28-29-30_Slimme energie_28-29-30 23-08-11 12:28 Pagina 28
Bibliotheek in Papendrecht waar alle lampen werden vervangen door hoogfrequente T5-verlichting met gebruik van de oude armaturen. “Ze gaan drie keer langer mee dan de oude, terwijl ze meer lichtopbrengst geven. De investering is in twee jaar terugverdiend”, aldus André Kleijn, accommodatiebeheerder gemeente Papendrecht.
In veel utiliteitsgebouwen wordt onnodig veel energie verbruikt. Dat zorgt voor een te hoge energierekening en heeft vaak een negatief effect op het binnenmilieu. Agentschap NL helpt gebouwbeheerders om met relatief eenvoudige stappen energie te besparen en het binnenklimaat te verbeteren.
Bij energiebesparing in gebouwen gaat
voor verwarming en koeling niet opti-
het niet alleen om ingewikkelde techni-
maal. Het kan voorkomen dat installaties
sche maatregelen. Juist met eenvoudige
niet goed werken, maar vaak zijn ze niet
ingrepen valt vaak al winst te behalen,
goed ingesteld. Dit is het geval bij onge-
zo blijkt uit de campagne Slimme Ener-
veer 70 procent van de installaties. Tem-
gie van Agentschap NL. In dit artikel een
peratuurvoelers en -regelaars zijn ver-
overzicht van de belangrijkste maatrege-
keerd geplaatst, vertonen technische
len, instrumenten en aandachtspunten.
defecten of de nachttemperatuur is te
In veel gebouwen werkt de apparatuur
hoog ingesteld. Er valt dan ook veel winst te halen bij het beter afstellen van de klimaatinstallatie.
G O E D V O O R B E E L D : S TA D S K A N T O O R G O E S Vroege participatie van de toekomstige gebruiker is bij ver- en nieuwbouw cruciaal, zo constateert Victor de Vries, energiecoördinator afdeling Economische Zaken bij de bouw van het Stadskantoor Goes. “Wij hebben de toekomstige gebruikers in verschillende fasen van het traject geraadpleegd. Al in het voortraject konden zij inbreng leveren, bijvoorbeeld over de kantoorinrichting. Ze waren zelfs betrokken bij de selectie van de architect.” Deze aanpak levert de Gemeente Goes nu dubbele winst op: een energiezuinig kantoor en tevreden medewerkers. Het kantoor is efficiënt dankzij onder meer een warmtepomp, gebalanceerde ventilatie, betonkernactivering en TL-HF-verlichting met daglichtafhankelijke regeling. Gebruikers kunnen zelf het leefklimaat per ruimte regelen.
I N S TA L L AT I E S C A N Veel beheerders veronderstellen dat een integrale check van de klimaatinstallatie onderdeel is van het reguliere onderhoud van de installatie. Vaak is dit echter niet het geval. Een snelle manier om wel inzicht te krijgen in de verbetermogelijkheden, is het laten uitvoeren van de Installatie Performance Scan (IPS). Een installateur of adviseur scant de bestaande klimaatinstallaties op energie-efficiën-
28-29-30_Slimme energie_28-29-30 23-08-11 12:28 Pagina 29
2011
nr.
4
INSTALLATIE / DOOR JENTE VAN HAEFTEN
energiezuiniger en gezonder
gebouw 7 0 P R O C E N T VA N K L I M A AT I N S TA L L AT I E S N I E T G O E D I N G E S T E L D
tie. De scan geeft vervolgens een over-
ge verlichting is te voorkomen met een
zicht van eenvoudig te realiseren aanpas-
regelsysteem voor de verlichtingsinstalla-
singen, die leiden tot een lager energie-
tie, zoals een veegpulsschakeling of aan-
verbruik, minder storingen en minder
wezigheidsdetectie. Met de Slim licht
comfortklachten. De investeringskosten
Scan kunt u inschatten hoeveel u kunt
van de IPS betreffen nagenoeg alleen
besparen op verlichting. De scan gaat uit
arbeid, terwijl al snel 10 tot 15 procent
van het omzetten van conventionele ver-
kan worden bespaard met uitschieters
lichting naar hoogfrequente verlichting,
naar 35 procent.
wat al snel een besparing van 25 procent
E E N V O U D I G E N E R G I E B E S PA R E N Eenvoudige manieren om energie te besparen in een gebouw: 1. Schakel ongebruikte apparatuur en verlichting (volledig) uit 2. Breng zonwering aan 3. Leg de optimale instellingen van regelaars en schakelklokken systematisch vast op de computer 4. Optimaliseer de afstellingen van klimaatinstallatie (pas Installatie Performance Scan toe). 5. Stel de weersafhankelijke regeling goed in
oplevert. Op basis van een aantal opties
VERLICHTING
berekent de scan hoeveel het kost om
Van het elektriciteitsgebruik in een
uw huidige verlichting te vervangen,
gebouw gaat gemiddeld 22 procent naar
hoeveel u bespaart aan energie en wat
verlichting, terwijl met eenvoudige maat-
de terugverdientijd zal zijn.
