για μία ή περισσότερες χρήσεις γης, που μπορεί να προκληθεί από φυσικά φαινόμενα και να επιταχυνθεί από ανθρώπινες παρεμβάσεις  Εδαφική διάβρωση (το ανώτερο και γονιμότερο τμήμα του εδάφους χάνεται): 

 α. Υδατική διάβρωση :επιφανειακή διάβρωση και μετακινήσεις μαζών (το νερό της βροχόπτωσης απορρέει συμπαρασύροντας εδαφικό υλικό) Παράγοντες γένεσης και εξέλιξης υδατικής διάβρωσης 1. Βροχοπτώσεις (το ύψος, η ένταση και η συχνότητα των βροχών) 2. Βλάστηση (έχει προστατευτική δράση) 3. Κλίση της επιφάνειας του εδάφους 4. Έδαφος  β. Αιολική διάβρωση (ισχυροί άνεμοι)  γ. Κατολισθήσεις  δ. Μηχανική διάβρωση (από τη χξρήση μηχανημάτων κατεργασίας εδάφους)  ε. Ανθρώπινες δραστηριότητες που επιταχύνουν τη διάβρωση (Καταστροφή των δασών, Υπερβόσκηση, Μη ορθολογική καλλιέργεια γεωργικών εκτάσεων)

Συντήρηση - Προστασία εδαφικών πόρων 

Μέτρα προστασίας :  Βιοκαλλιεργητικές τεχνικές (σταθεροποίηση και συγκράτηση του εδάφους μέσω του ριζικού συστήματος των φυτών)  Ενσωμάτωση υπολειμμάτων των καλλιεργειών  Χλωρές λιπάνσεις  Αγρανάπαυση  Λιπάνσεις συντήρησης. Τεχνικές καλλιέργειας του εδάφους (να εξασφαλίζουν τη διατήρηση της παραγωγικότητας)

 Κατεργασία όταν το έδαφος βρίσκεται στην κατάλληλη κατάσταση υγρασίας  Να αποφεύγεται η χρήση βαριών μηχανημάτων  Κατεργασία κάθετα στην κλίση του εδάφους Αντιδιαβρωτικά τεχνικά έργα (όταν η κλίση του εδάφους είναι μεγαλύτερη του 2-3% προτείνεται η συστηματοποίηση του εδάφους με αναβαθμίδες)

Ορυκτά - Πετρώματα 

Ορυκτά: φυσικά, στερεά και ομογενή σώματα της λιθόσφαιρας που κάτω από ορισμένες συνθήκες πίεσης και θερμοκρασίας , έχουν σταθερές φυσικές ιδιότητες, χημική σύσταση και κρυσταλλική δομή 

φυσικές ιδιότητες  Κρυσταλλικό σχήμα - μορφή  Χρώμα  Σκληρότητα (Γύψος 2, Χαλαζίας 7, Διαμάντι 10)  Σχισμός (μετά από μηχανική επίδραση διασπώνται σε ομαλές επίπεδες επιφάνειες)  Πυκνότητα - ειδικό βάρος



Πετρώματα: φυσικά και στερεά σώματα της λιθόσφαιρας, που αποτελούνται συσσωμάτωση ορυκτών  Εκρηξιγενή πετρώματα (προέρχονται από την κρυστάλλωση του μάγματος) : πλουτώνια (γρανίτης), φλεβικά και ηφαιστειακά

 Μεταμορφωμένα πετρώματα (προέρχονται από την μεταμόρφωση

προϋπαρχόντων πετρωμάτων) : Μονόμικτα (μάρμαρο , χαλαζίτης) και πολύμικτα ( σχιστόλιθος)  Ιζηματογενή πετρώματα (προέρχονται από την καθίζηση ουσιών που βρίσκονται σε αιώρηση ή διάλυση σε ρευστό μέσο) : μηχανικά (βωξίτης), χημικά (ασβεστόλιθος) και βιοχημικά (κάρβουνο, πετρέλαιο)



