Aantal gebouwen met Groencertificaat stijgt explosief Het aantal nieuwe utiliteitsgebouwen
Duurzaam onderscheiden
scherping ligt de lat voor het Groencertificaat
met een Groencertificaat is vorig jaar
Om voor een Groencertificaat in aanmerking te
nu op 0,77. Pittig? Zeker, maar het is haalbaar
komen, kijken medewerkers van SenterNovem
en de Groenregeling waar het certificaat onder
naar acht criteria, zoals de hoge energiepresta-
valt honoreert de beste 5 tot 10 procent duur-
tie, flexibiliteit en het gebruik van duurzaam
zame panden. Het is zaak daar bij te horen.
fiks gestegen. Dit certificaat garandeert duurzame bouw en verschaft de eigenaar een gunstige rente en extra
laar of eigenaar zich onderscheidt door het
Voordelen
investeringsaftrek. Zo snijdt het mes
certificaat te behalen. Het ‘keurmerk’ laat zien
Het Groencertificaat is niet alleen een uitgele-
aan twee kanten.
dat de aanvrager duurzaam ondernemen
zen kans voor een relevant, onderscheidend
belangrijk vindt, maar ook dat het pand een
imago, maar biedt ook financiële voordelen.
lage energierekening heeft. Dat is voor de
Met het certificaat op zak komt de vastgoed
gebruiker natuurlijk goed nieuws.
eigenaar in aanmerking voor aantrekkelijke
Het is opmerkelijk dat in een teruglopende
Juni 2009
hout. Het geeft al aan dat een projectontwikke-
PROVADA Green Forum Beurskrant
financiering bij een van de groenbanken.
nieuwbouwmarkt het aantal nieuwe gebouwen met een Groencertificaat stijgt. Wisten in 2006
Aanscherping
Omdat het gebouw duurzaam is gebouwd,
nog maar twee panden het Groencertificaat te
Sinds 1 januari dit jaar is de energieprestatie
gaat het langer mee en dat is kostenbesparend.
bemachtigen, in 2008 waren dat er 28. En kijk je
coëfficient voor kantoren aangescherpt van 1,5
naar het aantal vierkante meters dan is de toe-
naar 1,1. Het betekent dat gebouwen met min-
Belangstelling, kijk op:
name nog indrukwekkender.
der energie toe moeten kunnen. Door de aan-
www.senternovem.nl/groenbeleggen
SenterNovem zoekt Koplopers
SenterNovem organiseert in samenwerking met de Triodos Bank, de Dutch Green Building Council en PROVADA Drie Duurzame Dagen: het PROVADA Green Forum. Elke dag heeft een specifiek thema en omvat presentaties, interviews en discussies. U kunt SenterNovem adviseurs spreken in het Kenniscafé.
Leidraad Prestatiecontracten
De impact van duurzaam inkopen 2010
Circle of Blame 2: wie neemt de lead?
Rob Boerée, directeur Directie Energie
SenterNovem is op zoek naar koplopers die bestaande utiliteitsgebouwen sterk verduurzamen. Koplopers die de Circle of Blame doorbreken. Ons doel is het stimuleren en opschalen van nieuwe duurzame toepassingen. Dit doen wij door marktpartijen – ontwikkelaars, beheerders, beleggers, opdrachtgevers of eindgebruikers – te ondersteunen. Dit kan de kwaliteit en duurzaamheid van uw projecten en het imago van uw bedrijf verbeteren. SenterNovem kan bovendien waardevolle input leveren in het krachtenveld waarin u als marktpartij opereert. Selina Roskam
Hans Korbee
Bijvoorbeeld:
De utiliteitsbouwsector is één van de sectoren waar snel en met
inkopen. De gemeenten streven naar 75% in 2010 en 100% in
veel succes energie valt te besparen. Hier vindt 16% van het
Hierdoor wordt de eindgebruiker opgezadeld
2015. Dit betekent dat de overheid ook bij aankoop en huur
Nederlandse energieverbruik plaats, met een besparingspoten
met suboptimale huisvesting. Dit kan zich bij-
van kantoren een aantal duurzaamheidscriteria gaat hanteren.
