We rks e s s ie Energ ieb e spa r in g
Werksessie Energiebesparing in de Zorg
Enkele deelnemers tijdens de werksessie, met Liesbeth Damman (uiterst links) en Rienk van der Ley (derde van links).
Zorginstellingen op weg naar concrete besparingen Zorginstellingen zijn grote energieverbruikers. Er liggen dan ook legio kansen voor aanzienlijke besparingen. Maar zorginstellingen weten niet hoe ze die moeten verzilveren. Agentschap NL – NL Energie en Klimaat startte daarom de Werksessie Energiebesparing in de Zorg. Hiermee begeleidt Agentschap NL zorginstellingen naar concrete besparingen. De derde bijeenkomst vond op 24 maart plaats bij GGZ Drenthe in Beilen. Tekst: Remco Verhezen | Foto's: NFP Photography
‘We merkten dat zorginstellingen echt energie willen besparen’, zegt Gonneke Kleinlugtenbelt, Adviseur Gebouwde Omgeving bij Agentschap NL. ‘En toch kwamen er maar weinig volwaardige besparingsprojecten van de grond. Om de reden daarvan te achterhalen, inventariseerden we welke vragen zorginstellingen hebben en waar ze tegenaan lopen als ze willen starten met besparen.’ Dat
deden Agentschap NL, branchevereniging ActiZ en Energiecentrum MKB met drie pilots onder verschillende instellingen. De belangrijkste conclusie: zorginstellingen willen wel besparen, maar weten niet hoe en waar ze moeten beginnen. Kleinlugtenbelt: ‘Dat was voor ons de aanleiding om in overleg met ActiZ en Energiecentrum MKB een speciale werksessie te starten.’
Echt besparingen realiseren ‘De Werksessie Energiebesparing in de Zorg ondersteunt medewerkers van zorginstellingen die energiebesparingen binnen hun organisatie van de grond willen krijgen’, legt Kleinlugtenbelt uit. ‘Negentien medewerkers van elf organisaties hebben zich ingeschreven voor de eerste sessie. Het type organisaties loopt uiteen van instellingen voor
Facility Management Magazine | 190 | mei 2011
37
E n e r gie be s pari n g Wer ksessie
kinder- en jeugdpsychiatrie tot organisaties voor ouderenzorg. Ziekenhuizen doen niet mee. Tijdens zes bijeenkomsten verspreid over een jaar ontdekken deelnemers de ins en outs van energie besparen aan de hand van wisselende thema’s.’ Twee ervaren huisvestingsconsultants van bureau WHC leiden de sessies. Ze bespreken in vogelvlucht de theorie, geven praktische tips en laten voldoende ruimte voor discussie. Kleinlugtenbelt: ‘Deelnemers kunnen veel van elkaar leren, daarom vindt elke bijeenkomst plaats op locatie bij een van de zorginstellingen die meedoen. Zij kunnen dan een rondleiding geven en ervaringen delen.’ Deelname is zeker niet vrijblijvend, benadrukt Kleinlugtenbelt. ‘De organisaties die zich aanmelden moeten tijdens de sessie ook echt besparingen realiseren. Wij begeleiden ze daarbij van inventarisatie tot oplevering.’
komst aan bij GGZ Drenthe in Beilen, een van de deelnemers aan de sessie. Over de reden voor deelname van GGZ Drenthe zijn Liesbeth Damman, manager Kwaliteit en Projecten, en Rienk van der Ley, manager Technische Services van het Facilitair Bedrijf, duidelijk. ‘We praten er al zo lang over, nu wilden we echt gaan besparen’, zegt Damman. ‘Het is vooral uitdagend om het bestuur mee te krijgen’, vult Van der Ley aan. ‘Om te besparen moet je in eerste instantie investeren en dat geld hebben zorginstellingen hard nodig op de werkvloer.’ Damman: ‘Het is begrijpelijk dat het bestuur het beschikbare geld bij voorkeur uitgeeft aan zorg, want het lijkt al snel alsof GGZ met kostbare zorgbudgetten aan het imago bouwt. En dat is absoluut niet onze bedoeling. Als we nieuwe technieken goed inzetten, neemt ook het comfort voor onze patiënten toe.’
Bestuur meekrijgen is uitdaging
Zorg verbeteren met energiebesparing
deel, ze kunnen elkaar juist versterken.’ Van der Ley: ‘Zo kunnen we geld dat we uitsparen weer teruggeven aan de zorg. En investeringen bedoeld om energie te besparen kunnen tegelijkertijd de kwaliteit van de zorg verbeteren. Denk bijvoorbeeld aan energiezuinige lampen die we kunnen inzetten als hulpmiddel om de stemming van patiënten tijdens therapieën te beïnvloeden. Dergelijke combinaties kunnen bestuurders over de streep trekken.’ Daarnaast is het volgens Damman en Van der Ley belangrijk om de energiekosten inzichtelijk te maken. Damman: ‘Als bestuurders zien dat de energierekening elk jaar zo’n 2,8 miljoen euro opslokt, wordt het onderwerp een stuk relevanter. Een andere uitdaging is om collega’s bewust te maken van hun energieverbruik en te stimuleren om ook te besparen.’