Εκμετάλλευση και προστασία υπεδάφιου πλούτου











Μεταλλεύματα : ορίζονται τα ορυκτά και τα πετρώματα από τα οποία είναι δυνατή η βιομηχανική παραλαβή χημικού στοιχείου (π.χ. ο βωξίτης αποτελεί μετάλλευμα αλουμινίου) Τα στοιχεία των μεταλλευμάτων μπορεί να βρίσκονται με τη μορφή συμπλόκων αλάτων, θειούχων ενώσεων, οξειδίων, πυριτικών και αργιλοπυριτικών ορυκτών ή ως αυτοφυή (χρυσός, άργυρος, χαλκός, θείο) για την απομάκρυνση των ανεπιθύμητων ορυκτών και στοιχείων πρέπει να προηγηθεί μηχανική, θερμική ή χημική κατεργασία Με την υπερεκμετάλλευση των μεταλλευμάτων υποβαθμίζεται αισθητικά το περιβάλλον , εκτός από τον κίνδυνο μελλοντικής αφάνισής τους η επεξεργασία ορισμένων (π.χ. βωξίτη), προκαλεί μόλυνση και ρύπανση του περιβάλλοντος Η εξόρυξη των μεταλλευμάτων μπορεί να μειωθεί με τη χρησιμοποίηση άλλων υλικών και κυρίως με την ανακύκλωση

ΥΔΑΤΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ νερό : καλύπτει το 71% της επιφάνειας της γης ((το 97% είναι το θαλάσσιο νερό των ωκεανών)  Το νερό των ωκεανών βοηθά: 

στη ρύθμιση του κλίματος του πλανήτη  στη διάλυση κάποιων αποβλήτων είναι ο μεγαλύτερος τόπος διαμονής και διαβίωσης πολλών ζώντων οργανισμών  Τα εσωτερικά (γλυκά) νερά είναι ζωτική υπόθεση: για τη γεωργία τη βιομηχανία  τις μεταφορές  .Το νερό :  αποτελεί το κύριο συστατικό των οργανισμών του πλανήτη μας (60% ενός δέντρου, 65% των ζώων, 65% - 70% των ανθρώπων)  παίζει καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της επιφάνειας της γης  στη ρύθμιση του κλίματος και  στη διάλυση των ρυπαντών

Χαρακτηριστικά και ιδιότητες του νερού 

βασικά χαρακτηριστικά :  Πανταχού παρόν (ακόμα και στους αμμόλοφους των ερήμων)  Ανομοιογενές (Πάγος, νερό και υδρατμοί υπάρχουν ταυτόχρονα)  Ανανεώσιμο (μεγάλο μέρος επιστρέφει σχεδόν στον υδρολογικό κύκλο )  Κοινή περιουσία (είναι διαθέσιμο για τον καθένα)  Χρησιμοποιήσιμο σε μεγάλες ποσότητες (χρησιμοποιούμε το νερό πολύ περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο πόρο)  Πολύ φθηνό (έξοδα μόνο για τη συλλογή, τη μεταχείριση, τη μεταφορά, την αποθήκευση και τη διανομή του)

•

Ιδιότητες:  υπάρχει με την υγρή του μορφή σε μεγάλο εύρος θερμοκρασιών  αλλάζει θερμοκρασία πολύ αργά  χρειάζεται πολύ θερμότητα για να εξαερωθεί  μπορεί να διαλύσει πλήθος χημικών ενώσεων  Η επιφάνεια του νερού έχει χαρακτηριστική επιφανειακή τάση (αυτό επιτρέπει στο νερό να ανεβαίνει από τις ρίζες στα φύλλα)  διαστέλλεται όταν παγώνει (ο πάγος έχει χαμηλότερη πυκνότητα από το υγρό νερό και γι αυτό ο πάγος επιπλέει στο νερό)

Υδρολογικός κύκλος 

υδρολογικός κύκλος : η διαδικασία που περιλαμβάνει τη μεταφορά της υγρασίας από τη θάλασσα στην ατμόσφαιρα και πίσω στη γη (Το νερό βρίσκεται σε συνεχή μετακίνηση και μπορεί να θεωρηθεί ότι διακινείται μέσα σε ένα κλειστό κύκλωμα)

•

Περιγραφή :