tieel van naar schatting 80%. Met name in de bestaande bouw
voorbeeld uiten in hogere energielasten of een
Voor beleggers in bestaand vastgoed kan deze verandering
valt veel te winst te behalen. De bestaande Nederlandse kanto-
minder goed binnenklimaat. Op dit moment
grote gevolgen hebben, want de verschillende overheden
renvoorraad is circa 46 miljoen m2 groot. Jaarlijks komt daar
zijn de meeste onderhoudscontracten nog op
hebben naar schatting 20% van alle kantoorgebouwen in
slechts 500.000 - 800.000 m2 nieuwe kantoorruimte bij. Het
basis van geleverde inspanning en niet op basis
gebruik. Om zaken te kunnen blijven doen met de grootste
leeuwendeel van de 8,4 miljoen ton CO2 die de Nederlandse
van de geleverde prestatie. Prestatiecontracten
gebruiker van kantoorgebouwen in Nederland is de verwachting
kantorenmarkt jaarlijks uitstoot, komt daarmee voor rekening
maken de prestatie van de leverancier meet-
dat beleggers hun panden gaan verduurzamen.
van de bestaande bouw. Er is sprake van de noodzaak om de
– inzicht in beschikbare kennis en tools en
baar en objectief evalueerbaar.SenterNovem
Dinsdag 16 juni 14.30u: Peter Jägers, Directeur Generaal van de
bestaande voorraad te verduurzamen, maar tegelijkertijd wijzen
– makelen en schakelen: inzetten van ons
mogelijkheden voor fiscale regelingen en
heeft nu een leidraad laten ontwikkelen die u
Rijksgebouwendienst, zal aangeven hoe de Rijksgebouwendienst
partijen vooral naar elkaar als het gaat om het nemen van de
netwerk
subsidies
ondersteunt bij het opstellen van prestatiecon-
duurzaam inkopen inzet om duurzaamheid in de gebouwde
eerste stap. De zogenaamde ‘Circle of Blame’ in de vastgoed
– extra publiciteit door uw project als voor-
tracten voor technisch beheer en onderhoud
omgeving en bij het voorraadbeheer concreet te realiseren.
sector staat een grootschalige duurzame herontwikkeling van
van samenwerkingsverbanden of het op gang
beeldproject te vermelden op onze website,
van klimaatinstallaties.
Nils Kok van de Universiteit van Maastricht zal op basis van
bestaande gebouwen in de weg. Zie ook www.Circle-of-Blame.nl
brengen of versnellen van het proces
in publicaties, artikelen en op beurzen en
onderzoek en interviews met eindgebruikers en beleggers
Donderdag 18 juni 14.30u: Rondetafelgesprek onder leiding
Meer informatie over de leidraad:
ingaan op de impact van het duurzaam inkoopbeleid van de
van Annette van Trigt met ondermeer Anneke de Vries
www.duurzaamvastgoedportal.nl
overheid op de kantorenmarkt, in termen van risico en
(NEPROM), Jaap Gillis (DGBC), Hans Copier (IVBN) en
rendement.
Bram Adema (Corporate Facility Partners).
Duurzaamvastgoedportal
Koploper worden? Zie pagina 4
congressen. Irma Thijssen
Vanaf 1 januari 2010 gaat de Rijksoverheid 100% duurzaam
plaats tussen de de bouw- en beheersector.
– extra denkwerk bij planontwikkeling
– katalysatorrol bij het opzetten en organiseren
Albert Hulshoff
Er vindt van oudsher te weinig afstemming
Interesse? Neem contact met op met een van de SenterNovem adviseurs utiliteitsbouw: Selina Roskam, Hans Korbee, Albert Hulshoff, of Irma Thijssen, telefoon (030) 239 34 51
& Klimaat bij SenterNovem
“Gebouwen zijn verantwoordelijk voor zo’n 40% van onze consumptie van energie en grondstoffen. We willen een schonere wereld, en vastgoed speelt daarin een prominente rol. SenterNovem is verheugd dat duurzaamheid in de vastgoedsector zoveel belangstelling heeft! Een boeiende vraag: kost het alleen maar geld, of levert duurzaam vastgoed juist geld op?”
Daten in het kenniscafé In het PROVADA Green Forum Kenniscafé kunt u zich laten bijpraten over de ondersteuning die SenterNovem u kan bieden
Meer huurinkomsten, hogere verkoopprijs
Wat verstaan we eigenlijk onder duurzaam bouwen? Waar vind
Het is 2020. Dit klinkt als de titel van
giezuinige gebouwen stijgt. Die ‘groene vraag’
huurinkomsten tussen de 6 en 9% hoger dan in
Zijn er tools beschikbaar die ik kan gebruiken?