6. Pas tijdinstellingen van schakelklokken regelmatig aan (zomer- en wintertijd, vakanties enz.) 7. Stel nacht/weekend verlaging in op de verwarming 8. Verbeter/repareer isolatie van leidingen.
regelen al snel 30 tot 60 procent kan worden bespaard met behoud of verbe-
B I N N E N K L I M A AT
tering van de lichtkwaliteit. Het (meer)
De Installatie Performance Scan kan
maat. En dat is geen overbodige luxe. Uit
gebruik maken van daglicht is een een-
naast energiebesparing ook bijdragen
onderzoek blijkt keer op keer dat in veel
voudige manier om te besparen. Onnodi-
aan het verbeteren van het binnenkli-
gebouwen problemen zijn met het binnenmilieu. Verbeteringen op dit gebied hoeven al lang niet meer
SLIMME ENERGIE
gepaard te gaan met energieverslindende ingrepen. Er is voldoende kennis voor-
Voor facilitair managers die te maken krijgen met nieuwbouw, renovatie of verhui-
handen om een goed binnenklimaat te
zing heeft Agentschap NL een brochure ontwikkeld met daarin tal van handvatten
realiseren en tegelijkertijd de stroom- en
om te komen tot energiezuinige gebouwen met een goed binnenklimaat. De bro-
gasrekening omlaag te helpen. Het half-
chure ‘Energiezuinige gebouwen met een goed binnenklimaat’ is te vinden op
jaarlijks vervangen van vuile filters in
www.slimme-energie.nl onder ‘Publicaties’. De brochure maakt onderdeel uit van
luchtbehandelingunits is bijvoorbeeld
de campagne Slimme energie. Kijk op www.slimmeenergie.nl voor meer informatie
zo’n goedkope energiebesparende maat-
over maatregelen, hulpmiddelen (o.a. Installatie Performance Scan en Slim licht
regel met een gunstig effect op het
Scan), praktijkvoorbeelden en financieringsmogelijkheden.
binnenmilieu: het energieverbruik daalt,
W W W
.
G E B O U W B E H E E R
.
N U
|
S E P T E M B E R
왘왘왘
pagina 28 | 29
28-29-30_Slimme energie_28-29-30 23-08-11 12:28 Pagina 30
energiezuiniger en gezonder
왘왘왘
gebouw
evenals het ziekteverzuim, terwijl de pro-
ROL GEBOUWBEHEERDER
klimaatsystemen. Ook op het Program-
ductiviteit toeneemt. Duidelijk is dat een
De gebouwbeheerder kan tijdens de
ma van Eisen kan hij invloed uitoefenen
goed binnenklimaat onontbeerlijk is voor
gehele levensfase van een gebouw – van
door prestatie-eisen op te nemen voor
goede werkprestaties en een laag ziekte-
(ver)bouwproces tot beheer en onder-
energiezuinigheid. Belangrijk daarbij is
verzuim, terwijl tegelijkertijd energiebe-
houd – zijn stempel drukken op een
dat al - vóór het ontwerp op tafel komt –
sparing mogelijk is. Een integrale aanpak
goed en duurzaam binnenklimaat. Zo
duidelijk keuzes worden gemaakt over
is dan ook essentieel en de facilitair
kan bij nieuw- of verbouw al tijdens de
de mogelijkheden van gebruikers om
manager of gebouwbeheerder heeft
initiatieffase actief worden gezocht naar
zelf het binnenklimaat te regelen. Kan-
hierin een belangrijke rol.
ervaringen van anderen met duurzame
toormedewerkers die zelf aan de knoppen mogen draaien om temperatuur, ventilatie en verlichting te regelen, zijn
GOED VOORBEELD: GEMEENTE EINDHOVEN
doorgaans meer te spreken over hun werkplek.
De gemeente Eindhoven heeft uit de circa duizend panden die de gemeente beheert, de gebouwen met het hoogste energiegebruik doorgelicht met de Installatie Performance Scan. Bij de tot nu toe onderzochte panden blijkt een besparing mogelijk van gemiddeld 10 tot 12 procent. Zo bespaart de gemeente alleen al voor het stadhuis 60.000 euro per jaar, ofwel 20 procent op de totale gas- en lichtfactuur, door de apparatuur voor verwarming en koeling (foto) beter af te stellen. Bij een inventarisatie bleek dat de stadhuistoren tot elf uur ’s avonds werd verwarmd en gekoeld, meestal onnodig. Nu is het adagium: geef de werknemer maximaal comfort als hij of zij er is, maar stop daarmee op het moment dat het pand verlaten is. Daarnaast werd winst behaald door de verlichting in het restaurant af te stemmen op de hoeveelheid licht die van buiten komt. Marc Gijsman, adviseur werktuigbouwkunde van de gemeente: “Als je om de vier tot vijf jaar scant, blijf je scherp op verbetermogelijkheden en nieuwe technologieën. De kosten van de IPS verdien je zeker terug.”
METEN Ook tijdens de opstart- of gebruikfase is een belangrijke rol weggelegd voor de facilitair manager of gebouwbeheerder. Vaak blijkt immers pas tijdens het gebruik hoe het gebouw en de gebruikers op elkaar reageren. Inzicht in de technische eigenschappen van installaties en het te verwachten onderhoud ervan dragen bij aan de beheersbaarheid van het binnenklimaat. Dat zijn de aspecten waar u als gebouwbeheerder in de praktijk van gebruik, beheer en onderhoud mee te maken krijgt. Door de (energie)prestaties te meten – in euro’s, CO2-uitstoot en klachten van werknemers – kunnen de klimaatinstallaties verder worden verbeterd. Uit dit artikel mag duidelijk worden dat het een valkuil is te denken dat een goed binnenklimaat en een besparing op de energierekening alleen zijn te bereiken via een grote stap, zoals een verbouwing of nieuwbouw. In bestaande situaties is juist met behulp van relatief eenvoudige, slimme interventies – zoals de Slim licht Scan en Installatie Performance Scan – een flinke slag te slaan.
W W W
.
G E B O U W B E H E E R
.
N U
|
S E P T E M B E R
pagina 30 | 31
쮿