Η ηλιακή ενέργεια προκαλεί την εξάτμιση του νερού από τη θάλασσα  Το νερό που εξατμίζεται αποθηκεύεται με τη μορφή υδρατμών που συμπυκνώνονται σε σύννεφα  με τη μορφή βροχής, χιονιού ή πάχνης (ατμοσφαιρικών κατακρημνισμάτων) επιστρέφει στην επιφάνεια της γης τα 2/3 του νερού που φτάνει στη γη , ξαναγυρίζουν στην ατμόσφαιρα με εξάτμιση, ενώ το υπόλοιπο απορρέει επιφανειακά ή διηθείται στο έδαφος Ένα μέρος του επιφανειακού και υπόγειου νερού καταλήγει στη θάλασσα από όπου αρχίζει εκ νέου ο κύκλος • διαπνοή: (άλλη ειδική μορφή εξάτμισης) τα φυτά απορροφούν νερό από το έδαφος, το οδηγούν στην πράσινη επιφάνεια των φύλλων για να χρησιμοποιηθεί για τη φωτοσύνθεση. Εκεί από τα στόματα των φύλλων, εξατμίζεται

Υδρολογικός κύκλος

Υδατικό δυναμικό 

Επιφανειακό νερό : οι ωκεανοί (καλύπτουν τις λεκάνες μεταξύ των ηπείρων)  οι θάλασσες (κλειστές εκτεταμένες αλμυρές υδάτινες μάζες)

 τα πελάγη (τμήματα των θαλασσών)  οι λιμνοθάλασσες (κλειστές παραθαλάσσιες υδάτινες εκτάσεις) οι λίμνες (υδάτινες εκτάσεις γλυκών νερών)

 τα έλη (νερά μικρού βάθους) οι ποταμοί (ρέουσες μεγάλες μάζες) οι χείμαρροι (υδάτινα ρεύματα)

Υδατικό δυναμικό 

Εδαφικό νερό :

 νερό της βαρύτητας ή ελεύθερο νερό : μια ποσότητα νερού που βρίσκεται στους μεγάλους πόρους ενός κορεσμένου εδάφους, κινείται υπό την επίδραση της βαρύτητας προς τα κάτω και τη θέση του ξαναπαίρνει ο αέρας τριχοειδές νερό : το νερό που παραμένει στο έδαφος μετά την απομάκρυνση του ελεύθερου υγροσκοπικό : το νερό που παραμένει στα μόρια του εδάφους σε μορφή υδρατμών υπόγειο νερό: το νερό που συνεχίζει την κάθοδο του κάτω από το επιφανειακό στρώμα του εδάφους και διεισδύει βαθύτερα στο έδαφος γεμίζοντας τα διάκενα του εδάφους και των βράχων  Κορεσμός: όταν το έδαφος συγκρατεί τη μέγιστη ποσότητα νερού που μπορεί να χωρέσει

Χρήσεις του νερού Η κατανάλωση του νερού, από τη δεκαετία του '50 μέχρι σήμερα, τριπλασιάστηκε (αύξηση των αναγκών σε τροφή, βιομηχανικά προϊόντα και οικιακή χρήση)  Χρήσεις του νερού: Άρδευση καλλιεργούμενων εκτάσεων(Το 60% ) Βιομηχανία (Το 23% ) Αστική - οικιακή χρήση (Το 8% ) Υδατοκαλλιέργειες Αλιεία 

Ρύπανση υδάτων 

Ρύπανση: κάθε απόκλιση από τη φυσική σύσταση του νερού, του αέρα και του εδάφους που μπορεί να έχει βλαπτικές συνέπειες στη ζωή των ανθρώπων, των ζωικών ή φυτικών οργανισμών, καθώς και στα υλικά που χρησιμοποιεί ο άνθρωπος "Ρύπανση θεωρείται (σύμφωνα με τον ΟΗΕ) η εισαγωγή από τον άνθρωπο στο περιβάλλον , άμεσα ή έμμεσα ,ουσιών και ενέργειας με αποτέλεσμα βλαπτικές συνέπειες στους ζώντες οργανισμούς, κινδύνους για την ανθρώπινη υγεία, παρεμπόδιση των δραστηριοτήτων που γίνονται στη θάλασσα, στις λίμνες και στα ποτάμια (συμπεριλαμβανομένης και της αλιείας), υποβάθμιση της ποιότητας των υδάτων προς χρήση και για ψυχαγωγικούς σκοπούς"

Διαχείριση υδατικών πόρων   





•

Μεγάλες ποσότητες των ομβρίων υδάτων χάνονται στις πλημμύρες η ρύπανση ελαττώνει γρήγορα τα αποθέματα νερού δεν είναι πρακτική η μεταφορά του σε μεγάλες αποστάσεις Απαιτείται ορθολογική διαχείριση του συστήματος «υδατικός πόρος - χρήση του» (μέτρα και δραστηριότητες απαραίτητες για την ικανοποίηση των διαφόρων χρήσεων) Στόχοι