Begin juni is de UKP-tenderregeling NESK gepubliceerd: een
voor duurzaam bouwen en renoveren en van duurzaam inkopen
een science fiction-boek dat een
heeft direct gevolg voor de waarde van ‘grijs’
vergelijkbare ‘grijze’ panden.
Op www.duurzaamvastgoedportal.nl vindt u uitgebreide
nieuwe subsidieregeling voor Kantoren en Scholen. De EIA
2010 tot de gloednieuwe Toolkit Kantoren. Gekoppeld aan het
compleet nieuwe wereld beschrijft. Zoals George Orwell ooit de toekomst schetste met zijn klassieker 1984. Maar
ik een duidelijk overzicht van alle financiële regelingen die
vastgoed. Duurzame gebouwen staan garant
adviseurs willen u graag informeren over uiteenlopende onderwerpen, van Groenfinanciering tot de nieuwe tenderregeling
SenterNovem aanbiedt op het gebied van duurzaam bouwen?
informatie over technieken, wet- en regelgeving, financiële
regeling is per januari 2009 aangepast. Oftewel: nieuwe kansen
dagthema zijn specialisten van SenterNovem in het Kenniscafé
voor fors lagere energierekeningen. Dat geeft
Hogere verkoopprijs
regelingen en kosten en baten met betrekking tot duurzaam
om duurzame gebouwen nog gemakkelijker te realiseren.
aanwezig. Bijvoorbeeld op woensdag adviseurs duurzame
ze een belangrijke voorsprong. Toekomstige
De verkoopprijs van een duurzaam pand lag
vastgoed. De informatie is overzichtelijk gerangschikt naar de
SenterNovem adviseurs geven in het Kenniscafé informatie over
gebiedsontwikkeling en op donderdag specialisten op het
huurders en eigenaren zullen naast prijs ook de
zelfs 16% hoger. Het beleggingsrisico door de
levensfasen van een gebouw: van initatieffase tot en met
financiële regelingen. Zie pagina 2 voor meer informatie.
gebied van duurzame energietoepassingen in de gebouwde
jaarlijkse vaste kosten meewegen in hun beslis-
stabiele bezettingsgraad blijkt kleiner.
beheer. De site wordt regelmatig geupdate zodat u steeds over
omgeving. Ook kunt u in het Kenniscafé deelnemers aan de
2020 is niet zo heel ver weg.
sing. Daardoor ligt voor eigenaren van gebou-
De bereidheid meer te betalen, of een hogere
de meest actuele informatie beschikt.
debatten van het PROVADA Green Forum ontmoeten.
Zeker niet voor de projectontwikkelaar,
wen die veel energie gebruiken – en daar niets
huur te accepteren, neemt snel toe als de
aan doen – een waardedaling in het verschiet.
potentiële koper of huurder ziet dat zijn ener-
belegger, architect of installateur die dan nog wil meetellen. Die zal nú actie moeten ondernemen.
gielasten veel lager zijn dan bij vergelijkbare Hogere huren en meer huurders
kantoorgebouwen. En een kantorenmarkt met
Dat besef mag nog niet bij iedereen zijn door-
leegstand, zoals in Nederland, biedt kopers en
gedrongen, de feiten liegen er niet om. De
huurders keuze.
Universiteit van Maastricht en de Californische
SenterNovem Catharijnesingel 59
3503 RE Utrecht
zo zuinig moeten zijn dat ze net zoveel energie
marktonderzoek onder Amerikaanse kantoren
Klinkt 2020 toch nog ver weg? Bedenk dan dat
Telefoon (030) 239 34 93
gebruiken als ze opleveren: energieneutraal.
naar duurzaamheid. Ze vergeleken de huren en
er jaarlijks gemiddeld 2% aan nieuwe kantoor-
verkoopprijzen van Amerikaanse kantoorge-
gebouwen bijkomt. Over twaalf jaar is dus een
Telefax (030) 231 64 91
Dat is afgelopen voorjaar afgesproken door het kabinet met heel bouwend Nederland in het
bouwen met een milieulabel met die van verge-
kwart van de voorraad relatief zuinig, want
zogeheten Lente-akkoord. Om dat te bereiken
lijkbare kantoren zonder zo’n certificaat. In juli
nieuwbouw moet vanaf 1 januari voldoen aan
moeten nieuwe utiliteitsgebouwen al vanaf 1
2008 werden de uitkomsten van het onderzoek
een strengere EPC-norm. De bestaande voorraad ontkomt daarom niet aan het verbeteren van de energie-kwaliteit. Wie nu niets doet en
Waardedaling
huur per vierkante meter op. Oogt dat mis-
het jaar 2020 ziet als voer voor science fiction-
Maar naast kansen zijn er ook bedreigingen.
schien nog bescheiden, maar omdat deze
schrijvers, prijst zichzelf uit de markt.