Biogas produceren De eerste sessie is sinds november 2010 onderweg en twee bijeenkomsten oud. Op 24 maart schoven de deelnemers voor de derde bijeen-
‘Energiebesparingen hoeven niet ten koste te gaan van de kwaliteit van de zorg’, vindt Damman. ‘Integenadvertentie
38
Facility Management Magazine | 190 | mei 2011
Door de inzet van Damman en Van der Ley staat energiebesparing bij GGZ Drenthe inmiddels op de agenda. De focus gaat uit naar nieuwe verlichting, een zuinige
We rks e s s ie Energ ieb e spa r in g
Slimme energie Het energiebesparingspotentieel in de zorg bedraagt 20 tot 25 procent. Agents chap NL ondersteunt zorg instellingen met kennis en een instrumentarium om bestaande gebouwen energiezuiniger te maken. Instellingen worden ondersteund bij hun energieambitie door partijen bij elkaar te brengen en mogelijke belemmeringen te beslechten. Voor meer informatie over hulpmiddelen, maatregelen, praktijkvoorbeelden en financieringsmogelijkheden: www.energiebesparingindezorg.nl en www.slimmeenergie.nl. Zelf aan de slag met energie besparen! U kunt ook aan de slag met energie besparen in uw organisatie. Agentschap NL organiseert nieuwe reeksen sessies. Bent u geïnteres seerd? Meld u dan aan op www.energiebesparingindezorg.nl.
Het ketelhuis
ketelinstallatie en de inzet van duurzame energiebronnen. Tijdens een rondleiding door het ketelhuis aan het begin van de werksessie vertelt projectmanager van het Facilitair Bedrijf Rieks Knol de deelnemers over de plannen. ‘Deze installatie is over vijf jaar afgeschreven’, zegt hij, wijzend naar de drie gigantische warmwaterketels en pompen. ‘Voor we besluiten wat er voor in de plek komt, willen we goed vergelijken. Een extreem, maar niet ondenkbaar scenario is dat we kiezen voor biogasgestookte ketels en het gas zelf gaan produceren in een zorgboerderij op het terrein. Alle opties staan nog open. Op dit moment lopen er ook twee pilots bij ons Facilitair Bedrijf in Assen. Met deze pilots gaan we na welke duurzame verlichting en energiebronnen het beste bij ons passen. Als dat duidelijk is, gaan we daarmee aan de slag.’
jullie aan een eigen plan van aanpak. Hoe staat het daarmee? En welke problemen kwamen jullie tegen?’ Een rondje langs de deelnemers laat grote verschillen zien. Terwijl de ene organisatie al budget heeft vrijgemaakt om plannen uit te voeren, blijkt de andere nog druk in overleg met de Raad van Bestuur.
Eerste stappen gezet
Vol vertrouwen door
Terug in de vergaderzaal van het GGZ-complex blikt Jacques Becht, adviseur van WHC, terug: ‘In de twee voorgaande sessies werkten
De sfeer in de vergaderzaal is gemoedelijk. Terwijl Becht het rondje langsloopt, ontspinnen zich discussies over de rol van de milieu-
dienst en mogelijkheden om bestuursleden te overtuigen. Deelnemers geven elkaar tips en stellen gericht vragen. Waar nodig vullen Becht en zijn collega Rinto Dusée aan. Na een korte pauze, waarin de discussies op kleine schaal doorgaan, legt Dusée de groep uit wat de vervolgstappen zijn op weg naar
‘Energiebesparingen hoeven niet ten koste te gaan van de kwaliteit van de zorg’ Maar sommigen hebben ook al concrete stappen gezet. Zo heeft AxionContinu uit Utrecht alle verlichting al geïnventariseerd en een adviseur in de arm genomen. En Accare uit Assen heeft offertes aangevraagd voor een nieuw klimaatsysteem en deelt de ervaringen.
Ook interessant Facility managers in zorginstellingen nemen steeds meer energiebesparende maatregelen. Door apparatuur beter af te stellen neemt het comfort in een gebouw toe, daalt het ziekteverzuim en gaat de energierekening omlaag. Door integraal te kijken naar energiebesparing en het binnenklimaat en cliënten en personeel daarin te betrekken, kan er in zorginstellingen nog veel winst behaald worden. Ga naar www.fmm.nl/magazine05-2011 FMM.NL
energiebesparingen. Ze passeren stuk voor stuk de revue: van een programma van eisen opstellen tot offertes aanvragen en opdrachten verstrekken. Tot slot behandelt Dusée nog de belangrijkste aandachtspunten bij de keuze voor nieuwe verlichting. Welke soorten verlichting zijn er en wanneer kies je welke lamp? Na afloop zijn de deelnemers het over één ding eens: het blijft een uitdaging om bestuurders en collega’s enthousiast te krijgen voor energiebesparing. Mooie plannen worden alleen realiteit als de organisatie ze draagt. Het overtuigen van de organisatie is ook het thema van de volgende bijeenkomst in Gouda. Tot die tijd gaan de deelnemers vol vertrouwen door met de uitvoering van hun plannen.
Facility Management Magazine | 190 | mei 2011
39