 νερό επαρκούς ποσότητας και κατάλληλης ποιότητας  προστασία από τη ρύπανση  προστασία από τα ακραία υδρολογικά φαινόμενα Αρχές διαχείρισης  ισομερής κατανομή  βέλτιστη χρήση  προστασία των υδατικών πόρων  βιώσιμη ανάπτυξη

Ελληνικά προβλήματα και αδυναμίες  

Παρά το ότι η χώρα μας διαθέτει συνολικά επαρκείς υδατικούς πόρους Η διαθέσιμη ποσότητα μειώνεται σημαντικά λόγω:  της γεωμορφολογικής της σύνθεσης  της άνισης κατανομής των ατμοσφαιρικών κατακρημνισμάτων στο χώρο και στο χρόνο και  της άνισης κατανομής των δραστηριοτήτων



Η ποιότητα υποβαθμίζεται λόγω : ρύπανσης από τα αστικά λύματα και τα βιομηχανικά απόβλητα έντονης χρήσης λιπασμάτων και εντομοκτόνων υφαλμύρωσης, λόγω διείσδυσης του θαλάσσιου νερού σε παράκτιες περιοχές

Τεχνικές και τρόποι διαχείρισης υδατικών πόρων 

Ταμιευτήρες – Φράγματα  Ταμιευτήρες : αποθηκευτικοί χώροι νερού με σκοπό να εξισορροπούν τις μεταβαλλόμενες παροχές του υδάτινου ρεύματος με τις επίσης μεταβαλλόμενες ανάγκες του αρδευτικού δικτύου (δημιουργούνται με την κατασκευή φραγμάτων κάθετων προς τη διεύθυνση ροής)  Φράγματα : βαρύτητας, τοξωτικά και χωμάτινα  Χαρακτηριστικά φράγματος:

 υπερχειλιστής : εξασφαλίζει την απομάκρυνση του πλεονάζοντος νερού  απόδοση ταμιευτήρα: η ποσότητα νερού που μπορεί να εξασφαλίσει σε περίοδο ξηρασίας 

Άντληση υπόγειου νερού : η υπεράντληση του υπόγειου νερού

μπορεί να προκαλέσει

 εξάντληση υδροφορέων  βύθιση του εδάφους  εισχώρηση αλμυρού νερού

Αφαλάτωση: το θαλασσινό νερό μπορεί να απαλλαγεί από το αλάτι και να χρησιμοποιηθεί  Έλεγχος καιρικών συνθηκών:  "βομβαρδισμό" των νεφών με χημικές ουσίες  πειράματα για μετριασμό καταιγίδων και κυκλώνων. 

ΔΑΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ 

Προϊόντα του τομέα : το ξύλο η ρητίνη φυτόχωμα διάφοροι καρποί



Υπηρεσίες του τομέα : η προστασία των δασικών και γεωργικών εδαφών  η προστασία και βελτίωση του φυσικού περιβάλλοντος, της άγριας πανίδας και χλωρίδας η θήρα και η αλιεία των ορεινών υδάτων δημιουργία των κατάλληλων συνθηκών βόσκησης εκτέλεση κατάλληλων φυτοκομικών και δασοτεχνικών έργων για τη μείωση των πλημμυρών

•

Ορισμός του δάσους : όταν τα δέντρα και οι θάμνοι βρίσκονται σε μια μεγάλη επιφάνεια σε τόση απόσταση, ώστε να δημιουργούν ένα ξεχωριστό περιβάλλον

Η σημασία του δάσους για τον άνθρωπο Ο πρωτόγονος άνθρωπος βρήκε στο δάσος: Τροφή , προστασία και  το ξύλο από το οποίο κατασκεύασε τη στέγη του, τα εργαλεία του και το χρησιμοποιούσε για θέρμανση  Με την πάροδο του χρόνου: άρχισε να εκχερσώνει το δάσος για να εκμεταλλευτεί την έκταση αυτή σαν χωράφι • Αργότερα που οι ανάγκες σε ξύλο αυξήθηκαν: δημιουργήθηκαν αλόγιστες εκχερσώσεις  σπάταλη καυσοξύλευση δασικές πυρκαγιές 