Wie de komende jaren geen werk maakt van
gebouwen meer huurders trokken, stond er
energiebesparing zal de slag op de vastgoed-
minder leeg. De bezettingsgraad van een ‘groen’
Meer Wake up calls op:
markt missen. De vraag naar duurzame, ener-
pand bleek ook constanter. Daardoor lagen de
www.vastgoedjournaal.nl
Een samenwerking van de Dutch Green Building Council, Triodos Bank, SenterNovem en PROVADA. Presentatie en gespreksleiding door Annette van Trigt.
dinsdag 16 juni woensdag 17 juni DE PRIJS VAN DUURZAAM BOUWEN DE DUURZAME STAD Inspiration De meerwaarde van duurzaam vastgoed Sustainable city building 11.00u - 12.00u door Prof. Piet Eichholtz door Charles Landry Lunchcafé De rol van vastgoedfondsen bij Oude en nieuwe steden duurzaam? 12:30u - 13.30u verduurzaming Practice Duurzaam inkopen 2010 Duurzame binnensteden 14:30u - 15.30u The world beyond De prijs van duurzaam bouwen De bereikbare stad 16:00u - 17.00u
Nieuwbouw is de norm
Duurzame gebouwen leverden een 2% hogere
Universiteit Berkeley deden een uitgebreid
gepubliceerd en die spreken boekdelen.
PROVADA Green Forum Programma
Postbus 8242
2020 is namelijk het ijkjaar waarin gebouwen
januari gemiddeld 20% energie-efficiënter zijn.
www.senternovem.nl info@senternovem.nl
juni 2009
in opdracht van
www.duurzaamvastgoedportal.nl
4
Subsidie spreekuur
bij het realiseren van uw duurzame plannen. SenterNovem
donderdag 18 juni DUURZAME INNOVATIE Society creates energy door Dr. Hermann Scheer Versnelling van energieprojecten
Circle of Blame 2 Herontwikkeling: wie neemt de lead? Innovator Pitch
www.duurzaamvastgoedportal.nl
1
Financiële regelingen van de rijksoverheid voor duurzame utiliteitsbouw
Toelichting op het programma
Groenregeling
EIA – Energie Investerings Aftrek
Tender NESK – Naar Energiezuinige Scholen en Kantoren
De rol van vastgoedfondsen bij verduurzaming
Mag duurzaam vastgoed wat extra kosten met zich mee bren-
De bereikbare stad
De Groenregeling is een fiscale regeling. Voor zeer duurzame uti-
De EIA is een fiscale regeling van de ministeries van Financiën en
In juni 2009 is de subsidieregeling UKP NESK (Unieke Kansen
In het afgelopen jaar heeft de Vereniging van Beleggers voor
gen, dus is de markt intussen bereid om een mogelijke extra
Bereikbaarheid van steden en binnensteden in het bijzonder is
liteitsbouw kan gebruik gemaakt worden van een lening bij een
Economische Zaken, vergelijkbaar met de MIA regeling. De rege-
Programma Naar Energieneutrale Scholen en Kantoren) openge-
Duurzame Ontwikkeling VBDO in opdracht van SenterNovem
investering te betalen? Wie moet hierin het voortouw nemen
een belangrijk thema bij duurzaamheid. Binnensteden slibben
groenbank. Het te lenen bedrag is maximaal EUR 400 per m2 met
ling is bedoeld voor ondernemers die investeren in energiebe-
steld. Deze regeling ondersteunt investeerders bij het realiseren
een quickscan uitgevoerd naar de bijdrage van vastgoedfondsen
en welke partijen moeten betrokken worden?
dicht en worden steeds minder goed bereikbaar. Oplossingen
een maximum van 5000 m2 BVO. Gebouwen of gebouwdelen
sparende maatregelen en duurzame energie. Op de EIA-lijst
van zeer energiezuinige scholen en kantoren. UKP NESK omvat
aan CO2-reductie. Dit onderzoek is uitgevoerd op basis van
Dinsdag 16 juni 16.00u: Rondetafeldiscussie onder leiding van
worden gezocht in hoogwaardige openbaar vervoer systemen,
met een industriefunctie of overige gebruiksfunctie, zoals
staan ondermeer warmtepompen, warmte-koudeopslag in de
twee onderdelen: haalbaarheidsstudies en praktijkprojecten.
openbare informatie en gesprekken met een aantal vertegen-
Dr. Jan Terlouw (voorzitter EnergieTransitie Platform Gebouwde
het wegsluizen van verkeersaantrekkende functies uit binnen
bedrijfshallen, komen niet in aanmerking voor de regeling. Alle
bodem (aquifers), grondwarmtewisselaars, HR-pompen, fotovol-
Subsidie voor praktijkprojecten wordt toegekend naar prestatie
woordigers van vastgoedfondsen. De meerwaarde van duurzaam
Omgeving) met Dietmar Werner (Volker Wessels), Coen van
steden en het ontmoedigen van autogebruik. Welke concepten
grote Nederlandse banken hebben een groenbank. Een overzicht
taïsche zonne-energiesystemen (PV) en zonnecollectorsystemen
(MJ besparing per jaar). De hoogte van de subsidie is 150 euro
vastgoed ten opzichte van traditioneel vastgoed wordt steeds
Oostrom (OVG Projectontwikkeling), Flip Verwaaijen (TNT Real
kunnen ontwikkeld worden om op de lange termijn steden
van erkende banken als groene instelling zijn te vinden op de
(zonneboilers). De aftrek van de fiscale winst bedraagt maximaal
per bespaarde GJ voor kantoren en 250 euro per bespaarde GJ
duidelijker. Huurders zijn bereid een hogere huur te betalen, en
Estate) en Elco Brinkman (Bouwend Nederland).
bereikbaar te houden. Moeten functies verder gescheiden
website Groen Beleggen en Financieren van SenterNovem. De
44% van de investeringskosten. Investeringen voor het verbete-
voor scholen. De maximale subsidie bedraagt 500.000 euro per
de waarde van de eindbelegging is hoger. Welke rol kunnen de
criteria (Maatlat en bijbehorende toelichting) kunt u downloa-
ren van het energielabel van een utiliteitsgebouw (alleen
project. Minimumeis voor nieuwbouw kantoren: EPC < 0,75;
afnemers van duurzame gebouwen (de vastgoedfondsen) spelen
Oude en nieuwe steden duurzaam?
ontwikkeling van steden meer over laten aan de markt?
den vanaf dezelfde site.
bestaande bouw) komen ook voor EIA in aanmerking.
minimum eis voor renovatie: A label. Minimumeis voor scholen:
om een versnelling in de ontwikkeling en realisatie van duur-
De duurzame stad is een modebegrip geworden. Iedere stad is
Woensdag 17 juni 16.00u: Rondetafelgesprek onder leiding van
Voor meer informatie zie www.senternovem.nl/groenbeleggen
Voor meer informatie zie www.senternovem.nl/eia
EPC < 0.90. Adviseurs houden spreekuur over NESK op dinsdag
zaam vastgoed te bewerkstelligen? Moeten ze eerder betrokken
op haar eigen wijze bezig met het streven naar duurzaamheid.
Annette van Trigt met Thomas Rau en Adriaan Visser (OBR).
worden? Moeten gemeenten hier in sturen om moeten zij de
De fiscale regelingen EIA, MIA en Vamil zijn aantrekkelijk voor
en donderdag!
worden in het ontwikkelingsproces, moeten ze eisen gaan stel-
Iedere stad staat echter voor een geheel verschillende opgave.
MIA/Vamil - Milieu Investeringsaftrek / Willekeurige
organisaties die inkomsten- of vennootschapsbelasting betalen
Voor meer informatie: www.senternovem.nl/UKP_NESK
len aan ontwikkelaars en moeten zij zich hier middels hun bran-
Oude steden hebben meer te maken met binnenstedelijke her-
Versnelling van energieprojecten
afschrijving Milieu Investeringen
en fiscaal eigenaar zijn van de bedrijfsmiddelen waarin zij heb-
cheorganisaties in verenigen?
structurering en revitalisering, terwijl sommige (nieuwe snel
Wat is nodig om, ondanks de kredietcrisis, massaal groene,
De MIA en Vamil zijn fiscale regelingen van de ministeries VROM
ben geïnvesteerd. Groenfinanciering en EIA of MIA zijn te combi-
SDE - Stimulering Duurzame Energieproductie
Dinsdag 16 juni 12.30u: Film en interviews met Huib Boissevain
groeiende steden vanaf de randvoorwaarden na kunnen denken
navolgbare energieprojecten in de gebouwde omgeving te
en Financiën voor ondernemers die investeren in milieuvriende-
neren. De combinatie MIA en EIA gaat niet samen.