πολλαπλή χρήση του δάσους : διαχείριση όλων των ανανεώσιμων επιφανειακών πλουτοπαραγωγικών πόρων του δασικού οικοσυστήματος, έτσι ώστε να ανταποκρίνονται καλύτερα στις ανάγκες του κοινωνικού συνόλου

Δάσος και περιβάλλον 



Στη χώρα μας την τελευταία εικοσαετία, ευαισθητοποιούνται οι πολίτες (μέσα από ενημέρωση, συλλόγους, κινήσεις, οργανώσεις, επιστημονικούς φορείς) για θέματα περιβάλλοντος και ποιότητας ζωής βιογεωκοινότητα ή οικοσύστημα μιας περιοχής :  η βιοκοινότητα (φυτά και ζώα) μαζί με την  γεωκοινότητα (κλίμα και έδαφος)







τα οικοσυστήματα διακρίνονται σε:  υδάτινα και  χερσαία τα δασικά οικοσυστήματα διακρίνονται σε:  παρθένα δάση (αναγεννιέται χωρίς ανθρώπινη επέμβαση) φυσικά δάση (αρχικά ήταν παρθένα και στη συνέχεια ο άνθρωπος τα υλοτόμησε, τα βόσκησε, τα εκχέρσωσε)  τεχνητά δάση (ιδρύθηκαν με την επέμβαση του ανθρώπου) το οικονομικό δάσος: Το δάσος αυτό μπορεί να καλύπτει διαρκώς τις ανάγκες του ανθρώπου σε δασικά αγαθά με βάση τις αρχές που διασφαλίζουν την αναγέννηση, την προστασία , την καλλιέργεια και τη βελτίωσή του

Η λειτουργία του δάσους μέσα στο ευρύτερο περιβάλλον 

Οι κυριότεροι λόγοι που κάνουν επιτακτική την ανάγκη για τη διατήρηση και την προστασία του δάσους είναι:  υδρολογική επίδραση του δάσους (εμποδίζει την επιφανειακή γρήγορη απορροή των νερών της βροχής)  απορρύπανση του αέρα (το δάσος με το φύλλωμά του, τα κλαδιά του και το φλοιό των δένδρων, τους θάμνους και τα χόρτα, έχει μια τεράστια ικανότητα συγκράτησης στερεών σωματιδίων) Τα δένδρα του δάσους καταναλώνουν C02 για την αφομοίωση με παράλληλη παραγωγή οξυγόνου (Ένα στρέμμα δάσους παράγει περίπου 0,4 τόνους οξυγόνο το χρόνο)  εξουδετέρωση των ανέμων και της ηχορύπανσης (ζώνη δάσους 250 μέτρων επιφέρει απόσβεση θορύβου ίση με αυτή που προκαλεί γυμνή ζώνη 1800 μέτρων)  προσφορά καταφυγίου σε πολλά ζώα αποθεματοποίηση ειδών και γενοτύπων (φυσική τράπεζα φυτικών και ζωικών γονιδίων) προσφορά αναψυχής στον άνθρωπο

Δασικοί εχθροί - Κίνδυνοι 

οι ζημιές που μπορούν να υποστούν τα δάση οφείλονται:  σε αβιοτικούς παράγοντες  Άνεμοι  Ακραίες θερμοκρασίες  Χιόνι  σε βιοτικούς παράγοντες  Φυτά (ποώδης βλάστηση)  Μύκητες  έντομα  στον ίδιο τον άνθρωπο  Αυθαίρετες καταλήψεις και εκχερσώσεις  Ληστρική υλοτομία  Τρόπος διαχείρισης  Εργασίες εκμετάλλευσης  Η απόληψη δευτερευόντων προϊόντων  Από τον τουρισμό  Βοσκή και κτηνοτροφία  Πυρκαγιές

Ζημιές από δασικές πυρκαγιές 

Οι δασικές πυρκαγιές δημιουργούν σοβαρά προβλήματα τόσο στα δασικά οικοσυστήματα όσο και στο κοινωνικό σύνολο:  Καταστρέφεται το ξύλο των δέντρων που προορίζεται για υλοτομία Διαταράσσονται η προστασία και η παραγωγικότητα του εδάφους Αυξάνεται η επιφανειακή ροή του νερού Περιορίζεται η βοσκή Επηρεάζεται η άγρια ζωή Αλλοιώνεται το φυσικό τοπίο Καταστρέφονται πολιτιστικές αξίες Καταστρέφονται γεωργικές καλλιέργειες

ΦΥΣΙΚΕΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΧΩΡΟΙ ΑΝΑΨΥΧΗΣ Η χώρα μας δεν αποτέλεσε εξαίρεση στην αλόγιστη χρήση των φυσικών πόρων:  αποψιλώθηκαν δάση  ανασκάφθηκαν βουνά  αποξηράνθηκαν υγροβιότοποι  κυνηγήθηκαν άγρια ζώα Οι προστατευόμενες περιοχές αποτελούν το πιο σημαντικό μέτρο για τη διατήρηση των φυσικών περιοχών της γης που περιέχουν την αυτοφυή χλωρίδα και άγρια πανίδα (ιδιαίτερα των ειδών που είναι αντιπροσωπευτικά, σπάνια ή απειλούνται με εξαφάνιση)

ΦΥΣΙΚΕΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΧΩΡΟΙ ΑΝΑΨΥΧΗΣ Τα κριτήρια αξιολόγησης των διάφορων βιοτόπων για τον χαρακτηρισμό τους σε προστατευόμενες φυσικές περιοχές είναι :  το μέγεθος  η φυσικότητα  η ποικιλία - αφθονία  η σπανιότητα  η πυκνότητα του οδικού δικτύου  τα ιστορικά και αρχαιολογικά στοιχεία  η μέχρι σήμερα διαχείριση  η έκταση που τα περιβάλλει και  τυχόν άλλοι βιότοποι που περικλείονται 

ΦΥΣΙΚΕΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΧΩΡΟΙ ΑΝΑΨΥΧΗΣ Τα βασικά γνωρίσματα των προστατευόμενων περιοχών είναι :  είναι εκτάσεις χερσαίες ή υδάτινες  περιέχουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά  είναι πολύτιμες για τη διατήρηση της φυσικής κληρονομιάς κάθε χώρας  έχουν ειδική νομοθετική προστασία  η προστασία και κατάλληλη διαχείρισή τους  κατοχυρώνεται από την πολιτεία  εξυπηρετούν ευρύτερες κοινωνικές οικονομικές και πολιτιστικές ανάγκες του ανθρώπου και τέλος  αποτελούν κοινό αγαθό 

Κατηγορίες προστατευόμενων περιοχών Στη χώρα μας προστατευόμενες φυσικές περιοχές είναι:  1. οι Εθνικοί Δρυμοί (φυσικές περιοχές εξαιρετικού 

κάλλους στις οποίες δεν επιτρέπεται η εκμετάλλευση φυσικών πόρων)  Εθνικός Δρυμός Ολύμπου Εθνικός Δρυμός Παρνασσού Εθνικός Δρυμός Πάρνηθας Εθνικός Δρυμός Αίνου Εθνικός Δρυμός Σαμαριάς Εθνικός Δρυμός Οίτης Εθνικός Δρυμός Πίνδου Εθνικός Δρυμός Βίκου – Αώου Εθνικός Δρυμός Πρεσπών Εθνικός Δρυμός Σουνίου

Κατηγορίες προστατευόμενων περιοχών 

2. τα Αισθητικά Δάση (δάση με κύριο σκοπό την αναψυχή) 

βρίσκονται κοντά σε κατοικημένες περιοχές

 3. Τα

Διατηρητέα Μνημεία της Φύσης

(μικρότερες περιοχές με κάποια ιδιαιτερότητα) απολιθωμένο δάσος της Λέσβου

 4. οι Υγροβιότοποι

Το Δέλτα του Έβρου Το Δέλτα του Νέστου Οι λίμνες Βιστωνίδα, Κερκίνη, Βόλβη κ.α. Αμβρακικός κόλπος  5. Θέσεις παγκόσμιας κληρονομιάς

Μετέωρα και Άγιο Όρος.

ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ 

Η παραγωγή ενέργειας προέρχεται κυρίως από την καύση των ορυκτών καυσίμων ( άνθρακα και πετρελαίου) , με αποτέλεσμα:

 να εξαντλούνται οι μη ανανεώσιμες πηγές ενέργειας  να ρυπαίνεται το περιβάλλον (φαινόμενο του θερμοκηπίου, όξινη βροχή)  Ήπιες μορφές ενέργειας (οι περισσότερες ανεξάντλητες):  βιόμαζα  αιολική ενέργεια  ηλιακή ενέργεια  γεωθερμία  υδραυλική ενέργεια  Πρωτογενείς μορφές ενέργειας :  ορυκτοί άνθρακες  το αργό πετρέλαιο  τα φυσικά αέρια  η βιομάζα  οι υδατοπτώσεις  η ενέργεια των παλιρροιών  η αιολική ενέργεια  η ηλιακή  η γεωθερμική και  η πυρηνική

Καύσιμα 

Καύσιμα : τα σώματα (στερεά, υγρά και αέρια) από την καύση των οποίων παράγεται εκμεταλλεύσιμη θερμότητα Βιομάζα: προέρχεται άμεσα ή έμμεσα από τον φυτικό κόσμο κατάλοιπα της φυτικής, ζωικής, δασικής και αλιευτικής παραγωγής  αστικά λύματα και σκουπίδια  ενεργειακές καλλιέργειες Ορυκτοί άνθρακες: προέρχονται από εγκλεισμό φυτικών υλών (κορμοί δέντρων, κλαδιά) σε στρώματα , που μετατρέπονται σε τύρφη ύστερα από σήψη και συμπίεση τύρφη λιγνίτες άνθρακες ανθρακίτες

Καύσιμα Πετρέλαιο (προϊόντα : πλαστικά, χρώματα, φυτοφάρμακα, εκρηκτικά) η απόσταξη του αργού πετρελαίου γίνεται σε κυλίνδρους που είναι διαχωρισμένοι σε πατώματα Βενζίνη: τα αέρια που λαμβάνονται από την κορυφή της αποστακτικής στήλης όταν ψυχθούν μας δίνουν βενζίνη . Χρησιμοποιείται για κίνηση βενζινοκινητήρων Κηροζίνη (Φωτιστικό πετρέλαιο): Φωτιστικό , θερμαντικό μέσο, χρησιμοποιείται για κίνηση μηχανημάτων και σαν διαλυτικό Πετρέλαιο DIESEL: με υψηλό σημείο ανάφλεξης χρησιμοποιείται για κίνηση πετρελαιοκινητήρων Πετρέλαιο εξωτερικής καύσης: χρησιμοποιείται για θέρμανση κατοικιών

Καύσιμα Καύσιμα αέρια: φυσικά προϊόντα απόσταξης στερεών καυσίμων (γαιαέριο) τεχνητά προϊόντα απόσταξης στερεών καυσίμων (φωταέριο) προϊόντα απόσταξης πετρελαίου (υγραέριο : προπάνιο και βουτάνιο)  προϊόντα εξαέρωσης άνθρακα (υδαταέριο, ανθρακαέριο, αέρια υψικαμίνων) προϊόντα σήψης (βιαέριο)  προϊόν σύνθεσης (ακετυλένιο)

ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Ενέργεια των ποταμών Ενέργεια των κυμάτων Ενέργεια παλιρροιών Ηλιακή ενέργεια: Η ακτινοβολία που τελικά φτάνει στην επιφάνεια της γης απορροφάται και μετατρέπεται σε θερμότητα και ένα μέρος από αυτή, ανακλάται και πάλι Φωτοβολταϊκά στοιχεία (για την απευθείας μετατροπή της φωτεινής ενέργειας σε ηλεκτρική) Η εγκατάσταση δεν απαιτεί πολλά έξοδα, δεν απαιτούνται καύσιμα, δεν παράγονται καυσαέρια, δεν έχουμε ηχορύπανση, με μόνο μειονέκτημα ,τον απαιτούμενο μεγάλο χώρο. Αιολική ενέργεια Γεωθερμική ενέργεια Θερμική ενέργεια των ωκεανών Όσμωση Πυρηνική ενέργεια

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ  Υγρά απόβλητα (έχουν μεγάλη

ποσότητα νερού) και προέρχονται: από κατοικίες, ξενοδοχεία, σχολεία, γραφεία από βιομηχανίες, βιοτεχνίες από τους δρόμους  Στερεά απορρίμματα (η απομάκρυνσή τους πρέπει να γίνεται γρήγορα για λόγους αισθητικούς, δυσοσμίας, αλλά και για τον κίνδυνο ανάπτυξης παθογόνων μικροοργανισμών) ελάττωση του όγκου τους (ανακύκλωση) υγειονομική ταφή αξιοποίηση του παραγόμενου μεθανίου