In april 2008 is de SDE subsidieregeling gepubliceerd. De SDE
(Annexum), Bas Rüter (Triodos Bank), Hans Copier (ING REIM),
over duurzaamheid van nieuwe woon- en werkgebieden.
realiseren? Het gaat om zaken als Groenprojecten, introductie
stimuleert de opwekking van duurzame elektriciteit, waaronder
Giuseppe van der Helm (VBDO), Wim Fieggen (Vastned) en
Hebben oude steden hiermee een natuurlijke achterstand om
van zonnepanelen, warmtepompen, opslag, aanpak bestaande
Matthieu Elshout (PGGM).
integrale duurzaamheid te realiseren, of bieden bestaande ste-
voorraad, gebouwlabels, wetgeving, subsidies, voorbeeld
delijke patronen en gebieden juist meer kansen om duurzaam-
projecten, initiatieven, samenwerkingsverbanden in Nederland.
lijke bedrijfsmiddelen. Deze regelingen leveren de ondernemer niet alleen minder winstbelasting op, maar ook een groen
EOS - Energie Onderzoek Subsidie
zonnestroom, windenergie en biomassa. Het betreft exploitatie-
imago. Alleen milieuinvesteringen die op de Milieulijst staan
EOS is een programma van het Ministerie van EZ en beoogt de
subsidies voor duurzame energie (zon, wind, biomassa, water)
komen in aanmerking voor MIA/Vamil. In de Milieulijst 2009
technische kennis over energie-efficiency en duurzame energie
op kWh. De regeling is opgerekt zodat deze ook voor grotere
De prijs van duurzaam bouwen
heid handen en voeten te geven? En hoe zit het met kleine ste-
En niet om centrale energievoorziening, windmolens op zee, of
staan onder andere een zeer duurzaam utiliteitsgebouw, renova-
uit te breiden door onderzoek van Nederlandse kennisinstellin-
installaties geldt.
Jarenlang was het adagium dat duurzaam vastgoed duurder
den en dorpen, waarliggen hier de kansen en uitdagingen?
zonne-energie uit de Sahara.
tie van een bestaand utiliteitsgebouw, maar ook een vegetatie-
gen en bedrijven te steunen. Het programma beslaat het traject
is dan traditioneel vastgoed, en dat niemand bereid is om de
Woensdag 17 juni 12.30u: Interviews met Frank Bijdendijk
Donderdag 18 juni 12.30u: Debat onder leiding van Annette
dak of gevelbegroeiingssysteem, een installatie voor het gebruik
van idee tot aan marktintroductie. Afhankelijk van het type pro-
NB: de regeling is voor zonnepanelen en biomassa reeds
extra investering te betalen. Is dit nu zo, of kan door slim te
(Stadgenoot), Ronald Prins (Gemeente Amsterdam),
van Trigt, met Peter Blom (Triodos Bank), Douglas Grobbe (ABN
van regenwater, milieuvriendelijke verlichting, low NOx-
ject en de perspectieven van het project kan bij verschillende
uitgeput.
ontwerpen, of door projecten over de gehele levenscyclus te
Robert Jan Piet (Gemeente Heerhugowaard) en Jos Huizinga
Amro), Ad van Wijk (Econcern), Arjan ten Elshof (Eneco) en Marije
branders, waterbesparende toiletten en infiltratiesystemen.
EOS-regelingen een beroep worden gedaan op subsidie.
Zie www.senternovem.nl/sde
beschouwen voor een concurrerende prijs worden ontwikkeld.
(Gemeente Zeewolde).
Lafleur (Redenko / Holland Solar / Stichting Warmtepompen).
Voor meer informatie zie www.senternovem.nl/miavamil
Zie www.senternovem.nl/eos
TOP 10 DUURZAME ONDERNEMINGEN
Tools
PUBLICATIES NUMMER 2
Volgens webpanelleden van vastgoedjournaal.nl
Een selectie:
TOP 10 DUURZAME GEBOUWEN Triodos Vastgoedreeks nr. 1
TNT Distributiecentrum, Veenendaal
Meer Wake up calls op www.duurzaamvastgoedportal.nl
– Stappenplan verduurzaming kantoren – EPA-U Maatwerkadvies
Voor energiebesparing hoeft u niet altijd dure
– EPCheck
investeringen te doen in nieuwe technieken of
– Installatie Performance Scan
1 Triodos Real Estate Development, 208 stemmen
– Verlichtingsscan
2 OVG Projectontwikkeling, 176 stemmen
– ABCD-tool
3 BAM vastgoed, 104 stemmen
– Zelftest
4 DHV, 96 stemmen
– Test uw school
5 AM, 92 stemmen
toepassingen. U kunt ook bestaande technieken (laten) optimaliseren. SenterNovem heeft hiervoor diverse instrumenten ontwikkeld voor gebouw
– Quick Scan Energiebesparing Bedrijfshallen
eigenaren en facility managers om zo de energieefficiency en binnenmilieukwaliteit van gebouwen te verbeteren en duurzaamheid te stimuleren.
[RE] BUILDING THE FUTURE Inzoomen op duurzaamheid
6 Dura Vermeer Groep, 92 stemmen 7 Search, 88 stemmen
Op de nieuwe website www.duurzaamvastgoedportal.nl
8 ING Real Estate, 84 stemmen
DGBC_omslag(zonder rug).indd 1
9 Arcadis, 74 stemmen
kunt u de tools snel vinden.
05-06-2009 09:21:01
Nummer 2 van het DGBCtijdschrift, o.a. verkrijgbaar in het Kenniscafé
10 Multi Vastgoed, 72 stemmen
goud
De financiële meerwaarde van duurzaam vastgoed
Met de uitgave Groen Goud levert Triodos Bank een bijdrage aan één van de belangrijkste items die momenteel spelen in de vastgoedmarkt, namelijk de financiële meerwaarde van duurzaam vastgoed. Groen Goud wordt op 16 juni gepresenteerd op het Provada Green Forum.
1 TNT Distributiecentrum, Veenendaal, GreenCalc 632 2 Rijkswaterstaat, Terneuzen, GreenCalc 323 3 WNF, Zeist, GreenCalc 269 4 Rijkswaterstaat Ijmuiden, GreenCalc 257 5 DWA, Bodegraven, GreenCalc 251
R ijkswaterstaat, Terneuzen
6 Bear Architecten, Gouda, GreenCalc 248 7 Alterra, Wageningen, GreenCalc 244 8 Kaswoning, Culemborg, GreenCalc 243 9 Oxfam, Gent, GreenCalc 217 10 Laan op Zuid, Rotterdam, GreenCalc 206
Belasting beloont verduurzaming bestaande bouw via EIA
Duurzaam inkopen goed voor uw portemonnee én het milieu
Durft u nog de radio aan te zetten?
Veel minder belasting
Maar ook voor de eigenaar. Die kan bij verkoop
Kans…
Vanaf 1 januari 2010 neemt de
Duurzaamheidscriteria
kunnen kopers en huurders van kantoren ook
daarbij dat er interessante regelingen zijn die
De financiële crisis dendert door en
Dat kan heel voordelig uitpakken. Laten we
voor de dag komen met een beter energielabel
Investeren in tijden van een kredietcrisis is
zelf goed aanpakken. Uit een recent onderzoek
duurzaam bouwen en renoveren fiscaal
een fictief voorbeeld geven. Een bedrijf heeft
voor het gebouw. Het is dus een dubbelslag:
mogelijk niet de eerste reactie van een branche
rijksoverheid bij 100% van haar
Bij nieuwbouw en renovatie gaat de overheid
van PriceWaterhouseCoopers in zeven Europese
ondersteunen.
lagere belasting en een waardevoller pand.
onder druk. Toch biedt ook deze periode kan-
inkopen duurzaamheid als
werken met milieuprestatieinstrumenten waar-
500.000 euro winst voor belastingen. Aan
mee de milieukwaliteit van gebouwen integraal
landen waaronder Nederland, blijkt dat duur-
sen, zoals deze verruiming van de EIA. Het is
zwaarwegend criterium mee.
kan worden bepaald. Bij nieuwbouw van kanto-
zaam inkopen geld bespaart. De levensduur
Duurzaam inkopen criteria:
ren zal de overheid een milieuprestatie vragen:
van duurzame gebouwen is langer en daardoor
www.senternovem.nl/duurzaaminkopen
minimaal GreenCalc-score 200 of GPR-Gebouw-
dalen de totale kosten gemiddeld met maar
score 7. Bij renovatie wordt een verbetering van
liefst 10%. Materialen gaan langer mee en
Meer Wake up calls op:
de milieuprestatie gevraagd: minimaal 60 pun-
daarmee het gebouw. De daling van de CO2-
www.vastgoedjournaal.nl
uitstoot met 70% is spectaculair te noemen.
in de bouw vallen rake klappen. De waarde van vastgoed staat onder druk, kortom het is kommer en kwel.
vennootschapsbelasting is de ondernemer ruim 121.000 euro kwijt. Maar hij besluit een
Voorwaarde
aan u om de handschoen op te pakken. Denk
De gemeenten streven naar
substantieel pakket aan energiebesparende
Aan de lucratieve verruiming van de EIA zijn
vooruit, zie de kansen en grijp ze. U wordt er
Maar er is positief nieuws. Groot
maatregelen te nemen. Laten we zeggen voor
natuurlijk wel voorwaarden verbonden. Meer
beter van.
nieuws zelfs.
3 ton. Standaard mag hij 44% van die kosten
dan de helft van de bestaande gebouwen heb-
– 132.000 euro – aftrekken van de belasting.
ben nu een niet zo energiezuinig label (D, E, F
Op de Provada kunt u in het Kenniscafe prak
Uitgangspunt bij het opstellen van de nieuwe
ten berekend met GreenCalc of minimaal
tische informatie krijgen over de EIA-regeling.
inkoopeisen zijn de drie P’s van People, Planet
2 punten berekend met GPR-gebouw. Verder
en Profit. Dit betekent dat de overheid bij
75% in 2010 en 100% in 2015.
De vennootschapsbelasting komt nu uit op
en G). Wie met duurzame maatregelen twee
Alle bestaande utiliteitsgebouwen komen in
ruim 87.000 euro. Indien het pakket maatrege-
labelstappen verbetering en/of het label B
wil de overheid alleen gebouwen aankopen
Geen drempels
aanmerking voor de bijzonder interessante
len een bepaalde energieprestatieverbetering
bereikt, mag alle investeringskosten die
Meer Wake up calls op:
nieuwbouw, renovatie, beheer en sloop van
en huren met een Energielabel C. Indien een
Duurzaam inkopen is dus voor iedereen aan
fiscale Energie-investeringsaftrek regeling (EIA).
bereikt kan het voordeel tot 40% hoger uitval-
daarmee gemoeid zijn, in één keer opgeven
www.vastgoedjournaal.nl
kantoorgebouwen, maar ook bij aankoop en
beoogde gebouw een Energielabel D of lager
te raden, die geen dief wil zijn van eigen
Wie zijn gebouw duurzamer maakt, kan bijna
len. Een forse bonus dus.
voor de EIA. Inclusief de kosten voor het
huur van kantoren duurzaamheidscriteria
heeft, zullen verbeteringen moeten worden
portemonnee. De criteria die de overheid
de helft van alle gemaakte kosten van de
Uiteraard gaat daar een investering aan vooraf.
energie-advies. De exacte spelregels zijn te
gaat hanteren. Zijn ze duurzaam gebouwd,
aangebracht om het gebouw met 2 labelstap-
hanteert, zijn openbaar en één op één over
belasting aftrekken. Indien een pakket van
Maar wel een die tot in lengte van dagen een
lezen op www.senternovem.nl/eia. Bijvoorbeeld
gebruiken ze niet te veel energie en wat voor
pen, of tot label C, te verbeteren.
te nemen.
maatregelen uitgevoerd wordt waarbij een
lagere energierekening oplevert. En voor wie
over het minimum- en maximumbedrag aan
energielabel hebben ze? Dat heeft direct grote
flinke energielabelsprong wordt gemaakt kan
het is ontgaan: de kosten van energie vertonen
energie-investeringen die de regeling kent.
gevolgen als je weet dat de overheden naar
Dubbel winst
spel wil zetten, doet er wijs aan zijn panden
aanspraak gemaakt worden op ruimere
een stijgende lijn. Weinig verbruiken is dan
Maar ook dat montagekosten meetellen. En de
schatting een vijfde van alle kantoren in
Wat de overheid in 2010 gaat doen, duurzaam-
langs de duurzame meetlat te leggen. En snel
aftrekmogelijkheden.
prettig voor de gebruiker van een pand.
onderhoudskosten uiteraard niet.
gebruik hebben.
heid zwaar laten wegen bij aankoop en huur,
te handelen als de uitkomst tegenvalt. Bedenk
www.duurzaamvastgoedportal.nl
2
groen
De vastgoedeigenaar die zichzelf niet buiten
www.duurzaamvastgoedportal.nl
3